Geitenboerderij De Horst biedt structuur Thema:
Verandering van perspectief
DEBUUT NR.1 VOORJAAR 2008
Inhoud
Column
Inhoud
Rob de Jong
THEMA DEBUUT VOORJAAR
2008
Pagina 2 ∏ Column Rob de Jong Pagina 3 ∏ Pluryn, kort en krachtig ∏ Blij met het HKZ-certificaat Pagina 4 ∏ Pionierswerk brengt saamhorigheid in Limburg Pagina 6 ∏ Doelgroepenbeleid zorgt voor duidelijkheid Pagina 8 ∏ Geitenboerderij De Horst biedt structuur Pagina 10 ∏ Een week uit het leven van Sylvia Wijnen Pagina 12 ∏ De lange weg naar het nieuwe Hietveld ∏ Jan van de Water, nieuwe vastgoedmanager Pagina 14 ∏ Coffyn gaat (h)eerlijk ∏ Ronald Blom, nieuwe manager P&O Pagina 15 ∏ Sportief Tour landelijk succes ∏ Cardo organiseert Noord Nodigt Uit ∏ Programma Cultureel i-seizoen
Wat je belooft, moet je doen Eind vorig jaar hebben we binnen Pluryn ons nieuwe beleidsplan 2008-2010 vastgesteld: ‘Verandering van perspectief’. Daarmee maken we als het ware een ‘doorstart’. We namen de afgelopen periode grote stappen op de weg naar eenwording van onze voormalige fusieorganisatie. Het proces dat leidde tot het HKZ-certificaat bracht uniformiteit. Begin dit jaar veranderden we bovendien onze naam Pluryn Werkenrode Groep in kortweg Pluryn, ook al om aan te geven dat we één geheel zijn. Nu is het tijd om verder vooruit te kijken en ‘verandering van perspectief’ in het beleid te implementeren. Heel belangrijk daarin zijn het versterken van durf en het veranderen van de aanspreekcultuur. Ook staan enkele wijzigingen in de organisatie op het programma. De Ondernemingsraad en de Centrale Cliëntenraad hebben positief geadviseerd. De medezeggenschapsorganen wijzen ons er wel op dat er extra aandacht moet zijn voor verankering van de beleidswijzigingen. Dat laatste durven we wel aan. We hebben ook de HKZ weten te implementeren met een positief evaluatierapport van de auditors als resultaat. We hebben concreet afgesproken om het ‘versmarten’ van de aanspreekcultuur en durf dit jaar te implementeren. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de onderlinge relaties:
het eerlijk en duidelijk naar elkaar zijn. Het doen wat we beloven. Het betekent ook dat er meer ruimte komt voor ondernemerschap bij managers. Tot nu toe was hun inzet meer gericht op beheer. Logisch, het was een gevolg van de fusie. Maar Pluryn staat wat dat betreft nu als een huis. We moeten meer werk gaan maken van de synergie tussen de zes centrale vestigingen. Samen met partijen in het veld gaan we dat realiseren. Als voorbeeld noem ik het vermaatschappelijken van de dagbesteding. We gaan bij cliënten precies na wat ze willen doen en vervolgens zoeken we een individuele oplossingen. Dat kan dagbesteding of werken in een buurtkroeg zijn maar ook bijvoorbeeld in een kantine van een sportvereniging of bij een bakker om de hoek. Maar altijd in samenwerking met de samenleving. Bij iedere samenwerking die we aangaan geldt maar één uitgangspunt: het belang van de cliënt. Dat beloven we en dat doen we ook. Want dat is het credo van 2008: doen wat we beloven!
Rob de Jong Bestuurder Pluryn
Pagina 16 ∏ Michelle Lauhau vindt zeggenschap belangrijk
4
Colofon DeBuut is een uitgave van Pluryn en verschijnt 2 keer per jaar. Pluryn ondersteunt mensen met een handicap bij wonen, werken, leren en vrije tijd vanuit een groot aantal locaties in Gelderland, Noord- en Midden-Limburg en Noordoost-Brabant.
10
Kopij voor volgend nummer:
Redactieadres:
Inleveren voor 30 augustus 2008. E-mail:
[email protected]
Redactie:
Ruijs Draaisma Reclamebureau FS t.a.v.: Redactie DeBuut Postbus 1395 6501 BJ Nijmegen
Marianne Dupont, Wim Mulder en Rite Derksen.
Lay-Out: Ruijs Draaisma Reclamebureau FS
Redactie coördinatie: Wim Mulder, tel. (024) 323 83 80.
www.pluryn.nl
Drukwerk: Drukkerij Rosmalen, Wijchen
15
Nieuws
Pluryn, kort en krachtig Pluryn is sinds begin dit jaar de nieuwe naam voor Pluryn Werkenrode Groep. De oude naam vond zijn oorsprong in fusies die in het verleden plaatsvonden. Inmiddels heeft de organisatie zich sterk vernieuwd en is er sprake van een hechte eenheid. Vandaar de nieuwe naam Pluryn. Tegelijkertijd met de nieuwe naam introduceerde Pluryn een nieuw logo. In de afgelopen periode zijn alle uitingen aangepast.
Het hoofdgebouw van De Winckelsteegh met de nieuwe banieren.
Leidende thema's in de organisatie zijn momenteel de versterking van de zelfstandigheid en zeggenschap van de cliënt en een marktgerichte strategie. Dat uit zich op een op cliëntvragen gebaseerd doelgroepenbeleid. Uitgangspunt van het doelgroepenbeleid is dat Pluryn in de toekomst expliciet aangeeft welke zorgprogramma's ze aan haar doelgroepen aanbiedt. Dit element komt voort uit de nieuwe beleidsvisie 2008-2010 ‘Verandering van Perspectief’ van Pluryn. ∏
Ondersteunt mensen met een handicap bij wonen, werken, leren en vrije tijd
Blij met het HKZ-certificaat Pluryn voldoet aan de eisen die aan HKZ-certificering (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector) worden gesteld. Dat is gebleken uit de toetsing door het onafhankelijke Keurmerkinstituut. Onlangs is het HKZ-certificaat uitgereikt. “Zelfvertrouwen is kenmerkend voor deze organisatie. De mensen die we spraken, zijn zelfbewust. Ze hebben een heldere focus van wat ze doen en wat ze gaan doen. En ze willen en kunnen daar ook over vertellen. Wat de organisatie wil, is voor iedereen duidelijk”, zo stelden de auditoren vast. Diversiteit Pluryn kenmerkt door diversiteit. De zes centrale vestigingen Werkenrode en Groesbeekse Tehuizen (Groesbeek), De Winckelsteegh (Nijmegen), Jan Pieter Heije (Oosterbeek), Het Hietveld (Beekbergen) en De Beele (Voorst), kennen elk hun eigen doelgroepen. Het HKZ-systeem en het vernieuwde kwaliteitshandboek maken één geheel van die verscheidenheid. Ze verschaffen een-
duidigheid bij alle verschillen die er tussen de diverse doelgroepen bestaan, zo bleek uit de toetsing. Belangrijke kapstokken voor die uniformiteit zijn het doelgroepenbeleid – op cliëntvragen gebaseerde zorgprogramma’s – en competentiegericht werken. Deze methodiek is gericht op het gebruik maken van de eigen sterke kanten en hulpbronnen van de cliënt. Geen verplichting maar een kans Die eenheid in systematiek en documentatie was er niet vanzelfsprekend na een periode van fusies tussen uiteenlopende locaties. Na het behalen van opstapcertificaten voor twee locaties is een half jaar hard gewerkt door veel mensen in de organisatie om alle regels en protocollen binnen één kader te plaatsen.
“We hebben de noodzaak om aan de HKZeisen te voldoen niet beschouwd als een lastige verplichting of bedreiging, maar als een kans”, aldus Rob de Jong, bestuurder van Pluryn. “De relatieve achterstand die we hadden, gaf ons een gelegenheid om het nu ook echt goed aan te pakken. Zo hebben we een heldere en doordachte systematiek kunnen creëren, waar breed draagvlak voor is.” Dat is mogelijk gemaakt dankzij de grootse inzet van veel medewerkers van Pluryn, maar met name van het kwaliteitsteam dat de centrale regie voerde en van de kwaliteitscoördinatoren op de locaties. ∏
DeBuut voorjaar 2008 - 3
... THEMA
Pionierswerk brengt saamhorigheid in Limburg Pluryn is sinds twee jaar actief in Noord- en Midden-Limburg, in het kader van een uitruil met de Limburgse zorgaanbieder Dichterbij. Het begon in oktober 2006 met de opening van twee woningen in Venlo en Velden. In januari 2007 volgde een eerste woning in Horst, in november een tweede. Onlangs, in februari, werd een derde huis in Horst in gebruik genomen, in april openen er nog twee huizen. Op dit moment zijn bovendien nog vier woningen in Meerlo in aanbouw. Deze zijn eind van dit jaar klaar. Op dat moment zijn de 55 beoogde plaatsen in Limburg een feit, binnen de afgesproken tijd van drie jaar.
4 - DeBuut winter 2007
Manager Ben Sanders en stafmedewerker projecten Willem Vink staan in al die dynamiek even stil bij de voortgang. “We zijn uiterst tevreden met wat we voor cliënten bereikt hebben. We onderscheiden ons met kwaliteit van onze concurrent ter plekke. Dat vinden we niet alleen zelf, dat horen we ook van ouders, onlangs nog op de ouderdag. Ze waarderen vooral de kleinschaligheid.” Het vertrouwen van ouders moesten Sanders en Vink aanvankelijk nog wel zien te winnen. Ouders waren niet ontevreden met Dichterbij. “Maar zij ervaren nu hoe prettig het is dat bij ons de lijnen kort zijn”, aldus Sanders. “De cliënten worden zoveel moge-
lijk overal bij betrokken. Voor de inrichting van de huizen stappen we bijvoorbeeld niet naar een afdeling inkoop, maar we gaan met cliënten naar een leverancier van projectmeubelen. Ze mogen daar zelf kiezen. De woningen zijn op hun wens aangepast, binnen de geldende kaders uiteraard. Maaltijden koken we in de huizen zelf, mits het niet ten koste gaat van dure begeleidingsuren.” Gemoedelijke sfeer “Vooraf was ook helder: als we wat gaan doen in die regio, als nieuwe aanbieder in een bestaande markt, moeten we echt iets goeds leveren. Ik denk dat dat redelijk lukt”, aldus Willem Vink. Dat zoeken naar kwaliteit begon al met het aantrekken van personeel. Veel sollicitanten melden zich spontaan. Ze vinden het aantrekkelijk om samen iets nieuws op te zetten. Zelfs als niet alles meteen naar wens verloopt. Dat pionieren geeft juist veel saamhorigheid.” Het cultuurverschil is alleen maar prettig, vinden Vink en Sanders. “Het is hier heel gemoedelijk. En deze regio biedt heel veel mogelijkheden en kansen. Woningstichtingen benaderen ons zelf of we niet met hen in zee willen voor een nieuwe woonvorm.” Kleinschaligheid heeft zo zijn charmes, maar het kan soms ook lastig zijn op zo’n buitenlocatie, ver weg van de grote moederorganisatie. “Voor hulpmiddelen kun je niet even langs bij de fysio.”
Kleinschaligheid
Maar het is met name de financiering die nog niet echt soepel loopt. “Wij zijn een soort onderaannemer. Wij kunnen zelf geen productieafspraken maken, want Dichterbij heeft de toelating. En dat is feitelijk onze concurrent. Binnen Pluryn wordt dat soms als lastig ervaren, maar daar doe je de cliënt geen recht mee”, vinden Vink en Sanders. Nieuwe kijk op dagbesteding De meeste cliënten die in de Limburgse vestigingen wonen zijn verstandelijk
gehandicapt, maar er is ook een tiental lichamelijk gehandicapte cliënten. Jongvolwassenen die na hun schooltijd in Werkenrode weer terug naar hun eigen regio wilden en die toch gesteld zijn geraakt op het wonen met lotgenoten. De huizen die in april in Horst opengaan, krijgen zowel verstandelijk als lichamelijk gehandicapte bewoners. Dagbesteding voor de cliënten wordt ingekocht bij Dichterbij. Maar de nieuwe kijk op de dagbesteding volgend, wordt ook – samen met de cliënt – gezocht naar
andere vormen van dagbesteding, in de samenleving. “We komen steeds meer in de rol van makelaar”, zegt Willem Vink. “We doen niet meer alles zelf, maar kijken welke dagbesteding het best bij de cliënt past.” Intussen hoort ook ambulante begeleiding tot het aanbod. Dat gebeurt vanuit een huis in Venlo.
De huizen van Pluryn in Limburg: Horst Van Bronckhorststraat 88 Van Bocholtzstraat 36 Van Bocholtzstraat 34 Frans Woltersstraat 18 Frans Woltersstraat 20
Velden Pastoor Joostenstraat 3 en 8 Venlo Hogeweg 307a Van Postelstraat 29
DeBuut voorjaar 2008 - 5
THEMA
Doelgroepenbeleid zorgt voor duidelijkheid Tot nu toe presenteerde Pluryn zich naar buiten toe via de zes centrale vestigingen, met elk hun eigen aanbod. Dat wordt anders. Pluryn wil zo goed mogelijk op de vraag van de cliënt kunnen reageren. Daarom is er gekozen voor invoering van het doelgroepenbeleid.
Toon Rutjes, manager behandeling.
Aanleiding voor deze koerswijziging is dat Pluryn een duidelijk gezicht wil krijgen naar potentiële cliënten en verwijzers. Het moet helder zijn wat we kunnen, waar we ons sterk voor maken en waar we goed in zijn. Om dat te bereiken, zetten we in op doelgroepenbeleid. Er komt een directere lijn tussen wat de cliënt vraagt of verwacht en wat we te bieden hebben. De cliënt die een bepaalde zorgvraag heeft, zal – bijvoorbeeld binnenkort op de website – op voorhand kunnen zien of Pluryn een goed antwoord heeft op een groot deel van zijn zorgvraag. Iedere doelgroep krijgt een zorgprogramma. Daarin staat het doel van het programma met de activiteiten en werkwijzen. Maar ook de gang van de cliënt door het programma, van start tot finish, en de voorwaarden die moeten worden ingevuld. De cliënt moet zich kunnen herkennen in een zorgprogramma: ‘Dit is het antwoord dat bij mijn vraag past’. Daarnaast moeten cliënten gaan merken dat bij de invulling van de diverse zorgprogramma’s naar hun mening wordt gevraagd en dat ze invloed hebben. Heldere boodschap Manager Behandeling Toon Rutjes leidt de omschakeling. Hij legt uit: “De centrale vestigingen van Pluryn zijn verzamelingen van gebouwen en soms van doelgroepen.
6 - DeBuut voorjaar 2008
De namen van de centrale vestigingen verdwijnen niet, maar spelen ook niet meer zo’n grote rol.” Het is de doelgroep die voorop staat. Als voorbeeld noemt Toon Rutjes de doelgroep ‘licht verstandelijk gehandicapten – jeugd’. “Daarvoor hebben we goede zorgprogramma’s in Voorst en Oosterbeek, maar ook in Arnhem, Nijmegen, Dieren, Tiel, Doetinchem en Apeldoorn.” Voorheen was niet altijd helder wat Pluryn binnen het grote geheel allemaal te bieden had. Door dit nadrukkelijker ‘in de etalage te zetten’ ontstaat er meer herkenbaarheid. De boodschap wordt duidelijker. We zullen bijvoorbeeld zeggen: We leveren goede zorg aan mensen met een verstandelijke handicap, waarbij we ons met name richten op mensen met gedragsproblemen. Maar ook op oudere mensen met bijkomende problemen en op mensen met een meervoudig complexe handicap.
Die zorg leveren we vanuit drie centrale vestigingen. “Zo zijn cliënten, familie en verwijzers ons sneller op het spoor.” Gemeenschappelijke taal Dit doelgroepbeleid heeft ook andere voordelen dan herkenbaarheid, vraaggerichtheid en goede zorgprogramma’s. “Het maakt uitwisselen van kennis en kunde makkelijker, we kunnen onze krachten beter bundelen. We spreken een gemeenschappelijke taal en kunnen het werk efficiënter organiseren. Dat alles leidt tot een hogere kwaliteit van zorg. Het maakt ons krachtiger. We gaan ook borgen: we doen wetenschappelijk onderzoek naar het effect van onze activiteiten. En we meten of cliënten tevreden zijn. Programmaleiders coördineren het geheel.” “Onze opdracht is om elke vraag als vraag van een individu te zien. Als we op een vraag geen antwoord paraat hebben, proberen we een antwoord te zoeken. Als meerdere cliënten eenzelfde vraag stellen, kan zich een nieuwe doelgroep aftekenen. Dat zouden bijvoorbeeld LVG-volwassenen met een psychiatrische problematiek kunnen zijn die in landelijke instellingen ‘uitbehandeld’ zijn en bij Pluryn willen wonen, terwijl ze nog altijd een vorm van behandeling nodig hebben. Dan kunnen we ervoor kiezen uit te breiden of te differentiëren.” Bovendien willen we ketenzorg bieden. We kunnen niet alles zelf en zoeken dwarsverbanden en partners op om het gezamenlijke aanbod zo compleet mogelijk te maken. Het betreft met name samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg verpleeghuiszorg, jeugdzorg, jeugdpsychiatrie, scholen en woonzorgcentra.
Doelgroepenbeleid
De doelgroepen van Pluryn: Pluryn kent vier doelgroepen die samenvallen met een zorgprogramma: • Licht Verstandelijk Gehandicapten • Lichamelijk Gehandicapten – jeugd • Lichamelijk Gehandicapten – volwassenen • Verstandelijk Gehandicapten – algemeen Daarnaast zijn er vier specifieke VG-doelgroepen met een bijbehorend zorgprogramma: • Meervoudig Complex Gehandicapten (MCG) • Sterk Gedragsgestoorde Licht Verstandelijk Gehandicapten (SGLVG) • VG-verpleging/geriatrie • Sterk Gedragsgestoorde Ernstig Verstandelijk Gehandicapten (SGEVG) Tenslotte zijn er nog twee ‘specialties’: • Arbeidsintegratie • Behandelcentrum voedselweigering/ander probleemgedrag
DeBuut voorjaar 2008 - 7
THEMA
Geitenboerderij De Horst biedt s
“Mensen kun hun energie Duidelijkheid en ruimte. Dat biedt geitenboerderij De Horst de mensen die er werken. De zorgboerderij is een gezamenlijke onderneming van het echtpaar Gerard en Wilma Poelen en Pluryn. Er is plaats voor achttien cliënten met een verstandelijke beperking.
8 - DeBuut voorjaar 2008
Sociaal ondernemen
structuur
nnen kwijt” De drie stallen zien er goed onderhouden uit. Zo’n 250 geiten en lammeren lopen er rond. Buiten maakt een Australische gans veel lawaai. “De agressiefste soort die er bestaat”, merkt activiteitenbegeleider Paul de Werd glimlachend op. “Sommige geiten durven daarom nu niet naar buiten.” De boerderij geeft de mensen structuur, vertelt Paul. “Een aantal van hen heeft gedragsproblemen. Zij kunnen vaak slecht tegen te veel prikkels. Hier hebben ze een vaste dagindeling. De mensen kunnen door de lichamelijke inspanningen hun energie kwijt. Je ziet ze rustiger worden. Geiten zijn erg aaibaar, dat stimuleert ook.” De mensen hebben baat bij de ruime opzet, voegt Paul eraan toe. “Ze zitten niet op elkaars huid. En de mensen kunnen ook even iets anders te doen. Er is een hobbyruimte, waar ze kunnen beeldhouwen, houtbewerken en schilderen.” Aanstekelijk De boerderij is op biologische leest geschoeid. De melk en kazen worden in winkels en op enkele markten verkocht. In de ruimte waar de kazen worden gemaakt, is Klasina Posthumus druk in de weer. Ze is in vaste dienst bij de boerderij. Haar enthousiasme werkt aanstekelijk. “Ik ben slagersdochter en werk graag in de agrarische sector. Maar de zorg heeft me ook altijd getrokken. Dit is de perfecte combinatie voor mij.” Henk Schaeffer en Manuela Jansen helpen vaak een handje mee in de kaasmakerij.
Beiden vinden het erg leuk om te doen. Henk: “Ik kom nu al tien jaar. Ik plastificeer de kazen. Heel afwisselend. Tussendoor kan ik een sjekkie roken. Ik werk twee ochtenden in de week. Ik begin om negen uur en ben rond elf uur klaar. Dan poets ik mijn laarzen en ga naar huis.” Nog een vraagje: is de kaas eigenlijk lekker? “Zeker, heel lekker!” Opfleuren Manuela is de enige vrouw onder de deelnemers. Ze houdt zich goed staande, vertelt Klasina over haar. Vroeger werkte Manuela in de stallen, maar dat vond ze zelf minder prettig. Nu doet ze allerlei werkzaamheden in de kaasmakerij. “Kazen omdraaien, onder de pers zetten, plastificeren. Ik maak zelfs bestellingen klaar.” Manuela heeft met iedereen veel contact. “Ik kan ook goed met boer Gerard kletsen. We maken vaak grapjes. Soms wordt-ie knorrig: ‘Zo kan die wel weer.’ ” Klasina tot besluit: “Je ziet mensen opfleuren. Sommigen vertrekken omdat ze betaald werk hebben gevonden. Vorig jaar iemand die nu nog steeds werkt. Dat vind ik knap!” Zelf een kijkje nemen? Dat kan. U bent altijd welkom voor een rondleiding. Wel graag van te voren afspreken: T 06 - 12 93 05 69. De Horst is open op alle werkdagen behalve woensdag van 9.00 tot 16.00 uur.
Het adres is Ketelstraat 19, De Horst (gemeente Groesbeek).
DeBuut voorjaar 2008 - 9
Dagboek
Een week uit het leven van Silvia Wijnen Silvia Wijnen werkt vier dagen per week als woonbegeleider binnen de IWIB Nijmegen van Jan Pieter Heije. IWIB staat voor Individueel Wonen Intensief Begeleid. Cliënten met een licht verstandelijke handicap vanaf 18 jaar worden begeleid in het zelfstandig wonen. Grotendeels wonen zij achter een eigen voordeur in Nijmegen, Velden, Venlo en Tiel. Elke woonbegeleider heeft over een aantal cliënten het persoonlijk begeleiderschap en over een aantal cliënten een schaduw begeleiderschap. De cliënten worden een- tot vijfmaal per week bezocht.
Maandag Na het ontbijt zet ik mijn werktelefoon aan; de week begint. Thuis log ik in op het netwerk van Pluryn. Ik lees de ingekomen post en het logboek. Daarna zijn de logboeken van de cliënten aan de beurt die in mijn cluster zitten en die ik bezoek. Ik schrijf een verslag van een bespreking en stuur dat door. Na de middag vertrek ik naar Velden, naar Paul. Doordat Paul nog geen dagbesteding heeft, is zijn dag- en nachtritme behoorlijk verstoord. Ik bel aan. Binnen zie ik de afwas van het hele weekend staan… Begeleidingmogelijkheden te over. Maar we starten met positieve zaken. Twee uur later vertrek ik naar Venlo naar de flat van Peter: een cliënt met ADHDproblematiek. Samen evalueren we eerst zijn weekend, zowel de enthousiaste verhalen over het bezoek aan zijn vriendinnetje als de verhalen van zorgen rond problemen met zijn ouders, zijn financiën en schulden. Het laatste veroorzaakt veel onrust. Daarna koken. Peter kookt en ik assisteer. Om 19 uur vertrek ik. In de auto bel ik mijn directe collega om wat dingen door te spreken. Ook bel ik de cliënten die ik morgen ga bezoeken om tijdsafspraken te maken. Wat een uitkomst een carkit. Bellen in de auto scheelt me een hoop tijd. Zo kan ik de reistijd functioneel besteden. Thuis log ik op het netwerk van IWIB in om de logboeken te schrijven van de cliënten die ik bezocht heb. Dinsdag Om 11 uur heb ik de eerste afspraak in Nijmegen. Echter om 10.45 uur krijg ik een sms’je van Patty dat ze er niet is.
10 - DeBuut voorjaar 2008
Ik stuur een sms’je terug en prijs haar dat ze me het heeft laten weten. Maar eigenlijk baal ik, het is niet de eerste keer dat Patty afbelt. Ze vindt begeleidingsmomenten prettig maar mist de verantwoordelijkheid om zich aan afspraken te houden. Ik besluit een afspraak te maken met onze orthopedagoog om te kijken of die nog handvaten voor me heeft hoe ik hier het beste mee om kan gaan. Op ons kantoor in Nijmegen heb ik nu tijd om wat regelzaken te doen. Ik regel een afspraak met een verzekeringsagent voor een cliënt, stuur nota’s van de woningen door, kopieer dingen voor in de dossiers van de cliënten. Meermaals gaat mijn telefoon en dan zit ik al weer in de auto naar mijn volgende afspraak. Petra is een borderliner. Ze staat op de wachtlijst voor psychiatrie. Een vlugge blik in de badkamer leert dat er weer een lading was ligt en in de keuken is de afwas hoog opgestapeld. Het verslonzen van haar huishouden vertelt me al een beetje hoe het met haar gaat. Ook haar hoofd is een chaos. Ze vertelt dat ze zich niet goed voelt, op een geïrriteerde toon. Met Petra moet je weten om te gaan, ze vraagt een engelengeduld van me. Gelukkig heb ik dat wel aardig ontwikkeld door te werken met de doelgroep LVG. Samen gaan we afwassen. Daarna volgt een afspraak bij de huisarts omdat ze eten slecht kan binnenhouden. Na 2,5 uur kan ik door naar mijn volgende afspraak. Woensdag Vandaag start de dag om 9.00 uur met een teamvergadering. We beginnen met het algemene stuk, vele zaken komen aan bod en na de pauze komt de orthopedagoog
erbij en hebben we methodiekbespreking. Vandaag gaat het over het schrijven van behandelingsplannen, wie welke verantwoordelijkheid daarin heeft. Daarna vlug weer in de auto van Nijmegen naar Velden. Met Paul ga ik boodschappen doen. Bij het opruimen van de boodschappen blijkt het lastig te bedenken wat wel/niet in de koelkast kan. Ik steek de straat over naar Theo die achter zijn pc zit te msn’en. Ga bij hem zitten zodat hij zijn verhaal kwijt kan over school waar weer het nodige gebeurd is. Samen spreken we de middag door. Vandaag gaan we douche en wc poetsen. Wat heel logisch lijkt, blijkt dat in de praktijk niet altijd te zijn. Want wat doe je in het water en wat heb je nodig? Later op de dag koken, stap voor stap en er op letten dat Theo het doet; dus ik leer hem verpakkingen te lezen. Als hij zit te eten, ga ik terug naar de overkant kijken of ik Paul kan helpen bij het eten koken. Die is intussen zelf een eind op weg. Dus vertrek ik naar Venlo naar Peter. Bel hem in de auto dat ik er aan kom. Weet dat het een latertje wordt vandaag… Maar ik geniet van wat ik doe. Donderdag Gisteravond nog logboeken geschreven en de afspraken voor vandaag gemaakt. Suzan in Nijmegen bezoek ik als eerste. Ze heeft weinig begeleiding nodig, regelt haar zaakjes zelf goed. De meeste cliënten laten hun geld beheren waardoor ze wekelijks een vast bedrag aan leefgeld krijgen. De hoogte is in overleg met hun bepaald. Geldbeheer zorgt ervoor dat ze elke maand hun vaste lasten kunnen voldoen. Daarna naar Patty die thee al klaar heeft staan. Ze vertelt over nu en vroeger.
“Het wordt een latertje vandaag… Maar ik geniet van wat ik doe.”
Samen bekijken we hoe we haar kunnen helpen bij halen van de theorie voor haar scooter, iets wat ze erg graag wil. Nathalie is de volgende in mijn agenda. Ze is druk en chaotisch; springt van de hak op de tak maar we krijgen samen de tijd vruchtbaar ingevuld. Door naar kantoor kijken of mijn lijstje van wat ik nog moet doen wat korter kan maken. De tijd vliegt voorbij maar ik schiet aardig op, de telefoon laat zich veelal horen. Vrijdag Vrij maar wel piket. Dus om 9.00 uur schakel ik de piketdienst in; 24 uur lang ben ik nu bereikbaar voor iedereen. In de ochtenduren enkele telefoontjes; de huismeester van de flat waar veel cliënten wonen, een andere instantie, een cliënt met een vraagje. En dan blijft het rustig. ’s Avonds nog een telefoontje van een ongeruste cliënte maar na 15 minuten haar aangehoord te hebben, kan ze gerust de telefoon weer ophangen en dan blijft het stil. Tot zaterdag 9.00 uur. Sms’je van een collega: “ik heb je piket overgenomen”. Dan kan de telefoon uit en de tas opgeborgen worden… Weekend!
DeBuut voorjaar 2008 - 11
Bouwen
De lange weg naar het nieuwe Hietveld Jarenlang is er over gesoebat. Eindelijk is het zover. De tijdelijke verhuizing van veertig cliënten begin maart betekent het startsein voor een grootscheepse vernieuwing van Het Hietveld. In een paar jaar krijgt Het Hietveld in Beekbergen een totaal nieuw gezicht.
Vijftien jaar geleden lagen de eerste plannen voor nieuwbouw er al, verzucht Astrid Oosting, manager Dienstverlening van Het Hietveld. Maar wet- en regelgeving en in- en externe functiewisselingen maakten het proces stroperig. Nu het werk echt begint, overheerst de opluchting. “Ik zal blij zijn als de eerste schep de grond in gaat. Als we straks aan het bouwen zijn, wordt het allemaal zichtbaar. Ook voor cliënten. Die geloofden er al bijna niet meer in. Er wordt al zolang over gepraat.”
Het Hietveld is er voor (jong) volwassenen met een licht tot matig verstandelijke handicap met (sterke) gedragsproblemen en/of psychiatrische problematiek. De 132 cliënten woonden tot voor kort allemaal in paviljoens verspreid over het bosrijke terrein, in een beschermde omgeving. De tijden dat mensen met een handicap in gesloten instellingen in de bossen woonden, is echter definitief voorbij. Maatschappelijke integratie staat nu voorop. Ook Het Hietveld startte jaren geleden al met decentralisatie. Er zijn diverse buitenlocaties geopend in dorpen in de omgeving. Beschermde omgeving Zeventig cliënten wonen nu nog op het terrein zelf, in ouderwetse sterpaviljoens met in het midden een ‘zusterpost’. De
paviljoens zijn sterk verouderd, temeer daar er vanwege de aangekondigde nieuwbouw de laatste jaren nauwelijks nog onderhoud gepleegd is. Eén van de paviljoens was er zelfs zo slecht aan toe dat deze twee jaar geleden is gesloopt en vervangen door tijdelijke huisvesting. Op de plaats van de oude paviljoens verrijzen nu nieuwe appartementen en studio’s voor in totaal veertig cliënten. Dat betekent dat voor nog 32 cliënten huisvesting buiten het terrein wordt gerealiseerd. “Alleen cliënten met een ernstige gedragsproblematiek blijven achter op het terrein. Voor hen is het belangrijk dat ze in een beschermde omgeving blijven”, legt Astrid Oosting uit. Het Hietveld kocht onlangs nog enkele woningen aan de rand van het terrein. Deze zijn verbouwd tot woonvorm. Hier wonen straks cliënten voor wie de stap naar een huis in de wijk nog te groot is. Zij kunnen later eventueel doorstromen. Zo beschikt Het Hietveld over woningen met diverse gradaties van begeleiding. Samenwerking De vrijgekomen ruimte op het Hietveldterrein zal worden ingenomen door cliënten van collega-instellingen Hanzeborg en J.P. van de Bent. Astrid: “Een voorwaarde van het College Bouw bij de
Eén van de buitenlocaties van Het Hietveld is De Moerbeek in Loenen. De benedenetage is het domein van 24 Hietveld-cliënten, op de bovenetage wonen mensen zonder handicap. Achter het huis bevindt zich een grote gemeenschappelijke achtertuin.
12 - DeBuut voorjaar 2008
Jan van de Water, manager Vastgoed.
nieuwbouw was dat andere zorgaanbieders een plaats op het terrein krijgen. Hanzeborg en J.P. van de Bent leveren ook ondersteuning aan verstandelijke gehandicapten. Zij komen bij ons op het terrein wonen. We gaan bekijken op welke gebieden we verder kunnen samenwerken. Te denken valt aan de terreinwacht, een gezamenlijke afzondering, receptie en misschien ook voeding. Dagbesteding brengen we onder in een nieuw gebouw op het terrein en dat kopen de twee organisaties bij ons in. Hoe ver de samenwerking gaat? We zien wel hoe het zich ontwikkelt.” In de uiteindelijke situatie telt Het Hietveld diverse locatie, waarvan het oude terrein er één is. Het hoofdkantoor is inmiddels van het terrein af en heeft zijn intrek genomen in een nabijgelegen mooie oude villa die voorheen in gebruik was bij de Hoogeland Zorggroep. Het voormalige kantoor op het terrein puilde uit. Nieuwe teams In mei begint het sloopwerk. “Momenteel zijn we nog bezig met het zoeken van alternatieve woonruimte buiten het terrein, voor de laatste twintig cliënten. Het is alles bij elkaar een hele operatie. Samen met teamleiders en behandelaars hebben we gekeken hoe en in welke samenstelling we groepen cliënten verhuizen. Ook zijn nieuwe teams van medewerkers samengesteld. Er zijn infobijeenkomsten voor het personeel gehouden en er is een adviesaanvraag bij de OR en de Cliëntenraad ingediend. Daarna is er een compleet plan aan de cliënten en hun verwanten voorgelegd. Zij zijn overigens tussentijds op de hoogte gehouden van de vorderingen door middel van nieuwsbrieven en bijeenkomsten. We werken er met z’n allen hard aan. Er is een projectstructuur
opgezet met een stuurgroep en per bouwtraject een werkgroep. Daar zitten mensen uit de werkvloer in. Zij komen met nuttige tips. Verder is er een communicatiewerkgroep die ervoor zorgt dat iedereen op de hoogte blijft.” Groeiende belangstelling De onderhandelingen met gemeente en provincie over herinrichting van het natuurlijke terrein vergden veel energie en geduld. Maar het gaat nu echt gebeuren. Het Hietveld verandert de komende jaren totaal, van structuur én van gezicht. Dat de verbouwing van Het Hietveld niet onopgemerkt blijft, blijkt wel uit de groeiende belangstelling. Astrid Oosting tot slot: “We merken nu al dat het uitstraling heeft. Nieuwe cliënten melden zich al voor de nieuwbouw. De vraag naar appartementen groeit. Zij kunnen straks mooi en beschermd wonen.”
“Flexibel bouwen” Jan van de Water is sinds 1 februari de nieuwe manager Vastgoed van Pluryn. Voorheen was hij directeur van een verzorgingstehuis in Culemborg. En hij had een adviesbureau voor woningcorporaties, gemeentes en zorgorganisaties. Hij heeft altijd affiniteit gevoeld met bouwprojecten. “Maar altijd in relatie met zorg”, vertelt hij. “Vaak wordt vergeten voor wie je bouwt. Cliënten moeten hun hele leven in hun woning kunnen blijven wonen. Het mag nooit zo zijn dat ze om zorgredenen moeten verhuizen. Je moet dus flexibel bouwen. Daar moet je vooraf rekening mee houden. Als je naderhand moet aanpassen of verbouwen kost het tien keer zoveel.” Nieuwe visie Zijn afdeling heet nu ‘Vastgoed’, voorheen ‘Bouw en huisvesting’. De naamsverandering heeft te maken met de nieuwe visie en met veranderingen in vastgoedbeheer, met normatieve huisvestingscomponent en kapitaallasten. “Vastgoedkosten moeten nu binnen de productie gevonden worden. Dat biedt mogelijkheden tot integrale bedrijfsvoering, maar het betekent ook dat het risico van de exploitatie van het vastgoed bij zorginstellingen zelf komt te liggen. Om kansen te benutten en risico’s te beperken, is een gedegen vastgoedstrategie noodzakelijk.” “Er komen veel grote projecten aan bij Pluryn. Voor al die projecten geldt: de managers willen het beste voor hun doelgroep, maar het budget van het bouwcollege is beperkt. Het is een gezamenlijke uitdaging om toch zoveel mogelijk van dat budget te doen”, vindt Van de Water.
DeBuut voorjaar 2008 - 13
Nieuws
Koffiebranderij & proeverij stapt over op Max Havelaar
Coffyn gaat (h)eerlijk Koffiebranderij & proeverij Coffyn in Nijmegen stapt helemaal over op verantwoorde koffie met het Max Havelaar keurmerk. Onder het motto ‘Coffyn gaat (h)eerlijk’ introduceerde Coffyn begin maart haar nieuwe koffiesoorten en de vernieuwde kaart. Coffyn is een arbeidsmatig project waar mensen met een verstandelijk en of lichamelijke beperking werkzaam zijn. Coffyn is een initiatief van Pluryn. De medewerkers van Coffyn branden, wegen, malen en verpakken koffie. In het proeflokaal kunnen bezoekers genieten van heerlijke huisgebrande koffie. Deze wordt overigens ook geleverd aan diverse (groot)afnemers. Deze activiteiten vinden allemaal plaats op een unieke locatie: de 12e eeuwse Commanderie van St. Jan. Het proeflokaal biedt een uniek uitzicht over de Waal. Het is een populaire rustplaats voor bezoekers van de Nijmeegse binnenstad.
Koffie-experts Tot nu toe had een van de negen soorten koffie die Coffyn levert het Max Havelaar keurmerk. “We hebben besloten om helemaal op ‘Max Havelaar’ over te stappen omdat de visie van Max Havelaar goed aansluit bij de visie van een maatschappelijk verantwoorde onderneming als Coffyn”, verklaart bedrijfsleider Marlijn Oosterhoff. Henk van de Logt, activiteitenbegeleider bij Coffyn, vult aan: “We bestaan nu zeven jaar en zo langzamerhand zijn we echte koffie-experts geworden. We weten ook steeds meer over plantages en de armoe-
dige situatie waarin veel koffieboeren verkeren. Max Havelaar garandeert dat de koffieboeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen, waarmee ze in staat worden gesteld een betere toekomst op te bouwen. Ook kunnen ze daarmee zorgen voor goede arbeidsomstandigheden en een milieuvriendelijke productie. Die visie past bij ons”. Coffyn schenkt nu ‘verantwoorde koffie’ in negen verschillende smaken, variërend van gewoon lekker tot exclusief. Allemaal afkomstig van leverancier Neuteboom en dus van uitstekende kwaliteit. Ook grootafnemers kunnen kiezen uit negen huisgebrande koffiesoorten, voorzien van het Max Havelaar keurmerk. Verpakte koffie is overigens ook verkrijgbaar in de eigen winkel van Coffyn.
“Boeien en binden van medewerkers” Per 1 februari is Roland Blom manager P&O van Pluryn. Tot voor kort had hij een zelfde functie bij de Felua-groep, een re-integratiebedrijf dat zich met name richt op het uitvoeren van de Wet Sociale Werkvoorziening in de omgeving Apeldoorn, Epe en Heerde.
Roland Blom, nieuwe manager P&O bij Pluryn.
14 - DeBuut voorjaar 2008
Ronald Blom gaat zich bij Pluryn vooral bezighouden met de implementatie van de visie en het beleid. “Er is binnen Pluryn veel ontwikkeld. Er ligt heel veel materiaal op het vlak van personeelsbeleid. Het gaat nu om de volgende stap, om borging van dat wat afgesproken is, om verfijning.” “P&O moet daarnaast ook aansluiten op ontwikkelingen in de zorg, zoals de vergrijzing van het personeelsbestand.
Dat betekent dat Pluryn zich moet richten op het boeien en binden van medewerkers en op mobiliteit. De medewerkers zijn immers één van de belangrijkste pijlers, zo niet dé belangrijkste pijler in het zorgproces”, aldus Blom. Uiteraard is hij ook strategisch partner van bestuur en directie op het gebied van P&O.
Van Dik Hout
Stichting Cardo Programma
Sportief Tour landelijk succes
Van Dik Hout 17 april 2008, aanvang 20:30 uur, € 20,00
Slagerij Van Kampen
15 mei 2008 Aanvang 20:30 uur, € 20,00
The Beatles Revival + Rare Record Show
23 mei 2008, aanvang 20:30 uur, € 15,00
Dana Winner
5 juni 2008, aanvang 20:30 uur, € 20,00
Van Dik Hout
17 april 2008, aanvang 20:30 uur, € 20,00
Theater Cardo Niimeegsebaan 9, Groesbeek Voor meer informatie over kaartverkoop, bel (024) 399 71 11 of kijk op www.stichtingcardo.nl
Cardo organiseert Noord Nodigt Uit Stichting Cardo organiseert het evenement ‘Noord Nodigt Uit’ in het nieuwe Nijmeegse stadsdeel Nijmegen-Noord. Aanleiding voor het feest is de opening van het nieuwe voorzieningenhart De Ster op zaterdag 12 april. Heel Nijmegen is uitgenodigd om die dag vanaf 15.00 uur een kijkje te nemen in de nieuwe wijk. Cardo zorgt in samenwerking met de gemeente Nijmegen en GEM De Waalsprong voor een hartelijke ontvangst. Er is onder andere een spectaculaire optocht van allerlei fantasiecreaties. Op het schoolplein bevindt zich een foodplaza met lekkernijen en kinderen kunnen zich vermaken met o.a. ponyrijden, schminken, een luchtkussen, een kindertheatershow en een poppenkast. ’s Avonds vanaf 20.00 uur verzorgt All The Way Music een concert in de sporthal met als speciale gast Liesbeth List. Rond 22.00 uur maken zij plaats voor partyband TOF! en is het tot in de kleine uurtjes swingen geblazen. Het evenement speelt zich af in en rond voorzieningenhart De Ster, Queenstraat 37b in Lent. De entree is gratis. Kijk voor meer informatie op www.noordnodigtuit.nl.
Het gaat goed met de Sportief Tour van Stichting Cardo! Een initiatief dat 5 jaar geleden begon met een sportdag voor jongeren van Werkenrode met de voetballers van NEC, groeit uit tot een landelijk evenement waaraan alle 38 betaald voetbalorganisaties deelnemen. Op 3 april j.l. ondertekenden de Johan Cruijff Foundation, stichting De NEES, stichting Meer Dan Voetbal en Pluryn hiertoe een driejarige overeenkomst. Daarin is vastgelegd om te gaan voor 25 Sportief Tour dagen in 2008, 30 in 2009 en 38 in 2010. Tijdens de Sportief Tour gaan jongeren met en zonder handicap een dag sporten, samen met de complete selectie van een betaald voetbalclub. De dag speelt zich af bij een zorginstelling voor mensen met een handicap. De deelnemende jongeren zonder handicap zijn afkomstig van basisscholen in de omgeving. De ondertekening van het contract vond plaats voorafgaand aan de Sportief Tour met de selectie van Ajax, waarbij Klaas-Jan Huntelaar het startsein gaf voor de Sportief Tourdag nieuwe stijl. De eerstvolgende Sportief Tour dagen bij Pluryn zijn: • 16 april, De Beele in Voorst met de selectie van Go Ahead Eagles • 23 april, Werkenrode, met de selectie van NEC • 28 mei, Jan Pieter Heije met de selectie van Vitesse
van reguliere middelbare scholen en scholieren uit het speciaal onderwijs. Ze bezoeken elkaar over en weer en werken samen toe naar een avond waarop ze elkaar hun muzikale talenten tonen. De beste optredens van de zes voorrondes mogen deelnemen aan de finale. Pianist Jan Vayne begeleidt de scholieren op deze slotavond. Een deskundige jury kiest hét talent van 2008. De presentatie is in handen van Mis(s) Nederland 2008 Reni de Boer.
All The Way Music, het artiestenbureau voor muzikaal talent met een handicap, staat 17 mei centraal op het Regenboog Gala, in jachtslot De Mookerhei in Molenhoek. Met het geld dat deze avond wordt ingezameld, worden muzikale talenten met een handicap via een coachingprogramma klaargestoomd voor het podium. All The Way Music heeft nu al vijftig boekingen voor 2008 binnen, waaronder optredens voor de businessclubs van Go Ahead Eagles, Vitesse en NEC. Eind april brengt een delegatie een bezoek aan Canada om een concerttour voor 2009 voor te bereiden.
Op 3 juni vindt in het Pim Jacobs Theater te Maarssen de finale plaats van de Scholierentour. De Scholierentour is een ontmoetingsprogramma voor jongeren
foto: AZ media - Ed van de Pol
DeBuut voorjaar 2008 - 15
Zeggenschap THEMA
Michelle Lahau (17) vindt zeggenschap belangrijk
“Mijn opleiding was echt mijn eigen keuze” Michelle Lahau is 17 jaar en woont in een woonvorm van Jan Pieter Heije in Doetinchem samen met andere jongeren. Michelle: “Ik vind het belangrijk om mee te beslissen over dingen die mijn eigen leven aangaan en vooral over die zaken die belangrijk zijn voor mijn toekomst. Ik zat op speciaal onderwijs maar ik wil graag dierenartsassistente of hondentrainer worden. Deze gerichte opleiding had de school niet waar ik op zat. Daarom moest ik naar een andere school. Dat ging niet zomaar: ik heb er lang over gepraat met mijn begeleider. Het duurde een tijd voor het beslist werd, maar gelukkig kon het uiteindelijk. De opleiding die ik nu volg, is gericht op landbouw en dieren. Naast school werk ik bij een zorgboerderij. Dat doe ik op donderdag en zaterdag. Voor die zorgboerderij sta ik ook op tuinbeurzen en markten. Daar heb ik zelfvertrouwen van gekregen en ook kreeg ik veel meer motivatie om mijn opleiding te doen.”
Regels “Voor mij betekent zeggenschap dat ik een bepaalde vrijheid heb in het nemen van beslissingen. Er zijn natuurlijk regels binnen deze woonvorm waar ik me aan moet houden. Bijvoorbeeld bedtijden. Als ik daarover vrij zou mogen beslissen, dan willen de andere jongeren dat ook. Dus daarin heb je wat minder vrijheid. Wel heb ik bijvoorbeeld een eigen sleutel. Waar ik dagbehandeling heb, heb ik een eigen plek. Door mijn sleutel kan ik daar altijd terecht. Dat vind ik heel prettig. Ook beheer ik mijn eigen zakgeld. Binnenkort krijg ik de kinderbijslag tot mijn beschikking. Ik ga leren die goed te beheren. Dat staat beschreven in mijn werkplan. Een deel van het geld zal ik moeten uitgeven aan kleding, aan verzorging en een deel kan ik voor zakgeld gebruiken… Een keer per jaar bespreken en wijzigen we mijn persoonlijk werkplan, daar praat ik altijd over mee. Maar als er binnen een jaar dingen veranderen, of er zijn zaken die herzien moeten worden, dan kan ik er ook altijd tussendoor over praten.” Meedenken “Ik heb in de cliëntenraad van Jan Pieter Heije gezeten. Ik vind het heel zinvol om mee te denken over algemene zaken, die ons allemaal aangaan. Er kwamen allerlei zaken aan de orde. Het eten bijvoorbeeld, maar ook de piepjes die op deuren zaten. Als je kamerdeur open of dicht ging, klonk er een piepje. Het belang daarvan werd dan besproken in de raad. Af en toe komt er een manager of stafmedewerker praten met de cliëntenraad. De cliëntenraad kan vertellen wat er leeft bij de jongeren. Over sommige dingen geeft de manager uitleg, zoals bepaalde beslissingen die Pluryn neemt. Wat er allemaal gezegd en opgemerkt wordt in de cliëntenraad, neemt de manager op zijn beurt weer mee naar hun eigen overleg. De zaken die in de raad aan bod komen, bespreek je later weer in de groep. Op deze manier heb ik wel het gevoel dat je gehoord wordt. Dat vind ik erg belangrijk.”
Pluryn ondersteunt mensen met een handicap bij wonen, werken, leren en vrije tijd vanuit een groot aantal locaties in Gelderland, Noordoost-Brabant en Noord- en Midden-Limburg. We geven mensen met een handicap mogelijkheden om vorm en inhoud te geven aan hun leven. Daarbij richten wij ons op een voor de cliënt zo volwaardig mogelijke plek in de samenleving. Dit doen wij op basis van gelijkwaardigheid: samen met de cliënt, samen met diens verwanten en samen met de samenleving.
Centraal Bureau Utrechtseweg 316 Postbus 6 6860 AA Oosterbeek Telefoon: (026) 334 99 11 Fax: (026) 334 98 27
Onze centrale vestigingen zijn: Orthopedagogisch behandelcentrum
De Beele, Voorst
Biedt intensieve behandeling en ondersteuning aan jongeren met een licht verstandelijke handicap, gedragsproblemen en belemmeringen in de ontwikkeling.
Het Hietveld, Beekbergen Ondersteunt (jong) volwassenen met een licht tot matig verstandelijke handicap met (sterke) gedragsproblemen en/of psychiatrische problematiek. Orthopedagogisch behandelcentrum
Jan Pieter Heije, Oosterbeek
Behandelt en ondersteunt jongeren met een licht verstandelijke handicap, gedragsproblemen en belemmeringen in de ontwikkeling.
De Winckelsteegh, Nijmegen Ondersteunt kinderen en volwassenen met een matig of (zeer) ernstig verstandelijke handicap en meervoudige complexe handicaps.
Werkenrode, Groesbeek Ondersteunt jongeren vanaf 12 jaar en volwassenen met een lichamelijke handicap.
Groesbeekse Tehuizen, Groesbeek Ondersteunt (jong) volwassenen met een licht tot matig verstandelijke handicap.
www.pluryn.nl Michelle Lahau.