.
- --
- -
i _ _ -
GEHEIM
MINISTER1E VAN ZAKW::OVERm
Hoofdafdeling- R e s t u u r l i jlte, P o l i t i e k e en I n t e r n a t i o n a l e Zaken v o o r Ned.Nieuw-Guinea No.
ñUD2NLANDSd ZAKEN 'S-GRAVENHAGE, 30 oktober î
9xosx6I
j
GS 7309/j7120
I
Onderwerp:
T o o r L i c h t i n g s t ourne e
Zoof d Cevolkingsvoorl i c h t i n g NITG.
1 A LIT
de Heer U i n i s t e r van B u i t e n l a n d s e Yaken.
Te Uwer i n f o r m a t i e doe ik U h i e r b i j i n tweevoud toekonen c o s i e van een v e r s l a g van h e t H o o f d Bevolk i n s s v o o r l i c h t i n g t e B o l l a n d i a over z i j n v o o r l i c h t i n g s t o u r n e e n a a r iiianokwari en Biak van 2 9 september tot en met 4 oktober j o n g s t l e d e n , n a a r a a n l e i d i n g van de Nederlandse v o o r s t e l l e n aan de Verenigde N a t i e s i n z a k e de i n t e r n a t i o n a l i s e r i n g van Nederlands-NieuwGuinea. Ik moge U i n overweging geven een exemplaar d a a r van t e doen toekonen aan h e t Hoofd van de Permanente M i s s i e van Nederland b i j de Verenigde N a t i e s t e New York,
D3 S!11h+?TSSECR3TABIS VAN BINNEITLANDSE ZAKEN, L
Lfschrift
0
VERSLAG VOOR LIC 13%ING JU!N. OkJi, AR I INZAKE INTE1UJii TI0N.A:L ISAT IE 29 september t/m
4 oktober
29 september. Te Nanokwari werden besprekingen gevoerd met de Resident en Controleur Voorlichting, waarin achtergrond en inhoud van de Nederlandse voorstellen vrerden doorgesproken. Bizonder viel de aandacht op de scherpe anti-Indonessische gevoelen h.t.s. die, versterkt door de recentegebeurtenissen in Sorong, een uitweg zoeken. Gemeend wordt, dat een anti-Indoriesische demonstratie op dit tijdstip generlei nut kan afwerpen, een weinig gelukkige indruk zal maken op hei; buitenland (n.1, goede kans loopt uitgelegd te worden als een door het Nederlands bestuur bedacht poppenspel ter "ondersteuning" van de voorstellen) en bovendien een ongewenste indruk zal maken op die Nederlanders, die zich toch al weinig senang voelen en door dergelijke eisen (uitwijzing van alle Indonesiers) de vrees zullen gaan koesteren zelf ook later aan de beurt te komen. Het zal daarom nodig zijn e.e.a. aan de initiatiefnemers af te raden en met een beroep op hun burgerlijke discipline te verzoeken zich te onthouden van het I'Kracht bij zetten."aan eisen die toch geen uitvoeringsmogelijkheden hebben; en het herhaald uitgesproken vertroulien in de Nederlandse beleidvoering ook metterdaad te bewijzen. In de avonduren volgde een bespreking net de leden van de bizonder geanimeerde studieclub te Lknokwari, waarin onder meer de lokale besturen der verschillende partijen Earsepp, Parna, %pang en Pong zitting hebben, en die ook werd bijgewoond d o o r de heer GoseglLsrPh, lid voor 19anolrmari in de NieuwGuinea Raad. Nadat een beknopt exposé van de nieuwe Nederlandse voorstellen gegeven mas, voegde de heer ' 1 Gosewisch daar een interessant en levendig overzicht aan toe van datgene, wat t.8.v. d e inhoud dezer voorstellen in Nederland. d o o r de 10 NGR-leden besproken vas met minister Luns en H.L:,Honingin. ïn de discussie vroeg iedere aanwezige op één na het voord. In het algemeen bleek er begrip en maErdering te bestaan voor het Neàerlendse initiatief en vooral ook waardering voor de gegeven uitleg waaraan nen kennelijk behoefte had gevoeld. Overigens r?as het bepaald opvallend hoe Dizoiider goed men geïnformeerd blijkt te zijn en het vereldnieuws op de voet blijkt te volgen, termiji in soiiimige opzichten 0 0 . : de commentarisering van het nieuws in Pengantarrr opinievormend bleek te hebben Gewerkt.
c-
-
Saillante punten
---------
Saillmte puiten in de discussie waren:
1 - de anti-Indonesische gevoelens. Len is overtuigd
dat de infiltratie van Indonesische militairen nabij Sorong geholpen is door ter plaatse woonachtige Indonesiërs. Doch ook de zgn. RiS-ers acht men een gevaar; dit land heeft geen behoefte aan allerlei lieden, die zich krampachtig als buiten-staander willen handhaven. Tenslotte zouden de jonge goed oggelei.de Papoea's zich nog steeds belemmerd voelen door oudere Indonesiërs, die (b.v. in het Binnenlands Bestuur) boven hen gesteld zijn en. naar gevoeld wordt nog steeds subtiel bezig zijn deze Papoea- "concurrenten" onder te houden, Nen verbaast zich over de tewerkstelling van diverse ex.NNGPM-.Indonesiers bij de Gouvernements- en Stichting-bedrijven op plaatsen, die door Papoea's hadden kunnen worden ingenomen, en vraagt zich af of deze lieden nu inderdaad v66r 30 september gebruik zullen naken van de geboden gelegenheid om naar huis te keren dan wel zich hier blijvend hebben ingedrongen, 2 - de gevoelens van aanhankelijkheid en gehechtheid aan en vertrouwen in de Nederlanders. 3venals te Hollandia bleek hier naast een begrip voor de noodzaak en de wijsheid der onderIiavi,gevoorstellen, enige geprikke3heid over de vanzelfsprekendheid, waarmee naar het hun voorkomt wordt aangenomen, dat het de 'Papoea alleen gaat om geldelijke steun voor zijn ontwikkeling en de uitoefening van het zelfbeschikkingsrecht. Niet over het hoofd mag h.i. worden gezien dat de Papoea zich zeer speciaal met de Nederlanders thuis en wennig voelt en het afgezien van alle presentjes toch zo is, dat die Nederlanders gekend, vertrouwd en liooggeacht worden - e en vriendsch ap sbe trekking, waarvan men zich afvraagt of dieooit met niet-Nederlandse ambtenaren van een ontwik.;elingse,utoriteit zou kunnen groeien. Zal voorts een $.ergelijE:e autoriteit niet allerlei veranderingen aenbrengen in het bestel, zullen de vereisten voor Papoeanisering door deze axtoriteit niet weer tvorden verzwaar&, zal :sij hetzelfde belangeloze begrip op kunnen brengen voor de Pal7oea belang;en el? idealen als de door (le geschiedenis Z O nauw aan Nieuw-Guinea gebaen Nederlanders, zullen voertaal en wetgeving ingrijpende wijzigingen onderGaan net nu een groter vordend getal Papoea's deze leerden hanteren? zou in het l;ost - de Panoeanisering en de uitoefening van liet zelfbeschikkiligsrecht niet vertraagd i:iorden door een eventueel nieuw stel internationale de s1:undigen.
-
-
3
- het verschil -
I
- 3 -
3
- het
v e r s c h i l t u s s e n h e t i n cie derde t a a k o m s c h r i j v i n g genoemde r e f e rendum en de e i g e n l i j k e u i t o e f e n i n g van h e t z e l f beschikkingsrecht. Opvallend v a s de onverwachte v r i j algeniene o p p o s i t i e t e g e n h e t u i t v o e r e n van een referendum. ‘i‘iordt deze o p p o s i t i e goed aangevoeld dan b a s e e r t deze z i c h op een v r e e s , d a t d a a r b i j t a l r i j k e v e r a f g e l e g e n dorpen t e weinig i n de gelegenheid z u l l e n z i j n , dan wel t e w e i n i g g e ï n t e r e s s e e r d z u l l e n z i j n om hun stem u i t t e brengen, w a a r d o o r d-e A z i a t i s c h e inwoners r e l a t i e f een t e g r o t e stem i n h e t k a p i t t e l z u l l e n e r l a n g e n . Bovendien s c h i j n t men t e v r e z e n , d a t de zaken waarom h e t zou gaan, b u i t e n h e t b e g r i p van de eenvoudige man z u l l e n v a l l e n . men a c h t t e de v o o r s t e l l e n daarom j u i s t , omdat a. h e t g e s c h i l p u n t Nieuw-Guinea t e r Ronde T a f e l C o n f e r e n t i e ook d o o r V.N.-bemoeienis, i c . c . van de UNCI, t o t een a a n v a n k e l i j k e compromisoplossing was g e b r a c h t , en d i t probleem dus mede de v e r antwoording van de V.N. b l e e f . b, h e t b i l l i j k i s , d a t ook a n d e r e landen de l a s t e n h e l p e n dragen van h e t t o t o n t w i k k e l i n g brengen van d i t a c h t e r g e b l e v e n ge’bied. c , h i e r d o o r I n d o n e s i ë schaakinat g e z e t werd en een einde verwacht mocht worden aan de min of meer h e f t i g e s p e l d e p r i k k e n van d i e z i j d e . d. b u i t e n l a n d s k a p i t a a l e e r d e r bereid. zou z i j n i n Nieuw-Guinea i n v e s t e r i n g e n t e doen, i n d i e n een r e d e l i j k e waarborg voor h e t voorkonen van ohaos was geschapen. e. h e t z e l f b e s c h i k k i n g s r e c h t t o c h o n v e r k o r t gehandhaafd b l e e f .
voor de onderzoek commissie d e r V.N.
4
-
30
september.
Op zaterdagmorgen vrerd een b i jeenkomst belegd met de hoofden van v e r s c h i l l e n d e A f d e l i n g s d i e n s t e n , P.V.K. en andere vooraanstaande Weder1 andssprekende personen, Hoewel deze groep w e l l i c h t n i e t g e h e e l r e p r e s e n t a t i e f aas voor m a t e r i n de europese groep l e e f t , werden ook h i e r b e g r i p voor en i n s t e m r . h g met d e v o o r s t e l l e n t o t u i t i n g g e b r a c h t , N a de i n l e i d i n g werd g e d i s c u s s i e e r d over: 1 o f de r e g e r i n g n e t h e t menen van deze s t a p p e n n i e t de Nieuw-Guinea Raad passeerde. De h e e r Gosewisch antrvoordde, d a t de i-hud d a t gevoel n i e t had, aangezien de i n Nederland a.anvezige d e l e g a t i e de gelegenheid had geh&EL z i c h c v e r de nenhangige p r o blemen tegenover m i n i s t e r Luns u i t t e spreken. \‘/at de p o s i t i e van de iiard b e t r e f t i n h e t geval. van i n t e r n a t i o n a l i s a t i e werd gewezen o p de d u i d e l i j k e ornschri j v i n g van de bevoegdheden-overdrach.t, t e v e t e n een g e l e i d e l i j k e o v e r d r a c h t van u i t v o e r e n d e bevoegdheden. Aangenonen moet worr.en, d a t o o k een i n t e r n a t i o n a l e ontwikkelings a u t o r i t e i t n i e t z a l t o r n e n aan h e t bes t a c n d e Nieuw-Guinese ivetgeveiid lichaam. I I e t z e l f d e g e l d t voor ilet Pepoea. V r i j w i l l i g e r s Korps, hoewel i n t h e o r i e vervanging van 1L:ederla:ids Lader b i j d i t i i o r p s w e l l i c h t t o t de ciogeli jkheden b e h o o r t ,
-
- 2 - O f -
--
7
,-
.__-_--------
7--
1
-4-
- Of de r e g e r i n g denkt aan bepaalde l a n d e n , d i e n i e r de a u t o r i t e i t zouden hanteren,. Geentwoord werd, d . a t de onderhavige v o o r s t e l l e n n i e t cie iEstcl.-i.81g van een beheerschap b e h e l z e n , doch van een t e c h n i s c h - d e s kundige V.IJ. - a u t o r i t e i t ; de indruk bestaadi d a t d a a r b i j geen enkel l a n d n a t i o n a a l betrokken z a l z i j n , doch d a t v e e l e e r gedacht moet worden aan de benoeming van een bekwaam en e r v a r e n persooiii t o t "Gouverneur namens de TT.N," met n a a s t hem een groep e x p e r t s , d i e u i t s l u i t e n d op deskundigheid en n i e t op n a t i o n a l i t e i t z u l l e n morden beoordeeld, 3 '?:aar h e t d u i d e l i j k i s , d a t a l l e e n a l h e t zenden van een onderzoek commissie een i n t e r n a t i o n a l e e r kenning van de s t a t u s q u o b e t e k e n t en Ind-onesië de wind u i t de z e i l e n z a l nemen, r i j s t de v r a a g o f o p k o r t e t e r m i j n een s e r i e u z e poging van d i e z i j d e v e r wachtbaar i s om z i c h m i l i t a i r een f o o t h o l d op MNG t e verwerven, t e n e i n d e d e f i n i t i e f een p o s i . t i e van gesprekpartner t e creëren. De gene, d i e deze mogelijkheid o p p e r t , d u i d t z e l f r e e d s a a n , d a t h i j z i c h h i e r op h e t t e r r e i n van h e t k o f f i e d i k begeeft, Theoretisch l i j k t z i j n f a n t a s i e n i e t van grond o n t b l o o t ; wel moet dan geconcludeerd worden, d a t een d e r g e l i j k e a c t i e wel h e e l v l u g opg e z e t zou moeten worden: a l s de V.N. t o t een onderzoekcommissie b e s l u i t , i s h e t d a a r . v o o r a l t e l a a t . Het g a a t e r de Nederlandse Regering j u i s t om een e i n d t e maken aan de opgeblazen h e t z e - s f e e r annex i n f i l t r a t i e s , d i e de gang van zaken i n NNG f r u s t r e r e n . 1 oktober.
2
-
Op zondagavond o n t v i n g i k een k l e i n a a n t a l inheemse prominenten voor een babbel i n h e t h o t e l , Het waren de h e r e n Jolian A r i k s ( P O N G ) , h e y ( P a r n a ) , Kanupapam i , Manbrasar en C e t t e b o s s y van de Bevolkingsvoorl i c h t i n g . De h e e r Vamaer ( P a r s e p p ) l i e t v e r s t e k gaan, a c h t e r a f b l e e k da,t h i j twee uu:c n a de afgesproken t i j d , nog was konen aanlopen, , j u i s t t o e n ons g e z e l schap even u i t h e t h o t e l afwezig was geweest. Thans b l e e k , d a t op i n i t i a t i e f van de Parsepp op de avond volgende op de s t u d i e c l u b b i j e e n k o m s t , een v e r g a d e r i n g was bijeengeroepen t e n h u i z e va:n de h e e r E l a n d t , almaar a l s n o g b e s l o t e n was t o t h e t zenden van een n o t i e a m 6.e Nieuw-Guinea haad, waarin w o r d t aengedrongen op h e t % l a n d u i t z e t t e n van ALL.!< I n d o n e s i ë r s . 3 e I n d o n e s i ë r s b i j Bestuur en Po 1i t ie CT orden daar i n u i t 6rukkt?1i jlí gen o erad €Io e1w e 1 u i t e r a e r d te6;en liet zenden van een motie aan de Mieuw Guinea Iia,e.d geen e n k e l beznaer b e s t a a t , v a l t h e t wel o p d a t i n h e t bizoEder de beide meest wel b e s p r a a k t e a n t i - I n d o n e s i ë r s , de heren ikmbrasar en h'amaer d i r e c t n a d a t kiun d i t o n t r a d e n VJES een en ander u n v e r f r o r e n d o o r z e t t e n . Ijovendien zou liet t o c h nog i n de b e d o e l i n g l i g g e n om h e t verzenden van de motie v e r g e z e l d t e doen gilen van d e m o n s t r a t i e s , Overigens r i j s t de v r a a g of een d e r g e l i j k e c i e n o n s t r a t i e k.ans van s l a g e n zou hebben, aanfzeuien met name de h e r e n YLrey en 1;iettebossy z i c h daarvan duideli. j k d i s t a n c i e r e n . I n h e t b i j z o n d e r bevree::!dt d e ELctiviteit van de heer ),';:anbracar, d i e n.b. a l s k l e r k C)p Revoikingsvoor-
.
-
l i c h t i n g werkt,
-
- 5 V O O r ~ ~ C h t i vrerl;t, i i ~
en vas? wie, g e z i e n z i j n mangedrag en misbruik van p o s i t i e a l s CBA, vrelke t o t z i j n v e r v r i j d e r i n g u i t h e t korps l e i d ( ? e n , vervracht rnocht worden dat h i j tie kans a l e men heil :Ln z i J n h u i d i g e f u n c t i e nog h e e f t w i l l e n geven, zou {;ebruiken. Wet t e g e n d e e l s c h i j n t h e t g e v a l t e z i j n : betrokkene i s o n m i d d e l l i j k begonnen promotie t e vragen, werpt g e n e r a l i s e r e n d de scQuld van h e t mislukken van Papoea-ambtenaren g e h e e l o p de Indonesische c h e f s , er1 i s i n h e t algemeen politiek-demagogisch z e e r ac1;ief. Hier d o e t z i c h weer een van d i e probleem-figuren v o o r , waarvan de v r a a g r i j s t hoe liet mogelijk z a l z i j n deze i n t e l l i g e n t e l o s b o l t e behoeàen v o o r v e r v a l enhem a l s n o g t o t een v a a r d e v o l l i d . van de samenleving t e vormen. Ter a f r o n d i n g van de voorlichtingswerkzaamheden i n de a f d e l i n g werd voor u i t z e n d i n g v i a de r e g i o n a l e zenders van Sorong en Kanokwa.ri een vraaggesprek over de Nederlandse v o o r s t e l l e n gereedgemaakt. 4 oktober. Te Biak werd eveneens een r e g i o n a l e r a d i o u i t z e n d i n g verzorgd. Een en ander w a s opgezet als een d i s c u s s i e t u s s e n m i j en z e s l e d e n van de s t r e e k r a a d Biak Noemfoor, t e weten de heren Marjar, Maker, Krey, Inggamer, Wompere en Namoribo. Hoewel i n h e t bizonder de h e e r Maker z i c h bizonder goed i n h e t onderwerp ingewerkt b l e e k t e hebben en ook een enkel ander v r i j d i e p op de e i g e n l i j k e zaken i n g i n g , b l e e k deze opzet geen succes: z i j duurde v e e l t e l a n g , t e r w i j l de h e r e n Xrey en Inggamer een en ander m i s b r u i k t e n om w a t p a r t i j p o l i t i e k e propaganda t e spuien. De R e s i d e n t werd v e r z o c h t om, i n d i e n h i j t o t u i t z e n d i n g b e s l o o t , d i t t e beperken t o t de r e g i o n a l e zender. D i j d-ezelfde gelegenheid werd een bandopname b e l u i s t e r d van een v a s t e r u b r i e k van de Kadio Xakassar, waari n een s t e l komieken binnen- en b u i t e n l a n d s e aangelegenheden bespreken. Aangezien d a a r i n een ruime p l a a t s wordt ingeruimd aan a a n v a l l e n op h e t Nederlands gezag i n I r i a n D a r a t , r i j s t d e v r a a g , o f en z o j a , i n hoeverre onze v o o r l i c h t i n g v i a de r a d i o daarmee r e k e n i n g kan houden e Op s p e c i a a l verzoek van de programnaleider RONG werd t e n s l o t t e nog een vraaggesprek opgenomen t u s s e n de omroeper Liarjen en m i j over dc een zaak, d i e o p B i d : s c h i j n b : h e t k o r t kvam mijn c o m e n t a a r c i ë l e naam Nieuw-Guinea i s , d:xt de liegering n i e t aan denkt h e t gebruik van de d o o r %,i g e s t e l d e naam I r i a n t e v e r b i e d e n , en d e t e tuele t o e k o n s t i g e naamverandering g e h e e l w g e l a t e n aan de b e s l i s s i n g van diEing. B i j h e t u i t s p r e k e n van a e l k e naam kan men d a x een vernederende k l a n k aan ge b e l a n g r i ;jl, e r dan naamsveran6ering i s e r v o d a t de naam d i e linen h e e f t t o t een erenaarr Hol:-andia, 5 o k t h e t Hoofd Levolkin
-
