Geestelijke gezondheid en kinderrechten Samenveerkrachtig - Mental Health in all Policies
9 oktober 2015 Bruno Vanobbergen @KRCommissaris
Mijn verhaal Kinderrechtencommissaris als vertolker van noden en belangen van kinderen en jongeren § Signalen vanuit de Klachtenlijn § Beleving kinderen en jongeren
Kinderrechten als kapstok De 5 P’s
“mental health includes how you like, accept and feel about yourself; how well you relate to others ; and how you meet the demands of your daily life. A person with good mental health is in touch with his or her emotions and expresses them in acceptable and healthy ways, such an individual can usually deal with the problems and frustrations of life witout being overwhelmed by them” (Christine, 14 jaar, Micronesië)
Recht op (geestelijke) gezondheid De Staten erkennen het recht van het kind op het genot van de grootst mogelijke mate van gezondheid en voorzieningen voor de behandeling van ziekte en het herstel van de gezondheid. De Staten streven ernaar te waarborgen dat geen enkel kind zijn of haar recht op toegang tot deze voorzieningen voor gezondheidszorg wordt onthouden
Andere kinderrechten
Provisierechten – knelpunten (1)
achtlijsten en ingewikkelde procedures W toegankelijke hulp
vs.
eugdhulp en ‘kinderpsychiatrie’: belang van J continuum aan zorg Taboe – betekenis informeel netwerk § Twijfel of het probleem wel ernstig genoeg is § Het gevoel het probleem zelf te moeten oplossen
Alert voor gevolgen van vermaatschappelijking
Op onze afdeling verblijft een jongen van 16 jaar. Hij werd opgenomen voor psychiatrische diagnose en behandeling. Er zijn geen klinische redenen meer om hem hier te houden. Vanuit de jeugdzorg krijgen we het signaal dat er geen vervolgtraject voor hem is. Hij staat op een wachtlijst voor begeleid wonen. Hij heeft geen ouders meer. Er is geen oplossing. Wij weigeren hem op straat te zetten. Maar we kunnen hem niet langer op kinderpsychiatrie houden omdat er heel wat jongeren wachten op een opname. Momenteel verblijft de jongen op de afdeling voor volwassenen van het psychiatrisch ziekenhuis. Hij gaat van daaruit naar school en volgt daarna de dagstructuur van de volwassenen. Het is ongehoord dat dit de enige oplossing is. Het is niet in het belang van een kind en zijn verdere ontwikkeling om in de volwassenenpsychiatrie te verblijven.
“Veel mensen vinden, naar de hulpverlening gaan is zeggen dat je zwak bent. Dat is denk ik een van de grootste vooroordelen die er bij jongeren leven. Hulpverlening is voor zwakkelingen.”
Provisierechten – knelpunten (2) ‘Steek ons niet apart’ – ondersteuning onderwijs Wat na 18? Jongeren in kwetsbare situaties § Kinderen met een migratieachtergrond § Kinderen in armoede § Minderjarige verdachten/daders
De 8-jarige Kasper mag al twee maanden de helft van de tijd niet in de klas omdat hij te druk is. Hij zit dan wat te tekenen in het kantoor van de directeur. Hij mag ook niet meedoen aan zwemlessen of andere activiteiten. De school vroeg of de ouders hem geen medicatie kunnen geven. Maar daarin willen ze niet meegaan. Ze begrijpen dat het voor de juf en de andere kinderen niet gemakkelijk is. Er is een vermoeden van ADHD, maar de observatie- en diagnosestelling begint pas over drie maanden. De ouders willen daarop wachten voor ze eventueel met medicatie starten. De school zegt dat haar trukendoos opgebruikt is. Ze weten niet meer wat zou kunnen helpen. Vorige week is Kasper op de parking van de school op een auto gaan staan toen hij een bal ging halen. De school heeft hem preventief geschorst en wil hem nu definitief uitsluiten. Het is eind mei. De ouders vragen zich af welke boodschap de school dan geeft aan een 8-jarige?
‘We zijn niet anders dan de anderen. We doen een beetje anders. Soms maken we van kleine dingen een groot ding. Soms doen we iets abnormaals. Maar we zijn en blijven normaal. Wij kunnen ook leuke dingen doen. Wij zijn ook wijs.’
Provisierechten – denkpistes (Verdere) uitbouw psycho-sociale basisondersteuning - wijkgezondheids- en welzijnshuizen? Rol voor de huizen van het Kind – positieve gezinsondersteuning Terugbetaling therapie Meer TEJO’s? Innovatie § Verder bouwen op Area+huizen? § Nadenken over ambulant aanbod en nazorg in kinder- en jeugdpsychiatrie
Participatie – betekenis en knelpunten Participatie: § Gelijkwaardigheid § Kinderen en jongeren als actieve betekenisgever § Kinderen en jongeren mede-eigenaar maken van de zorg en ondersteuning
Conflicten tussen ‘participatie’ en ‘ouderlijk gezag’
Ik ben 14 jaar en heb last van depressieve gevoelens en angsten. Omdat ik hierdoor moeilijk functioneer op school ben ik via het CLB in contact gebracht met een psycholoog. Ik vind dat dit helpt. Het gaat wel traag, maar we zijn nog niet zo lang gestart. Ze heeft me doorverwezen naar een psychiater om medicatie op te starten. Die psychiater vindt een residentiële opname noodzakelijk omwille van de thuiscontext. Ik wil dit helemaal niet. Ik wil mijn begeleiding bij de psycholoog verder zetten. Heb ik het recht om mee mijn behandeling te kiezen?
Je wordt opgenomen! Zei mijn moeder, Die zin, 1 seconde maar, Doet heel je wereld veranderen koffers pakken en vertrekken naar waar ik beter zou worden het is maar voor 6 weken troost mijn moeder Uiteindelijk zit ik hier Na 6 weken,… Nog (Marjolein, What do you Think)
Wat vind je belangrijk in de gezondheidszorg? Dat… § Je geen pijn hebt (60,1%) § Je in staat bent om de zorgverlener te begrijpen (49,1%) § Je ouder(s)/familie bij hebt (48,6%) § Je niet bang hoef te zijn (48,7%) § Dat er naar jou geluisterd wordt (47,3%) § Je vragen kan stellen (44,6%) § Je behandeling op voorhand uitgelegd wordt (44,1%) § Je niet opgejaagd wordt(28,6%) § Je de naam van de zorgverlener kent (19,6% - 16,7% geeft aan dat dit totaal niet belangrijk is)
Participatie – denkpistes Cachet voor ggz? Kinderen en jongeren in officiële raden Jongeren houden zelf vinger aan de pols in zorginstellingen Nieuwe methodieken ‘jongeren voor jongeren’
Protectie – betekenis en knelpunten
(Rechts)bescherming: Wet Patiëntenrechten – ook voor minderjarigen
Spanning patiëntenrechten en decreet rechtspositie minderjarigen § Centra voor geestelijke gezondheidszorg
Gebruik isolatie en afzondering: grote verschillen Aandacht voor geestelijke gezondheid van: § Jonge mantelzorgers (cfr. Kind & Samenleving) § Kinderen op de vlucht
Preventie en promotie denkpistes Positief schoolklimaat – (anti-)pestbeleid op school Positief buurt- en vrijetijdsklimaat Aandacht voor cyberpesten Belang van bemiddeling in gezinnen met zware conflicten
De 14-jarige Hannes meldt ons dat hij het niet meer ziet zitten na jaren van pesterijen. Zijn moeder is al zo vaak naar school geweest. Er waren al veel gesprekken, ook klasgesprekken. Maar het pesten stopt niet. De pesters blijven toeslaan op minder bewaakte plaatsen op de speelplaats, als de praktijkleerkracht het lokaal verlaat om materiaal te halen. Ze versturen kwetsende foto’s via Snapchat. ‘Wat moet ik nog doen?’ vraagt Hannes: ‘Ik meld het niet meer, want het stopt toch niet. Ik ben het die naar het CLB moet. Ik moet naar een psycholoog. Ik moet incasseren. De pesters hoeven geen inspanning te leveren. Er zijn twee leiders, enkele meelopers en de rest van de klas is bang om zelf gepest te worden. Ik heb geen vertrouwen meer in de school.
Bronnen Child friendly health, http://www.coe.int WHO, Through children’s eyes General comment 15 van Kinderrechtencomité on child to the enjoyment attainable standard of
het VNthe right of the of the highest health
Kinderrechtencoalitie, Kinderrechten in de gezondheidszorg What do you think project – Unicef Advies ‘Recht doen aan kinderen met een label’
