Het jaar van het Boek 2016
2
Lezen is voor de geest wat sport is voor het lichaam. Sir Richard Steele
Beste lezer, Geen mooier jaar dan 2016 voor ons als lezers: Het is het Jaar van het Boek. Daarom wensen wij dat u allen maar mag genieten, leren en savoureren: Zoveel verhalen lezen als u wenst, of informatie tot u nemen als u wenst. Met dit advies hopen wij u inspiratie te geven voor 2016 en daarna. Heel veel leesplezier.
Verhalencoaches NOBB
Boeken over boeken Steinz: Gids voor de wereldliteratuur / Steinz, Pieter Pieter Steinz, voormalig chef Boeken van NRC Handelsblad en daarna tot zijn terugtreden wegens ziekte directeur van het Nederlands Letterenfonds, heeft samen met dochter Jet deze literatuurgids, liefkozend ‘De dikke Steinz’ , samengesteld. 416 auteurslemma’s, tips voor verder lezen geeft meer dan duizend titels. Daarnaast zijn er 52 boekwebben, 104 bijdragen over afzonderlijke meesterwerken, 26 lemma’s rond auteurs die beroemd werden door één boek, 26 thematische literatuurlijsten, 26 quizzen en 52 landkaarten met leessuggesties. Geheel in kleur uitgevoerd is dit een naslagwerk voor elke boekenliefhebber dat informeert, inspireert en amuseert.
De Nederlandse literatuur van de 21ste eeuw / samengesteld door Wim Brands In 'De Nederlandse literatuur van de 21ste eeuw' heeft dichter, journalist en VPRO’s ‘Boeken’-presentator Wim Brands, samen met dochter Nikki een bundeling gemaakt van werken van 52 Nederlandse en Vlaamse schrijvers die hun prozadebuut maakten na 2000. De bloemlezing bevat korte verhalen van bekende en minder bekende auteurs. Dit zijn vrijwel altijd fragmenten uit eerder gepubliceerde prozatitels, met een lengte van rond de 5 pagina’s. Achterin de bundel staan korte biografieën van de auteurs.
3
Boeken over boeken De boekenapotheek / Berthoud, Ella Dat literatuur genezend kan werken, is al sinds de oudheid bekend. De Britse bibliotherapeuten Berthoud en Elderkin schreven een ongewoon en veelgeroemd medisch handboek. Daarin beschrijven ze meer dan driehonderd ziektes en aandoeningen, van liefdesverdriet tot obesitas, en voorzien deze van een 'remedie' in de vorm van een of meer titels uit de wereldliteratuur. In alle gevallen laten de verhalen de lezer lachen, ontspannen, nadenken en verwerken en vormen ze daardoor een perfect medicijn tegen allerhande kwalen. De lemma's worden afgewisseld met tips aangaande 'leeskwalen' en handige themalijstjes. Bevat een auteursregister en enkele indices.
Waarom ik lees/ Parks, Tim Verzameling teksten over lezen, schrijven, literatuur en boeken door de Britse bestsellerauteur Parks (1954), die een blog in 'The New York Review of Books' schrijft en bekend is van 'Leer ons stil te zitten' en 'De kunst van het moorden'. De 37 blog-achtige stukken gaan over diverse thema's uit de wereld van het boek, zoals het beroep van schrijver, het nut van literaire prijzen, recensies, verkoopcijfers, commercie, bestsellers, literatuurwetenschap, stijl, copyright, vertalen en het leespubliek. Moeten wij een boek wel of niet uitlezen? Waarom schrijft iemand? En waarom lezen wij? Waarom heeft literatuur aanzien? Vervolgens werkt Parks zijn ideeën daarover uit met behulp van voorbeelden uit de wereldliteratuur.
4
Boeken over boeken 5
De stralende lezer Wat is het belang van lezen? Veranderen we door te lezen? Als lezen belangrijk is, is er dan toepassing mogelijk in opvoeding en onderwijs? Drieëntwintig internationale wetenschappers hebben een bijdrage geleverd aan deze bundel. Er wordt antwoord gegeven op de vraag of er verschil is in leesmotivatie tussen verschillende landen; uit welke componenten leesplezier bestaat; of een multiculturele klas meer problemen ervaart tijdens het lezen; of er verschil is in lezen uit een papieren boek of van een computerscherm? Door lezen doe je zelfkennis op en leer je van ideeën van anderen. Ook blijkt dat je een grotere woordenschat opdoet tijdens het lezen van fictie in plaats van non-fictie.. Kortom: een gedegen boek, gemaakt in samenwerking met de Stichting Lezen, met uitgebreide literatuurverwijzingen, waardoor eigen onderzoek ook tot de mogelijkheden behoort.
Maak je eigen boek met Arne & Carlos / Nerjordet, Arne Het populaire Scandinavische breiduo Arne Nerjordet en Carlos Zachrison heeft naast hun liefde voor breien ook een passie voor boeken. En dan met name het zelf maken van een art journal of inspiratiedagboek. Tijdens het ontwerpproces voor hun kleding en breipatronen verzamelen ze foto's, knipsels, vintage plaatjes en stukjes stof en bewaren dat in een boek, dat ze later kunnen inzien voor inspiratie. Het duo legt stap-voor-stap uit hoe je zelf een boek bindt, met behulp van papier, naaimachine, lijm en verbandgaas. Verder geven ze ideetjes voor het opleuken van de bladzijden, allemaal in de creatieve rommelige en chaotische Arne&Carlos-stijl. Andere boeken die je zo kunt maken zijn bijvoorbeeld een kookboek, tuinboek, reisdagboek, bruiloftsboek en familieboek. www.arne-carlos.com
Boeken over boeken De boekendokter / Blondeau, Thomas In 2013 overleed op 35-jarige leeftijd de Vlaamse journalist, dichter en proza-auteur Thomas Blondeau, voor de Antwerpse Boekenbeurs en voor Cobra.be bedacht Blondeau een uniek concept: de Boekendokter. In een nagebouwd minidokterskabinet geeft een auteur in witte jas de bezoekers leesadvies, nadat hij hun aandoeningen en vragen heeft aangehoord. Literatuur als zalf, medicijn en levenselixir. Een 50tal recepten/adviezen van Blondeau zijn nu samengebracht in zes thematische rubrieken over de onmogelijkheid om de dood in taal te vatten. Een bundel met pittig verwoorde, goed gekozen leesadviezen, die menig boekenliefhebber zal interesseren.
De leesclub voor het einde van het leven / Schwalbe, Will Autobiografisch verhaal van de Amerikaanse uitgever/redacteur Schwalbe [1962]. Hij beschrijft de laatste levensfase van zijn moeder die aan een ongeneeslijke vorm van alvleesklierkanker lijdt. Moeder en zoon praten over circa 142 titels en/of schrijvers met elkaar. Ze vormen een 'leesclub' voor twee personen en maken de stervensfase hierdoor draaglijker. De gesprekken vinden spontaan en vaak in de wachtruimte van het ziekenhuis plaats. Ze lezen niet systematisch, maar lukraak en zappen door zowel de wereldliteratuur als door de Bijbel, Agatha Christie en Roald Dahl. De joods/christelijke Schwalbe heeft een mooi thema te pakken met het ontroerende verhaal over een moeder-zoonverhouding waarin lezen centraal staat.
6
Romans over boeken en lezen De ongewone lezer / Bennett, Alan Als de Britse koningin Elizabeth II achter haar ontsnapte honden aanloopt, ziet ze een bibliobus bij de keuken van Windsor Castle staan, gaat naar binnen om excuses te maken voor het geblaf en voelt zich verplicht een boek te lenen. Als ze dat terugbrengt leent ze uit beleefdheid nóg een boek en wordt gegrepen door het leesvirus. Dan begint een ontdekkingsreis door de Engelse en de wereldliteratuur, die haar een ander mens maakt. Maar terwijl haar familie blij is dat ze, nu ze zoveel leest, hen minder achter de broek zit, heeft de conservatieve hofhouding er veel moeite mee dat ze niet meer haar voorspelbare rol speelt. Maar Elizabeth houdt vol en viert haar 80e verjaardag met een grote verrassing.
Inferno / Brown, Dan Robert Langdon wordt wakker met een hoofdwond en geheugenverlies in een ziekenhuis in het Italiaanse Florence. Hij heeft geen idee hoe hij daar terecht is gekomen, maar heeft vreemde, beangstigende visioenen. Er wordt vrijwel onmiddellijk een aanslag op hem gepleegd, waaraan hij samen met de aantrekkelijke vrouwelijke arts Sienna Brooks weet te ontsnappen. In zijn kleding ontdekken ze een geheimzinnige biometrisch verzegelde cilinder, en samen proberen ze het geheim daarvan te ontraadselen. Al gauw is Langdon tot over zijn oren verwikkeld in een wereldbedreigend complot, waarin Dantes Inferno een belangrijke rol speelt. Ondertussen maken zowel de Amerikaanse regering als de geheimzinnige organisatie het Consortium jacht op hem. De fans kunnen weer hun hart ophalen aan de knap geconstrueerde mix van feiten en fictie, de codes, symbolen, puzzels, couleur locale van Florence en de kunsthistorische aspecten – met Dantes Inferno als middelpunt.
7
Romans over boeken en lezen De verborgen bibliotheek / Dean, A.M. In de verborgen bibliotheek van Alexandrië wordt al eeuwenlang alle informatie van over de hele wereld verzameld. Hierbij zit geheime informatie, die door machthebbers verkeerd zou kunnen worden gebruikt. Daarom is de bibliotheek uitsluitend toegankelijk door de beheerder. Deze wordt vermoord, en professor Emily Wess is zijn beoogd opvolger. Van het ene op het andere moment vliegt ze om de wereld en volgt ze allerlei cryptische aanwijzingen om de locatie van de bibliotheek te vinden. Daarbij wordt ze op de hielen gezeten door een corrupt Genootschap dat wereldmacht nastreeft.
De afrekening / Ekman, Kerstin De beroemde schrijfster Lillemor Troj wordt door haar uitgever uitgenodigd om haar nieuwste manuscript te bespreken. Zij ziet het manuscript echter voor het eerst en het onthult zeer vertrouwelijke informatie over Lillemors leven. Het werk leidt tot een confrontatie tussen twee vrouwen. Belangrijke thema's zijn: vrouwenleven, schrijverschap, roem, eenzaamheid, relatieproblemen en haat-liefdeverhoudingen. De twee vrouwen zijn tot elkaar veroordeeld. Dit levert prachtige beschrijvingen maar ook diep gênante situaties op. De roman geeft ook inzicht in de Zweedse maatschappij en cultuur.
8
Romans over boeken en lezen De boekhandel / Fitzgerald, Penelope Weduwe Florence Green koopt op haar vijftigste een vervallen historisch pand in het kustplaatsje Hardborough (Engeland) en richt er een kleine boekhandel in. Het is 1959, Engeland krabbelt overeind na de armoede van de eerste naoorlogse jaren. Een dorp als Hardborough staat stijf van de roddel, mensen worden om een bagatel uitgesloten. De zaken gaan redelijk, ze krijgt steun voor haar initiatief ook een leenbibliotheek op te zetten, maar Florence onderschat de ijzeren wil van de rijke generaalsvrouw uit het dorp die een oogje op het pand had om er een kunstcentrum te openen. Kleine pesterijen beginnen en ze krijgt ook te maken met de economische realiteit in haar regio. De generaalsvrouw weet uiteindelijk via een bevriend parlementslid te bewerkstelligen dat een nieuwe wet wordt aangenomen waarmee historische panden onteigend kunnen worden.
Gorski / Goldsworthy, Vesna Vesna Goldsworthy (1961) is hoogleraar Engelse Letterkunde is aan Kingston University. 'Gorski' is geïnspireerd op 'The great Gatsby' van F. Scott Fitzgerald en volgt plot en karakters nauwgezet. 'Gorski' speelt in Londen in de 21e eeuw; de verteller Nicola/Nicholas is een voor het oorlogsgeweld gevluchte Serviër; de hoofdpersoon Gorski is een steenrijke in Londen neergestreken Russische Jood, die zijn grote liefde Natalja is nagereisd, die intussen is getrouwd met een Engelse bankier. Met deze ingrediënten zet Goldsworthy een prachtig boek neer, waarin ze haar eigen punten toelicht: het verwelkomende maar ook hedonistische en keiharde Londen; de immigratiegolven van de rijken der aarde, van de gelukzoekers en de vluchtelingen; de drijfveren en emoties van mensen; het veranderende maar toch immer zichzelf blijvende Londen.
9
Romans over boeken en lezen De boekenapotheek aan de Seine / George, Nina Jean Perdu (50) heeft een varende boekhandel en levert mensen de boeken die het medicijn vormen tegen de kwalen van hun leven. Zichzelf heeft hij niet kunnen genezen: twintig jaar eerder verdween zijn geliefde Manon en van het onder pseudoniem verschenen boek dat hem het meest heeft geraakt, heeft hij de auteur nooit kunnen achterhalen. Als een nieuwe liefde gloort en duidelijk is dat Manon niet meer leeft, besluit hij zijn demonen te verjagen door naar de Provence te varen, Manons ‘land van herkomst’. Een na slechts één succesvol boek uitgeschreven jonge auteur vergezelt hem en diverse andere figuren kruisen hun pad. Als toetje een aantal recepten uit de Provence en een lijst boeken tegen bepaalde aandoeningen.
Een weeffout in onze sterren / Green, John Hazel (16, ik-figuur) leeft in ‘reservetijd’. Dankzij een experimenteel medicijn en permanente zuurstoftoediening kan zij de kanker nog even op afstand houden. Maar hoe lang nog? Vanwege die onzekerheid biedt zij aanvankelijk weerstand tegen de toenadering van Augustus (17), die mede dankzij de amputatie van een onderbeen genezen lijkt te zijn van botkanker. De auteur verweeft op de van hem bekende ironischhumoristische wijze bijeenkomsten met zieke lotgenoten, de relatie met ouders, de ‘kankervoordelen’ en beschouwingen over leven, liefde en dood en de herinnering aan de doden met elkaar. Metafictie, in de vorm van een fictieve roman vormt een ingenieuze dubbele laag. Een belangrijke wending vindt plaats in en rond het Anne Frankhuis in Amsterdam. Een absolute aanrader voor alle tieners én hun ouders.
10
Romans over boeken en lezen De bibliothecaresse van Auschwitz / Iturbe, Antonio Dita Dorachova (Praag, 1929) kwam in 1944 in het concentratiekamp Auschwitz terecht. In haar barak richtte Fredy Hirsch een schooltje op. Boeken waren verboden door de nazi's, er mocht alleen gespeeld worden. De acht boeken waaruit de bibliotheek van het schooltje bestond waren dus levensgevaarlijk. Dita Dorachova bewaarde de boeken onder haar jurk. De Spaanse schrijver Antonio Iturbe kwam dit verhaal op het spoor in een boek van Alberto Manguel. Hij raakte gefascineerd, zocht Dorachova op en schreef deze roman. Hij bleef daarbij dicht bij de feiten en bij de getuigenissen die hij gebruikte. Zijn opvatting is dat onderwijs en cultuur basisingrediënten zijn van de menselijkheid.
De leestip / King, Shelly Als Maggie Dupré werkloos wordt, brengt ze een deel van de dag door in Dragonfly, een tweedehandsboekwinkeltje. Ze wordt er medewerkster en wanneer ze een uitnodiging krijgt voor een boekbespreking van ‘Lady Chatterly’s Lover’ bij een leeskring voor zakenvrouwen ontdekt ze iets bijzonders in haar exemplaar van het boek. Er staan romantische aantekeningen in die de correspondentie vormen tussen een Henry en een Catherine. Dat intrigeert haar en ze probeert te ontdekken wie die personen zijn onder andere door op de website van de winkel stukken uit die correspondentie te publiceren wat de winkel populair maakt. Dan komt ze voor een keuze: een topbaan elders of het voortbestaan van de winkel. Door haar zoektocht krijgt Maggie antwoorden op vragen over haar eigen leven. Achterin het boek tien discussievragen, op de kaft de winkelkat Grendel. Een boek voor boekenliefhebbers en boekenlezers.
11
Romans over boeken en lezen Fangirl / Rowell, Rainbow Cath (18) kan niet zonder haar Simon Snow (een soort Harry Potter kloon) boeken. Haar hele leven draait om lezen, herlezen en fanfictie schrijven, gebruikmakend van de personages uit de Simon Snow boeken. Maar als Cath samen met haar tweelingzusje Wren gaat studeren en op de campus van de universiteit gaat wonen, verandert haar leven totaal. Ze is bang voor de vele veranderingen en probeert met veel moeite nieuwe vriendschappen te ontlopen. Helemaal ingewikkeld wordt het als haar weggelopen moeder contact zoekt en Wren haar eigen weg gaat. Gelukkig zijn er kamergenoot Reagan en de altijd glimlachende Levi aan wie ze haar fanfictie kan voorlezen.
De schaduw van de wind / Ruiz Zafόn, Carlos Als een boekverkoper zijn tienjarige zoon meeneemt naar het paleisachtige, geheimzinnige Kerkhof der Vergeten Boeken, raakt Daniel betoverd door een boek met de titel 'De schaduw van de wind'. Hij neemt zich voor achter de identiteit van de schrijver ervan, Julian Carax, te komen. Sterker nog: hij lijkt het leven van deze mysterieuze man te gaan leven. Tegen de achtergrond van het Barcelona van de Burgeroorlog en Franco ontrolt zich een fascinerend verhaal, of feitelijk vele verhalen, over figuren die zich in de nabijheid van Carax ophielden én mensen rondom Daniel. De structuur van het verhaal is als een Russische pop, die eindeloos veel kleinere poppen in zich heeft verstopt. Zafon (1964) heeft een fantasierijke, knappe roman geschreven vol avontuur, spanning, en liefde, die je in een adem uitleest.
12
Romans over boeken en lezen Een boek per dag / Sankovitch, Nina Als haar geliefde zus op 46-jarige leeftijd aan kanker overlijdt, wordt de schrijfster overmand door verdriet en schuldgevoel. Na een periode van koortsachtige activiteit, wat niet helpt, besluit ze het anders aan te pakken. Een jaar lang leest ze elke dag een boek en schrijft ze een recensie ervan. De rest -- haar werk (ze is juriste), haar gezin (vier zonen), het huishouden -moet op een lager pitje. Ze houdt het vol. Dit boek is het verslag van haar leesjaar, en hoe het lezen haar geholpen heeft om het leven weer vol vertrouwen op te pakken. Boeken worden kort besproken, vaak met betrekking tot de levenslessen die ze daaruit haalt, en aangevuld met verhalen over zichzelf en haar kleurrijke familiegeschiedenis. Het complete recensiebestand, en nog veel meer leesinformatie, staat op haar website www.readallday.org. Achterin een alfabetische lijst van alle 365 boeken (waaronder 'De aanslag' van Mulisch).
Het geheim van Penumbra’s boekwinkel / Sloan, Robin Clay verliest zijn baan als IT-er en gaat werken in de 24-uurs boekhandel van de vreemde meneer Penumbra. De boekhandel kent een eigenaardig assortiment en een speciale afdeling die alleen wordt uitgeleend. Dat gebeurt aan vreemde klanten die duidelijk met een soort studie bezig zijn. Met behulp van een vriendin zoekt Clay naar een patroon en stuit op een eeuwenoud genootschap dat naar een groot geheim zoekt. Zal de wereld ooit nog dezelfde zijn? De nostalgie van een boek als 'Schaduw van de Wind' van Carlos Ruiz Zafo´n wordt naadloos gecombineerd met de snelle digitale wereld en bijeengehouden door een vlotte schrijfstijl met een licht cynische humor. Zoals op de laatste pagina staat: uiteindelijk zal het boek oplossen, maar op dit moment is het precies het juiste boek op precies het juiste moment.
13
Romans over boeken en lezen De verzamelde werken van A.J. Fikry, boekhandelaar, / Zevin, Gabrielle Fikry is boekhandelaar op het fictieve Alice Island. Na de dood van zijn vrouw is hij de zin in het leven verloren en gaat het met zijn zaak bergafwaarts. Als ook nog een bijzondere uitgave van 'Tamerlane' van Edgar Allen Poe wordt gestolen, lijkt het einde nabij. Dan vindt hij in zijn winkel een achtergelaten peuter. Uiteraard ‘smelt’ Fikry en neemt hij de zorg voor deze Maya op zich. Als dan ook nog zijn gevoelens voor de vertegenwoordigster van een uitgeverij worden beantwoord, is zijn nieuwe geluk compleet. Een ‘boekensprookje’ dat wie vreest voor teloorgang van het gedrukte woord en van boekhandels opmontert.
De boekendief / Zusak, Markus Nadat haar moeder is opgepakt, waarschijnlijk vanwege communistische sympathieën, worden de Duitse Liesel Meminger (9) en haar broertje in 1939 in een pleeggezin geplaatst. Als Werner onderweg sterft, komt Liesel alleen aan in Molching bij München bij de oudere Hubermanns: de aardige anti-Nazi huisschilder Hans en zijn ontevreden vrouw Rosa. Hans leert Liesel lezen, waardoor boeken voor haar zo belangrijk worden dat ze ze soms steelt. Eind 1940 duikt de zoon van een joodse kennis van Hans bij hen onder en er groeit een band tussen Max en Liesel. Na een bombardement in 1943 is Liesel de enige in de straat die nog leeft. Ze gaat op zoek naar Max. Het meeslepende verhaal vertelt niet alleen heel beeldend hoe de Tweede Wereldoorlog zich ontwikkelde, maar ook hoe groot de kracht van boeken/woorden kan zijn.
14
Romans over boeken en lezen De boekhandelaarster uit Orvieto / Pattavina, Valentina De alleenstaande veertiger Matilde verhuist naar Orvieto in Umbrië. Het is een vlucht waarbij ze alle banden met het verleden verbreekt. Ze vindt emplooi in de boekhandel van professor Paolini. Diens neef, journalist Michele, werkt aan een coldcase en vraagt haar te helpen met het oplossen van de tien jaar oude zaak. In het bos werd een man gevonden, opgehangen aan een boom, maar met zijn voeten op de grond. Intussen schrijft Matilde brieven aan de (fictieve) Livia, waarin ze haar eigen verleden onderzoekt. Er is veel aandacht voor boekenliefde en voor de Italiaanse couleur locale, zoals eten en drinken, typische dorpsbewoners en oude stadscentra. Achterin info en vragen voor leesclubs.
De bibliotheek van onvervulde dromen / Manseau, Peter Prachtig romandebuut met twee verhaallijnen: die van een nietjoodse Amerikaanse jongeman die in een groot archief van Jiddische boeken werkt (autobiografisch!) en zichzelf daar Jiddisch leert. En die van de ruim negentig jaar oude Jiddische dichter Itsik Malpesh. De gojse jongen komt door zijn werk in contact met Malpesh en wordt de vertaler van diens in 22 registerboeken opgetekende memoires. Malpesh’ geschiedenis begint in 1903 met de progrom in Kishinev, destijds hoofdstad van Bessarabië, nu hoofdstad van Moldavië. Zijn levensloop is een aaneenschakeling van avonturen, drama’s, wreedheid, teleurstelling, ook humor. Malpesh komt buiten zijn eigen wil om in Amerika terecht en probeert daar zijn naam te vestigen als “laatste Jiddische dichter”. Tegelijkertijd wordt ook het leven van de vertaler beschreven. En pas op het allerlaatst vallen alle puzzelstukjes op hun plaats.
15
