GEBRUIKSAANWIJZING VAN PHOTOVOLTACALC.XLS 1. INLEIDING Wist u dat “de zon op 45 minuten tijd genoeg energie produceert om 1 jaar lang aan alle energiebehoeften van de aarde tegemoet te komen!” Wie durft dan nog te beweren dat zonneenergie niet de OPLOSSING van de toekomst is? Fotovoltaïsche installaties, die zonne-energie omzetten in elektriciteit, zitten dan ook enorm in de lift en ook in Brussel en in de andere gewesten van het land is de technologie ondertussen volop verkrijgbaar. Voor meer informatie over de technologie verwijzen we u graag naar de 1 infofiche over fotovoltaïsche systemen . Het is belangrijk te vermelden dat vooraleer fotovoltaïsche zonne-energie te gebruiken, er eerst een vermindering en een optimalisatie van het elektriciteitsverbruik aan moet voorafgaan. Het rekenblad ‘photocalc’ is in dat opzicht dan ook bedoeld als hulpmiddel voor iedereen die louter ter informatie snel wil nagaan, wat een eventuele investering in een fotovoltaïsche installatie, hem of haar ruwweg zou kosten.
Zo kunt u onder meer nagaan, wat een fotovoltaïsch systeem u in economisch, energetisch- en milieu-opzicht zou kunnen opleveren, waarbij het rekenblad u tegelijkertijd ook de mogelijkheid biedt om de afmetingen van bepaalde componenten vooraf te bepalen. Met andere woorden, dit hulpmiddel geeft u een eerste inschatting van de kostprijs en de rentabiliteit van een installatie, alsook van de hoeveelheid energie en CO2 die u ermee kan uitsparen voor concrete toepassingen in de tertiaire sector (kantoren, ziekenhuizen, scholen, administraties, …), in de sector van de collectieve huisvesting en bij particulieren.
De resultaten van “photocalc” worden gebruikt om al dan niet de volgende stap te zetten, d.w.z. het opstellen van een haalbaarheidsstudie ‘volgens de regels van de kunst’ door een gespecialiseerd bedrijf of studiebureau. Het daadwerkelijk bestellen van een fotovoltaïsch systeem is op dat ogenblik dus zeker nog niet aan de orde!
2. INVOER VAN DE BENODIGDE GEGEVENS IN DE SOFTWARE Gelieve bij het openen van het bestand, de macro’s in te schakelen. Het rekenblad zelf bestaat uit 2 delen, waarbij in het linkerdeel de benodigde gegevens moeten worden ingevoerd en in het rechterdeel de hieruit voortvloeiende resultaten worden getoond. De absoluut vereiste gegevens, voor de goede werking van het programma, dienen in de oranje cellen te worden ingevuld. 1
http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/IF_Energie_HE05_Fotovoltaisch_NL.PDF?langtype =2067 PAGE 1 SUR 5
Om de simulatie verder te verfijnen, kunt u daarnaast als gebruiker, en indien u over de nodige informatie beschikt, ook bepaalde bijkomende elementen preciseren, die door het programma worden voorgesteld. Deze cellen hebben een gele kleur. Tenslotte, als u ook al een technisch voorstel (prijsofferte) ontving, kunt u deze informatie in de groene cellen op de rechterkant van het blad invullen.
2.1. FASE 1 Gelieve vervolgens eerst de activiteitensector, die met uw situatie overeenstemt, te selecteren. Op basis hiervan zal het programma het type van beschikbare voordelen en premies bepalen. Tot de tertiaire en hiermee gelijkgeschakelde sector behoren overheidsinstellingen, scholen, ziekenhuizen, kantoorgebouwen, overheids- en privébedrijven (garages, drukkerijen, bedrijven van auto-onderdelen), supermarkten, enz. Met collectieve huisvesting worden appartementsgebouwen, diverse vormen van openbare collectieve huisvesting, mede-eigendommen, enz. bedoeld. De rubriek ‘Andere’ is ongedefinieerd en vraagt om de invoer van specifieke informatie in verband met verbruik, premies (cel V23) en fiscale aftrekmogelijkheden (cel V24).
2.2. FASE 2 Gelieve daarna, in het geval van een collectief gebouw, het aantal woningen te vermelden en bij de tertiaire sector het aantal m². Aan de hand van deze informatie zal het bedrag van de belastingsaftrek, evenals een geschat elektriciteitsverbruik met betrekking tot de woonst kunnen worden bepaald. Deze schatting dient u als een grootte-orde te beschouwen. Als u echter over concrete gegevens in verband met het reële verbruik (renovatie) of een meer aangepast geschat verbruik beschikt, dient u deze informatie in cel H14 (zie illustratie) in te voeren. Bij het niet invullen van deze informatie zal het programma voor de woonsector uitgaan van een geraamd verbruik van een energiebewust gezin van 4 personen en voor de tertiaire sector van het in het BHG vastgestelde gemiddelde voor kantoorgebouwen (energiebalans).
2.3. FASE 3 Gelieve vervolgens de gewenste paneeloppervlakte in te geven; een oppervlakte van 8 m² (het minimum) levert u een productie van ongeveer 850 kWh/jaar op. Kiezen voor een te groot systeem in verhouding tot de geïdentificeerde energiebehoeften is niet rendabel (de terugkoopprijs voor overtollige elektriciteit is niet gegarandeerd en ligt bovendien heel wat lager dan de aankoopprijs) en druist ook in tegen de voorwaarden voor de toekenning van de premies. In dit rekenblad wordt dan ook geen rekening gehouden met een eventuele terugkoop. De te installeren paneeloppervlakte wordt ook beperkt door de beschikbare dakoppervlakte (goed georiënteerde panelen hebben op een plat dak twee- tot driemaal zoveel dakoppervlakte nodig dan de effectieve paneeloppervlakte) Ten slotte houdt het programma evenmin rekening met eventuele schaduw op de panelen. Het is dan ook belangrijk om na te gaan of er op één of meerdere momenten in de loop van de dag niet één of meerdere obstakels zijn, die de inval van de zonnestralen op de panelen hinderen. Een schaduwpercentage van 10 % op een paneel is namelijk al voldoende om het volledige elektriciteitsproducerende vermogen ervan aanzienlijk te beperken. In tegenstelling tot thermische zonnepanelen die wel wat schaduw kunnen verdragen, mogen fotovoltaïsche panelen immers absoluut niet verduisterd worden, voornamelijk omwille van de serieschakeling tussen de panelen.
2.4. FASE 4 Gelieve daarna de beoogde technologie van de panelen en hun opstelling in te geven. Deze gegevens hebben namelijk een directe impact op de stroomproductie. De meest gangbare technologie is hier siliciumkristallijn (mono- of polykristallijn). Deze technologie biedt op dit ogenblik ook het betere rendement. U kunt de rendementswaarde, die gekoppeld is aan de technologie van uw paneel, zelf aanpassen, indien gewenst (om de oorspronkelijke waarde terug te krijgen, klikt u op de knop onderaan “Systeemgekozen hypothesen reactiveren”). Hierbij dient evenwel opgemerkt dat een geïntegreerd systeem een minder optimale opstelling oplevert
PAGE 2 SUR 5
en dat zijn stroomproductie bijgevolg ook kleiner zal zijn dan bij een extern gemonteerd systeem. De optimale opstelling voor zonnepanelen in Brussel is in zuidelijke richting met een hellingshoek van 35° ten opzichte van de horizontal e lijn. Voor een algemene toelichting over de impact van de hellingshoek en de gekozen oriëntatie op de productie verwijzen we u overigens 2 graag naar de website van EF4 .
2.5. FASE 5 Gelieve vervolgens het voor u toepasselijke type van belasting en btw-tarief in te geven (als u btw-plichtig bent, selecteer dan de dienovereenkomstige vermelding en de berekening zal exclusief btw gemaakt worden). Wat de belastingsaftrek betreft, wordt hier geen rekening gehouden met eventuele andere aftrekaanvragen voor investeringen in energiebesparende maatregelen. Voor al deze investeringen geldt trouwens een globaal plafond. Als u dit plafond al bereikt hebt, gelieve dan de andere verkregen aftrekbedragen van de waarde in cel V24 af te 3 trekken. We raden u overigens ook aan om de website van de dienst financiën te raadplegen om na te gaan of u wel in aanmerking komt voor bovenvermelde voordelen. Bovendien moet het voordeel natuurlijk ook afgetrokken kunnen worden van een daadwerkelijk aan de fiscus verschuldigd tegoed. De economische en klimatologische hypothesen die daarna volgen, kunnen aangepast worden om de simulaties te variëren en kunnen ook geherinitialiseerd worden door op de knop ‘Systeemgekozen hypothesen reactiveren’ te drukken. De stijging van de elektriciteitsprijs is daarbij iets wat bij Ministerieel besluit wordt bepaald. U dient deze waarde dan ook te respecteren voor de, in het kader van de EPB-wetgeving, voorziene technisch-economische haalbaarheidsstudie. De door het programma voorgestelde zonneproductiefactor (850 kWh/(kWc*jaar)) is de waarde die de voorbije jaren in België gewoonlijk waargenomen wordt en gaat uit van een conservatieve hypothese. Het bedrag dat wordt voorgesteld inzake groenestroomcertificaten, bedraagt 92 €, wat overeenstemt met het gemiddelde van de in 2007 vastgestelde transacties. Hierbij dient evenwel opgemerkt dat bedrijven hun inkomsten uit de verkoop van groenestroomcertificaten niet mogen vergeten in te boeken bij hun bedrijfsinkomsten. Gelieve daarna het tarief in te geven, dat u voor uw elektriciteit betaalt. Als u daarbij over een tweevoudige meter beschikt, kunt u het nachttarief (en het weekendtarief) van de dagprijs aftrekken naar rato van 2/7. Ten slotte dient hierbij ook nog opgemerkt dat, als u al over een technisch voorstel (prijsofferte) beschikt, u deze informatie in het rechterdeel (resultaten) in kunt geven om de berekening verder te verfijnen; dienaangaande verwijzen we u overigens ook graag naar hoofdstuk 2.
3. BEREKENING EN RESULTATEN De voorgestelde installatie stemt overeen met de voorgestelde oppervlakte en niet met het economisch optimale scenario (de lagere kostprijs van een kWh zonne-energie). Het programma zal daarbij eerst het piekvermogen van de fotovoltaïsche installatie nagaan, d.w.z. het onder standaard testcondities (STC) gegenereerde elektrische vermogen ofwel het gegenereerde elektrische vermogen bij -een loodrecht ten opzichte van de zonnestralen gepositioneerde module, -bij een nominale zonnestraling van 1.000 Watt/m², -een genormaliseerd AM zonnespectrum = 1,5 en -een celtemperatuur van + 25 °C. Het programma gaat hierbij bovendien uit van de veronderstelling dat 1m² polykristallijn een vermogen van 128 Wc oplevert. U kunt dit piekvermogen echter ook rechtstreeks invoeren, waarna het programma hiervan dan een paneeloppervlakte zal afleiden (volgende cel).
2 3
http://www.ef4.be/fr/photovoltaique/aspects-techniques/orientation-structure.html http://minfin.fgov.be/portail1/nl/cadrenl.htm PAGE 3 SUR 5
De door het fotovoltaïsche systeem geproduceerde nuttige energie (kWh/jaar) wordt berekend op basis van een eenvoudige lineaire formule, die het piekvermogen koppelt aan het montagetype en de oriëntatie en hellingshoek waarin de panelen werden opgesteld. Hierbij dient opgemerkt dat er ook rekening wordt gehouden met een theoretische de rendementsvermindering van 1 % per jaar vanaf het 5 jaar. Het programma deelt de gebruiker vervolgens mee of de theoretische elektriciteitsproductie de geraamde energiebehoefte al dan niet overschrijdt. Het is namelijk niet rendabel om meer te produceren dan nodig voor eigen gebruik. Bovendien valt de verbruiksperiode maar zelden samen met de productieperiode; daarom is het ook zo belangrijk om het systeem in functie van het eigen verbruik overdag te dimensioneren om te vermijden dat er elektriciteit naar het net moet worden teruggevoerd. De besparing aan primaire energie (de in de natuur vóór elke omzetting beschikbare energie) wordt in België over het algemeen beschouwd als gelijk aan 2,5 x de geproduceerde elektrische energie. Dat is een gemiddelde dat op basis van verschillende procedés voor de opwekking van elektrische energie werd bepaald (gascentrale, steenkoolcentrale). Verder zijn zowel de schatting van de uitgespaarde hoeveelheid CO2 als de algemene raming van het aantal groene stroomcertificaten gebaseerd op de elektriciteitsproductie van een stoomen gasturbine-installatie met een rendement van 55 %, een factor die eveneens per Ministerieel besluit is vastgelegd. De bruto kostprijs omvat zowel de fotovoltaïsche modules, de DC/AC-omvormer(s), de elektrische veiligheidselementen als de elektrische kabels en de plaatsing. De prijs hangt daarbij af van de gebruikte technologie, de oppervlakte en het montagetype. Met deze informatie dient echter wel met de nodige voorzichtigheid te worden omgesprongen. De uiteindelijke prijs zou in de praktijk namelijk wel eens van de helft tot het dubbele kunnen variëren. We raden u dan ook aan om u zo snel mogelijk tot leveranciers te wenden en hen om hun prijsofferte en naar hun daadwerkelijke prijzen voor de respectievelijke werken te vragen. Op die manier zult u een zo correct en actueel mogelijk beeld krijgen van de geldbedragen die met het hele project zijn gemoeid. In de daaropvolgende cel kunt u onmiddellijk een prijsofferte (excl. btw als u btw-plichtig bent) indienen, waarna de berekening van de rentabiliteit op basis van deze laatste waarde zal gebeuren. De kostprijs van een installatie per Wc varieert doorgaans van 4 tot 8 €/Wc. De mogelijke financiële besparingen hangen af van de sector (tertiaire, huisvestingssector) en van het type van belastingsaftrek. Gelieve hierbij zeker ook na te gaan of u wel degelijk in aanmerking komt voor de voorziene 4 premies op de website van Leefmilieu Brussel . Deze bedragen (3€/Wc) zijn beperkt tot maximum 50 % van de investering in de woonsector en tot maximum 40 % van de investering in de andere sectoren. Verder dient hierbij eveneens opgemerkt dat de premies en subsidies voor handelsvennootschappen niet cumuleerbaar zijn boven de door de ‘minimis’-regel 5 bepaalde drempel . Gelieve van de waarde in deze cel dan ook eventueel uw andere premieaanvragen af te trekken. In sommige gevallen komt u echter ook in aanmerking voor bijkomende premies, bijvoorbeeld op gemeentelijk niveau. Gelieve desgevallend het bedrag in kwestie in cel V27 in te vullen. Voor 2007 (aanslagjaar 2008) bedraagt de belastingaftrek voor bedrijven 13,5 % van de investeringswaarde. Voor particulieren bedraagt de aftrek 40 % van het geïnvesteerde bedrag met een maximum van 3440 € in 2008. Gezien het feit dat de gemeentebelastingen worden berekend op basis van de federale belastingen die u betaalt, kan deze belastingsvermindering dus ook resulteren in een vermindering van de door u verschuldigde gemeentebelasting. Ter herinnering geven we u hierbij nog even mee dat het aftrekplafond voor alle verrichte investeringen in energiebesparende maatregelen samen geldt. Als u dit plafond al bereikte, gelieve dan de andere verkregen aftrekbedragen van de waarde in cel V24 af te trekken. We 4
http://www.ibgebim.be/Templates/Home.aspx?langtype=2067 De zogenaamde Europese ‘minimis’-verordening van 12/01/2001: Elke onderneming kan verspreid over een periode van 3 jaar niet meer dan 200.000 euro aan overheidssteun ontvangen zonder voorafgaande kennisgeving aan de Europese Commissie. 5
PAGE 4 SUR 5
6
raden u overigens ook aan om de website van de dienst financiën te raadplegen om na te gaan of u wel in aanmerking komt voor bovenvermelde voordelen. Bovendien moet het voordeel ook kunnen worden afgetrokken van een daadwerkelijk aan de fiscus verschuldigd tegoed. Het reële voordeel dat u met uw installatie doet, houdt ten slotte eveneens verband met het bedrag dat u bespaart op uw elektriciteitsfactuur en uw geringe inkomsten uit de verkoop van groenestroomcertificaten, waarvan u 10 jaar lang kunt genieten. De besparing op de elektriciteitsfactuur werd berekend op basis van de prijs, ingevoerd bij stap 1.5 . Deze besparing evolueert evenredig met het evolutiepercentage van de elektriciteitsprijzen, dat werd vastgelegd door de Minister op 5.87 % per jaar, zie Ministerieel Besluit van ….2008). Deze berekening houdt geen rekening met een eventueel prijsvoordeel indien de geproduceerde elektriciteit in het netwerk wordt geïnjecteerd. 7
De berekening in verband met de groenestroomcertificaten wordt toegelicht op de website van Brugel en is bijzonder voordelig voor fotovoltaïsche panelen. Het aantal per geproduceerde MWh toegekende groenestroomcertificaten daalt evenwel progressief naarmate de installatie groter wordt (zie website Brugel). Financiële balans Noteer ook dat de financiële berekening uitgaat van een vervanging van de omvormers na 15 jaar. Wat de levensduur van het systeem betreft, gaat men uit van een levensduur van 25 jaar, wat een vrij conservatieve hypothese mag worden genoemd. Doorgaans wordt immers een levensduur van 30 jaar genomen. De netto financiële investering is gelijk aan de bruto investering verminderd met het fiscale voordeel en de premies. De kostprijs van de uitgespaarde brandstof is de kostprijs van de productie van één kWh, rekening houdend met de gedane investering (min subsidies), het onderhoud, de eventuele verhoging van de premie van de bestaande verzekering en de levensduur van de fotovoltaïsche installatie. Daarbij wordt evenwel geen rekening gehouden met het voordeel dat groenestroomcertificaten opleveren. Dit niet-geactualiseerde bedrag dient bovendien te worden vergeleken met de verwachte evolutie van de energieprijs. Het gemiddelde jaarlijkse voordeel (over een periode van 25 jaar) is de som van het bedrag dat u op uw elektriciteitsfactuur bespaart en de inkomsten die u uit de verkoop van uw groenestroomcertificaten (gedurende een periode van 10 jaar) verwerft, min de kosten van het jaarlijkse onderhoud en de verzekering. Deze berekening wordt uitgevoerd buiten eventuele belastingheffing op GSC De eenvoudige terugverdientijd is gelijk aan de netto-investering gedeeld door de, in de loop van het eerste jaar, gerealiseerde winst. Het gaat dus niet om een geactualiseerde rentabiliteitsberekening. Opgelet als de eenvoudige terugverdientijd van de investering de 10 jaar nadert, aangezien deze sterk stijgt na deze periode door het wegvallen van de groenestroomcertificaten, die slechts 10 jaar geldig zijn. Ten slotte komt de laatste cel overeen met de periode waarna het totaalbedrag, van de door het project gegenereerde financiële winst, gelijk is aan het bedrag van de aanvankelijke investering en dus met de periode waarna de investering rendabel wordt. Deze raming houdt daarbij rekening met de evolutie van de energieprijs. Hierbij dient echter ook opgemerkt dat de vervanging van de omvormers de tendens tijdelijk kan doen omkeren. De grafische weergave hieronder maakt dit duidelijk. Voor bedrijven die onderworpen zijn aan de belasting, wordt er rekening gehouden met de belastingheffing op de energiepremie en op de opbrengsten van de GSC en met een afschrijving van 25 jaar
6 7
http://minfin.fgov.be/portail1/nl/cadrenl.htm http://www.brugel.be/Files/media/ElecVerte/valorisering-FV-GSC-20071113.pdf?siteID=2 PAGE 5 SUR 5
