1 Datum
Onderwerp:
Behandeld door Telefoon Reg.nr.
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Geachte leden van de raden,
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Visie en beleid
24 25 26 27 28
Eén gezamenlijke visie voor het gehele Avalex gebied is nodig om de potentie die op verschillende onderdelen in Avalex aanwezig is te realiseren. De kansen zitten in betere resultaten van grondstofterugwinning en efficiency. Een gezamenlijke visie behoudt ruimte voor specifieke wensen en maatwerk.
29 30 31
Een gezamenlijke visie op afval en grondstoffen bestaat uit de ambitie op afvalscheiding, het eigendom van afval en grondstoffen en de visie op het verzorgingsgebied als geheel.
Het Algemeen Bestuur heeft kennis genomen van de uitgebreide behandeling van ons verzoek om uw gevoelen over het rapport van PwC en de voorkeursvariant te uiten. Het Algemeen Bestuur waardeert uw inzet om in gezamenlijkheid tot een reactie te komen. In uw moties en schriftelijke reacties benadrukt u de belangen van inwoners, Avalex, haar medewerkers en het belang van een gezamenlijk beleid. In deze brief geeft het Algemeen Bestuur aan hoe uw gevoelen wordt meegenomen en hoe dit aansluit bij de huidige ontwikkelingen. Hierbij wordt achtereenvolgens ingegaan op gezamenlijke visie en beleid, het traject in control en inverdienmodel en tot slot de nieuwe governance structuur voor Avalex. U dringt in moties en schriftelijke reacties aan op het ontwikkelen van een gezamenlijke visie en beleid op het gebied van afval en grondstoffen. In vrijwel alle gemeenten is de afgelopen maanden gesproken over herijking van de gemeentelijke visie en het gemeentelijk beleid op afval. Op 18 november heeft Avalex een symposium georganiseerd, waar velen van u bij aanwezig zijn geweest. Wij kijken met genoegen op deze avond terug en beschouwen die avond als een inspirerende start om te komen tot een gezamenlijke visie op afval en grondstoffen.
1
32 33 34 35 36 37
Ambitie afvalscheiding
38 39 40 41 42
In het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP 2) is de doelstelling geformuleerd om 65 procent van het huishoudelijk afval her te gebruiken. Deze doelstelling is beter bekend als de Atsma-norm. In het Avalex gebied wordt deze doelstelling bij lange na niet gehaald. Het gemiddeld scheidingspercentage in ons verzorgingsgebied is 40 procent.
43 44 45 46 47 48
Op dit moment is het nog geen verplichting om tot 65% hergebruik te komen. Niet uit te sluiten is dat binnen afzienbare tijd tot meer dwingende maatregelen worden opgelegd. Uit voorbereidingen op wetgeving op Europees en nationaal niveau zijn maatregelen te verwachten. Deze maatregelen lijken vooral een financieel karakter te zullen hebben voor de gemeenten.
49 50 51 52 53 54 55
Het behalen van een hoger percentage afvalscheiding zal één van de belangrijkste pijlers zijn in de beleidsvoorbereiding van Avalex. Daarmee wordt de inzameling van ons afval en grondstoffen klaar gemaakt voor de toekomst. In het project Avalex 2020 wordt een aantal concrete methodieken uitgewerkt. Naast dat deze methodieken worden doorgerekend op de milieu effecten, wordt ook gekeken naar de kosten per methodiek en de servicegraad voor inwoners.
56 57 58 59 60 61 62 63 64 65
Eigendom van afval en grondstof
66 67 68 69 70
Voor het gescheiden inzamelen van gefragmenteerde fracties is een massa nodig die alleen bereikt kan worden met een schaalgrootte en eenduidig eigendom. De schaalgrootte van Avalex is hiervoor toereikend. Daarnaast heeft Avalex samenwerkingsverbanden op nationaal niveau om massa en constante aanvoer te optimaliseren.
71 72 73 74 75 76
Dit eigendom heeft nadrukkelijk geen verband met bijvoorbeeld subsidies voor verenigingen die oud papier inzamelen. Dit is en blijft een onderdeel van beleid dat de gemeente zelf bepaalt. De verenigingen brengen het oud papier naar Avalex of Avalex (of een door Avalex aangwezen derde) komt het verzamelde papier ophalen. Het doel hiervan blijft het behalen van de hoogst mogelijke opbrengst.
In de afgelopen decennia is de vraag naar grondstoffen gestegen. Ons afval bestaat voor een groot deel uit grondstoffen. Door afvalscheiding dragen inwoners bij aan het terugdringen van de schaarste door grondstoffen terug te brengen in de kringloop.
Zoals hierboven al beschreven zal er een verschuiving plaatsvinden van afval naar grondstoffen. Dit wil ook zeggen dat er een verschuiving zal plaatsvinden van verwerkingskosten (afval) naar opbrengsten (grondstoffen). Het verkrijgen van een goede opbrengst van grondstoffen hangt nauw samen met de kwaliteit en hoeveelheid grondstoffen, hoe groter en constanter de grondstofstroom, hoe beter de prijs. Ook in de toekomst is het daarom van belang dat het eigendom van afval en grondstoffen bij Avalex blijft, zoals nu in de Gemeenschappelijke Regeling ook het geval is.
2
77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Gezamenlijk verzorgingsgebied
87 88 89 90
De gemeenschappelijke basis in het inzamelgebied van Avalex moet groot genoeg zijn om daar waar gewenst maatwerk te kunnen leveren. Immers, de bevoegdheid om besluiten te nemen over het afvalbeleid blijft bij de gemeenteraad van elke deelnemende gemeente.
In de huidige situatie wordt gewerkt met zes verzorgingsgebieden, namelijk de zes grondgebieden van de deelnemende gemeenten in Avalex. Dit betekent dat de inzameling per gemeente plaats vindt. De gemeentegrens is het eindpunt voor de inzameling. Daarna wordt teruggereden naar de weegbruggen om vervolgens verder te gaan met inzamelen. Door inzameling in één gebied te laten plaatsvinden kunnen efficientie slagen in de inzameling worden gemaakt en kan daarna op een (her)ijkbare verdeelsleutel worden afgerekend.
91 92 93 94 95 96
Proces gezamenlijke visie en beleidsvoorbereiding
De resultaten van Avalex 2020 dienen als basis voor de gesprekken met de gemeenten om tot een gemeenschappelijk beleid te kunnen komen. Hiertoe is op 2 december een start gemaakt door in een kennissessie met uw beleidsambtenaren hiervoor werkafspraken te maken.
97 98 99 100 101 102 103 104 105 106
In deze werkafspraken zullen de gemeenten en Avalex nader uitwerken hoe de beleidsvisie concreet kan worden gemaakt. De gemeenten zullen hier vanuit hun opdrachtgeversrol via een stuurgroep een bijdrage leveren. Deze stuurgroep gaat bestaan uit de betrokken portefeuillehouders van de zes gemeenten. De oprichtingsvergadering van de stuurgroep staat gepland voor medio januari 2014. Hierdoor kan een gezamenlijk beleid ontstaan, maar kan tevens de opdrachtgeversrol van de gemeenten worden versterkt. Avalex zal in dit proces optreden als penvoerder voor het beleidsplan en de stuurgroep ondersteunen. Na de zomer van 2014 zal dit gezamenlijk beleidsplan gereed moeten zijn.
107 108 109
Vervolgens kan dit gemeenschappelijke beleidsplan in de deelnemende gemeente ter besluitvorming aan de orde komen. Zoals reeds aangegeven blijft deze besluitvorming een bevoegdheid van de gemeenteraden.
110 111
Op 1 januari 2015 kan in dit proces een gemeenschappelijk Avalex breed afvalbeleid van kracht zijn.
112 113 114 115 116 117 118 119 120
Gezond en in control
Uit uw gevoelen geuit in brieven en moties blijkt dat uw raden aandringen op het verder gezond maken van de GR Avalex. Aan de hand van het zogenaamde inverdienmodel is Avalex volop bezig met het wegwerken van het negatieve eigen vermogen. Onderdeel van dit model is het treffen van maatregelen in de bedrijfsvoering die leiden tot grotere efficiency. Dit proces duurt tot 2017, in dat jaar heeft Avalex het negatief eigen vermogen weggewerkt.
3
121 122 123 124 125 126 127 128
Een van de belangrijkste uitgangspunten van het inverdienmodel is dat de deelnemers (tenminste) een vaste bijdrage “fixed fee” betalen. De hoogte van deze bijdrage is gebaseerd op de verleende dienstverlening uit het jaar 2010/20111 met een jaarlijkse index.
129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152
In de uitwerking blijkt dat het hanteren van een vaste bijdrage belemmerend is voor de verdere ontwikkeling van afvalbeleid. Wijzigingen in de structuur die leiden tot een verlaging van kosten voor de betreffende gemeente komen nu niet direct aan die gemeente ten goede. De gerealiseerde besparingen worden conform afspraak gebruikt om het eigen vermogen van Avalex aan te vullen. Het is hierdoor buitengewoon moeizaam gebleken om noodzakelijke aanpassingen in de dienstverlening door te voeren. Een oplossing hiervoor is het aanzuiveren van het eigen vermogen van Avalex tot € 0,- door haar eigenaren. Dit wordt echter pas zinvol geacht als Avalex in staat is om af te rekenen op basis van werkelijk gemaakte kosten. Dit zal vanaf medio 2015 het geval zijn.
153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169
Aanpassing governance structuur
De taakstellingen uit het inverdienmodel zijn in de gewijzigde begroting 2013, ontwerpbegroting 2014 en de meerjarenraming 2015 t/m 2017 opgenomen.
Op basis van een positief eigen vermogen en een adequaat bedrijfsinformatiesysteem kunnen de vaste bijdragen met ingang van 1 juli 2015 worden vervangen door prijsafspraken op basis van werkelijke kosten in de DVO. Op deze wijze kan een juiste inrichting worden gegeven aan beleid en inzameling tegen een onderbouwd kostenniveau. Er ontstaat een directe relatie tussen aard en omvang van de dienstverlening en wat Avalex ervoor in rekening brengt. De voordelen die voortvloeien uit efficiency maatregelen kunnen vanaf dat moment volledig door de betreffende gemeente worden ingeboekt. Bovenmatig eigen vermogen kan aan de eigenaren worden uitgekeerd.
De omvorming van governance structuur van Avalex heeft tot doel toezicht en sturing op het bedrijf te verbeteren. Zowel vanuit het perspectief van de onderneming Avalex als vanuit de gemeenten dragen zuivere rollenscheiding, inrichting van onafhankelijk en professioneel toezicht, vermindering van politiek risico bij aan deze verbeteringen. De onderzoeken van prof.dr. Bossert, PwC en de second opinion van BEA/IPR Normag hebben aangegeven dat de Overheids NV de meest passende governance structuur is. Daarnaast schept de Overheids NV betere mogelijkheden voor het realiseren van de beoogde potentie op financiële, sociale, milieu en economische vlakken. Als gevolg van minder complexe besluitvorming, continuïteit in aansturing en bedrijfsvoering wordt Avalex in staat gesteld zich te richten op haar core-business. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om slagvaardiger te opereren op de markt en effectief gebruik te maken van de schaalgrootte en innovatiekracht van de organisatie. 1
Memorie van toelichting op begroting 2012 geeft een uitwerking van de uitgangspunten.
4
170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221
De kennis en expertisefunctie van Avalex wordt versterkt binnen deze NV waardoor –parallel- aan de gemeentelijke kant minder inspanning vereist zal zijn voor innovatie en beleidkracht. Avalex is haar kennis en expertise aan het uitbreiden. Met eigen mensen is een afdeling in ontwikkeling waarvan kennisopbouw, advisering van gemeenten en ontwikkeling van beleidsvoorstellen de kerntaak is. Een tussenstand heeft u tijdens het symposium van 18 november gezien, de presentaties zijn aan uw griffies gemaild.
Gefaseerd proces
In de gevoelen van uw raden wordt aandacht gevraagd voor fasering van het onderzoek en het proces. Een enkele keer wordt de vraag gesteld of niet eerst het bedrijf volledig gezond en in control moet zijn om vervolgens pas te beginnen met onderzoek naar een nieuwe governance structuur. Het Algemeen Bestuur benadrukt dat in een dergelijk volgtijdelijk proces de uitdagingen waar Avalex en de gemeenten gezamenlijk voor staan en de oorzaken van de eerdere ontstane situatie bij Avalex pas na 2017 definitef worden opgelost. Dit doet voor het Algemeen Bestuur onvoldoende recht aan de urgentie die op beide terreinen wordt gevoeld. Het Algemeen Bestuur houdt vast aan het ingezette parallelle traject van in control en wijziging governance structuur. Het Algemeen Bestuur splitst het vervolgproces op in een planfase, inrichtingsfase en implementatiefase. De opdeling in drie fasen van het vervolgonderzoek, om te komen tot definitieve besluitvorming, biedt ruimte voor meerdere momenten van reflectie van het bestuur en biedt de mogelijkheid uw raden goed te betrekken bij de verschillende deelstappen. Het bestuur schat in dat de doorlooptijd van deze drie fasen gezamenlijk ongeveer één jaar zal bedragen. In de planfase wordt de uitwerking gemaakt van de strategische vraagstukken en een nadere concretisering van het onderzoek van PwC. De incidentele en structurele kosten worden gespecificeerd, mogelijkheden van herfinanciering in kaart gebracht. Het doel van de uitwerking in de planfase is om de kosten die samenhangen met de transitie naar een naamloze vennootschap met de zes gemeenten als aandeelhouder voor de gemeenten zo reëel mogelijk in kaart te brengen. Een van de bepalende factoren in de kosten is de mate van garantstellingen van deelnemers voor de bestaande leningenportefeuille. Het bestuur hecht veel waarde aan deze arbeidsintensieve fase opdat een objectief en zorgvuldig beeld van de consequenties en voordelen van de transitie wordt gegeven aan de gemeenten. Deze planfase wordt afgesloten door een besluitvormende procedure. Onderdeel van deze procedure is onder meer een bijeenkomst voor raadsleden om gezamenlijk kennis te nemen van de resultaten voorafgaand aan het proces met de gemeenteraden. De ontwerpfase bevat de uitwerking van de inrichting, hierbij worden organisatorische, financiële, fiscaaljuridische en personele consequenties nader uitgewerkt. Dit moet leiden tot een heel concrete uitwerking van hoe het nieuwe Avalex er uit moet gaan zien. Producten die in deze fase
5
222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261
worden opgesteld zijn bijvoorbeeld sociaal plan, statuten, reglementen voor de directie, Raad van Commissarissen, profielen en bedrijfsplan. In de implementatiefase worden de werkzaamheden verricht om de transitie daadwerkelijk te verrichten, met als eindresultaat de oprichting van Avalex als Overheids NV. De kosten van het traject zijn sterk afhankelijk van de gestelde kaders. De selectie van advies en begeleiding zal via een offertetraject tot stand komen. Het Algemeen Bestuur heeft eerder aangegeven dat de kosten voor een dergelijk onderzoek als kosten voor de eigenaar van Avalex worden beschouwd. Ook in eerdere onderzoeken heeft de eigenaar de kosten voor onderzoeken naar een andere governance structuur gedragen. Het Algemeen Bestuur verwacht rond de zomer van 2014 de eerste fase af te ronden. De planfase is de meest arbeidsintensieve, waar ook veel adviesdisciplines een bijdrage aan moeten leveren. De verwachte kosten van fase 1 zullen ongeveer € 300.000 bedragen. Afhankelijk van de besluitvorming over de eerste fase start in het najaar 2014 fase 2, de ontwerpfase. De doorlooptijd voor deze fase bedraagt ongeveer 3 tot 4 maanden en zal naar verwachting ongeveer € 350.000 aan kosten met zich meebrengen. De derde en laatste fase, implementatie van het besluit tot oprichting van een Overheids NV, zal naar verwachting de kortste doorlooptijd hebben, ongeveer 2 maanden. De kosten van dit onderdeel zijn afhankelijk van de besluitvorming over uitkomsten van de planfase en ontwerpfase. De inschatting is dat kosten voor deze fase ongeveer €200.000 tot €250.000 zullen bedragen. Hoogachtend, Het Algemeen Bestuur Avalex,
L.P. Vokurka Voorzitter
D. Jense secretaris
J.R. Kuin directeur
6
