G-kracht economisch beleidsplan 2010 - 2014
G-kracht economisch beleidsplan 2010 - 2014
met G-kracht naar 2014
5
de basis van G -kracht
7
Terugblik op ‘Stad aan de slag’ Rol van de gemeente Actuele trends en ontwikkelingen SWOT-analyse De bouwstenen voor het economische beleid 2010-2014
missie Hoofddoelstelling en strategie
groningen piekt G-kracht en Groene energie Gezond oud worden - Healthy Ageing ICT, sensortechnologie en internationalisering
bedrijvig groningen Werklocaties Bevorderen ondernemerschap Creatief ondernemerschap
gastvrij groningen Versterken binnenstad Binden en boeien van talent en kenniswerkers
middelen en monitoring G-kracht, waar betalen we het van? G-kracht, heeft het effect?
begroting 2010
8 12 15 17 19
22 23
29 30 32 37
38 39 41 45
48 48 49
56 56 57
58
inhoudsopgave
4
met G-kracht naar 2014
5
G -kracht. In de natuurkunde staat de term G -kracht voor zwaartekracht-
versnelling. In Groningen is het de titel van het economisch beleidsplan voor de jaren 2010-2014. Natuurlijk vanwege het sterke merk Groningen: een gastvrije stad waar je graag komt, een bedrijvige stad met creatieve ondernemers, een innovatieve stad met aandacht voor duurzaamheid. Maar meer nog vanwege onze ambitie om in de komende vier jaar een versnelling in de economische ontwikkeling van Groningen tot stand te brengen. G -kracht betekent: hard werken om een substantiële groei van de
werkgelegenheid te realiseren. G -kracht houdt in: drie stevige programma’s om dat doel te bereiken,
met als grootste gemene delers talent en duurzaamheid. G -kracht is ook: gemeenschappelijke ideeën ontwikkelen over hoe we
het beste uit Groningen kunnen halen. Voor G -kracht hebben we input verkregen vanuit het college, de gemeenteraad, onze gemeentelijke diensten, het Groningse bedrijfsleven en onze partners van het Akkoord van Groningen. Met dit plan als leidraad kunnen we nu samen aan de slag. G -kracht heeft een solide basis. Over de verantwoording van het beleid leest
u in het eerste deel van deze uitgave. In het tweede deel presenteren we waar het uiteindelijk om gaat: het beleidsprogramma voor de komende vier jaar. G -kracht: economisch beleid met een grote G.
G-kracht
7
de basis voor G-kracht G-kracht bouwt voort op de ervaringen en resultaten van de afgelopen
beleidsperiode. We blikken hier dan ook terug op het economisch beleid 2005-2009, zoals beschreven in het Economisch Business Plan ‘Stad aan de slag’. Maar we besteden ook aandacht aan een aantal belangrijke actuele trends en ontwikkelingen en aan de uitkomsten van een sterktezwakteanalyse van de Groningse economie. Dit alles staat aan de basis van G-kracht, het economisch beleid 2010-2014.
8
Terugblik op ‘Stad aan de slag’ In het Economisch Business Plan ‘Stad aan de slag’ staan drie hoofddoelen: 1. Een stad met meer werk en minder werkloosheid 2. Een stad met een uitstekend vestigingsklimaat 3. Een stad waarin iedereen meedoet Op alle drie de punten zijn de afgelopen periode goede resultaten geboekt.1 Meer werk, minder werkloosheid De werkgelegenheid in Groningen heeft zich de afgelopen jaren krachtig ontwikkeld. Het aantal arbeidsplaatsen in Groningen is in 2008 gegroeid naar 132.000. De doelstelling van 129.000 arbeidsplaatsen is hiermee ruim behaald. Daarmee is het faseverschil met het landelijk gemiddelde nagenoeg ingelopen. In de sectoren die in het beleidsplan als kansrijk werden aangemerkt - ICT, life sciences, energie en toerisme - is de groei zelfs bovengemiddeld: 5,9% tegenover 3,4% gemiddeld.
Door een meer dan gemiddelde economische groei is de werkloosheid in de afgelopen jaren sterk gedaald, namelijk naar 7.717 niet-werkende werkzoekenden. Het doel, minder dan 8.500 werkzoekenden, is dus overtuigend bereikt. De afname van de werkloosheid is in Groningen veel krachtiger geweest dan het landelijk of regionaal gemiddelde. Ook het doel van het aantal bijstandscliënten tot 65 jaar (streefcijfer < 7.261) is met 7.294 begin 2009 bijna gerealiseerd. Uitstekend vestigingsklimaat In de afgelopen vier jaar is het aantal bedrijfsvestigingen in Groningen met 21% gegroeid; dat is beduidend sneller dan het landelijk gemiddelde van 16%. Ook het aantal startende bedrijven is fors gestegen. Het doel van minimaal 700 starters per jaar is ruimschoots gehaald: 1.180 starters in 2005 tot maar liefst 1.766 in 2008!
1 G-KRACHT IS IN 2009 DOOR DE GEMEENTERAAD VASTGESTELD. IN DE AANLOOP DAAR NAAR TOE IS ‘STAD AAN DE SLAG’ IN 2008 GEËVALUEERD. DE CIJFERS DIE IN DEZE TERUGBLIK STAAN, ZIJN DAN OOK VAN 2008.
9
Ontwikkeling werkgelegenheid gemeente Groningen 2005
2006
2007
2008
2007 - 2008
Aantal vaste banen
120.745
119.237
122.120
126.791
4.671 3.8%
Uitzendbanen
3.434
5.044
5.868
5.582
-286
Totaal
124.189
124.281
127.988
132.373
4.385
-4.9% 3.4%
Bron Gemeente Groningen, Vlugschrift werkgelegenheid 2008
Ontwikkeling aantal NWW-ers
Aantal NWW-ers Ambitie
2005
2006
2007
2008
2009
2010
12.371
11.948
10.264
8.430
7.717
8.454
< 10.000
< 8.500
Bron UWV Werkbedrijf Groningen, januari 2010
10
In het convenant Grote Steden Beleid met het Rijk hebben we afgesproken vóór eind 2009 minimaal 50 ha bedrijventerrein te revitaliseren. Dat is gelukt: van 2004 tot en met 2008 zijn via Terreinwinst revitaliseringprojecten uitgevoerd op de terreinen Hoendiep, Euvelgunne en Ulgersmaweg, met een totale omvang 180 ha. Bovendien is het grootste revitaliseringproject, Winschoterdiep/Eemskanaalzone, totale omvang 200 ha, momenteel in uitvoering.
binnenstad is voor de werkgelegenheid echter minstens zo belangrijk. Het daaraan gekoppelde doel, een jaarlijkse toename van 2%, is wél gerealiseerd. In de afgelopen vijf jaar bedroeg de omzetgroei gemiddeld 6,3%. De binnenstad blijft, met jaarlijks ruim 30 miljoen bezoekers die gezamenlijk bijna 1 miljard euro uitgeven, dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan de Groningse economie. 2
2 JAARLIJKS WORDEN ER VERSCHILLENDE ONDERZOEKEN GEDAAN. DE ACTUELE CIJFERS ZIJN OP TE VRAGEN BIJ DE GENOEMDE INSTANTIES:
t%&5"*-)"/%&-.0/*503 Gemeente Groningen t(30/*/(&/ ECONOMISCH BEKEKEN Gemeente Groningen t45"%4.0/*503 Gemeente Groningen
Iedereen doet mee Helaas hebben we de beoogde groei van jaarlijks 1% meer bezoekers in de binnenstad niet weten te halen. Het aantal binnenstadbezoekers ligt in 2008 op hetzelfde niveau als in 2004. De groei in de tussenliggende jaren kan worden toegeschreven aan de uitverkiezing tot Beste Binnenstad en aan een sterke marketing en promotie van de stad. De omzet in de
t7-6(4$)3*'58&3,GELEGENHEIDSCIJFERS Gemeente Groningen t45"35&34$*+'&34 Kamer van Koophandel
11
Aantal starters*
Groningen
2004
2005
2006
2007
2008
mutatie 2004 - 2008
1.180
1.362
1.538
1.617
1.766
586
49,6%
* totaal aantal inschrijvingen, inclusief filiaaloprichtingen Bron Kamer van Koophandel Groningen, starterscijfers 2000-2008
Aantal binnenstadbezoekers 2004
2005
2006
2007
2008
30 mln
31 mln
32 mln
31 mln
30 mln
Bron Gemeente Groningen, detailhandelmonitor 2008, februari 2009
12
Rol van de gemeente De gemeente heeft vanuit het economisch beleidsplan op een aantal manieren een belangrijke rol gespeeld in het bereiken van deze resultaten. Subsidies verwerven en private investeringen aanmoedigen Onder het motto ‘met klein geld groot geld maken’ heeft de gemeente, onder andere door interessante projecten mee te financieren, 90 miljoen euro subsidie voor de stad weten binnen te halen. Tellen we hier de investering van 10 miljoen euro EBP -middelen bij, dan is sprake van in totaal ruim 100 miljoen euro overheidsinvesteringen. Bovendien is er sprake van de zogenaamde hefboomwerking. Die houdt in dat elke euro die de overheid investeert, gemiddeld leidt tot 1 euro aan private investeringen.3 In Groningen gaat het dus om een totaal
van 200 miljoen aan investeringen. Elke geïnvesteerde 100.000 euro leidt in de regel tot één nieuwe arbeidsplaats.4 Dat wil zeggen dat we de afgelopen periode maar liefst 2000 nieuwe arbeidsplaatsen hebben kunnen genereren. Aanjagen, ondersteunen en dienstverlenen De gemeente is aanjager geweest bij een aantal belangrijke ontwikkelingen, zoals Terreinwinst, Energy Valley, Groningen Congres Bureau, Marketing Groningen, het Ondernemerstrefpunt, het Bedrijvenloket, Aanbod Verbreding Binnenstad en een excellente ICTinfrastructuur. We hebben in nagenoeg alle gevallen ook andere partijen weten te mobiliseren om mee te investeren. Voor een deel van de initiatieven geldt dat ze inmiddels zijn overgedragen op andere partijen.
3 & 4 BRON: ECONOMISCH ONDERZOEKSBUREAU EIM IN OPDRACHT VAN HET MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN, 2009.
13
Financieringsbron
Bedrag in €
Economisch Business Plan 2005-2009 ‘Stad aan de slag’ Gemeentelijk deel Deel Grote Steden Beleid
5 miljoen 5 miljoen
Externe financiering (2001-2008) Samenwerkingsverband Noord Nederland ruimtelijk Samenwerkingsverband Noord Nederland kennis/MKB Europees Sociaal Fonds (scholing werkenden) Ministerie Economische Zaken (revitalisering) Interreg Totaal
40 miljoen 40 miljoen 6 miljoen 5 miljoen 0,5 miljoen 101,5 miljoen
14
Omgekeerd is de gemeente ook ingesprongen op initiatieven van derden, die als kansrijk voor de lokale economie worden gezien. Daarbij valt te denken aan initiatieven van de partners van Het Akkoord van Groningen: de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool en het UMCG. We hebben ondersteuning geboden in termen van geld, menskracht, kennis en contacten. Andere voorbeelden zijn het Kennisconversiefonds, de Groningen Internet Exchange (GN - IX ), de organisatie van de Startersdagen en de realisatie van verschillende faciliteiten voor startende ondernemingen, zoals YEAH en Studenterprise. Tot slot heeft de gemeente actief invulling gegeven aan de rol van dienstverlener voor het bedrijfsleven. Ondernemers kunnen terecht bij het Bedrijvenloket, maar we komen ook bij bedrijven over vloer. De accountmanagers geven adviezen bij vragen
over huisvesting of personeel en zijn voor ondernemers dé ingang voor gemeentebrede dienstverlening. Daarnaast richten we ons ook op het bevorderen van ondernemerschap en het faciliteren van starters. Via banenbeurzen en projecten als Hoogvliegers in de Wijk besteden we hierbij extra aandacht aan het stimuleren van werkzoekende laaggeschoolden, jongeren en allochtonen.
Actuele trends en ontwikkelingen
Netwerkeconomie
Bedrijven en onderzoeksinstituten handelen steeds meer in nationale en internationale netwerken. Het ‘triple helix’concept, waarbij bedrijven, kennisinstellingen en overheden gezamenlijk initiatieven ontplooien, wint aan belang.
Kenniseconomie
Nu veel productiewerk naar de lage lonenlanden verdwijnt, wordt kennis een steeds belangrijker concurrentiefactor voor bedrijven en instellingen. Het bevorderen van de kenniseconomie is een belangrijk punt geworden in het beleid van de EU, van Nederland en ook van stad en regio.
Duurzame energie
Fossiele brandstoffen raken op en de energieprijzen stijgen. De nadelige effecten voor het klimaat en de afhankelijkheid van de grillen van de internationale politiek noodzaken ons tot een versterkte inzet op duurzame energie.
Informatietechnologie
Een belangrijke ontwikkeling op het gebied van de informatietechnologie is de enorme groei aan data en daarmee de toename van de vraag hoe hier bruikbare informatie uit te halen. Ook is er de toenemende wens om ‘always connected’ te zijn.
15
16
Economische recessie
Er is sprake van een periode van economische krimp. De verwachting voor de korte termijn is een afname van de werkgelegenheid.
Vergrijzing
De vergrijzing zal zich in de toekomst voortzetten. Deze ontwikkeling biedt economische kansen, zoals in de zorg en de toeristische sector. Ook worden we uitgedaagd kennis te ontwikkelen rond ouderdom en gezondheid en een antwoord te vinden op de verwachte personeelstekorten.
Menselijk kapitaal
Steeds meer is de beschikbaarheid van voldoende en goed opgeleide arbeidskrachten essentieel voor de groeimogelijkheden van bedrijven en (onderzoeks)instellingen. Wie erin slaagt waardevol personeel aan zich te binden heeft betere perspectieven.
Toerisme en vrijetijdsbesteding
Door welvaartsstijging neemt het vrij besteedbaar inkomen nog steeds toe. Tegelijkertijd wordt de concurrentie in de toeristenbranche heviger. We zullen ons als stad moeten onderscheiden door middel van cultuurtoerisme en aansprekende evenementen.
17
SWOT-analyse SWOT:
Strenghts, Weaknesses, Opportunities & Threats. Wat zijn de sterke en zwakke punten, de kansen en bedreigingen van de Groningse economie? Sterk en kansrijk… Met de Rijksuniversiteit, het UMCG en de Hanzehogeschool beschikt Groningen over sterke kennisinstellingen, die het fundament zijn van de regionale kenniseconomie. Zij bieden werk aan 16.500 mensen en leiden een steeds groter aantal studenten op uit binnen- en buitenland. Deze kennisinfrastructuur vormt een interessante vestigingsvoorwaarde voor bedrijven, die kunnen profiteren van de aanwezige kennis, technologie en talent. Er is steeds meer aandacht voor de toepassing van wetenschappelijk onderzoek en voor ondernemerschap tijdens de opleidingen. Samen met de faciliteiten speciaal voor starters
heeft dat geleid tot het ontstaan van nieuwe bedrijven. We staan nu voor de uitdaging te zorgen voor een nog betere koppeling tussen kennis en ondernemerschap. Groningen heeft een unieke positie op het gebied van energie. Bovendien is een interessant cluster in opbouw rondom gezond oud worden (healthy ageing). Belangrijke bedrijven, kennisinstellingen en infrastructurele voorzieningen zijn in de regio Groningen gevestigd. Dit brengt een dynamiek met zich mee die de landsgrenzen overstijgt. Groningen onderscheidt zich van andere steden met een unieke ICT-infrastructuur. De transatlantische glasvezelverbinding en het hoogwaardige datacentrum zijn gekoppeld aan een Internet Exchange (GN - IX ) en aan het glasvezelnet Community Network Groningen. Een andere belangrijke
18
ontwikkeling is een stadsdekkend draadloos netwerk. Deze innovatieve technologieën bieden talloze mogelijkheden en ondersteunen de ontwikkelingen in de kennissectoren. Met jaarlijks ruim 50.000 bezoekers aan internationale, meerdaagse congressen levert het zakelijk toerisme een belangrijke bijdrage aan de stedelijke economie5. Door een verbinding te leggen met energie en gezond oud worden creëren we kansen voor zowel de verdere versterking van het zakelijk toerisme als de nationale en internationale positionering van beide clusters. … met oog voor zwakke punten en bedreigingen De waardering als MKB -vriendelijke gemeente is de afgelopen tijd gedaald. Dit vormt aanleiding om de communicatie met en bedrijfsbezoeken aan het zittende bedrijfsleven te intensiveren.
Het arbeidsaanbod voor laaggeschoolden in de stad is beperkt. Door de regionale samenwerking te intensiveren kan Groningen in de regio gaan fungeren als leverancier van laaggeschoolden voor de industrie, maar ook als leverancier van kennis en expertise. Een belangrijk voorbeeld hiervan zijn de energieontwikkelingen in de Eemshaven. De binnenstad vormt het visitekaartje van Groningen. Dit geldt voor dagjesmensen, toeristen en cultuurliefhebbers, maar ook voor studenten. De binnenstad wordt op termijn aantrekkelijker door grote projecten zoals het Forum, maar eerst dreigt door deze bouwopgaven een daling van de bezoekersaantallen. De bestedingen en de werkgelegenheid zouden kunnen teruglopen en de ontevredenheid bij de ondernemers groeien. Een andere bedreiging voor de positie van de binnenstad is dat de bedrijfsopvolging
5 NA DE OPRICHTING VAN HET GRONINGEN CONGRES BUREAU IS GRONINGEN ALS CONGRESSTAD VAN EEN 12e NAAR EEN 5e PLAATS GESTEGEN IN DE NATIONALE RANGLIJST. BRON: GRONINGEN CONGRES BUREAU.
19
van met name speciaalzaken niet vanzelfsprekend is. Dat kan ten koste gaan van een onderscheidend winkelaanbod. Groningen kent een relatief jonge en hoogopgeleide beroepsbevolking, die bovendien groeiende is. Veel afgestudeerden vertrekken echter naar andere regio’s. Groningen slaagt er in beperkte mate in om afgestudeerden aan zich te binden.
De bouwstenen voor het economische beleid 2010-2014 De ervaringen en resultaten van de afgelopen beleidsperiode, de actuele trends en ontwikkelingen en de SWOT-analyse leiden tot de volgende uitgangspunten voor G -kracht: Focus Een belangrijk verschil met ‘Stad aan de slag’ is dat we ons met G -kracht richten op één hoofddoel. Aan dat
hoofddoel zijn drie deelprogramma’s gekoppeld. Deze focus moet leiden tot een krachtiger inzet met meer effectiviteit. Het unieke, onderscheidende vermogen van Groningen is daarbij leidend. Eén hoofddoel, drie deelprogramma’s Met G -kracht richten we ons op de werkgeverskant van de economie. Ons hoofddoel is een substantiële groei van de werkgelegenheid. Om dat te bereiken zetten we in op drie deelprogramma’s. Naar analogie van Energy Valley gaan we met het deelprogramma Groningen Piekt ook clustervorming realiseren voor Gezond oud worden. Het ‘lostrekken’ van projecten als het Carbohydrate Competence Center en Business Generator is hierin geborgd. In het kader van Bedrijvig Groningen kopiëren we de succesvolle werkwijze van Terreinwinst naar de aanpak van verouderde
20
kantoor- en kennislocaties. Het is één van de manieren waarmee we het ondernemerschap in zowel de binnenstad als de wijken willen bevorderen. Bij het stimuleren en faciliteren van starters richten we ons op werkzoekenden en bijstandscliënten en op laaggeschoolden, jongeren en allochtone ondernemers in het bijzonder. Met het deelprogramma Gastvrij Groningen maken we ons sterk voor een bruisende binnenstad. Een stad waar toeristen graag komen en waar kenniswerkers uit binnen- en buitenland met plezier wonen en werken. Een actieve gemeente De gemeente blijft de rollen vervullen van subsidieverwerver en -verlener, aanjager, ondersteuner en dienstverlener. Deze rollen zijn onderling nauw verweven en versterken elkaar. We gaan wel bekijken hoe we bepaalde initiatieven na een aantal jaren, met behoud van structurele
gemeentelijke financiering, op eigen benen kunnen zetten. Via G -kracht willen we een belangrijke bijdrage leveren aan het beschikbaar komen van groot geld voor strategische projecten. Aangezien het beschikbaar komen van miljoenen tot tientallen miljoenen euro’s subsidie uit Brussel en Den Haag steeds meer afhankelijk wordt gemaakt van financiering uit stad en provincie, wordt de rol van de gemeente als cofinancier steeds belangrijker.
G-kracht levert een bijdrage aan het bereiken van 135.000 arbeidsplaatsen eind 2014
21
missie G-kracht stimuleert de werkgelegenheid via activiteiten die werkgevers in
de publieke en private sector direct en indirect ondersteunen.
De werkgevers staan centraal in G -kracht. Immers, zij zorgen voor het behouden van en het creëren van nieuwe werkgelegenheid. Voldoende werk creëert voor alle Groningers kansen om mee te doen en een bestaan in onze stad op te bouwen. Met G -kracht jaagt de gemeente ontwikkelingen aan, brengt partijen bij elkaar, verleent diensten en schept de juiste randvoorwaarden. Kortom, met G -kracht zorgt de gemeente voor een goed ondernemingsklimaat. Naast het stimuleren van de werkgelegenheid via werkgevers, vormt het terugdringen van de werkloosheid een belangrijke doelstelling van de stad. De gemeentelijke dienst S oZ aWe focust haar beleid op de werknemers. Sommige groepen moeten actiever geholpen worden bij het toeleiden naar werk. Economisch en sociaal beleid zijn daardoor nauw met elkaar verbonden en vullen elkaar aan. Beide zijn nodig voor een sterke en sociale stad waarin iedereen actief is.
22 De vraag naar en het aanbod van menselijk kapitaal binnen de stad zijn niet automatisch op elkaar afgestemd. De arbeidsmarkt houdt zich bovendien niet aan administratieve grenzen. Mede daarom is het van belang het economisch beleid in een regionale context te zien. Groningen is de economische motor van de regio. Dit blijkt ondermeer uit de sterke inkomende werkpendel van 60.000 personen per dag, die voor een belangrijk deel uit de regio komt. Ook de Eemshaven met de energiegerelateerde ontwikkelingen en Groningen als kennisstad hebben een wederzijds belang. Groningen is het kennisknooppunt voor geheel Noord-Nederland op de gebieden energie en gezond oud worden. Hierdoor geldt: wat goed Ontwikkeling Europapark 2010 -2020
is voor Groningen, is goed voor de regio en omgekeerd. Beleid dat direct leidt tot een groei van bedrijven in de regio, kan indirect leiden tot daling van de werkloosheid in de stad.
Hoofddoelstelling en strategie G -kracht levert een bijdrage aan het bereiken van 135.000 arbeidsplaatsen eind 2014.
Dit aantal arbeidsplaatsen willen wij bereiken door te focussen op drie deelprogramma’s. Groningen Piekt Groningen Piekt zet in op de stimulering van de kenniseconomie. Het deelprogramma sluit aan op het kennisprofiel van de Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Hanzehogeschool Groningen. Groningen Piekt heeft een scherpe focus op kennisontwikkeling, kennisvalorisatie6 en profilering van (groene) energie en gezond oud worden. We stimuleren internationalisering en innovaties op het gebied van ICT en andere technologieën zoals sensortechnologie, die de ontwikkelingen op het gebied van (groene) energie en gezond oud worden ondersteunen en versnellen.
6 KENNISVALORISATIE: DE VERTAALSLAG VAN KENNIS NAAR EFFECTIEVE ECONOMISCHE BEDRIJVIGHEID
23
Groningen Piekt
Bedrijvig Groningen Werklocaties Ondernemerschap Creatieve stad
Groene energie Gezond oud worden
Stad van talent en duurzaamheid
24
Gastvrij Groningen Binnenstad Binden talent
Bedrijvig Groningen De activiteiten van Bedrijvig Groningen richten zich op het economisch kapitaal van de stad: de bestaande bedrijven en instellingen. Het gaat hierbij om het verlenen van diensten op maat, het revitaliseren van werklocaties, het stimuleren van starters, wijkeconomie, microfinanciering en het bij elkaar brengen van creativiteit en ondernemerschap. Gastvrij Groningen Gastvrij Groningen is gericht op het aantrekken van bezoekers en talentvolle inwoners. De stad heeft daarvoor een aantal belangrijke sleutels in handen. Het historisch centrum is bij uitstek de plaats voor vermaak, ontmoeting en toerisme en kan een impuls geven aan de stedelijke vrijetijdseconomie. Met hoogwaardige kennisinstellingen en een goed ondernemingsklimaat kan Groningen er bovendien in slagen talent aan te trekken.
25 De deelprogramma’s hebben een nauwe onderlinge samenhang en zijn bovendien met elkaar verbonden door de thema’s talent en duurzaamheid. Zo is aantrekken van talent cruciaal voor zowel het stimuleren van de kenniseconomie als de ontwikkeling van bestaande bedrijvigheid. Aan duurzaamheid wordt invulling gegeven in onder meer de programmaonderdelen (groene) energie en revitalisering van werklocaties.
G-kracht levert een bijdrage aan het bereiken van 135.000 arbeidsplaatsen eind 2014
PROF. DR. JOUKE VAN DIJK HOOGLERAAR REGIONALE ARBEIDSMARKT ANALYSE , FACULTEIT RUIMTELIJKE WETENSCHAPPEN VAN DE
RUG
‘Iedereen aan het werk’ is een belangrijke doelstelling van de gemeente Groningen. G -kracht moet voor meer banen zorgen. Dat is lastig, want de gemeente maakt die banen niet zelf; ze moeten bij andere werkgevers in de private en publieke sector daadwerkelijk gecreëerd worden. De gemeente kan alleen stimuleren en faciliteren door te zorgen voor goede opleidingen, een goede bereikbaarheid en snelle procedures. Dit moet effectief en efficiënt gebeuren. De gemeenteraad wil daarom, voor ze er geld in steekt, graag weten wat het effect van het beleid zal zijn. Maar helaas is
’Net als een ondernemer moet je als gemeente ook wel eens wat durven.’
niet altijd op voorhand duidelijk aan welke knop de gemeente kan draaien als het op de uitvoering van het beleid aankomt. En vaak weet je ook niet hoe ver je de knop moet draaien om 100 extra arbeidsplaatsen te krijgen. Hoe kom je uit dit dilemma? Als je niet weet wat het effect is, moet je dan maar niks doen? Nee, net als een ondernemer moet je als gemeente ook wel eens wat durven. Maar dan moet je daarna wel goed
monitoren wat het kost en wat het opbrengt. Iets durven terwijl de uitkomst onzeker is, is niet erg. Niet goed bijhouden wat het beleid kost en opbrengt is wel erg. En niet durven te stoppen als het beleid niet werkt is nog erger.
groningen piekt
Met de focus op de kennisclusters Groene energie en Gezond oud worden zet Groningen, samen met de partners van het Akkoord van Groningen 2.0, in op een innovatief ondernemingsklimaat. Met kennis als productiefactor kan de stad duurzaam succesvol concurreren op internationaal niveau. De clustervorming op het gebied van groene energie is al op gang gebracht en heeft inmiddels geleid tot nationale en internationale erkenning. De expertise op het gebied van gezond oud worden is een verborgen schat die nog gedolven en bijeengebracht moet worden. Door een verdere uitbouw van beide clusters en een krachtige profilering zal Groningen aantrekkingskracht uitoefenen op onderzoeksinstituten, bedrijven en talentvolle kenniswerkers. ICT, sensortechnologie en internationalisering zijn hierin ondersteunende beleidsonderdelen. Het bedrijfsleven kan meeprofiteren, zowel direct, in de vorm van overdracht en toepassing van kennis, als indirect, in de vorm van investeringen, een groeiende vraag naar diensten en consumptieve bestedingen.
29 Mede door de inzet van het marketinginstrument Energy Valley – waarvan de gemeente Groningen als een van de ‘founding fathers’ kan worden aangemerkt – zijn we erin geslaagd om het energiecluster op de agenda te krijgen. Het energiecluster heeft namelijk vanuit het kabinet de erkenning verworven als één van de Pieken in de Delta waarmee Noord-Nederland zich onderscheidt in nationaal en internationaal opzicht. Op energiegebied zullen in het noorden in de komende jaren enkele honderden projecten met een totale investeringsomvang van 15 miljard euro worden gerealiseerd Bron NOM.
De komende jaren zullen enkele honderden energieprojecten worden gerealiseerd.
G-kracht en Groene energie Groningen, groen gas-hoofdstad van Europa, dat is onze ambitie. Met de positie van Groningen en Noord-Nederland als aardgasrotonde voor Noordwest-Europa, zijn we al een belangrijke speler in de traditionele energiesector. Maar er dienen zich ook grote kansen aan als het gaat om de overgang naar duurzame energievoorzieningen. We willen een leidende positie bereiken door uitbouw en versnelling van de huidige energiekennis en bedrijvigheid. Dat moet ertoe leiden dat er meer productie van groene energie in Groningen plaatsvindt, bedrijven duurzamer ondernemen en er innovatieve samenwerkingsprojecten op het gebied van energie starten. Kortom, dat Groningen een stad wordt met een unieke meerwaarde voor bedrijven.
30
Samen met bedrijven en kennisinstellingen gaat de gemeente bouwen aan: t het stimuleren van de productie, distributie, handel en het gebruik van groene energie in Groningen t het introduceren van nieuwe, duurzame en energiezuinige technologieën onder Groningse bedrijven t het versterken van de clustervorming via Energy Valley. De ambitie is activiteiten te verwezenlijken op een Energie Business Campus, waardoor het cluster fysiek herkenbaar is. In dit gebied zullen energiegerelateerd onderzoek, bedrijvigheid, duurzaam wonen en duurzame mobiliteit fysiek worden gebundeld t het begeleiden en faciliteren van energie(ke)-starters en ‘nieuw-vestigers’
Fundament Energie t Aanwezigheid van unieke spelers: Gasunie, GasTerra, NAM, het Energy Delta Research Center van de RuG, Energy Delta Institute en RenQi (een bundeling van het researchlab van Gasunie, het Energiekenniscentrum van de Hanzehogeschool Groningen en expertise van TNO - ICT ). t Energie is speerpunt in Pieken in de Delta, de gebiedsgerichte economische agenda van Nederland (Ministerie van Economische Zaken). t De geïnstitutionaliseerde samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden via Energy Valley. t De wederzijdse versterking van de expertise in Groningen en de belangrijke ontwikkelingen rond energieopwekking in de Eemshaven. t Veel potentie voor ontwikkeling nieuwe diensten, bijvoorbeeld op het gebied van handel en dataverkeer. t De realisatie van 350 projecten in de komende jaren, met een totale investeringsomvang van 15 miljard euro in Noord-Nederland (bron: NOM). De Groningse economie kan hiervan veel profijt hebben.
t het bevorderen van de overdracht van kennis en technologie van kennisinstellingen naar bedrijven t de (internationale) promotie van Groningen als (groene) energiestad t het opbouwen van internationale energie-handelscontacten.
Gezond oud worden - Healthy Ageing
32
We worden steeds ouder, maar de jaren die we er met onze stijgende levensverwachting bij krijgen, brengen we meestal niet in goede gezondheid door. Gezond oud worden wordt steeds belangrijker, omdat we langer moeten blijven werken en omdat we de gezondheidszorg betaalbaar moeten zien te houden. Kennisontwikkeling en -toepassing zijn nodig voor vernieuwingen op het vlak van preventie, diagnostiek en behandeling van complexe ouderdomsziekten. Wat de gemeente betreft wordt Groningen oftewel Noord-Nederland hét centrum op het gebied van gezond oud worden. We willen samen met bedrijven, kennisinstellingen en (semi)overheden werken aan clustervorming en een stevige profilering van de regio als centrum voor Healthy Ageing. Dit is onder andere nodig om publieke en private middelen te genereren voor kennisontwikkeling en -toepassing. Kennisvalorisatie, de vertaalslag van kennis naar effectieve economische bedrijvigheid, is de grootste uitdaging waar G -kracht in samenwerking met haar partners voor staat. We gaan de komende jaren dan ook (techno)starters en doorstarters stimuleren, werk maken van de kennistransfer naar bestaande bedrijven en inzetten op het aantrekken van nieuwe bedrijven uit binnen- en buitenland.
Fundament Gezond oud worden t Gezond oud worden (Healthy Ageing) is speerpunt van UMCG, RuG en Hanzehogeschool. Basis voor de uitbouw van het cluster is het European Research Institute on the Biology of Ageing van het UMCG en Life Lines, de multidimensionale biodatabank waarin gegevens verzameld worden over levensloop, gezondheid, DNA , leefgewoonten, voedingspatroon en medicijngebruik. Hiermee zullen fundamentele inzichten worden verkregen in het verouderingsproces en het ontstaan van chronische ziekten. t De kwalitatief sterke faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de RuG en het Kenniscentrum CAReS van de Hanzehogeschool, die zich ook richten op Gezond oud worden. t De Business Generator Groningen, die de toepassing van kennis en wetenschap op een hoger niveau brengt. t De kennisontwikkeling en -toepassing op het gebied van ICT en sensortechnologie. t De brede benadering van gezondheid door verbindingen met domotica, medische apparaten, life sciences, voeding en bewegen (life style). t De kennislocaties Zernike, UMCG Bodenterrein en Martiniziekenhuis en omgeving, die verder ontwikkeld worden.
KO HENNEMAN DIRECTEUR HEALTHY AGEING NETWORK - NORTHERN NETHERLANDS
Over tien jaar willen we een leidende nationale en internationale rol op de HANNN kerngebieden Lifesciences, Food&Nutrition, Medical Technology, Care&Cure en Healthy Lifestyle, mede vormgegeven door onze integrale benadering van gezond en actief ouder worden. Een bruisende omgeving van ondernemers, wetenschappers en studenten, waarin de stad Groningen uiteraard een prachtig internationaal platform kan bieden.
‘Europese topregio Healthy Ageing, met de stad Groningen als spil…’ ‘…een bruisende omgeving van ondernemers, wetenschappers en studenten.’
HESSEL BOUMA KWARTIERMAKER HEALTHY AGEING NETWORK - NORTHERN NETHERLANDS
De gemeente Groningen heeft een zeer constructieve rol gespeeld in het voorbereidingstraject van het Healthy Ageing Network-Northern Netherlands ( HANNN ). Anticiperend op de uitdagingen van demografische ontwikkelingen, is het de ambitie van HANNN om van Noord-Nederland een Europese topregio te maken van kennis-, en businessontwikkeling op het gebied van Healthy Ageing, met een spilfunctie voor de stad Groningen.
De gemeente gaat voor de verdere ontwikkeling van dit kenniscluster samen met kennisinstellingen, overheden en bedrijfsleven projecten ontwikkelen. Door subsidies te verstrekken en de lobby te ondersteunen hopen we met relatief weinig geld groot geld aan te trekken. Verder zal de gemeente zich sterk maken voor de ontwikkeling van kennislocaties en ondersteuning bieden bij het opbouwen van een regionaal en internationaal netwerk in met name Noordoost-Europa.
36
ICT,
sensortechnologie en internationalisering
Groningen beschikt over een sterke kennispositie op het gebied van ICT en sensortechnologie; op het snijvlak van technologieën zijn diverse vindingen gedaan. De ICT-infrastructuur is bovendien van hoog niveau en er wordt toegewerkt naar een renderend draadloos ICT-netwerk. Doorontwikkeling van deze high tech voorzieningen en verdere maatschappelijke toepassing van kennis en wetenschap bieden onze stad de mogelijkheid op een aantal terreinen een flinke kennisvoorsprong op te bouwen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de aansturing van decentrale energiesystemen en voor de ontwikkeling van zorg op afstand. Op het Zernike Science Park kunnen technologieën verder worden ontwikkeld en toegepast. Ontwikkeling in een dergelijk ‘City Lab’ zorgt voor verankering van kennis in de stad en trekt nieuwe kennis en bedrijvigheid aan. Het UMCG genereert met gezondheidsonderzoek zoals Life Lines enorme hoeveelheden data, die met nieuwe methodes toegankelijk en bruikbaar moeten worden gemaakt. Groningen en Noord-Nederland hebben hierin via Astron Lofar een ijzersterke positie. De verdere uitbouw en ontwikkeling van de clusters kan niet zonder een internationale profilering van de stad Groningen. Door goede internationale contacten te onderhouden met belangrijke spelers op dit terrein, kunnen de Groningse kennisinstellingen en bedrijven binnen beide clusters nieuwe kansen creëren. De gemeente wil hen daarbij ‘op maat’ ondersteunen, bijvoorbeeld door samenwerking te zoeken met strategische internationale partners met wie concrete projecten kunnen worden opgezet.
bedrijvig groningen
38
Met het deelprogramma Bedrijvig Groningen richten we ons op de bestaande en nieuw te vestigen werkgevers in alle sectoren. Bestaande bedrijven en instellingen vormen de basis voor de economie van de stad. Het faciliteren van deze basis is belangrijk voor de arbeidsparticipatie van dat deel van de beroepsbevolking dat niet direct profijt zal hebben van de kennisclusters, zoals laaggeschoolden. Starters zijn nodig voor de economische dynamiek en vernieuwingskracht in de stad. Een eigen onderneming kan bovendien het middel zijn om de eigen kansen en mogelijkheden te verwezenlijken, ongeacht maatschappelijke afkomst, opleiding of inkomen. Het economisch beleid zorgt voor een goed ondernemingsklimaat. Dit doen we door te zorgen voor een aantal randvoorwaarden. We geven daarmee werkgevers de mogelijkheden om te floreren, zoals voldoende en hoogwaardige ruimte voor bedrijfsvestigingen, een goed functionerende arbeidsmarkt, een optimaal klimaat voor starters en het figuurlijk én letterlijk ruimte geven aan creativiteit. Bedrijvig Groningen zet in op drie thema’s: Werklocaties, Bevorderen ondernemerschap en Creatief ondernemerschap. Om goed zicht te houden op de ontwikkelingen in het Groningse bedrijfsleven en adequaat in te kunnen springen op behoeften en wensen van ondernemers, besteden we binnen dit programma nadrukkelijk aandacht aan accountmanagement. We intensiveren op drie niveaus de contacten met het bestaande bedrijfsleven: op strategisch niveau via de uitbouw van de relaties vanuit het Akkoord van Groningen, via de bedrijvenverenigingen en op het individuele bedrijfsniveau.
Werklocaties Duurzame bedrijventerreinen, kantoor- en kennislocaties en wijkwinkelcentra zijn van essentieel belang voor het ondernemingsklimaat en de werkgelegenheid in de stad. De gemeente wil daaraan een positieve bijdrage leveren door het scheppen van de juiste (fysieke) randvoorwaarden, het organiseren van activiteiten en het bij elkaar brengen van partijen. Via G -kracht zorgen we ondermeer voor beleidsontwikkeling, programmacoördinatie, draagvlak bij planontwikkeling en subsidieverwerving voor de uitvoering. Met de ontwikkeling van Westpoort en Eemspoort-Zuid zijn er de eerstkomende jaren voldoende nieuwe bedrijventerreinen voorhanden. Voor bestaande bedrijventerreinen zetten we het ingezette beleid van revitalisering voort. Het succesvolle concept van Terreinwinst is daarbij leidend. Om de kwaliteit op peil te houden is professionalisering van beheer en organisatie van de bedrijventerreinen noodzakelijk. De gemeente wil samen met de bedrijvenverenigingen optrekken om het concept van parkmanagement op meer bedrijventerreinen toe te passen. Via Terreinwinst zullen ook acties op het gebied van (groene) energie en energiebesparing worden uitgevoerd, met als doel de concurrentiepositie van de bestaande bedrijven te versterken en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Verdere kwaliteitsverbetering en duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen kan alleen in samenwerking met omliggende gemeenten. We zullen dan ook nog intensiever gaan samenwerken met de regio Groningen-Assen.
39
De komende jaren zetten we, in lijn met de aanpak Terreinwinst, in op de revitalisering van kantorenlocaties, zoals Corpus den Hoorn (omgeving Martini Ziekenhuis) en het Martini Trade Park. Daarnaast werken we een nieuwe visie uit voor Zernike, waarbij een relatie met Groningen Piekt belangrijk is. Met Corpus den Hoorn en Zernike geven we invulling aan twee belangrijke thema’s uit de structuurvisie ‘Stad op Scherp’. De gemeente ontwikkelt nieuw beleid voor kantoren en detailhandel. Van daaruit maken we ook een programma voor de andere motoren van de stedelijke en regionale economie: Europapark, Stationsgebied, UMCG -gebied en de binnenstad.
40
We gaan door op de ingeslagen weg om de levensvatbaarheid en levendigheid van de wijkwinkelcentra te verbeteren en te behouden. We doen dat graag samen met de winkeliersverenigingen. De totstandkoming van economische voorzieningen in Meerstad krijgt de komende jaren onze speciale aandacht. In combinatie met de ontwikkeling van wijkeconomie kunnen met name de krachtwijken De Hoogte en Korrewegwijk een impuls krijgen. We stimuleren daar (startend) ondernemerschap en de revitalisatie van bedrijfs- en winkelruimte die aanwezig is in de wijk zelf. Deze wijkaanpak kan ook in andere wijken worden ingezet. Daarbij valt te denken aan de Hortusbuurt, Oosterpark. Selwerd en Helpman. Maatwerk voor de wijk is het devies. De komende jaren zullen we van meerdere wijken een analyse maken en op basis daarvan een pakket aan maatregelen opstellen, die gericht zijn op individuele of groepen ondernemers. Microfinanciering is daarbij één van de mogelijkheden.
Bevorderen ondernemerschap Met G -kracht willen we bereiken dat het aantal nieuwe ondernemers toeneemt, dat bedrijven groeien en de werkgelegenheid stijgt. We doen dat door middel van stimulering van starters, dienstverlening op maat en activiteiten gericht op de werkgeverskant van de arbeidsmarkt. Op alle genoemde terreinen willen we nadrukkelijk aandacht besteden aan de sociale werkgelegenheid. Starters kunnen rekenen op stimulerende maatregelen, zoals advies en begeleiding, speciale fysieke voorzieningen en microfinanciering. Stimulering van starters draagt bij aan de bedrijvigheid en de werkgelegenheid. Ondernemen betekent dat je de mogelijkheden die er zijn zo goed mogelijk benut. G -kracht heeft daarom bijzondere aandacht voor mensen die beschikken over minder geld, kennis of opleiding, onder wie laaggeschoolden, jongeren en allochtonen. Hier ligt ook een link met de wijkeconomie. De accountmanagers van de gemeente verzamelen voortdurend informatie over ontwikkelingen bij bestaande bedrijven en instellingen. Dat maakt het mogelijk dienstverlening op maat aan ondernemers te bieden. Zo kunnen we actief ondersteunen in de zoektocht naar een geschikte bedrijfslocatie en goed toegerust personeel uit het aanbod van werkzoekenden en bijstandscliënten. Daarnaast kunnen we de werkgever in contact brengen met relevante netwerken en hem door het woud van vergunningen loodsen. Signalen over wensen voor vermindering van regeldruk spelen we door naar de gemeente en de provincie.
41
HENK BOS VOORZITTER OVERLEGPLATFORM BEDRIJVENPARKEN GRONINGEN , REGIODIRECTEUR SITA RECYCLING SERVICES BV
In aansluiting op het Economisch Business Plan ‘Stad aan de slag’ ligt er nu een geactualiseerd meerjarenprogramma, genaamd G -kracht. G -kracht staat wat onze vereniging(en) betreft ook voor gemeenschappelijkheid. Gemeenschappelijkheid is een voorwaarde voor succes. Wanneer we elkaars intenties begrijpen en kennis delen kunnen we de juiste afwegingen maken en goede beslissingen nemen. Met draagvlak op verschillende niveaus kunnen we daadkrachtig, dus ook sneller resultaatgericht, handelen. Een kritische noot is dat in de samenwerking tussen de gemeente en het bedrijfsleven de communicatie nog niet optimaal is. Aan de andere kant: dit biedt kansen om het met elkaar nog beter te doen!
‘G-kracht biedt het platform om Groningen met elkaar verder duurzaam te ontwikkelen.’
Binnen de verenigingen is er de afgelopen jaren hard gewerkt om verder te professionaliseren en de lijnen naar externe partijen zo kort mogelijk te maken. Het Overlegplatform Bedrijvenparken Groningen maakt het mogelijk om via één aanspreekpunt afspraken te maken tussen de gemeente Groningen, de Bedrijvenverenigingen en de Groningen City Club. Alles in nauw overleg met de Kamer van Koophandel. En natuurlijk in lijn met de wensen van onze leden.
G -kracht biedt het platform om Groningen met elkaar verder duurzaam te ontwikkelen. Duurzaamheid nastreven is ‘a way of life’ die zorgt voor een gezonde werk-, woon- en leefomgeving voor onszelf, maar vooral ook voor volgende generaties. We stellen vast dat in G -kracht voldoende uitgangspunten zijn opgenomen die, samen met het nemen en delen van verantwoordelijkheid door de gemeente en ondernemers, uiteindelijk zullen leiden tot concretisering van de plannen en gemeenschappelijk succes.
De komende jaren wordt de beschikbaarheid van voldoende en goed gekwalificeerd personeel een belangrijke concurrentiefactor. De verwachting is dat na de recessie de vraag naar arbeidskrachten weer zal aantrekken. Gezien de snel toenemende vergrijzing zullen sectoren als zorg en welzijn, onderwijs en techniek grote moeite krijgen om hun personeel te vervangen. Samen met de branches proberen we inzicht te krijgen in de toekomstige vraag naar personeel in deze sectoren. Met de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoeken we hoe we een betere aansluiting tussen de vraag en het beschikbare aanbod tot stand kunnen brengen. Ook is het belangrijk te beslissen of en hoe het project Ondernemerstrefpunt een structureel vervolg kan krijgen. Binnen dat project werken gemeente, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen nauw samen om de kloof tussen onderwijs en bedrijfsleven te verkleinen en om de netwerkvorming en samenwerking tussen partijen te verbeteren.
44
In 2009 telt de stad Groningen 13.305 bedrijven en 2.084 starters.
Creatief ondernemerschap In de stad moet een actievere koppeling tot stand komen tussen het gevestigde bedrijfsleven en de creatieve sector. Aan de ene kant moet dat leiden tot meer ondernemerschap in de creatieve sector van nieuwe media, cultuur, kunst en design. Aan de ander kant willen we daarmee bereiken dat het gevestigde bedrijfsleven creatiever en innovatiever te werk gaat. Het Ebbingekwartier zien we als een creatieve stadszone waar deze kruisbestuiving kan plaatsvinden. Vanuit G -kracht stimuleren we creatief ondernemerschap door creativiteitsvouchers, coaching van creatieve ondernemers en het inrichten van incubators7. Door het organiseren van netwerkbijeenkomsten en inzet op clustervorming stimuleren we de verbinding tussen creatieve bedrijven onderling en met het overige bedrijfsleven.
7 INCUBATOR: GEZAMENLIJKE HUISVESTING EN ANDERE VOORZIENINGEN VOOR STARTENDE ONDERNEMINGEN; VAAK IS ER DE MOGELIJKHEID VAN EEN BEGELEIDINGSTRAJECT
45
KLAAR ZEGERS PROJECTLEIDER ONDERNEEM ‘ T , DIRECTEUR- EIGENAAR NEXO BV
28 januari 2010. Op het moment van dit schrijven ervaren veel ondernemers de economische tegenwind. Met de instrumenten die de gemeente Groningen inzet om de bedrijvigheid in de stad Groningen te stimuleren zou de recessie wel eens een ‘blessing in disguise’ kunnen zijn. Nooit eerder werd er zo ingezet op de ontwikkeling van ondernemerschap waarbij het individu centraal staat. Bij het ondersteunen van ondernemers, startend en bestaand, is ingezet op een persoonlijke en maatwerkgerichte aanpak. Tegenslag maakt vindingrijk en door de geboden maatregelen zullen
‘Recessie ‘blessing in disguise’ voor individueel ondernemerschap.’
ondernemende mensen de komende jaren hun potentieel en kwaliteiten optimaal kunnen ontplooien. Ook wijkeconomie zal in toenemende mate in het teken komen te staan van vergrijzing. Deze ontwikkeling biedt kansen voor allerlei vormen van dienstverlening, die juist door de schaal van de wijk kansrijk zijn voor kleinere en wijkgebonden ondernemers. Daarmee zal ook de verbinding worden gelegd met
een aantal thema’s uit G -kracht, zoals sensortechnologie en ICT, die hun toepassing kunnen vinden in slimme en vernieuwende dienstverleningsconcepten voor de consument. Zo zal deze bedrijvigheid tevens een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de wijken in de stad Groningen.
gastvrij groningen
Met Gastvrij Groningen willen we meer mensen naar de stad halen. In de eerste plaats bezoekers en toeristen, die door hun bestedingen zorgen voor werkgelegenheid in met name de detailhandel en horeca. In de tweede plaats talentvolle nieuwe inwoners, of dit nu studenten, onderzoekers, kenniswerkers in bedrijven of ondernemers zijn. Zij zijn in toenemende mate van belang voor economische groei. Groningen is een merk dat positieve associaties oproept. Het visitekaartje is de historische binnenstad, met een ruim en gevarieerd aanbod van winkels, horecagelegenheden en culturele ondernemingen. Het deelprogramma Gastvrij Groningen schept mogelijkheden om onze aantrekkelijke binnenstad te versterken en doet bovendien voorstellen voor gerichte acties om talent en kenniswerker te binden en te boeien.
Versterken binnenstad 48
De binnenstad is een belangrijke motor. Voor het versterken van deze motor zetten we in op een breder en onderscheidend winkelaanbod. Ook ondersteunen we projecten die duurzaamheid en bedrijfsopvolging bevorderen. Daarnaast besteden we aandacht aan de negatieve effecten die de grootschalige en ingrijpende bouwprojecten in de binnenstad hebben op de ondernemers: de tram, de herinrichting van de Grote Markt en de bouw van het Forum. Om het hoge niveau van het binnenstadbezoek te handhaven en de bestedingen en de werkgelegenheid op peil te houden zijn extra inspanningen nodig. De gemeente neemt de rol van bemiddelaar op zich waar het gaat om het vinden en realiseren van oplossingen voor dit knelpunt.
Voor het versterken van het toerisme borduren we voort op het beleid dat met Marketing Groningen is ingezet en op de nationale en internationale contacten die zijn gelegd naar aanleiding van het Hanzejaar 2009. De promotie van Groningen in de Duitse grensstreek vormt een belangrijk aandachtspunt. Projectvoorstellen die erop gericht zijn het cultuurtoerisme verder te versterken gaan we uitwerken. Het bevorderen van het zakelijk toerisme, zoals zakelijke overnachtingen en congresbezoekers, is goeddeels in handen van het Groningen Congres Bureau. Het is ons streven het zakelijk toerisme te stimuleren door een verbinding te leggen met de kennisclusters in het deelprogramma Groningen Piekt. Dat betekent een uitbouw en intensivering van congresactiviteiten op het gebied van energie en gezond oud worden.
Binden en boeien van talent en kenniswerkers Een aantrekkelijke binnenstad is ook van belang voor het binden en boeien van kenniswerkers. Maar om hen echt voor Groningen te winnen moeten we met meer over de brug komen. De talenten die nodig zijn om onze stedelijke kenniseconomie te laten groeien, komen meestal niet uit zichzelf naar Groningen. Hier blijven na het afronden van een studie is evenmin vanzelfsprekend. Natuurlijk willen we studenttalent niet krampachtig vasthouden. Dat afgestudeerden elders ervaring opdoen en gewapend met deze ervaring en waardevolle contacten terugkeren naar Groningen, is minstens zo belangrijk voor de toekomstige ontwikkeling van de stad. Het betekent echter wel dat we deze mensen niet uit het oog moeten verliezen.
49
BERT - JAN HAKVOORT VOORZITTER GRONINGEN CITY CLUB
Als ondernemers van de binnenstad zijn wij erg gericht op de thema’s bereikbaarheid en aantrekkelijkheid. Juist nu, met de aanstaande grootschalige bouwprojecten in en om de stad, moeten we zwaar inzetten op het onderdeel gastvrijheid. We moeten ten koste van alles vermijden dat bezoekers het gevoel krijgen van een slecht bereikbare stad, die één grote bouwput is, vol lawaai en stof! Bezoekers moeten zich welkom voelen: ook tijdens de verbouwing blijft de winkel open. We zijn dan ook positief over dit element in G -kracht. Met betrekking tot de gastvrijheid wil ik hier graag de
‘Gastvrijheid maakt het verschil tussen een middelmatige stad en Top Stad Groningen.’
citystewards uitlichten. De citystewards zijn onze gastvrouwen en -heren, die de bezoekers wegwijs maken. Zij zijn echter ook onze oren en ogen in de binnenstad: zij signaleren eventueel ongemak en problemen. Dat geeft ons de gelegenheid daar snel op in te spelen. De functie van de citystewards kan wat mij betreft fors worden opgekrikt. Denk bijvoorbeeld aan het beheer van de gevonden voorwerpen, dat niet echt een
kerntaak voor de politie is. Een zware gezamenlijke inzet op het thema gastvrijheid is essentieel om het verschil te maken tussen een middelmatige stad en Top Stad Groningen.
Mede op basis van het rapport ‘Groningen: vliegveld voor talent’ van de Economic Talent Board, onderzoeken we welke belemmeringen er zijn voor talent om voor Groningen te kiezen. Vervolgens initiëren we projecten die gericht zijn op het aantrekken van studenttalent. Een idee is om in samenwerking met kennisinstellingen en bedrijven topstages op te zetten. Met het Universitair Medisch Centrum, de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool willen we verkennen of we afgestudeerden die na het behalen van hun bul voor een carrière elders hebben gekozen, gericht kunnen benaderen voor een hernieuwde kennismaking met kennis- en innovatiestad Groningen. Te denken valt aan een breed programma, met bijvoorbeeld een weekend Groningen, contact leggen met potentiële werkgevers, huizenaanbod, en werk voor de partner. Om talenten te behouden willen we hen beter bekend maken met de mogelijkheden die de noordelijke regio te bieden heeft. Dat kan bijvoorbeeld door middel van banenbeurzen, topstages en traineeprogramma’s, waarbij de talenten bij verschillende werkgevers ervaring opdoen. Ook bereiden we een project voor waarbij bijna-afgestudeerden aan HBO of WO zich kunnen inschrijven voor een gold card. Deze gold card geeft hen gedurende een afgebakende periode recht op een aantal voorzieningen bij het starten van een eigen bedrijf, zoals microfinanciering, begeleiding en huisvesting.
Groningen heeft meer dan 50.000 studenten; dat is ruim 27% van het totaal aantal inwoners (187.069).
53
KIRSTEN LUNDGAARD KOLSTRUP LECTURER AT THE SCANDINAVIAN DEPARTMENT OF THE
RUG
What I like about Groningen is the pleasant atmosphere and the size of the city, as well as the friendly and supportive environment at the University where I’m employed. It’s a joy and a privilege to be able to work in the nearly car-free historical city center. For a quick break you can visit one of the peaceful garden courtyards known as ‘hofjes’. I also especially enjoy being able to cycle everywhere, following the bike routes to explore the countryside on the weekends.
‘Groningen has enough music events, galleries, markets, bars, and other activities on offer to keep you busy.’
Nevertheless, there are areas in which I think Groningen could do better. Improving the train connections with northern Germany and Denmark for example. Or take action towards the energy waste that takes place because of the many older and poorly insulated houses. While Groningen may not be as lively or as multicultural as some larger cities, it has enough music events, galleries, markets, bars, and other activities on offer to keep you busy.
Especially in spring and summer time there are attractive public music festivals and activities. What else? Did I mention the relatively cheap housing, the parks, and the Ultimate Frisbee sports club?
middelen en monitoring G -kracht,
waar betalen we het van?
De uitvoering van G -kracht is begroot op een bedrag van 3 miljoen euro per jaar, verdeeld over de drie deelprogramma’s. Dit bedrag is gebaseerd op de budgetten die de afgelopen jaren nodig waren voor de uitvoering van het economisch beleid en op recente ontwikkelingen, zoals het Akkoord van Groningen 2.0. Door het wegvallen van de Economische Pijler uit het Grote Stedenbeleid van het Rijk zijn wij geconfronteerd met een teruggang van 1,1 miljoen euro per jaar ten opzichte van het huidige economisch beleidsplan. Ondanks een lobby vanuit de G27 zijn er vanuit het Rijk geen bijdragen meer voor economisch stedelijk beleid. De steden zijn aangewezen op de Piekenprogramma’s en op eventuele specifieke regelingen, bijvoorbeeld voor de revitalisering van bedrijventerreinen of het stimuleren van wijkeconomie.
56
Het Groningse college en de gemeenteraad zijn van mening dat juist in tijden van economische tegenwind de lokale overheid moet blijven investeren in een aantrekkelijk vestigings- en ondernemersklimaat. Daarom is de gemeentelijke inzet gehandhaafd en zijn er extra middelen toegevoegd aan het huidige budget. Voor de uitvoering van G -kracht in 2010 heeft de gemeente €1.180.000 beschikbaar gesteld. Deze uitgave is te dekken uit vrijval kapitaallasten dienstbegroting RO / EZ , incidenteel activiteitenbudget Nieuw Beleid 2009 en saldo reserve Stimuleringsfonds Bedrijfsvestigingen. Door de economische samenhang te zoeken met andere beleidsprogramma’s kunnen we projecten die op het snijvlak liggen hier indienen.
Voor de kennisintensieve projecten wordt een beroep gedaan op het Akkoord van Groningen voor een indicatief bedrag van 250.000 euro. De energiegerelateerde projecten kunnen terecht in het Duurzaamheidsprogramma voor een bedrag van 279.000 euro. Het accountmanagement en de sociale projecten binnen Bedrijvig Groningen worden gedekt uit het Participatiebudget (300.000 euro). Daarnaast is 1 miljoen euro beschikbaar gekomen voor het stimuleren van de werkgelegenheid in de binnenstad. Hiervan gaat tenminste 600.000 naar Gastvrij Groningen via de volgende projecten: verdere impuls Ebbingekwartier, Versterking organisatie Aanbodverbreding binnenstad, City Stewards en Revitalisering Binnenstad-oost.
G -kracht,
In 2010 investeert G-kracht 1.180.000 euro in werkgelegenheid.
heeft het effect?
Om inzicht te kunnen geven in de resultaten en effectiviteit van G -kracht, doen we aan monitoring. De hoofddoelstelling, bijdragen aan het bereiken van 135.000 arbeidsplaatsen eind 2014, wordt jaarlijks gepeild in het gemeentelijke vestigingenonderzoek. Verder zullen we op projectniveau vaststellen welke subdoelen gerealiseerd moeten gaan worden in relatie tot de hoofddoelstelling. In 2009 is de Gemeentelijke Benchmark Ondernemingsklimaat van het Ministerie van EZ voor het laatst uitgevoerd. Begin 2010 gebruiken we een nieuwe monitor om te meten wat de effecten van ons beleid zijn over 2009. Ten aanzien van Terreinwinst wordt zoals gebruikelijk periodiek een afzonderlijke verantwoording opgesteld. De andere beleidsonderdelen en activiteiten verantwoorden we regulier via de gemeentebegroting en -rekening. De verantwoording van de ‘aanpalende’ budgetten vindt plaats bij de desbetreffende programma’s.
57
begroting 2010
Deelprogramma I: Groningen Piekt Activiteiten gericht op versterken kennisclusters a. (Groene) energie - Stimuleringsprogramma groene energie - Duurzaam ondernemen - Cofinanciering Energy Valley - Supportprogramma starters - Participatie in projectinitiatieven van derden - Internationale promotie en handelscontacten - Ondersteunende innovatieve technologie
58
b. Gezond oud worden - Stimuleringsprogramma kennisontwikkeling - Projecten kennisvalorisatie - Clustervorming - Supportprogramma starters - Participatie in projectinitiatieven van derden - Internationale promotie en handelscontacten - Ondersteunende innovatieve technologie
€ 390.000
Deelprogramma II: Bedrijvig Groningen Activiteiten gericht op faciliteren bedrijfsleven algemeen
€ 430.000
Deelprogramma III: Gastvrij Groningen
€ 360.000
Activiteiten gericht op aantrekken en behouden bezoekers en talenten/ kenniswerkers
a. Werklocaties - Kantoor- en kennislocaties
a. Versterken binnenstad
- Bedrijventerreinen
- Bevorderen toerisme
- Wijkeconomie, wijkwinkelcentra
- Versterken bedrijfsleven binnenstad - Marketing Groningen
b. Bevorderen ondernemerschap - Algemene stimulering starters - Bedrijfsfacilitering MKB en grote werkgevers - Aansluiting arbeidsmarktbedrijfsleven (vraagzijde) - Sociale werkgelegenheid c. Creatief ondernemerschap - Ondernemerschap creatieve stadszone
b. Binden en boeien van talenten/kenniswerkers - Aantrekken en binden van kenniswerkers - Economic Talent Board
59
Groningen: gastvrij en bedrijvig, energiek en gezond. Een stad die wil groeien en een sterke impuls aan de economie wil geven. Een stad met G-kracht. Groningen: een stad waar ondernemers floreren en kenniswerkers hun talent inzetten. Een stad waar iedereen kans op werk maakt. Een stad waar je graag bent. G-kracht:
het economisch meerjarenprogramma 2010-2014 van de gemeente.
Doel: een substantiële groei van de werkgelegenheid. G-kracht: drie stevige programma’s om dat doel te verwezenlijken. Grootste gemene delers: talent en duurzaamheid. G-kracht: economisch beleid met een grote G.
