1
G-job
Kleuteronderwijzer aan het woord
G-zoom
Minister Pascal Smet
G-spot
Frieda Van Wijck ‘Er is al 2000 jaar positieve discriminatie van mannen’
Mijn collega’s vinden het wel leuk om een mannelijke kleuterleider te hebben.
Gender in edito het onderwijs Welkom lezer! Het eerste magazine rond gender is een feit. We horen vaak dat er in onze samenleving geen probleem meer is tussen mannen en vrouwen, krijgen we niet allemaal gelijke kansen? De realiteit toont daarentegen nog altijd grote verschillen tussen de man en de vrouw. Deze verschillen zijn zeker geen probleem, zo lang ze niet leiden tot ongelijke behandeling en dat is nog dagelijks het geval.
inhoud
Frieda Van Wijck praat in dit nummer over haar schooltijd en is moedig genoeg om ondanks alle tegenspraak toch op te komen voor quota, want worden mannen al niet jaren positief behandeld? De start van een goed genderbeleid begint bij het onderwijs. Hoe gaan we om met onze kinderen? Wat leren ze over gelijkheid, wat leren ze over de rollen van vrouwen en mannen? Kleuteronderwijzer Nils is één van de weinig mannelijke onderwijzers en toont ons hoe hij daarmee omgaat. Minister Pascal Smet zet gender ook hoog op zijn agenda en wil denken ‘in hokjes’ tegengaan.
cover
Frieda Van Wijck op de bank van De Kotmadam op de Oude Markt in Leuven (foto: Rob Stevens)
4
gnonsens
6
Gspot
10
Mannen worden agressief van vrouwelijke klusjes
Frieda Van Wijck: “homo’s, eten die vis?”
Gzoom
Pascal Smet: “stereotiep denken, iedereen doet het”
Ben jij een gendervriendelijke leerkracht?
“Wat doet een man in godsnaam als kleuteronderwijzer?”
Theoloog Jürgen Mettepenningen met de pen
Vraag het aan Nathalie
Tips om vrouwelijke werknemers efficiënter te laten werken
We wensen je veel leesplezier en hopelijk enkele discussies rond gender!
13 Gtest 14 Gjob
14
17 column 18 Gwet
19 Ghistorie 20
Workwatchers
Stijladvies van Jani en aan tafel met Saartje voor een goed gesprek
Hebben we nood aan genderexperts?
Ben jij dan echt een leerkracht zonder vooroordelen?
10
20
Ilk�
Ilke Jaspers is gender-adviseur
23 G-studie 24 Wiki
Dit niet-commercieel magazine werd gerealiseerd door
gnonsens België topland voor moeders België hoort bij de top tien in het World’s Mothers-rapport dat de organisatie ‘Save the Children’ opstelt. Ons land komt op de achtste plaats. Noorwegen is het beste land om moeder te zijn. Dan volgen Australië, IJsland, Zweden, Denemarken, Nieuw-Zeeland en Finland. De twee landen uit het verre zuiden en de Scandinavische landen doen het in bijna al dergelijke rangschikkingen uitstekend. België volgt op de achtste plaats en gaat zijn buurlanden Nederland en Frankrijk vooraf. De Verenigde Staten eindigen pas op de 31ste plaats. Het leven is bijna het moeilijkst voor moeders en hun kinderen in de Afrikaanse landen Niger, Guinée-Bissau, Tsjaad, Congo (DRC), Eritrea, Mali, Sudan en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Het moeilijkst hebben moeders het in Jemen en Afghanistan.
g
Mannen worden agressief van vrouwelijke klusjes Dat mannen er niet blij van worden als ze “vrouwelijke” klusjes moeten doen, was bekend. Maar nu is uit onderzoek gebleken dat mannen agressief worden als ze zo’n klusje moeten doen. De onderzoekers van de Universiteit van Florida ontdekten dat mannen zich, als ze vrouwelijke klusjes doen, aangetast voelen in hun mannelijkheid. Daarna gaan ze zich agressief gedragen, om hun mannelijkheid te herstellen. De onderzoekers kwamen hierachter door de ene groep mannen het haar van een vrouw te laten vlechten, terwijl de anderen een touw moesten vlechten. Daarna mochten ze kiezen of ze wilden puzzelen of boksen. De mannen die het haar van de vrouw hadden gevlochten kozen veel vaker voor het boksen en sloegen ook nog eens veel harder. De mannen werden ook ondervraagd over hun agressiviteit. Velen vertelden dat de neiging tot agressief gedrag na een vrouwelijk klusje bijna onbedwingbaar is. Dit is slecht nieuws voor vrouwen, het lijkt er namelijk op dat de mannen er een mooi excuus bij hebben om niet te hoeven wassen en strijken.
wiki
Moeder is de naam voor een vrouw of vrouwelijk dier met nageslacht. Meestal zal de vrouw het nageslacht zelf gebaard hebben, dan wordt gesproken van de biologische moeder. Als het kind een andere moeder heeft, dan wordt al naargelang de situatie gesproken van een adoptiemoeder, pleegmoeder of stiefmoeder maar in de praktijk wordt deze vaak ook moeder genoemd. De relatie van een moeder tot haar kinderen wordt aangeduid met de term moederschap. Moederdag is een feestdag, speciaal gewijd aan moeders. In de overgrote meerderheid van alle talen ter wereld begint het woord voor “moeder” met de letter m.
Jennifer Lopez mag er dan in het openbaar op en top uitzien; de actrice en zangeres voelt zich desalniettemin het gelukkigste zonder make-up. “Dat ik gewoon in staat ben om mijn gezicht aan te raken, in mijn ogen te wrijven en met
g
wiki
mijn vingers door mijn haar te gaan, zonder dat ik me zorgen hoef te maken dat ik er een zooitje van maak”, zegt Lopez in het Amerikaanse tijdschrift People. “Dat voelt zoveel beter.” Toch beseft de beroemde latina dat ze zich zo niet in het openbaar kan laten zien. “Er mooi uitzien hoort bij mijn werk. En dat is niet gemakkelijk. Het kost veel tijd en je moet er hard voor werken”, geeft Lopez toe. Zo houdt de zangeres er een streng sportregime op na. Zes maanden nadat ze beviel van haar tweeling Max en Emme liep ze een triatlon. Bovendien volgt Lopez een strikt dieet.
Jennifer Lynn Lopez (New York, 24 juli 1969) is een Amerikaans zangeres, actrice, danseres, ontwerpster en mode-icoon. Ze gaat ook als J.Lo door het leven. Ze is van Puerto Ricaanse afkomst, maar groeide op in de Bronx in New York. Lopez is driemaal gescheiden. Ze trouwde voor het laatst in het geheim op 5 juni 2004 met latinzanger Marc Anthony. Sinds 22 februari 2008 heeft het echtpaar een zoontje, Max, en een dochtertje, Emme. In juli 2011 zette het koppel een punt achter hun huwelijk van zeven jaar.
Weggelopen bruid aangeklaagd
g
4
Jennifer Lopez gelukkiger zonder make-up Geen vrouwen toegelaten in situation room
wiki
Een man is een mens van het mannelijk geslacht. Met de term man bedoelt men meestal een volwassen man, zoals deze zich, op z’n minst lichamelijk, heeft ontwikkeld in de puberteit. Voor personen beneden de 30 jaar worden de termen ‘man’ en ‘vrouw’ in het dagelijks spraakgebruik zelden gebruikt. De lichamelijke veranderingen van een man vinden plaats tijdens en na de puberteit, de periode waarin een jongen zich ontwikkelt tot een volwassen man.
je toekomstige Gedumpt worden door staat te wachten bruid als je op haar urlijk niet ideaal bij het altaar, is natu nd de Italiaanse en heel pijnlijk. Dat vo bruid hem liet zitRicardo ook toen zijn t hij haar aan. Hij ten, en daarom klaag euro schadeverwil maar liefst 500.000 j vindt namelijk haar beslisgoeding van haar. Hi e heeft geleden door ad sch e iël ter ma en dat hij emotionele bruiloft en een huwen villa geboekt voor de ee hij d ha n ee all iet sing. N zijn appartement d geregeld, ook had hij an eil sch cifi Pa n ee ar ar toen hij zelijksreis na wensen te voldoen. Ma ar ha n aa om wd ou n bruid, maar speciaal verb t altaar kwam niet zij he bij ten ch wa te s nuwachtig stond rtellen dat ze er helaa nlopen, om hem te ve aa uid br k de oo n g va r din oe oe de br adeverg “runaway bride” de sch de f d. O ha in er me geen zin talen is niet bekend. daadwerkelijk moet be
Van kranten wordt verwacht dat ze de realiteit weergeven in beeld en tekst, maar de lokale Joodse krant Di Tzeitung uit Brooklyn-New York neemt het kennelijk niet zo nauw met die regel. Op de wereldberoemde foto van de situation room ontbreken de twee vrouwen van het gezelschap. De situation room is de ruimte in het Witte Huis waar de Amerikaanse president Barack Obama samen met zijn belangrijkste veiligheidsmedewerkers via sattelietbeelden live de aanval tegen Al Quada-kopstuk Osama bin Laden volgde. Zoek de twee verschillen (vrouwen) tussen de foto’s. De lokale strikt religieuze Jiddische krant Di Tzeitung vermijdt steeds het weergeven van vrouwen op foto’s, vermoedelijk omdat dit seksueel aanstootgevend is. Volgens waarnemers is er ook een andere reden: het zou niet passen binnen de ideologie van de lezers om vrouwen te tonen die een machtsfunctie bekleden. En het is dus door een combinatie van beide redenen dat Hillary Clinton niet te zien is op de foto. Naast minister van Buitenlandse Zaken Clinton ontbreekt ook nog een andere vrouw op de foto. Helemaal achteraan op de foto valt de afwezigheid op van Audrey Tomason, een personeelslid van de Nationale Veiligheidsraad.
5 Cae intra occatiaecu
gspot “Ik was de eerste uit Maaseik die in augustus 1968 naar Amerika ging” vertelt Frieda Van Wijck over haar uitwisselingsjaar in de Verenigde Staten. We zochten de presentatrice van ‘de klas van Frieda’ op in de universiteitsstad Leuven voor een babbel over onderwijs en gelijke kansen voor vrouwen.
“Al die heisa over die quota en positieve discriminatie van vrouwen in bestuursfuncties, ik ben daar honderd procent voor.”
Frieda Van Wijck
Voordat ze in het schooljaar 1968-1969 naar Maryland trok, zat Frieda Van Wijck in de klas bij de meisjes Ursulinen van Maaseik. “Zo’n uitwisselingsjaar was een ervaring die ik iedereen kan aanbevelen, in welk land je ook zit”, blikt ze terug. Het daaropvolgende schooljaar, ging ze aan de KU Leuven politieke en sociale wetenschappen studeren. “Omdat ik journalist wou worden en ze hadden mij gezegd dat pol en soc de beste voorbereiding was”. Over die periode aan de KUL, in de nasleep van mei 1968, zei ze enkele jaren geleden in een interview: “wij behoorden tot de eerste grote generatie vrouwen die naar de universiteit trokken om later een beroep uit te oefenen en niet om er een man op te vissen”. Haar confronterend met deze uitspraak zegt ze daar over: “Ik denk dat het vroeger zo was. Dat had ook met mijn vader te maken, hij wou dat wij zelfstandige vrouwen werden”, vertelt Frieda over haar pa en drie zussen. “Ons ma was daar niet zo mee bezig, die vond dat ook verschrikkelijk dat ik naar de Verenigde Staten ging.”
g
wiki
6
Een zelfstandig leven opbouwen, financieel onafhankelijk zijn, was begin jaren 1970 een belangrijk streefdoel van vrouwen. “Je kan je dat nu wellicht niet meer voorstellen. In de generatie van mijn ouders gingen de vrouwen misschien wel werken tot ze trouwden, maar nadien verdwenen ze van de arbeidsmarkt. Als ze al gingen werken, sommigen gingen van thuis naar hun nieuwe huishouden. Ik herinner me ook dat ik tijdens de jaren 1960 op school spreekbeurten gaf over de emancipatie van de vrouw. Het was voor het eerst dat dit een thema werd. Vrouwen moesten vrij kunnen kiezen en een beroep uitoefenen. De generatie vrouwen vanaf 1965 was de eerste generatie voor wie dat echt kon, zonder al teveel problemen, het werd aanvaard dat je ging studeren en daar verder iets wou mee doen”, aldus Frieda die zelf nooit trouwde. Frieda Van Wijck was de veertig al voorbij toen ze voor het eerst op het tvscherm verscheen. Eerst als tv-reporter op de nieuwsdienst van tv1, in 1994 als presentatrice van Panorama. “Op tv
Frieda Van Wijck (Hasselt, 2 mei 1950) is een Vlaamse radioen televisiepresentatrice. Ze woont in Leuven. Ze werkte als journalist voor de Vlaamse openbare radio en televisieomroep. In 2006 nam ze drie jaar verlof zonder wedde bij de VRT om voor het televisiebedrijf Woestijnvis te gaan werken en het laatavondpraatprogramma ‘De Laatste Show’ te presenteren. Haar laatste tv-presentatiewerk is ‘De Klas van Frieda’ op Eén, een laatavondquiz van het televisiebedrijf deMensen.
g
wiki
In mei 1968 brak vanuit een studentenopstand een algemene staking uit over heel Frankrijk. Ook in andere landen waren er grootschalige protesten. Al snel namen de gebeurtenissen bijna revolutionaire vormen aan, tot het protest uiteindelijk uitstierf na onderdrukking door de overheid. Mei 1968 wordt als een kantelmoment gezien tussen de oude, conservatieve maatschappij met haar moralistische idealen op vlak van religie, patriottisme en respect voor autoriteit naar een meer progressieve maatschappij die individualisme en meer sociale vrijheid propageert. In België staakten de studenten in Leuven tegen de Franstalige invloed in de universiteit, met de uiteindelijke splitsing van de tweetalige universiteit in de Nederlandstalige Katholieke Universiteit Leuven en de Franstalige Université catholique de Louvain tot gevolg. komen is nooit een ambitie van mij geweest. Ik wou in eerste instantie bij een krant gaan werken en dat heb ik ook gedaan.” Frieda begon haar journalistieke carrière bij Het Laatste Nieuws in Hasselt en bracht nadien de meeste tijd door bij de Wereldomroep als radiojournaliste. Ze spreekt zeven talen. “Ik volgde heel wat taalcursussen in het buitenland. Een aanrader voor iedereen die geen partner heeft om op vakantie te gaan, je leert onmiddellijk andere mensen kennen. Ik heb ooit een Portugees lief gehad, dan gaat het natuurlijk snel.”
:
7
g
wiki
: Midden de jaren 1990 werden nieuwsprogramma’s op de openbare omroep voor het eerst afwisselend door een man en een vrouw gepresenteerd. Frieda Van Wijck kwam dan ook voor het eerst in beeld. “Het was een voordeel om vrouw te zijn en ik zag er toen nog goed uit”, stelt ze met een kwinkslag. Later ging ze ook in duo presenteren met een man, onder meer ‘De Zevende dag’, het actualiteitenprogramma op zondagvoormiddag. “Dat duo-presenteren is wat aanpassen in het begin. Met Alain Coninx waarmee ik vaak in duo presenteerde, heb ik me altijd goed verstaan, maar als ik met een haantjesachtig type een duo zou moeten vormen, zou me dat moeilijker vallen omdat ik me dan meer moet manifesteren en dat is niet mijn aard.”
g
wiki
8
“Waarom zou je tegen positieve discriminatie zijn? Er is, sinds het geboortejaar van onze heer, al 2000 jaar positieve discriminatie van mannen.” “Mijn biologische klok stond af of ik had er geen”, is nog een uitspraak uit het verleden van Frieda Van Wijck. Ze schuift kinderloos door het leven. “Ik vermoed dat geen kinderen hebben een voordeel was in mijn beroepsloopbaan. Als ik veel collega’s zie, is dat toch nog al een georganiseer die combinatie van werk en gezin. Als je op de nieuwsdienst werkt, ben je bijna permanent beschikbaar. Je wordt soms ’s morgens uit je bed gebeld… bijvoorbeeld omdat prinses Diana is verongelukt in Parijs, met de vraag of je onmiddellijk kunt vertrekken naar ginds. Dat soort toestanden is niet zo evident als je kinderen hebt. Als je een huisman hebt, is dat misschien nog te doen. Maar als beide partners een carrière ambiëren, is dat een moeilijke combinatie. Ik denk dat het gemakkelijker is zonder dan met kinderen.”
“Als ik veel collega’s zie, is dat toch nog al een georganiseer die combinatie van werk en gezin”
En hoe vindt Frieda het vandaag over het algemeen gesteld met de gelijke kansen tussen mannen en vrouwen? “Ik ben nu naar de dvd-reeks ‘Mad Men’ aan het kijken. Een reeks over de reclamebusiness in de Verenigde Staten tijdens de jaren 1960. Dat is een ten topgedreven seksisme zoals je het je nu bijna niet meer kunt voorstellen. Maar ik herken daar wel veel van, we komen wel uit die tijd. Als je de vergelijking maakt, staan we al een heel eind verder. Maar we zijn er nog altijd niet. Al die heisa over die quota, en positieve discriminatie van vrouwen in bestuursfuncties, ik ben daar honderd procent voor. Waarom zou je tegen positieve discriminatie zijn? Er is, sinds het geboortejaar van onze heer, al 2000 jaar positieve discriminatie van mannen. Als twee mensen zich aanboden voor een job, werd toch altijd de man gekozen. Ik zie niet in waarom je dat niet zou kunnen omkeren. Ik ben nog al categoriek in dat soort dingen.” In 2005 werd op de Nederlandstalige televisiezender Canvas en de radiozender Radio 1 ‘De grootste Belg’ verkozen.
Stella Artois is een Belgische pils, gebrouwen in Leuven, en valt onder het concern AB InBev. De eigenlijke geschiedenis van Stella Artois gaat echter terug tot in 1366, het jaartal dat ook op het logo staat. De brouwerij bestaat onder de naam Artois sinds 1717 wanneer Sébastien Artois de oude Leuvense brouwerij Den Hoorn overkoopt. De brouwerij zou meer dan een eeuw lang van vader op zoon overgeleverd worden tot ze door anderen wordt overgenomen. Leonard Artois overlijdt kinderloos in 1814. Zijn zus Jeanne-Marie Artois zal de laatste Artois in het bedrijf worden. Ze was gehuwd met Leuvens burgemeester Jean Baptiste Plasschaert.
Mad Men is een Amerikaanse televisieserie uit 2007 die inmiddels vier volledige seizoenen telt met in totaal 52 afleveringen. Er is een vijfde seizoen aangekondigd. Mad Men is de benaming van de reclamemannen van Madison Avenue in New York City eind jaren 1950. Naast werkintriges staan vooral het gezinsleven en bijbehorende wrange situaties centraal. De serie toont ook de veranderingen van de sociale ongeschreven regels in de Verenigde Staten, en de reclamewereld in New York begin jaren 1960. Het is een wereld waarin iedereen de hele dag drinkt, rookt en vreemdgaat.
Frieda Van Wijck verdedigde in het programma de kandidatuur van arts Paul Janssen van Janssen Pharmaceutica. Hij werd tweede na Pater (Jozef Deveuster) Damiaan. In de toptien stond geen enkele vrouw. “Wellicht zouden er wel vrouwen in aanmerking gekomen zijn. De stichtster van Stella Artois bijvoorbeeld was een vrouw: Jeanne Artois”, repliceert Frieda. In 2003 kreeg Frieda Van Wijck de homofolieprijs omwille van een homovriendelijke uitspraak. “Dat was naar aanleiding van een zomerreportage in Ter Zake over een gek in de Verenigde Staten die een roeping had en homoseksuelen kon genezen van hun ziekte. Ik heb die reportage afgekondigd door ze vooral te relativeren.” Volgens de Holebifederatie zou Frieda Van Wijck na afloop van de reportage in het VRT-duidingsprogramma de volgende woorden gesproken hebben: “Dan moet dat ook mogelijk zijn voor hetero’s, maar daar is nog geen kerk voor opgericht. Wat ons betreft, blijft u gewoon wie u bent”. Holebi’s moeten er ook al in de jeugdjaren van Frieda geweest zijn. “Ik moet zeggen dat ik, toen ik in de humaniora zat, daar nog nooit over gehoord had. Daar werd toen niet over gesproken. Ik herinner me wel een anekdote van midden de jaren 1970: ik ging op een werkmiddag, toen ik voor omroep Limburg werkte, met een homofiele collega bij
mijn bomma in Hasselt eten en nadat ik haar uitgelegd had wat een homo was, vroeg ze mij: homo’s, eten die vis?”. Die droge humor hoort bij de stijl van Frieda Van Wijck. “Vrouwen hebben een andere soort humor dan mannen. Voor mij is humor tijdsgeest- en sexgerelateerd. Het is iets dat bij subgroepen hoort.” Tot slot de vraag voor elke BV die in deze rubriek in de G-spot(light) staat: wat kan jou het meest bevredigen? “Vanalles, dat hangt van de behoefte van het moment af. Heel lekker eten kan mij bevredigen en een heel goed boek. Maar zo kom ik er één gemiddeld per jaar tegen. En in den hof werken, vind ik ook wel erg fijn”.
Fotograaf: Rob Stevens
g-advies Het wetsvoorstel rond quota in raden van bestuur in overheidsbedrijven en beursgenoteerde bedrijven is goedgekeurd. Er was erg veel discussie rond, tegenstanders die het ‘discriminatie van de vrouw’ vonden want ‘vrouwen hebben toch geen quota nodig om er te geraken?’ en voorstanders die het als ‘enige oplossing’ zagen want de arbeidsmarkt draait nu meer rond het hebben van een goed netwerk dan over het goed uitoefenen van je job. Frieda is voorstander want mannen worden al 2000 jaar op sleeptouw genomen. Op de huidige arbeidsmarkt worden er inderdaad meer positieve kwaliteiten toegekend aan mannen doordat ze meer leiderschap uitstralen of een beter netwerk hebben. De vrouw heeft daarentegen kwaliteiten die meer draaien rond ‘precisie’ en ‘structuur’. Pas wanneer vrouwen echt in hogere instanties terecht komen, worden onze denkpatronen aangepast. Quota’s zijn dus een oplossing en laten we duidelijk zijn: er zijn méér vrouwen die met een hoger diploma afstuderen dan mannen, dus als we echt naar capaciteiten kijken, in plaats van een goed netwerk dan kan 1/3de vrouwen in een Raad van Bestuur toch geen erg moeilijke zoektocht worden?
� k l I
Interviewer: Filip Bellemans 9
gzoom G-zoom: Welke stereotyperingen zijn er vandaag aanwezig in het onderwijs? Pascal Smet: De kleuteronderwijzeressen zullen jongetjes verkleden als stoere cowboys en meisjes zullen ze verkleden als prinsessen, terwijl een meisje ook een cowboy kan zijn, en jongens ook prinsen. Op die manier bevestig je de stereotiepen. Dit gebeurt onbewust, met de beste bedoelingen. Er is ook onderzoek naar gebeurd. Leraars vragen aan jongens eerder open vragen en aan meisjes eerder herhalingsvragen, kennisvragen, wat heb je van buiten geleerd? Heel wat leerkrachten dachten dat ze dat niet deden, maar ze doen het wel.
“Stereotiep denken, iedereen doet het”
Vlaams Minister Pascal Smet over stereotiepen in het onderwijs en gelijke kansen voor mannen en vrouwen Camera loopt… Mijnheer de Minister we hebben een raadsel voor u. Zo begonnen we ons video-interview met Pascal Smet, Vlaams Minister van Onderwijs en Gelijke Kansen. Wat het raadsel was, gaan we hier niet verklappen, daarvoor moet je online gaan. De reactie van de Minister willen we je niet onthouden: “Euh…het geeft heel mooi aan hoe stereotiep je denkt”. De toon was gezet voor een interview over stereotiepen. 10
G-zoom: Leraars zijn niet altijd gevormd om los van stereotiepen te denken. Hoe kunnen we dat probleem aanpakken? Pascal Smet: In de lerarenopleiding moet er specifieke aandacht gaan naar gender-stereotiep denken. Maar ook in de samenleving als geheel is bewustmaking nodig, iedereen doet het. Zich er van bewust worden dat je gender-stereotiep kan denken. Mensen bewust maken
dat er vooroordelen zijn, onbewuste vooroordelen. G-zoom: Als u zelf terugkijkt op uw eigen schooltijd, werd u toen in een typische mannenrol geduwd? Had u als man meer kans om vrouwelijke dingen te doen? Pascal Smet: Ik heb daar nooit bij blijven stilstaan. Bovendien heb ik het basis- en secundair onderwijs gevolgd in een jongensschool, waar geen meisjes toegelaten waren. G-zoom: Heeft dat een bepaald voordeel of nadeel gehad dat u enkel met jongens op school zat? Pascal Smet: Dat is moeilijk om te beoordelen. Al ga je er toch vanuit dat scholen een weerspiegeling van de samenleving moeten zijn, mannen en vrouw samen, gekleurd en blank samen. Van elkaars verschillen leren, op een positieve manier omgaan met die verschillen. G-zoom: Waar hebt u precies school gelopen, en was u populair? Pascal Smet: Ik ben naar het lager onderwijs geweest in de vrije jongensschool van Haasdonk, een deelgemeente van Beveren. En ik ben nadien naar de broedersschool in Sint-Niklaas gegaan. Ik had het in het begin moeilijk met de overgang naar het secundair onderwijs.
Nadien was ik een vrij goede student, eerder stil. Al kwam ik voor mijn mening uit. Als ik het niet eens was met de leerkrachten, zei ik het ook. Ik was vooral doorsnee wat populariteit betreft. G-zoom: Waarom is het belangrijk om gendergelijkheid na te streven in het onderwijs? Pascal Smet: Gendergelijkheid is zeker niet iets natuurlijks, maar vooral cultureel bepaald. Je kan niet zeggen dat een vrouw minder goed is in techniek dan een man. Ik vind het belangrijk dat mannen en vrouwen gelijke kansen krijgen. En dat ze van kleins af aan niet onbewust in een ander pad worden gezet zoals vrouwen in een verzorgend beroep en mannen in de harde sectoren. Dat is onzin. Mannen en vrouwen kunnen het allebei doen. We moeten ons bewust zijn van die keuzes, van die oriëntatie, vaak gebeurt dit onbewust en goed bedoeld, maar met andere gevolgen later.
: “Je kan niet zeggen dat een vrouw minder goed is in techniek dan een man.”
g
wiki
Pascal Smet (Haasdonk, 30 juli 1967) is een Brussels politicus voor de sp.a. Smet studeerde rechten aan de Universiteit Antwerpen. Hij was gemeenteraadslid in Beveren en provincieraadslid. Ook werd hij voorzitter van de jongsocialisten. Begin jaren 1990 verlaat hij Oost-Vlaanderen. Hij heeft dan een job op het commissariaatgeneraal voor de vluchtelingen in Brussel en gaat wonen waar hij werkt. Van 2001 tot 2003 is hij de commissaris-generaal voor de vluchtelingen. In september 2003 duidt Steve Stevaert Smet aan als de nieuwe Brusselse staatssecretaris voor sp.a. Na de verkiezingen van juni 2004 werd Pascal Smet minister van Mobiliteit en Openbare Werken in de Brusselse regering. Smet was in 2009 lijsttrekker voor de sp.a voor de verkiezingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De sp.a werd niet mee opgenomen in de Vlaamse meerderheidscoalitie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Smet werd wel minister van Jeugd, Onderwijs, Gelijke Kansen en Brussel in de Vlaamse Regering-Peeters II. In september 2009 kwam hij uit voor zijn homoseksualiteit in een interview met Humo.
Pascal Smet: “Je gaat er toch vanuit dat scholen een weerspiegeling van de samenleving moeten zijn, mannen en vrouwen samen, gekleurd en blank samen.”
11
gtest
: G-zoom: Over welke gevolgen heb je het dan? Pascal Smet: Dat bijvoorbeeld in het onderwijs vandaag bijna enkel nog vrouwen voor de klas staan, terwijl het ook goed is dat jongens en meisjes ook mannen voor de klas hebben. Dat heeft wellicht te maken met het feit dat een job in het onderwijs als een verzorgend beroep wordt bekeken. Vandaar dat het belangrijk is dat mensen ook instromen nadat ze al een carrière in een andere sector achter de rug hebben. Mannen en vrouwen moeten voor de klas staan, net zoals blank en gekleurd. G-zoom: Welke concrete acties zijn er gepland om hier rond te werken? Pascal Smet: Vooral mensen bewust maken dat ze onbewust, vaak stereotiepe keuzes maken. We willen kleuteronderwijzeressen daar ook in ondersteunen met tips. We hebben ook gevraagd om alle handboeken in het onderwijs door te lichten op hun genderneutraliteit. Dat blijkt gelukkig goed mee te vallen, maar we willen met de onder-
g
wijssector en met de uitgevers ook een charter rond genderneutraliteit ondertekenen. Daarnaast bekijken we hoe we nog meer bewustmakingscampagnes kunnen doen op een verstandige manier. Geen algemene campagnes, want dat werkt niet echt.
meteen een homo. Heel dikwijls maakt men in scholen dat soort redeneringen. Ook dat is een vooroordeel. Beoordeel mensen op wat ze zijn en niet op wat ze doen. Respecteer mensen en beoordeel niet te vlug. Aanvaard mensen zoals ze zijn, ook in hun anders zijn.
G-zoom: En wat met de scholen die het charter niet wil ondertekenen? Pascal Smet: Ik denk dat elke school die verstandig is, het charter zal ondertekenen. We gaan beginnen met de uitgevers.
G-zoom: Heb je ook tips voor vakbondsafgevaardigden? Pascal Smet: Hetzelfde. Wees open, durf paden verlaten. Beoordeel en veroordeel niet. Heb niet de neiging om etiketten te plakken, want vaak komt dat voort uit een eigen onzekerheid. Dat geldt voor iedereen. Waardeer mensen zoals ze zijn.
Je wordt niet meer aanzien als die
G-zoom: Onze laatste vraag: wat zijn uw genderwensen voor het nieuwe schooljaar? Pascal Smet: Ik wens dat mensen andere mensen respecteren zoals ze zijn. En niet beoordelen. Die verschillen in de samenleving, kruiden de samenleving. En dan zal het een veel mooiere plaats in de school zijn.
meer gekozen door vrouwen nu de
G-zoom: Welke tips hebt u voor leerkrachten om gendergelijkheid na te streven? Pascal Smet: Denk vooral goed na, en gaat niet af op je automatismen. Word je bewust van stereotiep denken en vooroordelen. Open je ogen. Stel jezelf in vraag. G-zoom: Heb je ook tips voor leerlingen? Pascal Smet: Mensen moeten veel minder beoordelen en anderen in rollen duwen, etiketten kleven. Als een jongen van kleren houdt of danst, is het niet
Regie G-tv: Roland Javornik
wiki
Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet (volledig) overeenkomt met de werkelijkheid. Het is vaak een vooroordeel of negatief denkbeeld en wordt vaak gebruikt als rechtvaardiging van bepaalde discriminerende acties. Een stereotype is vaak gebaseerd op versimpeling, overdrijving en generalisatie. Stereotypen kunnen gebaseerd zijn op ras, etniciteit, geslacht, seksuele geaardheid, nationaliteit, geloof, beroep of sociale klasse. Stereotypen worden ook vaak gebruikt op televisie, cartoons, moppen, strips, tekenfilms, propaganda, reclame, literatuur,... Ze zorgen ervoor dat het publiek zich snel kan identificeren met de personages en meer betrokken raakt.
12
g-advies
Interviewer: Ilke Jaspers Foto’s: Michael De Lausnay In deze rubriek lees je een uitgebreid interview met een man of een vrouw die regisseur Roland Javornik voor de camera haalt in één van zijn filmpjes die hij maakt voor G-tv. Je kan de filmpjes van G-tv bekijken op www.g-magazine.be
Vroeger had je meer mannelijke leraren dan vrouwelijke. Dat leerkracht zijn dus niet voor mannen is, is tijdsgebonden en zit zeker niet in onze natuur. Gek genoeg is de status van leerkracht ook gedaald. belangrijke opvoeder waar ieder-
Ben jij een gendervriendelijke leerkracht? Ben jij een leerkracht die aandacht heeft voor gelijke kansen van meisjes en jongens in jouw klas? Doe de G-test.
een enorm veel respect voor heeft. Waarom toch? Zou het feit dat dit beroep nu meer door vrouwen gedaan wordt ook de status naar beneden halen? Of wordt het beroep status gedaald is? Reacties mag je neerschrijven op onze contact-pagina via g-magazine.be of op
Ilk�
www.facebook.com/gendermagazine
1. In het schoolreglement wordt er geen verschil gemaakt tussen jongens en meisjes. 2. Jongens en meisjes moeten zich in gelijke mate aan de afspraken houden. 3. Onze school spreekt in haar communicatie zowel mama’s als papa’s aan. 4. We gebruiken handboeken die niet stereotyperend zijn. 5. Ik geef jongens om dezelfde redenen complimentjes als meisjes. 6. Ik leer leerlingen kritisch omgaan met rollenpatronen. 7. Tijdens mijn lessen gebruik ik verschillende onderwijsstijlen. 8. Er zijn geen ‘jongens’- of ‘meisjestaken’ in mijn klas, ik gebruik een beurtrol. 9. Ik gebruik genderneutraal lesmateriaal. 10. Ik ga consequent in tegen seksistische opmerkingen.
ja
neen
Hoeveel keer heb je volmondig ‘ja’ gezegd bij bovenstaande stellingen? Wat is jouw score op 10? Hoe meer je volmondig ‘ja’ antwoordt, hoe bewuster jij en je school omgaan met verschillen en gelijkenissen tussen meisjes en jongens, mannen en vrouwen. Bron: www.klasse.be/leraren/eerstelijn.php 13
gjob
Kleuteronderwijzer aan het woord
Geen enkele kleuter geef ik veel lichamelijk contact. In mijn job kijken de mensen met argusogen naar een man.
Wat doet een man in godsnaam als kleuteronderwijzer? Is wellicht een vraag die veel mensen zich stellen. Vandaar pas ik altijd goed op als ik met mijn kleuters omga. Ik kom uit een relatief ruige buurt. Daar ging ik niet onmiddellijk gaan verkondigen dat mijn roeping kleuterleider was. Als ik op stap ga, zeg ik dat ik leerkracht ben. Wij werken met stamgroepen, niet leeftijdsgebonden. Wij vangen met 3 leerkrachten in drie stamgroepen peutertjes op van 2,5 tot 6 jaar. Wij differentiëren alle lessen die we geven naar de verschillende niveaus. Zodanig dat de kleintjes ook veel kunnen oppikken van een niveau iets hoger. En dat de groteren leren dat ze aan de kleintjes aandacht moeten geven en hen helpen. Zo leren de peuters een goede sociale band opbouwen. De kleuters blijven in een stamgroep ook 3 jaar bij dezelfde leerkracht. Speelmomenten en verjaar-
NILS T
PA HIELEMANS
g
SPOORT
lemans Nils Thie Nils Meester 27 jaar er tem r wijzer Uit Wolv eronde t u e kl s l bloem Werk t a e Zonne D l o o sch In Basis er tem lv in Wo
wiki
ls
i � er eest
� 14
dagsfeestjes zijn met de drie stamgroepen samen en zo hebben wij een veel beter zicht op de evolutie van het kind gedurende de kleuterjaren. Het is een onderwijsvorm, jena, uit Holland. Bij kleurprenten zullen we voor de meisjes iets van prinsessen uitkiezen en voor de jongens iets van piraten bijvoorbeeld. We houden voor de opdrachten inderdaad rekening met het geslacht van het kind. De kinderen vragen daar zelf naar.
Bij carnaval ga je nooit een meisje verkleed zien als een jongensstripfiguur en omgekeerd. Mijn collega’s vinden het wel leuk om een mannelijke kleuterleider te hebben. Als er iets zwaar geheven moet worden, kan ik dat wel altijd doen. Ik bekijk sommige zaken vanuit een ander standpunt dan hen. Ik ga sneller bijvoorbeeld een kamp bouwen met mijn kleuters, terwijl zij eerder spelletjes spelen.
: Jenaplanonderwijs is een vorm van vernieuwingsonderwijs. In de praktijk zijn de meest opvallende kenmerken van het Jenaplansysteem dat meerdere leerjaren gemengd worden in een klas, die vervolgens weer in verschillende klassen wordt gesplitst. Daarnaast is zelfstandigheid belangrijk in het Jenaplan-onderwijs, in combinatie met het werken in en presteren als groep. In het Jenaplanonderwijs staan kringen, viering, werken en spelen centraal. Het Jenaplansysteem is bedacht door Peter Petersen, die uit het Oost-Duitse Jena kwam. Het plan werd, in navolging van enkele andere onderwijsplannen, genoemd naar de woonplaats van de bedenker. Het werd begin jaren 1960 voor het eerst in Nederland geïndroduceerd.
COLLEGA KIM
Een man als kleuterleider is een meerwaarde in ons team. Nils laat de kinderen meer doen, hun zelfstandigheid uitproberen. Terwijl wij meer zorgen, de kinderen meer op weg helpen. Wij willen ook buiten de clichéthema’s treden, het klassieke achterwege laten en dat hebben we met hem als mannelijke collega sowieso. Ik begrijp dat Nils hem vooraf al beschermd door bepaalde intiemere zorgtaken aan ons over te laten. We leven vandaag in een maatschappij waar je als man, in zo’n job, veel nauwkeuriger wordt in het oog gehouden. Op de lagere school spelen meisjes ook nog voetbal. Ik heb niet het gevoel dat een gebrek aan genderneutraliteit in het onderwijs een probleem is. 15
gjob
Jürgen met de pen … Column
: Tot dusver heb ik nog geen enkele slechte ervaring gehad met ouders. Ze zeggen me letterlijk:
awel da’s nu eens tof een mannelijke kleuterleider. Ik heb zelfs kindjes van een lesbisch gezin in mijn groep, de ouders hebben bewust voor deze school gekozen omdat ze wisten dat er een mannelijke kleuterleider hier les gaf. Ik ben ook de enige in de regio hier. Mensen moeten hun beeld veranderen over een man die met kinderen omgaat. Als ik een kleuter straf en terecht wijs, gaan ouders mij bekijken als: zie eens wat een strenge, als hij ze maar geen lap geeft. Terwijl als een vrouw dat doet, bekijken ze haar als een correcte juf. Ik moet echt oppassen met wat ik doe. WC-bezoeken met de kinderen, ga ik zoveel mogelijk vermijden. Als de kinderen daarbij hulp vragen, ga ik toch naar mijn collega’s doorverwijzen. Stel u voor dat die kleine thuis vertelt, in een volledige andere context, de meester heeft aan mij gezeten. Foto’s: Michael De Lausnay
Interviewer: Filip Bellemans
16
Ouder Karen aan het woord over Nils
g-advies
beschermen in het fysiek contact met de kinderen. Dit zou eigenlijk niet moeten. Maar we leven vandaag in een maatschappij waar op dit moment veel reactie is op mannen die met kinderen omgaan. Maar de kinderen merken niet dat meester Nils een zekere afstand houdt. Het is spijtig dat er nog een sfeer heerst van een man in een kleuterklas, dat is opletten.
De kleur van je kleding, hoe je
In onze school worden mijn twee dochters wij ons in het begin stelden. En dat viel heel goed mee. Nils is een geweldige ge- Lori en Tila niet te specifiek benaderd als voelsmens, hij kan direct zien of een kind meisjes. Stereotiepe gedragingen leer je verdrietig of gelukkig is en hij speelt daar volgens mij ook niet aan, dat zit er in gebakmeteen op in. Het heeft een meerwaarde ken. Ik heb nog een jongetje van een jaar en er ligt bij ons thuis van alle speelgoed, om een man als leerkracht te hebben. ook meisjesspeelgoed van mijn dochters: De kinderen kijken daar meer naar op. autootjes, barbiepoppen. Hij speelt af en Het wauw-gevoel is in zijn groep altijd toe ook met een pop, maar toch pakt hij er aanwezig. Je moet ook weten dat in de lagere school, in deze school, er buiten de telkens de mannelijke barbie-pop Ken, met glitterpakje aan, er uit. Voor de rest speelt directeur, geen mannen zijn. Ik vind het spijtig dat hij zichzelf moet hij enkel met mannelijk speelgoed. Kinderen zoeken zelf hun weg daarin.
muzieknummer dat je de eerste
Ik had geen mannelijke kleuterleider verwacht, het was een beetje speciaal. Eén van mijn twee dochters, Lori, trok van in het begin naar meester Nils, dat klikte onmiddellijk. Voor ons was het aanpassen.
Gaat het verzorgende, het gevoelsmatige even goed zijn als bij een vrouw? Dat is een vraag die
g
wiki
een babykamer inricht, of je ‘stoer’ moet zijn of ‘verzorgend’… Er wordt vaak debat over gevoerd: is dit natuurlijk of niet? Laten we duidelijk zijn: onderzoek heeft al lange tijd geleden bewezen dat dit grotendeels opvoedingsbepaald is. Een keer hoort, is misschien niet geweldig, maar als je het constant op de radio hoort, begin je ervan te houden want je kent het. Onderschat het effect niet van terugkerende patronen en probeer eens iets volledig rolpatroondoorbrekend te doen met jouw kind, of met jouw collega. G-magazine is erg geïnteresseerd in het resultaat, laat het ons weten! g-magazine.be of op
Ilk�
www.facebook.com/gendermagazine Barbie is een pop die gemaakt wordt door de Amerikaanse speelgoedfabrikant Mattel. Ruth Handler, één van de oprichters van Mattel, zag indertijd haar dochter Barbara spelen met papieren aankleedpoppen. Het bracht haar op het idee om zo’n pop in 3D te maken. Nadat Handler in 1956 op een reis door Zwitserland de pop Lilli aantreft, ontworpen door een Duitse fabrikant, besluit Mattel om de rechten te kopen, om een soortgelijke pop in de Verenigde Staten uit te brengen. De pop kreeg de naam Barbie, vernoemd naar het koosnaampje van de dochter van Handler, omdat zij de inspiratiebron voor de pop was geweest. Als ‘geboortedatum’ van Barbie geldt 9 maart 1959. Op die dag werd de pop geïntroduceerd bij de inkopers op de “1959 Toy Fair”. In datzelfde jaar begon tevens de massaproductie. Barbies mannelijke equivalent Ken - vernoemd naar Kenneth, de zoon van Ruth Handler - ontstond twee jaar later.
Gender zit tussen de oren Misschien kent u het volgende raadsel al, misschien ook niet. Het betreft een vader die eindelijk eens een dag vrijaf kan nemen. Omdat de moeder dat gezien haar werksituatie jammer genoeg niet kan, besluiten vader en de zevenjarige zoonlief er samen op uit te trekken. Zo gezegd, zo gedaan: de bewuste ochtend vertrekken ze met de wagen naar de kust voor een dagje zee, zon en zand. Dat was buiten de waard gerekend. Ongeveer halfweg glijdt de wagen uit op een olievlek en belanden vader en zoon tegen een boom. De vader is dood, de zoon vecht voor zijn leven. Terwijl de vader wordt weggevoerd naar een begrafenisondernemer, wordt de zoon overgebracht naar het ziekenhuis voor een spoedoperatie. Aangekomen in het operatiekwartier komt de chirurg aangesneld. Wanneer die de patiënt ziet liggen op de operatietafel, zegt de chirurg: ‘Ik kan de operatie niet uitvoeren want het is mijn zoon’! Hoe leg je dat uit? Ik moet eerlijk toegeven dat ik het niet wist. De vader was toch dood, dus het verhaal klopt niet, kan niet. De oplossing luidt nochtans dat het verhaal wel degelijk klopt aangezien de chirurg niemand minder is dan de moeder van de jongen. Dit raadseltje heeft mijn ogen geopend voor de blindheid die in een mens kan bestaan op grond van vastgeroeste rolpatronen. Erger wordt het natuurlijk wanneer die rolpatronen ook tot vastgeroeste denkpatronen verworden. En dat was bij mij dus duidelijk het geval, want – achteraf bekeken uiteraard – is het raadseltje toch zo moeilijk niet, zelfs makkelijk want zo logisch als maar zijn kan. Een ander voorbeeld speelt zich af in een Vlaamse school en is echt gebeurd. Geen fabeltje of raadseltje dus. Toen er
zich een wissel aandiende op directieniveau begon het spel van het speculeren: wie zou ‘de nieuwe’ worden? Het gissen beleefde een verrassende climax toen bleek dat het een vrouw werd. Er was immers tijdens de pauzes, eetmomenten en op café geen enkele vrouwennaam gevallen in het ‘namen noemen’ van ernstige kandidaten. In de eenentwintigste eeuw, waar alles zo rond competenties draait en waar in het (aanwervings)beleid gelijke kansen een centrale plaats zijn gaan innemen, levert een vrouwelijke directeur nog altijd grote ogen op bij velen! Misschien verdient bovenstaand raadseltje om geparafraseerd te worden naar de onderwijswereld. Want wat – achteraf bekeken uiteraard – evident of logisch lijkt, is het niet altijd volgens bepaalde denkpatronen. Het is een kwestie van ‘denkmatronen’ toe te laten. Gender zit tussen de oren… Jürgen Mettepenningen is theoloog.
n e g r Jü
17
gwet
historie
Vraag het aan Nathalie We kregen een vraag van Lien uit J. in verband met borstvoedingsverlof. Beste Lien,
Beste Nathalie, Ik ben Lien, 26 jaar en momenteel zwanger van mijn eerste kindje. Ik wil van mijn zwangerschap, maar ook van de geboorte optimaal genieten. Maar ook daarna wil ik de juiste keuzes maken voor mijn kindje. Mijn tante zegt dat borstvoeding nog altijd het beste is voor de baby. Ik sta daar echt voor open, maar hoe moet ik dat combineren met mijn job als financieel medewerker in het bedrijf P. uit L? Ik weet niet of mijn werkgever hiervoor begrip heeft en ik weet ook niet wat mijn rechten zijn, als ik er toch op sta om mijn baby borstvoeding te geven?
ie�
�
Mvg,
Fijn dat jij mij die vraag stuurde. Het is echt een belangrijk thema. Inderdaad van een zwangerschap, en de geboorte van een kind moet je in de eerste plaats zoveel als mogelijk genieten, want de kinderen zijn snel groot en geborgenheid tijdens de eerste levensjaren zijn van uiterst belang. Hoe zit dat nu met het recht op borstvoedingsverlof? In België bestaat er niet echt een recht op borstvoedingsverlof voor alle pas bevallen moeders. Spijtig, maar dit is zo. Dus in principe moet de werknemer dit met de werkgever bespreken en moeten de duur en de modaliteiten ervan onderling worden afgesproken. Bovendien is er geen tussenkomst voorzien door het ziekenfonds. Ook de werkgever moet geen loon betalen. Dus wellicht vind je dit niet echt een voor de hand liggende mogelijkheid.
18
Hoe zit dat precies? Per arbeidsprestatie van 4 uur of meer heb je recht op een half uur borstvoedingspauze. Per arbeidsprestatie van 7 uur en half, heb je recht op nog een half uur borstvoedingspauze. Sommige werkgevers laten toe dat hun werknemers een half uur later beginnen en een half uur vroeger stoppen of gewoon een heel uur vroeger stoppen. En moet je dan effectief borstvoeding geven? Ja, dat moet, en dit moet ook geattesteerd worden door een medisch getuigschrift of een attest van een consultatiebureau voor zuigelingen. En bovendien moet elke maand opnieuw zulk attest worden voorgelegd aan de werkgever. Hoe lang geldt dit recht? Dit kan opgenomen worden tijdens de eerste 7 maanden na de geboorte.
Het kan wel anders zijn, als je door je werk gevaar loopt (bijvoorbeeld door het gebruik van chemische producten). De arbeidsgeneesheer kan adviseren om je arbeidsovereenkomst tijdelijk te schorsen. In dat geval zal je een uitkering krijgen van het ziekenfonds. Deze uitkering is gelijk aan 60 % van het gewone loon.
Wordt dit vergoed? Ja, het ziekenfonds komt tussen in de betaling van niet gepresteerde arbeidstijd aan 82 % van het onbegrensde brutoloon.
Een andere mogelijkheid - en die is wel wettelijk geregeld - is de verkorting van de arbeidsduur door het recht op borstvoedingspauzes. Jouw werkgever kan je dit niet weigeren, wel moet je met hem of haar overeenkomen hoe je deze pauzes gaat inplannen in je dagschema. Kom je niet tot een overeenstemming dan moeten ze genomen worden onmiddellijk na de gewone rustpauzes.
Nog even een formaliteit vermelden: het recht op borstvoedingspauzes moet 2 maanden op voorhand aan de werkgever aangevraagd worden met een aangetekende brief. Je kan je werkgever ook een brief voorleggen met je vraag en die voor ontvangst laten tekenen.
Nathalie Diesbecq is juriste Heb je een vraag voor Nathalie? Contacteer haar dan via www.g-magazine.be
Ben je dan beschermd tegen ontslag? Ja, de werkgever mag niet ontslaan omwille van jouw keuze om dit recht te gebruiken.
i l a h t �a
ghistorie
�
Lien, mijn beste wensen voor een goede en vlotte bevalling!
Het begrip ‘gender’ slaat op de socio-culturele aspecten van het man of vrouw zijn. Het staat tegenover ‘sekse’, wat staat voor de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Het onderscheid tussen gender en sekse werd pas eind jaren 1960 voor het eerst gemaakt en viel een wereldwijd geaccepteerde theorie aan die stelt dat verschillen tussen mannen en vrouwen natuurlijk zijn en voorkomen door genitale en genetische verschillen en dus onmogelijk te veranderen. Vrouwen zaten vóór 1970 in rollen waarin ze moesten verzorgen, voor de kinderen zorgen en iedereen voorzien in hun fysieke en emotionele behoeften. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten die vrouwen aan het werk bij gebrek aan mankrachten. In het ‘Transportation Magazine’ van juli 1943 stond bijgaand artikel, geschreven door mannen voor mannen die de leiding over vrouwen hadden.
1943 Guide to Hiring Women Gids om vrouwen in dienst te nemen uit 1943
Elf tips om vrouwelijke werknemers efficiënter te laten werken: We moeten ons niet meer afvragen of vervoersbedrijven vrouwen in dienst moeten nemen om functies in te vullen die vroeger door mannen uitgeoefend werden. De dienstplicht en het gebrek aan mankrachten hebben deze zaak beslecht. Nu moeten we gewoon de meest efficiënte vrouwen selecteren en hen op de meest winstgevende manier inzetten. Hieronder volgen elf handige tips van Western Properties om deze uitdaging aan te gaan:
1. Kies jonggehuwde vrouwen. Ze hebben meestal een groter verantwoordelijkheidsgevoel dan hun ongehuwde collega’s. Ze gaan minder snel flirten, ze hebben het werk nodig of ze zouden het niet doen, ze hebben nog altijd de energie en zin om hard te werken en doeltreffend met mensen om te gaan. 2. Indien u oudere vrouwen in dienst moet nemen, probeer dan die vrouwen te kiezen die ooit buitenshuis gewerkt hebben. Oudere vrouwen die nooit met mensen professionele contacten gehad hebben, hebben moeite om zich aan te passen en hebben de neiging om weerspannig en bemoeiziek te zijn. Het is altijd aangeraden om bij oudere vrouwen het belang van vriendelijkheid en beleefdheid te benadrukken. 3. De ervaring heeft uitgewezen dat “forsere” meisjes – zij die een beetje zwaarder zijn – evenwichtiger en efficiënter zijn dan hun te magere collega’s. 4. Doe een beroep op een arts om elke vrouw die u in dienst neemt aan een speciaal medisch onderzoek, met aandacht voor de vrouwelijke ziektes, te onderwerpen. Dit beschermt het bedrijf niet enkel tegen het gevaar op rechtszaken, maar wijst ook uit of de werkneemster specifiek vrouwelijke zwakheden heeft waardoor ze mentaal of fysiek ongeschikt voor de functie zou zijn. 5. Benadruk al van bij het begin het belang van tijd, het feit dat het verlies van enkele minuten een ernstige vertraging ten opzichte van de tijdschema’s kan veroorzaken. Zolang dit niet duidelijk is, zal de dienstverlening ongetwijfeld langzamer verlopen.
6. Geef aan de vrouwelijke werknemers een duidelijke lijst met taken voor de volledige dag zodat ze bezig blijven zonder het management voortdurend lastig te vallen voor instructies. Verschillende bedrijven zeggen dat vrouwen uitstekende werkkrachten zijn wanneer hun functies welomlijnd zijn, maar dat ze niet het initiatief nemen om zelf opdrachten te zoeken. 7. Laat, indien mogelijk, de interne werknemer in de loop van de dag soms andere taken uitvoeren. Vrouwen hebben de neiging om minder zenuwachtig en gelukkiger te zijn wanneer er verandering is. 8. Geef elk meisje voldoende rustperiodes tijdens de dag. U moet rekening houden met de vrouwelijke psychologie. Een meisje heeft meer vertrouwen en is efficiënter wanneer ze het haar in de plooi kan houden, verse lippenstift kan aanbrengen en haar handen verschillende keren per dag kan wassen. 9. Wees voorzichtig bij het geven van instructies of kritiek. Vrouwen zijn dikwijls gevoeliger; in tegenstelling tot mannen kunnen ze kwetsende woorden niet relativeren. Maak een vrouw nooit belachelijk – het ontmoedigt haar en vermindert haar efficiëntie. 10. Wees relatief voorzichtig met het gebruik van vloekwoorden in de buurt van vrouwen. Ook al vloekt de echtgenoot of de vader van een meisje al schreeuwend, toch zal ze een hekel krijgen aan een bedrijf waar ze dit te veel hoort. 11. Voorzie voldoende verschillende maten in de uniformen van de operators zodat elk meisje er eentje in de juiste maat krijgt. Dit kan niet voldoende benadrukt worden om vrouwen gelukkig te houden.
Bron: www.boredpanda.com
19
workwatchers
Workwatchers biedt leuke activiteiten aan vrouwen met een syndicaal engagement. De activiteiten zijn gratis en staan voor iedereen open, ook voor mannen. Workwatchers Antwerpen hield in het voorjaar rondetafelgesprekken over de combinatie arbeid en gezin met Saartje Vandendriessche en stijladviesavonden met Jani Kazaltzis. Een terugblik.
Op 11 en 18 maa stijladvies aan vort 2011 gaf Jani Kazaltzis waren ook enkeleornamelijk vrouwen, maar er (moedige) manne n aanwezig.
WorkWatchers
ans om de dereen de ken de juiste outfit bij ie g e re k a iken an Daarn et advies v ken in te du kledingrek eken. Daarbij werd h elkaar te zo aals ingeroepen. Jani meerm
Op 5 en 18 m de combinati ei 2011 was er een intera Vandendries e van arbeid en gezin. M ctieve avond over sche leidde d van haar colle e avond in ama Saartje Sophie Dewa ga Sophie De Waele. Inmet een getuigenis voel dat ze d ele over haar moedersc het filmpje vertelt bekijken op daarbij ervaart. Je kan ee hap en het schuldgeAntwerpen. e facebookpagina van n videoverslag Workwatcher s
g
VOOR 'N GEZOND EVENWICHT OP EN NAAST HET WERK
wiki
g
Sophie Dewaele (Ieper, 3 december 1973) is een Vlaamse televisiepresentatrice. Aan de Universiteit Gent studeerde ze filosofie. Ze was omroepster op TV1 van 1997 tot 2003. Over de zorg voor haar jonge kinderen en haar postnatale depressie schreef ze in 2005 een boek ‘Alles in het dubbel’. Een tweede boek ‘Droom van een moeder’ over de combinatie gezin en carrière volgde in 2007. In 2008 scheidde ze van haar echtgenoot. Sinds 2011 staat Sophie Dewaele in voor de presentatie van de trekking van de spelen van de Nationale Loterij op de Vlaamse openbare televisiezender Eén.
wiki Jani Kazaltzis (Genk, 7 april 1979) woont in Antwerpen en groeide op in Waterschei. Hij is een stijlgoeroe en trendwatcher. Hij is een bekend tvstylist en geeft ook online advies. Met het boek ‘Doen’, een stijlboek waarin hij kledingtips uitdeelt aan vrouwen met alle mogelijke maten, wil hij vrouwen helpen om zich goed te voelen in hun eigen lichaam.
Aan de m Hier krege ake-upstandjes w opmaken n ze tips hoe ze zichas het aanschuive n. voordat ze sn naar het w el konden erk vertrok ken.
WorkWatchers VOOR 'N GEZOND EVENWICHT OP EN NAAST HET WERK
g
wiki
Jani startte zi volgens de ve jn stijladvies met een ve appel-, peren rschillende types van vr rdeling van de groep Elke groep kr -, zandloper- of plankenouwen in te kleden rekeeeg deskundig advies ovemodel. ning houden r d met de mo hoe zich het best delvorm.
20
en aan onderworp eze k o o n e rd d ers we ies-test’. Via leren De deelnem hers4dummweten over schone k tc a w rk o te r de ‘w e e ij. en ze m test kwam eving op arbeidskled tg e w en de
De schone kleren campagne zet zich in voor arbeiders in de wereldwijde kleding- en sportgoederenindustrie, teneinde de uitbuiting van werknemers in lagelonenlanden te stoppen. Er wordt onder meer gestreefd naar het opstellen van een gedragscode voor bedrijven in de kledingindustrie. Vanaf midden de jaren 1990 wordt de campagne, die in Nederland ontstond, in Vlaanderen gecoördineerd door de ngo van de christelijke arbeidersbeweging, Wereldsolidariteit.
WorkW 21
VOOR 'N GEZOND OP EN NAAST
wiki
aar eigen ook over h 5 weken e ld e rt e v e 1 h dendriessc et feit dat ze Saartje Vanhapsverlof en over h terwijl mannen bij zwangerscdiende op te nemen, opnemen. In het ers ‘verplicht’ e 10 dagen ‘mogen’ gina van Workwatch rt a o p k n o o b re e o te g b e de rover beluis g op de fac videoversla kan je haar uitleg hie n Antwerpe . en bekijken
Wie rijdt e thuis als d r met de auto naa werd er d e kinderen ziek zij r de garage? Wie b nemers a uchtig gediscussie n? Over zulke vrag lijft er Aan de hal gauw tot de rolpaerd. En dit bracht den bekeken wnd van een vrage tronen in hun gez e deeln in ie wat do et in het hlijst met taken werd. uishoude n.
eelden we atronen sp 09 namen lp ro t e m t aa 20 n hoe het st en zoals “In Om te kijkelager’-spel. Met vrag rlof op. Bij mannen het ‘hoger-uwen ouderschapsve r. Ligt het werkelijke 17.836 vro geveer de helft mindeger dan de helft?” was dit on mannen hoger of la hts 4.632 mannen cijfer bij de ord was “Lager”, slec 2009.) (Het antwoderschapsverlof op in namen ou
Ingezonden door Pamela Van Gorp van Workwatchers Antwerpen.
g
wiki
da rk van Lier hers Agen et stadspa h In 1 chi en 1 0 2 Workwatc mber , yoga, tha e te ti p a e s im 4 n g ra de ■ Zonda 8u) met kin dag (14u-1 s in z e G acv-csc.be ken kaften nLachkar@ a d schoolboe d m a .H Jamila 22 Meer info via 011 t verwenptember 2 Night me e s ie v 3 o 2 g M a s ie ■ Vrijd erpen Lad jven via opolis Antw tr e film. Inschri M e d in a n n beperkt!) e r ó ó ment v laatsen zijn o (p m e fo .b n in e n e rsantwerp orkwatche www.w
Hoger, lager was een populair Vlaams spelprogramma dat van 1983 tot 1989 op de Vlaamse openbare TV1 te zien was. Het programma haalde hoge kijkcijfers en werd ook vanuit Nederland druk bekeken. Het was het best bekeken BRT-programma uit de jaren 1980. De presentator was Walter Capiau. Toen Capiau in 1989 werd overgekocht door de eerste Vlaamse commerciële tv-zender VTM werd het programma afgevoerd.
G-studie: Hebben we nood aan genderexperts? Geraldine Reymenants: Zowel in de burgermaatschappij, binnen de academia als in het beleid is er nood aan genderexperts om genderongelijkheden en -discriminatie te identificeren, om genderonderzoek uit te voeren, en om genderbeleid te implementeren. Echter, wat betreft de opleiding van die genderexperts is er nog een lange weg te gaan. G-studie: Hoe verloopt de opleiding genderstudies in België? Geraldine Reymenants: Hoewel genderstudies vanaf de jaren 1970, in de nasleep van de tweede feministische golf, opgang maakten aan de Europese universiteiten, verloopt de institutionalisering ervan erg ongelijk. In sommige landen, universiteiten, zijn genderstudies uitgegroeid tot een autonome discipline, terwijl aan andere universiteiten genderstudies slechts bestaan als optionele modules binnen zogenaamd traditionele disciplines. Bovendien blijkt dat de institutionalisering geenszins in een opgaande beweging verloopt, of stabiel is. Het Vlaamse voorbeeld, waar de aanvullende opleiding vrouwenstudies in 2006 werd stopgezet wegens een gebrek aan financiële middelen, is hiervan een schrijnend voorbeeld.
gstudie genderstudies werd aangekaart in de Tuning Gender Studies brochure die in november 2010 werd gepubliceerd met de steun van de Europese Commissie. Deze publicatie, die referentiepunten opneemt voor het uitwerken van genderstudiesprogramma’s, kan een mijlpaal worden genoemd in de ontwikkeling van genderstudies in Europa, omdat ze het resultaat vormt van een jarenlange intensieve samenwerking tussen alle betrokken actoren (academici, beleidsmakers, activisten, studenten) binnen en buiten Europa, en van een voortdurend herdenken van wat genderstudies zouden kunnen en moeten zijn. G-studie: En wat kan en moeten genderstudies dan inhouden? Geraldine Reymenants: Daarvoor hebben we, op vraag van Joëlle Milquet, Vice-Eerste Minister, Minister van Werk en van Gelijke kansen een haalbaarheidsstudie gedaan naar de oprichting van een interuniversitaire master genderstudies in België. Deze werd uitgevoerd door Sophia vzw, het Belgisch Netwerk voor Genderstudies. De studie werd gecoördineerd door het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Er werden drie basisprincipes centraal gesteld: het valideren van het bestaande genderstudiesaanbod, interuniversitaire samenwerking en intercommunautaire samenwerking. Een intercommunautaire (Belgische) master genderstudies is weliswaar moeilijk te realiseren, maar © Sara Surinx
g
Saartje Vandendriessche (Wilrijk, 28 februari 1975) is een Vlaamse actrice, zangeres en omroepster bij de Vlaamse openbare televisiezender één. Vandendriessche is licentiate in de Sociale en Culturele Agogiek. Deze opleiding genoot zij aan de VUB. Daarna volgde zij een acteeropleiding aan de Toneelschool en aan de Internationale TV-School. Haar presentatiewerk begon Vandendriessche in 2002 bij jongerenzender TMF. Ze beviel in 2009 van een dochter en leeft sinds begin 2011 niet meer samen met de vader van haar kind.
In deze rubriek gaan we op onderzoek naar genderstudies. Genderstudies zijn het onderdeel van sociale wetenschappen die zich concentreren op het gemaakte onderscheid tussen de twee geslachten en de invloed daarvan op de samenleving. We hadden een gesprek met dokter Geraldine Reymenants van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen over hoe het gesteld is met genderstudies in België.
G-studie: Is er dan een achterstand in België door het ontbreken van een volwaardige opleiding? Geraldine Reymenants: Ja, de achterstand van België inzake academische Dr. Geraldine Reymenants
intercommunautaire samenwerkingsverbanden tussen een Vlaamse en een Franstalige interuniversitaire master, bijvoorbeeld via uitwisseling van studenten en docenten en door de inrichting van een gemeenschappelijk seminarie, zijn realiseerbaar en wenselijk. Ten tweede is er reeds een sterke inhoudelijke basis aanwezig om een master genderstudies op interuniversitair niveau op te richten: er kan worden geput uit het bestaande aanbod van opleidingsonderdelen in genderstudies. Er is ook een stevig wetenschappelijk draagvlak hiervoor, omdat een masteropleiding de bestaande initiatieven inzake onderzoek en onderwijs verankert en op die manier versterkt. G-studie: Waarop wachten we dan nog? Geraldine Reymenants: Belangrijk is dat de oprichting van een master genderstudies tegemoet komt aan een reële vraag vanuit het werkveld en van studenten. Het maatschappelijke belang van genderstudies is duidelijk: genderonderzoek vormt de basis voor de ontwikkeling van beleid; genderonderwijs vormt kritische actoren die maatschappelijke veranderingen kunnen bewerkstelligen en gendergelijkheid kunnen bevorderen. De haalbaarheidsstudie kan alleen een ondersteuning bieden aan de universiteiten, nu is het aan hen om dit te verwezenlijken! Interviewer: Ilke Jaspers
Het eindrapport van de haalbaarheidsstudie kan worden gedownload op de website van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (www.igvm.belgium.be) en van Sophia (www.sophia.be). De brochure Reference Points for the Design and Delivery of Degree Programmes in Gender Studies kan worden gedownload op de website van ATGender (www.atgender.eu).
23
BEN JIJ DAN ECHT EEN LEERKRACHT ZONDER VOOROORDELEN?
ki i �
De G in G-magazine verwijst naar gender, een begrip dat de gedrags- en identiteitsverschillen tussen mannen en vrouwen duidt. G-magazine is een roldoorbrekend magazine dat jou confronteert met het doorbreken van stereotiepe denkbeelden over mannen en vrouwen én de typische mannen- en vrouwenrollen relativeert.
Colofon
Dit niet-commercieel magazine werd gerealiseerd door
| September 2011 | nr 1 Hoofdredactie: Ilke Jaspers Eindredactie: Filip Bellemans Artdirector: Johan Van Baelen Fotografen: Rob Stevens | Michael De Lausnay | Sanne Meurice Regie G-tv: Roland Javornik Website: Artprotect.be Vormgeving en druk: Gevaert Graphics | Gevaert Printing Verantwoordelijke Uitgever: Dominique Leyon Wettelijk Depotnummer: D/2011/0780/16 Redactieadres: Haachtsesteenweg 579 | 1031 Brussel |
www.g-magazine.be
