Fysica >> faculteit wetenschappen >> bacheloropleiding

Fysica >> faculteit wetenschappen >> bacheloropleiding | 2010-2011

Colofon

Inhoud Voorwoord Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? Studentgerichtheid Innoverende academische opleidingen Infrastructuur Vorming Antwerpen

Redactie

Departement Studentgerichte Diensten Departement Fysica

Vormgeving E. Willockx, A. Devaux Fotografie

J. Crab, Photo Alto, Photo Disc

Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het vakkenaanbod van de verschillende studierichtingen enigzins afwijkt van de informatie in deze brochure.

|  2 

5 6 6 6 6 7 7

De opleiding Fysica Wat is Fysica? Waarom Fysica studeren? Bachelor in de Fysica Master in de Fysica

8 8 8 9 10

Onderwijs en examens Onderwijs Studiepunten Semestersysteem - examens Ombudspersoon Internationaal

11 11 11 12 13 14

Waar kan je met je diploma aan de slag?

15

Toelatingsvoorwaarden en voorkennis Toelatingsvoorwaarden Voorkennis Gaten in je voorkennis? Je kan er iets aan doen! Heb je keuzemoeilijkheden? Ombudsdienst

17 17 17 18 18 18

Studiebegeleiding Overgang van het secundair onderwijs naar de universiteit Overbruggingsonderwijs in de maand september Studieadvies en Studentenbegeleiding Vakspecifieke begeleiding Afstudeerbegeleiding

19 19 19 20 21 22

Studieprogramma Bachelor

23

Masteropleiding Fysica

27

3  | 

Inhoud

Voorwoord

Opleidingsonderdelen Bachelor eerste jaar Keuzevakken in het eerste jaar Bachelor tweede jaar Keuzevakken in het tweede jaar Bachelor derde jaar Keuzevakken in het derde jaar

29 29 32 33 36 38 44

Studie- en studentenvoorzieningen Cursusdienst Sport Computerfaciliteiten Studentenrestaurants

47 47 47 47 48

Studentenverenigingen

49

Hoe bereik je makkelijk de campussen? Wegbeschrijving Met de bus Met de trein

50 50 50 50

Plattegrond van de campussen Stadscampus Campus Groenenborger Campus Middelheim Campus Drie Eiken

51 51 52 53 54

Bijkomende informatie Provinciale informatiedagen Infomomenten voor toekomstige studenten Brochures over andere opleidingen Internet STudenten Informatie Punt (STIP) Faculteit Wetenschappen Decanaat Departement Fysica

55 55 55 56 56 57 57 57

|  4 

Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij bieden. Dit boekje brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 13.000 studenten. De bestaande opleidingen werden met ingang van het academiejaar 2004-2005 omgevormd naar de bachelor- en masterstructuur. Vanaf 2007-2008 worden de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te studeren. Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking!

Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen

5  | 

Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook interna­tionale faam geniet. De academische ‘ivoren’ toren werd reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen.De BaMa-structuur werd ook gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er “hotspots” waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden.

|  6 

Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 13 000 studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachte­galenpark. Studeer je op campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Fysica is gesitueerd op de campussen Groenenborger en Drie Eiken. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur, .... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied “U Aan het woord”. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan “A”!

7  | 

De opleiding Fysica Wat is Fysica? Natuurkunde of fysica wordt gewoonlijk beschouwd als één van de meest fundamentele exacte natuurwetenschappen. Zij heeft als onderwerp de studie van de opbouw en het gedrag van de materie en haar fundamentele wetten. De fysica maakt sterk gebruik van de wiskunde als beschrijvings- en analysemethode. Zij vormt ook de basis voor andere wetenschappen zoals chemie en biologie. Zoals in andere wetenschappen kan men in de fysica het accent leggen op de zuivere wetenschap, dit is het verruimen van de kennis als doel op zich, ofwel op de toegepaste wetenschap, dit is kennis in functie van een bepaald doel. Toch geldt voor deze universitaire studierichting dat de opleiding hoofdzakelijk georiënteerd is op de fundamenteel wetenschappelijke studie. De studie van de fysica is trouwens geen opleiding tot een beroep zoals arts, ingenieur, e.d.; ze verschaft veeleer een bepaalde denkwijze. Zij moet leiden tot een bedrevenheid in herkennen, formuleren en oplossen van diverse problemen. Waarom Fysica studeren? Je kiest voor fysica als je geïnteresseerd bent in de manier waarop de wereld rondom ons functioneert en je de mysteries van de natuur wil doorgronden door experimenteel en theoretisch onderzoek. De wereld van het allerkleinste, bestudeerd in de deeltjesfysica, tot het allergrootste in de kosmos passioneert je. Je wilt inzicht verwerven in de bizarre wereld van de kwantumfysica, met zijn talloze toepassingsgebieden, van supergeleiding, nanostructuren, nieuwe materialen, lasers, magnetische resonantie en beeldvorming. Of misschien ben je geïnteresseerd in de unieke bijdragen die fysica levert tot het begrijpen van ‘levende’ materie. Je vertrouwd maken met al deze aspecten van de hedendaagse ontwikkelingen is het doel van een opleiding in de fysica aan de Universiteit Antwerpen. Daarbij zal je je technieken en denkmethoden eigen maken die ook buiten het strikte domein van de fysica sterk naar waarde worden geschat.

De opleiding Fysica dendaags speerpuntsonderzoek, en kan je misschien je droom realiseren om op jouw beurt, te gaan bijdragen tot het verleggen van de grenzen van onze kennis. Bachelor in de Fysica De drie jaar durende bacheloropleiding volg je op de campus Groenenborger. Je behaalt een diploma bachelor in de Fysica. Het bachelorprogramma Fysica biedt een algemene wetenschappelijke vorming en een grondige inleiding in de fysica en in de wiskundige basisdisciplines. Het totaal aantal contacturen bedraagt ongeveer 600 per studiejaar. Zowel theorie als oefeningen komen aan bod. Oefeningen en toepassingen worden in kleine groepen doorgenomen om het inzicht in de stof te verhogen. Ook de opleiding tot experimenteel fysicus vormt een belangrijk onderdeel van het programma. In de practica word je gaandeweg getraind in het ontwerpen en uitvoeren van fysische experimenten. De opleiding bestaat uit een kerngedeelte dat de noodzakelijke grondige basiskennis van fysica en wiskunde op een conceptuele manier meegeeft, en een aantal essentiële vaardigheden bijbrengt om deze kennis in de praktijk om te zetten. In het derde jaar worden vier modules aangeboden (‘Vaste stoffysica’, ‘Biofysica’, ‘Astro- en deeltjesfysica’, ‘Theoretische Fysica’) waarvan je er minstens één moet volgen. Op deze wijze kom je in aanraking met één of enkele van de belangrijke domeinen van de fysica. Daarnaast kan je als student kiezen uit een aantal vakken die als doel hebben de kijk op fysica en, meer algemeen, op wetenschap te verbreden. Een meerderheid hiervan komt uit verschillende disciplines van de exacte wetenschappen. Verder zijn er ook enkele meer rekentechnische vakken met een extra pakket fysica en wiskunde. De keuzevakken mag je ook vervangen door een minor in een andere discipline, bijvoorbeeld Biochemie, Informatica of Wiskunde. Een student die voor een dergelijke minor kiest volgt gedurende de drie jaar van de bacheloropleiding een aantal vakken uit de andere discipline, samen met de studenten van deze discipline, voor een maximum van 18 studiepunten.

De bachelor- en masteropleiding fysica aan onze universiteit steunt op sterk wetenschappelijk onderzoek van hoog internationaal niveau. Zo kom je, naarmate je studie vordert, op natuurlijke wijze in aanraking met het he-

|  8 

9  | 

De opleiding Fysica Master in de Fysica De masteropleiding volg je op de campussen Groenenborger en Drie Eiken. Je behaalt het diploma Master in de Fysica. Hier zal men een keuze moeten maken voor het specifieke gebied van de fysice waarin men zich wil specialiseren. Het masterprogramma bestaat voor een beperkt gedeelte uit verplichte vakken, aangevuld met een aantal keuzemodules die de student samenvoegt tot een pakket. Je kiest een van de drie afstudeerrichtingen: Onderwijs, Management of Onderzoek. De eerste afstudeerrichting is de optimale voorbereiding voor een beroep als leraar Fysica, terwijl de tweede afstudeerrichting voorbereidt op een carrière in de privé-sector. De laatste afstudeerrichting bereidt voor op een wetenschappelijke loopbaan. Onafhankelijk van de gekozen afstudeerrichting kies je ook voor één van de volgende oriëntaties: nanofysica, subatomaire fysica, moleculaire biofysica, medische fysica, theoretische fysica, computationele fysica. Een oriëntatie bestaat uit een aantal verwante vakken die een deelgebied verder uitdiepen. De derde cyclus, die aanvangt na het behalen van het masterdiploma, biedt de mogelijkheid tot verdere specialisatie als doctoraatstudent.

Onderwijs en examens Onderwijs Voor de meeste vakken worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audio-visueel materiaal. Voor bepaalde vakken zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend. Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit heeft tot gevolg dat het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de voorkeur geeft aan universitairen. De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol. Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en je kan docenten te allen tijde om feedback vragen. Het contact met professoren en assistenten is niet altijd even intens als met je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt allerminst aan je lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je vragen of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt verderop in deze brochure besproken. Studiepunten De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten. Een voltijds acedemiejaar telt voor 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen van het Europees ECTS-project (European Community Course Credit Transfer System). Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de studieomvang van de opleidingsonderdelen in het jaarprogramma. De volledige bacheloropleiding Fysica omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 120 studiepunten. Elk studiepunt komt overeen met een studietijd van 25 tot 30 uren. Hierin zijn zowel het bijwonen van de colleges of practica, de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens vervat. De studietijd van een voltijds academiejaar varieert van 1500 tot 1800 uren studie. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus veel meer over hoeveel tijd je er uiteindelijk aan zal besteden, dan enkel het aantal uren dat

|  10 

11  | 

Onderwijs en examens je les hebt. De normen zijn overal in Vlaanderen en in Europa gelijkaardig, dus gemakkelijk vergelijkbaar. Semestersysteem - Examens De Universiteit Antwerpen hanteert een semestersysteem. Dit wil zeggen dat het academiejaar is ingedeeld in twee ongeveer gelijke lesperiodes. Na het eerste semester volgt een herhalings- en examenperiode. Je legt dan examen af over de opleidingsonderdelen van het eerste semester. In het bachelorprogramma zijn een aantal examens verplicht af te leggen na het eerste semester. Het tweede semester eindigt eveneens met een herhalingsen examenperiode. Tijdens deze periode worden examens over de resterende opleidingsonderdelen geprogrammeerd. Deze twee examenperiodes vormen samen de eerste examenzittijd. Zo kan je de examendruk én je studie-inspanningen beter spreiden. Een andere vorm van spreiding ontstaat door permanente evaluatie. Dit gebeurt op basis van je activiteiten tijdens het practicum, seminarie en werkcollege of aan de hand van werkstukken. Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen “studiejaren” meer. Wel worden nog modeltrajecten vastgesteld. Als je voor een voltijds modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 sp) af in drie jaar tijd: 60 studiepunten per jaar. Wanneer je geslaagd bent voor een opleidingsonderdeel en dus minstens 10 op 20 behaalt, verwerf je een creditbewijs dat overeenkomt met het aantal studiepunten van dit opleidingsonderdeel. Indien je niet alle creditbewijzen voor je studieprogramma behaalt, kan je (soms) toch verder met je studie. De faculteit moet dan je programma - een geïndividualiseerd traject of GT - goedkeuren. Omdat de studieprogramma’s volgens een logische volgorde werden ingebouwd, zijn er voorwaarden vastgelegd om welbepaalde vakken al te mogen volgen. Dit noemt men volgtijdelijkheid.

Onderwijs en examens Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald. Het examenreglement voor de Universiteit Antwerpen regelt ondermeer het verloop van de examens en de voorwaarden voor overdracht van examencijfers van de eerste naar de tweede zittijd en eventueel naar een volgend (bis) jaar. Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op: www.ua.ac.be/OER. Ombudspersoon Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met de docent) terecht bij de ombudspersoon van je opleiding. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. Hij/zij is aanwezig op alle beleidsvergaderingen van de opleiding en ook op de deliberaties en kan, op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je “zaak” bepleiten. Er is een ombudspersoon voor de bacheloropleiding en één voor de masteropleiding. Je kan steeds de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op de website van de Universiteit Antwerpen: www.ua.ac.be, onder de rubriek ‘huidig student’, ombudspersoon. De faculteit Wetenschappen organiseert ook 1 of 2 maal per jaar een evaluatiegesprek met ieder studiejaar.

Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen haalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding. Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden.

|  12 

13  | 

Onderwijs en examens Internationaal De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen. Zowel de Bachelor- als Masteropleiding laten je toe om een deel van je opleiding in het buitenland uit te voeren via uitwisselingsprogramma’s. Je wordt uiteraard in je keuze begeleid waar het gaat over specifieke vakken, onderzoeksstages of onderzoek voor de Masterproef. Ook als je in België blijft maak je kennis met de internationale dimensie van de wetenschap via buitenlandse gastdocenten en wetenschappelijke literatuur. Je raakt vertrouwd met het Engels als taal van de wetenschap, in het eerste jaar eerder bescheiden en passief, later ook actief.

Waar kan je met je diploma aan de slag? Onderwijs Een aantal fysici kiest voor het beroep van leraar in het middelbaar onderwijs. Ter voorbereiding volg je tijdens de masteropleiding de Module Onderwijs (30 studiepunten). Onderzoek Het wetenschappelijk onderzoek trekt een groot aantal afgestudeerden aan, die na het behalen van een doctoraat bijvoorbeeld een docentenloopbaan aan de universiteit of aan een industriële hogeschool kunnen starten of zeer gegeerd zijn in het bedrijfsleven. Door de sterke wisselwerking met andere wetenschappen (wiskunde, scheikunde, biologie, geologie, geneeskunde) zijn heel wat natuurkundigen werkzaam in disciplines als de wiskundige natuurkunde, de fysische scheikunde, de materiaalkunde, de biofysica, de geofysica en de medische fysica. Privé-sector De financiële wereld doet meer en meer beroep op natuurkundigen ten einde de steeds complexer wordende taken tot een goed einde te brengen. Ook in andere sectoren van de industrie, in de informaticasector en in informaticadiensten van bedrijven en van de overheid vinden fysici werk. Ter voorbereiding kan je tijdens de masteropleiding de Module Management (30 studiepunten) volgen. Het ontwikkelen van lasers en microprocessoren in ruimtevaart en elektronica; holografie en beeldvorming; kwaliteitscontrole gesteund op optica en vastestoffysica, zijn enkele voorbeelden waarbij natuurkundigen grote inbreng hebben in de beroepswereld. Ook voor commerciële en beheersfuncties komen natuurkundigen in aanmerking omwille van hun polyvalente opleiding.

|  14 

15  | 

Waar kan je met je diploma aan de slag? Besluit De fysicarichting biedt dus heel wat nieuwe, soms ook onverwachte afzetmogelijkheden. Bovendien is de studierichting fysica een richting die door weinig studenten wordt gevolgd, zodat er jaarlijks slechts een klein aantal fysici op de arbeidsmarkt komen. Niet te verwonderen dus dat er in deze richtingen bijna geen werkloosheid bestaat. Het fysicadiploma is nog altijd één van de meest toekomstzekere universitaire diploma’s.

Toelatingsvoorwaarden en voorkennis Toelatingsvoorwaarden Om toegelaten te worden tot een universitaire studierichting, moet je beschikken over een diploma van het hoger secundair onderwijs. Een diploma van het hoger onderwijs van één cyclus geeft eveneens toegang tot het universitair onderwijs. Wie het academische bachelordiploma heeft behaald, wordt toegelaten tot de overeenstemmende masteropleiding(en). Ingevolge het flexibiliseringsdecreet kunnen ook studenten toegelaten worden die niet aan bovenstaande eisen voldoen. Op basis van eerder verworven competenties (EVC) of eerder verworven kwalificaties (EVK) kunnen zij tot de studie toegelaten worden. Buitenlandse studenten en studenten met een buitenlands diploma nemen raadplegen best eerst de website van de Centrale Studentenadministratie: www.ua.ac.be/inschrijven -> inschrijven -> toelatingsvoorwaarden. Voorkennis Om in de studies fysica te slagen, moet je in de eerste plaats een sterke interesse hebben voor wis- en natuurkunde en voor de andere exact-wetenschappelijke vakken die in de opleiding een belangrijke plaats innemen. Omdat de opleiding Fysica een redelijk abstracte en theoretische inslag heeft is een eerste vereiste dat de fysicastudent beschikt over een ruimtelijk inzicht en over voldoende abstraheringsvermogen. Anderzijds is de fysica ook een experimentele wetenschap en wordt praktisch inzicht verwacht. Een goed geheugen en logisch denkvermogen zijn noodzakelijk, o.a. omwille van het opslaan van formules en concepten (parate kennis). Zoals voor alle universitaire studies is doorzettingsvermogen, wilskracht en werklust een absolute vereiste. Een behoorlijke wiskundige basiskennis is vereist. Leerlingen uit de wiskundig sterke afdelingen, namelijk leerlingen die in de laatste twee jaren van het secundair onderwijs ten minste vijf of zes uren wiskunde per week volgden, hebben de beste vooropleiding genoten. Omdat de opleiding opteert voor een verbreding naar andere wetenschappen zullen de leerlingen die minder uren wiskunde volgden en de sterk praktisch gerichte leerlingen uit de Industriële Wetenschappen eveneens hun gading vinden.

|  16 

17  | 

Toelatingsvoorwaarden en voorkennis Gaten in je voorkennis? Je kan er iets aan doen! Vrees je een tekort in je voorkennis voor wiskunde, dan kan je in de maand september speciale overbruggingslessen volgen. Hierover lees je verder meer. In het studieprogramma van het eerste jaar zijn bovendien een aantal vakken opgenomen die de wiskunde van het secundair onderwijs herhalen en verder aanvullen. Heb je keuzemoeilijkheden? Misschien heb je nog geen antwoord op al je vragen of twijfel je nog tussen bepaalde richtingen. Wordt het wiskunde, informatica of misschien toch fysica? Welke studierichting is meer theoretisch en welke biedt meer toepassingen en is meer praktisch gericht? Op de infodagen in de maanden maart en april kom je er meer over te weten. Je kan ook steeds een afspraak maken met één van de medewerkers van het STudenten Informatie Punt (STIP). Wil je je keuze eens bespreken met een professor uit de Fysica, neem dan contact op per e-mail met Prof. P. Scheunders ([email protected]), Prof. J. Naudts ([email protected]) of Prof. W. Malfliet ([email protected]). Ombudsdienst Er is een ombudsdienst voor de bacheloropleiding, en één voor de masteropleiding. Deze functie wordt waargenomen door een assistent die je kan contacteren wanneer er zich een probleem voordoet. Hij/zij is aanwezig op alle beleidsvergaderingen van de opleiding en ook op de deliberaties van de examens en heeft als opdracht om de belangen van de student te verdedigen. De Faculteit Wetenschappen organiseert ook 1 of 2 maal per jaar een gesprek met iedere klas om te polsen naar de tevredenheid van de studenten. Hierbij zijn enkel de studenten aanwezig, de ombudspersoon, en de administrator van de faculteit, zodat openhartig kan gepraat worden over al wat met de opleiding te maken heeft.

Studiebegeleiding Overgang van het secundair onderwijs naar de universiteit Aan de universiteit ben je meer dan ooit verantwoordelijk voor jezelf. De manier waarop je studeert en het academiejaar indeelt moet je aanpassen aan je persoonlijk studeervermogen. Deze vaardigheid onder de knie krijgen is voor een “eerstejaarsstudent” niet altijd eenvoudig. Je wordt immers tegelijkertijd geconfronteerd met een aanzienlijke hoeveelheid leerstof en met een examensysteem waar je geen ervaring mee hebt. De medewerkers van de dienst Studieloopbaanbegeleiding kunnen je helpen. Hier kan je het hele academiejaar terecht voor algemene studiebegeleiding. De dienst organiseert tevens het overbruggingsonderwijs, als overgang van het secundair naar het universitair onderwijs. De meer vakspecifieke begeleiding gebeurt door de studiebegeleiders waarmee je een afspraak kan maken. Zij bevinden zich in het Studielandschap op de Groenenborgerlaan. De opleiding Fysica organiseert een monitoraat voor de studenten van het eerste jaar. Hier ben je welkom voor studieadvies, bijvoorbeeld over de keuzemogelijkheden of een mogelijke overstap naar een andere richting. Tenslotte kan je als student steeds terecht bij de ombudspersoon die eventuele klachten behandelt en probeert een oplossing te vinden voor moeilijkheden. Hij/zij neemt ook contact op met professoren voor studenten die van speciale voorzieningen gebruik maken. Hierna geven we een kort overzicht van elk van de geboden diensten. Overbruggingsonderwijs in de maand september Gedurende twee weken voorafgaand aan het academiejaar (september) worden overbruggingslessen wiskunde en studiemethodiek ingericht. Het overbruggingsonderwijs steunt op drie pijlers: herhaling, remediëren en kennismaking. In grote lijnen wordt de voorkennis herhaald die nodig is om de gekozen studierichting goed voorbereid aan te vatten. Voor hen die vaststellen dat de voorkennis niet op peil is, worden remediëringslessen voorzien. Tenslotte biedt het overbruggingsonderwijs de gelegenheid om in een ontspannen sfeer kennis te maken met de nieuwe studieomgeving, lesgevers en medestudenten. De overbruggingslessen zijn gratis en niet verplicht. Het rooster is zo opgesteld dat iedere student een eigen lessenpakket kan samenstellen.

|  18 

19  | 

Studiebegeleiding Studieadvies en studentenbegeleiding Tijdens het academiejaar kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding in eerste instantie terecht voor informatie en advies. Je kan daarbij niet alleen denken aan algemene informatie over opleidingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook aan informatie over het leerkrediet, over het onderwijs- en examenreglement, enzovoort. Daarnaast kan je bij de dienst terecht met studiegebonden en persoonlijke problemen. Dit zowel onder de vorm van groepsactiviteiten als onder de vorm van individuele begeleiding, die beide volledig gratis worden aangeboden. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP).

Studiekeuze en heroriëntering Bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding kan je onder meer terecht voor advies omtrent je studiekeuze. Aan de hand van gesprekken en oefeningen kan je meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen. Ook bij twijfel aan je studiekeuze kan je bij de dienst terecht om je oorspronkelijke studiekeuze te herevalueren om vervolgens na te gaan welke stappen je kan ondernemen wanneer je wil stoppen of veranderen van studierichting.

Algemene studiebegeleiding: studievaardigheden en studieplanning Daarnaast organiseren Studentenbegeleiders elk semester trainingen over studievaardigheden, o.a. de trainingen ‘effectief plannen en studeren’ en ‘uitstelgedrag’. Je kan er echter ook terecht voor individuele en digitale begeleiding rond deze topics.

Monitoraat Fysica Het monitoraat wordt waargenomen door een professor die reeds op emeritaat is en één middag per week beschikbaar is om advies te geven aan studenten van het eerste jaar Bachelor in de Fysica. Alle studenten worden een aantal keren individueel uitgenodigd om de vordering van hun studies te bespreken en een oplossing te zoeken voor eventuele problemen.

Studiebegeleiding Psychosociale begeleiding Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze, kampt met examenangst of persoonlijke problemen ervaart zoals het afspringen van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving, ... kan je een afspraak maken met een studentenbegeleider voor een psychologische begeleiding. Dat kan op verschillende manieren, gaande van individuele gesprekken over het volgen van een training tot het bekomen van een gepaste doorverwijzing. Dit alles gebeurt steeds op vrijwillige basis.

Begeleiding van studenten met specifieke noden: aanvragen bijzondere faciliteiten Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen ...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijsen examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intake­ gesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. Vervolgens kunnen bepaalde faciliteiten toegekend worden. Vakspecifieke begeleiding Met je vragen over de cursus kan je steeds terecht bij de professor die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent(en). Gewoon aankloppen en meestal word je direct geholpen. Zoniet maak je vooraf een afspraak. Onderwijsassistenten geven extra begeleiding o.a. voor vakken als wiskunde, chemie en fysica. In groepsessies worden de gekende knelpunten van de cursus behandeld. Deze begeleiding bestaat doorgaans uit een herhaling van de essentie van de theorie, waarna deze wordt toegepast in oefeningen. Het voornaamste verschil tussen de sessies en de lessen is de grote wisselwerking (vragen, bijsturing, ...) tussen de studenten en de begeleider. Individueel wordt er ook de mogelijkheid geboden om vragen te stellen over onderwerpen die buiten de sessies vallen. Deze vragen worden meestal behandeld in groepen van enkele personen.

|  20 

21  | 

Studiebegeleiding Tot slot kunnen de studenten de gemaakte oefeningen steeds ter verbetering voorleggen aan de onderwijsassistenten. Wens je begeleiding voor andere vakken dan wiskunde, chemie of fysica dan vraag je best informatie aan de studentenbegeleiders. Zij beschikken over een aantal adressen van contactpersonen waar je terecht kan. Ook ouderejaarsstudenten zijn vaak bereid om eerstejaars te helpen of te begeleiden met hun studieproblemen. Informeer hiervoor bij de sociale diensten of via Jobweb. Onthoud vooral dat je niet met je vragen mag blijven zitten tot het te laat is. Professoren, assistenten, studiebegeleiders en de medewerkers van Studieloopbaanbegeleiding zijn er om je zo goed mogelijk te helpen. Afstudeerbegeleiding Tot slot kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding terecht voor begeleiding bij het afstuderen. Misschien kan je hulp gebruiken bij je zoektocht naar geschikte jobs, wil je weten welke jobs bij je passen, wil je weten welke studies je na het behalen van je diploma nog kan gaan doen, hoe je het solliciteren best aanpakt., … Met al deze vragen kan je op de dienst terecht voor een individuele begeleiding. Ook worden jaarlijks sollicitatietrainingen aangeboden en jobdagen georganiseerd met panelgesprekken, infosessies en bedrijvenstanden. Je kan hierover meer informatie krijgen op het STIP. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt ook in het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website www.ua.ac.be/studentenbegeleiding.

Studieprogramma Bachelor De opleiding bestaat uit een kerngedeelte van 135 studiepunten en uit verschillende keuzevakken en enkele uitdiepingsmodules waaruit de student kiest voor een totaal van 45 studiepunten. Het keuzegedeelte mag men gedeeltelijk vervangen door een minor, die bestaat uit vakken van een andere opleiding (minoren biochemie, informatica, wiskunde). De studiepunten geven een goed beeld van de relatieve tijdsbesteding die verwacht wordt voor elk opleidingsonderdeel. Fysica Kern

Sem

Sp.

Wiskundige Methoden voor de Fysica I Wiskundige Methoden voor de Fysica II Algemene Fysica I: kinematica, dynamica, ... Experimentele fysica I Fysica van het dagelijks leven Computerpracticum Algemene Fysica II: thermodynamica, golven, optica, ... Inleiding analytische mechanica Inleiding tot de scheikunde Algemene fysica III: elektromagnetisme Experimentele fysica II Sterrenkunde en astrofysica I Inleiding kwantummechanica Inleiding groepentheorie Kansrekening en statistiek Inleiding relativiteitstheorie & elementaire deeltjes Inleiding programmeren Inleiding klassieke veldentheorie Statistische fysica Structuur van de vaste stof Projectpracticum Experimentele technieken I Experimentele technieken II Numerieke methoden Levensbeschouwing Bedrijfseconomie Bachelorproef (theorie / experiment)

1 1+2 1 1+2 1 1 2 2 2 3 3+4 3 3 3 3 4 4 4 4 4 5+6 5 6 5 6 6 6

9 6 6 6 3 3 9 6 6 6 6 3 6 3 6 3 6 3 3 6 6 3 3 3 3 3 12

totaal

|  22 

138

23  | 

Studieprogramma Bachelor

Studieprogramma Bachelor

In het eerste jaar zijn de keuzemogelijkheden nog beperkt. Als aanvulling van het verplicht gedeelte van 54 studiepunten kan je kiezen tussen de twee vakken Keuze in het eerste jaar

Sem.

Sp.

2 2

6 6

Keuze in het tweede jaar

Sem.

Sp.

Banach- en Hilbertruimten Biofysica I Medische fysica Chemie en Samenleving Electronica

3 4 4 4 4

6 3 3 3 3

Ecologie Metrische Ruimten & Differentiaalrekening

In het derde jaar volg je minstens 1 van de volgende 4 modules: Module Vaste Stoffysica

Sem.

Sp.

Inleiding Vaste Stoffysica Materiaalfysica

5 6

6 3

Totaal

9

In het tweede jaar kies je voor 12 studienpunten uit de volgende lijst: Module Biofysica Celbiologie en Genetica Biofysica II

Sem.

Sp.

5 6

6 3

Totaal

Module Astro- en Deeltjesfysica Subatomaire Fysica Astrofysica II

9

Sem.

Sp.

5 6

6 3

Totaal

Module Theoretische Fysica Klassieke veldentheorie Kwantummechanica Totaal

|  24 

9

Sem.

Sp.

5 6

6 3 9

25  | 

Masteropleiding Fysica

Studieprogramma Bachelor Je bachelorprogramma moet 180 studiepunten bevatten. Indien je nog punten te kort komt, kan je kiezen uit volgende vakken, uit het gehele programma bachelor in de fysica, of uit het programma van andere wetenschappelijke opleidingen, dit voor een totaal van maximaal 18 studiepunten. Keuze in het derde jaar Theoretische Mechanica Fundamenten van de Kwantummechanica Beperkte Relativiteitstheorie Scientific English Hydrodynamica Programmeren voor Fysici Plasmatechnologie

Sem.

Sp.

5 5 6 6 6 6 6

6 3 6 3 3 6 3

Belangrijk om weten is dat de verschillende onderdelen van het programma sterk samenhangen en dat elk vak voortbouwt op de kennis aangebracht door andere vakken. Deze samenhang kan men terugvinden in een tabel, die de volgtijdelijkheidstabel genoemd wordt, en die je terugvindt op de website van het departement. De vakken Wiskundige methoden voor de fysica I en II uit het eerste jaar zijn essentieel voor meer dan de helft van alle vakken uit het tweede en derde jaar van de opleiding. Daarom is het belangrijk om in het eerste jaar in ieder geval te slagen voor deze vakken. Wat de keuzevakken aangaat, moet je eerst Metrische Ruimten en Differentiaalrekening volgen indien je nadien Banach- en Hilbertruimten, en tenslotte in het derde jaar Fundamenten van de Kwantummechanica wilt volgen. Op dezelfde wijze moet je eerst met succes Biofysica I afgelegd hebben voordat je toegelaten wordt tot Biofysica II. De bedoeling van een minor in de wiskunde, informatica, of biochemie is dat je een deel van een andere opleiding volgt, samen met de studenten van deze opleiding, en dit voor maximaal 18 studiepunten. Door te kiezen voor een minor vergroot je je mogelijkheden om na de bacheloropleiding in een interdisciplinaire richting verder te gaan. Bij de keuze van vakken uit een andere opleidig moet je er voor opletten dat geen conflicten ontstaan tussen de uurrosters van deze opleiding en van de opleiding fysica.

De tweejarige masteropleiding stelt zich tot doel de student een meer diepgaande vorming aan te bieden in de methoden van de fysica. Zij sluit aan op het bachelorprogramma waarin een brede basisopleiding wordt geboden in de diverse diciplines van de fysica, met mogelijkheid tot verbreding naar wiskunde, biochemie of informatica (zie hiervoor). Binnen de masteropleiding zal men zich geleidelijk aan toespitsen op belangrijke deelgebieden. Deze specialisaties zijn nauw gerelateerd aan de specifieke expertise opgebouwd aan het departement fysica van de Universiteit Antwerpen inzake onderzoek. De Universiteit Antwerpen heeft een historisch gegroeide sterke basis in vaste stoffysica, of meer algemeen fysica van de gecondenseerde materie, zowel in het experimenteel als theoretisch onderzoek. Ook experimentele deeltjesfysica is een vast gegeven in het onderzoek van dit departement. Tenslotte is er sinds enkele jaren een belangrijke ontwikkeling naar biofysica en biomedische fysica. Binnen deze specialisaties wordt nauwe samenwerking voorzien met andere departementen binnen de Universiteit Antwerpen, alsook interuniversitaire samenwerking met de collega-universiteiten KULeuven, UGent, UHasselt en VUB.

De grote krijtlijnen van het Masterprogramma zijn de volgende: Verplichte vakken

Th.

Pr.

Sp.

Wiskundige natuurkunde Gevorderde Kwantummechanica Atoom- en molecuulfysica Statistische fysica Symmetrie in de kwantummechanica

30 30 20 20 20

30 30 20 20 20

6 6 4 4 4

Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar www.ua.ac.be/collegeroosters. Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters.

|  26 

27  | 

Masteropleiding Fysica Elke student kiest vervolgens één van volgende afstudeerrichtingen: - Afstudeerrichting onderwijs (30 sp vaste module) - Afstudeerrichting management (30 sp vaste module) - Afstudeerrichting onderzoek : deze bestaat uit een aantal modules waarvan één module verplicht te kiezen: Momenteel zijn dit: Nanofysica - Subatomaire Fysica - Medische Fysica - Moleculaire Biofysica - Computationele fysica - Theoretische fysica Elke student volgt minstens één module (18 sp) van de afstudeerrichting “onderzoek in de fysica”, maakt aansluitend bij deze module een masterproef (30 sp), en neemt deel aan het onderdeel mobiliteit (12 sp). De studenten uit de afstudeerrichting”onderwijs in de fysica” worden vrijgesteld van de mobiliteitsverplichting. De mobiliteit wordt bij voorkeur gepland in het begin van het tweede masterjaar (semester III), en kan bestaan uit het volgen van vakken aan andere instellingen, het doen van een stage of van wetenschappelijke experimenten in een bedrijf, of een wetenschappelijke instelling, of een andere universiteit Een stage duurt minstens 6 weken. Nadien wordt een eindverslag opgesteld, dat door de stageverantwoordelijke beoordeeld wordt. De masterproef is een afstudeerwerk aan de grens van de huidige stand van de wetenschap. Het omvat een begeleid maar zelfstandig uit te voeren onderzoeksproject, de verwerking van de resultaten en de rapportering in de vorm van een eindwerk. De student krijgt hiervoor de gelegenheid zich voor een aantal maanden te integreren in een onderzoeksgroep en te participeren in het daar lopende onderzoek, inclusief seminaries, werkbesprekingen, studiewerk, en de uitvoering van specifieke experimenten en/of berekeningen.

Meer informatie vind je in de brochure “Fysica masteroplei­ding” of op de website: www.ua.ac.be/masters

|  28 

Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar

www.ua.ac.be/wetenschappen -> onderwijs -> fysica In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de opleidingsonderdelen van het eerste, tweede en derde jaar Bachelor Fysica. Op de website van de Universiteit Antwerpen onder www.ua.ac.be/wetenschappen > onderwijs > fysica > vakbeschrijvingen, vind je meer uitgebreide informatie over de beginen eindtermen, inhoud, werk- en evaluatievormen en het noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal.

Wiskundige methoden voor de fysica I Limieten, afgeleiden, primitieven, bepaalde integralen, Taylorreeksen, differentiaalvergelijkingen Wiskundige methoden voor de fysica II - Coördinatenstelsels, transformaties - Gevorderde vectorrekening, basis en reciproke basis, metriek, inwendig, uitwendig en vectorieel product - Gevorderde matrixrekenen, operaties op vectoren - Speciale coordinatenstelsels: bol, pool en cylindercoordinaten - Differentiaaloperatoren: gradient, divergentie, rotor, laplaciaan - Orthogonale operaties, rotaties - Partiële differentiaalvergelijkingen: de klassieke veldproblemen - Methode van scheiden van veranderlijken - De Fourierreeks - De Fouriertransformatie - Meervoudige integraties, volume-element - Integraalstellingen Algemene fysica I: kinematica, dynamica, warmteleer, gastheorie De verschillende hoofdstukken zijn: - kinematica van het massapunt - dynamica van een massapunt - hydrostatica

29  | 

Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar - - -

hydrodynamics warmteleer en warmtetransport kinetische gastheorie

Algemene fysica II: golven, optica, thermodynamica - Geometrische optica - Trillingen en golven - Thermodynamica Experimentele fysica I: inleiding en labo In de inleiding worden numerieke technieken aangebracht waarmee de student de eigen meetresultaten kan verwerken.Hieronder vinden we lineaire regressie, propagatie en fittingsprocedures. Deze laatste worden tijdens het laboratoriumwerk uitgevoerd via MathCad op de computer. De experimenten beslaan onderwerpen uit de mechanica, thermodynamica, golffenomenen, optica en geluid. De student krijgt een algemene opdracht (bv. bestudeer een mechanisch gedempte harmonische beweging) en moet dan zelf een opstelling ontwerpen of aanpassen aan zijn/haar eigen concept van aanpak voor het gestelde probleem. Fysica van het Dagelijks Leven In dit vak wordt een beeld geschetst van het belang van de Fysica voor ons dagelijks leven aan de hand van een reeks kenmerkende voorbeelden gekozen uit een zo breed mogelijk gamma van domeinen van de klassieke en moderne Fysica. Elk thema moet kunnen worden aangebracht op een conceptuele manier en voortbouwende op bestaande kennis bij leerlingen ASO/TSO richtingen wetenschappen.

Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar Inleiding tot de scheikunde Het doel van de cursus Scheikunde is inzicht te verwerven in algemene chemische principes en mechanismen. Hiertoe wordt vertrokken vanuit de opbouw van atomen gevolgd door bindingen van 2 atomen en verder moleculen met meerdere atomen (functionele groepen, isomeren, stereochemie). De principes die het maken, breken en stabiliteit van bindingen beïnvloeden worden bestudeerd. De kinetiek van het vormen/breken van bindingen wordt bekeken en de verschillende parameters die deze beïnvloeden worden toegelicht. De relatie tussen de verschillende functionele groepen worden belicht en de onderliggende reactiemechanismen bestudeerd. Telkens wordt de relatie tussen de fysische eigenschappen en de chemische structuur en eigenschappen aangetoond. Fysische metingen aan moleculen worden geïntroduceerd onder de vorm van spectroscopie. Dit laatste wordt toegepast in oefeningen onder structuurbepaling. Als brug naar vakken met meer biochemische/biofysische inhoud worden de belangrijkste grote groepen van biomoleculen besproken. Inleiding analytische mechanica In het onderdeel kinematica worden de fysische begrippen snelheid, versnelling, massa, massamiddelpunt, traagheidstensor, enz. ingevoerd. Vervolgens wordt de mechanica behandeld op een systematische en deductieve manier, vertrekkend van algemene beschouwingen over waarnemen, werkelijkheid, symmetrie en relativiteit. Uitgaande van het beginsel van minste actie worden de bewegingsvergelijkingen van Euler-Lagrange afgeleid, en van daaruit de behoudswetten. Ook het formalisme van Hamilton komt aan bod. Verder worden de bewegingsvergelijkingen opgesteld voor stelsels met bindingen en toegepast op de bewegingen van het starre lichaam, het massapunt op een kromme en de slinger. Ook het twee-deeltjesprobleem wordt uitgewerkt met toepassingen in de planetenbeweging en de botsingstheorie.

Computerpracticum Via een interactief programma van computerlabo’s worden de drie software pakketten Maple, Matlab en Latex geïntroduceerd. Aan elk softwarepakket worden 2-3 computerlessen besteed. In de laatste 2-3 lessen voert men een project uit, waarbij een (toegepast) wiskundig probleem wordt geanalyseerd met behulp van Maple en Matlab en een verslag, met Latex, wordt geschreven.

|  30 

31  | 

Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar Keuzevakken in het eerste jaar Metrische ruimten en differentiaalrekening De cursus legt in het eerste hoofdstuk de basis voor de moderne analyse. Dit omvat begrippen in metrische en genormeerde ruimten zoals convergentie van rijen en reeksen, continuiteit, compactheid en volledigheid. In de volgende hoofdstukken wordt de elementaire analyse (differentiaalrekenen en integraalrekenen) in eindigdimensionale Euclidische ruimten gezien.

Ecologie - Korte situering van de ecologie - Limiterende factoren en het abiotisch milieu - Individuen, Populaties, Gemeenschappen

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Algemene fysica III: electromagnetisme - Electrostatica - Electrische stromen - Magnetisch veld - Diëlektrica - Magnetische middenstoffen - Supergeleiding Experimentele fysica II: Labo De eerste twee blokken van elk 5 sessies behandelen belangrijke experimenten uit de fysica van de 20ste eeuw. De student kiest per blok één onderwerp (bvb. “het elektron”, “energieniveaus”, “golven en straling”, etc) en bestudeert dit a.d.h. van verschillende experimenten. Het laatste blok behandelt gelijk- en wisselstroomkringen, opnieuw met een grote keuzemogelijkheid aan benaderingen voor de student. Astrofysica I - Observationele technieken: 7 lessen over waarnemingstechnieken, telescopen en instrumenten. - Observationeel project (in samenwerking met Urania): na een inleiding tot het gebruik van de telescoop ga je per paar verschillende malen waarnemen. Je analyseert de data en bespreekt de resultaten. - Sterstructuur en sterevolutie: 15 uur les over sterren, met oefeningen en huiswerk. Inleiding tot kwantummechanica A. Inleiding B. Golfmechanica: een-dimensionale problemen C. Axioma’s van de kwantummechanica D. De harmonische oscillator E. Het waterstofatoom F. Tijdsevolutie in het Schrödingerbeeld, in het Heisenbergbeeld G. Het vrije deeltje H. Tweeniveausystemen I. Het formalisme van scheppings-en vernietigingsoperatoren

|  32 

33  | 

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Kanstheorie en statistiek - Het begrip waarschijnlijkheid; - Grondformules van de waarschijnlijkheidsrekening; - Theoretische distributiefuncties; - Gemiddelde waarde, dispersie, momenten; - De normale distributie; - De tweedimensionale normale distributie; - N-dimensionale normale verdeling; - Standaard distributiefuncties; - Limietstellingen; - Empirische distributies en steekproeven; - Eigenschappen van de theoretische distributie afgeleid uit de empirische; - Foutentheorie en vereffening der waarnemingen. Inleiding relativiteitstheorie en elementaire-deeltjesfysica Einstein heeft ons geleerd dat ruimte en tijd relatief zijn. Maar hoe zit dat precies? In deze cursus maken we kennis met de keukengeheimen van ruimte-tijd meetkunde en bestuderen we de - soms bizarre - gevolgen van Einsteins postulaten. Aan de hand van intrigerende paradoxen leren we op een nieuwe manier nadenken over ruimte en tijd, massa en energie en oorzaak en gevolg. In een tweede deel duiken we in de wereld van de elementaire deeltjes. We bekijken hoe deeltjes versneld worden in reusachtige deeltjesversnellers zoals de LHC (Large Hadron Collider) en opgespoord worden met hybride detectoren zoals CMS (Compact Muon Solenoid). We maken kennis met de echt elementaire deeltjes (quarks en leptonen) en de vier fundamentele krachten. Symmetrie zal een fundamentele rol blijken te spelen in het standaardmodel van de elementaire-deeltjesfysica. Tenslotte leren we hoe deeltjes zoals het proton samengesteld zijn uit quarks.

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Statistische fysica - Inleiding, Boltzmann Statistiek - De ensemble methode van Gibbs - Het ideaal monoatomair en diatomair gas - Kwantumstatistiek - Bosegassen en Fermigassen Structuur van de vaste stof Dit vak beoogt de studenten een inleiding te geven tot het beschrijven en bepalen van de structuur van kristallijne materialen. Achtereenvolgens worden in de cursus behandeld: de beschrijving van kristallijne stoffen in reële en reciproke ruimte, geometrische kristalkunde, symmetrie, puntgroepen en roostertypes, ruimtegroepen, chemische kristalkunde (coördinatie, dichte bolstapeling, verband straal-structuur,...) en fysische kristalkunde (belang van symmetrie voor de eigenschappen van een materiaal), matrixkristallografie, groepen­theoretische kristalkunde. Aansluitend wordt een inleiding tot diffractie (X-stralen, elektronen en neutronen) gegeven. Tijdens de oefeningensessies worden de concepten toegepast op materialen die technologisch interessant zijn, terugkomen in andere cursussen, of behoren tot de verwachte algemene basiskennis. Er wordt ook een praktische sessie aan de X-stralendiffractometer en aan de transmissieelektronenmicroscoop voorzien.

Inleiding programmeren De student leert eenvoudige programma’s te schrijven in de computertaal C++. De oefensessies in de computerzaal vertrekken zoveel als mogelijk van fysische problemen.

|  34 

35  | 

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Keuzevakken in het tweede jaar Biofysica I In deze cursus wordt een inleiding gegeven over de bouwstenen van het leven (eiwitten, DNA, celstructuren). Vervolgens worden verschillende aspecten van kinetiek in de biologie (van enzymkinetiek tot populatiekinetiek) mathematisch beschreven, waarbij ook ingegaan wordt op fysische methoden gebruikt bij enzymkinetiekbepaling. In een volgend hoofdstuk worden voorbeelden van de toepassing van kansrekening in de biologie gegeven. Nadien bespreken we thermo­dynamische aspecten in biologische problemen. In dit hoofdstuk behandelen we thermodynamische begrippen zoals de elektrochemische potentiaal die sterk aan bod zullen komen in de beschrijving van de biofysica van het neuron in het volgend hoofdstuk. Dit laatste geeft een ideale overgang naar het laatste hoofdstuk over biomechanica, waar we zullen zien dat beweging zowel met macroscopische aspecten als microscopische aspecten samenhangt en de link gelegd zal worden naar eerdere hoofdstukken... Medische fysica Diverse fysiologische processen kunnen beschreven worden aan de hand van wiskundige modellen. Externe prikkels (geluid, licht, ..) worden door de mens omgezet in elektrische signalen die via de zenuwen naar het centraal zenuwstelsel gaan voor verdere verwerking en interpretatie. Als voorbeeld hiervan wordt in de cursus uitgediept hoe het menselijk evenwicht in staat is om voor een adequate blikstabilisatie te zorgen, waarbij de input bestaat uit hoofdbewegingen en de output compenserende oogbewegingen zijn. Aan de hand van differentiaalvergelijkingen kan dit proces erg nauwkeurig gemodelleerd worden. Naast de theorie worden tevens demonstraties gegeven aan de studenten, die zelf kunnen ondergaan wat `klinisch’ evenwichtsonderzoek inhoud. Verder wordt uitgelegd hoe het oor een omvormer is van mechanische golven naar frequentie gemoduleerde signalen (het gehoor). Naast de biomechanica van bewegen komen ook medische beeldvormingstechnieken aan bod zoals gebruikt in bv. de radiotherapie. Chemie en samenleving In deze cursus proberen we de studenten bewust te maken van de impact van chemie, en dus van de chemicus, op de samenleving. Heel ons leven is, dag in dag uit, verweven met chemie. Dit creëert een enorm boeiend pallet aan moge-

|  36 

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar lijkheden voor de chemicus, maar verwacht tegelijk van hem of haar een zeker gevoel van verantwoordelijkheid. In een eerste deel wordt dieper ingegaan op de grote impact van chemie op ons leven, waarbij toepassingen van chemie bekeken worden in o.a. de voeding, de geneeskunde, cosmetica, textiel, kunststoffen, criminologisch onderzoek, technologische ontwikkelingen, verliefdheid, enz. Hierbij zullen de studenten de opdracht krijgen om ook zelf opzoekingen te doen, en een toepassing van chemie uit te leggen aan hun medestudenten. In een tweede deel bekijken we de chemische aspecten van milieuvervuiling. Na een inleiding over het verband tussen meteorologie en de concentratie en verspreiding van luchtpolluenten, worden enkele belangrijke en actuele luchtpolluenten besproken. Telkens worden de natuurlijke en antropogene bronnen, de mechanismen en interacties, de effecten, de remedies en de trends besproken. Elektronica - Elementen in schakeling - Eenvoudige schakelingen met weerstanden - Analyse van schakelingen - De operationele versterker en instrumentatie versterker - Diode schakelingen Transistor schakelingen Analytische mechanica De resultaten die afgeleid werden in het vak ‘Inleiding Analytische Mechanica’, worden toegepast op de studie van tal van concrete problemen zoals de rotatie van het stijve lichaam, stelsels met bindingen, statica, het twee-deeltjesprobleem, trillingen en gyroscoop. Vervolgens worden de wetten veralgemeend in de beperkte relativiteitstheorie van Einstein waarbij de beweging van een geladen deeltje in een elektromagnetisch veld in detail wordt behandeld. Tenslotte wordt een inleiding gegeven tot de kwantummechanica en de niet-lineaire dynamica. Banach- en hilbertruimten Banachruimten, operatoren in Banachruimten, Hilbertruimten, Fourierreeksen, puntsgewijze en uniforme convergentie van Fourierreeksen, operatoren in Hilbertruimten, compacte operatoren, spectraalstelling.

37  | 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Projectpracticum Dit practicum (een mengvorm van seminarie en experimenteren) beoogt een verbinding te leggen tussen de experimentele methoden, laboratorium vaardigheden en het experimentele wetenschappelijk onderzoek. Een 12-tal projecten worden aangeboden waaruit de student er 5 afwerkt gedurende het academiejaar. Enkele voorbeelden: - Scanning Elektronenmicroscopie - Chaos in een elektronische schakeling - Holografie en interferometrische technieken - Biofysische karakterisatie van globine-eiwitten - Mikrogolven - Radioactiviteit - Digitale Elektronica I en II - Lage temperaturen - Fotonica Bovendien zullen een aantal experimenten aangeboden worden waarvan de keuze van de technieken (spectrofotometrie, fluorescentie spectroscopie, elektronenparamagnetische resonantie, klassieke en tijdsgeresolveerde Ramanspectroscopie, flash fotolyse, elektronenmicroscopie...) en de inhoud van de opdracht worden ingekaderd in het lopende wetenschappelijk onderzoek. In het begin van het academiejaar zal dit uitvoerig toegelicht worden. Experimentele technieken I: signaalverwerking, vacuüm, lage temperaturen Na basismotivatie en doelstellingen van experimenteel onderzoek in de Fysica, worden eerst een aantal algemene aspecten ervan behandeld zoals de opbouw van een experiment, bronnen van fouten, behandeling van signalen en verbetering van signaal-ruis-verhouding, verzamelen, overdracht en opslag van gegevens en hun verwerking. Daarna worden een aantal technieken besproken die zeer frequent worden toegepast, waaronder vacuüm, lage temperaturen, en elementen van optica en spectroscopie. De werkingsprincipes worden uitgewerkt. Waarom zijn deze experimentele technieken verder nuttig en nodig? Welke toestellen kunnen hiertoe gebruikt worden en welk zijn de specificaties waaraan deze voor een gegeven toepassing moeten voldoen?

|  38 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Experimentele technieken II: optica en laserspectroscopie Optische technieken en lasers zijn niet meer weg te denken uit het wetenschappelijk onderzoek en de huidige technologie. De werkingsprincipes, technische aspecten en mogelijkheden van de meest gebruikte technieken voor de generatie, manipulatie, selectie (polarisatie, golflengte), en detectie van licht worden eerst uitgelegd. Vervolgens wordt in meer detail ingegaan op de werking van lasers: Hoe wordt de golflengte bepaald, hoe worden korte of heel energetische pulsen gegenereerd, kortom, welke lasers zijn geschikt voor welke doeleinden ? De meest frequent gebruikte optische spectroscopische methoden worden, opnieuw vanuit een technische/praktische invalshoek, besproken. Numerieke methoden De volgende onderwerpen worden behandeld: - Fouten bij numeriek rekenen en floating-pointgetallen - Oplossen van niet-lineaire vergelijkingen - Stelsels van lineaire vergelijkingen - Interpolatie en splines - Kleinste kwadraten problemen - Numerieke integratie en differentiatie

Oefeningen en toepassingen worden in kleine groepen doorgenomen om het inzicht in de stof te vergroten.

39  | 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar - - - -

Gewone differentiaalvergelijkingen Partiële differentiaalvergelijkingen Eigenwaarden en eigenvectoren De tijdsonafhankelijke Schrödingervergelijking

Tijdens de computerpractica wordt gebruik gemaakt van Matlab. Levensbeschouwing De cursus is opgesplitst in drie onderdelen. Alle studenten volgen verplicht een inleidende A-module en kiezen vervolgens één module uit de B- en C-reeks. Alle modules bedragen 10 uur. A-module: A 1: Actief pluralisme, what’s in a name A 2: Wetenschap, levensbeschouwing en zingeving A 3: Dimensies van levensbeschouwingen A 4: Kroniek van de westerse levensbeschouwingen B-modules: B1: Het Christendom van op afstand bekeken. B2: De monotheïstische religies. B3: Westerse en Oosterse levensbeschouwingen. B4: Vrijzinnig Humanisme. C-modules: C1: Levensbeschouwelijke visies op staat, recht en civil society. C2: Levensbeschouwing en natuurwetenschap. C3: Antropologische bouwstenen van levensbeschouwing. C4: Levensbeschouwing en het individu. C5: De levensbeschouwelijke basis van de Westerse samenleving. Bedrijfseconomie Van Algemene economie naar organisatie van bedrijven zowel intern als extern. Elementen dubbele boekhouding. Kostprijsberekening: belang van een goede kennis van de “kosten”. Kostprijsberekening systemen - Hoe ze toepassen om beleidsbeslissingen te nemen.

|  40 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Bachelor proef (Theorie/Experiment) De student kiest twee opdrachten, één die voor 8 studiepunten telt, een andere die voor 4 studiepunten telt. Eén van beide is theoretisch, het andere experimenteel. De opdrachten worden uitgevoerd onder begeleiding in één van de onderzoeksgroepen.

Kies minstens één van volgende vier modules Module Vaste Stof Inleiding tot de vaste stoffysica - Kristalstructuur: herhaling basisbegrippen kristallografie - Brillouinzones - Kristalbinding - Roostertrillingen, Fononen - Vrij elektronengas - Energiebanden: Bloch theorema, Bandgap, ... - Isolatoren, metalen, halfgeleiders - Supergeleiding Materiaalfysica Bedoeling is de inhoud van de cursus te bespreken SAMEN met de studenten; afhankelijk van hun interesses. Dit kan door het beperkt aantal studenten. Mogelijke onderwerpen zijn bijvoorbeeld: - legeringen en vormgeheugen legeringen - III-V halfgeleiders - nieuwe keramische materialen (inclusief supergeleiders en CMR materialen) - vloeibare kristallen - magnetische materialen - dunne laag technologie - koolstof nanobuisjes - ... Voor het praktisch gedeelte zullen de studenten zelf een presentatie voorbereiden over een onderwerp naar eigen keuze (theoretisch, experimenteel of toegepast).

Module Biofysica Celbiologie en genetica Wat is leven? Het gebied van de biologie. Water, de basis van leven. Chemische bouwstenen van leven: koolhydraten, vetten, eiwitten, nucleïnezuren. Het ontstaan van het leven. Prokaryotische en eukaryotische celstructuren: de

41  | 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar plasmamembraan, het endoplasmatisch reticulum, de kern, het Golgi-apparaat, andere organellen, het flagellum. - Interacties van de cel met de omgeving, doorgang van materiaal in en uit de cel, intercellulaire verbindingen. Het neuron (structuur en functie) als voorbeeld van membraanwerking. - Energie en metabolisme, enzymen. ATP-productie, glycolyse, oxidatieve respiratie, gisting. - Fotosynthese, lichtafhankelijke en lichtonafhankelijke reacties. - Celdeling, mitosis, meiosis, gametogenese, bevruchting. - Genetica, wetten van Mendel, chromosomen, menselijke genetica, gedrag en erfelijkheid. - Synthese van eiwitten, transcriptie, translatie, genregulering, epigenetische processen. - Mutaties en genetische manipulatie, kanker als voorbeeld van mutatie. - Evolutie, natuurlijke selectie, micro- en macro-evolutie. - Virussen, HIV als voorbeeld. - De structuur van de eukaryotische cel wordt gedemonstreerd met een lichtmicroscoop, evenals enkele weefsels, mitose en meiose, gametogenese en embryonale ontwikkeling. Biofysica II De cursus behandelt een aantal ‘hot topics’ uit de moleculaire biofysica, zoals eiwitopvouwing, biosensoren, bioinformatica, ... Daarbij wordt rond thema’s gewerkt, waarbij, uitgaande van een centrale vraagstelling (bv. hoe vouwt een eiwit zich op), teruggegaan wordt naar de theoretische en experimentele basis nodig om dit probleem te doorgronden.

Module Astro- en Deeltjesfysica Subatomaire Fysica 1. Elementaire deeltjesfysica: Fundamentele deeltjes en interacties; symmetrie enbehoudswetten; quarkstruktuur van hadronen; sterke wisselwerking; zwakke wisselwerking; Standaardmodel 2. Kernfysica: Eigenschappen van kernen; schillenmodel; alfaverval en fissie, geëxciteerde kernen; kernreacties, kernfissie en kernfusie; radioactiviteit en leven.

|  42 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Astrofysica II De cursus bestaat uit twee delen: een deel les over galaxieen (15 uur), en een eigen project over een astrofysiche onderwerp naar keuze. - Galaxieen: Struktuur en evolutie van sterstelsels: struktuur van de Melk Weg, elliptische galaxieen, donkere materie, groepen van galaxieen, supermassive zwarte gaten, gravitatie lenzen. Er is 15 uur les, met oefeningen tijdens de les, en huiswerk. - Project: Kies zelf een onderwerp (bijvoorbeeld planeetvorming, stervorming, astro-biologie, Big Bang, inflatie, cosmology, kosmische achtergrond straling, ...) Vind informatie over dit onderwerp en geef in een 10-15 pagina lang werkje een overzicht van dit onderwerp, met een korte bespreking van de huidige staat van onderzoek. Geef hier een voordracht over voor je mede studenten.

Module Theoretische Fysica Klassieke Veldentheorie - vergelijkingen van de klassieke veldentheorie: potentialen, diffusieverschijnselen, golftheorie; - de methode van het scheiden van veranderlijken, het Sturm-Liouville eigenwaardeprobleem, de Fourieranalyse en het ontwikkelen in eigenfuncties, de veldvergelijking met puntbronnen, de inhomogene vergelijkingen en de Greense functiemethode; - het klassieke elektromagnetische: grondslagen, statische velden, golven, straling, elektromagnetisme in media. Kwantummechanica Uitgaande van het Stern-Gerlach experiment worden de beperkingen van de klassieke mechanica en de noodzaak van een kwantummechanisch denkpatroon aangebracht. Twee-toestandensystemen vormen de achtergrond van waaruit de basisconcepten van de kwantumtheorie worden ingevoerd: toestandsvectoren, metingen, spectra van observabelen, onzekerheidsrelaties, enz. Vanuit deze basis wordt de kwantumdynamica behandeld (Schrödingervergelijking, padintegralen, ijktransformaties, enz.) waarna de draaiimpulsoperator (en veralgemeningen ervan) uitvoerig wordt bestudeerd. Aan de hand hiervan wordt in het algemeen het verband onderzocht tussen symmetrie, ontaarding en behoudswetten (steeds met interpretatie van experimenten als hoofdobjectief). Een afzonderlijk hoofdstuk wordt gewijd aan boson- en fermionstatistiek,

43  | 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar

waarin de basisbegrippen van de tweede kwantisatie en van veldoperatoren worden ingevoerd.

spellen. De hydrodynamica heeft belangrijke en diverse toepassingen, van het ontwerpen van vliegtuigen tot het simuleren van de bloedstroming in het hart.

Vul je programma aan tot een totaal van 180 studiepunten bereikt is. Hiervoor dienen de keuzevakken. Je mag ook kiezen uit alle andere onderdelen van het programma. Tot 18 studiepunten mag je kiezen uit de programma’s van andere opleidingen.

Deze cursus behandelt de basisconcepten van de hydrodynamica: afleiding van de basisvergelijkingen, exact oplosbare problemen, vorticiteit, turbulentie, ... Ook een inleiding tot computationele vloeistofdynamica komt aan bod.

keuzevakken in het derde jaar Fundamenten van de kwantummechanica i) Basisaxioma’s van de kwantummechanica. Bewegingsvergelijkingen van Schroedinger, van Heisenberg. Eigenwaardeproblemen. Verstrooiings­ theorie. ii) Discreet en continu spectrum. De stelling van Kato. Kwantum-tunneling. iii) Tweede kwantisatie. Bosonen en fermionen. Het formalisme van scheppingsen vernietigingsoperatoren. Scientific English De cursus is gericht op het ontwikkelen van vaardigheden met betrekking tot enerzijds het schrijven van een gedetailleerd academisch essay, rapport of scriptie en anderzijds het overtuigend mondeling presenteren van deze informatie. Via het analyseren van zowel wetenschappelijke als wetenschapspopulariserende teksten krijgen de studenten inzicht in het wordingsproces van een artikel, paper of rapport. Andere belangrijke aandachtspunten zijn de ontwikkeling van een formele geschreven stijl en aangepast taalgebruik en het vermijden van plagiaat. De vaardigheden die vereist zijn om overtuigend mondelinge presentaties te geven worden elke les verbeterd door regelmatig oefenen en het toepassen van de gekregen feedback. Alle opdrachten worden zodanig geselecteerd dat ze discussie in groepsverband bevorderen. Hydrodynamica In de hydrodynamica bestudeert men het transport van vloeistoffen en gassen. De stroming van een vloeistof of gas wordt beschreven door een set van partiële differentiaalvergelijkingen die het behoud van massa, impuls en energie uitdrukken. Dit zijn de Navier-Stokes vergelijkingen voor visceuze stromingen, en de Euler-vergelijkingen voor niet-visceuze vloeistoffen. Het oplossen van deze vergelijkingen laat toe om het transport van vloeistoffen te begrijpen en te voor-

|  44 

Programmeren voor fysici De student verwerft een grondige algemene basis in object georiënteerd programmeren en de computertaal C++. Deze kennis wordt in praktische oefensessies toegepast bij het numeriek oplossen van een aantal diverse fysische problemen. Numerieke integratie en differentiatie, gebruik van random getallen en simulatie en grafische weergave van resultaten komen aan bod. Plasmatechnologie Plasma is de vierde aggregatietoestand van materie, naast gas, vloeistof en vaste stof. Een plasma is een (geheel of gedeeltelijk) geïoniseerd gas. Het bestaat dus naast neutrale atomen of moleculen, ook uit ionen en elektronen, alsook uit geëxciteerde deeltjes, fotonen, en radicalen. Meer dan 99% van het zichtbare heelal is in plasma-toestand (bv. de zon,sterren, nebulae, zonnecorona,…). Naast deze natuurlijke plasma’s worden plasma’s ook opgewekt door de mens, nl. voor fusie-onderzoek, en ook voor vele industriële toepassingen. In dit keuzevak wordt de student allereerst vertrouwd gemaakt met plasma in al zijn facetten en bestaansvormen (natuurlijke astro-plasma’s, fusie-plasma’s, gasontladingen). Ook de vele toepassingen van plasma’s (o.a., materiaaltechnologie, micro-elektronica, lampen, lasers, plasma-TV’s, analytische chemie, milieu- en biotechnologische toepassingen,…) worden toegelicht. Vervolgens wordt dieper ingegaan op de speciale fysica en chemie van plasma’s (met speciale aandacht voor gasontladingen), o.a. hoe wordt het plasma opgewekt in de verschillende vormen van gasontladingen, elektrische eigenschappen van plasma’s, soorten deeltjes in het plasma en hun botsingen, transport van deeltjes in plasma, chemische reacties in het plasma,… Ook de manier waarop deze fysica en chemie kan beschreven worden aan de hand van computersimulaties enerzijds en plasmadiagnostiek anderzijds, komt aan bod. Tenslotte krijgen de studenten de opdracht om een paper te schrijven over een toepassing van plasmatechnologie, gebaseerd op wetenschappelijke publicaties (keuze onderwerp in overleg tussen student en docent).

45  | 

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Theoretische Mechanica De basis van de mechanica van een “afgesloten stelsel” massapunten werd in het eerste jaar gelegd, maar om realistische problemen te kunnen oplossen moeten we de beperking tot afgesloten stelsels opheffen en en naast massapunten ook materiele lichamen met eindige afmetingen kunnen beschrijven. Verder zien we dat er naast het eerder bestudeerde “Lagrange formalisme” nog andere manieren zijn om bewegingsvergelijkingen te formuleren, en we bestuderen i.h.b het formalisme van Hamilton dat nuttig is voor een latere studie van de Quantummechanica. Tenslotte leggen we ook de basis voor de klassieke veldentheorie die later gebruikt zal worden bij de studie van de Relativiteitstheorie. Beperkte relativiteitstheorie - Inleiding: fenomenen waarvoor de klassieke mechanica faalt; de grondbegin­selen opnieuw bekeken. - Relativistische kinematica, Minkowski ruimte, Lorentztransformaties. - Tensoren in de vier-wereld. - Causaliteit. - Dynamica van massapunten. - Dynamica van velden. - Lagrangiaan voor een afgesloten stelsel van velden en deeltjes. - Energie-impuls tensor, continuïteitsvergelijkingen. - Toepassing: vergelijkingen van Maxwell. - Ijktransformaties, invarianten van het elektromagnetisch veld.

|  46 

Studie- en studentenvoorzieningen Cursusdienst Eerstejaars kunnen voor de aankoop van cursussen terecht bij de Cursusdienst (Campus Groenenborger, naast de cafetaria, tegenover lokaal U024 en U025). De officiële cursussen, uitgegeven door de professoren en assistenten onder de vorm van losse kopies en eventueel CD’s met illustratiemateriaal, worden er tegen minimale prijzen verkocht. Veel van dit materiaal is ook beschikbaar via het electronische leerplatform Blackboard. Aan de balie van de cursusdienst vind je een lijst van de cursussen met betrekking tot jouw studierichting. De cursusdienst verkoopt ook laboratoriummateriaal zoals labojassen, veiligheidsbrillen, dissectiesets, enz. Sport Je kan zowel individueel als in groep een grote verscheidenheid aan sporttakken beoefenen (+/- 30 sporten). Daarnaast besteden we aandacht aan representatiesport en interfacultaire competities en worden er allerhande tornooien georganiseerd evenals sportinitiaties, skistages, de 24-urenloop, Hossa-sportorganisaties... Campus Middelheim beschikt over een mooie sporthal (Sportopolis). Je kan er naar hartelust fitnessen, dansen, vechtsporten beoefenen, squashen, badminton spelen, tafeltennissen enz. Daarnaast beschikt het sportcomplex over een polyvalente zaal die ruimte biedt voor sporten zoals volleybal, handbal, basket- en korfbal, zaalvoetbal...,. Er is ook een denksportruimte (schaken, bridge,...), een ontspanningsruimte met biljart en een cafetaria voorzien. Het spreekt voor zich dat hier ook plaats is voor TD’s en andere studentikoze en culturele activiteiten.

47  | 

Studie- en studentenvoorzieningen Computerfaciliteiten Op alle campussen van de Universiteit Antwerpen kan je gebruik maken van volwaardige computerfaciliteiten en van het elektronisch leerplatform “Blackboard”. Je vindt zowel computers in de bibliotheekruimten als in speciaal daartoe voorziene lokalen. Bovendien kan je in de bibliotheken en cafetaria’s ook draadloos surfen met je eigen laptop.

Studentenverenigingen Het studentenleven aan de Universiteit Antwerpen De boog kan niet altijd gespannen staan. Zoek je wat verstrooiing en wil je het studentenleven wat aangenamer maken dan kan je je aansluiten of kennismaken met enkele studentenverenigingen van de Universiteit Antwerpen.

WINAK Studentenrestaurants De Universiteit Antwerpen beschikt over goede studentenrestaurants waar je terecht kan voor warme en vegetarische maaltijden aan een zeer democratische prijs. De studenten kunnen terecht in het studentenrestaurant “Het Atrium” (Campus Middelheim). Een andere mogelijkheid biedt “De Passage” (Campus Groenenborger) met weliswaar een beperkter aanbod aan warme maaltijden maar met een ruime keuze aan broodjes, gebak, salades, versnaperingen en soep. De laatste jaren werd het aanbod aanzienlijk uitgebreid. Campus Drie Eiken beschikt naast een restaurant met een uitgebreide keuze aan gerechten over een uitstekende en drukbezochte cafetaria met een prachtig zonneterras.

Als student fysica kom je in de eerste plaats in contact met WINAK, de studentenvereniging van fysicastudenten Het is een erg actieve vereniging met een clubblad en diverse activiteiten zoals TD’s en traditionele cantussen, maar ook regelmatig uitstappen en weekends. De sfeer tussen de studenten is erg goed in Antwerpen en ook afgestudeerden (zelfs assistenten en professoren) nemen soms nog deel aan de activiteiten.

VUAS Naast de eigen studentenvereniging is er ook VUAS (Verenigde Universiteit Antwerpen Studenten). Deze organisatie is een overkoepeling van ASK-Stuwer en UNIFAC (resp. de studentenverenigingen van de buitencampussen en van de Stadscampus).

-

- -

De praeses (voorzitter) en het praesidium engageren zich voor de studenten op vlak van ontspanning, begeleiding en bescherming. Zij stellen drie doelen voorop: de opmaak van de wekelijkse Snelkrant die gratis wordt verspreid en informatie biedt over de activiteiten van studentenverenigingen, beschikbare jobs bij de jobdienst, e.a.; studentenvertegenwoordiging en behartiging van studentenbelangen; instaan voor ontspanning en culturele activiteiten (bv. wekelijkse filmvertoning, jaarlijkse filmweek, go-cartrace, cocktailparty, galabal,...).

VUAS vormt tevens de tussenschakel tussen andere studentenkringen, de studenten en de academische overheid van de Universiteit Antwerpen. Voor meer informatie kan je ook terecht op: www.vuas.be

Je kan zowel individueel als in groep een grote verscheidenheid aan sporttakken beoefenen.

|  48 

Voorts zijn er nog studentenclubs die niet aan opleidingen gebonden zijn maar studenten bijeen brengen met bijvoorbeeld gelijkaardige politieke interesses. Ook CAMPINARIA, de vereniging van kot- en homestudenten, is een naam die je ongetwijfeld zal horen vallen.

49  | 

Hoe bereik je makkelijk de campussen? Wegbeschrijving Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden.

Plattegrond van de Stadscampus Hoofdadres Stadscampus Prinsstraat 13 - 2000 Antwerpen

Alle campussen beschikken over ruime parkings, behalve de Stadscampus. Wens je toch in de buurt van de Stadscampus te parkeren, volg dan best de blauwe parkeerroute “Meir Universiteit”. Parkeren in Antwerpen is echter niet gratis! Meer info kan je terugvinden op www.parkereninantwerpen.be Met de bus

De Lijn info: 070 220 200 Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, verloren voorwerpen en algemene inlichtingen: op weekdagen van 7u tot 19u, za-, zo- en feestdagen van 10u tot 18u. Je kan ook terecht in één van de Lijnwinkels om dienstregelingsboekje te kopen. Die bieden een overzicht van alle bus- en/of tramlijnen in een streek. Op veel bussen en trams vind je een folder met de dienstregeling van de lijn waarop je rijdt. Natuurlijk kan je ook steeds één van de chauffeurs aanspreken of surfen naar de website: www.delijn.be. De website van De Lijn beschikt ook over een routeplanner die voor jou de reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt.

Dienst Abonnementen van De Lijn Antwerpen Grotehondstraat 58, 2018 Antwerpen, tel. 03 218 14 11 op weekdagen van 8u30 tot 16u e-mail: [email protected] Met de trein Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, vertrek- en aankomsttijden kan je terecht bij de NMBS, Centraal Station: Koningin Astridplein 2, 2000 Antwerpen, tel. 03 204 20 40 of op de website: www.b-rail.be

|  50 

51  | 

Plattegrond van campus Groenenborger Hoofdadres campus Groenenborger Groenenborgerlaan 171 - 2020 Antwerpen

|  52 

Plattegrond van campus Middelheim Hoofdadres campus Middelheim Middelheimlaan 1 - 2020 Antwerpen

53  | 

Plattegrond van campus Drie Eiken Hoofdadres campus Drie Eiken Universiteitsplein 1 - 2610 Antwerpen

Bijkomende informatie Provinciale informatiedagen De studentenbegeleiders en medewerkers van de Universiteit Antwerpen nemen jaarlijks deel aan de netoverschrijdende studie-infobeurzen (Sidin’s). Deze worden per provincie georganiseerd op initiatief van het Ministerie van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de Centra voor Leerlingenbegeleiding. Infomomenten voor toekomstige studenten

Open lesdagen Tijdens de Krokusvakantie van het Secundair Onderwijs organiseert de Universiteit Antwerpen open lesdagen. Bij de open lesdagen kan je twee soorten van lessen volgen, namelijk de meelooplessen en de proeflessen. Bij de meelooplessen kan je samen met de studenten van de bachelor eerste jaar één of meerdere colleges volgen. Sommige faculteiten organiseren ook proeflessen. De proefles is een ‘voorproefje’ van hoe een les kan zijn. Meer info en inschrijven via www.ua.ac.be/openlesdagen.

Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden de cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data en meer info vind je op www.ua.ac.be/infodagen.

Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. ’s Namiddags is er een infomarkt voor bachelor-, schakel, master- en master na masterprogramma’s. ’s Avonds is er een informarkt ‘flexibel studeren en avondonderwijs’. Net als bij de infodagen in het voorjaar kan je aan de infostanden de cursussen inkijken en brochures verkrijgen. Je kan er ook terecht met je vragen en eventuele twijfels. Naast de medewerkers van de opleidingen zijn er ook studentenbegeleiders aanwezig. Vooraf inschrijven is niet nodig. De datum en meer info vind je op www.ua.ac.be/infodagen.

|  54 

55  | 

Bijkomende informatie Brochures over andere opleidingen Andere publicaties in deze reeks (alfabetisch gerangschikt): Biochemie en Biotechnologie, Bio-ingenieurswetenschappen, Biologie, Biomedische Wetenschappen, Chemie, Communicatiewetenschappen, Diergeneeskunde, Farmaceutische Wetenschappen, Geneeskunde, Geschiedenis, Handelsingenieur, Handelsingenieur in de Beleidsinformatica, Informatica, Politieke Wetenschappen, Rechten, Sociologie, Sociaal Economische Wetenschappen, Taal- en Letterkunde, TEW: bedrijfskunde, TEW: economisch beleid, Wijsbegeerte, Wiskunde. Wil je meer informatie dan kan je een brochure van één van deze opleidingen aanvragen bij de dienst Studie-informatie. Internet Surf gerust eens naar de volgende website van de Universiteit Antwerpen: www.ua.ac.be. Je vindt er uitgebreide informatie over alles wat je als student moet weten: studieaanbod, internationale programma’s, studie‑ begeleiding, voorbereidende cursussen, sociale voorzieningen, studenten­ leven, bibliotheken, examenreglement, enz.

Bijkomende informatie

STudenten Informatie Punt (STIP) Campus Drie Eiken Universiteitsplein 1, gebouw G 2610 Antwerpen (Wilrijk) Tel. 03 265 20 09 - 32, fax 03 265 20 92 e-mail: [email protected] Faculteit Wetenschappen Decanaat Campus Groenenborger Groenenborgerlaan 171, gebouw T 2020 Antwerpen Tel. 03 265 33 07 e-mail: [email protected] Departement Fysica Campus Groenenborger Groenenborgerlaan 171, gebouw U 2020 Antwerpen Tel. 03 265 33 14 Tel. 03 265 34 39 Campus Drie Eiken Universiteitsplein 1, gebouw N 2610 Antwerpen (Wilrijk) Tel. 03 265 24 41

|  56 

57  | 

Notities

|  58 

Notities

59  | 

Notities

|  60 

Notities

61  | 

Notities

|  62 

Notities

63  | 

Notities

|  64