FULL COLOR ENTERTAINMENT PRESENTEERT
een film van Angela E. Roe en Selwyn de Wind
RELEASEDATUM NEDERLAND 27 AUGUSTUS 2015
DISTRIBUTIE BENELUX FULL COLOR ENTERTAINMENT Julius Pergerstraat 166 1087 KP Amsterdam www.fullcolor-ent.com
BOEKINGEN en PERS 2
(aanmelden persvoorstelling, beeldmateriaal, interviewaanvragen) Peggy Gemerts
[email protected] 06 48491219
3
SYNOPSIS
Sombra di Koló (The Shadow of Color) brengt ons in de wereld van dertig eilandbewoners van het Caribische eiland Curaçao, en laat zien welke invloed ras en huidskleur hebben op hun dagelijks leven. Cultureel antropologe Angela Roe krijgt van haar Curaçaose tante te horen dat ze geen partner met donkere huidskleur mag meenemen naar huis. Geraakt en verwonderd besluit ze de onderliggende motieven te onderzoeken: hoe komt het dat Curaçao al eeuwenlang kampt met een kleur-hiërarchie? En: waarom rust er op het eiland al even lang een taboe op het onderwerp? Haar zoektocht voert haar over het hele eiland heen, van een klein dorpje op het platteland tot aan Spaanse Water, de rijkste wijk van Curaçao. Ze spreekt met eilandbewoners uit alle lagen van de bevolking over afkomst, klasse, familieverhoudingen en de diverse samenleving van het Caribische eiland. De trots en vreugde over deze kleurrijke samenleving wordt afgewisseld met oprechte schaamte en frustraties die als gevolg van raciale ongelijkheid nog steeds pijnlijk aanwezig zijn.
4
SPECIFICATIES
LAND: Curaçao JAAR: 2014 DUUR: 72 minuten
5
ORIGINELE VERSIE: Papiamentu / Nederlands / Engels ONDERTITELING: Nederlands
CAST
ANGELA ROE Angela Roe DOROTHY ZOONTJENS-SPONG Dorothy Zoontjens-Spong RUTILIO “RUDY” ROOI Rutilio “Rudy” Rooi RHODAYANNE DONGE Rhodayanne Donge AIVELIES ROSALIA Aivelies Rosalia JEARSON BRANDAO Jearson Brandao 6
MARGRIET CATHALINA Margriet Cathalina ARTHUR CURIEL Arthur Curiel ROEL SAMBO Roel Sambo DIO SEMEREL Dio Semerel MYRISHA DE LIMA Myrisha de Lima RAYMI LAUFFER Raymi Lauffer ELDRED “SMILEY” DETERVILLE Eldred “Smiley” Deterville JAN NAGEL Jan Nagel KIANA NEÜMAN Kiana Neüman MICHELE RUSSEL-CAPRILES Michele Russel-Capriles
CREW REGIE & SCENARIO Angela Roe CO-DIRECTOR Selwyn de Wind Hester Jonkhout PRODUCER Angela Roe EXECUTIVE PRODUCERS Angela Roe Selwyn de Wind CINEMATOGRAFIE Selwyn de Wind Hester Jonkhout CAMERA Selwyn de Wind Hester Jonkhout Kirk Claes Octavio Curiel GRAPHIC DESIGN Kirk Claes GELUID Green Audio Visuals MONTAGE Hester Jonkhout COLORING Selwyn de Wind PRODUCTION ADVISOR Norman de Palm CREATIVE ADVISOR Felix de Rooij
7
HOE HET BEGON
8
Foto: Dick Drayer
Waar gaat de documentaire over, en welke thema’s komen er aan bod? Sombra di Koló (De Schaduw van Kleur) gaat over hoe mensen op Curaçao, een eiland met een sterk koloniaal verleden, huidskleur ervaren vandaag de dag; over hoe het hen beïnvloedt, de kansen die ze hebben in het leven, en over hun ideeën over zichzelf en elkaar. Toen ik voor het eerst zonder mijn ouders naar Curaçao reisde en er langere tijd doorbracht viel het me op dat huidskleur en fenotype (uiterlijk) erg belangrijk zijn op Curaçao, veel meer dan ik in Nederland gewend was. Ik wilde er alles over weten, vooral omdat die focus zo vaak nadelig is voor zoveel mensen. Ik wilde er iets mee. Het duurde even - 12 jaar - voordat dat “iets” een heldere vorm had, maar ik heb mezelf er maar van overtuigd dat geduld een schone zaak is. Wat fascineert jou aan het onderwerp? Wat me fascineert, om niet te zeggen “stoort,” aan het concept “ras” is hoe sturend huidskleur kan zijn, hoe het sommige mensen zo beperkt en anderen zo bevoordeelt, maar op basis van wat? Ras is iets wat we bepalen op basis van zichtbare fysieke verschillen. Maar huidskleur is biologisch gezien net zo divers, willekeurig en karakterbepalend als de grootte van onze voeten, de kleur van onze ogen of de vorm van onze wenkbrauwen. Racisme had dus ook kunnen draaien om een heel ander fysiek verschil, zoals lengte, of gewicht.
9
Het is eigenlijk absurd dat we dat niet beseffen, dat we denken dat de fysieke verschillen die we toeschrijven aan de verschillende “rassen” zo groot zijn, en zo bepalend voor ons kunnen en karakter. DNA analyse leert ons echter dat er meer verschil is in fysieke variatie binnen zogenaamde raciale groepen (94%) dan tussen raciale groepen (6%). Biologisch gezien bestaat ras niet; er is maar één menselijk ras. Ras is dus uitsluitend een sociaal-maatschappelijk construct; de waarden die we kennen zijn de waarden die we als mensen hebben gegeven aan specifieke combinaties van huidskleur, haar, botstructuur en gelaatstrekken. Maar toch lijden talloze mensen dagelijks onder de betekenissen die we samen toekennen aan ras. Wat me ook raakt is dat “ras” een taboe onderwerp is, zowel op Curaçao als in Nederland. De betekenissen die worden toegekend aan kleur, uiterlijk en dus aan ras zijn wel degelijk van kracht hier, maar erover praten is - zeker op Curaçao - taboe. En wetenschappelijk ermee bezig zijn al helemaal. Wat zijn jouw drijfveren? Ik wilde dolgraag wat doen met die interesses en frustraties. Ik wilde meer bekendheid geven aan wat “ras” doet met ons; meer stem, meer zichtbaarheid. Maar ik had twee voorwaarden. Ten eerste wilde ik graag goed weten waar ik over sprak. Ik ben een wetenschapper, dus ik wilde goed wetenschappelijk onderbouwd zijn voordat ik mijn hoofd boven het spreekwoordelijke maaiveld uitstak. Ik ben een doctoraal opleiding gaan doen in de Verenigde Staten; daar zijn de sociale wetenschappen verzadigd van goed onderbouwde theorieën en analyses betreffende ras als sociaal construct. En ten tweede wilde ik iets “produceren” dat toegankelijk is voor iedereen. Dus niet alleen een dissertatie of een artikel, een boek, maar vooral ook een film die van dien aard is dat iedereen kan meekijken. Wat hoop je met de film te bereiken? Mijn hoop was dat de film mensen die op Curaçao wonen en verblijven (dus Curaçaoënaars, Nederlanders, de vele andere migrantengroepen, en ook toeristen) zou uitnodigen om in gesprek te gaan met ons en met elkaar; om te luisteren, te kijken, te herkennen, uit te dagen, en zelf te vertellen. Ik heb er daarom voor gekozen om een film te maken waarin het accent niet ligt op analyse, geschiedenis of theorie, maar waarin het eigenlijk meer gaat om story telling, om de verhalen van de geïnterviewden. Ook is het een film die niet agressief is, die geen vlammende schuldbetogen voert, en die geen sappige, schandalige uitspraken ontlokt aan de geïnterviewden die vervolgens
10
in de lokale gemeenschap aan de schandpaal genageld worden. Het is een film die een breed scala aan visies en ervaringen laat zien die soms onverwacht diep binnenkomen. Ik ben het lang niet met alles eens dat gezegd wordt, maar ik wilde alle geïnterviewden hun verhaal laten vertellen, niet mijn verhaal. De kijkers bepalen zelf wat voor hun wel en niet “waar” is. En dat werkte boven verwachting goed. We hadden vier voorstellingen gepland, inclusief de première. Maar op Curaçao hebben we de film 35 keer vertoond, aan regulier publiek en aan scholen. En altijd ontstond er een levendig en open publieksdebat, die tot mijn verbazing altijd wonderlijk respectvol verliep. Wat me ook verbaasde was dat het publiek bij iedere vertoning altijd zo divers was, qua kleur, sociaaleconomische klasse, leeftijd en etniciteit. Mensen wilden niet weg; we werden het theater als het ware uitgeveegd, en na afloop bleven mensen nog lange tijd praten, vaak met mensen die ze niet kenden. En regelmatig zagen we mensen terugkomen, met hun moeder, hun collega, hun buren, om de film een tweede, derde, of vierde keer te zien, en soms alleen om mee te doen met de discussie na afloop. Mijn doel om een taboe bespreekbaar te maken is dus boven verwachting goed gelukt . We hebben er diverse activiteiten omheen georganiseerd, zoals kunstexposities met werken die kleur en ras aansneden, een lezingencyclus, en een wedstrijd voor middelbare scholieren. De vraag aan hen was om een constructieve oplossing te zoeken voor racisme en andere vormen van discriminatie. Het resultaat was een grote stroom werkstukken, die tentoongesteld zijn in de Openbare Bibliotheek van Willemstad, maar ook raps, facebook pages, en zelfs een theaterstuk. Op internationaal vlak wil ik met de film twee dingen bereiken. Enerzijds wil ik meer inzicht genereren in rassenverhoudingen op Curacao. Het is een eiland met een kleur hiërarchie; iedere schakering in huidskleur, ieder soort haar, ieder soort gelaatstrek heeft een eigen "waarde." Dit is een sociale constructie die in veel samenlevingen ook bestaat, maar die voor veel andere samenlevingen juist onbekend is. Er is niet veel materiaal over beschikbaar, en zeker geen visueel materiaal. Maar de film is erg herkenbaar voor iedereen die marginalisatie ervaart, en we hebben gemerkt dat de film ook internationaal uitnodigt tot levendige gesprekken over kleur, en over discriminatie in het algemeen. Hoe ben je op de titel Sombra di Koló gekomen?
11
De titel is bedacht door de Curaçaose filmmaker en kunstenaar Felix de Rooy. Wat voor alchemie er precies heeft plaatsgevonden in zijn brein kan ik niet zeggen, maar ineens rolde het van zijn tong. En toen is de naam gebleven. De titel kan op vele manieren geïnterpreteerd worden, dat is het leuke ervan. Het refereert bijvoorbeeld naar de negatieve impact die huidskleur kan hebben op ons leven, maar juist ook naar gelijkheid. Immers iedereen's schaduw heeft dezelfde kleur.
OVER ANGELA ROE
12
Foto: Selwyn de Wind
“Het lijkt mij enorm zinvol om het taboe omtrent kleur en rassenrelaties open te breken en zonder schaamte te praten over zowel de positieve als negatieve dingen die mensen daarin ervaren.” —Angela Roe Angela Roe – REGISSEUR Angela E. Roe is een cultureel antropologe van Curaçaose, Surinaamse en Nederlandse afkomst. Momenteel is ze een promovendus aan de faculteit Global and Sociocultural Studies van Florida International University in Miami. Het feit dat ze in Nederland werd geboren en getogen uit een blanke Nederlandse vader en een bruine Surinaams/Curaçaose moeder zette de toon voor haar academische interesses; rassenrelaties, koloniale erfenis, en de levendige dynamiek van het Caribisch gebied. In 2003 behaalde Roe haar Masters in Culturele Antropologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, met extra specialisaties in Literatuur Studies en Caribistiek. Na het behalen van haar diploma verhuisde Roe naar Curaçao, waar ze gedurende verscheidene jaren werkte voor Norman de Palm in zijn theater Teatro Luna Blou. Hier ontwikkelde ze verschillende performance art en film programma’s voor jongeren. Echter, haar honger naar een dieper begrip van Curaçao’s koloniale erfenis, evenals
13
haar eigen positie als licht gekleurde ‘mixed race’ vrouw in de Afrikaanse Diaspora, dreef haar terug naar de collegebanken. In 2007 werd ze aangenomen in het doctoraal programma van de Global and Sociocultural Studies aan Florida International University. In het voorjaar van 2012 startte Roe met het filmen van haar eerste documentaire, samen met Curaçaose filmmakers Selwyn de Wind en Hester Jonkhout. The Shadow of Color is een documentaire over rassenverhoudingen op Curaçao vandaag de dag. Met deze documentaire stelt Roe de bevindingen van haar taboedoorbrekende proefschrift beschikbaar aan het internationale publiek. The Shadow of Color is in de herfst van 2014 op Curaçao in première gegaan in Teatro Luna Blou. Naast haar wetenschappelijke werk is Roe ook een gepassioneerd artiest. Indien de tijd het toelaat zingt, danst, en schildert ze, en schrijft ze poëzie en korte verhalen. Haar artistieke werk wordt altijd sterk beïnvloed door haar academische interesses, en vice versa. Dit resulteert in een vruchtbare symbiose die haar in staat stelt om haar academische kennis toegankelijk te maken voor een breed publiek.
FILMOGRAFIE: o
The Shadow of Color (Sombra di Koló) (2014)
14
Interview: Angela Roe in Go Weekly (Sept 2014) What inspired you to embark on this journey to make a documentary about the meaning of race and skin color here on the Island? It started 14 years ago when I came to the island alone. I had visited it before with my parents, but this was the first time that I was experiencing it all by myself. I got a chance to get a real taste of the island; its morals and values, the warmth (literally), the people, everything. I was staying at my aunt’s house and one of the first things she told me was, “You can do whatever you like, just don’t come home with a black man”. I was shocked and angry; in the Netherlands I had never heard anyone say a thing like that. I thought she was joking, but when I eventually did meet a dark skinned man and brought him home, she sat him down and interrogated him. What “bario” are you from? What do you do for living? What kind of car do you drive? etc. She was trying to figure out what kind of position he had as a black man in society. That’s when I began to notice that there is a lot of explicit focus on race and class
15
here, much more than in the Netherlands at that time. It was during that summer that I realized how much parts of our heritage hurt people, and that’s something I’m profoundly allergic to - injustice. I can’t stand it. But it also made me curious about my mother’s experiences with her skin color, and why she had never shared them with me. I decided to focus my studies in anthropology on race relations, colonial heritage, and colonialism. A few years ago, I applied for a scholarship for a PhD and I got accepted at Florida International University in Miami. The PhD allowed me to dig into how the colonial system works, how racism works, how all these things are old, deliberate, and large processes that are still part of our heritage today. I am currently finishing my dissertation, and this documentary is part of it. Tell us about the documentary! “Sombra di Koló – The Shadow of Color” is about the meaning of skin color in Curaçao today. We asked people in five different neighborhoods what their experience is with their color. We started in the countryside, Barber, followed by one of the most notorious “barios”, Seru Fortuna. Then we visited the working class “bario” of Otrabanda, the middle class Janwe, and Jan Sofat, an elite gated community. We interviewed a total of 30 people in order to get a broad idea about their personal experiences in Curaçao today. In spite of race being a taboo topic, everyone had a clear idea, a story to tell. We intentionally asked open questions in order to give people ample room for expression; we did not want to contaminate their answers with suggestions or examples. It took us a total of two years to complete the documentary. We dedicated time to interview each person. It wasn’t just showing up, you film and that’s it. It’s an investment. We had to invest in our relationships, get to know them, let them trust us enough to open up about a sensitive subject on camera. Surprisingly everyone was enthusiastic and energetic about it! How big was your production team?
It consisted of co-producer and filmmaker Selwyn de Wind, filmmaker and editor Hester Jonkhout, and myself as producer and researcher. We also had other great professionals assist us in completing this wonderful film. Ralph Durgaram did the sound design, Kirk Claes was in charge of graphics, and Felix de Rooy was creative advisor. What’s your favorite part of the movie?
16
The end. We ask people who they come home with, who are the people that they fall in love with. The answers are so nice, diverse and even funny! It takes me back to the beginning, to my Auntie’s house, where this journey began.
17
OVER SELWYN DE WIND
Foto: Selwyn de Wind Fotograaf en filmmaker Selwyn de Wind is een Yu di Kòrsou (geboren op Curaçao) die medio 2012 naar Curaçao is teruggekeerd met eigen bedrijf DE WIND IMAGING. De Wind kwam in 2000 voor het eerst in aanraking met de mediawereld, als presentator van muziekprogramma Video Zoo (TeleCuraçao). Vanaf dat moment begon hij te experimenteren met fotografie, film en radio. Hij werkte o.a. als radio DJ voor diverse radiostations (88rockorsou, Laser101), en voor website, krant en TV
18
programma Kiko Ta Kiko. Maar vooral het camerawerk intrigeerde hem. In 2006 verhuisde de Wind naar Nederland om Media Management studeren aan de Hogeschool InHolland. In 2008 switchte hij naar de opleiding Audiovisuele Media aan de Hogeschool van de Kunsten Utrecht (2008), waar hij cum laude afstudeerde in regie, camera, montage en kleur. In Nederland heeft De Wind ruime ervaring opgedaan in de filmwereld, met zowel artistieke en commerciële opdrachten. Hij werkte voor het productiebedrijf Habbekrats, en was assistent montage voor de speelfilm Rabat (2011), waarvoor Nasrdin Dchar het Gouden Kalf won voor Beste Acteur. De film vertelt een stereotype doorbrekend verhaal van drie Marokkaanse jongens. Verder heeft de Wind gewerkt aan verschillende campagnes en commercials voor nationale en internationale bedrijven. Ook heeft hij muziekvideo’s en making of’s gemaakt voor artiesten als Major Lazer, Yellow Claw, The Opposites, The Party Squad, Kris Berry, T-Pain, Gers Pardoel, Levi Silvanie, Melodia, Yellow Claw, Fresku, Izaline Calister, Salah Edin, Sumera , Kempi, Cache Royal, Fouradi, Kuenta i Tambu en Dando. In 2015 won hij de Curaçao International Film Festival Rotterdam prijs voor Best Music Video met Fellow’s track “Hasi Mane Bo No Sa.” De Winds drijfveer is om in zijn werk zoveel mogelijk de stereotype beeldvorming met betrekking tot huidskleur en etniciteit te doorbreken. Dit is zichtbaar in zijn vele muziekvideo’s maar ook in zijn brede werk voor diverse reclame campagnes, en in zijn documentaires, die tot nu toe vooral gericht zijn op Curaçao. In 2010 filmde hij het eerste seizoen van TV serie Tula su Kosecha, met producer Jermain Lo. De serie laat mensen aan het woord die vandaag de dag werken voor en met emancipatie, en dus voortzetten waar Tula in 1795 voor streed met zijn slavenopstand. En in 2011 maakte De Wind de documentaire Anti X-change met journalist Miriam Sluis. In deze film keren Curaçaose rappers uit Nederland terug naar het eiland om hun wortels te onderzoeken en workshops te geven aan de lokale jeugd. Sinds zijn terugkeer naar Curaçao produceerde hij de korte speelfilm Mi Kulpa voor de Nederlandse televisie, die volledig Papiaments gesproken is en werd opgenomen in juni 2013 met een volledig Curaçaose cast. Zijn laatste documentaire is de taboedoorbrekende film Sombra di Koló (The Shadow of Color), over de betekenis van ras en huidskleur op Curaçao. Deze filmde, regisseerde en produceerde hij met antropologe Angela Roe en filmmaakster en editor Hester Jonkhout.
19
Momenteel maakt de Wind een documentaire clip van de USA Tour 2015 van Yellow Claw, en een feature documentaire over de legendarische Curaçaose zanger en songwriter Rudi Plaate. FILMOGRAFIE: o
Documentaire Rudi Plaate (in productie)
o
Sombra di Koló (The Shadow of Color) (2014)
o
Mi Kulpa (2013)
o
Rabat (2011)
o
Anti X-change (2011)
o
Tula su Kosecha (TV serie, 2010)
OVER HESTER JONKHOUT 20
Foto: Dick Drayer Hester Jonkhout is een gepassioneerde cameravrouw en documentairemaakster. Haar passie ligt bij persoonlijke verhalen met maatschappelijke relevantie. Hester groeide op op Curaçao. Hier kwam ze als 10-jarige in aanraking met film en televisie. De levendige filmscene uit die tijd met bekende filmmakers als Corry van Heyningen (Asina Tabata), Pim de La Parra (Wan Pipel), en film duo Felix de Rooy en Norman de Palm (Ava & Gabriël, Almacita Di Desolato,) maakte grote indruk op haar. Het was een magische afwisseling op het veilige en bekende ritme van het eilandleven. Als 15-jarige emigreerde ze naar Nederland. Ze snuffelde daar aan theater en dans en koos uiteindelijk voor de film- en televisiewereld. Tijdens haar studie aan de Nederlandse Film- en Televisieacademie werkte ze als camera- en licht assistent voor diverse televisiefilms-, series en commercials. Ze studeerde af met een specialisatie in camera, licht en regie. Na haar studie verhuisde ze naar Suriname, waar ze zich ontwikkelde tot een allround vakvrouw. De kleine samenleving in het grote land bood haar mooie kansen. Ze reisde het hele land door in opdracht van diverse grote organisaties (UNDP, Conservation International, The Green Heritage Fund), fotografeerde voor bekende
21
tijdschriften (Parbode, United magazine, Elsevier, VPRO Gids) en filmde grote en kleine reportages en documentaires voor de Nederlandse televisie (NOS, VPRO, NCRV). Samen met regisseur Mirjam Marks filmde ze veel verhalen van jongeren uit verschillende delen van de wereld (BrazilIë, India, China) voor de VPRO en Kindermuseum Villa Zapakara. In 2012 vestigde Jonkhout zich weer op Curaçao. Hier maakte ze naam met de feature documentaires Sombra Di Koló (montage, camera) en A Viking in the Tropics (camera). Ook maakt ze samen met regisseur Gabri Christa een filmportret van de Curaçaose yogameester Leo Floridas (Un Dia Kada Momentu). Momenteel werkt ze aan haar eigen fictie film From Dirt over het emotionele spanningsveld tussen mannen en vrouwen. FILMOGRAFIE: o
Un Dia Kada Momentu (in productie)
o
From Dirt (in productie)
o
Viking in de Tropen (2014)
o
Sombra di Koló (2014)
o
De Qi van China (2013)
o
AGO-Rumbo pa Futuro (2013)
o
DARE – The Danzarte Rainforest Experience (2012)
o
Tula the Revolt (2012)
o
Kijken Naar Pinas (2011)
o
Kibii Wi Koni (2011)
o
Mumbai-Kidz in Da City (2011)
o
Terug Naar Mijn Roti (2010)
o
Jong! Suriname (2010)
o
I Love Dolphins (2010)
o
Mijn Opa de Bankrover (2010)
o
I Love Loesje (2009)
22
DE INTERNATIONALE PERS ‘this movie is a great opportunity to catapult a dialogue’ CARIB-FLAVA
FILM FESTIVALS New York African Diaspora International Film Festival, 2014 World Cinema Festival, 2015
23
