friese poort grafimedia

reader methodiek friese poort grafimedia

1

~ inleiding Ontwerpmethodiek De ontwerpopdracht verloopt elke keer weer anders. Ook de aanpak van ontwerpers is steeds verschillend. Een grote

~ inhoudsopgave METHODIEK (volgens het woordenboek) Een geheel van methoden, procedures, praktische begrippen, regels en postulaten die in de wetenschap, kunst of in een andere discipline worden gebruikt.

onderneming werkt anders dan een kleine, een corporate designbureau duikt in de ondernemingsstrategie en een modeontwerper in het nachtleven, het probleem speelt een rol, en de creatieve oplossing ook. Dat maakt het vak zo boeiend en in alle facetten steeds weer onverwacht. Wat je wel van een professioneel ontwerpbureau kunt verwachten is resultaat. Een ontwerp dat een belangrijke toegevoegde waarde levert aan een bedrijf, merk, product of dienst. Daarom verdelen we de ontwerpopdracht in een aantal fasen, waarbij we tips en suggesties kunnen geven om het optimale uit de ontwerper en de opdracht te halen. In deze reader geven we per fase nuttige informatie. Allereerst de briefing, de omschrijving van het gewenste ontwerp naar aanleiding van het ontwerpprobleem. Daarna de conceptbeoordeling, aan de hand van deze briefing. Het kan zijn dat het ontwerpconcept onderdeel was van het selectieproces, zodat u hiermee de procedure kunt afsluiten. Hierna begint de feitelijke productie van het ontwerp, en tenslotte is het verstandig de resultaten te evalueren.

reader methodiek / friese poort / grafimedia / 2008

2

3

1 ~ briefing

2 ~ doelgroep TIP

TIP

Stel voor het klantgesprek een

Bepaal eerst het doel van de mediauiting voordat je je doelgroep gaat bepalen!

vragenlijst op!

> Wat ga je leren? − wat een doelgroep is − wat het belang is van kennis over de doelgroep − wat koopgedrag is − wat koopmotieven zijn − wat het belang is van kennis over koopBriefing (klantgesprek)

• welke financiele mogelijkheden er zijn

OPDRACHTEN

Aan het begin van elk ontwerptraject vindt

• de bestaande huisstijl

1 Je gaat in tweetallen klantgesprekken voe-

een briefing plaats. In dit gesprek probeer je

• welke uitstraling de campagne moet heb-

de opdracht van de klant zo duidelijk mogelijk

ben

gedrag en koopmotieven

ren. Dit gesprek ga je twee keer voeren. Een keer als klant en een keer als reclame-

te krijgen. Doe je dit niet, dan loop je de kans

• op welke doelgroep de campagne zich richt

bureau. Stel een vragenlijst op voor je rol

Wat is een doelgroep

Doelgroep bepalen

schillende oogpunten/invalshoeken bekijken.

dat er ergens tijdens de uitvoering van het

• speciale eisen en wensen

als reclamebureau. Zorg ervoor dat je de

De doelgroep is de groep mensen waarvoor

Bepaal eerst het doel van de media-uiting.

Je kunt bij de punten vragen opstellen, de

project iets misgaat en er allerlei problemen

• over het bedrijf zelf (aantal werknemers,

vragen zo opstelt, dat je tijdens het gesprek

de boodschap bestemd is. Dit is niet altijd de

Probeer dan de doelgroep zo precies mogelijk

antwoorden hierop geven samen een beeld

alle informatie die je nodig hebt krijgt.

doelgroep waarvoor het product bestemd is.

te beschrijven. Hoe nauwkeuriger je dit doet

van de doelgroep. Je hoeft niet bij elk punt

kunnen ontstaan. Naast de opdracht zelf wil

producten, vestigingen, etc.)

2 Voer de klantgesprekken. Maak tijdens je

Zo kan de boodschap zich bijvoorbeeld rich-

hoe meer aanknopingspunten er zijn voor de

een vraag op te stellen, soms kan dit zelfs

ne is en op welke doelgroep de campagne

Notulen

rol als opdrachtnemer (reclamebureau dus)

ten op ouders, terwijl het product bestemd is

creatieve mensen die er mee verder moeten.

niet eens.

gericht is. Daarnaast kun je alvast wat meer

Tijdens het klantgesprek maak je aanteke-

aantekeningen. Ben je opdrachtgever (klant

voorhun kinderen.

Afhankelijk van je doel kan het voorkomen dat

Vragen over persoonlijke kenmerken

je meerdere doelgroepen wilt bereiken. Stel

• geslacht

Waarom een doelgroep

het doel van de media-uiting is ‘de nieuw-

• leeftijd

je ook bepalen wat het doel van de campag-

over de klant te weten komen.

ningen van de dingen die er worden gezegd.

dus) verklap dan niet meer dan dat je ge-

Je noteert, eisen en wensen van de klant, de

vraagd wordt.

Vragenlijst

opdracht, de doelgroep en wat verder nog

3 Werk je aantekeningen uit tot notulen.

Voor een vormgever is het bepalen van de

ste Disney film promoten’. Je kunt je hierbij

• nationaliteit

Om ervoor te zorgen dat je alle informatie

besproken wordt. Deze aantekeningen werk

4 Stel de opdrachtbevestiging op. Je kunt

doelgroep een van de belangrijkste startge-

richten op de ouders van kinderen, maar ook

• taalbeheersing

krijgt die je nodig hebt, is het handig een vra-

je in het net uit tot notulen. Hierin noteer je

daarvoor het voorbeelddocument gebrui-

gevens. Zonder een duidelijk beeld van de

op de kinderen zelf. In deze gevallen is het

• uiterlijke kenmerken

genlijst op te stellen.

ook het tijdstip en de plaats waar het gesprek

ken.

doelgroep weet een vormgever niet hoe de

verstandig voor beide doelgroepen een doel-

• karakter

Je kunt vragen stellen over:

plaats vond en wie er bij het gesprek aanwe-

media-uiting vormgegeven moet worden.

groeponderzoek te doen.

• speciale behoeften (handicap, etc.)

• eerdere campagnes + redenen van succes/

zig waren.

mislukking • andere vormen van communicatie (beurzen, sponsoring, mailings, etc.)

Opdrachtbevestiging De opdrachtbevestiging is een document

5 Vergelijk nu de briefing met de opdracht zoals die op het kaartje staat. Noteer zaken

Een duidelijk beeld van de doelgroep is nodig

die je bent vergeten of die niet kloppen.

om:

Doelgroep

Vragen over omgeving:

• passende beeldelementen (foto’s, illustra-

Probeer zoveel mogelijk kenmerken van de

•g ezinssamenstelling (burgerlijke staat, kin-

ties, etc.) te kiezen

doelgroep te ontdekken. Je kunt hierbij den-

deren, etc.)

waarin de gemaakte afspraken, de opdracht,

• look and feel aan te laten sluiten

ken aan:

• familie

(inter)nationaal/regionaal, seizoenscam-

een globale planning, doel en doelgroep, ei-

• kleurgebruik aan te laten sluiten

• karaktereigenschappen

• relatie

pagne, etc.)

sen en wensen van de klant vastgelegd wor-

• een juiste tekstkeuze te maken (veel/weinig

• interesses

• vrienden, kennissen

• gewoontes

• omgeving (platteland, stad)

• hobby’s

•g eloof en tradities (typische feesten, ge-

• soort campagne (actiecampagne,

• reclamedoelstelling (nieuw idee vestigen,

den. Dit document wordt door beide partijen

tekst, taalgebruik, etc.)

bestaand idee versterken of juist verande-

(opdrachtgever en ontwerper/opdrachtnemer)

• typografie aan te laten sluiten

ren, bekendheid merk, product of bedrijf

ondertekend. Dit om misverstanden te voor-

• een passend formaat te kiezen (bv. binnnen-

vergroten, etc.)

komen. Zodra de opdrachtbevestiging door

• wanneer de doelstelling bereikt moet zijn

de klant is ondertekend en teruggestuurd is

• wanneer de deadline voor de campagne is

naar de opdrachtnemer, kan er begonnen

• hoe vaak de opdrachtgever contact wenst

worden met het onderzoek.

zak formaat voor zakenlui) • de functionaliteit af te stemmen (bv. gemakkelijk te bedienen door ouderen) • een passende lay-out te kiezen

woontes binnen het gezin) Doelgroeponderzoek

• woning

Je hebt de doelgroep bepaald. Nu is het zaak

• t ransport (auto, openbaar vervoer, fiets)

zoveel mogelijk over deze doelgroep te weten te komen. Je kunt de doelgroep vanuit ver-


4

5

Voorbeeld van doelgroeponderzoek voor een nieuwe conditioner.

TIPS • Het is verstandig een enquête of een interview te houden onder de doelgroep!

Wat zijn opvallende karaktertrekken van

Hoe vaak per maand maken ze gebruik

deze vrouwen?

van internet?

Ze zijn ijdel en vinden hun uiterlijk belangrijk.

Varierend van dagelijks tot 15 keer per

over de doelgroep te weten komt door

Welke talen beheersen ze?

maand.

zoveel mogelijk vragen te stellen.

Ze beheersen over het algemeen Nederlands

Welke sites bezoeken ze dan?

op een bovengemiddeld nivo en spreken

Sites op het gebied van hun werk en/of

vaak minimaal nog een buitenlandse taal.

studie. Maar ook mode-sites en sites van

Wat voor werk doen ze?

bladen als Vogue en Elle.

Ongeveer de helft van de vrouwen studeert

Wat zijn hun hobby’s?

nog of zit op school. De vrouwen die werken

Sporten, lezen, uitgaan.

hebben over het algemeen in meer of minder

Hoe vaak per maand gaan ze uit eten?

mate een leidinggevende functie.

Varierend van 1 keer tot 10 keer per maand.

• bladen/boeken

Hebben ze een relatie?

Hoe vaak kijken ze televisie per week?

• waar gaan ze heen op vakantie en hoe vaak

De meeste vrouwen hebben al langere tijd

Dagelijks

• waar hebben ze juist een hekel aan

een relatie of zijn hiernaar op zoek.

Naar welke tv-programma’s kijken ze?

• politieke voorkeur

Hoe vaak kopen ze cosmetische

Programma’s op het gebied van wonen

• computergebruik,

producten?

Make-over programma’s

• welke sites bezoekt men

Deze vrouwen zijn wekelijks in drogisterijen

Life-style programma’s

• gebruik andere moderne middelen (PDA,

te vinden. De kapper en/of schoonheidssa-

Muziekprogramma’s

• Zorg ervoor dat je zoveel mogelijk

• Probeer het antwoord op de vragen zo uitgebreid mogelijk te maken. • Zorg ervoor dat je informatie over de doelgroep echt is!

etc.)

lon wordt maandelijks bezocht. Hoeveel tijd besteden ze aan persoonlijke

Vragen over werk:

verzorging?

• wat voor werk doen ze

Personagebeschrijving

OPDRACHTEN / VRAGEN

Omdat anderen het ook hebben.

Gemiddeld 1 tot 2 uur per dag

• vrijwilligerswerk

Soms is het goed ook nog een voorbeeld-

1 Linksboven zie je een afbeelding van een

Heb je nagedacht over de aankoop?

Wat is hun inkomen per maand?

• tweeverdieners

persoon uit de doelgroep te beschrijven. Je

paar laarzen. Voor welke doelgroep is dit

Ik heb er heel lang over nagedacht.

De studerende vrouwen hebben gemiddeld

• inkomen

neemt een willekeurige lid van de doelgroep

product bedoeld? Oudere mensen, Jonge

Ik heb er even over nagedacht.

€ 400,- per maand te besteden. Hiervan

• computergebruik

in je hoofd en beschrijft de persoon aan de

vrouwen, Kinderen of Sporters.

Ik heb er helemaal niet over nagedacht.

gaat ongeveer 25% op aan producten die

• welke sites bezoekt men

hand van de informatie die je hebt verzameld.

Schrijf voor de andere vijf producten op

Heb je gespaard om het product te kunnen

te maken hebben met uiterlijke verzorging.

• hoe gaat men naar het werk, openbaar ver-

voor welke doelgroep ze bestemd zijn.

betalen?

De werkende vrouwen verdienen gemiddeld

voer, auto van de zaak, etc.

Doelgroepcollage of lifestyleboard In het lifestyle board probeer je de doelgroep

€ 2.500,- euro. Zij besteden ongeveer 10%

Ik heb er lang voor gespaard. 2 Hieronder staan vier doelgroepen. Bedenk

Ik heb er kort voor gespaard.

van dit inkomen aan deze producten. Hier-

Informatie verzamelen

te visualiseren. Dat betekent dat je moet laten

bij elke doelgroep drie producten.

Ik heb er niet voor gespaard.

onder vallen ook bezoeken aan de kapper

Nu je vragen hebt opgesteld, ga je op zoek

zien welke mensen dat zijn, in welke omge-

• Gepensioneerden

Heb je informatie over het product verza-

en schoonheidsspecialistes

naar antwoorden. Let erop dat de antwoorden

vingen je ze veel ziet, wat voor levensstijl ze

• Jongeren tussen 10 en 18 jaar die aan

meld voordat je het kocht?

op je vragen wel echt moeten zijn. Je kunt

er op na houden, wat voor kleding ze dragen

voetbal doen

Ja, ik heb zelf informatie gezocht.

niet iets opschrijven waarvan je niet zeker

en wat voor activiteiten ze verder onderne-

• Gezinnen met kleine kinderen

Ja, ik heb informatie gevraagd aan de ver-

weet of het waar is. Informatie kun je vinden

men. Het lifestyle board sluit dus aan bij het

• Mensen die van tuinieren houden

koper.

op het internet, in tijdschriften, in de biblio-

onderzoek wat je naar de doelgroep hebt

theek, etc. Vaak is het ook verstandig inter-

gedaan. Het is een visueel beeld (presentatie)

views te houden of enquetes op te stellen om

van wat je hebt ontdekt over de doelgroep,

achter betrouwbare informatie te komen.

waarin bovenstaande kenmerken aan bod

Vragen over consumptie/levensstijl (wat en

• persoonlijke verzorging

waar koopt men het):

• uit eten gaan

komen. Doelgroepbeschrijving

• woningonderhoud

Nee, ik heb geen informatie gezocht of ge3 Wat is een doelgroep? 4 Kijk eens naar jouw eigen koopgedrag en

vraagd. 5 Natuurlijk hoor jij zelf ook bij een doelgroep.

koopmotieven. Schrijf een product op dat je

Schrijf de kenmerken van jouw eigen doel-

nog niet zo lang geleden hebt gekocht.

groep op.

• levensmiddelen

Vragen over vrije tijd en interesses:

De antwoorden op de vragen vormen losse

Steekwoorden

Beantwoord nu de volgende vragen.

• kleding

• theater en filmbezoek

stukjes informatie. Door de stukjes aan elkaar

Eindig je doelgroepbeschrijving met een paar

Waarom heb je het product gekocht?

• cosmetica

• sport

te schrijven ontstaat de doelgroepbeschrij-

treffende steekwoorden.

Omdat ik het nodig had.

• elektronica

• televisieprogramma’s

ving.

Omdat ik het leuk vond.


6

7

< Wakeuplight van Philips ‘Het licht dat u op natuurlijke wijze wekt’. Een nieuw product dat je wekt met licht en een aangenaam geluid. Heel wat anders dan de ouderwetse wekker. > Janice heeft een hippe kledingzaak. Zij wil precies weten wie haar doelgroep is. Zijn het alleen vrouwen of ook mannen? Welke leeftijd hebben ze ongeveer? Hebben ze veel geld te besteden of juist minder? Janice wil haar doelgroep zo goed mogelijk kennen, want dan kan ze ook zo goed mogelijk inspelen op wat haar klanten willen.

TIP Zorg ervoor dat je collage een indruk geeft van wat de doelgroep gebruikt, doet, eet, enz.

> Lifestyleboard van de doelgroep senioren, door de vergrijzing in ons land wordt deze doelgroep voor marktonderzoekers steeds interessanter.

Tot slot gaan jullie nadenken over de mediauitingen die gemaakt moeten worden om het nieuwe product te promoten. Hoe komt de Wat ga je doen?

doelgroep erachter wat het product is, kan,

Je gaat samen met twee klasgenoten een

doet, enz.

doelgroep onderzoeken. Ook ga je een product bedenken voor deze doelgroep. Dit pro-

AAN DE SLAG!

Presentatie

duct ga je presenteren.

Samen met twee klasgenoten ga je een doel-

Nu gaan jullie je product presenteren. Zorg

groeponderzoek doen. De doelgroep die jullie

dat de volgende zaken tijdens de presentatie

Om de uitvoering van de opdracht te plannen,

onderzoeken kennen jullie goed. Het zijn de

aan bod komen:

vullen jullie samen een planningsformulier in.

leerlingen van jullie school.

In het planningsformulier staan de stappen

Jullie verzinnen een nieuw product dat leer-

− wat de kenmerken van de doelgroep zijn

– schetsen van het product

van de opdracht. Vul in wie welke stap gaat

lingen graag willen kopen. Dat mag van alles

− wat het koopgedrag van de doelgroep is

− waarom hebben jullie dit product gekozen?

doen. Als er bij een stap ‘samen’ is ingevuld,

zijn: kleding, eten, een computerspel of een

− wat de koopmotieven van de doelgroep zijn

− wat heb je geleerd van het doelgroepon-

moeten jullie die stap samen uitvoeren. Vul

mobieltje. Bedenk iets dat een echte hype

ook in wanneer je de taak gaat uitvoeren en

kan worden!

Laat de enquête goedkeuren door je docent.

– lifestyleboard van de doelgroep

hoelang je erover denkt te doen. Hieronder

Bedenk een product voor jullie doelgroep.

zie je de verschillende stappen.

Schrijf op en maak schetsen:

Neem de enquête af. Stel je vragen aan min-

– Het product bedenken (inclusief schetsen)

− hoe het eruit ziet

stens 10 leerlingen. Schrijf de antwoorden op.

– Vragen voor de enquête maken

− hoeveel het kost

Nu jullie antwoorden hebben op de vragen,

om het nieuwe product te promoten en

– Enquête afnemen

− waarom het een hype kan worden

weten jullie ook of jullie product goed zal

hoe?

− vertellen wat het product is?

derzoek? − hoe hebben jullie het product aangepast na het onderzoek? – welke mediauitingen gaan jullie gebruiken

verkopen.

– Product bijstellen – Lifestyleboard maken

Nu gaan jullie de doelgroep onderzoeken met

– Mediauitingen om het nieuwe product te

een enquête. Die enquête ga je straks houden

Kijk nu nog eens naar jullie product. Moeten

groepjes. De presentatie duurt rond de 7 mi-

onder minimaal 10 leerlingen.

jullie je idee veranderen? Schrijf op wat jullie

nuten.

Bedenk de vragen voor de enquête. Zorg dat

gaan veranderen aan het product.

promoten – Product en doelgroeponderzoek presenteren

je na de enquête weet:

Presenteer jullie bevindingen aan de andere

Zie bijlage voor doelgroep invulbladen.


8

9

3 ~ vergelijkbare producten

4 ~ vergelijkbare bedrijven / onderzoek opdrachtgever VOORBEELDEN VAN DRUKWERK

< Hoe pakt de Erasmus Universiteit het aan? Onderzoek het...

In de volgende voorbeelden is te zien op welke manier de huisstijl is toe te passen: zowel vanuit centrale afdelingen als vanuit faculteiten. Verschillende onderdelen van de lay-out zijn vormgegeven in de

��

Wegwijzer

kleur van de faculteit. Een facultair logo wordt bij voorkeur achterop de brochure of op de binnenzijde van de omslag geplaatst.

Guide & map

Het facultaire logo mag niet groter zijn dan het logo van de EUR. De keuze voor een karakteristieke foto of voor een bepaald type afbeelding vergroot de herkenbaarheid en kan de proﬁlering verder

Vooruit denken

Erasmus LL.M. Programmes

Parttime post-experience Masterprogramma voor Controllers

Erasmus Universiteit Rotterdam. Gebruik je verstand.

Erasmus University Rotterdam

September 2005 tot september 2007

��

< Als je een affiche gaat maken is het van belang om eerst onderzoek naar andere affiches te doen.

Erasmus Universiteit Rotterdam

versterken.

Elk groepje krijgt een bedrijf toegewezen. Plattegrond en routebeschrijving

De bedoeling is dat je over dit bedrijf en een

Succeswenskaart 6 vwo’ers

tweetal concurrenten informatie gaat verza-

LL.M. programma FR-aanbod

melen en op basis daarvan een beeld in eigen

Masterprogramma FEW

8

9

Waarom een onderzoek?

ken, naar andere publicaties over het bedrijf

Je moet minimaal het volgende doen:

1. O m te kijken in hoeverre je opdrachtgever

op het internet zoeken, naar de bibliotheek

- informatie zoeken over de opdrachtgever

zich onderscheidt van of juist overeenkom-

gaan, etc.

- informatie zoeken over eerder media-uitin-

sten met de concurrentie.

2. M aak een overzicht van eerder gepubli-

2. O m de strategie van de concurrentie te

- een beeld geven van de opdrachtgever

bekijken en te bepalen wat de strategie van

ver. Dit kan b.v. in de vorm van een collage,

- een beeld van eerdere media-uitingen van

je opdrachtgever zal zijn.

maar mag natuurlijk ook op een andere

naar buiten toe heeft

manier. 3. S chrijf in eigen woorden op welk beeld je van de opdrachtgever hebt gekregen. Denk

Aanpak

hierbij aan algemene indruk, uitstraling,

Onderzoek opdrachtgever

doelgroep, gebruik huisstijl, etc. Trek ook

1. V erzamel zo veel mogelijk informatie over

conclusies uit het overzicht wat je gemaakt

en materiaal van je opdrachtgever, je kunt

hebt bij stap 2.

hierbij denken aan:

gebruikt hebben om hun naamsbekendheid te vergroten (andere media-uitingen maar

andersoortige media-uitingen die hetzelfde

met hetzelfde doel).

3. om van te leren. Je kijkt hoe anderen het doen.

Onderzoek concurrentie

- materiaal van eerdere campagnes

4. V erzamel zo veel mogelijk informatie over

- hoe het bedrijf naar buiten toe over wil koAanpak

doel hebben. Een voorbeeld: stel je hebt

lop, etc. informatie over: - de bedrijfsfilosofie, men (uitstraling),

opdracht gekregen een brochure te ontwer-

Waarom een onderzoek naar vergelijkbare

Vul checklist in en schrijf daarna je conclusies

- de concurrenten van je opdrachtgever

pen voor een nieuw bedrijf met als doel de

producten?

op.

- het gebruik van de huistijl,

naamsbekendheid van dit nieuwe bedrijf te

1. om te onderzoeken of er (ongeschreven)

- de grootte van het bedrijf (aantal werknemers, vestigingen, afdelingen, etc.)

de opdrachtgever laten zien - informatie zoeken over 2 concurrenten verzamelen - informatie zoeken over eerdere media-uitingen van de concurrentie. - conclusies Aanpak: - Stel een lijst op met punten waarover je

- fotomateriaal van het bedrijf - voorbeelden van logo, briefpapier, envezelfde type media-uitingen en onderzoek naar

gen van de opdrachtgever

ceerde media-uitingen van de opdrachtge-

3. O m te kijken welk beeld je opdrachtgever

Hieronder verstaan we onderzoek naar het-

woorden noteert.

informatie wilt verzamelen. Dit kan ook in de vorm van een vragenlijst.

ten minste 2 concurrenten van je opdracht-

- Verdeel de taken binnen je groepje.

gever.

- Verzamel de informatie

5. V ergelijk je opdrachtgever met de beide concurrenten. Je kunt hierbij gebruik maken van het sjabloon op de volgende pa-

- Beschrijf en laat een beeld zien van de opdrachtgever en concurrenten - Presenteer het onderzoek

gina. Een digitaal exemplaar hiervan is ook beschikbaar. 6. V ul eventueel het beeld wat je van de

Controle: - Als iedereen klaar is krijg je het onderzoek

vergroten.

‘regels’ zijn die voor jou ook verstandig zijn

Zie bijlage voor de volgende checklists:

opdrachtgever hebt vastgelegd aan met

te zien van één van de andere groepjes. Je

Je kunt dan onderzoek doen naar:

om je aan te houden (bv. de brochure niet

Analyse vergelijkbare producten

- klantvriendelijkheid

nieuwe informatie die naar voren gekomen

gaat dit onderzoek beoordelen a.d.h.v. een

vullen met lappen tekst).

Grafisch product

Gebruik meerdere bronnen om aan het mate-

is bij punt 2.

checklist/vragenlijst.

Website

riaal en de informatie te komen. Je kunt b.v.

Commercial

het bedrijf aanschrijven of er naar toegaan.

OPDRACHT

Zie bijlage voor invullijst ‘vergelijkbare

Ook kun je de website van het bedrijf bekij-

Je gaat werken in groepjes van 4 personen.

bedrijven’.

A brochures in het algemeen (hetzelfde type media-uiting) en Bo nderzoek doen naar flyers, tv-commercials, advertenties, etc. die andere bedrijven

2. om inspiratie op te doen. Soms kom je leuke dingen tegen die je op leuke ideeën brengen.


10

11

5 ~ (vormgevings)concept < Moodboard; sfeer, uitstraling en emotie. Bij dit moodboard is ook een stukje typografie toegevoegd.

niet maken, wel gemakkelijker...’ In het voorbeeld van de landmacht is het thema: “Wie kan de landmacht aan.” Sfeer, uitstraling Alles wat je ziet heeft een bepaalde uitstraling. Het interieur bij oude mensen doet ouderwets aan, Azie heeft iets exotisch en oranje spulletjes zijn retro. De uitstraling van media-uitingen is heel belangrijk. Het bepaalt hoe ze op de doelgroep over komen. En die indruk die een folder, brochure of bijvoorbeeld website op de doelgroep maakt is belangrijk voor de kwaliteit van de mediauiting. Als je niet de juiste uitstraling hebt, laat men het product links liggen of ziet men het niet eens. Dance feesten hebben geen oubollige uitstraling maar juist modern, de overheid is vooral zakelijk en dingen voor kinderen hebben vaak een kleurrijke uitstraling. We kennen een he-

Na de onderzoeksfase start de Vormgever

concept (of verschillende concepten) en

de vormgeving ondersteun je vaak d.m.v. een

leboel verschillende sferen en uitstralingen

met de ontwikkeling van één of meerdere

eventueel aanvullende instructies wordt een

‘moodboard’. Een ‘moodboard’ is een collage

die we kunnen typeren als: Stoer, vet, cool,

concept(en). Het concept geeft het basisidee

ontwerp (of worden verschillende ontwerpen)

waarin je de sfeer/uitstraling, emotie en stijl

hip, trendy, zakelijk, sexy, statig, verfrissend,

(of enkele basisideeën) weer. Het concept

gemaakt. In de komende paragrafen zullen

probeert vast te leggen. Je kunt er ook voor

klassiek, retro, kleurrijk, saai, bont, helder,

vormt de basis voor media-uitingen die daar-

we laten zien hoe een vormgevingsconcept

kiezen om dat in meer dan 1 collage te doen.

gezellig, confronterend, en ga zo maar door.

na worden ontwikkeld. In een concept wordt

eruit ziet en hoe je stap voor stap zo’n con-

Tot slot geef je in het vormgevingsconcept

Bij een heleboel van die kernwoorden hebben

onder andere het thema, de boodschap en

cept kunt maken.

ook een eerste indruk van de verschillende

jullie vast een beeld of gevoel.

de stijl passend bij de doelgroep verwerkt. De

media-uitingen door het laten zien van een

omvang en uitwerking van de verschillende

Hoe ziet een (vormgevings)concept eruit?

onderdelen van het concept kan per opdracht

Een vormgevingsconcept bestaat uit de vol-

verschillen. Voorafgaand aan het maken van

gende onderdelen:

Communicatie-idee (boodschap)

het gevoel dat je ergens bij hebt. Je kunt

een vormgevingsconcept heeft de vormgever

• Communicatie-idee

Het communicatie-idee is eigenlijk een korte

je bijvoorbeeld blij voelen of verdrietig. Het

onderzoek gedaan. Tijdens dat onderzoek

• Thema

omschrijving van jouw idee. Daarin komt naar

‘spookhuis’ ervaren mensen als ‘spannend’

heeft hij/zij een goed beeld gekregen van

• Sfeer/uitstraling

voren wat je wil communiceren met de doel-

en als iemand je iets aandoet kun je boos

o.a. de doelgroep, soortgelijke producten, de

• Emotie

groep (de boodschap), de manier waarop (be-

worden. Bij communiceren met je doel-

opdrachtgever en concurrenten. Ook heeft

• Stijl (vorm en kleur)

nadering, invalshoek) en hoe je dat gaat doen

waaruit blijkt over welke eigenschappen van

het om draait, de rode draad. In elke media-

groep speelt emotie ook een rol. Je kunt

uiting moet dit thema duidelijk naar voren

de doelgroep bijvoorbeeld bereiken door

(aantal) ideeschets(en).

Emotie Emotie gaat om hoe je iets ervaart, over

de vormgever zich verdiept in het onderwerp/

• Moodboard(s)

(welke media-uiting(en). Als het bijvoorbeeld

mensen wel of juist niet geschikt zijn om bij

thema waar hij iets voor moet ontwerpen.

• Globale schetsen media-uitingen

gaat om een campagne om mensen te wer-

de landmacht te werken. Je bent een topper

komen. De nieuwe geur van Axe heet ‘unli-

nieuwsgierigheid te wekken in je uitingen, of

Goed onderzoek doen is heel belangrijk

In het basisidee wordt omschreven wat het

ven voor bijvoorbeeld de landmacht, dan wor-

als jij geschikt bent voor de landmacht.

mited’ het thema voor de campagne rondom

door ze het gevoel te geven dat ze door het

vóórdat het concept wordt ontwikkeld. Het

communicatie-idee is, het eventuele thema

den er reclamespots gemaakt voor TV, een

deze geur zou dan ook ‘unlimited’ kunnen

kopen van dit product ergens bij horen. De

komt voor dat meerdere concepten worden

en welke media-uiting(en) (inclusief functio-

website, posters en advertenties in diverse

Thema

zijn. Soms wordt er ook gebruik gemaakt van

wel bekende vuurwerkcampagnes zijn zeer

bedacht die elk globaal worden uitgewerkt.

naliteit) toegepast gaan worden. Je beschrijft

bladen. Het idee is bijvoorbeeld om mensen

Het thema beschrijft kort welk thema gekozen

slogans. Vaak hebben die verband met het

confronterend omdat ze een niet zo’n prettige

Creativiteit speelt hierbij een belangrijke rol.

kenmerken over de vormgeving als sfeer, uit-

te prikkelen door te laten zien dat niet ieder-

is. Soms is dat een iets specifiekere beschrij-

thema. Zo communiceert de belastingdienst

emotie proberen op te wekken door heel di-

Op basis van het ontwikkelde vormgevings-

straling, emotie en stijl. Deze kenmerken over

een bij de Landmacht kan. Ze maken uitingen

ving van het onderwerp. Het is hetgeen waar

altijd met als thema; ‘Leuker kunnen we het

rect te laten zien wat een gevolg kan zijn van


12

13

< Styleboard — het laten zien van kleuren, typografie en vormentaal.

Abstracte collage

listische werkelijkheid. Bijvoorbeeld een hond

gende composities:

verkeerd vuurwerkgebruik. Men gebruikt in dit

felle kleuren, soms wat meer pastel of natuur-

cept’. Probeer per viertal eens op te schrijven

De eenvoudigste techniek is het knippen

met vleugels of mens/dier combinaties. Ook

Horizontaal

geval die emotie om mensen hun gedrag te

lijke kleuren. De mate van witgebruik is van

wat het communicatie-idee van die campag-

of scheuren van afbeeldingen en gekleurd

kun je een 3-dimensionaal beeld maken door

Rust, landschappelijk, romantisch, modaal

beïnvloeden. Fanta heeft een tijdje de slogan

belang, net als bijvoorbeeld het contrast. Als

ne was, benoem de media-uitingen, beschrijf

papier, waarbij de afbeeldingen gesorteerd

objecten voor en achter elkaar te plaatsen.

Verticaal

“Share the fun” gebruikt. De media-uitingen

je daar uitspraken over doet, geeft dat een

het thema (of zijn er meerdere subthema’s),

zijn op kleur. Bij een abstracte collage maakt

Wel moet je dan rekening houden met per-

Individualiteit, statig, statisch, stilistisch, de-

lieten vooral leuke, lollige dingen zien...Jon-

goed beeld van welke kleuren de uiting on-

geef aan welke uitstraling de campagne heeft,

het niet uit wat voor beeld er op de diverse

spectief en het formaat van de diverse afbeel-

sign

geren die lol trappen. Spa blauw, is vooral

geveer zal hebben en het helpt je bij het ont-

welke emoties een rol spelen en wat de stijl

afbeeldingen staat, je kiest op kleur en niet

dingen. Het leuke bij het maken van collages

Centraal

verlangen naar rust en reinheid, gezonde

werpen en het kiezen van definitieve kleuren.

is. Aan het eind van de les moeten jullie toe-

op beeld. Als je gescheurd papier gebruikt,

is dat zelfs de soort papier van invloed is op

Het oog wordt naar het centrum (of middel-

verkoeling. Een aantal voorbeelden van emo-

Ook vorm kun je verdelen in soorten. Zo heb

lichten wat jullie hebben opgeschreven.

zijn de scheurranden zichtbaar en zorgen ze

de uistraling, het beeld, van de collage. Zo

punt) geleid. Alle andere afbeeldingen staan

ties die je kunt ervaren zijn: vreugde, affectie,

je strakke geometrische vormen (rechthoek,

voor een zacht beeld. Materiaal dat geknipt

geeft glossy papier een ander gevoel dan

daar omheen gerangschikt.

liefde, verassing, verdriet, vrees, genieten,

cirkel, driehoek) maar ook natuurlijke, artis-

Wat is een collage?

is geeft een harder beeld. De overgangen

krantenpapier, glad papier is weer anders dan

Diagonaal

plezierig, opwinding, trots, schuldig, spijt,

tieke of meer sierlijke vormen. Bij de structuur

Een collage is een samenvoeging van diverse

tussen de afbeeldingen zijn heel duidelijk.

papier dat verfrommeld is.

Het gebruik van diagonale lijnen in de col-

boosheid, schrik, dankbaarheid, zorgzaam-

kun je denken aan herhaling van vormen, de

gekleurde afbeeldingen/papier tot een geheel.

Rechthoekige vormen zijn helder, zakelijk en

heid, ongelukkig.

hoeveelheid, of de verscheidenheid in vormen

Binnen het ontwerpen va media-uitingen kun

geschikt voor het maken van ritme. Je kunt

Collagetechnieken

lage geeft een meer dynamisch, bewegend karakter.

die je wil gebruiken. Dynamiek is een ander

je collages gebruiken als communicatiemid-

ook organische vormen knippen. Knippen

Kleurgebruik en compositie bepaalt voor een

Stijl (vorm en kleur)

aspect dat samen met snelheid van toepas-

del om aan te geven welke kleuren en vormen

heeft als voordeel dat je een krachtige outline

groot deel de uitdrukking van de collage. Cre-

Soorten collages/boards

Als we het hebben over ‘stijl’ als we praten

sing is bij bijvoorbeeld animatie of interactieve

je gaat verwerken in de media-uiting. Ook laat

krijgt en daarmee creëer je een vitale uitstra-

ëer rustpunten in je collage. Dat zijn punten

Je kunt verschillende collages (of inspiration

over een vormgevingsconcept dan hebben

media-uitingen.

het zien welke uitstraling en sfeer de media-

ling. Gescheurde vormen hebben een zacht

waar je ogen naar toe worden gebracht. Of

boards) maken die allemaal iets anders naar

uiting moet krijgen.

organisch karakter. Het samenvoegen van dat

zorg ervoor dat bepaalde delen eruit sprin-

voren brengen. Bij het vormgeven of ontwer-

soort afbeeldingen geeft een zacht, organisch

gen, opvallen. Het formaat dat je kiest is ook

pen van mediauitingen zijn er drie soorten

karakter. Het lijkt schilderachtig.

bepalend. Een brede liggende collage zal

collages die interessant zijn.

we het over vorm, kleur, soms zelfs lay-out/ structuur. De stijl van de media-uiting is be-

Opdrachten

langrijk, kleuren, vormen en lay-out bepalen

1. Opdracht ‘doorlezen vormgevingsconcept’:

Collagetechnieken

voor een groot deel de uitstraling. Zo is iets

Lees het document door (25 min). Be-

Er zijn twee verschillende collagetechnieken

eerder een rustige uitstraling hebben dan een

1) Lifestyle board - Doelgroep

wat erg druk overkomt qua kleur en vorm

spreek het document in viertallen. Zorg er-

die ook gecombineerd gebruikt kunnen wor-

Figuratieve collage

staande collage. Extra smalle hoge collages

2) Moodboard - Sfeer, emotie, uitstraling

vaak niet helder. Het is erg belangrijk iets te

voor dat je begrijpt wat er staat. Na afloop

den.

Je kunt ook afbeeldingen op beeld selecte-

hebben iets statigs, bij vierkante collages zijn

3) Styling board - Vorm en kleur

zeggen over de kleuren die je wil gebruiken.

worden jullie gevraagd om voor de klas een

1) Abstracte collage

ren. Op deze manier gebruik je niet alleen de

alle zijden even belangrijk dus niet uitgespro-

Ook kun je een combinatie maken van

deel van het document toe te lichten.

2) Figuratieve collage

kleur, maar ook het beeld. Op deze manier

ken rustig of statig. Je kunt voor het opzetten

boards. Een combinatie van het moodboard

kun je gekke dingen maken, een soort surrea-

van een collage gebruik maken van de vol-

en het styling board bijvoorbeeld. Dan

Dat hoeft nog niet specifiek, maar je kunt wel iets globaals zeggen. Soms wil je harde of

2. Opdracht ‘beschrijving vormgevingscon-


14

15

6 ~ ontwerp

Na het vormgevingsconcept gaat de creatief verantwoordelijke aan de slag met het ontwerpen van de media-uitingen. Elke ontwerper doet dit op zijn of haar eigen manier. Toch valt er wel iets te zeggen over de stappen die

zou je de sfeer, emotie, uitstraling, vorm en

den uit te drukken zijn. Sfeer is bijvoorbeeld

kleur allemaal in één board vastleggen.

moeilijk uit te leggen zonder gebruik te maken

Het styling board

vouwwijze, etc. van de media-uiting. 4. B epaal stijl, kleurgebruik, mood, etc. Dit is meestal al vastgelegd in het vormgevings-

tiviteitstechniek, waarvan weer vele variaties bestaan. Het creatieve proces kan worden onderverdeeld in een aantal stappen. Dat zijn:

concept. 5. S tart met duimschetsjes:

Probleem definiëren

elke vormgever neemt, bewust of onbewust.

• bepaal een basisstramien

Als je gevraagd wordt iets te ontwerpen, dan

De volgorde waarin de ontwerper deze stap-

• v arieer binnen dit stramien met de ele-

is er eigenlijk altijd sprake van een probleem.

pen doorloopt verschilt ook per persoon.

menten, denk aan aflopende elementen,

Voor dat probleem moet je dan een oplossing

Over een ding is men het wel eens: elk goed

vrijstaande elementen, tekstomloop,

vinden. Als een groot bedrijf graag een meer

ontwerp is gebaseerd op een ‘grid’ of stra-

kopteksten, vorm van kaders, contrast,

betrouwbare uitstraling willen hebben. Dan

mien. Een ‘grid’ is een basisplan voor het

dynamiek, achtergrondkeuze, interlinie,

zien ze het niet hebben van die uitstraling als

plaatsen van objecten.

corps grootte, kopteksten, etc.

een probleem. De oplossing ligt in het veran-

van afbeeldingen, vormen, kleuren en ma-

In een styling board leg je kleuren en vormen

Het lifestyle board

teriaal. Je probeert mensen te raken op hun

vast die het uitgangspunt vormen voor het

Stappen

ontwerpen is de hoeveelheid ‘wit’ (niet

sing. Een ander voorbeeld kan zijn dat een

In het lifestyle board probeer je de doelgroep

emotie en wensen, het laat een sfeer zien die

vormgeven van media-uitingen. Ook kun je

1. B epaal de hoeveelheid informatie die in de

te visualiseren. Dat betekent dat je moet laten

mensen aanspreekt, een uitstraling die ze ook

een beeld geven van mogelijke typografie.

zien welke mensen dat zijn, in welke omgevingen je ze veel ziet, wat voor levenstijl ze er

•E en heel belangrijk element binnen de

deren van die uitstraling. Dat is dan de oplos-

gevulde ruimte). Je moet de ruimte nooit

website niet klanten trekt als men graag wil.

media-uiting geplaatst moet worden.

‘dichtbouwen’, de hoeveelheid ‘wit’ laat

Het probleem is dan wel iets ingewikkelder.

willen hebben, het speelt in op verlangen naar

Denk daarbij aan:

de elementen en kleuren tot z’n recht

Je zou moeten kijken waar dat dan aan ligt.

een bepaalde belevenis. Het lijkt op een soort

• hoeveelheid basistekst

komen.

Komen de mensen wel, maar wordt er niks

op na houden, wat voor kleding ze dragen en

droom het moodboard speelt in op wie of wat

• andere tekstelementen (bv. gedichten,

• probeer een ander basisstramien

gekocht, of is het probleem dat de mensen

wat voor activiteiten ze verder ondernemen.

mensen willen zijn of wat ze willen bereiken.

quote’s, vragenlijsten)

• varieer weer met de elementen.

niet eens komen. Het is dus erg belangrijker

Het lifestyle board sluit dus aan bij het onder-

• aantal foto’s

zoek wat je naar de doelgroep hebt gedaan.

Voordelen van het maken van een mood-

• aantal illustraties

Het is een visueel beeld (presentatie) van wat

board

•a antal logo’s (bv. van het bedrijf zelf en

je hebt ontdekt over de doelgroep, waarin

• Het geeft een duidelijk beeld en visie aan

bovenstaande kenmerken aan bod komen.

waar je naar toe wil qua vormgeving van je media-uiting(en).

Het moodboard Met een moodboard probeer je de sfeer uitstraling en emotie die je wil bereiken in je

• Het geeft een duidelijk onderscheid tussen jou en de concurrentie • Moodboards geven inspiratie, het is een

media-uiting te visualiseren. Het moodboard

startpunt voor ideeën met betrekking tot

wordt gebruikt voor dingen die lastig in woor-

vormgeven.

6. K ies de sterkste ontwerpen en werk deze

eerst te weten wat het specifieke probleem is.

groter uit. Informatie verzamelen Creativiteitstechnieken

Het is belangrijk het probleem helder te be-

Creativiteit is niet iets dat komt aanwaaien.

schrijven. Daarvoor is informatie nodig en die

Toch kan iedereen best creatief zijn en het is

zul je dus moeten verzamelen. Je kunt ook

ook mogelijk steeds creatiever te worden. Om

kijken of men al eerder heeft geprobeerd iets

Dus welke elementen moeten het eerst

creatief te zijn, kun je gebruik maken van een

aan het probleem te doen en hoe dan. Bij-

opvallen.

aantal creativiteitstechnieken. Jullie kennen

voorbeeld een campagne of een herontwerp

waarschijnlijk allemaal de term ‘brainstor-

van een media-uiting of een vormgevingscon-

men’. Dat is dan ook wel de bekendste crea-

cept. Tijd, vergelijkbare producten en oplos-

partners) • s chema’s (bv. routebeschrijvingen, kaartjes) 2. B epaal de hiërarchie van de elementen.

3. K ies, indien van toepassing, het formaat, de omvang (aantal pagina’s), de stand, de


16

17

singen etc. Voordat je ideeën gaat bedenken

het eerst aan denken. Wat ook kan is de, kof-

duidelijk hoe het werkt. Zoek de informatie

moet je zoveel mogelijk info in kaart hebben

fie, genieten, senseo, pads, etc.

op via internet.

gebracht en gedeeld met je groepsgenoten.

Brainstorming, Brainwriting (ook wel 6-3-5 Je kunt ook provocatie toepassen. Je gaat

methode genoemd), Braindrawing

Ideevorming

dan bijvoorbeeld bedenken wat de slechtste

2 Onderzoek welke regels er gelden bij een

Voor het genereren van ideeën is het belang-

oplossing zou zijn, of het probleem omdraai-

brainstorm. Het varieert in aantal tussen 4

rijk dat je de juiste vraagstelling hanteert.

en. Hoe krijg ik zo weinig mogelijk mensen

en 7. Verschillende auteurs hanteren een

Bijvoorbeeld hoe kunnen we mensen naar de

naar de site. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik

verschillend aantal regels. Geef ook aan wat

site trekken. Of, hoe krijg je een stoere uit-

zo weinig mogelijk betrouwbaar overkom.

straling, hoe kun je iemand op een grappige

het belang is van die regel. 3 Wat doet een facilitator bij brainstormen?

manier laten weten dat er een nieuw bedrijf

Ideeselectie

bestaat... Dit soort dingen wordt ook wel

Als je dan een grote hoeveelheid ideeën hebt,

HKJ’s genoemd... Hoe kun je... In het engels

kun je soms de weg kwijtraken omdat je niet

5 Beschrijf een probleem m.b.t jullie project.

H2 (how to).

meer weet wat te kiezen. Vaak worden de di-

Bijvoorbeeld iets over de uitstraling; mo-

verse ideeën eerst geclusterd. En vervolgens

dern, betrouwbaar of luxe. Formuleer vraag-

Een andere manier kan zijn om het probleem

mogen de mensen die hebben meegedaan

stellingen waarmee je kunt brainstormen

aan te geven in wensvorm, als ik het zou

aan de creativiteitssessie aangeven welke

over de gewenste uitstraling van de ‘Get

doen, of ik wens dat, als ik koning was, wat ik

ideeën ze kansrijk achten. Je kunt dat doen

Connected’ affiche. Hoe ziet dat eruit, hoe

het liefste zou willen, als ik kon toveren dan...

door ze allemaal stickers te geven, waarmee

krijgen het die uitstraling, dat imago.

Je kunt je ook verplaatsen in de ontvanger

ze per categorie 3 persoonlijke favoriete idee-

van de communicatie. Als ik iets via een site

ën mogen selecteren. Op deze manier kun je

OPDRACHTEN (GROEP VAN +/- 6 PERSO-

zou kopen dan zou ik willen dat... of als je

de ideeën terugbrengen naar een stuk of 10 a

NEN)

mij zou willen uitnodigen dan zou je dat... De

30. Dat is al heel wat minder dan de 150 die

6 Maak een groep van 6 personen en stel op

eigenlijke ideevorming ontstaat door de ant-

je binnen een uur hebt bedacht met z’n allen.

basis van de antwoorden bij vraag 5 een

woorden op de gestelde vragen.

Uit die uiteindelijke ideeën wordt dan bekeken

drietal vragen op om gezamenlijk over te

welke verder uitgewerkt gaan worden.

brainstormen. Lever de groepssamenstel-

Een bijzondere vorm is de gewone associatie.

technieken van vraag 1.

ling en de 3 vragen individueel in.

Op wit volgt melk, volgt koe, gras, wei, etc.

OPDRACHTEN (INDIVIDUEEL)

Of wit, zwart, etc... Een aantal associaties zijn

1 Beschrijf de onderstaande drie creativiteits-

dominant. Dat wil zeggen dat mensen daar

4 Beschrijf nog een andere techniek dan de

technieken. Beschrijf wat het is en maak


18

19


20

friese poort grafimedia

Recommend Documents