Freewheelend door Almere

Freewheelend door Almere Plan recreatief fietsen en skaten in Almere

Definitief

Opdrachtgever: Gemeente Almere Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Afdeling Sport, Recreatie & Toerisme

Grontmij Flevoland Lelystad, september 2001

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0

Beknopte verantwoording

Titel

:

Freewheelend door Almere

Documentnummer

:

23.0288.1

Revisie

:

1.0 (Definitief)

Datum

:

september 2001

Auteur(s)

:

J. Bouwman, S. Top

Gecontroleerd

:

Ir. S.H.M. van Dusseldorp

Goedgekeurd

:

Ing. J.G. Paulus

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 2 van 41

Inhoudsopgave

Beknopte verantwoording ................................................................................2 Samenvatting ....................................................................................................4 1 1.1 1.2 1.3

Inleiding.............................................................................................6 Aanleiding .........................................................................................6 Doelstelling, doelgroepen en probleemstelling .................................6 Aanpak ..............................................................................................7

2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.4

Recreatief fietsen en skaten nader bekeken ......................................9 Recreatief fietsen ...............................................................................9 Differentiatie fietsdoelgroepen..........................................................9 Het fietsgebruik in Almere ..............................................................10 De wensen van de recreatieve fietser...............................................11 Skeeleren en skaten .........................................................................13 De vraag naar skeeleren en skaten ..................................................13 De wensen van de skeeleraar/skater................................................14 Juridische status skaten en skeeleren ..............................................15 Beleidsontwikkelingen met betrekking tot fietsen en skaten ..........16 Trends..............................................................................................21

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3

Fietsen en skaten in Almere ............................................................25 Kwantitatieve aspecten van fietsinfrastructuur ..............................25 Kwalitatieve aspecten van fietsinfrastructuur ................................27 Waardering en gebruik fietsnetwerk Almere ..................................27 Fietsdoelen ......................................................................................30 Skeeler- en skateroutes ....................................................................31

4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7 4.4 4.5

Visie recreatief fietsen en skaten......................................................30 Inleiding...........................................................................................30 Knelpunten en ontbrekende verbindingen......................................31 Fietsroutestructuur Almere.............................................................32 Inleiding...........................................................................................32 Knooppuntensysteem .....................................................................33 Zelfstandige fietsgebieden ...............................................................33 Poorten ............................................................................................34 Schakels ...........................................................................................34 Knooppunten ..................................................................................34 Voorzieningen .................................................................................35 Skaten..............................................................................................35 Afstemming .....................................................................................36

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Projecten en actieprogramma .........................................................37 Inleiding...........................................................................................37 Knelpunten en ontbrekende verbindingen......................................38 Fietsroutestructuur Almere.............................................................39 Proces en planning ..........................................................................40 Conclusies en advies ........................................................................41

Bijlagen @ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 3 van 41

Samenvatting In het beleidsplan ‘Almere Waterstad!’, dat in 1996 is vastgesteld door de gemeenteraad is aangegeven dat er onderzoek gedaan zal worden naar de ontwikkelingsmogelijkheden voor toeristisch-recreatieve fietsroutes. In dit plan “Freewheelend door Almere” wordt aan deze bestuursopdracht uitvoering gegeven. De doelstelling van dit plan is het bevorderen van recreatief fietsen en skaten in Almere door het creëren van faciliteiten en omstandigheden waarmee het fietsen in zijn algemeenheid en recreatief fietsen en skaten in het bijzonder aantrekkelijker en plezieriger wordt. Uit onderzoek is gebleken dat de inwoners van Almere relatief weinig fietsen (2,1 kilometer per inwoner per dag ten opzichte het landelijk gemiddelde van 3,0 kilometer per inwoner per dag). Ook het fietsen vanuit het sociaalrecreatieve motief blijft in Almere achter bij het landelijk gemiddelde. Aan skaten nemen momenteel circa 1,5 tot 2,0 miljoen Nederlanders deel. Van zowel het recreatieve fietsen als het skaten wordt verwacht dat er sprake zal zijn van een groeiende belangstelling. Een knelpunt voor wat betreft het skaten wordt gevormd door de huidige juridische status als voetganger. Hierdoor is een skater wettelijk verplicht gebruik te maken van het voetpad langs fietspad of rijbaan. In verschillende beleidsplannen wordt gewezen op het belang van goede en aantrekkelijke recreatieve fietsvoorzieningen. Van belang voor de lokale recreatieve fietsroutestructuur is hoe deze aansluit bij bovenlokale routestructuren. In de provincie Flevoland is totaal 618 kilometer aan fietspaden en fietsstroken (gegevens 1996). Hiervan ligt 301 kilometer binnen de gemeentegrenzen van Almere. Per 1.000 inwoners en per km2 land betekent dit voor de gemeente Almere respectievelijk 2,67 kilometer (Nederland gemiddeld 1,53) en 2,26 kilometer (Nederland gemiddeld 0,56) aan fietspaden en fietsstroken. In onderzoek van de Fietsersbond scoort Almere qua fietscomfort positief op de aspecten “Directheid”, “Comfort”, “Aantrekkelijkheid” en “Verkeersveiligheid” en negatief op de aspecten “Concurrentie fiets/auto”, “Fietsgebruik” en “Stedelijke dichtheid”. De praktijk wijst uit dat het aantal fysieke knelpunten in de fietsroutestructuur van Almere weliswaar beperkt is, maar desondanks een aanzienlijke investering zal vragen. Het fietsnetwerk in Almere is fijnmazig, met name in de woonkernen zelf. Het accent van dit plan ligt dan ook op het vergroten van de recreatieve bruikbaarheid van het bestaande netwerk voor fietsen en skaten, door het een kwalitatieve impuls te geven. In het plan wordt voorgesteld om in Almere het zogenaamde “knooppuntensysteem” van de ANWB toe te passen. Hierbij worden geen complete routes meer beschreven, maar werkt men met knooppunten met overzichtskaarten en verwijzingsbordjes naar andere knooppunten langs een netwerk van aantrekkelijke fietspaden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 4 van 41

Dit systeem kent een aantal voordelen: ?? Een onbeperkte flexibiliteit van routekeuze en routelengte voor de gebruiker; ?? De kans voor recreatieondernemers en toeristisch-recreatieve organisaties om met behulp van het knooppuntensysteem op zeer eenvoudige wijze eigen routes uit te zetten; ?? Eenduidigheid, duidelijkheid en aantrekkelijkheid voor de recreant; ?? Eenvoudige bebording (knooppuntnummer); ?? Communicatie, promotie en distributie van het knooppuntensysteem zijn voor initiatiefnemer en recreant makkelijk toegankelijk te maken; ?? Draagt bij aan het innovatieve, moderne en aantrekkelijke karakter van Almere voor bezoekers en bewoners. Daar waar de infrastructuur dit toelaat is medegebruik van het knooppuntensteem voor het skaten mogelijk. Met de invoering van het knooppuntensysteem is een globaal investeringsbedrag gemoeid van † 240.000, ofwel ƒ 527.000, inclusief BTW. Het beheer vergt jaarlijks een reservering van † 12.000, ofwel ƒ 25.000, inclusief BTW. De totale lengte aan ontbrekende fietsverbindingen bedraagt circa 22,6 kilometer, verdeeld over 12 tracés. Ten behoeve van het oplossen van deze ontbrekende verbindingen is een totale investering noodzakelijk van circa † 9,2 miljoen, ofwel ruim ƒ 20 miljoen. Voor wat betreft de ontbrekende verbindingen dient te worden opgemerkt dat deze projecten veelal reeds onderdeel uitmaken van de Structuurplannen van de verschillende gebieden of van specifieke projectopdrachten. Teneinde een nauwkeurige inzicht te krijgen in de kostenconsequenties van de introductie van het knooppuntensysteem wordt aanbevolen een ontwerp, bestek en kostenraming hiervan te maken. Aan het gemeentebestuur wordt gevraagd om hiervoor een voorbereidingskrediet beschikbaar te stellen van † 35.000. Op basis het bestek en de kostenraming kan door het gemeentebestuur nieuwe besluitvorming plaatsvinden omtrent de eventuele uitvoering van het knooppuntensysteem.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 5 van 41

1

Inleiding

1.1

Aanleiding

In het beleidsplan ‘Almere Waterstad!’, dat in 1996 is vastgesteld door de gemeenteraad is aangegeven dat: ?? het padenstelsel voor fietsers, wandelaars en andere gebruikers kwalitatief en kwantitatief verbeterd zal worden, waarbij in het bijzonder de bewegwijzering onderzocht zal worden; ?? er interessante fietsdoelen gecreëerd zullen worden; ?? er onderzoek gedaan zal worden naar de ontwikkelingsmogelijkheden voor toeristisch-recreatieve fietsroutes. Deze beleidsuitspraken hebben verder uitwerking gekregen in het gemeentelijk fietsbeleidsplan 2000 “Pak de fiets”, waarin onder meer aandacht geschonken wordt aan de ontwikkeling, het onderhoud en het beheer van het Almeerse fietspadenstelsel. In het bijbehorende actieprogramma is gesteld dat er onder andere specifieke aandacht besteed moet worden aan recreatief fietsen. Naast het recreatieve fietsen is door de gemeente gevraagd ook aandacht te besteden aan een andere routegebonden recreatieactiviteit, namelijk het skaten1. Ook de infrastructuur, faciliteiten, voorzieningen en ontwikkelingsmogelijkheden van skaten worden in het onderzoek betrokken. 1.2

Doelstelling, doelgroepen en probleemstelling

Doelstelling

Het bevorderen van recreatief fietsen en skaten in Almere door het creëren van faciliteiten en omstandigheden waarmee het fietsen in zijn algemeenheid en recreatief fietsen en skaten in het bijzonder aantrekkelijker en plezieriger wordt. Probleemstelling

Hoe kan het recreatief fietsen en skaten in Almere bevorderd worden? Doelgroepen

In het onderzoek worden twee hoofddoelgroepen onderscheiden, te weten: ?? Inwoners van Almere; ?? Bezoekers aan Almere.

1

Daar waar in dit rapport het woord “skaten” wordt gebruikt, is dit veelal bedoeld als verzamelnaam voor het skaten en skeeleren.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 6 van 41

Inleiding

De hoofddoelgroepen kunnen verder gedifferentieerd worden naar bijvoorbeeld gebruiksmotieven, zoals: ?? Gezondheidsmotieven; ?? Rust- en ontspanningsmotieven; ?? Prestatiemotieven; ?? Avontuur en ontdekkingsmotieven; ?? Sociale motieven; ?? Landschappelijke en culturele motieven. Eveneens kan een onderscheid gemaakt worden in de gebruiksduur (de korte ommetjes versus de dagrecreatieve uitjes). 1.3

Aanpak

Bij de start van dit onderzoek is gesproken met (–of informatie betrokken van-) een groot aantal partijen die raakvlakken hebben met de recreatieve routestructuur in Almere. Dit kan zijn omdat ze percelen in eigendom of beheer hebben (gemeente, Stichting Flevolandschap, Staatsbosbeheer) of omdat ze de belangen van de toeristisch-recreatieve gebruikers vertegenwoordigen (Flevolands Bureau voor Toerisme, Stichting Fiets, ANWB, Almeerse schaatsvereniging, Nederlandse Fietsersbond, Stichting Stadspromotie Almere, Nederlandse Skate Bond). Op basis van deze informatie en van relevante beleidsdocumenten is in deze rapportage een analyse gemaakt van de huidige situatie en de ontwikkelingen die van belang zijn voor het ontwikkelen van een goed routeproduct voor Almere. Het onderzoek is begeleid door de afdelingen Sport, Recreatie & Toerisme en Verkeer & Vervoer van de gemeente Almere. In hoofdstuk 2 wordt een analyse gegeven van het recreatief fietsen en skaten, op het gebied van vraag, ontwikkelingen en beleid. Hoofdstuk 3 focust zich specifiek op de situatie met betrekking tot het recreatieve fietsen en skaten in Almere, het aanbod, het gebruik, kansen en knelpunten. Hoofdstuk 4 vormt de visie op het toekomstige fietsen skateproduct in Almere. De visie wordt onderbouwd en toegelicht met behulp van kaarten inzake het voorgestelde routeconcept. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 de visie uitgewerkt in projecten en acties, gekoppeld aan een globale budgetraming en planning. Alvorens het plan aan de raad ter beoordeling wordt voorgelegd, is het conceptplan in een inspraakronde besproken met belanghebbende partijen. Van de volgende partijen zijn opmerkingen op het concept-plan ontvangen die verwerkt zijn in dit definitieve plan “Freewheelend door Almere”: ?? Provincie Flevoland; ?? ANWB; ?? Almeerse Schaatsvereniging; ?? Fietsersbond, afdeling Almere; ?? Stichting Flevo-landschap; ?? Staatsbosbeheer.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 7 van 41

Inleiding

De reacties komen in hoofdlijnen neer op een positieve grondhouding ten opzichte van het in dit plan beschreven systeem voor recreatief fietsen en skaten. Kanttekeningen worden onder andere geplaatst bij de dichtheid van het systeem, de materiaalkeuze, de definitieve routing, de landschappelijke inpassing en de beheersverantwoordelijkheid. Deze opmerkingen zullen bij de uitwerking van het plan betrokken worden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 8 van 41

2

Recreatief fietsen en skaten nader bekeken

2.1

Recreatief fietsen

2.1.1

Differentiatie fietsdoelgroepen

Nederland telt zo’n 17 miljoen fietsen. Uit het CBS dagtochten onderzoek (1995/1996) blijkt dat in 24% van de gevallen de fiets als belangrijkste vervoermiddel bij dagtochten gebruikt is. Dit komt neer op ruim 224 miljoen dagtochten. Per persoon worden er jaarlijks 14 dagtochten ondernomen waarbij de fiets als belangrijkste vervoermiddel geldt. In de situatie Almere komt dit met een inwonertal van 155.000 neer op bijna 2,2 miljoen dagrecreatieve activiteiten per fiets per jaar. Hierbij moet nog opgemerkt worden dat in de definitie van CBS een dagtocht bestaat uit een activiteit van tenminste 2 uur. Korte ommetjes per fiets zijn hierbij dus niet inbegrepen. Uit eerder onderzoek2 onder recreatief toerende fietser in de Krimpenerwaard is gebleken dat meer dan de helft van het aantal fietsbewegingen korter duurde dan twee uur. Globaal kan dus geconcludeerd worden dat het aantal recreatieve fietsbewegingen in Almere ongeveer ligt op 4,4 miljoen per jaar. Bij het fietsgebruik kunnen verschillende soorten fietsers worden onderscheiden, te weten de utilitaire fietsers en de recreatieve fietsers. Bij het utilitair fietsen gaat het met name om het woon-school verkeer, woonwerkverkeer en het woon-boodschappen fietsverkeer. Het utilitaire fietsverkeer behoort niet tot dit onderzoek. Gegevens omtrent het utilitaire fietsen zullen in deze rapportage uitsluitend gebruikt worden om een vergelijking te maken met het recreatieve fietsen. Bij het recreatief fietsverkeer kan een onderscheid worden gemaakt in het gedrag van de recreatieve fietser, te weten objectgericht fietsen, toerfietsen en sportfietsen. Objectgericht fietsen

Hiervan is sprake wanneer de fietser via de kortste weg naar het einddoel van de fietstocht streeft, bijvoorbeeld naar een bos, park, zwembad, speeltuin e.d. De duur van de tocht is in het algemeen niet langer 45 minuten met een gemiddelde afstand van 10 kilometer. Deze groep is enigszins vergelijkbaar met het woon-werk fietsverkeer.

2

Bron: verdeling van de netto fietstijd van de recreatief toerende fietsers in de Krimpenerwaard, Klinkers 1989.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 9 van 41


Toerfietsen

Hiervan is sprake wanneer de fietsers een tocht maken langs routeonderteunende voorzieningen en de fietsers vooral aandacht hebben voor de omgeving. Het gaat hierbij met name om de belevingsaspecten van de fietsroute. Het gebied waar men fietst, kan worden opgevat als doelgebied. Bij het toerfietsen is een onderverdeling gemaakt naar korte tochten ofwel een ommetje van een uurtje (circa 10 kilometer), lange tochten, waarbij minimaal 2 tot 3 uur wordt gefietst (20-40 kilometer) en in meerdaagse toerfietstochten (lange afstandsfietstochten), waarbij onderweg overnacht wordt. Sportfietsen

Het sportfietsen heeft als doel om op plezierige wijze zoveel mogelijk kilometers af te leggen (prestatiegericht). Het type gebied en de aanwezige voorzieningen spelen hierin een belangrijkere rol dan de directe omgeving. Er worden tochten gemaakt (vaak meerdaagse tochten) van 50 tot 125 kilometer per dag. Het wedstrijdfietsen in verenigingsverband en het All Terrain Bike (ATB)-fietsen op een vast wielerparcours wordt in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten, omdat dan sprake is van een specifieke sportaccommodatie. 2.1.2

Het fietsgebruik in Almere

Uit het fietsbeleidsplan 2000 van de gemeente Almere blijkt dat het utilitair fietsen het belangrijkste onderdeel is van het fietsgedrag. Zo’n 81% lokaal en 78% landelijk heeft betrekking op fietsmotieven anders dan sociaalrecreatieve motieven3.

Tabel 1: fietsverplaatsingen per motief Motief Werk School Winkel Sociaal-recreatief Overig TOTAAL

Almere 10,8% 19,0% 22,6% 19,3% 28,3% 100%

Referentiesteden 15,0% 13,0% 22,9% 22,3% 26,8% 100%

Bron: Pak de fiets, fietsbeleidsplan 2000, figuur 2.9

Per dag legt de gemiddelde Almeerder ongeveer 2,1 kilometer af per fiets. Hiervan heeft 0,5 kilometer betrekking op het sociaal-recreatieve motief. Bij referentiesteden ligt dit cijfer op gemiddeld 3,0 fietskilometer per inwoner per dag, waarvan 0,9 kilometer betrekking heeft op het sociaal-recreatieve motief. Concluderend kan vastgesteld worden dat de Almeerder realtief weinig fietst, ook bezien vanuit het sociaal-recreatieve motief. Uit onderzoek4 blijkt 71% van de respondenten in de vrije tijd wel eens te fietsen. De recreatieve fietsdeelname neemt toe met de huishoudengrootte, opleiding en leeftijd. Van de respondenten fietst 61% voornamelijk in Almere. De belangrijkste reden om buiten Almere te fietsen, heeft te maken met de aantrekkelijkheid van de omgeving. Ruim éénderde van de fietsers maakt wel eens gebruik van een gemarkeerde fietsroute. Het liever zelf willen bepalen van een fietsroute en de onbekendheid met het bestaan van routes vormen de belangrijkste argumenten om gemarkeerde routes niet (vaker) te gebruiken. 3 4

Bron: Pak de fiets, fietsbeleidsplan 2000, figuur 2.9. Bron: Als Almere vrij heeft, een onderzoek naar de deelname aan openluchtrecreatie, watersport, stedelijke recreatie en sport in Almere, Gemeente Almere (OWS/S&R) 1995.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 10 van 41


2.1.3

De wensen van de recreatieve fietser

Recreatieve fietsers stellen eisen aan de omstandigheden waarin zij hun activiteit willen bedrijven. Deze eisen kunnen per type recreatieve fietser verschillen. Een duidelijk verschil met de utilitaire fietser is het belevingsaspect dat voor de recreatieve fietser een veel grotere rol speelt. Veiligheid

Mensen willen ongehinderd en ontspannen kunnen fietsen. De hinder van andere, gemotoriseerde verkeersdeelnemers moet zo klein mogelijk zijn. Veiligheid in relatie tot recreatief fietsen kent twee aspecten, te weten: ?? Objectieve veiligheid / Verkeersveiligheid (kans op ongevallen); ?? Subjectieve / Sociale veiligheid (perceptie van onveilige situaties). Comfort

Aspecten die van belang zijn om comfortabel te kunnen fietsen zijn: ?? Ondergrond ?? Verhard / onverhard ?? Type verharding ?? Beheer en onderhoud ?? Ligging ?? Vrijliggend ?? Langsliggend ?? Fiets- en suggestiestroken ?? Obstakels ?? Kruisingen / onderbrekingen ?? Fietssluizen, vee- en wildroosters ?? Scherpe bochten (met name voor trimfietsen) ?? Dimensies (breedte) De recreatieve fietser heeft een voorkeur voor vrijliggende fietspaden, die niet langs een weg voor andere verkeersdeelnemers ligt. Er worden hoge eisen gesteld aan de verhardingskwaliteit en obstakels moeten zoveel mogelijk vermeden worden. Routing

De aanwezigheid van goede en veilige infrastructuur alleen is onvoldoende. Recreatieve fietsers willen aantrekkelijke recreatieve routes, bestaande uit: ?? Een gevarieerd aanbod aan verschillende routes. Dit wil zeggen differentiatie in lengte, entourage, afwisselend landschap, fietsdoelen, thematiek, cultuurhistorische elementen, etc.; ?? Routes door een aantrekkelijke, gevarieerde omgeving met oriëntatiepunten in het landschap; ?? Herkenbare en consistente routes; ?? Verbindingen die aansluiten op plaatsen van herkomst en bestemmingen van fietsers; ?? Knooppunten/schakels in routes, die het mogelijk maken routes te variëren of afwisseling te vinden met andere vormen van vrijetijdsbesteding; ?? Hulpmiddelen bij of over de routes, zoals kaartmateriaal, bewegwijzering, informatieborden, etc.; ?? Aanvullende voorzieningen, zoals horeca, fietsverhuur, fietsstallingen, parkeervoorzieningen, picknickplaatsen, bankjes, arrangementen, etc.; ?? Bij meerdaagse tochten is de aanwezigheid van overnachtingsmogelijkheden van belang.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 11 van 41


Indien de verschillende typen fietsers gekoppeld worden aan de wensen qua gebruik ontstaat het volgende beeld. Tabel 2: kenmerken van de verschillende typen fietsers Type fietser Kenmerken Objectgerichte fietsers ?? Fietsduur maximaal ca. 45 minuten (enkele reis) (Doelgericht fietsen) ?? Afstand tot object maximaal 10 km. ?? Vooral lokaal gebruik ?? Veelal herhaalt gebruik ?? Aantrekkelijke route (decor) ?? Rechtstreekse route ?? Interessante/aantrekkelijke fietsdoelen (bos, park, zwembad, strand, speeltuin, winkelgebied, uitgaansgebied, attractie, etc.) ?? Comfortabele en veilige route Toerfietsen ? Korte toertochten (ommetjes) van een uur (10-15 km). (Belevingsgericht fietsen) ? Toerfietstochten (veelal 15-40 km). ? (Meerdaagse) lange afstandsfietstochten.

Sportfietsen (Prestatiegericht fietsen)

?? Voldoende en gevarieerde (lengte, thema, tracés) routes noodzakelijk ?? Afwisselende route ?? Beschutting tegen weer en wind ?? Beleven van een aantrekkelijk landschap ?? Mogelijkheden voor tussenstops bij horeca, bezienswaardigheden, rustplaatsen, bezoekerscentra, etc. ?? Lokaal, regionaal en toeristisch gebruik ?? Met name bij toerfietsen is er een sterke behoefte aan informatie over landschap, bezienswaardigheden en achtergronden ?? Behoefte aan routebeschrijvingen en recreatieve bewegwijzering ?? Overnachtingsmogelijkheden (LAF) Wielrennen ?? Lengte 50-125 km. ?? Door lengte veelal een bovenlokaal karakter ?? Stelt hoge eisen aan het comfort (verharding) en de veiligheid van de infrastructuur ?? Zo min mogelijk obstakels in de route (kruisingen, fietssluizen, scherpe bochten, etc. ?? Minder behoefte aan uitgezette routes ?? Stippelen veelal zelf van tevoren route uit ?? Maken gebruik van bestaande bewegwijzering ATB ?? Onverharde paden ?? Afwisselend breed en smal ?? Obstakels en hindernissen als onderdeel van de route ?? Lengte gebaseerd op > 1 uur ?? In kwetsbare gebieden gemarkeerde routes ?? Ruig terrein met hoogteverschillen ?? Geen combinatie met ander gebruik ?? Veiligheid (kruisingen beperken, snelheidsremmende maatregelen, waarschuwingsborden bij gevaarlijke situaties)

Concluderend kan gesteld worden dat ten behoeve van het objectgericht fietsen de fietsroute van secundair en het fietsdoel van primair belang is. Voor deze groep met fietsers moeten interessante fietsdoelen beschikbaar zijn of gecreëerd worden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 12 van 41


Voor de toerfietsers zijn aantrekkelijke routes van belang. Voor de langere toerfietstochten geldt dat deze bij voorkeur beschreven en/of bewegwijzerd dienen te worden (lokaal, regionaal en toeristisch gebruik). Voor de korte ommetjes is dit minder van belang, aangezien het in dit geval veelal gaat om de lokale bevolking die bekend is in -en met- het gebied. Hierbij moet echter opgemerkt worden dat uit andere lokale vrijetijdsonderzoeken gebleken is dat de Almeerder relatief onbekend is met de (omgeving van de) eigen stad en de recreatieve mogelijkheden daarbinnen. Ook voor sportfietsers behoeven geen extra maatregelen genomen worden, buiten doorstroommogelijkheden op een veilige en comfortabele infrastructuur. Het accent in de uitwerking zal op de groep toerfietsers komen te liggen, die tochten afleggen tussen de 15 en 40 km. Vooralsnog worden er geen nieuwe All Terrain Bike (ATB)-routes in dit plan opgenomen. Indien hieraan wel een behoefte wordt gesignaleerd, zal dit separaat beoordeeld worden. 2.2

Skeeleren en skaten

2.2.1

De vraag naar skeeleren en skaten

Het afgelopen decennium is sprake geweest van een onstuimige groei van het inline-skaten (rolschaats met 4 wielen in één lijn) en skeeleren (snellere schaats met 5 wielen in één lijn) in Nederland. Wat begon als een aarzelende start met de opkomst van het skeeleren als training voor het schaatsen eind jaren tachtig is in de jaren ‘90 uitgegroeid tot een volwaardige recreatie- en vervoersactiviteit. Het inline–skaten is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten. De inline-skate heeft in het begin van de jaren negentig vanuit de ijshockeywereld dit land veroverd en geleid tot een rage waar miljoenen Amerikanen aan deelnamen. In 1997 waaide de belangstelling voor het skaten in volle hevigheid over naar Europa. Het skaten was toen, met name in Oost- en Noord-Nederland, al een populaire sport. De Nederlandse marathonschaatsers deden in de zomerperiode mee aan een skatecompetitie. Daarnaast werd het skaten gezien als aantrekkelijke trainingsactiviteit voor schaatsers en schaatsliefhebbers. Met de opkomst van het inline-skaten heeft de activiteit vooral ook een recreatief karakter gekregen, vergelijkbaar met fietsen en wandelen. Naar schatting zijn er momenteel zo’n anderhalf miljoen tot twee miljoen actieve skaters in Nederland. Het jaar 2000 stond in het teken van de dalende verkoop van skates en skate-accessoires. De vraag is of dit een signaal is van een instortende skatemarkt. Volgens de Skatebond Nederland was dit een te verwachten ontwikkeling. De groei van verkoop was de laatste jaren zeer groot. Vervangingsaankopen zijn nog niet aan de orde. Men heeft de mogelijkheid om zelf wieltjes, lagers en dergelijke te vervangen. Het volume van de omzet is daarmee tijdelijk gedaald. De Skatebond Nederland verwacht dat over een jaar of twee de verkoop weer een opleving zal ondergaan, maar dan met minder verkooppunten.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 13 van 41


Dat de belangstelling groot is, wordt geïllustreerd in het aantal georganiseerde toertochten. In 2000 is er in Nederland een kleine 180 toertochten georganiseerd, waaronder twee maal de “Almeerse Skeelertoertocht” (in mei en oktober). In de zomer van 2001 vond het evenement “Women on Wheels” in Almere plaats. Dit evenement wordt in de volgende jaren gecontinueerd. Op termijn (binnen circa 10 jaar) verwacht de bond dat het aantal actieve skaters zal groeien van 2 miljoen naar 5 miljoen beoefenaars. Dit wordt met name onderbouwd vanuit de volgende trends en signalen: ?? Het recreatieve en fitness-skaten (de grootste groep volwassen skaters) zal steeds belangrijker worden: ?? Het wordt in toenemende mate een gezinsactiviteit; + ?? De leeftijdsgrens is zich aan het oprekken richting 50 . ?? Een (mogelijk) te verwachten verschuiving van recreatief gebruik naar het gebruik voor woon-werkverkeer. Dit als gevolg van nieuwe skatemodellen waarbij de wieltjes eenvoudig onder een gewone schoen geklikt kunnen worden. ?? Skaten/skeeleren is vanaf 2004 wellicht een olympische sport. 2.2.2

De wensen van de skeeleraar/skater

Binnen het inline-skaten en skeeleren zijn verschillende gebruikersgroepen te onderscheiden, met elk hun eigen eisen aan voorzieningen en skates. Onderstaand is een overzicht weergegeven. Tabel 3: doelgroepen, accommodatiegebruik en kenmerken van skeeleraars en skaters Doelgroep

KINDEREN ?? ??

Leeftijd tussen 5-16 jaar Vormen de helft van het totaal aantal skaters

FUN/RECREATIE ?? Veelal volwassenen van 18-35 jaar ?? Ongeorganiseerd ?? Grootste groep volwassen skaters FITNESS ?? Volwassen van 18-35 jaar ?? Zijn zowel georganiseerd als ongeorganiseerd

SPEEDSKATEN/SKEELEREN ?? ?? ?? ??

Volwassenen, duursporters/recreanten Veelal georganiseerd Niet zo’n grote groep, inschatting tussen enkele duizenden en tienduizenden Toename naar deelname in groepsverband

@ Grontmij

Accommodatiegebruik

Kenmerken

??

Geen specifieke voorzieningen noodzakelijk In/op woonerven, stoepen en straten

?? ??

Recreatief “krabbelen” Bezitten veelal goedkope en minder rollende skates (4 wielen)

?? ?? ??

Stadsparken Bekende skateroutes Benodigde breedte route ca. 1,40 m.

?? ?? ??

Zoeken korte routes (max.15 km.) Gebruiken mid-price 4 wiel skates Hebben een beperkte techniek

??

Start vanaf huis, maar willen ook een lange afstand afleggen voor een mooie skateplek

?? ?? ??

Behoefte aan beschreven routes Rijden afstanden tussen de 10 en 60 km. Ontwikkelen een snelheid tussen de 15-20 km/uur Hebben een ontwikkelde techniek

??

?? ?? ?? ??

Grotere tochten van 40 tot 200 km Doen meer mee aan toertochten Benodigde breedte route ca. 1,20 m.

?? ??

Veelal skeelers (ƒ 500 – ƒ 2.000) met een lage schoen en 5 wielen (diameter 80 mm en 80A hardheid) Ontwikkelt hogere snelheden: > 20 km/uur

23.0288.1, rev. 1.0 blad 14 van 41


Doelgroep

Accommodatiegebruik

AGRESSIVE ?? ??

Specifieke jonge categorie skaters, gebaseerd op het skateboarden, veelal jeugd 12 - 20 jaar Kleine groep (ca. 5% totaal aantal skaters), maar is wel trendsettend

?? ?? ?? ??

FREESTYLE ?? Beperkte specifieke gebruikersgroep

DOWNHILL ?? Komt in Nederland nog nauwelijks voor, enkele honderden skaters uit Amerika en de Alpenlanden ?? Georganiseerd

Kenmerken

“streetparcours” (parcoursen met ?? obstakels, zoals grindbars, jumpramps en quarterpipes) “Mini- of midi halfpipe” ?? (halfcilindrische baan om heen en weer te skaten) “vert” (brede halfpipe met hoge en exact verticale wanden) Dit soort voorzieningen zijn vooral te vinden op skateparks5

?? ??

Vrij stuk asfalt van ca. 0,60 m. Accessoires zoals flesjes/bekertjes t.b.v slalom

??

Hellingen en een bochtig parcours

??

Specifieke (hoge) agressive inline skate met kleine en keiharde wielen (diameter 78 mm en tot 100A hardheid) Accent niet op snelheid maar op actie en stunten

soort van “kunstskaten (bijvoorbeeld slalommen, hoogspringen zonder springschans of verspringen)

Bronnen : “Inline skaten”, ir. H.J. Smit, onderdeel uit Handboek Recreatie &Toerisme, december 2000 en Mondelinge informatie Skatebond Nederland, december 2000. 2.2.3

Juridische status skaten en skeeleren

In 1986 is met behulp van een proefproces vastgesteld dat skaters juridisch behoren tot de categorie voetgangers (RVV 1990). Dit betekent dat de skater bij aanwezigheid van een voetpad langs fietspad of rijbaan wettelijk verplicht is het voetpad te gebruiken. De skater kan vanuit deze juridische positie ook geen voorrang ontlenen aan een voorrangsweg of voorrangskruising ook al rijdt de skater bij afwezigheid van een voetpad op de rijbaan6. In de praktijk zal men recreatieve skaters (m.u.v. kinderen) vooral op de rijweg en het fietspad tegenkomen. De (asfalt)weg is vaak gladder en bevat veelal minder obstakels. Aan de andere kant is te verwachten dat skaten op het voetpad conflictsituaties op zal leveren met voetgangers, met name vanwege het snelheidsverschil. Erkende knelpuntgebieden zijn bijvoorbeeld de voetgangerszone in winkelgebieden, waar niet gefietst mag worden, maar waar skaten juridisch mogelijk is. Momenteel wordt door een platform onder leiding van ANWB en Nederlandse Skatebond (met onder andere Fietsersbond ENFB, Stichting Landelijk Fietsplatform) gekeken naar de veiligheid van de skater. Het platform wil (ondersteund door de betrokken sportbonden en recreatieve organisaties) een gedragscode vaststellen die onder meer de skater gelijk stelt aan de fietser. Wellicht wordt deze gedragscode op termijn wettelijk vastgelegd. In dit plan wordt er vanuit gegaan dat de skater vooral gebruik maakt van het fietspad en de rijbaan (vergelijkbaar met fietsers). 5

Skateparks en/of skatepleinen zijn specifieke accommodaties gericht op de jeugd. Het zijn laagdrempelige accommodaties, bijvoorbeeld in de vorm van een grote multifunctionele skatehallen, zoals deze zijn gerealiseerd in Den Haag en Rotterdam. De belangrijkste skateparks in Nederland zijn Rollerwave in Zandvoort en de twee Skateland-vestigingen in Den Haag en Rotterdam. 6 Volgens de Almeerse Schaatsvereniging kan het juridische aspect van de skeeleraar als voetganger worden ondervangen door skeelerpaden routes te laten volgen waar een naastliggend voetpad ontbreekt. In dit geval is een voetganger verplicht gebruik te maken van het fietspad als voetpad. In Almere liggen veel fietspaden niet langs voetpaden, waardoor (volgens de Almeerse Schaatsvereniging) zonder juridische bezwaren door de skeeleraar gebruik gemaakt kan worden van fietspaden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 15 van 41


2.3

Beleidsontwikkelingen met betrekking tot fietsen en skaten

Rijksbeleid

Er zijn in principe vijf ministeries die zich in meer of mindere mate met de recreatieve activiteiten fietsen en skaten bezig houden. Landbouw, Natuurbeheer en Visserij LNV stimuleert waar mogelijk in fysieke zin en in voorwaardenscheppende zin. Het beleid is tweeledig: enerzijds gaat het om het ruimtelijk beleid en anderzijds gaat het om het versterken van de belangrijke recreatieve activiteiten. Het beleid van LNV is meer gericht op het landelijk gebied en de stadsranden. Enkele speerpunten bij dit Ministerie ten aanzien van fietsen zijn: ?? Bevorderen van de toegankelijkheid van het landelijk gebied voor de recreatieve fietser; ?? Bereikbaarheid vanuit het landelijk gebied vanuit de stadsgewesten; ?? Uitbreiding van recreatieve fietsmogelijkheden in of nabij stedelijke gebieden. Economische Zaken EZ heeft geen specifiek beleid voor fietsen en skaten. Zij beperkt zich op het gebied van recreatie en toerisme voornamelijk tot promotie en marketing en doet dat via Toerisme Recreatie Nederland. Wel wordt in de recent verschenen “Beleidsbrief toerisme en recreatie” van EZ en LNV de wenselijkheid van uitbreiding van de landelijke netwerken voor langeafstandswandel- en langeafstandsfietsroutes aangegeven. Verkeer en Waterstaat V&W zet de hoofdlijnen voor het verkeers- en vervoersbeleid uiteen. Het Masterplan Fiets (1991) vormt een uitwerking van het fietsverkeer en is dus voor het sociaal-recreatief fietsverkeer relevant. Het ondersteunt onder andere Stichting Landelijk Fietsplatform. In de “derde nota voor verkeer en vervoer” (NVVP 2000) wordt alleen het Fietsberaad genoemd. Over skaten worden in beide nota’s geen uitspraken gedaan. Volksgezondheid, Welzijn en Sport VWS verwoordt haar beleid onder andere in de Sportnota (1996). Ze heeft geen specifiek beleid ten aanzien van recreatief fietsen en skaten, maar bekijkt de recreatieve activiteiten vooral uit het oogpunt van gezondheid. Op ad-hoc basis krijgen de activiteiten aandacht in de vorm van acties en campagnes, bijvoorbeeld door het organiseren van een landelijke fietstocht voor allochtonen. Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu VROM heeft eveneens geen specifiek beleid voor fietsen en skaten. Zij heeft echter meer in algemene zin aandacht voor dit soort activiteiten. Relevante aspecten voor fietsen en skaten zijn: ?? de bereikbaarheid van recreatieve voorzieningen per fiets; ?? de uitbreiding van recreatiemogelijkheden in stedelijke gebieden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 16 van 41


Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan (2000)

In het PVV wordt geconstateerd dat het fietsgebruik in Flevoland lager ligt dan het gemiddelde over heel Nederland. Vooral buiten de bebouwde kom wordt er weinig gefietst. De oorzaken hiervan worden gezocht in de grote afstand tussen de kernen, de barrièrewerking van de vele wateren en het grootschalige open landschap. Per jaar worden er in Flevoland ongeveer 800.000 fietskilometers afgelegd. De provincie stelt zich ten doel het fietsgebruik in Flevoland te stimuleren. Voor wat betreft het recreatieve fietsverkeer wordt veel belang gehecht aan de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van recreatieve voorzieningen met de fiets. Ook de aanleg en onderlinge koppeling van recreatieve fiets-, ruiter-, wandelen kanoroutes wordt gestimuleerd. Landschappelijke beleving speelt bij recreatieve routes een belangrijke rol, maar de directheid van de route is minder belangrijk. Recreatieve fietsroutes moeten volgens de Provincie aan de volgende kwaliteitseisen voldoen: ?? Veilig (verkeersveiligheid en sociale veiligheid); ?? Goed onderhouden en comfortabel (afmetingen en vormgeving conform CROW 74 7); ?? Bewegwijzerd; ?? Aantrekkelijk. Omgevingsplan Flevoland (2000)

Het provinciaal beleid is er op gericht om de recreatiemogelijkheden in en nabij de woonomgeving en het gebruik daarvan te vergroten. Er wordt gestreefd naar een verbetering van de recreatieve infrastructuur en de bereikbaarheid vooral in de directe nabijheid van de woonomgeving. Door sport, recreatie en groenfuncties te combineren wordt de leefbaarheid van de openbare ruimte vergroot. Met het complementeren en verbeteren van een samenhangend systeem van verbindingen, als onderdeel van de nationale routestructuur, wil de provincie het fietsgebruik buiten de bebouwde kom stimuleren. De zorg voor stedelijke recreatie is vooral een gemeentelijke verantwoordelijkheid. De verdere ontwikkeling van het wandel-, fietsen ruiterpadennet wordt van groot belang geacht. Figuur 1: streefbeeld ontwikkeling recreatie en toerisme

Bron: Omgevingsplan Flevoland; fragment figuur 4.9 7

Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek, publicatie 74; Tekenen voor de fiets.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 17 van 41


Het gebied vanaf het Waterlandsebos, langs het Gooimeer en IJmeer tot aan Pampushaven wordt aangemerkt als recreatiezone, met daarin een drietal zwaartepunten voor recreatie en toerisme en een recreatiesteunpunt. Binnen recreatie-ontwikkelingszones wordt gestreefd naar grotere thematische samenhang, complementariteit en kwaliteitsverbetering van zwaartepunten, steunpunten en recreatieve verbindingszones. Tussen het Cirkelbos en het Hulkesteinsebos en tussen Lelystad-Oostvaardersplassen-Almere zijn in het Omgevingsplan recreatieve verbindingszones aangegeven (zie figuur 1). Recreatieve verbindingszones leggen een functionele verbinding tussen recreatie-ontwikkelingszones. Beleids- en Actieplan Recreatie en Toerisme Flevoland - Concept Nota Verkenningen (2001)

Op het gebied van fietsen in Flevoland is er een groot probleem ten aanzien van de kwaliteit van de recreatieve fietspaden. De energie die de laatste jaren gestoken is in de opname van Flevoland in het landelijk netwerk van langeafstandsfietsroutes (LF-routes) levert nog onvoldoende rendement op. De bewegwijzerde LF15 Boerenlandroute, de LF20 Flevoroute en de beschreven route van Enkhuizen via Lelystad naar Harderwijk kennen de nodige knelpunten en het ontbreekt daardoor aan kwaliteit, belevingswaarde, veiligheid en aantrekkelijkheid. Het risico is zelfs aanwezig dat het imago van Flevoland hierdoor afbreuk wordt gedaan. Net als bij het wandelen is er bij het fietsen een stelsel van rondgaande routes. Flevoland kent negen bewegwijzerde en elf beschreven ANWB-routes. Ook deze routes hebben vrijwel zonder uitzondering nog te lijden aan gebrek aan onderhoud en belevingswaarde. De gidsjes worden verhoudingsgewijs weinig verkocht. Investeringen en actieve(re) marketing zijn ook hier dringend noodzakelijk. Pak de fiets, het kán in Almere (2000)

In het fietsbeleidsplan Almere wordt het wensbeeld geschetst dat de gemeente Almere voor de fiets in Almere nastreeft. Almere kent een over het algemeen goed en fijnmazig fietsnetwerk. De kwaliteit van het fietsnetwerk wordt bepaald door de factoren directheid & samenhang, veiligheid, comfort en aantrekkelijkheid. In het fietsbeleidsplan wordt een aantal kwaliteitseisen geformuleerd die met name samenhangen met de eerste drie factoren. Tabel 4: kwaliteitseisen utilitair fietsnetwerk Almere HOOFDFIETSNETWERK EISEN ?? ?? ??

?? ?? ?? ??

Gesloten verharding (asfalt of beton) Fijnmazig: maaswijdte 300 x 300 meter Effectieve breedte: ?? Minimaal 3.00 meter bij tweerichtingspaden; ?? Minimaal 2.00 meter bij éénrichtingspaden; ?? Minimaal 1.50 meter bij fiets(suggestie)stroken; Voorrang t.o.v. autoverkeer; Opgenomen in het strooiplan; Verlicht; Geen fietsbelemmerende maatregelen (zoals schaarhekjes).

DOORSTROOMASSEN EISEN ?? ?? ??

?? ?? ?? ??

Asfaltverharding; Directe, rechtstreekse route; Effectieve breedte: ?? Minimaal 3.50 meter bij tweerichtingspaden; ?? Minimaal 2.00 meter bij éénrichtingspaden; ?? Minimaal 2.00 meter bij fiets(suggestie)stroken; Voorrang t.o.v. autoverkeer; Opgenomen in het strooiplan; Verlicht; Geen fietsbelemmerende maatregelen (zoals schaarhekjes).

Bron: Pak de fiets, het kan in Almere. Fietsbeleidsplan 2000 gemeente Almere.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 18 van 41


Voor recreatieve fietsroutes is het aspect van een directe, rechtstreekse route veel minder van belang. Daar staat tegenover dat de aantrekkelijkheid van route en landschap en het belevingsaspect een veel grotere rol spelen dan bij utilitaire fietspaden. Om de kwaliteit van de fietsvoorzieningen ook in de komende jaren op peil te houden is er in het uitvoeringsprogramma van het fietsbeleidsplan een vijftal projecten gedefinieerd: ?? Kwaliteit doorstroomassen en hoofdfietsnetwerk; ?? Bewegwijzeringsplan; ?? Fietsparkeerplan; ?? Ontwikkelen en bevorderen recreatief fietsen; ?? Promotie fietsgebruik. Almere Waterstad, toeristisch recreatief beleidsplan (1996)

In het beleidsplan wordt gesteld dat een groot deel (71%) van de Almeerse bevolking deelneemt aan recreatief fietsen. De belangstelling voor het fietsen, ook over langere afstand en als georganiseerde tocht, neemt toe. De faciliteiten voor het fietsen zullen met name kwalitatief verbeterd worden. De bewegwijzering wordt aangepakt en de voorzieningen langs fietspaden worden uitgebreid. Hierbij is te denken aan het plaatsen van bankjes en informatieborden en het creëren van interessante fietsdoelen. Er wordt in het beleidsplan onderscheid gemaakt tussen aandachtsgebieden, stadscorridors (ook wel stadsverbindingszone of landschapsontwikkelings-zone genoemd) en toeristischrecreatieve knooppunten.

Figuur 2: toeristisch-recreatieve speerpuntgebieden.

Aandachtsgebieden zijn gebieden die vanuit toeristischrecreatief perspectief (in potentie) aantrekkelijke gebieden vormen voor activiteiten of vestigingen. Stadscorridors zorgen voor verbinding en samenhang tussen verschillende leefomgevingen. Ze hebben ten doel om uiteenlopende elementen samen te rijgen tot één geheel. Stadscorridors bestaan uit langzaamverkeersverbindingen met een hoge gebruiksintensiteit, die op aantrekkelijke wijze landschappelijk zijn “aangekleed”.

@ Grontmij

Bron: Almere waterstad, toeristisch recreatief beleidsplan, kaart 6.

23.0288.1, rev. 1.0 blad 19 van 41


Knooppunten zijn kruispunten van de stadscorridor met andere vormen van verkeer (autowegen, vaarwegen, openbaar vervoer) en zijn mede bepalend voor de bereikbaarheid van recreatieve voorzieningen. Knooppunten vormen aantrekkelijke vestigingsplaatsen voor toeristisch-recreatieve voorzieningen. Koepelvisie dagrecreatie SBB (2000)

De doelstellingen van Staatsbosbeheer om zoveel mogelijk terreinen open te stellen, de basisvoorzieningen gratis aan te bieden en meer mensen in contact te brengen met natuur leiden er toe dat SBB zich meer en meer gaat richten op de stedelijke omgeving. Routegebonden recreatievormen, zoals toerfietsen, racefietsen, ATB-fietsen en ook skaten behoren daarmee tot belangrijke elementen in het recreatief gebruik van de terreinen van SBB. Staatsbosbeheer hanteert de volgende streefnormen voor wat betreft recreatieve fietspaden. Tabel 5: streefnormen recreatieve fietspaden SBB Voorziening Kwaliteit Fietspad beton

Fietspad schelpen/gravel

ATB paden

?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ??

Hele jaar toegankelijk Geen scheuren breder dan 1,5 cm. Nieuwe fietspaden minimaal 1.50-2.00 meter breed Korte bermvegetatie Geen overhangende takken Geen gevaar voor vallend hout Geen hoogteverschil met de berm Niet structureel water op het pad Geen afbrokkelende randen en verzakkingen Veilig (aantal kruisingen tot een minimum beperken) 1 picknickset per 3.000 meter Hele jaar toegankelijk Geen gaten groter dan 0,25 m2 en 3 cm diep Niet smaller dan 0,75 meter Korte bermvegetatie Geen overhangende takken Geen gevaar voor vallend hout Geleidelijke overgangen naar bermen Veilig (aantal kruisingen tot een minimum beperken) 1 picknickset per 3.000 meter Hele jaar toegankelijk Eenrichtingverkeer Gemarkeerde route Veilig (aantal kruisingen tot een minimum beperken, snelheidsremmende maatregelen, waarschuwingsborden bij gevaarlijke situaties) Geen combinatie met ander gebruik Geen verharding Afwisselend smal en breed Lengte gebaseerd op > 1 uur

Bron: Koepelvisie dagrecreatie SBB (2000)

Beleid Fietsersbond ENFB

De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere fietsmogelijkheden. Zij streven ernaar de mogelijkheden voor de dagelijkse en de recreatieve fietser te verbeteren en uit te breiden. Er is niet altijd sprake van een duidelijk onderscheid tussen deze twee categorieën zolang het om fietsvoorzieningen gaat.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 20 van 41


Voor recreatief fietsen geldt bij uitstek dat: ?? Er zoveel mogelijk autovrij gefietst moet kunnen worden op vrijliggende paden, waarbij de mooie ligging belangrijker is als een directe verbinding. ?? De fietsbereikbaarheid van recreatie- en natuurgebieden verbeterd moet worden; ?? De onderhoudsstaat van de paden en de bewegwijzering behoorlijk moet zijn. Een goed onderhouden fietspadenstelsel betaalt zich ruimschoots terug door economische ontwikkeling van horeca en dergelijke; ?? Er een goede aansluiting is van het fietsnetwerk op stations; ?? Er met name op de stations voldoende en goede huurfietsen beschikbaar zijn. De Fietsersbond is op lokaal, regionaal en nationaal niveau betrokken bij de totstandkoming van veel (beleids)plannen met betrekking tot fietsen. 2.4

Trends

Fietsgebruik

In het laatste onderzoek dagrecreatie8 is aangegeven dat er in vergelijking met het vorige onderzoek (1990/’91) meer gefietst wordt. Het aandeel dagtochten (van 2 uur of langer) met de fiets als belangrijkste vervoermiddel steeg van 22,7% naar 24,0%. Uit het CBS-dagtochtenonderzoek blijkt dat 67% van het aantal dagtochten, waarbij de fiets als belangrijkste transportmiddel fungeerde over een afstand ging van minder dan 10 kilometer. Uit dit gegeven kan worden geconcludeerd dat objectgericht fietsen (naar bijvoorbeeld zwembad, strand of café) in de nabijheid van de eigen woonomgeving het belangrijkste motief vormt voor de recreatieve fietser. Recreatief fietsen is meer dan de definitie die het CBS aan dagtochten geeft. Ommetjes korter dan 2 uur zijn niet in de gegevens van het onderzoek dagrecreatie opgenomen, terwijl dit juist een substantieel onderdeel vormt van het aantal fietsbewegingen. In de Krimpenerwaard is onderzoek gedaan naar de netto fietstijd van recreatief toerende fietsers. Tabel 6: verdeling van de netto-fietstijd van de recreatief toerende fietsers in de Krimpenerwaard Fietstijd Percentage Cumulatief 5 t/m 15 minuten 20 t/m 30 minuten 35 t/m 45 minuten 50 minuten t/m 1 uur 1.05 uur t/m 1.30 uur 1.35 uur t/m 2 uur 2.05 uur t/m 2.30 uur 2.35 uur t/m 3.00 uur 3.05 uur t/m 3.30 uur 3.35 uur t/m 4.00 uur 4.05 uur t/m 5.00 uur 5.05 uur t/m 6.00 uur Langer dan 6 uur Totaal

1.6 5.8 3.1 6.4 18.4 17.4 13.2 13.2 6.4 3.6 4.2 3.6 3.1 100

1.6 7.4 10.5 16.9 35.3 52.7 65.9 79.1 85.5 89.1 93.3 96.9 100

Bron: Klinkers 1989

8

Dagrecreatie 1995/’96, Centraal Bureau voor de Statistiek.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 21 van 41


Deze gegevens zijn regionaal en gedateerd en kunnen derhalve niet zondermeer dienen als referentiekader voor de situatie in Almere. Wel geven deze cijfers aan dat een groot aantal van de fietsbewegingen kort van duur en afstand is. Ontwikkeling van de fiets

De fiets heeft in het afgelopen decennium een grote ontwikkeling doorgemaakt. De fiets was tot voor kort nog een vrij uniform product, dat alleen door het grote aantal opviel. Tegenwoordig zijn de meest uiteenlopende modellen en accessoires verkrijgbaar, die het (recreatieve) fietsen aantrekkelijker en comfortabeler maken. Het aandeel van de traditionele gebruiksfiets is teruggelopen van 42% (1992) naar 29% (1997), ten gunste van de lichtgewicht gebruiksfiets (sportieve stadsfiets), de combinatiefiets (aangeklede hybride of ATB) en de sport- en vrijetijdsfiets (racefiets, kale hybride of ATB). Maatschappelijke ontwikkelingen

Diverse maatschappelijke ontwikkelingen leiden door de jaren heen tot veranderend recreatiegedrag, tot veranderingen in het recreatieverkeer en dus ook tot veranderend recreatief fietsgedrag. ?? Toename bevolkingsomvang en verandering van de bevolkingssamenstelling De toename van de bevolkingsomvang leidt tot een grotere deelname aan recreatieactiviteiten en daardoor tot meer recreatieverkeer. Door de vergrijzing neemt het aandeel en belang van de groep senioren in vrijetijdsactiviteiten toe. Senioren hebben een voorkeur voor rust en genieten van natuur, landschap en cultuur. De verwachting is dat deze groep in toenemende mate recreatieve fietstochten zal ondernemen als invulling van de vrijetijd. ?? Vrijetijdsbesteding Onderzoek9 toont aan dat er in 1995/1996 een stabilisatie zichtbaar was van de hoeveelheid vrijetijd. Op grond van de economische en sociale ontwikkelingen na deze periode mag worden aangenomen dat de beschikbare hoeveelheid vrijetijd eerder wat minder dan wat meer is geworden. De besteding van de vrijetijd is wel gewijzigd. Meer en meer wordt de vrijetijd buitenshuis besteed. Met name de toenemende populariteit van sportbeoefening en sportieve recreatie zal naar verwachting leiden tot een toenemende vraag naar recreatief fietsen en skaten. ?? Individualisering Er is toenemende behoefte aan individuele en ongebonden vormen van vrijetijdsbesteding in de openlucht. Deze trend zal gevolgen hebben voor de deelname aan recreatief (toer)fietsen en skaten. ?? Bewuster leefpatroon De aspecten milieu, gezondheid en onthaasten spelen een steeds belangrijkere rol bij het motief voor –en de keuze van- vrijetijdsbesteding. De belangstelling voor het recreëren in natuur, bos en landelijk gebied en de beleving van het landschap zijn toegenomen. De verwachting is dat de recreant steeds vaker zal gaan kiezen voor gezonde en milieuvriendelijke vormen van recreatie(vervoer). ?? Imagoverbetering van de fiets Door differentiatie en verbetering van het fietsproduct heeft de fiets een beter imago gekregen. Voor elk type fietser is een eigen soort fiets te vinden die past bij de recreatieve behoefte. 9

Trendrapport Toerisme en Recreatie 2000/2001, NRIT

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 22 van 41


Distributie van het routeaanbod

Routes ten behoeve van recreatief fietsen en skaten worden traditioneel aangeboden in de vorm van kaarten, beschrijvingen of bebordingen. Kaarten en beschrijvingen zijn veelal verkrijgbaar in de VVV/ANWB-winkels. De digitalisering van de maatschappij en de toename van de penetratiegraad van internet dragen er toe bij dat de distributiemogelijkheden van recreatieve routes verruimen. Op internet zijn vele pagina’s te vinden die het mogelijk maken informatie te vinden over recreatieve routes. Veelal betreft het hier homepages van fietsspeciaalzaken, recreatieondernemers en belangenorganisaties, die als extra service ook verwijzingen hebben naar het toeristisch-recreatieve aanbod in de omgeving. Bij veel van de pagina’s blijft het echter bij het elektronisch kunnen bestellen van boekjes, kaarten en beschrijvingen. Op de internetpagina www.fietsen.123.nl gaat de service verder. Op deze pagina staan ruim 150 fietsroutes beschreven in Nederland en België. De bezoeker van deze site kan uit de beschikbare routes een keuze maken en deze met beschrijvingen uitdraaien. De routebeschrijvingen voorzien veelal in een kaart, route-informatie, foto’s (achtergrond)informatie over bezienswaardigheden langs de route, etc. Daarnaast zijn er in de routebeschrijvingen vele links opgenomen naar homepages van attractiepunten, horecagelegenheden, fietsspeciaalzaken en instanties langs de gekozen route. Ook is er op deze pagina een fietsagenda opgenomen ten behoeve van specifieke evenementen en kan de bezoeker allerlei wetenswaardigheden over het recreatieve fietsen opzoeken (zoals “fietsen op de plaat”, songteksten van liedjes over fietsen). De internetpagina is een privé-initiatief, zonder commercieel oogmerk. De site is gestart in april 2000 en kent vanaf medio juni 2000 tot medio februari 2001 ruim 12.500 hits. Routesystemen

Ook routesystemen zijn aan verandering onderhevig. De huidige gangbare routesystemen bestaan uit een kaart, een beschrijving, bebording of een combinatie hiervan. Een recreatieve route is veelal een vast logistiek gegeven, dat wil zeggen dat de route door de gebruiker in de opgegeven volgorde moet worden afgelegd. Vaak worden routes gekoppeld aan een bepaald thema dat illustratief is voor de omgeving of het aanbod langs de route.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 23 van 41


In de provincie Limburg is recent gestart met een andere systematiek voor recreatieve fietsroutes: het knooppuntensysteem. Hierbij worden geen complete routes meer beschreven, maar werkt men met knooppunten met overzichtskaarten en verwijzingsbordjes naar andere knooppunten langs een netwerk van aantrekkelijke fietspaden. Het knooppuntensysteem biedt iedere initiatiefnemer de vrijheid om een eigen route uit te brengen. De routebeschrijving hoeft daardoor in dit systeem niet meer te zijn dan een volgorde van knooppunten. Inmiddels wordt het fietsknooppuntensysteem op meerdere plaatsen, met name in de provincies Brabant en Limburg in samenwerking met of door de ANWB gerealiseerd. Figuur 3: fietsknooppuntensysteem Limburg (Fragment uit de folder Fietsen in Noord-, Midden- en Zuid-Limburg)

Bron: Fragment uit de folder Fietsen in Noord-, Midden- en Zuid-Limburg.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 24 van 41

3

Fietsen en skaten in Almere

3.1

Kwantitatieve aspecten van fietsinfrastructuur

In het onderzoek “Nederland Fietsland 1998”10 is per Provincie een inventarisatie opgenomen van de hoeveelheid fietspaden. De hoeveelheid fietspaden wordt uitgedrukt in de totale lengte, de lengte per km2 en per 1.000 inwoners. Om een goede vergelijking te kunnen maken geven deze cijfers echter geen goed beeld, omdat: ?? Alleen de fietsinfrastructuur buiten de bebouwde kom is meegenomen; ?? In de totale lengte aan fietspaden per oppervlakte-eenheid (km2) ook de oppervlakte water is meegerekend; ?? In de berekening fietsmogelijkheden per oppervlakte-eenheid en per 1.000 inwoners ook de gemeentelijke wegen zijn meegerekend. Opgemerkt dient te worden dat de (recreatieve) fietser niet alleen maar gebruik maakt van fietspaden en fietsstroken, maar ook van wegen die met andere verkeersdeelnemers gedeeld worden. Het totaalaanbod aan fietsmogelijkheden is derhalve in werkelijkheid groter dan de optelsom van alle fietspaden en fietsstroken. In Almere wordt in de meeste gevallen gebruik gemaakt van een gescheiden stelsel van fietspaden. In andere regio’s is dit minder het geval en gebruikt men meer “gedeelde” infrastructuur. Tabel 7 : kwantitatieve analyse fietspaden en fietsstroken per provincie in 1996. Provincie

Inwoners Oppervlakte (x 1.000)

in km2 land

Fietspaden en fietsstroken (km's) Buiten de

Binnen de

bebouwde kom

bebouwde kom

km's fietspaden en fietsstroken

Totaal

Per 1.000

Per km2 land

inwoners

Groningen

558,1

2.340

568

364

932

1,67

0,40

Friesland

612,0

3.357

891

177

1.068

1,75

0,32

Drenthe

457,3

2.650

864

407

1.271

2,78

0,48

Overijssel

1.054,0

3.336

998

568

1.566

1,49

0,47

Flevoland

272,8

1.421

230

388

618

2,27

0,43

Gelderland

1.876,3

4.989

1.519

1.007

2.526

1,35

0,51

Utrecht

1.070,6

1.358

499

618

1.117

1,04

0,82

Noord-Holland

2.468,4

2.657

1.150

1.363

2.513

1,02

0,95

Zuid-Holland

3.332,9

2.867

831

1.577

2.408

0,72

0,84

367,4

1.789

525

196

721

1,96

0,40

Noord-Brabant

2.290,4

4.930

1.859

1.263

3.122

1,36

0,63

Limburg

1.133,7

2.163

627

496

1.123

0,99

0,52

Nederland

15.493,9

33.882

10.561

8.424

18.985

Zeeland

1,53

0,56

(GEM.)

(GEM.)

Bron: CBS 10

Bron: Nederland fietsland 1998, toekomstvisie op het recreatieve fietsen; Stichting Landelijk Fietsplatform i.s.m. de Stichting Recreatie; Amersfoort, mei 1998.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 25 van 41


Conclusies Provincie Flevoland

?? De Provincie Flevoland telt van alle Provincies het minste aantal kilometers fietspaden en fietsstroken; ?? Uitgedrukt in “kilometers fietspad per 1.000 inwoners” scoort de Provincie Flevoland het op één na hoogste (na Drenthe); ?? Uitgedrukt in “de lengte aan fietspaden per km2 land” eindigt de Provincie Flevoland op een negende plaats. Tabel 8: kwantitatieve analyse fietspaden en fietsstroken van Almere en enkele referentiegemeenten in 1996. Gemeente

Inwoners Oppervlakte (x 1.000)

in km2 land

Fietspaden en fietsstroken (km's) Buiten de

Binnen de

bebouwde kom

bebouwde kom

km's fietspaden en fietsstroken

Totaal

Per 1.000

Per km2 land

inwoners

Almere

112,7

132,9

101

200

301

2,67

2,26

Amsterdam

718,1

165,1

0

459

459

0,64

2,78

Delft

93,2

25,5

4

43

47

0,50

1,84

Gouda

70,9

17,1

1

7

8

0,11

0,47

‘s-Gravenhage

442,5

67,9

0

237

237

0,54

3,49

Groningen

169,6

79,4

6

104

110

0,65

1,39

Haarlem

147,6

29,6

0

137

137

0,93

4,63

Leiden

116,2

22,2

0

55

55

0,47

2,48

Rotterdam

592,7

207,5

24

279

303

0,51

1,46

Utrecht

234,3

61,4

0

138

138

0,59

2,25

Veenendaal

55,3

17,9

1

37

38

0,69

2,12

Zoetermeer

106,6

35,8

15

66

81

0,76

2,26

0,76

2,29

Gemiddeld

Bron: CBS

Conclusies gemeente Almere

?? Bijna de helft (49%) van het aantal fietspaden in de Provincie Flevoland bevindt zich binnen de grenzen van de gemeente Almere; ?? Almere heeft totaal 301 kilometer fietspad, dat wil zeggen: - 2,67 kilometer per 1.000 inwoners (Nederland gemiddeld 1,53); - 2,26 kilometer per km2 land (Nederland gemiddeld 0,56). ?? Almere heeft van de genoemde gemeenten het meeste aantal “kilometers fietspad per 1.000 inwoners”; ?? Uitgedrukt in “kilometers fietspad per km2 land” eindigt Almere in de rangschikking van referentiegemeenten samen met Zoetermeer op een gedeelde vierde plaats; ?? Gezien het feit dat in Almere nog een groot aantal gebieden (Almere Pampus, Almere Overgooi, Almere Hout) in ontwikkeling is, zal het totaal aantal kilometers fietspad verder toenemen. Bij een gelijkblijvend grondoppervlak is de verwachting dat het “aantal kilometers fietspad per km2” verder zal toenemen.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 26 van 41


3.2

Kwalitatieve aspecten van fietsinfrastructuur

3.2.1

Waardering en gebruik fietsnetwerk Almere

De Fietsersbond heeft in het jaar 2000 het fietscomfort in 59 gemeenten onderzocht en beoordeeld. Dit onderzoek richtte zich niet specifiek op de recreatieve fietser, maar op het fietsen in algemene zin. Voor een beschrijving van de onderzoeksaspecten wordt verwezen naar bijlage 2.

Almere

"++"

"+"

"+"

"++"

"_"

"_ _"

"++"

"_"

"+/_"

Bele id o p

pap ier

Tevr ede nhe id fie tsers

Sted elijk e dic hthe id

Verk eers veili ghe id

Fiets geb ruik

Con curr enti e (fie ts/au to)

Aan trek kelij khei d

Com fort (weg dek)

Com fort (hin der)

Dire cthe id

Figuur 4: onderzoek Fietsersbond naar het fietscomfort in Nederlandse steden

"+/_"

Gemeenten (anders dan Almere) met een "++-score" in een categorie Landgraaf

Almelo

Borne

Amsterdam

Borne

Delft

Alphen a/d R.

Uden

Groningen

Wageningen

Groningen

Gouda

Houten

Barendrecht

Leiden

Groningen

Voorschoten

Castricum

Rotterdam

Harderwijk

Delft

Houten

Gorinchem

Leiden

Gouda

Meppel

Groningen

Middelburg

Haarlem

Wageningen

Hilversum

Zwolle

Katwijk

Veenendaal

Leiden Leidschendam Veenendaal Voorschoten Wageningen Zutphen

Bron: Fietsbalans Fietsersbond ENFB

Met name het fietsgebruik blijft, volgens dit onderzoek in Almere achter. In paragraaf 2.1.1 is al aangetoond dat het aantal fietskilometers van de inwoners van Almere achterblijft ten opzichte van andere referentiesteden. Gelet op de bevindingen uit paragraaf 3.1 is het opvallend dat Almere in dit onderzoek negatief scoort op het gebied van de stedelijke dichtheid. In het onderzoek van de Fietsersbond wordt met stedelijke dichtheid echter niet de dichtheid van het fietsnetwerk bedoeld, maar de adressendichtheid per oppervlakte-eenheid. De negatieve score op dit punt zegt dus iets over de vlakke stedelijke bebouwing en een voor stedelijke begrippen grote mate van ruimte. Almere bezit ruim 300 km1 aan utilitaire en recreatieve fietspaden. In de periode april-juni 1997 is bij een aantal locaties fietstellingen gehouden.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 27 van 41


Tabel 9: fietstellingen Almere 1997 Locatie11 Oude Landweg (t.p.v. Hollandse Brug ) Fietspad Havendreef (t.p.v. A6) Chopinpad (t.p.v. Bartokweg) Fontanapad (t.p.v. Maastrichtkwartier) Dunloppad (t.h.v. A6) Burgerspad (t.h.v. A6) Bergsmapad (t.p.v. A6) Fietspad Vrijheidsdreef (t.p.v. Hoge Vaart) Geuzenpad (t.p.v. Hoge Vaart) Pirellipad (t.p.v. Hoge Vaart)

Telperiode (hele dagen) 250497-270497 020597-120597 220497-300497 020597-120597 140597-210597 140597-210597 230597-300597 230597-010697 030697-090697 110697-180697

Gemiddelde werkdag 825 51 542 1..805 55 1.530 255 215 1.208 2.211

Zaterdag

Zondag

586 400 2.465 22 1.785 311 139 614 1.250

648 302 1.012 25 1.196 288 235 376 912

Bron: Gemeente Almere, afdeling Verkeer en Vervoer

Vanwege het feit dat de telperioden verschillen, zijn de onderlinge tellingen van de verschillende locaties als gevolg van weersomstandigheden en seizoensinvloeden niet goed vergelijkbaar. Indien verondersteld mag worden dat fietsen op de zaterdag en zondag hoofdzakelijk ondernomen wordt met een recreatief doeleinde, is zichtbaar dat op sommige locaties deze vele malen lager ligt dan de fietsintensiteit op een gemiddelde werkdag. Voor andere locaties wordt de intensiteit van een gemiddelde werkdag benaderd of ligt deze zelfs hoger. Kennelijk zijn dit paden die veelvuldig voor recreatieve fietstochten gebruikt worden. Figuur 5: fietsnetwerk Almere (Uit: Pak de fiets, het kan in Almere, fietsbeleidsplan 2000, gemeente Almere 2000

Bron: Pak de fiets, het kan in Almere, fietsbeleidsplan 2000, gemeente Almere 2000

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 28 van 41


De tellingen vormen slechts een afspiegeling van de fietsintensiteit op het totale fietspadenstelsel van Almere. Figuur 5 geeft een beeld van het fijnmazige karakter van het hoofdfietsnetwerk van Almere. Specifieke recreatieve fietsroutes staan aangegeven op de fietskaart Almere (2001). Almere kent een groot aanbod van bewegwijzerde en/of beschreven recreatieve fietsroutes. Deze fietsroutes worden samengesteld en beheerd door verschillende instanties. Tabel 10: aanbod aan bewegwijzerde en/of beschreven fietsroute door Almere Naam Lengte Bewegwijzerd Beschreven 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Moeraslandroute Almere-Stadroute Almere-natuurroute Historische fietsroute Kotterbos 12 LF20 Flevoroute13 Zuiderzeeroute Architectuurroute Hollywoodroute Strandroute Rondje Almere-Haven Noorderplassenroute Groene Vingerroute

42 km. 18 km. 41 km. Onbekend 15 km. 260 km. 388 km. 30 km. 30 km. 20 km. 20 km. 25 km. 57 km.

Nee Nee Ja Nee Ja Ja Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee

Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

Uitgegeven door ANWB/VVV ANWB/VVV ANWB/VVV CASLA SBB St. Landelijk Fietsplatform ANWB/VVV Flevolands Bureau voor Toerisme Flevolands Bureau voor Toerisme Flevolands Bureau voor Toerisme Flevolands Bureau voor Toerisme Flevolands Bureau voor Toerisme Fietsersbond

Bronnen: routepublicaties van ANWB/VVV, CASLA, SBB, Stichting Landelijk Fietsplatform, FBT, Fietsersbond.

Kaart 1 op de volgende pagina geeft een totaaloverzicht van alle beschreven of bewegwijzerde fietsen skeelerroutes in Almere. Door middel van de verschillende kleuren wordt duidelijk welke infrastructuur één of meerdere keren gebruikt wordt voor verschillende recreatieve routes. Indien een tracé meerdere keren gebruikt wordt, kan dit betekenen dat het een vanuit recreatief perspectief aantrekkelijke route is of dat het de enige verbinding is. Voor een meer gedetailleerd overzicht van het tracé van de verschillende routes wordt verwezen naar de bijlage. Indien men figuur 5 vergelijkt met kaart 1 valt op dat rondom het Waterlandsebos sprake is van een minder fijnmazig fietsnetwerk dan in het stedelijk gebied, maar dat het netwerk zeer intensief gebruikt wordt voor verschillende recreatieve routes. Naast deze specifieke beschreven en/of bewegwijzerde routes is er een groot aantal fietspaden die geëigend zijn voor recreatief gebruik. Deze fietspaden zijn ook op diverse kaarten aangegeven, zoals: ?? Routes Zuidelijk Flevoland (SBB); ?? Routes Oostvaardersplassen (SBB); ?? Kaart fietsen wandelmogelijkheden Lepelaarsplassen e.o. (het Flevolandschap); ?? Kaart Groene Vingerroute (Fietsersbond); ?? Fietskaart Almere. Door middel van deze routes wordt een groot deel van de fietspaden van Almere ook benut voor recreatieve doeleinden.

11

Tellingen in beide richtingen ATB-route 13 Betreft traject Haarlem-Groningen. 12

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 29 van 41


3.2.2

Fietsdoelen

(De omgeving van) Almere kent een aantal interessante fietsdoelen die het recreatieve fietsen voor de objectgerichte fietser en de toerfietser onderweg veraangenamen of een doel geven. Tabel 11: recreatieve fietsdoelen Almere Natuur en landschap 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Water- en oeverrecreatie

13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

Voorzieningen

20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28.

Kotterbos; Oostvaarderplassen, inclusief observatiepunten; Wilgenbos; Lepelaarplassen, inclusief observatiepunten; Pampushout; Waterlandsebos; Weteringpark; Cirkelbos; Kathedralenbos / Groene Kathedraal; Beginbos; Kromslootpark; Buitenhout Etc. Almeerderstrand; Zilverstrand; Noorderplassen; Weerwater; Gooimeer/IJmeer; Havens Almere Haven en Pampus Haven; Markermeer Etc. Natuurinformatiecentrum de Trekvogel; De Blocq van Kuffeler; Stadslandgoed de Kemphaan; Het Kasteel Almere (in aanbouw); Kinderspeelparadijs Ballorig; Haven Almere Haven; Almeers Centrum voor Hedendaagse Kunst; Stadscentra; Zwembaden Almere Haven, Almere Stad, Almere Buiten; Etc.

De zuidoever van het Weerwater en het Almeerderstrand vormen, met alle reeds aanwezige recreatieve voorzieningen en de potenties tot verdere uitbouw ervan, belangrijke bestemmingen en rustpunten in de recreatieve routestructuur van Almere. Deze punten zijn goed geoutilleerd voor de opvang van grote groepen recreanten.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 30 van 41


Figuur 6: recreatieve gebruiksfuncties

Bron: Groen, Water, Kusten, werkdocument, Eker & Schaap landschapsarchitectuur, 2000

3.3

Skeeler- en skateroutes

De huidige inrichting van Flevoland lijkt op het lijf geschreven voor (met name lange afstand)skaters. Dat is ook ontdekt door het Flevolands Bureau voor Toerisme, die in samenwerking met de Skateschool Nederland uit Lelystad en met financiële steun van de EU, provincie en een aantal Flevolandse gemeenten enkele bewegwijzerde skateroutes in Flevoland heeft laten uitzetten. De skateroutes zijn uitgezet in: ?? Lelystad: “Flashing D-tour” (28 km, voor de geoefende skater) en “Olympic Circle” (22 km, geschikt voor de recreatieve skater) ?? Swifterbant-Dronten: “Swift on wheels” (26 km, voor de geoefende skater) ?? Biddinghuizen-Veluwemeer: “Splashing Beach Ride” (23 km, voor de recreatieve skater) ?? Urk-Tollebeek-Emmeloord Nagele: “Fisherman’s tour” (29 km of 2x 14,5 km, voor de lange afstandskater) ?? Emmeloord-Marknesse-Luttelgeest: “Skate the Falcon” (26 km) ?? Zeewolde: “Amazing Art Tour” (14 km, voor de recreatieve skater) Bij deze routes is vooral gebruik gemaakt van fietspaden. Ze zijn gebundeld in handzame geplastificeerde routekaarten, die door de VVV’s worden verkocht. Opvallend is dat er geen routes rondom Almere zijn opgenomen.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 31 van 41


Binnen de gemeentegrenzen van Almere is een skeelerroute uitgezet door de Almeerse Schaatsvereniging, met een lengte van 40 kilometer, die door gebruikmaking van splitsingen ingekort kan worden tot minimaal 22 kilometer. Figuur 7: kaart skeelerroute Almeerse Schaatsvereniging

Bron: Almeerse Schaatsvereniging

De schaatsvereniging heeft het voornemen om meerdere routes in Almere uit te zetten ten behoeve van het skaten en skeeleren.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 32 van 41

4

Visie recreatief fietsen en skaten

4.1

Inleiding

De visie vormt het ontwikkelings- en beleidskader voor de routestructuur en de aard en omvang van de verschillende voorzieningen. Het biedt een structuur om afgewogen keuzes te maken in omvang, locatie en ambitieniveau van fietsen skatevoorzieningen, met als achterliggend doel het recreatief fietsen en skaten te stimuleren. De praktijk wijst uit dat het aantal fysieke knelpunten in de fietsroutestructuur van Almere weliswaar beperkt is, maar desondanks een aanzienlijke investering zal vragen. Het fietsnetwerk in Almere is fijnmazig, met name in de woonkernen zelf. Het accent van deze visie ligt dan ook op het vergroten van de recreatieve bruikbaarheid van het bestaande netwerk voor fietsen en skaten, door het een kwalitatieve impuls te geven. Daarnaast wordt in de visie meegelift op beleidsontwikkelingen in de directe omgeving. Van belang voor de lokale recreatieve fietsroutestructuur is hoe deze structuur past en aansluit bij bovenlokale routestructuren, met name de Landelijke Fietsroutes (LF-routes). Deze vormen een wijd vertakt fietsnetwerk van ruim 6.000 kilometer door Nederland en wordt gebruikt voor vakantie, weekenden en dagtochten. Ze voeren door typisch Nederlandse landschappen, leuke steden en rustieke dorpen. De routes zijn zorgvuldig geselecteerd en volgen hoofdzakelijk rustige, veilige binnenweggetjes en vrijliggende fietspaden. In de conceptnota verkenningen van het BART (Beleids- en Actieplan Recreatie en Toerisme) van de Provincie Flevoland wordt geconstateerd dat het in de Provincie Flevoland ontbreekt aan routes die gekoppeld zijn aan een fijnmazig netwerk van kleinschalige attractiepunten en voorzieningen. Dit, samen met de gangbare perceptie van een geringe belevingswaarde van het veelal open, weidse en monotone landschap, is voor de Provincie aanleiding geweest om de kwaliteit van (landelijke) fietsnetwerken te onderzoeken en het Europees programma toe te passen voor te verbeteren en te vernieuwen onderdelen. In het onderzoek wordt aandacht geschonken aan de kwaliteit, belevingswaarde en knelpunten in de bestaande LF20-Flevoroute (tussen Muiderberg en Lemmer), als ook aan de nieuw te realiseren LF9-NAP-route, (tussen Groningen en Breda) die in Flevoland de randmeren zal volgen. In dit plan is het lokale knooppuntensysteem aangesloten op het huidige tracé van de LF20. Hierdoor ontstaat voor beide netwerken een meerwaarde.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 30 van 41


4.2

Knelpunten en ontbrekende verbindingen

In gesprekken met onder andere terreinen infrastructuurbeheerders (SBB, Stichting Flevolands Landschap) is er een beperkt aantal knelpunten en ontbrekende verbindingen gesignaleerd in de routestructuur. Een knelpunt kan gedefinieerd worden als een tekortkoming in de kwaliteit van bestaande infrastructuur. Ontbrekende verbindingen zijn kwantitatief van karakter; het zijn de “missing links” in de fietsinfrastructuur. In dit plan wordt het totaalaanbod van recreatieve fietsinfrastructuur onderverdeeld in drie zogenaamde “zelfstandige fietsgebieden” (zie paragraaf 4.3.3). Als knelpunten en ontbrekende verbindingen, waar ten behoeve van het goed functioneren van het knooppuntensysteem oplossingen wenselijk zijn, kunnen de volgende projecten gedefinieerd worden. Knelpunten

?? De Hollandse brug ?? Het Oor (transferium) ?? Overlast door omleidingen en vervuiling ten gevolge van bouwactiviteiten ?? Ontbreken van (voldoende) voorzieningen, met name in de groene gebieden (zitbanken, speelvoorzieningen, toiletten, horeca) ?? Kwaliteit van de verharding van het Da Vincipad Over deze knelpunten dient opgemerkt te worden dat deze voortkomen uit individuele gesprekken met vertegenwoordigers van diverse organisaties. Het is derhalve de vraag of deze knelpunten een algemeen probleem vormen of dat het een persoonlijke perceptie is.

Door het Flevolandschap wordt een kritische kanttekening gemaakt ten aanzien van (intensieve) fietsverbindingen door voor flora en fauna waardevol gebied in verband met de mogelijke verstoring van watervogels. Ontbrekende verbindingen (zie ook kaart 2 van dit rapport)

Algemeen 1. Het buiten de maanden juli en augustus ontbreken van een weekendvaarverbinding tussen Almere-Haven en Huizen 2. Het ontbreken van een vaarverbinding naar Amsterdam Deelgebied Lepelaarplassen-Oostvaardersplassen (OPAL) 3. Fietsverbinding Natte Graslanden 4. Fietsverbinding Scharniergebied 5. Fietsverbinding Wilgenbos-Oostvaardersplassen 6. Fietsverbinding ter plaatse van de ecologische verbindingszone Lepelaarplassen-Oostvaardersplassen 7. Fietsverbindingen entree overgangsgebied Almere-Oostvaardersplassen 8. (Veer)verbinding over de Lage Vaart, ter plaatse van het Kotterbos. Deelgebied Boswachterij Almeerderhout(Structuurplannen Overgooi en Almere Hout) 9. Verbinding Overgooi-Almere Hout: ?? Fietsverbinding; ?? Oversteek Waterlandseweg; ?? Brug Hoge Vaart. 10. Brug Hoge Vaart (verlengde Kemphaanpad)

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 31 van 41


Deelgebied West14 11. Fietsverbinding “Rondje Almere-Poort” 12. Kwaliteit verharding Da Vincipad 4.3

Fietsroutestructuur Almere

4.3.1

Inleiding

Voor de invulling van de visie worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: ?? Streven naar een meer herkenbare routestructuur voor recreatieve fietsers en skaters; ?? Communicatie/promotie van de routestructuur en de mogelijkheden voor fietsen en skaten. Ondanks het feit dat niet alle fietspaden per definitie ook geschikt zijn voor skatedoeleinden, stelt de skater min of meer vergelijkbare eisen aan een routenetwerk. De skater wordt dan ook gezien als medegebruiker van de recreatieve fietsroutestructuur. Vergroten herkenbaarheid fietsroutestructuur

Het primaire doel van het netwerk is deze in te richten op lokaal gebruik, maar daarnaast moet het netwerk eveneens ruime mogelijkheden bieden voor toeristisch-recreatief gebruik van bovenlokale bezoekers. Ten behoeve van lokaal gebruik moet het netwerk ruimte bieden aan de korte ommetjes van circa 15 kilometer door een aantrekkelijke omgeving. Daarnaast moet het netwerk voorzien in mogelijkheden voor dagrecreatieve trips met een lengte van circa 30 à 40 kilometer. Om de herkenbaarheid en kwaliteit van routestructuren te vergroten, wordt voorgesteld om het netwerk op te bouwen uit: ?? Knooppuntensyteem; ?? Zelfstandige fietsgebieden; ?? Poorten; ?? Schakels; ?? Knooppunten. Dit systeem is een variant op het ANWB-knooppuntenstseem. De begrippen worden in de volgende paragrafen nader uitgewerkt. Doelgroepen

Het knooppuntensysteem is geschikt voor gebruik door meerdere doelgroepen: ?? Eigen inwoners die vanuit de woning een korte recreatieve fietstocht willen maken met een lengte van maximaal 15 kilometer; ?? Eigen inwoners en recreanten van buiten Almere die een recreatieve toerfietstocht willen maken met een lengte die ligt tussen de 15 en circa 40 kilometer; ?? Skaters en skeeleraars (fun/recreatie en fitness) die door middel van recreatief medegebruik van het knooppuntensysteem korte (tot 15 kilometer) of langere tochten willen maken.

14

Door het Flevo-landschap is eveneens aangegeven dat het ontbreekt aan een stelsel van recreatieve fietspaden in/naar Pampushout. In samenhang hiermee dient tevens gekeken te worden op welke wijze de (recreatieve) attractiviteit van Pampushout vergroot kan worden (bijvoorbeeld: aanleg van een grote plas, vijver en/of poel, rustpunten, speelvoorzieningen, etc.).

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 32 van 41


4.3.2

Knooppuntensysteem

Voorgesteld wordt in Almere een recreatief knooppuntensysteem te introduceren, vergelijkbaar met het systeem zoals dat in Limburg gerealiseerd is (zie ook paragraaf 2.4). Enkele voordelen van dit systeem zijn: ?? De onbeperkte flexibiliteit van routekeuze en routelengte voor de gebruiker; ?? De kans voor recreatieondernemers en toeristisch-recreatieve organisaties om met behulp van het knooppuntensysteem op zeer eenvoudige wijze eigen routes uit te zetten; ?? Eenduidigheid, duidelijkheid en aantrekkelijkheid voor de recreant; ?? Eenvoudige bebording (knooppuntnummer); ?? Communicatie, promotie en distributie van het knooppuntensysteem zijn voor initiatiefnemer en recreant makkelijk toegankelijk te maken ?? Draagt bij aan het innovatieve, moderne en aantrekkelijke karakter van Almere voor bezoekers en bewoners. Het knooppuntensysteem bestaat uit een nummerbordje per infrastructureel knooppunt, een verwijzigingsbordje dat de richting aangeeft naar de naastliggende andere knooppunten en een paneel met een overzichtskaart van het totale knooppuntensysteem van Almere. Thematisering van routes is niet direct nodig. Initiatieven hiervoor kunnen overgelaten worden aan private organisaties, de overheid levert uitsluitend de “hardware”. 4.3.3

Zelfstandige fietsgebieden

De toeristisch-recreatieve kwaliteit ten behoeve van fietsen en skaten moet vooral gezocht worden in de aanwezigheid van water en groen. Teneinde de herkenbaarheid en kwaliteit van het recreatieve routenetwerk te vergroten, is een drietal zelfstandige fietsgebieden gedefinieerd. Deze fietsgebieden kenmerken zich door: ?? Een logische situering ten opzichte van de woongebieden in Almere; ?? Een voor recreatieve doeleinden aantrekkelijke groene en natuurlijke kwaliteit; ?? Een min of meer aaneengesloten groengebied; ?? De mogelijkheid om in een fietsgebied een rondje van circa 15 kilometer af te leggen; ?? De koppeling met de randen van de gemeente, waardoor “poorten” gerealiseerd kunnen worden, die fungeren als entree naar de gemeente en naar recreatieve routenetwerken zowel binnen als ook buiten de gemeente. De drie zelfstandige fietsgebieden die zijn gedefinieerd bestaan uit: 1. Deelgebied West: Almere Poort / Almere Pampus, Pampushout, Almeerderstrand, Kromslootpark; 2. Deelgebied Lepelaarplassen-Oostvaardersplassen: Omgeving Lepelaarplassen/Noorderplassen, Wilgenbos, Kotterbos, randzone Oostvaardersplassen; 3. Deelgebied Boswachterij Almeerderhout: Zuidoever Weerwater, Waterlandsebos, Weteringpark, Cirkelbos, Kathedralenbos.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 33 van 41


4.3.4

Poorten

4.3.5

Schakels

De poorten vormen de recreatieve entree naar de gemeente. De poorten geven uitleg en informatie over de recreatieve mogelijkheden in Almere in het algemeen en het recreatieve netwerk in het bijzonder. Bij de poorten wordt uitleg gegeven hoe het netwerksysteem werkt en wat er allemaal te zien en te doen is in Almere. De poorten zijn de eerste smaakmakers voor de recreatieve bezoekers van buiten de gemeente; ze nodigen recreanten uit tot gebruikmaking van het recreatieve netwerk en een bezoek aan de gemeente. Bij de poorten kan men de auto parkeren. De schakels vormen de verbinding tussen twee zelfstandige fietsgebieden. Met behulp van de schakels is het mogelijk ook langere fietstochten te maken. De schakels kunnen zowel door een groene als stedelijke omgeving voeren. Ten behoeve van de schakels wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de wateren groenstructuur in het stedelijk gebied. De schakels lopen via bestaande fietspaden en zoeken, waar dat in de routing mogelijk is, zoveel mogelijk aansluiting bij interessante fietsdoelen. De schakels vormen vanwege de ligging nabij het stedelijk gebied eveneens een interessante locatie voor specifieke skatevoorzieningen voor de skatedoelgroepen “Agressive” en “Freestyle”. Voorzieningen die hierin gerealiseerd kunnen worden zijn bijvoorbeeld halfpipes, streetparcours, asfaltterreinen, etc. 4.3.6

Knooppunten

De knooppunten zijn niet allemaal identiek; ze bestaan uit verschillende gradaties, met een verschillend voorzieningenniveau. Te onderscheiden zijn: ?? Hoofdknooppunten; ?? Rustpunten; ?? Knooppunten. Hoofdknooppunten liggen centraal in het fietsgebied en kennen een hoog voorzieningenniveau. Voor de situering van de hoofdknooppunten dient aansluiting gezocht te worden met andere aantrekkelijke recreatiedoelen. Op het hoofdknooppunt kan men even van de fiets af of kunnen de skates uit om wat te drinken, een andere recreatieactiviteit te ondernemen of om te rusten. De rustpunten kennen een eenvoudiger voorzieningenniveau. Een rustige en natuurlijke omgeving is bij deze punten van groot belang (liggen in een aantrekkelijk landschappelijk decor). Knooppunten zijn in feite kruispunten van infrastructuur. De enige voorzieningen die hier getroffen dienen te worden zijn verwijzigingsbordjes en een paneel met een knoppuntenkaart. Bij de locatiekeuze van de knooppunten is zoveel mogelijk rekening gehouden met de ligging van het knooppunt of de route langs of bij interessante fietsdoelen.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 34 van 41


4.3.7

Voorzieningen

De poorten en de verschillende gradaties knooppunten kennen een verschillend niveau van wenselijke c.q. noodzakelijke voorzieningen. Tabel 12: voorzieningenniveau knooppuntensysteem Almere Voorzieningen/situering Aantal per gebied

Poort Enkele

Ligging aan rand fietsgebied Centraal punt in het fietsgebied Situering in een rustige en natuurlijke omgeving Kruising van infrastructuur Koppeling met andere toeristischrecreatieve mogelijkheden Kruispunt met andere routes Start/eindpunt recreatieve routes

Hoofdknooppunt Één à twee Situering

Rustpunten Meerdere

Knooppunten Vele

X X X X X X X

(X)

(X) X

(X) X

Voorzieningen X (X) (informatief/educatief) (informatief/educatief) Overzichtskaart op paneel X Routebordje X X Afvalbak X X Picknickplaats/bankje X X Fietsenstalling/fietsenrek X X Parkeerterrein X X Bushalte X Horeca / mobiel verkooppunt X Toilet X (X): voorziening te realiseren indien de omstandigheden op de specifieke locatie daartoe aanleiding geven. Informatiepaneel

X (systeemuitleg) X X X X

4.4

X X

Skaten

Één van de kenmerken van het knooppuntensysteem is de flexibiliteit van het systeem en het feit dat de gemeente leverancier is van de hardware, maar geen inhoudelijke bemoeienis heeft met de keuze van de routes. Dit geldt voor zowel het gebruik van de routes per fiets als ook voor het skate- en skeelergebruik. Ook skaters en skeeleraars of verenigingen, zoals de ASV kunnen op eenvoudige wijze mede gebruik maken van het routesysteem, door zelf routes te kiezen of uit te zetten met behulp van het knooppuntensysteem15. In een reactie op het concept van dit plan onderschrijft de Almeerse Schaatsvereniging de voordelen van het knooppuntensysteem met betrekking tot de mogelijkheden om op eenvoudige wijze (nieuwe) skeelerroutes uit te zetten. Teneinde het knooppuntensysteem ook een duidelijk skate en skeelerkarakter te geven, bestaat de mogelijkheid om bij de poorten of hoofdknooppunten specifieke informatie te plaatsen over aan te bevelen skate- en skeelerroutes in het knooppuntensysteem.

15

Reactie SBB: “Het gebruik ten behoeve van skeeleren en skaten vergt in het algemeen een intensivering van het onderhoud van de betreffende paden. Skeeleraars behoren niet tot de doelgroep van SBB. SBB zal derhalve de meerkosten van het onderhoud niet dragen.”

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 35 van 41


4.5

Afstemming

Ten behoeve van de voorbereiding en realisatie van het knooppuntensysteem en de communicatie/promotie naar de potentiële gebruikers is het noodzakelijk om in een volgende fase van het project belangrijke partijen die hierin een rol spelen nadrukkelijk in het proces te betrekken, zoals: ?? Provincie Flevoland; ?? Gemeente Almere; ?? Stichting Flevo-landschap; ?? Staatsbosbeheer; ?? ANWB; ?? Fietserbond ENFB, afdeling Almere; ?? Flevolands Bureau voor Toerisme; ?? Stichting Stadspromotie Almere; ?? Almeerse Schaatsvereniging; ?? Vertegenwoordiging van het toeristisch-recreatieve bedrijfsleven Almere.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 36 van 41

5

Projecten en actieprogramma

5.1

Inleiding

In het recreatieve knooppuntensysteem Almere worden poorten, hoofdknooppunten, rustpunten en knooppunten gedefinieerd. De op kaart 2 aangegeven knooppunten moeten gezien worden als potentiële elementen in het knooppuntensysteem. In een reactie op het concept van dit plan stelt de ANWB dat: ?? Het knooppuntensysteem voor de gebruiker simpel en overzichtelijk dient te zijn; ?? Knooppunten niet te dicht bij elkaar dienen te liggen; ?? De keuze van knooppunten en routes logisch en kloppend dient te zijn; ?? Voorkomen dient te worden dat er overvloed aan borden noodzakelijk is. Overigens hebben ook de Almeerse Schaatsvereniging en Staatsbosbeheer16 in een reactie aangegeven dat een teveel aan knooppunten en borden de duidelijkheid voor de gebruiker en het landschap niet ten goede komen. De ANWB adviseert om het totaal aan knooppunten in Almere niet groter te laten zijn dan 40 stuks. Dit aantal is ingegeven door ervaringen van de ANWB in andere gebieden. Met de ANWB zal nog nader overleg plaatsvinden over haar inbreng in het project (adviseur of opdrachtnemer). In dit stadium van globale planvorming kan slechts in indicatieve zin iets gezegd worden over de kosten die gemoeid zijn met dit project. Voor de bepaling van kosten is het ook van belang te weten welke voorzieningen reeds aanwezig zijn in het gebied en “hergebruikt” kunnen worden in het knooppuntensysteem. Bij de globale bepaling van kosten is er voorlopig van uitgegaan dat er ten behoeve van de voorzieningen sprake is van nieuwe investeringen. In de volgende fase van het project (veldinventarisatie) zal moeten blijken waar dit terecht is en waar specifieke voorzieningen reeds aanwezig zijn.

16

Reactie SBB: “De opzet van de bebording en informatieverstrekking langs de routes is te intensief voor het buitengebied. In een bebouwde omgeving past het mogelijk wel, maar Staatsbosbeheer is voorstander van zo weinig mogelijk borden in de natuur.”

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 37 van 41

5.2

Knelpunten en ontbrekende verbindingen

Voor wat betreft de ontbrekende verbindingen dient te worden opgemerkt dat deze projecten veelal reeds onderdeel uitmaken van de Structuurplannen van de verschillende gebieden of van specifieke projectopdrachten (OPAL). De planning, financiering en realisatie van de recreatieve fietsroutestructuur in het deelgebied Boswachterij Almeerderhout zullen nader uitgewerkt moeten worden. De ontbrekende verbindingen in het gebied LepelaarplassenOostvaarderplassen zijn in voorbereiding en gestreefd wordt naar een feitelijke realisatie in de komende jaren. Ontbrekende verbindingen 1. 2. 3.

Vaarverbinding Almere Haven - Huizen Vaarverbinding Amsterdam Fietsverbinding Natte Graslanden

4.

Fietsverbinding Scharniergebied

5a. Fietsverbinding Wilgenbos - Oostvaardersplassen 5b. Fietsverbinding Wilgenbos - Oostvaardersplassen 5c. Fietsverbinding Wilgenbos - Oostvaardersplassen

Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Bijzondere brug

6a. Fietsverbinding ter plaatse van de ecologische verbindingszone Lepelaarsplassen-Oostvaardersplassen 6b. Fietsverbinding ter plaatse van de ecologische verbindingszone Lepelaarsplassen-Oostvaardersplassen 7a. Fietsverbinding entree overgangsgebied AlmereOostvaardersplassen 7a. Fietsverbinding entree overgangsgebied AlmereOostvaardersplassen 7b. Fietsverbinding entree overgangsgebied AlmereReguliere brug Oostvaardersplassen 7c. Fietsverbinding entree overgangsgebied AlmereReguliere brug Oostvaardersplassen 8. (Veer)verbinding Lage Vaart, ter plaatse van het Kotterbos 9a. Fietsverbinding Overgooi - Almere Hout Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving 9b. Fietsverbinding Overgooi - Almere Hout, oversteek Aanlegkosten bijzondere brug Waterlandseweg 9c. Fietsverbinding Overgooi - Almere Hout, oversteek Hoge Aanlegkosten reguliere brug Vaart 10. Brug Hoge Vaart (verlengde Kemphaanpad Aanlegkosten reguliere brug 11. Fietsverbinding "Rondje Almere-Poort" Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving 12. Verbetering kwaliteit Da Vincipad Aanlegkosten, excl. kunstwerken en grondverwerving Onvoorzien

2.700 m1

P.M. P.M. 432.000 Euro F

P.M. P.M. 952.003

1.500 m1

240.000 Euro F

528.890

1.200 m1

192.000 Euro F

423.112

1.000 m1

160.000 Euro F

352.594

1.300 m1

208.000 Euro F

458.372

1.200 m1

192.000 Euro F

423.112

900 m1

144.000 Euro F

317.334

2.000 m1

320.000 Euro F

705.187

1 st.

800.000 Euro F

1.762.968

1 st.

450.000 Euro F

991.670

1 st.

450.000 Euro F

991.670

P.M. 240.000 Euro F

P.M. 528.890

1 st.

800.000 Euro F

1.762.968

1 st.

450.000 Euro F

991.670

1 st. 8.000 m1

450.000 Euro F 1.280.000 Euro F

991.670 2.820.749

1.300 m1

208.000 Euro F

458.372

701.600 Euro

F

1.546.123

7.717.600 Euro

F

17.007.352

1 st. 1.500 m1

10% (Stelpost)

TOTAAL ONTBREKENDE SCHAKELS (excl. BTW) 19%

BTW TOTAAL ONTBREKENDE SCHAKELS (afgerond; incl. BTW)

1.466.344 Euro F 3.231.397 9.183.944 F 20.238.749 9.200.000 Euro F 20.300.000

Bij het opstellen van deze indicatieve en globale investeringsraming zijn de volgende standaard uitgangspunten gehanteerd17: ?? Aanlegkosten fietspad, 3 meter breed per m1 asfalt gesteld op † 160; ?? Aanlegkosten reguliere brug gesteld op † 450.000 (Bron: Nota Omslag Grote Werken); ?? Aanlegkosten bijzondere brug gesteld op † 800.000 (Bron: Nota Omslag Grote Werken).

17

Gelet op de gehanteerde standaard uitgangspunten is het mogelijk dat het indicatieve investeringsbedrag afwijkt van andere projectspecifieke kostenramingen.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 38 van 41

Ten behoeve van het oplossen van de ontbrekende verbindingen is derhalve een totale investering noodzakelijk van circa † 9,2 miljoen, ofwel ruim ƒ 20 miljoen. Voor wat betreft het deelgebied west is hier op indicatieve wijze 8 kilometer fietspad in opgenomen. De totale lengte aan ontbrekende fietsverbindingen bedraagt (inclusief de indicatief opgenomen 8 kilometer fietspad in deelgebied west) circa 22,6 kilometer. 5.3

Fietsroutestructuur Almere

Door de ANWB is een inschatting gemaakt van de kosten met betrekking tot de verdere planvorming en realisatie van het knooppuntensysteem in Almere. Knooppuntensysteem (prijzen gebaseerd op een systeem met circa 40 knooppunten) Bestek en kostenraming (indicatie door ANWB) Uitvoering, kosten materiaal en plaatsing (indicatie door ANWB) Communicatie & PR, incl. samenstelling en druk knooppuntenkaart Procesbegeleiding en toezicht Onvoorzien

(Stelpost) (Stelpost) (Stelpost) 15% (Stelpost) 10% (Stelpost)

19%

TOTAAL KNOOPPUNTENSYSTEEM (afgerond; incl. BTW)

50.000 250.000 50.000 52.500 40.250

23.823 Euro F 18.265 Euro F 200.911 Euro

TOTAAL KNOOPPUNTENSYSTEEM (excl. BTW) BTW

22.689 Euro F 113.445 Euro F 22.689 Euro F

F

442.750

38.173 Euro F 239.084 F 240.000 Euro F

527.000

84.123 526.873

Beheer (op basis van ANWB vrijwilligers; indicatie door ANWB) Beheer en onderhoud (aantal borden geschat) Vervanging (molest en diefstal) Onvoorzien

750 borden (Stelpost) 10% (Stelpost)

TOTAAL BEHEER (excl. BTW) PER JAAR 19%

BTW TOTAAL BEHEER (afgerond; incl. BTW) PER JAAR

7.500 Euro 1.250 Euro 875 Euro

F F F

16.528 2.755 1.653

9.625 Euro

F

20.935

1.829 Euro F 11.454 F 12.000 Euro F

4.030 24.965 25.000

Met de invoering van het knooppuntensysteem is derhalve een globaal investeringsbedrag gemoeid van † 240.000, ofwel ƒ 527.000, inclusief BTW. Het beheer vergt jaarlijks een reservering van † 12.000, ofwel ƒ 25.000, inclusief BTW. Acties die ten behoeve van de communicatie en promotie ondernomen moeten worden, zijn onder andere: ?? Inhoud en vormgeving knooppuntenkaart; ?? Inhoud en vormgeving informatieborden; ?? Inhoud en vormgeving knooppuntenborden; ?? Distributiewijze en distributiekanalen (internet, verkooppunten, etc.); ?? Acties in het kader van promotie en voorlichting naar recreanten en het toeristisch-recreatieve bedrijfsleven. Teneinde de acties te benoemen, hierin structuur aan te brengen en onderlinge afstemming te bereiken, is het aan te bevelen hiertoe een communicatieplan samen te stellen, waarin doelstellingen, acties en verantwoordelijkheden worden benoemd. De kosten van beheer betreft uitsluitend een inschatting van de kosten die gemoeid zijn met onderhoud en vervanging van de bebording van het knooppuntensysteem. De kosten van beheer en onderhoud van de infrastructuur zelf is hier dus niet bij inbegrepen.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 39 van 41

5.4

Proces en planning

Deze studie is een eerste stap geweest in de ontwikkeling van een routenetwerk om het recreatief fietsen en skaten in Almere te bevorderen. Voorgesteld wordt om de verdere uitwerking van het knooppuntensysteem op pragmatische wijze ter hand te nemen. Het inhoudelijke werk hiertoe wordt uitgevoerd door de afdelingen Sport, Recreatie & Toerisme (“trekker”) en Verkeer & Vervoer van de gemeente in overleg met Staatsbosbeheer, Stichting Flevo-landschap en de Dienst Stedelijk Beheer van de gemeente. Voor de elementen op het communicatieve vlak wordt voorgesteld gebruik te maken van de expertise van de Stichting Stadspromotie Almere. Tussentijdse resultaten worden gecommuniceerd met de in paragraaf 4.5 genoemde belanghebbende partijen. In verband met de potentie om het Almeerse knooppuntennetwerk aan te sluiten op andere routenetwerken buiten de gemeente worden ook de omliggende gemeenten geïnformeerd over het project. Ten behoeve van de verdere uitwerking van deze studie en de uiteindelijke realisatie van het netwerk kan een aantal vervolgprojecten gedefinieerd worden. I.)

II.)

III.)

IV.)

V.)

Project Besluitvorming

Doelstellingen/acties Informeren bestuur inzake het planconcept Fiat voor de verdere uitwerking van het plan Werkbijeenkomst Toetsen inhoud en kwaliteit plan recreatief fietsen en skaten Creëren draagvlak Definiëren vervolgacties en verantwoordelijkheden Bijstelling Verwerken commentaar knooppuntensysteem werkbijeenkomst; Definitieve route en voorzieningenkeuze; Opstellen eindconcept kaart knooppuntensysteem Veldinventarisatie Toetsen eindconcept knooppuntensysteem Inventariseren (bestaand en nieuw), lokaliseren en ruimtelijk toetsen van voorzieningen (borden, panelen, banken, etc.) Definitief plan Definitieve trajectkeuze Bestek Kostenraming Planning/Fasering Besluit gemeentebestuur

@ Grontmij

Betrokkenen Gemeente Almere (S&R / V&V) Gemeentebestuur

-

Gemeente Almere (S&R / V&V) Belanghebbenden

-

Gemeente Almere (S&R / V&V) Belanghebbenden (terugkoppeling)

-

Gemeente Almere (S&R / V&V)

-

Gemeente Almere (S&R / V&V) Gemeentebestuur

Planning November / December 2001

23.0288.1, rev. 1.0 blad 40 van 41

VI.)

Opstellen communicatieplan

-

-

-

VII.)

Realisatie

VIII.)

Communicatie

IX.)

Monitoring en beheer

-

Inhoud en vormgeving informatiepanelen, knooppuntenborden en –kaart Distributiewijze en distributiekanalen (internet, verkooppunten, etc.) Acties in het kader van promotie en voorlichting naar recreanten en het toeristisch-recreatieve bedrijfsleven Uitvoering Proces- en projectbegeleiding Implementatie distributiekanalen Voorlichtingscampagne aan pers, gebruikers en belanghebbenden Recreatief gebruik Onderhoud, beheer en uitbouw

5.5

-

Gemeente Almere (S&R / V&V) Stichting Stadspromotie Almere

-


-

Gemeente Almere (S&R / V&V) Stichting Stadspromotie Almere

-


Gereed fietsseizoen 2003

Conclusies en advies

Gelet op: ?? de voornemens met betrekking tot recreatief fietsen uit het beleidsplan “Almere Waterstad!” ?? het ten opzichte van landelijke cijfers achterblijven van het (recreatieve) fietsgebruik in Almere ?? de verwachting van een toenemende behoefte aan recreatief fietsen en skaten ?? de voortschrijdende verstedelijking van Almere ?? het gewenste imago van Almere als groene en aantrekkelijke stad wordt aanbevolen om: 1. de definitieve routing, randvoorwaarden en kostenconsequenties van de introductie van het knooppuntensysteem Almere inzichtelijk te maken in een definitief ontwerp, bestek en kostenraming. 2. uitvoering te geven aan de stappen I tot en met V uit het schema van paragraaf 5.4 3. voor de punten 1 en 2 van deze aanbevelingen een krediet beschikbaar te stellen van † 35.000 4. een uitvoeringsschema op te doen stellen voor de ontbrekende verbindingen. En dit ter verdere besluitvorming voor te leggen aan het gemeentebestuur.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 41 van 41

Bijlagen

1.

Kaarten bewegwijzerde en/of beschreven routes voor fietsen of skaten in de gemeente Almere

2.

De tien aspecten van de fietsbalans

3.

Besprekingsverslag bijeenkomst 9 augustus 2001

4.

ANWB folder “Knooppuntbewegwijzering voor fietsers”

5.

Literatuurlijst

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 42 van 41

Bijlage 1 Kaarten bewegwijzerde en/of beschreven routes voor fietsen of skaten in de gemeente Almere

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0

Bijlage 2 De tien aspecten van de fietsbalans

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0

Bijlage 2: De tien aspecten van de fietsbalans

De Fietsbalans beoordeelt gemeenten op de volgende tien aspecten: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Directheid Comfort (hinder) Comfort (wegdek) Aantrekkelijkheid Concurrentiepositie ten opzichte van de auto Fietsgebruik Verkeersveiligheid Stedelijke dichtheid Tevredenheid van fietsers Beleid op papier

1.

Directheid

a. b. c.

Omrijfactor (fietsafstand / hemelbrede afstand) Oponthoud (aantal seconden stilstaan per kilometer) Gemiddelde snelheid (kilometer per uur)

2.

Comfort (hinder)

Directheid is een indicator voor de tijd die een fietser nodig heeft om zijn bestemming te bereiken. Korte en snelle fietsroutes zijn van belang. Voor de beoordeling op directheid zijn de volgende deelaspecten gemeten:

Voor het aspect comfort (hinder) zijn zes deelaspecten gemeten die in meer of mindere mate het fietsplezier kunnen aantasten. De stopfrequentie en verkeershinder wegen het zwaarste. Om de verkeershinder en infrastructuurhinder te bepalen is bekeken hoe vaak en hoe lang de onderzoekers niet naast elkaar konden fietsen. De zes deelaspecten van comfort (hinder) zijn: ?? Stopfrequentie (aantal stops per kilometer) ?? Langzaam fietsen (deel van de tijd dat de snelheid onder de 10 km/h daalt) ?? Verkeershinder (achter elkaar rijden vanwege auto's, voetgangers of fietsers) ?? Infrahinder (achter elkaar rijden vanwege te smalle infrastructuur of paaltjes) ?? Geen voorrangsrechten (aantal maal geen voorrangsrechten per kilometer) ?? Afslaan (aantal maal afslaan per kilometer) 3.

Comfort (wegdek)

4.

Aantrekkelijkheid

De fiets is in de meeste gevallen een ongeveerd voertuig. Een fietser heeft daarom veel belang bij comfortabel wegdek. Om het comfort van het wegdek vast te stellen zijn met trillingsmeters de verticale versnellingen gemeten waaraan een fiets wordt blootgesteld. De metingen zijn conform ISO 2631/1 uitgevoerd. Een fietser staat in direct contact met zijn omgeving. Hij waardeert daarom een aantrekkelijke omgeving. Aantrekkelijkheid is echter een subjectief begrip en moeilijk meetbaar. Voor de Fietsbalans is daarom geluidhinder als indicator voor de aantrekkelijkheid gekozen. Geluidhinder is relatief eenvoudig meetbaar. Bovendien vinden weinig fietsers een lawaaierige omgeving aantrekkelijk.

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0

Bijlage 2: De tien aspecten van de fietsbalans (vervolg)

5.

Concurrentiepositie ten opzichte van de auto

6.

Fietsgebruik

7.

Verkeersveiligheid

8.

Stedelijke dichtheid

9.

Tevredenheid van fietsers

Het aspect concurrentiepositie ten opzichte van de auto geeft een beeld van de voordelen van de fiets ten opzichte van de auto in een gemeente. Om een beoordeling op concurrentiepositie te kunnen geven zijn alle verplaatsingen zowel met de fiets als met de auto gemaakt. De concurrentiepositie is vervolgens vastgesteld op basis van de volgende deelaspecten: ?? gemiddelde reistijdverhouding (fietstijd/autotijd) ?? deel van verplaatsingen waarop de fiets sneller is ?? de parkeerkosten voor de auto Het percentage mensen dat de fiets kiest (in plaats van een ander vervoermiddel) is een belangrijke maat voor de kwaliteit van het fietsklimaat. Het is zowel een indicatie voor de mate waarin een gemeente erin slaagt belemmeringen voor fietsgebruik weg te nemen, als voor de mate waarin een gemeente erin slaagt fietsgebruik te stimuleren. Als eenheid voor het fietsgebruik hanteert de Fietsbalans het aandeel van de fiets op alle verplaatsingen tot 7,5 kilometer over de jaren 1996 tot 1998. Gemiddeld is dat 38,3 procent voor alle gemeenten groter dan 20.000 inwoners. Verkeersveiligheid is een belangrijke basisvoorwaarde voor een goed fietsklimaat. Als indicatie voor de verkeersveiligheid is de kans berekend dat een fietser betrokken raakt bij een ernstig ongeval als deze 100 miljoen kilometer zou fietsen. De berekening is gebaseerd op ongevallencijfers uit de jaren 1994 tot en met 1998 (bron CBS/AVV) en het fietsgebruik in 1996 tot en met 1998. Het risicocijfer is gecorrigeerd voor een hoog of laag fietsgebruik. Daarnaast bevat het een correctie voor een onevenredig aandeel ouderen. Overigens betreft het hier de objectieve veiligheid, die niet altijd overeenkomt met de beleving door de fietser. Fietsers zijn erbij gebaat als zij kunnen kiezen uit veel bestemmingen op fietsafstand. Daarom heeft de Fietsbalans ook de stedelijke dichtheid meegewogen. Als basis is genomen de omgevingsadressendichtheid, een grootheid van het CBS die ondermeer gebruikt wordt als een graadmeter voor de stedelijkheid. Deze omgevingsadressendichtheid is vervolgens gecorrigeerd voor het aantal inwoners in een gemeente. Een goede score betekent daarmee dat de gemeente ten opzichte van andere gemeenten van dezelfde omvang een hoge dichtheid kent. Het oordeel van de fietsers zelf mag natuurlijk niet ontbreken in een onderzoek naar het fietsklimaat in een gemeente. In een enquête kunnen fietsers hun eigen gemeente een rapportcijfer geven. Ook kunnen zij hun mening geven over: ?? fietsenstallingen (bewaakt en onbewaakt) ?? fietscomfort (verkeershinder, kwaliteit wegdek) ?? verkeersveiligheid fietsers ?? sociale veiligheid fietsers (dreiging van geweld) ?? aanpak fietsendiefstal (handhaving, opsporing, graveren) ?? fietsambities van gemeente

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 1 van 41

Bijlage 2: De tien aspecten van de fietsbalans (vervolg)

10.

Beleid op papier

Wat de fietser op straat aantreft is voor een belangrijk deel het resultaat van in het verleden gevoerd verkeersbeleid. Het fietsbeleid van vandaag zegt iets over het fietsklimaat van de toekomst. Het aspect beleid op papier brengt in kaart hoe goed het fietsbeleid verankerd is in de beleidsplannen, de budgetten en in de gemeentelijke organisatie. Hiervoor is gebruik gemaakt van een enquête die door de gemeente is ingevuld. Het is bijzonder lastig om beleid inhoudelijk te beoordelen op basis van een enquête. De beoordeling op dit aspect beperkt zich daarom tot een inventarisatie van de mate waarin onderwerpen, doelstellingen en aspecten onderdeel uitmaken van het beleid. De volgende punten zijn bekeken: ?? Fietsnetwerk (onderbouwing, kwaliteitseisen, uitvoerings- en onderhoud) ?? Fietsbeleid vastgelegd in nota's en beleidsdocumenten ?? Fietsparkeren (onderbouwing, kwaliteitseisen, uitvoerings- en onderhoud, subsidies) ?? Budgetten ?? Gemeente als voorbeeldige werkgever

@ Grontmij

23.0288.1, rev. 1.0 blad 2 van 41

Bijlage 3 Besprekingsverslag bijeenkomst

@ Grontmij

@ Grontmij Besprekingsverslag Plaats en datum

Lelystad, 10 augustus 2001

Verslagnummer

1

Kenmerk

PN 23.0288.1

Bespreking te

Almere, 9 augustus 2001 Aanwezig

Herman Hake (SBB), Nico Dijkshoorn (Stichting Flevolandschap), Pieter Kalkdijk (FBT), Charles van der Horst (ASV), Hennie Haaksma (ANWB), Siemon Top (Grontmij), John Meijer (Gemeente Almere/Verkeer & Vervoer), Bart Nijst (Gemeente Almere/SRT) en Saskia de Werdt (Gemeente Almere/SRT) Afwezig

Simon Broekhuizen (Provincie), Mario Kramer (Fietsersbond) Kopie(ën) aan

Aan- en afwezigen, ANWB, t.a.v. de heer drs. R.M. Gremmen, Postbus 9052, 6800 GR, Arnhem, Grontmij, t.a.v. Jan Bouwman Betreft

Bespreking plan “Freewheelend door Almere, plan recreatief fietsen en skaten”

1. Opening

Bart geeft een situatieschets van Almere en geeft aan waarom er een plan recreatief fietsen en skaten nodig is. 2. Presentatie

Door de Siemon Top (Grontmij) worden de aanwezigen voorgelicht over het conceptplan door middel van sheets. Er wordt opgemerkt dat fietsers en skeeleraars vaak dezelfde route gebruiken (mits breed genoeg). Dit is een hekel punt wat ook wordt aangestipt in het rapport. Het is heel moeilijk om formele bebording voor de skeelerroutes te bewerkstellingen, als gevolg van de juridische status van skeeleraars. Gemeenten zijn dientengevolge veelal zeer terughoudend hierin. Voor gemeenten is het heel moeilijk een verzekeraar te vinden die een verbintenis aan wil gaan om het skaten op de fietspaden te dekken. 3. Voorlichting Knooppuntensysteem

Door Hennie Haaksma van de ANWB wordt het knooppuntensysteem uitgelegd. Inmiddels hebben zij met het systeem in andere gebieden van Nederland ervaring opgedaan en weten waar de knelpunten zitten en wat van het systeem een succes maakt. Wat van groot belang is voor het slagen van het systeem is een goed plan opzetten. Daarna dient de materiaalkeuze bepaald te worden waarbij de ANWB voorstander is van kwalitatief goede materialen. Op het moment zijn ze bezig met het ontwikkelen van een plaksysteem waardoor de materiaalkosten gedrukt kunnen worden.

vetgedrukt = actie door

@ Grontmij Groep

@ Grontmij Verslagnummer

1

Pagina

2 van 2

Het onderhoud blijft voor ieder een belangrijk punt. De ANWB heeft haar eigen vrijwilligers die het systeem beheren en dat blijkt in de praktijk erg goed te werken. Beter nog dan wanneer een aannemer wordt ingeschakeld. Een goede veldinventarisatie en een goed bestek is van groot belang voor uitvoering en beheer. De ANWB is bereid bij de verdere planvoorbereiding (bestek), de uitvoering en het beheer een rol te spelen. Omdat Almere nog zo’n gebied in ontwikkeling is, wordt er ook voorgesteld met dummyknooppunten te werken om daarmee te anticiperen op infrastructurele ontwikkelingen op termijn. De ANWB geeft aan dat op ieder knooppunt een informatiepaneel staat. Er zijn twee soorten panelen die er in principe hetzelfde uitzien, maar de ene heeft een langere levensduur dan de andere (10 jaar tegenover 4 jaar). Om een knooppuntensysteem te realiseren is men heel wat tijd kwijt. Het kost minstens een half jaar of drie kwartjaar om het project helemaal rond te krijgen. Vanwege het aspect van landschapsvervuiling heeft de ANWB voorkeur voor toepassing van bermplanken in plaats van borden op flessenhalspalen. Door de ANWB wordt geadviseerd naar reeds uitgevoerde knooppuntensystemen te gaan kijken, teneinde referenties op te doen en de uitvoeringsverschillen te kunnen beoordelen. De ANWB gaat binnenkort met de gemeente Amsterdam naar het knooppuntensysteem in en om Eindhoven. Hiervoor zal Almere ook een uitnodiging ontvangen. 4. Procedure

Na de informatie-uitwisseling en het praten over Almere en wat de mogelijkheden het knooppuntensysteem in Almere kan hebben, geeft Bart het vervolg van de procedure aan. ?? Opmerkingen kunnen worden aangeleverd, zodat deze in het plan kunnen worden verwerkt. ?? Er dient nagedacht te worden over het knooppuntensysteem en het financiële aspect daarvan. ?? Daarna gaan we met het plan naar het College van B&W. ?? Dan zullen er daadwerkelijk fietspaden gerealiseerd moeten worden die nu nog getypeerd zijn als ontbrekende schakel. ?? Proberen in de novemberraad het voorstel aan de orde te stellen. ?? Waarna in januari de zaken concreet kunnen worden aangepakt.

Bijlagen: ?? Sheets Grontmij ?? Knooppuntbewegwijzering voor fietsers (ANWB) ?? Sheets ANWB

@ Grontmij

Bijlage 4 ANWB folder “Knooppuntbewegwijzering voor fietsers”

@ Grontmij

Bijlage 5 Literatuurlijst

@ Grontmij

Bijlage 5: Literatuurlijst

Literatuurlijst M. Boshart Het buitengebied als vrijetijdsmilieu NHTV, Breda 1995 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Statistisch Jaarboek 2001 Voorburg/Heerlen, Januari 2001 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Statistisch Jaarboek 1997 Voorburg/Heerlen, Januari 1997 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Statistiek van wegen Voorburg/Heerlen, 1996 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Dagrecreatie 1995/’96 Voorburg/Heerlen 1997 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) / Nederlands Bureau voor Toerisme (NBT) Toerisme en Recreatie in Cijfers 1997 Voorburg/Heerlen, 1997 Gemeente Almere, Afdeling Verkeer en Vervoer Pak de fiets, het kan in Almere; Fietsbeleidsplan 2000 Almere, Januari 2000 Gemeente Almere Almere Waterstad! Toeristisch recreatief beleidsplan Almere, 19 april 1996 Gemeente Almere, Dienst Onderwijs, Welzijn en Sociale Zaken Als Almere Vrij heeft…. Een onderzoek naar de deelname aan openluchtrecreatie, watersport, stedelijke recreatie en sport in Almere Almere, April 1995 Gemeente Almere Voorontwerp Structuurplan Almere Hout Almere, Maart 2000 Gemeente Almere Structuurplan Almere-Overgooi Almere, juli 1999 Grontmij Flevoland Voorzieningenplan binnendijkse Waterrecreatie Lelystad, 15 Juli 1999

@ Grontmij

Bijlage 5: Literatuurlijst

P.M.A. Klinkers Recreatieve fietstochten in het stedelijk uitloopgebied, interne mededeling no 10 Staringcentrum, Wgeningen, 1989 Ing. H.C. Nijland, ir. S.J. ten Wolde, Stichting Landelijk Fietsplatform in samenwerking met Stichting Recreatie Nederland Fietsland 1998, toekomstvisie op het recreatieve fietsen Amersfoort, Mei 1998 Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) Trendrapport Toerisme en Recreatie 2000/2001 Breda, datum niet benoemd Provincie Flevoland Omgevingsplan Flevoland Lelystad, 2 november 2000 Provincie Flevoland Nota Verkenningen Beleids- en Actieplan Recreatie en Toerisme Lelystad, 15 mei 2001 Provincie Flevoland Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan Lelystad, 2000 Provincie Flevoland Statistisch overzicht 1998/1999 Lelystad, datum niet benoemd Staatsbosbeheer Koepelvisie dagrecreatie Zwolle, 2000 Internetpagina’s ?? www.fietsen.123.nl ?? www.fietsersbond.nl ?? www.fietsersbond.nl/flevoland ?? www.skatebond.nl ?? www.fietsplatform.nl ?? www.recreatief-fietsen.nl Folders, kaarten en artikelen ?? Fietskaart Almere, gemeente Almere, Stichting Stadspromotie en Staatsbosbeheer, april 2001 ?? Historische fietskaart Almere, CASLA ?? Fietsgids Flevoland en West-Overijssel, ANWB/VVV ?? Recreatie en Toerisme, nummer 2, jaargang 2001, Skatend Nederland verenigd in één bond ?? Kaart 21, Zuidelijk Flevoland, Staatsbosbeheer ?? Kaart 36, Oostvaardersplassen, Staatsbosbeheer ?? Uitwaaien in en om Flevoland, fietsen wandelroutes in en om Flevoland, Flevolands Bureau voor Toerisme, September 1999 ?? Zuiderzeeroute, ANWB/VVV, Stichting Landelijk Fietsplatform, Februari 1999 ?? Skeelerroute Almere, Almeerse Schaatsvereniging

@ Grontmij

De raad van de gemeente Almere, Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders; BESLUIT: 4. Het rapport “Freewheelend door Almere” vast te stellen als uitgangspunt voor de ontwikkeling van het recreatief fietsen en skaten in Almere; 5. Een voorbereidingskrediet van ƒ 200.000,- (€ 90.756) beschikbaar te stellen uit de post Toeristisch Recreatief beleid 2001 om het knooppuntensysteem verder uit te werken in een definitief plan en een vervolgstap (verdere uitwerking) te maken ten aanzien van de ontbrekende schakels. 6. In verband hiermee de begroting voor dienstjaar 2001 wijzigen overeenkomstig bijgevoegde wijziging.

Almere, 5 september 2001 De raad voorgenoemd, de secretaris,

de voorzitter,

Freewheelend door Almere

Recommend Documents