frans smeets maastricht instruments ik geloof heilig in open innovatie Eelke van der Veen: onderhoud medische apparatuur ondergeschoven kindje

2

Periodiek branchemagazine FHI, federatie van technologiebranches mei 2011, JAARGANG 20

frans smeets

maastricht instruments

“ik geloof heilig in open innovatie” van der Veen: 16 Eelke onderhoud medische apparatuur ondergeschoven kindje

21 Leeftijdsbewust personeelsbeleid bij Endress+Hauser

Amerikaans 35 Nieuw R&D-lab in Deventer

2

3

Inhoud Dolf Boom

Nederlands voorzitterschap Europese organisatie testbedrijven

‘Een Boom kijkt rond wat ’ie kan verkopen’

10

40 18 ‘Kwik Blok geeft bèta voorrang

23

Draadloze sensoren in de tomatenkas

nagenoeg nul’

Interview

4

Kort nieuws

8

Kees Groeneveld

Is er leven na FHI

10

Zo gezegd zo geschreven

13

Conjunctuur

15

druk met een klein beetje economische groei, het veilig stellen

Haagse Babbel

16

Wat er gebeurt in Japan, deel van onze westerse wereld.

Electronics & Automation 2011

24

Industriële Elektronica

26

Industriële Automatisering 29 Laboratorium Technologie 32 Medische Technologie

37

Fun & educatie

40

Boekrecensie

41

Personalia

42

Agenda

42

Ledenkring

43

Ongelooflijk hoe kalmpjes het er bij ons aan toe gaat. Wat zijn we van onze pensioenen. Intussen beleeft de wereld historische dagen.

redactioneel

26

Raar voorjaar

Periodieken

De onoverzienbare impact van de omwentelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, zo dicht bij Europa dat de Amerikanen redenen zien om maar even niet in Londen of Amsterdam te landen. Brazilië is opeens een economische wereldmacht. Van China wisten we dat al en het stikt er bijna in. Wij zijn al ondersteboven als het stadion van Ajax juicht voor een doelpunt van Feyenoord! Het is een raar voorjaar, met hoogzomerse temperaturen tijdens Pasen, na een ouderwets koude winter. Zijn we echt zo stabiel hier in West-Europa? Bibberend van angst om ons kwetsbaar blijkende financiële systeem durven we niet echt blij te zijn om de forse winsten die veel van de klanten van FHI-bedrijven rapporteren. We snappen eigenlijk zelf niet waarom we het samen met Duitsland, België, Denemarken en Polen zoveel beter doen dan de meeste andere Europese landen. We zijn een beetje ongerust, maar tegelijk slaperig zelfgenoegzaam onbezorgd. Er is veel ellende in de wereld, maar natuurlijk niet bij ons.

‘Ellende in de wereld, maar natuurlijk niet bij ons’ Zo zit Nederland in elkaar. We voelen ons verantwoordelijk voor de welvaart en het welzijn van de hele wereld, zolang we het zelf maar goed hebben binnen onze eigen grenzen en kunnen terugvallen op het beste pensioenstelsel ter wereld. Dan kunnen we ook onze hypotheekrenteaftrek vasthouden. Wat een zorgen hebben we toch… Toch, het mag en kan bestaan binnen zo’n kader: het oprechte gevoel, de ware idee dat jouw technologisch werk mensen elders in de wereld kan helpen terwijl je er ook gewoon eerlijk en binnen proporties je brood mee verdient. Voorjaar kan raar zijn in een wereld die op veel plekken bloedheet of ijskoud is.

¶

4

5

Frans Smeets:

“Ik geloof heilig in open innovatie”

D

rie grote foto’s aan de muur van zijn kantoor verraden dat hier een man werkt met een hang naar nieuwe horizonten. De foto’s

zijn gemaakt in 1991. In een tijd dat verre bestemmingen nog verre bestemmingen waren en Frans Smeets de Zijderoute afreisde. Van Islamabad via Kashgar en Urumqi naar Beijing. Een reis waarin hij dagelijks volkomen nieuwe indrukken opdeed. De parallel met zijn huidige werk als directeur van Maastricht Instruments is duidelijk. “Wij zijn de kraamkamer voor nieuwe instrumentatie.” Frans Smeets leidt een unieke organisatie. Een bedrijf dat de kloof dicht tussen aan de ene kant het kennisinstituut – het Maastricht UMC+ – en aan de andere kant de markt. Daar zijn er niet zoveel van. En al helemaal niet van het kaliber van Maastricht Instruments. Hier staat wetenschappelijk onderzoek aan de basis van ieder nieuw instrument. Simpel gezegd: onderzoekers van het Maastricht UMC+ vinden een nieuwe medische behandeling, een nieuw medisch inzicht of een nieuwe medische therapie uit en daar moet een instrument bij gemaakt worden. De ontwikkeling vindt vervolgens plaats in nauwe samenwerking met de onderzoekers van de faculteit Health, Medicine & Lifescience en specialisten van het academisch ziekenhuis Maastricht zelf. En met IDEE, de engineering-faciliteit van het Maastricht UMC+. Maastricht Instruments is feitelijk een gateway voor technologie van de Health Campus Maastricht naar de wereldmarkt. Het is een formule die zijn waarde ruimschoots heeft bewezen door middel van een aantal succesvolle valorisaties. Het gaat daarbij meestal om oplossingen waarvoor nog geen goede technologie bestaat.

Hoe zijn jullie eigenlijk op het idee gekomen voor Maastricht Instruments BV? “Dat moet ergens in 1998 geweest zijn. Ik gaf toen nog alleen leiding aan IDEE. Tijdens een bezoek van het College van Bestuur aan de engineering-faciliteit IDEE van de toenmalige medische faculteit kwam op een gegeven moment de gedachte opborrelen dat al die innovaties die we ontwikkelden op veel meer plekken van nut

C.V. Aan het roer Frans Smeets is sinds 1998 managing director van Maastricht Instruments en sinds 1991 manager van IDEE, de engineering-faciliteit van het Maastricht UMC+. Hij stimuleert nu één van zijn medewerkers tot het oprichten van Xilloc Medical, een bedrijf dat zich toelegt op patiëntspecifieke schedelimplantaten.

Het bedrijf Maastricht Instruments ontwikkelt, ontwerpt en realiseert innovatieve instrumenten, apparaten en software met een sterke focus op medische technologie en life sciences, zoals speciale apparatuur in combinatie met dataverwerking en –presentatie op (bio)medisch gebied. Samen met de universitaire engineeringsgroep IDEE wil MI zich profileren als kenniscentrum voor technologische vraagstellingen binnen het Maastricht UMC+, de regio Zuidoost-Nederland en de EU-regio.

zouden kunnen zijn dan uitsluitend in onze eigen wetenschappelijke omgeving. En natuurlijk het besef dat als we dat commercieel en organisatorisch goed aan zouden vliegen, we daarmee niet alleen aanzien, maar ook inkomen zouden kunnen realiseren voor de universiteit. In een publieke R&D-omgeving waar je altijd maar af moet wachten of je je budget wel rond krijgt, was dat een aantrekkelijk vooruitzicht. En achteraf maken we de ambitie van destijds ook daadwerkelijk waar.”

Slim. En eigenlijk zo voor de hand liggend dat je je afvraagt waarom andere universiteiten dit ook niet doen. “Nou, volgens mij zijn ze in Utrecht en Amsterdam op dit moment ook bezig met de opzet van iets soortgelijks, maar vooralsnog zijn er weinig andere partijen bij medische centra die instrumenten ontwikkelen vanuit een wetenschappelijk vertrekpunt en die aanbieden aan de markt.”

De opdracht komt dus altijd vanuit de wetenschap, vanuit de universiteit of het academisch ziekenhuis? “In de regel wel, ja. Anderzijds zijn we natuurlijk ook bezig om aan de marktkant lees verder op pagina 6

door Paul van Nieuwenburg

6

7

‘Samenwerking leidt altijd tot ideeën waar je zelf nooit opgekomen zou zijn’

team zitten ook mensen met een fysica-

Zijn die minder dan moeten we er zelf hard

achtergrond. Nee, we benaderen onze

aan trekken. Maar goed, daar zijn we voor

En Maastricht Instruments draagt daar een stevige steen aan bij.

projecten vanuit verschillende disciplines.

en hebben we business developers om

“Dat denk ik wel, ja. Maar goed, het

Het gaat namelijk niet altijd alléén om

innovaties te valoriseren en gereed te maken

gaat niet alleen om innoveren, maar ook

de techniek. Bovendien kunnen we ook

voor commerciële exploitatie.”

om valoriseren. Daar houdt Maastricht

gemakkelijk terugvallen op de brede

Instruments – zo mag duidelijk zijn – zich eveneens intensief mee bezig. Soms gaat

en de Universiteit Maastricht, om die te

Zijn jullie nooit bang dat een ander aan de haal gaat met jullie ideeën?

betrekken bij onze projecten.”

“Integendeel. Ik geloof erg in open innovatie.

mee doen. Zo zal binnenkort het bedrijf

Samenwerking leidt altijd tot ideeën

Xilloc Medical worden opgericht, dat zich

En die andere teams?

waar je zelf nooit opgekomen zou zijn.

uitsluitend richt op één product: patiënt-

“Bij Mechanical Engineering werken ze

Samenwerking brengt je product altijd naar

specifieke implantaten.”

vooral aan mechatronische toepassingen.

een hoger plan. Daarbij hanteren we wel

Op dit moment bijvoorbeeld aan een

onze tien geboden voor samenwerken.”

Schedels? Implantaten...? Dokter Frankenstein!!

competenties van het Maastricht UMC+

couveuse-brancard. Eigenlijk is dat een en uitgerust is dat baby’s in couveuses

Ook de samenwerking met DSM Resolve?

“Heel erg leuk ja. Nee, je moet het zo zien.

veel groter afzetgebied hebben. Laat ik een voorbeeld geven. Bij het Electronic

volledig voorzien van alle noodzakelijke

“Met al onze partners. Die zitten trouwens

ook, door een ongeluk of een operatie, een

Engineering Team is men momenteel bezig

apparatuur en medische voorzieningen, per

veelal hier in de EU-regio. Niet zo gek

deel van zijn schedel moet missen dan moet

met de doorontwikkeling van de Vitrobot.

ambulance of helikopter getransporteerd

natuurlijk, het gebied tussen Eindhoven,

dat hersteld worden. De technieken tot nog

We zitten in de vierde generatie. De Vitrobot

kunnen worden. Software & Mathematics

Leuven, Aken en Maastricht staat bekend als

toe waren verre van perfect. Wij hebben

is een instrument waarmee samples (virus,

richt zich op de ontwikkeling van – hoe

‘Brainport’ en is een broeinest van innovatie

een methode ontwikkeld die erin voorziet

eiwit) gefixeerd kunnen worden voor de

kan het ook anders - software, meestal

en vernieuwing. Met DSM Resolve werken we

dat het implantaat letterlijk naadloos

cryo-elektronenmicroscopie door ze in te

om metingen mee te verrichten, gemeten

nauw samen. Op dit moment onder andere

past. Waardoor littekens en andere nare

pakken in een vliesje en vervolgens in een

data te verwerken en te presenteren. Dat

aan het al eerder genoemde adem-sample

bijeffecten verleden tijd zijn.”

fractie van een seconde te bevriezen. Je

adem-sample device waar we het net over

device. Dat is een innovatie die feilloos past in

moet daarbij denken aan temperaturen van

hadden wordt trouwens ook door dit team

de maatschappelijke ontwikkelingen zoals die

–180°C of lager. Voordeel hiervan is dat de

uitgewerkt. Projecten die we uitvoeren

zich nu voltrekken. Mensen moeten steeds

Maar samenwerking is evengoed het credo?

eigenschappen en kenmerken van die stof

hebben voor tachtig, negentig procent een

meer zelf hun eigen verantwoordelijkheid

“Zeker weten. Daar geloof ik heilig in.

volledig behouden blijven. De Vitrobot is

multidisciplinair karakter.”

nemen. Selfmanagement dus. Zelf bewuster

Alleen lukt het je niet. We moeten het

omgaan met eten, bewegen, werk,

samen doen. Wat dat betreft vind ik het

ontspanning en gezondheid. In dat licht

jammer dat we zo weinig van het FHI-

instrument echter tal van samples fixeren.

En alles wordt ook hier in elkaar gezet?

gezien is het helemaal niet zo ondenkbaar dat

netwerk gebruikmaken. Ik zou wel willen,

Organische en niet-organische. Dat maakt

“Dat klopt. Alle instrumenten worden in

je straks bijvoorbeeld een ademanalyse maakt

maar ja, druk, druk, druk, druk. En de

het enorm interessant, niet alleen voor

onze Prototype Workshop vervaardigd.

en je op basis van de gegevens die daaruit

afstand natuurlijk. Hoe lang heb jij erover

universiteiten, maar ook voor een grote groep

Daarbij maken we uiteraard ook gebruik van

voortkomen een gezonde fruitshake kunt

gedaan om vanuit Amersfoort hier te

bedrijven, onder meer in de food-branche. De

uitbesteding.”

samenstellen waarin precies de dosering

komen? Twee uur?”

standaard brancard die zo gemodificeerd

oorspronkelijk bedoeld voor toepassing in de (bio)medische context. Je kunt met dit

licentie in de markt gezet door Fei Company uit Eindhoven. AIM BV in Brunssum produceert de Vitrobot.”

Goed. Dan is een instrument uiteindelijk klaar om in gebruik te nemen. Wat gebeurt er dan?

nodig heeft. Geloof me, dat is niet

Drie uur.

onrealistisch. Er wordt volop geïnnoveerd in

“Need I say more?

Nederland. Hebben we een naam in hoog te

Goeie reis.”

“Dan hebben we het makkelijkste deel

houden. Hopelijk heeft onze nieuwe

vraag te creëren. Zo kan het gebeuren

minder belastend maken. Het meten van

dat we voor bedrijven die ons benaderen

stoffen en waarden in je lichaam wordt dus

‘ondernemersregering’ daar ook voldoende

gemakkelijker voor ziekenhuizen, huisartsen,

Je noemde net het Electronic Engineering Team.

achter de rug. Het instrument is dan

al iets op de plank hebben liggen. Maar

intern in gebruik en meestal staat er ook

oog voor.”

het komt ook voor dat we samen met een

voor patiënten, voor iedereen.”

“Klopt, dat is een van onze teams. We

een aantal bij andere universiteiten. Maar

hebben er drie, Electronic Engineering,

dan... dan begint het moeilijkste gedeelte

Mechanical Engineering en Software &

van het traject, de valorisatiefase. De fase

Mathematics. In deze teams komt trouwens

waarin de waarde van het instrument

de samenwerking met IDEE goed tot

moet blijken. Zodat het aandacht krijgt

uitdrukking. Er werken zowel mensen van

van de markt en zijn weg kan vinden naar

hen als van ons. Gaat als een speer.”

commerciële toepassingen. Hierbij zijn we

leidt te ver om je uit te leggen hoe het

Op die samenwerking kom ik zo nog terug. Wat ik me afvroeg is of dit soort instrumenten wel zo eenvoudig vermarkt kunnen worden. Ze lijken me nogal specifiek.

precies werkt, maar het komt er op neer

“Dat hangt er van af. Er zijn inderdaad

dat we hiermee straks in sommige gevallen

instrumenten die zo specifiek zijn dat er

Allemaal techneuten?

en presentaties van onderzoekers die met

bloedonderzoek overbodig maken. In

maar een beperkt afzetgebied voor te vinden

“Absoluut niet! We hebben hier van alles

het instrument werken. Zijn die goed en

uitgeademde lucht zitten namelijk vrijwel

is. De researchmarkt. Daarnaast zijn er

rondlopen. Op Mechanical Engineering

aansprekend dan hebben we natuurlijk een

dezelfde stoffen als in bloed. Zo’n instrument

ook instrumenten die voor verschillende

zit bijvoorbeeld een arts en een industrial

podium van jewelste. Zeker als ze in Nature,

kan onderzoek sneller, efficiënter en

doeleinden geschikt zijn en daardoor een

designer. En in het Software en Elektronica

Science, Lancet en dergelijke publiceren.

ontwikkelopdrachten voor bedrijven of kennisinstellingen uitvoeren. Met DSM Resolve zijn we op dit moment bijvoorbeeld bezig met een adem-sample device. Het

Wanneer iemand om wat voor reden dan

vitaminen en mineralen zit die jouw lichaam

Vitrobot wordt op basis van een exclusieve

partner een nieuw traject opstarten of

dat zo voortvarend dat we er iets bijzonders

overigens erg afhankelijk van de publicaties

Dank u. ¶

8

9

Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieu ‘Agentuur of distributeur?

‘Samenwerken bij aanbesteding mag’

Wees duidelijk richting eindklant’

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) geeft het mkb volop de ruimte om te ondernemen. Althans, dat is de mening van Pieter Kalbfleisch, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (Nma). In het Financieele Dagblad van 25 maart reageert hij op het artikel ‘Vrees

Budget Point-One programma voor 2011 gehalveerd

“Veel FHI-leden zijn agent én distributeur, afhankelijk van het product of

voor kartelwaakhond zit er goed in’ (FD, 18 maart), waarin de suggestie

de producent in kwestie”, vertelt mr. ing. Frank Meijers, partner van FHI.

wordt gewekt dat het mkb door de NMa niet meer aan bod komt

“Het is raadzaam om naar de eindklant duidelijk te zijn over de rol die

bij aanbestedingen van grote overheidsopdrachten. Ten onrechte,

men heeft. Indien men zich als distributeur opstelt maar een agent is,

aldus Kalbfleish, want de Mededingingswet en de Beleidsregels

loopt men het risico zonder de bijpassende beloning te genieten.” Maar

combinatieovereenkomsten van het ministerie van EL&I zouden het

wat is het verschil eigenlijk tussen een agent en een distributeur? “De

mkb volop de ruimte geven om te concurreren. “Het mededingingsrecht

agent sluit zelf geen overeenkomsten maar bemiddelt daarbij”, vertelt

staat vele vormen van samenwerking toe, zolang die de concurrentie

Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie

Meijers. “Hij koop niet in, verkoopt niet en houdt geen marge over. Hij

niet beperken. Als ondernemingen te klein zijn om een opdracht

heeft alle innovatieprogramma’s op de hoogte gesteld van de

wordt beloond op provisiebasis en loopt doorgaans geen betalingsrisico.

zelfstandig uit te voeren, mogen zij samenwerken”, aldus Kalbfleisch.

consequenties van het nieuwe bedrijfslevenbeleid. Voor Point-One,

De agent geniet een zekere mate van wettelijke bescherming. Bij

“Op die manier kan combinatievorming bij grote aanbestedingen in veel

dat als hoofddoel heeft de Nederlandse hightech economie met vijftig

beëindiging van de agentuurovereenkomst kan hij op een vergoeding

gevallen zelfs bijdragen aan meer concurrentie.” ¶

procent te laten groeien door het verhogen van investeringen in R&D,

rekenen. De distributeur is een ondernemer die wel zelf verplichtingen

heeft dit tot gevolg dat de reservering 2011 wordt teruggebracht

tot levering aangaat met zijn klanten. Daartoe koopt zij zelf in, bepaalt

van 56,45 miljoen euro naar 22,7 miljoen euro. Hoofdlijnen in de

zelf zijn marge, loopt hij risico´s en moet hij zich bedruipen uit het

reservering zijn een korting op de internationale tenders en het

verschil tussen inkoop en verkoop. De distributeur geniet minder

stoppen van alle nationale R&D-activiteiten. In zijn brief heeft de

wettelijke bescherming en wel meer vrijheid.”

minister aangegeven dat de bedrijven en kennisinstellingen die

Zorgplicht werkgever toegenomen

actief zijn in Point-One, straks ook een belangrijke rol kunnen spelen

FHI organiseert op 28 september onder leiding van Frank Meijers een

De zorgplicht van de werkgever ten aanzien van de

in de agenda van de topsector High Tech Systemen en Materialen.

workshop over agentuur- en distributieovereenkomsten. Kijk op

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) is

Het advies van het topteam zal leidend zijn bij de invulling van het

www.fhi.nl/workshops voor meer informatie over de workshops die FHI

toegenomen. Dat signaleert HBR Branche Verzekeringen,

overheidsaandeel in het Point-One ecosysteem na 2011.

organiseert of neem contact op met Andreas Meijer, [email protected],

partner van FHI. “Er zijn inmiddels diverse uitspraken

(033) 465 75 07. ¶

van de Hoge Raad, waar de uitkomst nadelig is voor de

Bron: Point-One

¶

werkgever. De Raad stelt nagenoeg in elke rechtszaak dat de werkgever een voorziening had moeten treffen om het inkomen van de werknemer veilig te stellen. Een goede

Investeren in management en organisatie assessment loont

WIA-verzekering wordt dus steeds belangrijker”, aldus Ruud Rooker, adviseur bij HBR Branche Verzekeringen. “Vroeger konden de werkgevers eenvoudig stellen dat de WIA een

Succesvollere innovatie dankzij klantgerichtheid en onderscheidend vermogen

Investeren in management en organisatie assessment loont, zo blijkt uit een enquête die door de Hay Group en executive search firm Ebbinge & Company werd gehouden onder investment directors en managers van 51 Nederlandse private equity partijen. Partijen die al met deze onderwerpen aan de slag gaan, zouden namelijk een lager verloop in het topmanagement hebben en hierdoor sneller in staat zijn actief aan de value agenda te werken. 83 procent van de geënquêteerden denkt daarnaast dat meer dat vijftig procent van de waardecreatie gedurende de investeringsperiode afhankelijk is van de kwaliteit van management.

Private Equity Survey 2011 “Success of portfolio comp anies through quality of management and organ ization.”

werknemersprobleem was en dat er voor hen geen taak was weggelegd. Met alle uitspraken van de Hoge Raad gaat die vlieger niet meer op. Aangezien de WIA in eerste instantie een werknemersprobleem is, hoeven de kosten van de verzekering niet op de werkgever te worden afgewend”, aldus Rooker. HBR Branche Verzekeringen stelt dat de meest gangbare verdeling binnen FHI vijftig procent werkgever en

Herman D. Koning Ron Jansen February 9, 2011

Niet de hoogte van het R&D-budget, maar de mate van klantgerichtheid en

vijftig procent werknemer betreft. “Het werknemersdeel is

onderscheidend vermogen bepalen het succes van innovatie-inspanningen.

vervolgens nog een fiscaal aftrekbaar”, vertelt Rooker. “Alle

Was deze wetmatigheid bij veel praktijkmensen al langer bekend, een

bedrijven verwerken dit direct in de salarisadministratie.” ¶

recent onderzoek heeft dit nogmaals bevestigd. Daarnaast wordt door

Tegelijkertijd geeft 75 procent aan het moeilijk te vinden om kwaliteit

het onderzoek aangetoond dat bij de duizend onderzochte bedrijven geen

Meer informatie over de diensten van HBR Branche

te meten. Kijk op www.haygroup.com/nl voor meer resultaten van dit

concreet verband bestaat tussen de hoogte van de R&D-uitgaven en de

Verzekeringen voor FHI-leden: www.fhi.nl/leden. Contact:

onderzoek.

ontwikkeling van de omzet, het resultaat of de (beurs)waarde.

Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07.

Bron: People & Performance

¶

Success of portfolio compani es through quality of managem ent and organization

|1

Bron: Inzake uw zaken

¶

10

11

is er leven na fhi?

Dolf Boom ‘Een Boom kijkt rond wat ’ie kan verkopen’ V

an jongs af aan hielp Dolf Boom al mee in het familiebedrijf. Inmiddels is hij bijna directeur-af bij Boom B.V. en bezig het bedrijf, ‘totaalleverancier voor het laboratorium’, over te dragen aan de vierde generatie; Bertjan Boom

is sinds eind 2009 directeur en hij zal het bedrijf ook overnemen. Dolf Boom vertelt gloedvol over het familiebedrijf, en niet minder gepassioneerd over zijn tijd als bestuurslid bij FHI. In 1989 werd hij uitgenodigd zitting te nemen in de laboratoriumcommissie van de coöperatieve vereniging Het Instrument. Vele jaren vervulde hij de functie van penningmeester. In 1895 in een oude apotheek in het centrum

te krijgen op de organisatie van HET

die aan laboratoria leveren, maar waar dat

van Meppel legde de Dolf Boom van toen de

Instrument, trad hij eind jaren tachtig toe tot

aspect ‘chemicaliën’ niet terugkomt. Ook de

basis voor het huidige Boom B.V.. Wat begon

het bestuur van wat nu de FHI-branche

verzekeringen die FHI aanbiedt vind ik heel

als een bedrijf dat voornamelijk producten

Laboratorium Technologie heet. “Tijdens mijn

interessant. Wij maken er nog geen gebruik

leverde voor de zuivelindustrie, is inmiddels

bestuursperiode, waarin ik penningmeester

van, maar het zit natuurlijk wel in mijn

uitgegroeid tot een van de grotere allround

was, heb ik het hele veranderingsproces

achterhoofd mocht ik zaken op een andere

laboratoriumleveranciers van Nederland.

meegemaakt van FHI als

manier aan willen gaan pakken.” Belangrijk

Kleinzoon en naamgenoot Dolf Boom heeft

tentoonstellingsvereniging naar

voor de toekomst van het bedrijf is voor Boom

het stokje nu in handen en staat klaar om het

brancheorganisatie. Dat heb ik als zeer

de kennis die hij heeft ‘te verankeren en over

over te dragen aan zijn zoon Bertjan. “Mijn

positief ervaren. Op het gebied van

te dragen’ voordat hij echt afscheid neemt.

grootvader was er al sterk in om goed rond te

chemicaliën zijn bijvoorbeeld erg veel

“Het archief zodanig organiseren dat het in

kijken wat ’ie verkocht en wat ’ie nog meer kon verkopen”, vertelt Dolf. “Dat heeft mijn vader voortgezet, en daardoor bieden we nu een compleet pakket aan voor laboratoria. We leveren handelsproducten, maar we beschikken ook over eigen productie; we pakken chemicaliën om in verpakkingen die

Belangrijk voor de toekomst van het bedrijf is voor Boom de kennis die hij heeft ‘te verankeren en over te dragen’

de klant ‘past’. Daarnaast produceren we reagentia; kant-en-klare oplossingen voor

regeltjes, wat het werken daarmee niet altijd

de toekomst ook goed te raadplegen is. Ik

analyses in de laboratoria.” Rond 1960 werd

gemakkelijk maakt. Dat is waar een

ben natuurlijk al veel bezig met de

Boom B.V. lid van FHI, vanwege de deelname

brancheorganisatie toegevoegde waarde kan

overdracht. Ik vind het belangrijk mijn zoon

aan de beurs HET Instrument. “We stammen

leveren. Ook uit de Raam Arbeids-

daarbij de ruimte te geven zodat hij zijn eigen

echt uit de tijd van de coöperatieve

voorwaarden Overeenkomst (RAO, red.) pik

invulling kan geven aan de doelstellingen die

vereniging, de tentoonstellingsorganisatie.

ik een en ander en we doen mee met

we hebben.” Op dit moment is Dolf Boom

Het belang wat wij erbij hebben om

verschillende statistieken. De statistiekgroep

nog altijd fulltime betrokken bij Boom B.V.,

gezamenlijk een tentoonstelling te

‘Laboratoriumchemicaliën’ bijvoorbeeld. Dat

maar als hij 65 is, beoogt hij wat minder

organiseren draag ik hier intern nog steeds

is de plaats waar we de mensen, bedrijven,

actief met het familiebedrijf bezig te zijn.

uit, evenals het belang dat de klant erbij

ontmoeten die in dit marktsegment actief zijn.

“Maar dat wil niet zeggen dat als ik 65 ben

heeft. In één of in twee dagen zie je veel

Niet alleen omzet, producten en markt komen

de deur definitief achter me dichtdoe.” Het

meer dan je in twee jaren kunt zien door het

aan de orde maar ook de problematiek

bestaat nog steeds, juist ook in de

afreizen van allerlei kleine evenementen of

rondom de wet- en regelgeving. In alle

technologie: familieondernemers van de wieg

het bezoeken van bedrijven.” Om meer zicht

andere clubs komen wij wel mensen tegen

tot het graf, van generatie op generatie. ¶

door Eliza van den Anker

12

13

Advocaat Frank Meijers weet waar een directeur buikpijn van krijgt

Bedrijven krijgen steeds meer te maken met grotere partijen, grotere contracten, waardoor de behoefte aan kennis is toegenomen. Anders ben je overgeleverd aan wat er in de

Zo gezegd zo geschreven...

voorwaarden van een ander staat en dat is doorgaans niet echt gunstig. Een heikel punt is de hand worden gewezen. De meeste bedrijven

Wie kent er een goed onderzoek naar effectiviteit Facebook-pagina’s?

schrikken dan en denken dat de voorwaarden

11:06 AM Feb 26th via web…

bijvoorbeeld wanneer de FHI-voorwaarden van

van de andere partij van toepassing zijn. Dat is

althans te vernietigen. Maar let op, de eigen

Kijk dat zijn onderzoeken waar we wat mee kunnen: 83 Percent Of Prostitutes Have Facebook Pages

voorwaarden zijn dan ook niet van toepassing,

http://t.co/X1Bp1xh 11:22 AM Feb 26th via Tweet Button…

echter niet altijd het geval. Wanneer de andere partij haar voorwaarden niet tijdig ter hand stelt, zijn die van hen niet van toepassing of

want die zijn van de hand gewezen.” De juridische vragen die Meijers van FHIleden krijgt toegespeeld zijn heel divers. “Dit varieert van vragen over arbeidscontracten, agentuur- en distributieovereenkomsten,

maar vooralsnog heeft niemand mij kunnen overtuigen van de effectiviteit van facebook; is er echt niemand die eea kan onderbouwen? 12:00 PM Feb 26th via web…

aansprakelijkheidsrecht, transport tot aan het vennootschapsrechtelijke zoals de verkoop

Tweets van Marco Derksen, initiatiefnemer blog Marketingfacts, dga Foodlog.nl, Arnhemdirect en

van een onderneming of bedrijfsopvolging”,

Digitaal Communicatielab, voorzitter IAB Nederland, bestuurslid VPRO

vertelt hij. Een algemene juridische tip voor

een van de diensten die via FHI beschikbaar zijn voor de aangesloten bedrijven. In eerste instantie geeft FHI-huisjurist

niet opgeschreven worden, dan is het tijd om

mr. Andreas Meijer deze ondersteuning. Wanneer een zaak echter een verdergaande inhoudelijke behandeling vergt of wanneer

argwanend te worden. Want als er een afspraak

“Ik zie mijzelf graag als de kleinere onafhankelijke speler, met technologie die van belang is voor heel veel toepassingen. Met de vrijheid om zelf nieuwe dingen te ontwikkelen”

een gerechtelijke procedure nodig is, dan is Frank Meijers beschikbaar als jurist die de technologiebranche van binnen en

is waar partijen werkelijk achter staan, durven

TomTom-topman Harold Goddijn in NRC Handelsblad van 12 maart 2011

van buiten goed kent. Sinds vorig jaar geeft Frank Meijers voor FHI ook diverse workshops over onder meer contracten en

ze ’m ook op te schrijven. Ik kom nog al te vaak

algemene voorwaarden, intellectueel eigendom en agentuur- en distributieovereenkomsten.

tegen dat dat laatste stukje niet gebeurt ‘want

H

de FHI-leden kan Meijers wel geven: “Als je ij noemt zichzelf de ‘advocaat voor de ondernemer’. Mr. ing. Frank Meijers MBA, partner bij Kool Bloch Gavami advocaten,

afspraken maakt, schrijf ze op. Als iemand

is sinds vorig jaar bereikbaar voor tweedelijns juridisch advies en ondersteuning aan leden van de FHI-branches. Het is

zegt nou we zijn het toch eens dus dat hoeft

we hebben zo’n goede relatie’. Nou, dan gaat er altijd eentje huilen achteraf.” In 1988 begon Meijers als ingenieur binnen de industriële sector. Nadat hij gewerkt had voor meerdere ingenieursbureaus besloot hij ondernemer te worden en werd directeur/eigenaar van FHI-lid VEGA Meet- en Regeltechniek. In 2002 heeft hij het bedrijf verkocht en is iets heel anders gaan doen. “Ik wilde een inhoudelijke uitdaging. Ik vind het leuk om conflicten op te lossen en wil graag direct voor mijn eigen klanten werken. Ik besloot een rechtenstudie te gaan doen en advocaat te worden.”

‘Alleen al als je je jas in een garderobe aflevert sluit je een overeenkomst’

“De karakterisering van Tompouce-vulling is een belangwekkend biochemisch analytisch probleem” Ron Davidse, Cargill, tijdens het sprekersoverleg ter voorbereiding van LabAnalyse 2011,

FHI-leden kunnen bij Andreas Meijer gratis terecht voor eerstelijns juridisch advies. Wanneer wordt doorverwezen naar Frank Meijers wordt een gereduceerd ledentarief in rekening gebracht. Deze tarieven zijn, evenals de FHI-leveringsvoorwaarden, te vinden op het

FHI-teleconference op 18 maart 2011

“Toptalent haal je niet uit Amerika, maar uit landen als Polen, Tjechië en Roemenië. Ik geloof in de Europese droom”

afgeschermde ledendeel van FHI,

Professor dr. ir. Cees Buisman, hoogleraar biologische kringlooptechniek Wageningen Universiteit

www.fhi.nl/leden. Op www.fhi.nl/workshops is

en wetenschappelijk directeur van technologisch topinstituut Wetsus in Leeuwarden,

Vanaf 2005 ging Meijers zich uitsluitend toeleggen op juridische

over contracten en algemene voorwaarden. In no time hadden we

een overzicht te vinden van de workshops die

dienstverlening voor het mkb en de industriële sector. “Het

volle zalen. Dag in dag uit zijn bedrijven hiermee bezig. Alleen al

FHI dit jaar organiseert.

voordeel van mijn achtergrond is dat ik als oud-ondernemer weet

als je je jas in een garderobe aflevert sluit je een overeenkomst.

[email protected], (033) 465 75 07.

hoe een ondernemer denkt. Ik weet waar een directeur van een

Dan ga je akkoord met algemene voorwaarden. Daarbij geldt exact

bedrijf buikpijn van krijgt”, meent Meijers. “Begin vorig jaar ben ik

hetzelfde mechanisme als wanneer je voor een grote Europese

voor FHI workshops gaan verzorgen. Een daarvan is de workshop

aanbesteding een offerte uitbrengt of een overeenkomst sluit.

¶

in FD Weekend, 19 maart 2011

“Sinds de schepping is vooruitgang bouwen en bewaren, progressief en conservatief. Maximale winst is geen opdracht. Het is een theoretische veronderstelling in modellen van economen” Frits Goldschmeding, oprichter en grootaandeelhouder van uitzendmultinational Randstad,

door Eliza van den Anker

in NRC Handelsblad van 26 maart 2011 ¶

Techniek ontwikkelt zich Ontwikkel mee

Conjunctuur

540 faillissementen in maart In maart 2011 werden 540 bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) failliet verklaard. Dit waren er bijna twintig meer dan in februari. Het aantal in een bepaalde maand uitgesproken faillissementen hangt nauw samen met het aantal zittingsdagen van de rechtbank in

Faillissementen van bedrijven en instellingen (excl. eenmanszaken) 700 _ 600 _ 500 _ 400 _

die maand. Dit kan van maand tot maand sterk

300 _

fluctueren. Voor een beter beeld van de

200 _

ontwikkeling wordt daarom doorgaans

aantal (driemaandsgemiddelde)

j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m

gekeken naar de ontwikkeling van het

2007

voortschrijdend driemaandsgemiddelde van

2008

2009

2010

‘11

het aantal faillissementen. Het voortschrijdend driemaandsgemiddelde kwam in maart uit op

2009 neemt het aantal faillissementen

517, tegen 479 in februari. Sinds de zomer van

geleidelijk af, zij het met horten en stoten.

Bron: CBS

¶

Meer vacatures bij bedrijven Het aantal vacatures is licht toegenomen. Er waren eind december 130.000

Aantal vacatures, seizoengecorrigeerd

vacatures. Dit waren er vierduizend meer dan eind september. Het waren de

JARIGE DE INGENIEUR GEEFT INGENIEUS CADEAU!

particuliere bedrijven die meer personeel

300 _

zesduizend vacatures meer open dan een

250 _ 200 _

kwartaal eerder.

150 _

zochten. Hier stonden eind december zo’n

x 1000

100 _ Bij de overheid daalde het aantal vacatures in deze periode daarentegen. De cijfers zijn gecorrigeerd voor seizoeneffecten.

Het tijdschrift ‘De Ingenieur’ houdt techniekliefhebbers al 125 jaar op de

Bron: CBS

hoogte van de nieuwste technologische ontwikkelingen. Met technische

50 _ 0_

I

III

IV

I

2007

¶

verhalen achter de actualiteit, de grootste projecten, de meest innovatieve

II

II

III

IV

I

II

2008

III

IV

I

II

2009

III

IV

2010

bron: CBS

bedrijven en unieke technische tekeningen.

Groei export houdt aan

Ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum van het blad kunt u er nu extra voordelig mee kennismaken: 10 nummers voor slechts € 29,95 (normaal € 75). Na deze 10 nummers stopt de toezending automatisch (hier hoeft u dus niets voor te doen). Bovendien ontvangt u tijdelijk geheel gratis het schitterende boek ‘Ingenieus’, met de mooiste technische illustraties, ter waarde van € 32,50.

Maak nu kennis met De Ingenieur: 10 nummers voor slechts € 29,95 + gratis het boek Ingenieus

Het volume van de uitvoer van goederen

Ja, ik wil kennismaken met De Ingenieur (10 nummers € 29,95) en ontvang gratis Ingenieus.

nam met tien procent toe. Dit is duidelijk

was in februari ruim zeven procent groter dan een jaar eerder. Dit is vrijwel gelijk aan de groei in januari. Het volume van de invoer meer dan in januari. De volumecijfers zijn gecorrigeerd voor werkdageffecten.

Naam:

De waarde van de goederenuitvoer kwam uit op 32,9 miljard euro. Dat is negentien

Adres:

procent meer dan een jaar eerder. De Postcode/plaats:

29 miljard euro. Het handelsoverschot

Telefoon:

aan het niveau in februari 2010.

E-mail:

� Ik ontvang graag informatie van Veen Magazines op dit mailadres. ∫

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: De Ingenieur, Antwoordnr. 40307, 3040 VB Rotterdam

20 _ 15 _

% mutaties ten opzichte van jaar eerder

10 _ 5_ 0_ -5 _ -10 _ -15 _ -20-

a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m

bedroeg daarmee 3,9 miljard euro, gelijk

5VDK1106FH

Vul de bon in of ga naar www.deingenieur.nl

invoerwaarde steeg met twintig procent tot

Uitvoer goederen (werkdaggecorrigeerd volume)

Bron: CBS

¶

2007

2008

2009

2010

‘11

15

16

Haagse Babbel ‘Onderhoud aan medische apparatuur ondergeschoven kindje’

17

te liggen. Deze zijn verantwoordelijk voor de inkoop van kwalitatief goede zorg en goede medische producten. Vele sectoren ervaren dat de grote inkoopmacht van de verzekeraars een te sterke focus op prijs met zich mee brengt. Hoe kijkt u hier tegen aan? “Ik zie niet heel direct een te sterke focus op prijs van de kant van de verzekeraars. Ik denk dat ziekenhuizen hier tegenwicht uit kunnen oefenen... Vinden de ziekenhuizen iets niet verantwoord en ze laten weten

A

dat de zorgverzekeraars hun dwingen l sinds 1977 is Eelke van der Veen lid van de PvdA. Sinds 2006 zit hij in

situaties. Hoe denkt u dat hier oplossingen

zorg van een te lage kwaliteit te leveren,

de Tweede Kamer als woordvoerder financiering van de zorg, stelsel en

voor te vinden zijn?

dan zijn de zorgverzekeraars snel hun

ziekenhuizen. Hij heeft dan ook een duidelijke mening over het investeren

“Het onderhoud is inderdaad

verzekerden kwijt. Wel vind ik dat het

in innovatieve apparatuur voor ziekenhuizen, het onderhoud aan medische

slecht geregeld. En dan met name

thema kwaliteit nog veel nadrukkelijker

apparatuur en de marktwerking in de zorg. Signalement sprak met hem.

de verantwoordelijkheid. De

in de onderhandelingen aan de orde zou

verantwoordelijkheid voor bepaalde

moeten komen.”

apparatuur en voor het onderhoud wordt Uit onderzoek is gebleken dat niet meer

moet er wel rekening worden gehouden met

nog teveel op elkaar afgeschoven. Ik heb

Met het doel de zorgsector doelmatiger

dan 1,8 procent van het zorgbudget

het spanningsveld tussen techniek en zorg;

het idee dat het onderhoud van apparatuur

en effectiever te maken is gereguleerde

besteed wordt aan medische apparatuur.

het menselijk contact blijft belangrijk. In

in Nederland een ondergeschoven kindje is.

marktwerking ingevoerd. Vindt u dat deze

Anderzijds blijkt dat het steeds moeilijker

het Financieele Dagblad las ik bijvoorbeeld

Terwijl dat in het buitenland, bijvoorbeeld

marktwerking vruchten afwerpt en ook

wordt voldoende ziekenhuispersoneel te

een column waarin een wasstraat voor

in Frankrijk, veel meer op de agenda staat.

verder doorgezet moet worden of is het

vinden. Zou het dan niet verstandiger zijn

verpleegbehoeftigen aan de orde kwam. Dat

Daar wordt er veel beter op toegezien dat

verstandiger de marktwerking juist af te

te investeren in apparatuur waarmee je

kan misschien wel technisch mogelijk zijn,

apparatuur verplicht wordt afgeschreven.

remmen?

meer en betere zorg zou kunnen aanbieden

maar het gaat natuurlijk niet alleen maar

Vanwege het belang hiervan heb ik onlangs

“We merken op dit moment dat meer

met de inzet van minder mensen, zelfs

om het mogelijk maken van het wassen,

nog druk op de minister uitgeoefend om

markwerking nog onvoldoende voor

tegen lagere totale kosten? Investeren

kwaliteitsverbetering zorgt. Wat wij

in innovatieve apparatuur kan immers

belangrijk vinden is dat er in eerste

besparingen aan personeelskosten

instantie goede kwaliteitseisen worden

opleveren… “Mee eens, met innovatieve apparatuur kun je veel meer bereiken dan we vaak denken. De ontwikkeling daarin gaat alleen

‘Het veld moet met creatieve oplossingen komen’

niet echt snel. Ik vind wel dat de actie

geregeld. Dat in contracten van verzekeraars en ziekenhuizen goed wordt vastgelegd wat de eisen zijn aan medische apparatuur. Maar dat blijkt nog veel ingewikkelder dan iedereen dacht. Op dit

voornamelijk in het veld zelf ligt, dat zij met

moment vinden we dat de minister nog

creatieve oplossingen moeten komen al dan

maar het sociale, het menselijk contact blijft

hier iets aan te gaan doen en ik zal dit

te snel vooruit wil zonder goed te kijken

niet in overleg met bijvoorbeeld Philips en

belangrijk in de zorg.”

onderwerp dit jaar scherp in de gaten

wat een en ander oplevert. Bijvoorbeeld

blijven houden. Desnoods moet het via

ten aanzien van het vrijgeven van prijzen

wetgeving geregeld worden.”

voor ziekenhuisbehandelingen. Momenteel

Siemens. Hoewel de overheid natuurlijk wel kan stimuleren door middel van subsidies.

Al sinds een aantal jaren blijkt

Belangrijker is het dat bij de financiering

voortdurend dat het onderhoud van

van de zorg ook kosten voor innovatie

medische apparatuur onder de maat

Binnen het zorgstelsel is de aansturing

jaar moet dat al zeventig procent worden.

worden meegenomen. Als het goed is gaat

is. Nog steeds signaleert de industrie

in toenemende mate bij een beperkt

Terwijl die dertig procent nog niet eens

dan de kost voor de baat uit. Daarnaast

tekortkomingen die leiden tot gevaarlijke

aantal van vier zorgverzekeraars komen

helemaal lekker loopt…”

door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker

is dertig procent vrijgegeven, volgend

¶

Eelke van der Veen is Tweede Kamerlid voor de PvdA

18

19

Voorstellen technologiebranches voor borging kenniseconomie

Stef Blok wil bèta voorrang geven in wetenschap

opmerkelijke voorzet deed die de politicus niet meteen kon inkoppen. “Er zou een belastingheffing moeten komen op de verkoop van aandelen naar het buitenland van

De rol van de overheid bij het richting

van gruwen.” Blok sprak op 14 april

Opmerkelijk was ook de uitspraak van de

kennisintensieve bedrijven die met

geven aan technologisch economische

het jaarcongres toe van FHI, federatie

fractieleider van de grootste regeringspartij

Nederlands geld zijn opgebouwd”,

ontwikkeling moet niet worden

van technologiebranches. Hij sloot

betreffende het topgebiedenbeleid van

suggereerde Van Schagen. Hij deed zijn

overschat vindt VVD-fractieleider

zich aan bij een recente stelling van

minister Verhagen: “Dat kiezen van

uitspraak in het kader van een betoog

Stef Blok. “Kijk eens wat er terecht

TomTom CEO Goddijn: ‘De taak van de

topgebieden, dat moet je eigenlijk niet

om de kenniseconomie van Nederland

is gekomen van de aanpak die

overheid beperkt zich tot zorgen voor

willen. Dat trekt alleen maar lobbyisten aan

te borgen binnen de wereldeconomie.

Frankrijk heeft gekozen. De overheid

goed onderwijs en lage belastingen’.

die vinden dat hun gebied ook gekozen zou

Blijven investeren in wetenschap,

daar concludeerde dat het met de pc

In dat kader stáát Blok voor het op

moeten worden.”

de mogelijkheden benutten van

nooit iets zou worden en ging daar

peil houden van de budgetten voor

op sturen. Vervolgens miste dat land

wetenschappelijk onderzoek, maar

Blok sloot zich aan bij de statements van

maatschappelijke vraagstukken en het

de boot volledig en heeft het nu een

daarbinnen ‘mogen de bèta-vakken best

FHI-voorzitter en Simac-CEO Eric van

binden en boeien van mensen noemde

werkloosheidspercentage waar wij

wat meer voorrang krijgen’.

Schagen. Hoewel de technologieman een

hij als andere sleutelfactoren.

technologie bij het oplossen van

¶

21

PANIEK!

Leeftijdsbewust personeelsbeleid in de praktijk bij Endress+Hauser

MAAK NU KENNIS MET DE COMMUNICATIEWINKEL

U

WANT ER MOET VANDAAG EEN ADVERTENTIE WORDEN AANGELEVERD.

it onderzoek blijkt dat het aantal Nederlandse bedrijven dat zich bezighoudt met leeftijdsbewust personeelsbeleid gegroeid is tot dertig procent. En dat

aantal is nog steeds groeiende. Terecht, aldus Dionne Molenkamp, die binnen FHI-lidbedrijf Endress+Hauser onderzoek doet naar deze trend. “Want de oudere generatie heeft veelal een leidinggevende sleutelpositie in een bedrijf, en bij het vertrek van zo iemand kan veel kennis verloren gaan…” “Tijdens een internationale HRM-meeting van het Endress+Hauser concern vorig jaar, hadden we het over succession planning, een proces waarbij gekeken wordt wie intern in de toekomst bepaalde sleutelfuncties kan gaan vervullen”, vertelt Ineke Jonkman, HR-manager bij Endress+Hauser. “Ik heb toen binnen Endress+Hauser Nederland de situatie in kaart gebracht en we kwamen er al snel achter dat we behoorlijk aan het vergrijzen zijn op kritieke plaatsen binnen het bedrijf. We wilden hier graag nader onderzoek naar doen met als doel

V O O R J A A R S A C T I E S

69,-

port staat De winters de deur or vo r wee

Nu ook op zondag geopend

DCP-195C

All-in-one

Afdruksnelh eid: 33 / 27 inkjet Papiercapac ppm (mono iteit: 100 / kleur) vel 4 gescheiden inktcartridge s SCHERM

FULL HD BRIGHTV IEW SCHERM! SC

17.3” HARDDISK

320 GB

39,-

Harmony

525

Universele afstandsbed Bedien tot iening 10 Ultiem gebru apparaten iksgemak

GEHEUGEN

3 GB

WINDOWS

7 HOME ME PREMIU M

Presario CQ7

1-310SD

Intel Celero eleron n Dual-C DVD RW ore M Mobile Lights ightsccribe ribe Webcam 1 jaar pick up Wireless LAN and return AN

s.

ijk reisadvie

persoonl en voor een

Kom binn

illens reisburo Sw

Kom langs

in de winkel

en vraag onze

499,-

vakantieadviseurs

kennis en talent te behouden en de duurzaamheid van het personeelsbestand te garanderen.”

COMMUNICATIEWINKEL VAN MARKETGUIDE

Onderzoeker Dionne Molenkamp is daarom in november vorig jaar begonnen met haar

De Communicatiewinkel is een nieuw online marketingconcept, waarmee op zeer eenvoudige wijze professionele communicatiemiddelen samengesteld kunnen worden, variërend van print tot online. De Communicatiewinkel is uitermate geschikt voor franchiseen dealerorganisaties.

onderzoek over, zoals ze het zelf noemt, ‘levensfasebewust personeelsbeleid’. “Dat klinkt wat positiever”, vertelt Molenkamp. “Ik wil voorkomen dat er een etiket op een medewerker wordt geplakt.” Uit haar onderzoek komt onder meer naar voren dat de vergrijzing sinds vorig jaar sneller is toegenomen en dat deze stijging zeker nog doorzet tot 2035. “Maar naast vergrijzing is het ook belangrijk te kijken naar ontgroening”, vertelt Molenkamp. “De verwachting is dat er tot 2035-2040 een sterfteoverschot zal zijn in Nederland. Er ontstaat dus een gat.” Uit haar omvangrijke onderzoek blijkt ook dat de gemiddelde leeftijd van een

LOGO DEALER

UW PAR TNE IN NIJM R EGE N EN OMG EVIN KIJK OP G WW W.M CDO S.NE T

den! naar de voorwaar

MEER WETEN? Bel of mail Rogier Gilkes, T. (033) 450 20 25 of [email protected] of neem een kijkje op onze nieuwe website, www.marketguide.nl

DE VOORDELEN OP EEN RIJ:

medewerker in een technisch bedrijf op ruim 42 jaar ligt. Ter vergelijking: in de horeca is dat 35 jaar. Uit haar prognose tot 2020 komt naar voren dat er met name op mbo-niveau veel

t
-BHF
PQTUBSULPTUFO t
-BHF
JNQMFNFOUBUJFLPTUFO
QFS
NJEEFM t
4OFM
FO
[FFS
HFCSVJLTWSJFOEFMJKL t

VVS
QFS
EBH
CFSFJLCBBS t
0QUJNBMF
IVJTTUJKMCFXBLJOH t
7PPSEFMJH
WPPS
EF
HFCSVJLFS

minder technische instroom komt. Maar wat zijn nu de oplossingen om deze tech drain tegen te gaan? “Het opstellen van een POP, een Persoonlijk Ontwikkelings Plan, is er een van”, vertelt Molenkamp. “Daarmee kun je zien waarin iemand zich wil ontwikkelen. De al genoemde opvolgingsplanning ‘succession planning’ is een andere oplossing. Wat ik verder nog belangrijk vind om mee te geven is dat het goed is als managers van bedrijven een ruimere visie ontwikkelen ten opzichte van werving en selectie. Het is

IN DE PRAKTIJK:

Leeftijdsbewust personeelsbeleid is een van de onderwerpen

een kleine vijver waaruit we vissen. Het is ook goed om soms

'BVOBMBOE
8&36
5PFSLPPQ
3FNJB
#MPFNFOCVSFBV
)PMMBOE
FO
diverse andere organisaties.

die aan bod komt tijdens het FHI-HRM Actualiteitenseminar

iemand aan te nemen die niet perfect is, maar wel optimaal. Je

dat in oktober/november gehouden wordt bij FHI in Leusden.

kunt personen ook intern nog verder opleiden. Denk creatief.

Meer informatie volgt op www.fhi.nl/hrm.

Zorg bijvoorbeeld voor een invalidentoilet zodat ook mindervalide werknemers een functie kunnen vervullen binnen je bedrijf.” Op dit moment is Molenkamp bijna klaar met de resultatenverwerking van haar onderzoek over levensfasebewust personeelsbeleid. Tot en met november werkt ze nog door aan de implementatie van haar onderzoek binnen Endress+Hauser.

Valutaboulevard 30, Amersfoort / T. (033) 450 20 25 / [email protected] / www.marketguide.nl

¶

22

23

NanoNextNL

DevLab sluit IP-overeenkomst met Holst Centre

Start NanoNextNL markeert lobby-succes MinacNed Temidden van alle bezuinigingen

Kampers maakt zich wel wat zorgen om

De R&D-coöperatie Development

Draadloze sensornetwerken en flexibele

van de overheid is er nu toch nog

de ongenuanceerde discussie en publieke

Laboratories heeft een nieuwe mijlpaal

elektronica zijn de speerpunten van het

125 miljoen euro beschikbaar

beeldvorming over het gevaar van

gezet. Er is inmiddels in de zes jaar dat

researchprogramma van het Holst Centre,

gesteld voor het NanoNextNL-

nanodeeltjes. “Als je, terecht, praat over

het samenwerkingsverband van FHI-

dat in de markt is voor het uitvoeren van

onderzoeksprogramma. Het aan FHI-

risico’s van nanodeeltjes, wil dat nog niet

bedrijven bestaat zodanig baanbrekend

contractresearch voor bedrijven in binnen-

gelieerde branchecluster MinacNed heeft

zeggen dat nanotechnologie als zodanig

intellectual property ontwikkeld dat

en buitenland.

sinds 2008 een flinke lobby gevoerd

gevaar oplevert.” Nanotechnologie kan

met een veel groter onderzoeksinstituut

om een vervolg te krijgen op de twee

volgens Kampers juist risico’s verminderen

een overeenkomst kon worden

Beide partijen werken al enige tijd samen in

voorlopers, het MicroNed-programma

als het gaat om voedselveiligheidsonderzoek

gesloten om wederzijds IP te gaan

verschillende onderzoeksprogramma’s. Een

voor microsysteemtechnologie

bijvoorbeeld om gevaarlijke bacteriën zoals

uitwisselen. Op 1 april werd daartoe een

van de resultaten is een hartslagsensor. De

en het NanoNed-programma voor

salmonella’s in kip op tijd te detecteren

samenwerkingsovereenkomst gesloten.

overeenkomst die nu is gesloten regelt de

nanotechnologie. Dat het programma nu

en in verpakkingen van versproducten

DevLab geeft Holst Centre toegang tot

eigendomsrechten van de technologie die

kan starten is een mooi succes. Er moet

bacterievorming te remmen. Het gevecht

haar zelfontwikkelde unieke protocollen

wordt uitgewisseld of gezamenlijk wordt

wel door het bedrijfsleven, kenniscentra

tegen kanker als volksziekte nummer één

voor draadloze communicatie tussen

ontwikkeld. ¶

en universiteiten nog eens 125 miljoen

heeft ook enorm veel baat bij een snelle

sensoren. De kennis van Holst die voor

worden opgebracht om de andere vijftig

doorontwikkeling van nanotechnologie en

DevLab interessant is betreft met name

procent van het onderzoek te betalen.

nanoscience. ¶

de laag-vermogen elektronica die heel

Signalement vroeg Frans Kampers,

geschikt is voor de samen verder te

directeur BioNT, bionanotechnologie aan

ontwikkelen draadloze sensornetwerken.

www.devlab.nl

Wageningen Universiteit en lid van de executive board van NanoNextNL om Om te werken op nanoschaal heb je veel en grote apparatuur en instrumentatie nodig.

commentaar.

DevLab is een gezamenlijk R&D-centrum Ook bij de organisatie van de jaarlijkse

van twaalf bedrijven uit de Development

tweedaagse micronanoconferentie treedt

Club van FHI. De bedrijven ontwikkelen

“Vooral nanotechnologie zit nog echt in een

NanoNextNL in de plaats van MicroNed

in het researchprogramma van DevLab

ontwikkelfase vóór echte marktintroductie”,

en NanoNed als partner van MinacNed.

samen met universitaire vakgroepen

stelt Kampers vast. “In dat stadium is het

Drijvende kracht achter de conferentie,

en HBO-studenten nieuwe technologie

goed dat de overheid een handje komt

FHI-projectmanager Martijn Reinhold,

die door de deelnemende bedrijven via

helpen.” Ook vanuit zijn positie binnen de

is blij met NanoNextNL als partner.

allerlei applicaties op de markt wordt

universiteit ziet de micronano-specialist

“MinacNed en het conferentieconcept

gebracht. Het Myrianed ‘gossip’ protocol

het als een voordeel dat de overheid

zijn inmiddels zo krachtig, dat het

voor zelflerende, zelforganiserende

betrokkenheid van het bedrijfsleven als

branchecluster de organisatie ook

draadloze sensornetwerken is tot dusverre

eis stelt voordat er werkelijk geld wordt

wel alleen aan zou kunnen, maar de

de belangrijkste basistechnologie die is

uitgekeerd. “Doorstroming van kennis van

samenwerking maakt met name de link

ontwikkeld en die enorme mogelijkheden

universiteiten en kennisinstellingen naar

naar de wetenschap extra sterk.”

blijkt te bieden.

Netherlands MicroNanoConference 2011

Het Holst Centre is een researchcentrum

Binnen het onderzoeksprogramma van NanoNextNL zijn tien thema’s gedefinieerd:

thema: Academic and Industrial

IMEC, met steun van de Nederlandse en

bedrijven is heel belangrijk”, vindt Kampers.

energie, nanomedicine, schoon water,

Collaboration in Research and

voedsel, nanoelektronica ‘beyond Moore’,

Application

dat door TNO samen met het Belgische

Najaar 2010 voerde DevLab-bedrijf Almende een succesvolle test uit met het Myrianed draadloze sensornetwerk in een tomatenkas, een omgeving met een luchtvochtigheid waarin andere systemen het begeven.

de Vlaamse overheid, in 2005 is opgezet.

nanomaterialen, bionanotechnologie,

datum:

nanofabricage, sensoren, en risico-impact

locatie: De Reehorst, Ede

Op 1 juni organiseert FHI samen met MinacNed en Point-One een speciale workshop over het regelen

van nanotechnologie. Binnen de tien

organisatie: MinacNed/FHI-bureau en

van intellectuele eigendomsrechten bij gezamenlijke projecten en projecten waarbij sprake is van

thema’s zijn er 28 deelprogramma’s die elk weer zijn onderverdeeld in concrete onderzoeksprojecten en werkpakketten.

15 en 16 november

NanoNextNL info: www.micronanoconference.nl

Workshop intellectuele eigendomsrechten

contractresearch. Behalve DevLab werken ook TNO, ECN en de jurist Frank Meijers van KBG Advocaten mee aan deze workshop voor technologiebedrijven. www.fhi.nl

24

25

n o i t a m o t u A Beurs Electronics & is rots in de branding E

r is veel beweging als het gaat om

Nieuw element op de E&A-beurs is ‘het

samenwerkende conculega’s of elkaar

beurzen. De markt voor industriële

beste idee van...’. Na een online verkiezing

aanvullende leveranciers hebben inmiddels

elektronica is al zolang als die bestaat

via internet is er tijdens de beurs de

via de brancheorganisatie geleerd om samen

enorm beweeglijk. Des te opvallender

presentatie van de top zes. Uit die zes moet

projecten op te zetten. En als je dat kunstje

is het dat de beurs Electronics &

een winnaar komen op 25 mei, tijdens de

onder de knie hebt met elkaar, dan kun je

Automation nu al voor de derde keer

beurs. Het hele conferentieprogramma zit

binnen dat kader iedere keer de invulling

achtereen heel stabiel staat. Zowel het

natuurlijk vol nieuwe ontwikkelingen.

doen met de nieuwste technologie. Dat geldt

aantal exposanten als de bezoekers

Toch is het wellicht ook typerend voor de

overigens natuurlijk niet alleen bij de

blijven heel constant op een goed

huidige fase waarin de elektronica-industrie

voorbereiding en de uitvoering van

niveau. Dat wil overigens niet zeggen

zich bevindt, dat er ook veel kan worden

beursprojecten. Als je het daar kunt, dan kun

dat er niets nieuws gebeurt op en rond

voortgebouwd op wat ‘staat’. De Live

je het ook gewoon in de markt, voor klanten

het branche-evenement.

Productielijn is daar een voorbeeld van,

die werkende producten of productielijnen

samen met de gadget. Het gaat daarbij om

nodig hebben. ¶

Electronics & 11 Automation 20

Reacties van exposanten:

werken hierbij samen. De een levert kennis, de ander componenten, weer een ander printplaten… Ik ben vaak

de vastigheid van de formules:

Tomorrow’s Electronics laat de wet van Moore achter zich

voor de complete Beurs en conferentie ustriële elektronica waardeketen van ind

“Wij verwachten veel dynamiek op de beurs. De markt

op beurzen in Nederland en in het buitenland geweest,

is na de crisis weer volop in beweging: dit zien we

maar zoiets als dit heb ik nog nooit gezien”

zowel in de gehele supply chain als in vele

Erik van Hilten, marketing engineer, National

productinnovaties. En de beurs blijft, ondanks (of

Instruments

dankzij?) de compacte opzet voor ons toch hét

Reacties van bezoekers:

wetenschappelijke programma’s. Sprekend

evenement op elektronicagebied in de Benelux. We

voorbeeld is het jonge bedrijf ISIS, Innovative

kijken er naar uit!”

Solutions in Space. Met dertig man is dit

Frank Pruschen, commercieel directeur Comdes

“We zijn op zoek naar een specifiek product, namelijk

bedrijf in staat elk individu een lancering van

Componenten

een selectieve soldeermachine. Daarom bezoek ik

zijn of haar eigen microsatelliet aan te nu op de drempel van de doorbraak van een

bieden. Een andere rode draad in de huidige

“Tijdens dit evenement zijn alle relevante spelers in de

beurs geweest. Een van onze leveranciers nodigde mij

zich op steeds meer transistoren op een

hele nieuwe ‘disruptive’ technologie:

trend naar de toekomst en dus in het

elektronica bijeen en de bezoeker kan op allerlei

voor deze editie uit waardoor ik nu toch even ga kijken”

quantum computing. Na jaren van

seminar, is die van de synthese tussen

manieren worden bijgepraat over het vakgebied. Dan is

Vincent Schoordijk, electronics engineer, Terberg

fundamenteel wetenschappelijk onderzoek

natuurkunde, elektronica en de biologie.

zelfs een hele dag beursbezoek ontoereikend”

Automotive

De digitale wereld komt letterlijk tot leven.

¶

Ton Plooy, CEO tbp electronics

werkende toepassingen, dankzij de nanowires die er nu zijn en de ontdekking van grafeen. In het jaarlijkse seminar Tomorrow’s

Tomorrow’s Electronics

Electronics is te volgen hoe zo’n paradigmashift van de wetenschap richting

Elektronica van de toekomst,

applicatie onderweg gaat. Daarnaast, of

jaarlijks trendsettend en spraakmakend

daaropvolgend, wordt traceerbaar hoe de

seminar.

steeds kleiner oppervlak. De wet van Moore

industrie nieuwe technologie oppakt en hoe

Dit jaar onderdeel van het

bepaalde de toekomst, een verdubbeling

jonge ondernemers prachtige

conferentieprogramma van

van de capaciteit per twee jaar. We staan

businessmodellen bouwen op basis van

Electronics & Automation 2011 Locatie: Croesezaal, Jaarbeurs Utrecht Datum: 26 mei, 8.30 – 13.00 uur Info:

[email protected]

Elektronica) en of Contact: Paul Peters Linda Bos-Dekker 07 Telefoon: (033) 465 75 .nl urs Website: www.eabe

Electronics & Automation. Ik ben nog nooit eerder op de

Decennialang richtte de elektronicawereld

naar quantumeffecten komen er nu

i 2011 Datum: 25 t/m 27 me Utrecht Locatie: Jaarbeurs eratie van Organisatie: FHI, fed (Nederlandse technologiebranches r Industriële voo tie brancheorganisa

aangeschaft worden. Electronics & Automation is “Dit is de derde keer dat ik Electronics & Automation

daarnaast ook nog eens een van de weinige beurzen op

“We doen met verschillende beursprojecten mee, zoals

bezoek. Ik moet natuurlijk wel een beetje bijblijven wat

dit gebied die relatief dichtbij is”

de LivePIL. Dat is een van de bijzondere aspecten van

er binnen ons vakgebied te koop is; ik werk op een

Dick Sinnema, projectleider,

E&A. Een heleboel standhouders, een stuk of veertig,

ontwikkelafdeling waar regelmatig nieuwe dingen

Philips Healthcare

26

iE

27

industriële elektronica

Nederlands voorzitterschap Europese organisatie testbedrijven

Paul Petersen

Houston, we have a problem

Met deze titel had ik een nieuwsbrief voor Electronics & Automation 2011 in gedachten. Mijn veronderstelling is dat deze titel zo intrigerend is, dat je meer lezers naar je nieuwsbrief trekt. Voor mijn gevoel werkt de online krant op deze manier. Ik zie voorbeelden als Paris Hilton, Lindsey Lohan

column

en recent Charlie Sheen langs trekken. Op Twitter roept hij dingen over ‘torpedo-project’ en ‘Winning’ en 2,5 miljoen mensen volgen. Dat gaat over aandacht en ik wil aandacht voor technologie. Wie weet welke Apollo-vlucht een probleem had? Misschien is de uitspraak bekender van de film, dan de quote zelf. Ik denk dat menigeen weet waar het over gaat, maar niet het naadje van de kous kent. In mijn herinnering ging het over een bemande vlucht naar de maan, die afgebroken moest worden. Hoe en wat, dat wist ik eigenlijk niet. Als je Wikipedia er op nastruint, wordt het wat mij betreft een nog belangrijkere quote. “Twee dagen na de lancering ontplofte een zuurstoftank, waardoor de bemanning feitelijk schipbreuk leed in de ruimte. De bemanning sprak beheerst de historische woorden: “Houston, we have a problem”... In een paar uur was de hele zuurstofvoorraad verloren gegaan. Daardoor was geen water meer beschikbaar en geen energie. Bovendien kon de raketmotor niet meer gebruikt worden. De antenne voor de verbinding met de aarde, die ook

Botsproeven, bekend voorbeeld

deel uitmaakte van de servicemodule, was gelukkig onbeschadigd.

van omgevingstechnologie >

‘Dat gaat over aandacht en ik wil aandacht voor technologie’

P

LOT, het Platform Omgevings-

doen we eigenlijk nog maar weinig”,

jaar een internationale conferentie te

Wat de thema’s worden in 2012 en 2013

Technologie, is in 2012 en 2013

analyseert Roossien. “Wij pretenderen als

organiseren onder het CEEES-label. Eerder

staat nog niet vast, maar Harry Roossien

Op het moment dat de ontploffing zich voordeed, bevond Apollo 13 zich

voorzitter van de Confederation of

Nederlanders altijd dat we opener zijn naar

deed de vereniging dat, ondersteund door

heeft al wel wat voorstellen genoteerd:

tussen de aarde en de maan. De landing op de maan was nog niet ingezet,

European Environmental Engineering

elkaar dan andere nationaliteiten, dat

het FHI-bureau, heel succesvol in 2007 bij

acceleration models, sustainability &

en de maanlander was dus nog aangekoppeld. Deze kon nu worden

Societies, CEEES. De keuze van de

moeten we nu dan maar eens gaan

ESA/Estec Space Centre in Noordwijk.

testing, resonances, from field data to

gebruikt om elektriciteit, water en zuurstof te leveren. Bovendien werd

Europese organisatie van reliability en

overbrengen op de andere Europeanen.”

Wellicht dat de kwaliteit van dat evenement

testspecs, virtual simulations as supporting

de motor van de maanlander (van de daaltrap) gebruikt om terug op

omgevings-testspecialisten vormt een

Het voorzitterschap van PLOT betekent

heeft gezorgd dat de andere CEEES-landen

tools. Op z’n Hollands wil de PLOT-

aarde te komen.”

erkenning van de vooraanstaande rol

onder meer dat PLOT de verantwoordelijk-

nu graag willen dat PLOT het

voorzitter de informatie-uitwisseling ook

die Nederland de laatste jaren speelt

heid krijgt om de komende twee jaren per

voorzitterschap op zich neemt.

strak trekken, voor wat hoort wat, je krijgt

In een technologisch project zou je kunnen zeggen, dat voor de prioriteit

in het vakgebied. PLOT-voorzitter

pas informatie als je die zelf ook

‘landen op de aarde’ is gekozen. Levens zijn belangrijker dan een

Harry Roossien kijkt er ambitieus naar

beschikbaar stelt. Na twee jaar moet het

projectdoel. Tegelijkertijd is een technologisch kunststukje geleverd,

uit: de internationale uitwisseling van

voor heel Europa, als het even kan ook voor

om beschikbare middelen te vinden en in te zetten, waar de normale

kennis moet nu maar eens een boost

landen als Brazilië en de US duidelijk zijn:

middelen niet meer functioneren. Overlevingsdrang en geniale invallen

krijgen en wij als Nederland kunnen

voor de top of the bill in Environmental

geven een heroïsch karakter aan deze vlucht. Waar je van een mislukking

daar als eerste van profiteren.

Testing moet je in Nederland zijn.

¶

zou kunnen spreken, wordt een succesfilm van de Apollo 13 expeditie gemaakt. Het zal niet alleen ramptoerisme zijn, die zorgt voor de

“We komen als landenorganisaties uit

aandacht. Ik hoop dat men het creatieve, flexibele en oplossingsgerichte

dertien Europese landen wel trouw iedere

< Bij de introductie van de robustcollectie

karakter van de mens waardeert. Die aandacht mag de elektronicaketen

keer bij elkaar en vertellen hoe actief we

van keukenapparatuur gebruikt Philips de

ook aan de gadgetprojecten van E&A geven. Samenwerking tussen

allemaal zijn in ons eigen land, maar echte

zware testbaarheid als marketingitem, zie

veertig bedrijven is altijd lastig, maar wordt altijd goed uitgevoerd. De

inhoudelijke uitwisseling van testervaringen

www.stylecowboys.nl

enorme dadendrang van de teamspelers uit de branche en het grote doorzettingsvermogen van de betrokkenen is prijzenswaardig. Aandacht voor technologie is ook gepast zonder allerlei kunstgrepen.

door Kees Groeneveld [email protected]

¶

industriële automatisering

iA 29

Klimaatplafondinstallatie in het ‘groene’ kantoor van TNT in Hoofddorp http://www.hcrt.nl/projecttnt.asp

GebouwAutomatisering branchegroep in oprichting “A

ls je vindt dat automatisering in gebouwen geïntegreerde systemen

De nieuwe branchegroep gaat een en ander

moeten zijn, begin dan met de marktpartijen die daar leading in zijn bij

bundelen en overkoepelen. Het initiatief

elkaar te brengen.” Piet van Veelen, dga van de firma Vedotec en voorzitter van

wordt ondersteund en gefaciliteerd door

LonMark Nederland ® is de supergemotiveerde initiatiefnemer van een mogelijke

FHI, federatie van technologiebranches de

branchevereniging GebouwAutomatisering.

organisatie die zowel inhoudelijk als qua cultuur en structuur perfect past bij

Op 30 maart is daar de eerste steen voor

het idee schaarden was de weg vrij om

gelegd. “We willen vanuit een eigen

de samenwerking met anderen te zoeken.

gezamenlijk specialisme ons met elkaar

BACNet Interest Group Netherlands-

sterk maken om voor investeerders in en

voorzitter Gijs de Koning was snel

gebruikers van gebouwen de business

gewonnen voor de samenwerkingsgedachte.

case van een rationele investering in

Op 30 maart is nu een belangrijke

automatisering op tafel te krijgen”, zegt

volgende stap gezet. In een ‘Captain’s

Van Veelen. “Het moet voor iedereen

Club’ met de vijftien belangrijkste

duidelijk worden wat er te verdienen is.

marktpartijen is het fundament gelegd

Nu zijn de belangen nog zo versnipperd

voor een brede branchevereniging.

en ondoorzichtig, dat er soms alleen maar

De drie leidende leveranciers van

verliezers zijn.” De LonMark-voorzitter

systeem hard- en software, enkele grote

stak zijn nek uit en nam het initiatief om te

gespecialiseerde installatiebedrijven,

gaan praten met vertegenwoordigers van

de grote engineerings-/adviesbureaus

de ‘concurrerende’ busstandaard BACNet.

en een aantal deelproductleveranciers

“We kwamen in onze ledenworkshops met

behoren tot de ‘founding fathers’. Behalve

klanten steeds meer tot de conclusie dat

op de gezamenlijke marketing van de

de discussie niet moet gaan over welke

integratiegedachte en de bijbehorende

standaard het beste is. Dat interesseert

verdienmodellen, gaat de branchegroep

de gebruiker totaal niet. Sterker nog, die

zich richten op de belangenbehartiging bij

zijn betrokken: Honeywell, Johnson

discussie werpt eerder een drempel op om

relevante stakeholdersorganisaties, zowel

Controls, Priva, Deerns, Royal Haskoning,

überhaupt te gaan voor een geïntegreerd

publiek als privaat.

Kropman, Imtech, Schneider Electric,

geautomatiseerd beheersysteem.” Toen

LonMark Nederland en de BACNet-

Siemens, Croon Elektrotechniek, Celcius,

bestuur en leden van LonMark zich achter

organisatie blijven gewoon bestaan.

Regelpartners, Saia-Burgess.

deze community.

FHI organiseerde voor LonMark Nederland recent een workshop ‘geintegreerd technisch beheer van laboratoria’ bij het Van Leeuwenhoek Nanolab in Delft

Belangrijke marktpartijen die tot dusverre

¶

30

iA

31

industriële automatisering

T

echnologische ontwikkeling in de procesautomatisering leek

zich de afgelopen decennia vooral te concentreren op besturingssoftware en communicatiesystemen. Op het niveau van instrumentatie waren er mondjesmaat innovatieve doorbraken te signaleren. Ultrasone flowmeting is één van de zeldzame voorbeelden die meestal niet echt ‘disruptive’ leidden tot nieuwe paradigma’s. De laatste

Photochemistry-ontwikkeling van FutureChemistry en de universiteit van Regensburg

paar jaren poppen wel fundamentele venieuwingen op op het niveau van veldinstrumentatie. ‘Flowchemie’ is er

De derde trend zie je overal in de hightech

flowchemie is het van belang zowel op

één van. Continu inline analyse met

industry: miniaturisering en een hoge mate

laboratoriumschaal als op industriële schaal

regelfunctionaliteit en niet-invasief,

van reinheid, zuiverheid in het proces.

de flow te kunnen meten. Opschaalbaarheid

contactloos meten zijn twee andere

Industriële instrumentatie wordt ook hightech

Productie van microflow controllers bij Bronkhorst High-Tech

wordt daarmee zeker gesteld. Toepassers

trends waar de industrie eigenlijk al

Professor Volker Hessel van de TU

die de bedrijven in het vizier hebben zijn

enige tijd naar uitkijkt. Opvallend is

Eindhoven geeft een inleiding op die

ondernemingen als Avantium, DSM en

dat verschillende puur Nederlandse

laatste trend, die past bij een specifieke

FrieslandCampina.

partijen hier een vooraanstaande

kenniseconomie van Nederland. Twee

rol in spelen, terwijl het voorheen

bedrijven in een keten van instrumentatie

NIZO zuivel en voedingsmiddelen research,

juist Amerikanen, Japanners en

naar productie vertellen waar zij

ook betrokken bij het programma van

Duitsers waren die vooropliepen in

aan werken. Pieter Nieuwland van

Flowac, werkt met wat grotere pilotplants.

instrumentatie.

FutureChemistry: “Wij maken ontwikkeling

Juist ook nu in de procesindustrie alles

en productie van nieuwe chemische stoffen

ook meer hightech wordt, is het zaak

Tijdens de Flowac, Flow, Analyse &

mogelijk met behulp van flowchemie, een

de processen te modelleren in een

Control Show, komt een en ander langs

continu proces in een microreactor. Het

pilotomgeving. Daar kun je voortdurend

in het conferentieprogramma. Aan de

mooie daarvan is dat je in één keer de stap

verder werken aan optimalisatie van de

vooravond daarvan lichten verschillende

kunt maken van research naar productie: de

processen. In de praktijk blijkt het overigens

Nederlandse voorlopers wat tipjes van

pilotplant is meteen de productie-unit. Die

voor te komen dat ook daar pilotopstellingen

de sluier.

kun je ook veel makkelijker opschalen dan

gebruikt worden voor productie. Als

voorheen.” Koen van Bindsbergen en Joost

een voedingsmiddelenfabrikant kleine

Rob Jansen, projectleider nieuwe

Lötters van Bronkhorst High-Tech werken

hoeveelheden nodig heeft van een moeilijk

instrumentatie bij TNO, ziet hoe ‘clamp on’

samen met Nieuwland aan het realiseren

te produceren additief, dan is hij bereid

instrumentatie nu toch wel doorbreken.

van thermische en Coriolis flow meet- en

daar grif voor te betalen. Wat hij nodig heeft

Het meten aan de buitenkant van een

regelsystemen op mini- en microschaal.

is te weinig om een complete installatie

medium dat door een leiding gaat heeft

“We willen naar instrumentatie voor

zelf terug te kunnen verdienen. Een

voordelen bij montage, bij het ‘retrofitten’

flows beneden de één gram per uur. Juist

researchorganisatie als NIZO kan zo geld

en sluit lekpaden en vervuiling van de

in dergelijke precisieprocessen is een

verdienen om daarmee vervolgresearch te

meetapparatuur uit. De tweede trend

enorme toegevoegde waarde te realiseren.”

financieren. Zo ben je ook niet afhankelijk

naar het doen van analysemetingen in het

FutureChemistry en Bronkhorst werken in

van overheidsubsidie.

proces in plaats van via samples in een lab

de keten samen met het jonge Eindhovense

brengt nieuwe mogelijkheden tot continu

bedrijf Flowid, gespecialiseerd in het

Zie www.flowac.nl voor het programma

analyseren en regelen van productie van

ontwerpen van grotere schaal processen

van 8 en 9 juni waarin al deze technologie

composieten.

en systemen voor flowchemie. Voor

aan de orde komt.

De pilotplants bij NIZO foodresearch zijn nog relatief groot

Exploded view van microfluidic flowmeterontwerp van TNO

Chemische fabriek op microschaal

¶

32

lT

33

laboratorium technologie

Gezamenlijke academische ziekenhuizen praten met FHI-branches over inkoop

Gaan we voor de laagste prijs of voor de beste prestatie?

D

e academische ziekenhuizen in Nederland kennen hun eigen branchevereniging,

teams’ waaraan men is toegewezen, is

inkopers uit de zorg heeft ontwikkeld

en Schrijnemakers. Belangrijk lange termijn

NFU. Binnen dat samenwerkingsverband hebben de inkopers van de

voorlopig nog absoluut geen sprake van

wil NFU breed gaan hanteren binnen de

doel waarover beide partijen verder willen

verschillende universitaire medische centra de koppen bij elkaar gestoken om

het sluiten van contracten met NFU voor

organisaties van aangesloten centra.

praten betreft de mogelijkheden te komen

te zien of zij hun inkoopprocessen beter kunnen organiseren. Vanuit een daartoe

een aantal ziekenhuizen tegelijk. ‘Business

opgezette ‘procurement board’ zijn in de afgelopen periode lidbedrijven van de

as usual’ blijft het volgens NFU-PB

Scherp te monitoren aandachtspunt

goede ideeën komen die de exploitatie of de

FHI-branches Laboratorium Technologie en Medische Technologie benaderd met de

voorman Hans Bax, hoofd inkoop van AMC

voor FHI is het streven naar nivellering

dienstverlening van de NFU-ziekenhuizen

suggestie te komen tot afspraken geldend voor het zakendoen met alle aangesloten

Groningen.

van prijsverschillen bij de inkoop van

kunnen verbeteren, dan helpt dat aan alle

ziekenhuizen tegelijk. Verschillende leveranciers hebben daarop FHI gevraagd om

tot innovaties. Als vanuit leveranciers er

Postnatale cytogenetische diagnostiek LUMC investeert in innovatie

verschillende NFU-inkopers. Dat zou

kanten om investeringsbudgetten los te

namens de hele branche te gaan praten met NFU ten einde te voorkomen dat er een

“We willen eerst onderling onze processen

kunnen betekenen dat een academisch

krijgen.

ongelijk speelveld zou kunnen gaan ontstaan.

op elkaar afstemmen, organisatorisch en

ziekenhuis dat een lage prijs heeft vanwege

logistiek. Zo willen we bijvoorbeeld regelen

hoog volume van inkoop meer moet

De beide branchebesturen van de FHI-

heeft de conventionele karyotypering

Het Laboratorium voor Diagnostische Genoomanalyse (LDGA) van het LUMC

Uiteraard speelde hier en daar de vrees

Voor de korte termijn is kostenreductie

dat bij aanbestedingen niet iedereen

gaan betalen zodra er één gezamenlijke

branches Laboratorium Technologie en

met behulp van de microscoop

dat door gebundelde inkoopkracht er

zeker wel een streven, maar vooral via

een voor een dezelfde papierwinkel door

prijs betaald gaat worden. “Dat gaat dat

Medische Technologie blijven gezamenlijk

vervangen door een moleculaire

onevenredig zware druk zou gaan ontstaan

efficiencyverbetering en een verbetering van

moet. Één adres voor het droppen van een

ziekenhuis nooit accepteren”, was het

in gesprek met NFU Procurement Board.

analyse (Array onderzoek) als methode

op leveranciers om te gaan leveren tegen

de lange termijn ‘cost of ownership’.

jaarverslag moet voldoende zijn.”

statement waarmee FHI de heren van NFU

Overigens in de verwachting dat als er

voor postnatale genoomanalyse.

Streven van NFU-PB is ook om bij

confronteerde. “Het kan echt niet zo zijn

substantiële veranderingen optreden in de

Deze vervanging geldt voor de

onverantwoord lage prijzen of andere extreme condities. In de gesprekken

Overigens blijken er nog heel veel hobbels

aanbestedingen minder te werken met

dat een individuele inkoper een hogere prijs

wijze van zakendoen, dat veranderingen

indicatie verstandelijke of lichamelijke

die inmiddels zijn gevoerd hebben de

genomen te moeten worden wil er sprake

technische gespecificeerde programma’s van

vanwege het collectief niet accepteert of

zullen zijn die tijd vragen om door te voeren.

ontwikkelingsstoornissen, al dan

vertegenwoordigers van NFU aan FHI

kunnen zijn van gezamenlijke inkoop van

eisen, maar veel meer met functionele eisen.

er een andere wederdienst voor verlangt.

Voorlopig dus ‘business as usual’, maar

niet gepaard gaande met congenitale

verzekerd dat het niet de bedoeling is om

technologische producten. Hoewel bedrijven

De modelcontracten voor inkoop van

Als dat zich voordoet, dan willen we dat

goed dat de contacten er zijn en er open

afwijkingen.

leveranciers het vel over de oren te halen.

zijn benaderd door zogenoemde ‘category

investeringsgoederen die FHI samen met

graag gemeld krijgen”, aldus de heren Bax

communicatie blijft.

¶

laboratorium technologie

Wij weten de juiste balans te vinden Drukkerij Callenbach is altijd opzoek naar de ideale balans. Met de juiste combinatie van Vakmanschap, Flexibiliteit en Inventiviteit bent u verzekerd van een evenwichtig resultaat.

lT

Amerikaans Avantor investeert in nieuw R&D-lab in Deventer N

a de overname van Mallinckrodt Baker door een Amerikaanse

investeringsgroep werd de naam gewijzigd in Avantor Performance Materials. Een meteen daarop volgende opmerkelijke stap, is de investering van het bedrijf in nieuwe R&D-activiteiten bij de

Avantor ook een R&D-lab. “Dat lab richt zich

in Deventer ook gaan inzetten richting life

productievestiging in Deventer.

primair op fundamenteel onderzoek. Hier in

sciences, moleculaire diagnostiek. Vooralsnog

De opening op 8 juni bewijst dat

Nederland richten we ons in dit lab vooral op

telt het nieuwe Avantor R&D-lab vier

er ook andere scenario’s mogelijk

toegepast onderzoek”, vertelt Krabbenborg.

onderzoeksgroepen: Global Lab & Clinical

zijn dan die van MSD in Oss en

Products; Pharmaceutical Products; Global

Abott in Weesp. Interessant om te

Klinische toepassingen is een van de

Crystalline silicon Photovoltaics; application

weten waarin is geïnvesteerd en

applicatiegebieden waarvoor het lab in

engineering Microelectronic materials. Een

wat de beweegredenen zijn van de

Deventer vanaf 8 juni chemicaliën gaat

aardige indicatie van de faciliteiten van

bij de FHI-branche Laboratorium

ontwikkelen. Daarnaast gaat het om

het nieuwe lab geeft een, niet volledige,

Technologie aangesloten producent

chemie voor de productie van zonnecellen,

opsomming van de apparatuur waarin is

van laboratoriumchemicaliën.

photovoltaics. ECN, onderzoeksinstituut

geïnvesteerd 3 & 5 part diff hematology

voor duurzame energie, is hierin partner van

analysers; quantitative polymerase chain

“We hebben hier al een aantal jaren R&D-

Avantor. Een andere onderzoekslijn betreft

reaction qPCR; HPLC, UPLC-MC (QTOF),

activiteiten”, vertelt Peter Krabbenborg,

high purity solvents en LC/MS-solvents,

GC-MS, preparatieve chromatografie, SEM,

business manager analytical bij Avantor. “Tot

om gevoelige instrumenten goed in de

Optival Profiler, four-point surface resistance

nu toe alleen op regionaal Europees niveau.

markt te kunnen laten functioneren en

probe; reflectometer en temperature

Het R&D-lab dat nu wordt geopend krijgt

sporen van vervuiling te verwijderen. In

controlled wet-bench.

een wereldwijde functie.” In de VS heeft

een volgende fase wil Avantor het R&D-lab Het R&D-lab van Avantor in Deventer krijgt een eigen locatie, los van de productiefaciliteit. “Het lab biedt plaats aan meer dan vijftien R&D-werkplekken en beslaat voorlopig 420 vierkante meter”, vertelt Rob de Lange, global R&D-manager bij Avantor voor lab en klinische producten, en degene die sturing heeft gegeven aan het op poten zetten van het nieuwe R&D-lab. Vanuit het hoofdkantoor in de VS is besloten het lab in Deventer te vestigen. Volgens Krabbenborg omdat we in West-Europa vaak de lead nemen bij het signaleren van trends. “We zijn vaak voorloper als het gaat om de toepassing van nieuwe analysetechnieken”, signaleert Krabbenborg. Voorwaar een hoopgevende constatering. www.avantor.nl

Gildenstraat 11b, Postbus 19, 3860 AA Nijkerk 4ELEFOON s&AX  % MAILINFO CALLENBACHCOMsWWWCALLENBACHCOM

¶

35

medische technologie

mT

Papier doet wonderen, als je maar wonderen doet met papier… U wilt een voorspelbaar eindproduct? Dat een constante topkwaliteit heeft? Waarbij het kleurbereik maximaal is? En het eindresultaat kleurrealistisch is aan de werkelijkheid?

Gedragscode voor ‘eerlijk’ zakendoen in medische technologie E

r doen veel verhalen de ronde over ‘gunstbetoon’ in de zorgsector. Onder gunstbetoon wordt elke vorm van contact tussen een leverancier en een zorgprofessional bedoeld waarbij de zorgprofessional een op geld te waarderen voordeel wordt

aangeboden of in het vooruitzicht wordt gesteld. Aan de pharmaceutische industrie is bijvoorbeeld recent strikte regelgeving en toezicht opgelegd naar aanleiding van ongewenste praktijken. De FHI-branche Medische Technologie en de verwante organisaties Diagned en Nefemed stellen nu samen met de overheid een gedragscode vast die ‘eerlijk’ zakendoen garandeert. Belangrijk element is dat de zorgprofessional zelf zich ook bewust wordt dat hij geen extra gunsten mag vragen of verwachten.

Patroonstraat 13 - 3861 RN Nijkerk - T 033 245 73 24 - [email protected] - www.vanderidder.nl

Het ministerie van VWS, Volksgezondheid,

bonussen en kortingen, geschenken en

allerlei ‘voordeeltjes’ vraagt.

Welzijn en Sport, wil graag dat de branche

honorering van dienstverlening. De

De bereidheid bij de leden van de branche

zelf regelt dat er volgens een duidelijke

Nederlandse brancheorganisatie voor

om zich te committeren aan een

gedragscode wordt gewerkt in de

Medische Technologie wil met de code

gezamenlijke gedragscode, is duidelijk

Nederlandse markt zonder dat

voorkomen dat via wetgeving bureaucratie

aanwezig, zo bleek eerder tijdens de

bureaucratische controles noodzakelijk zijn.

‘eerlijke handel’ moet worden afgedwongen.

algemene ledenvergadering van de

De partijen zijn het inmiddels vrijwel eens

In hoeverre ongewenst gunstbetoon

Nederlandse brancheorganisatie voor

over een Code of Conduct die is gebaseerd

plaatsvindt binnen de branche, blijkt

Medische Technologie. Betrokken partijen

op codes die eerder internationaal al zijn

moeilijk in te schatten. De code kan ook

streven ernaar de Code of Conduct

afgesproken. In de Code of Conduct wordt

helpen om, aan de ‘klantenkant’, bij de

Gunstbetoon Medische Hulpmiddelen per

bijvoorbeeld geregeld hoe om te gaan met

zorgprofessionals te voorkomen dat men om

1 oktober te bekrachtigen.

¶

37

38

mT

39

medische technologie

D

e overheidsinstantie CVZ, het College voor Zorgverzekeringen, wil de

aanspraak en vergoeding van verschillende medische hulpmiddelen per 1

januari 2014 overhevelen van hulpmiddelenzorg (zorgverzekeraars) naar medisch specialistische zorg (ziekenhuizen). Voor lidbedrijven van FHI kan dit met zich

Professor Stephen Hawking was op school een middelmatige leerling. Totdat hij de zwarte gaten in de gaten kreeg. Vanaf dat moment stortte hij zich vol overgave op de theoretische natuurkunde. Hij bereikte, ondanks zijn handicap, de hoogste sporten op deze

column

Overheid wil verantwoordelijkheid van zorgverzekeraar naar ziekenhuis

Use them or lose them Freek Rooze ladder. Zelf was ik op de HBS slecht in scheikunde, maar toen een invalkracht ons de praktische kant ervan liet zien, rookbommen maken, was ik verkocht. Ook bij mij ging het vuur branden, wat in de eindexamenklas in een tien gemiddeld resulteerde. Zomaar voorbeelden hoe passie iemand een ontwikkelings-‘boost’ kan geven. Toch is passie is niet het enige. Uit heel veel onderzoek in de laatste

meebrengen dat niet langer de zorgverzekeraars maar de ziekenhuizen de

twintig jaren, blijkt dat we voor het ontwikkelen van onze hersens

contractpartijen zullen worden.

enorm gebaat zijn met twee hulpmiddelen: passie en actief zijn. Zelfs een wetenschapper als Einstein, een muzikaal genie als Mozart of de voetballer Cruijff zouden hun talenten zonder passie èn praktijk nooit

Het CVZ verwacht dat dit nieuwe standpunt

en ‘duidelijkheid over aard, inhoud en

gevolgen zal gaan hebben voor onder meer

omvang van zorg’ pleiten er naar mening

thuisdialyse, continue bloedglucose meting,

van CVZ voor om, indien sprake is van een

vacuümpompen, insulinepompen, voedings-

medisch hulpmiddel in het kader van

pompen, injectiespuiten en draagbare

medisch specialistische zorg, ook de

uitwendige infuuspompen. Het valt niet uit

aanspraak en bekostiging van de toebehoren

te sluiten dat deze denkrichting van CVZ in

onder te brengen bij de te verzekeren

de toekomst ook gevolgen heeft voor andere

prestatie medisch specialistische zorg.

productgroepen die binnen de FHI-branche voor Medische Technologie vallen.

tot hun uiteindelijke niveau hebben kunnen ontwikkelen.

‘Ik was slecht in scheikunde, maar toen ik de praktische kant ervan zag, rookbommen maken, was ik verkocht’

Als betrokken stakeholder is FHI gevraagd een reactie te leveren op de standpunten

Een consequentie voor de uitvoerings-

van CVZ. Vanuit de betrokken clusters van

Nu zijn weinigen met dergelijke uitzonderlijke talenten gezegend,

praktijk zal zijn dat ziekenhuizen of

FHI zal een inhoudelijke reactie

maar passie en praktijk hebben ook op een veel lager niveau een

specifieke centra ook zorg moeten gaan

plaatsvinden.

¶¶

grote invloed op het vormen van onze hersenen. Iedere seconde

dragen voor het tijdig ter beschikking

leggen onze hersenen honderdduizenden nieuwe verbindingen en

stellen van alle noodzakelijke toebehoren in

worden bestaande verbindingen gevoeliger voor hun specifieke

de thuissituatie. Dit zal tevens aanpassingen

signalen. Wie regelmatig een potje schaak speelt, traint het inzicht in

van de DBC’s met zich meebrengen.

complexe situaties en het voorstellingsvermogen. Wie met aandacht wijn proeft, leert bepaalde geuren beter te onderscheiden en wie de

In meer algemene zin heeft het CVZ zich de

boodschappen probeert te onthouden en dus niet opschrijft, traint het

vraag gesteld of bij medische hulpmiddelen

geheugen. In de hersenen is dit allemaal zichtbaar te maken. Zelfs na

met toebehoren een splitsing tussen het

slechts enkele uren oefening.

hoofdproduct en de toebehoren wel een gewenste ontwikkeling is. In 2009 had het

Helaas breken onze hersenen ook weer af wat niet gebruikt wordt.

CVZ het standpunt ingenomen dat

Dit betekent dat moderne hulpmiddelen als elektronische agenda’s,

toebehoren die in de thuissituatie

rekensoftware, navigatiesystemen of vertaalsoftware ook een

regelmatig vervangen dienen te worden

negatieve kant hebben: we verliezen de vermogens om te onthouden,

onder te verzekeren prestatie

te rekenen, ons oriëntatievermogen of de gevoeligheid voor het

hulpmiddelenzorg vallen (aanspraak en

communiceren met andere culturen. Ook elke routine stompt af.

bekostiging via zorgverzekeraars). CVZ lijkt

Voor een goede ontwikkeling hebben we steeds nieuwe uitdagingen

daar nu op terug te komen en stelt dat het

nodig. Wat dat betreft zijn onze hersenen net spieren. Use them, or

beter is de bekostiging van medische

lose them.

hulpmiddelen bij één partij te leggen. Argumenten zoals ‘kwalitatief goede zorg’

[email protected] ¶

40

41

fun&educatietechnologieBoekbesprekingfun&educatietecnolo De Signalement-redactie binnen FHI komt regelmatig boeken tegen die interessant kunnen zijn voor leden/lezers. In deze rubriek worden deze

Boekrecensie

door Kees Groeneveld

uitgaven onder de aandacht van de lezer gebracht. Deze selectie biedt een aantal titels die voor de Signalement-lezer interessant is en nuttige en soms ook praktische informatie bevat. Is u onlangs nog een boek opgevallen waarvan u van mening bent dat het aandacht verdient in FHI’s

De biologie-computer, een belangwekkend hoofdstuk

branchemagazine Signalement? Stuur een e-mail naar [email protected].

Boekbespreking

Alone together De Amerikaanse wetenschapper Sherry Turkle, die al decennialang de sociale gevolgen van technologie onderzoekt,

Vergaderfaciliteiten bij FHI op Landgoed Leusderend

far beyond de wet van Moore. Kwantum

Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid

computing is het antwoord daarop.

tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt de

“Angst maakt deel uit van de draagbare revolutie en toch is het vaak het ontbrekende begrip als we erover praten…

Na het eerste hoofstuk, zijn de volgende

vergaderzalen gebruiken met koffie,

dertien chapiters eigenlijk alleen nog

thee, frisdrank en alle gewenste extra

illustraties. Wel heel lezenswaardig

faciliteiten.

overigens. Het zijn voorbeeldverhalen over het werk van onderzoekers, waarbij steeds

Wanneer u gebruik wenst te maken van

schreef onlangs het boek ‘Alone together,

een stuk van het levensverhaal van die

een van de vergaderzalen, neem dan

why we expect more from technology and

onderzoeker meekomt. Leuk om te lezen en

contact op met het FHI-bureau;

je krijgt ook allerlei wetenschappelijke

Iemeke Kunst of Shirley van Schaarenburg,

wetenswaardigheden mee.

telefoon: (033) 465 75 07.

less from each other’. Voor haar boek interviewde ze de afgelopen jaren honderden mensen over hun dagelijkse bezigheden

…’delete’ en ‘erase’ zijn metaforen geworden. Alles kan altijd weer opduiken…

Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt

en mediagebruik. Met vele voorbeelden

Wat te denken bijvoorbeeld van de melding

tot de periodes dat er geen branche-

onderschrijft ze haar conclusie. Zag ze

dat MIT-fysicus Gerald Sussman één van de

vergaderingen zijn.

internet eerst nog als een nieuwe mogelijkheid om grenzen te doorbreken, nu is ze van mening dat nieuwe media ons eenzaam maken. De dertig plus generatie zit volgens haar in de grootste moeilijkheden; zij

…Ik zat om half twee vannacht nog wat collega’s te e-mailen. Er bleken nog vier mensen van mijn afdeling op te zijn, dus toen hebben we er maar een online vergadering van gemaakt. En niemand die zei: ‘we zijn gek’…”

zouden het slechtst met social media

Van sommige boeken hoef je alleen het

grondleggers is van de Nerd Pride Move-

voorwoord en het eerste hoofdstuk te lezen.

ment. De nodige ironie is de schrijvers niet

‘Natural Computing’ is zo’n boek. Dat eerste

vreemd.

www.fhi.nl/vergaderfaciliteiten

hoofdstuk is wel heel belangwekkend in haar trendanalyse. Het gaat over de

Natuurlijk zit er een typisch Amerikanis-

wisselwerking tussen computers en de

tisch element in het boek waar het de

omgaan. ‘Alone together’ is te bestellen bij

Amerikaanse sociologe Sherry Turkle, naar aanleiding van haar boek ‘Alone together’, over hoe mobiele

natuur, de biologierevolutie die gaande is en

suggestie wekt dat de toekomst alleen in

bol.com, € 25,99. ¶

technologie mensen verandert, in NRC Handelsblad 19 februari 2011

die een synthese aangaat met de natuur-

de Verenigde Staten wordt gemaakt. Weten

kunderevolutie van de elektronica.

Shasha en Lazere veel dat van alles wat zij

Niettemin een boek waarvan je dus het

De Amerikaanse wetenschapsjournalisten

als toekomst en bijna science fiction zien,

eerste hoofdstuk zeker even moet lezen en

Dennis Shasha en Cathy Lazere signaleren

op Europese universiteiten en zelfs

de rest kun je dan voor je plezier er bij

drie trends in deze trant. De eerste is dat de

daarbuiten al gemeengoed is.

nemen. Te bestellen bij bol.com, € 15,99. ¶

Te n t o o n s t e l l i n g

biologische wijze van denken de digitale wereld in wordt gebracht. Het gaat daarbij om genetische algoritmes. Computers

‘Kwik nagenoeg nul’

worden adaptief, evolutionair. De software in de Marslander moet het zelf gaan

Locatie

ontdekking van de supergeleiding te vieren,

Museum Boerhaave,

heeft het Leidse Museum Boerhaave op

Rijksmuseum voor de

1 maart de minitentoonstelling ‘Kwik

Geschiedenis van de

nagenoeg nul’ geopend. De tentoonstelling

Natuurwetenschappen en

is gewijd aan het onderzoek van Heike

van de Geneeskunde

Kamerlingh Onnes. Topstukken zijn de heliumliquefactor, het koelapparaat waarin

Datum

voor het eerst helium vloeibaar werd

De tentoonstelling

gemaakt, en de metaalweerstanden waarin

is geopend tot en met

in 1912 supergeleiding bij lood en tin werd

8 januari 2012,

aangetoond. Ook ontbreekt het aantekenin-

gratis entree. ¶

genboekje van Kamerlingh Onnes niet

Foto: Leiden Institute of Physics

uitzoeken, die is zover weg dat je die niet Om het honderdjarig jubileum van de

meer online kunt aansturen. De tweede biologische elektronicatrend is die van de moleculaire chips, de biocomputers. Ze vormen een aanvulling op de traditionele siliciumchips en gaan ze vervangen. Het gebruikmaken van het gedrag van levende cellen in een circuit, kan enorme power opleveren. De derde trend die computing verbindt met

Heike Kamerlingh Onnes (rechts) en meester instrumentmaker Gerrit Jan Flim bij de heliuminstallatie, circa 1920.

biologie is het onderzoek op het niveau van eiwitmoleculen en atomen. Daar komt zo

waarin hij met de historische woorden

verschrikkelijk veel informatie bij vrij, dat

‘Kwik nagenoeg nul’ de allereerste

het verwerken daarvan compleet nieuwe

waarneming van supergeleiding beschreef.

computerarchitecturen noodzakelijk maakt,

42

43

ledenNieuws ledenNieuws ledenNieuws ledenNieuws ledenNieu Frank de Jong

Hans Mulders

Hans Joosten

Naamswijziging Dépex en Elbanton naar Hettich Benelux

Agendapunten

Depex en Elbanton fuseren per 1 juli aanstaande en gaan gezamenlijk verder onder de naam Hettich Benelux. Beide bedrijven behoren tot de Hettich Groep en werkten in die hoedanigheid al samen. De verkoopafdelingen en de technische

FHI-activiteiten

diensten waren al gedeeltelijk samengevoegd. Het is volgens Hettich dan ook niet meer dan een logische stap om verder te gaan als één bedrijf. Dépex is al ruim vijfenzestig jaar distributeur van diverse laboratoriumapparatuur. Elbanton is al

Hans Joosten is sinds 1 januari van

Hans Mulders van FEI heeft

dit jaar commercieel directeur bij

Frank de Jong opgevolgd in het

engineersbedrijf Betronic

bestuur van MinacNed, vereniging

Solutions. Tot voor kort vervulde

voor microsysteem- en nanotech-

Joosten eenzelfde functie bij

nologie. Naast zijn werk bij FEI is

Lightronics.

Mulders actief in enkele

meer dan vijfentwintig jaar producent van klimaatkasten en klantspecifieke laboratorium- en testapparatuur.

Workshop ‘Meer technologie, minder belasting betalen.’ 11 mei 2011

FES-projecten en begeleidt hij met regelmaat afstudeerders en promivendi.

Roland van Straten is benoemd als

Han Gardeniers

Miriam Luizink

Roland van Straten

Xs2HiTek-workshop ‘Diagnostiek in de pathologie’ 16 mei 2011

technisch directeur bij Betronics Solutions. Van Straten werkte eerder al, tot 2006, bij Betronic

Miriam Luizink, commercieel

Solutions waarbij hij diverse

directeur Mesa+, heeft ook

technologische en business

afscheid genomen van het

development functies vervulde.

MinacNed-bestuurd. In deze

Tussendoor werkte hij bij een

vacature is voorgedragen prof. dr.

ander FHI-lid, de firma Chess.

Han Gardeniers. In de MinacNed-

Flow, Analyse & Control Show 8 en 9 juni 2011

bekrachtigd. Peter Hollebrandse

Niels Maat

Jan Peter Larsen

MinacNed Ledenbijeenkomst ‘Materials Science’ 10 juni 2011

zijn benoeming worden

Abbink opgevolgd als directeur

Electronics & Automation 25 t/m 27 mei 2011 Workshop ‘Intellectueel Eigendom’ 1 juni 2011

ledenvergadering van 10 juni zal

Jan Peter Larsen heeft Hans

Workshop ‘MES in the food’ 24 mei 2011

Workshop ‘Laboratoriumtechnologie voor dummies’ 15 juni 2011

Vermogenselektronica 21 juni 2011

Automation in Pharmaceutical Industry/ Pharma LabTech 11 oktober 2011

Niels Maat is toegetreden tot het

werkte sinds 2001 voor Almende,

bestuur van de vereniging

het moederbedrijf van Sense.

PI Nederland. Maat is lid van het

Hans de Groene

managementteam en manager key accounts en drive solutions bij

FHI Golftournament 25 augustus 2011 Microfluidics Xs2HiTek workshop ‘…Gebruikers aan zet’ 7 september 2011 MinacNed Ledenbijeenkomst ‘Biobased Process Industry’ 21 september 2011 Design Automation & Embedded Systems 22 september 2011 Workshop ‘Agentuuren distributieovereenkomsten’ 28 september 2011

IT Room Infra 8 november 2011 Netherlands MicroNanoConference ’11 15 en 16 november 2011 Workshop ‘Rechten en plichten bij verkoop en levering in technologiebranche’ 29 november 2011 Productie Proces Automatisering dag 8 december 2011 MinacNed Ledenbijeenkomst ‘Nanoequipment’ 13 december 2011

Im Mittleren Ösch 5

hightech-bedrijven zoals FHI-leden Chess Embedded Technology en Thales, om zo bestaande technieken te combineren

78532 TUTTLINGEN

om de plaats delict te digitaliseren en te virtualiseren. Zo kan men straks in een virtuele omgeving als het ware voelen,

Duitsland

ruiken, zien, horen, proeven en waarnemen welke sporen zijn achtergebleven.

Laboratorium Technologie

Samenwerking Parker Hannifin en Brammer

Voor de meest actuele stand van zaken: www.fhi.nl/activiteiten

internationale beurzen en congressen

2913 LN NIEUWERKERK A.D. IJSSEL

MRO-markt (Maintenance, Repair en Operation). De overeenkomst heeft in eerste instantie betrekking op vijftien landen en is bedoeld om een breed Parker-productprogramma (pneumatiek, hydrauliek, filtratie, slangen, koppelingen en instrumentatie) te leveren aan eindgebruikers en strategische klanten in markten als machinebouw, logistiek, procesindustrie, transport en bouwnijverheid.

AEO-douanecertificaat voor Blanken Controls FHI-lid Blanken Controls uit Loenen (Gelderland) heeft als een van de eerste

onberispelijk verleden aangaande douaneverplichtingen, een deugdelijke handels- en/of vervoersadministratie en een

ABB en Anaspec Solutions tekenen partnerovereenkomst van ABB BV en Anaspec Solutions bundelen hun krachten om hun positie op de analyze-markt te versterken. Anaspec

Greensboro (VS) 28 t/m 31 augustus 2011

Hannover (D) 11 t/m 13 oktober 2011

München (D) 17 t/m 20 april 2012

de Nederlandse Organisatie voor

MicroTAS 2011

Productronica 2011

Achema

Wetenschappelijk Onderzoek.

www.microtas2011.org

www.productronica.com

www.achema.de

Seattle (VS) 2 t/m 6 oktober 2011

München (D) 15 t/m 18 november 2011

Frankfurt am Main (D) 18 t/m 22 juni 2012

The International Telecommunications Energy Conference 2011

Medica

Solutions gaat als partner van ABB in de Benelux zorgen voor de distributie van ABB FT(N)IR laboratoriumanalyzers, voorheen BOMEM FT(N)IR spectrometers. De laboratorium FT(N)IR analyzers van ABB zijn complementair met de andere laboratoriumanalyzers die Anaspec levert.

algemeen directeur bij NWO,

ondernemen en innovatie van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie.

colofon Redactie Bureau FHI Eliza van den Anker Kees Groeneveld Paul van Nieuwenburg, MUNTZ Redactieadres Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN Telefoon: (033) 465 75 07 Fax: (033) 461 66 38 Internet: www.fhi.nl E-mail: [email protected] Advertentieverkoop ProCa - MPP Communicatie B.V. Velp Telefoon (026) 370 00 27 www.proca-mpp.com

ABB BV en Anaspec Solutions hebben een partnerovereenkomst getekend. De business unit Measurements Products

www.analytica.de

vervangend directeur-generaal van

Eerste Tochtweg 11

samenwerkingsovereenkomst met Brammer, distributeur van technische componenten en diensten voor de

financieel gezonde organisatie. www.douane.nl/zakelijk/aeo

www.biotechnica.de

Daarvoor was De Groene plaats-

AB SCIEX Netherlands B.V.

Parker Hannifin, producent van componenten voor aandrijving en besturing, tekende onlangs een strategische

oponthoud en lagere administratieve lasten. Criteria voor het behalen van het certificaat zijn onder andere een

http://mancef.org/COMS2011

Hans de Groene is sinds 1 mei

BINDER GmbH

project CSI The Hague. Bij dit project werkt het NFi samen met kennisinstituten en

van vereenvoudigde douane- en controleprocessen, van minder logistiek

Analytica

bestuur van PI Nederland.

Industriële Elektronica

technologie ontwikkeld en getest. Dit gebeurt onder andere in het kader van het

Controls samen met de klanten in het internationale handelsverkeer nu profiteren

Biotechnica

ring bij ABB, is toegetreden tot het

nieuwe leden

Forensisch Instituut (NFi), het NFi Field Lab. In dit lab wordt plaats delict-gerichte

van de Douane. Het behalen van het AEO-certificaat zorgt ervoor dat Blanken

COMS 2011

salesmanager procesautomatise-

Terrorismebestrijding, en Tjark Tjin-A-Tsoi, algemeen directeur van het Nederlands

bedrijven in de regio de status van Authorised Economic Operatior (AEO) gekregen

Workshop ‘Aanbesteden en inkoopcombinaties’ oktober 2011

SEW-Eurodrive. Ook Peter Hollebrandse,

Op vrijdag 18 maart openden Erik Akerboom, Nationaal Coördinator

Food Automation/ Food LabTech 8 november 2011

van het Rotterdamse Sense Observation Systems. Larsen

NFI Field Lab geopend

www.intelec2011.org

Amsterdam (NL) 9 t/m 13 oktober 2011

Farnell wint EMEA Distribution Award Elektronicabedrijf Farnell heeft de 2011 EMEA Best in Class Gold Distribution Award van Honeywell Sensing and Control gewonnen. De award, die werd gepresenteerd tijdens de ‘S&C 2011 Europe, Middle East and Africa Sales Kick Off meeting’ in Sorrento, Italië, bekroont de Europese omzetgroei die Farnell in 2010 heeft gehaald en die hoger was dan in 2008.

www.medica.de

Düsseldorf (D) 16 t/m 19 november 2011

Mindray Medical vestigt zich in Hoevelaken De Chinese specialist in medische apparatuur Mindray Medical International vestigt zijn Europese hoofdkantoor in het Gelderse Hoevelaken. Binnen enkele jaren moeten daar rond de honderd werknemers voor sales, logistiek en ondersteuning gehuisvest worden.

Vormgeving MUNTZ Cartoon Studio Artjan Druk Drukkerij Van de Ridder Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteurs, redactie en het bureau van FHI geen aansprakelijkheid.

Muntz helpt merken verder Muntz biedt het allerbeste op het gebied van reclame. En trouwens ook op het gebied van branding, online marketing, direct marketing en de meeste andere communicatietechnieken. Dat kunnen we omdat we All Active zijn: een unieke werkwijze die uitgaat van het activeren van alle kennis, ervaring en talent die we in huis hebben. Een werkwijze dus die succes onvermijdelijk maakt. In het filmpje op onze website leggen we in anderhalve minuut precies uit wat All Active is. En waarom uw merk er zo enorm bij gebaat zou zijn.

muntz.nl

All Active Muntz is actief in Amersfoort en Apeldoorn.