FRANCHISE & E-COMMERCE KANSEN VOOR FRANCHISEGEVER & FRANCHISENEMERS
Exploderende groei E-commerce E-commerce is niet meer weg te denken uit onze economie. Al decennia lang is deze vorm van handelen via computernetwerken in opmars. Vooral de laatste jaren heeft de sterke invloed van het internet gevolgen voor het koopgedrag van consumenten. De detailhandel staat onder druk en de omzetten nemen af. Terwijl de online verkoop van producten en diensten explosief stijgt. Hoe speelt u hier als franchisegever en franchisenemer samen op in? Online verkoop biedt gemak omdat de consument
2
24/7 kan winkelen. Ook kan via internet een goede deal worden gesloten door het raadplegen van prijsvergelijkingswebsites. Mede door de sterke opkomst van online distributiekanalen, zoals: webwinkels, e-folders en social media, zal de online verkoop verder stijgen. In 2012 is voor € 9,8 miljard aan goederen en diensten via het internet verkocht. Dat is bijna 9% meer dan in 2011. Voor 2013 wordt nog eens een stijging van 0,7 miljard verwacht. Met andere woorden online verkoop, E-commerce, biedt een kans in economisch slechte tijden!
Omzet in miljarden Euro 12 10 7,4
8
9,8
10,5*
6,3
6 4
8,2
9,0
5,0 2,8
3,6
2 0 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Bron: Thuiswinkel * 2013 schatting
Franchise & E-commerce Een samenwerkingsverband als franchising vraagt speciale aandacht voor het onderwerp E-commerce. U vormt als franchisegever en franchisenemers immers een eenheid. De consument verwacht ook maar één webshop. Maar hoe zit het met de kosten en de opbrengsten? Wat zijn de gevolgen voor de afspraken in de franchiseovereenkomst? Langlopende overeenkomsten zijn immers aangegaan in een tijd dat E-commerce nog niet actueel was. Hierdoor lopen franchisegever en franchisenemers tegen problemen aan. Het is daarom van belang dat goede en duidelijke
afspraken worden gemaakt en dat deze worden vastgelegd. Dit kan door middel van de aanpassing van de franchiseovereenkomsten en/of het handboek dan wel een addendum. In deze folder zal kort worden ingegaan op de mogelijkheden van E-commerce. Waar moet zowel de franchisegever als de franchisenemer rekening mee houden? Welke afspraken kunnen worden gemaakt en vastgelegd. De antwoorden op deze vragen worden hierna uiteengezet.
3
4
Inbreuk op exclusiviteit? Eén van de belangrijkste afspraken tussen franchisegever en franchisenemer betreffen het vestigingspunt en het verzorgingsgebied. In de meeste overeenkomsten is rayonexclusiviteit afgesproken. Hierbij krijgt de franchisenemer een exclusief gebied (bijvoorbeeld een postcodegebied) toegewezen.
De vraag is of deze exclusiviteit ook geldt bij online verkoop. Immers, een webwinkel is geen filiaal, terwijl verkopen via webwinkels de grenzen van de (exclusieve) rayons kunnen overschrijden. Hierover zijn momenteel nog weinig uitspraken van de rechtbank beschikbaar. Wel zullen wij er één ter illustratie samenvatten.
De rechtbank Dordrecht heeft zich op 21 juni 2010 in een kwestie over de rayonexclusiviteit uitgelaten (LJN: BM8461). Partijen hadden in deze zaak bij het aangaan van de franchiseovereenkomst kennelijk niet voorzien dat online verkoop een grote vlucht zou nemen. Hierover was niets in de franchiseovereenkomst vastgelegd. In de franchiseovereenkomst was bepaald dat franchisegever geen andere filialen zou vestigen in het exclusieve gebied van de franchisenemer. Toen franchisegever startte met online verkopen veroorzaakte dit problemen. De franchisenemer stelde dat dit een inbreuk was op zijn exclusieve rayon. De rechter oordeelde echter dat met filialen enkel fysieke verkooppunten werden bedoeld en niet online verkoop.
5
Passief of actief? Er is geen wet die franchisegevers verplicht om gezamenlijk met franchisenemers een webwinkel op te zetten en hen te betrekken bij (eventuele) rendementen. Zowel franchisegever als franchisenemer hebben in beginsel het recht het internet te gebruiken voor verkoop van producten en diensten. Maar is dit passieve of actieve verkoop? Onder actieve verkoop wordt verstaan: het vanuit een vestiging verkopen van goederen en diensten en het actief op eigen initiatief benaderen van individuele klanten in het eigen exclusieve rayon of het exclusieve rayon van een andere franchisenemer.
6
Bijvoorbeeld: door klanten ongevraagd e-mails of specifieke internetreclames te sturen. Onder passieve verkoop wordt op haar beurt verstaan: het ingaan op spontane verzoeken van individuele klanten. Bijvoorbeeld: naar aanleiding van algemene reclame-uitingen via een website. In dit geval betreft het reclame die niet gericht is op specifieke individuele klanten. Online verkoop wordt door de Europese Commissie beschouwd als passieve verkoop.
Wel of niet verboden? Het is een franchisenemer toegestaan buiten zijn exclusieve rayon aan passieve verkoop te doen. In beginsel is het mededingingsrechtelijk niet toegestaan dit recht aan banden te leggen. Maar het gericht sturen van reclame via het web naar specifieke klanten buiten een exclusief rayon is niet toegestaan, dit wordt wel als actieve verkoop aangemerkt. Het is franchisegever wel toegestaan om actieve verkoop te verbieden binnen een
rayon dat exclusief is toegewezen aan een andere franchisenemer. Een totaal verbod op online verkoop door franchisegever is echter op grond van de Europese Groepsvrijstellingsverordening verticale overeenkomsten niet toegestaan. Kort gezegd: een verbod op passieve verkoop buiten het rayon is niet toegestaan, terwijl een verbod op actieve verkoop buiten het rayon wel is toegestaan.
7
Gevaar individuele webshops Beperkingen die onder de zogenaamde ‘hardcore restricties’ ten aanzien van online verkoop vallen, mogen geen deel uitmaken van de franchiseovereenkomst. De franchisegever mag een franchisenemer niet: • verbieden klanten buiten zijn (exclusieve) rayon te bedienen; • dwingen transacties af te breken als blijkt dat een klant buiten zijn (exclusieve) rayon valt; • het marktaandeel in online verkoop beperken; • een hogere prijs vragen voor producten en diensten die online worden verkocht. Franchisenemers kunnen dus zelf een website en webwinkel onderhouden. Dit heeft echter nadelen voor de franchiseformule, zoals: • een zwakkere formule-uitstraling; • ongewenste interne concurrentie tussen franchisenemers onderling; • ongewenste concurrentie tussen franchisegever en franchisenemers; • kan leiden tot onduidelijkheid bij de consument.
8
Het is daarom aan te bevelen dat de franchisegever richtlijnen opstelt waarin (redelijke) kwalitatieve eisen ten aanzien van de webshop worden gesteld. Net als aan een fysieke winkel. Hierbij kan gedacht worden aan: • het verbieden van online gerichte reclames, zoals banners of zoekmachines, die gericht zijn op consumenten buiten het exclusieve rayons en het versturen van ongevraagde e-mails; • het contractueel overeenkomen dat de franchisenemer over ten minste één fysieke winkel moet beschikken; • de wijze van klachtafhandeling en retourneren kunnen worden bepaald; • de betalings- en leveringsvoorwaarden kunnen worden vastgelegd. Een uniforme formule-uitstraling is en blijft van groot belang voor het exploiteren van een franchiseformule.
9
Samen sterk Uiteraard kan franchisegever er ook voor kiezen om zelf een centrale webwinkel te exploiteren en franchisenemers verzoeken hieraan deel te nemen teneinde een win-win-situatie te creëren. Op deze wijze is er een uniformiteit in de uitstraling en wordt de merkwaarde van de franchiseformule versterkt. Een webwinkel exploiteren levert wat op, maar kost ook geld. Hierbij kunnen verschillende afspraken worden gemaakt over de kostenverdeling en de margeverdeling. Bij kostenverdeling kan gedacht worden aan de opbouw- en onderhoudskosten van de webwinkel, de marketingkosten, distributie- en voorraadbeheer en de klantenservice. De kosten van de webwinkel kunnen het beste worden gedeeld overeenkomstig een vooraf bepaalde verdeelsleutel.
10
Voorts moet de marge worden verdeeld. Een manier om de marge te verdelen is om de woonplaats van de consument als uitgangspunt te nemen, waarbij de online verkopen ten goede komen aan de franchisenemer die actief is in dat (exclusieve) rayon. Verder is het mogelijk afspraken te maken dat de consument de online aankoop in één van de franchisevestigingen ophaalt en daar ook afrekent. De omzet is dan direct voor de franchisenemer. Een ander alternatief is dat de franchisenemer een percentage krijgt van de totale online verkopen van de franchisegever, waarbij het percentage van het (exclusieve) rayon ten opzichte van de totale online verkopen wordt genomen. Bij de margeverdeling moet gekeken worden naar de inspanning van de franchisegever en van de franchisenemer bij online verkoop.
Sleutel tot succes Kortom, franchise en E-commerce biedt vele kansen voor zowel de franchisegever als franchisenemers. Niets doen is geen optie, want de concurrent zit ook niet stil. Bovendien is, zoals het gezegde luidt: stilstaan is achteruitgang. E-commerce dient ter versterking van de offline verkoop. Vaststaat dat samenwerking tussen franchisegever en franchisenemers het sleutelwoord is voor groei en succes van de franchiseformule. In dit kader is het aan te bevelen in de franchiseovereenkomst en/of in het handboek
dan wel middels een addendum goede en duidelijke afspraken over E-commerce te maken en vast te leggen. Graag zijn wij u van dienst bij het in kaart brengen van de mogelijkheden van E-commerce evenals bij het adviseren en vaststellen van de afspraken hieromtrent.
11
AG Hart Advocaten & Adviseurs is binnen Europa verreweg het grootste en meest ervaren zelfstandige advocaten- en adviseurskantoor op het gebied van franchising en andere commerciële samenwerkingsverbanden. De oorsprong van het kantoor gaat terug tot 1901 toen het advocatenkantoor Anema en Greve in Rotterdam van start ging. Ons kantoor heeft zich gespecialiseerd op het gebied van (internationaal) franchise-, retail- en verbintenissenrecht. Daarnaast beschikken wij over specialisten op andere aan franchiserecht gerelateerde rechtsgebieden, zoals vastgoed& huurrecht (bedrijfsruimten), arbeidsrecht, mededingingsrecht en internet- & E-commerce-recht.
Wij adviseren zowel kleine, middelgrote, als grote (retail- en franchise)organisaties uit binnenen buitenland. Door onze franchiseadvocaten worden zowel (retail- en franchise) organisaties als individuele of collectieve (franchise) ondernemers en verenigingen bijgestaan. AG Hart Advocaten & Adviseurs beschikt ook over een uitgebreid (internationaal) netwerk van gespecialiseerde (franchise) advocaten, juristen, economen, consultants en fiscalisten. Indien nodig werken wij intensief met voornoemde partijen samen teneinde de belangen van onze cliënt(en) zo goed mogelijk te behartigen. Kort en goed, bij ons kunt u rekenen op een uitgebreid specialistennetwerk en uitstekend advies op maat.
Contactgegevens Hoofdweg 64 3067 GH Rotterdam T: +31(0)10 436 28 66 F: +31(0)10 436 64 85 E:
[email protected] I: www.aghart.nl
