Fotoverslag Expertmeeting Werk&Mantelzorg 27 januari 2015 - Uitgebreid verslag (voor intern gebruik) 1
g Werk & Mantelzorg
Dagvoorzitter Donatello Piras introduceert het onderwerp voor vanmiddag: de verantwoordelijkheid op het gebied van werk en mantelzorg voor overheid, burger en werkgever.
2
3
Kennismaken aan de hand van een ‘kruisverhoor’: stap op iemand in de zaal af die je nog niet kent en vraag wat deze persoon verwacht van vanmiddag en wat hij of zij komt halen.
4
5
Wanneer is Liesbeth Hoogendijk, voorzitter Stichting Werk&Mantelzorg tevreden? ‘Als verbindingen ontstaan. Inspiratie van de ene organisatie is inspiratie voor de andere. Werk en mantelzorg is niets nieuws, aandacht hiervoor in personeelsbeleid ook niet. Hoe kunnen we een stap verder maken en werk en mantelzorg naar een hoger plan tillen? We zijn elkaars voorbeeld naar buiten toe. Jullie zijn het uithangbord’.
6
‘Recent zijn de verlofregelingen verruimd. In cao’s zijn ook oplossingen opgenomen. De oplossing zit echter niet op dat niveau, het gaat om bewustwording en bespreekbaar maken: durven zeggen dat je mantelzorg verricht en vragen om ondersteuning.’
‘In elk bedrijf zitten mantelzorgers. Hier aandacht voor hebben is van sociaal én economisch belang. Via HR-beleid is de investering in mantelzorg in harde euro’s terug te halen.’ Liesbeth Hoogendijk roept op hier meer onderzoek naar te doen: Return on Investment. Voorbeeldorganisaties kunnen laten zien wat het rendement is. ‘Hier ligt ook een kans op brancheniveau.’
7
Mirjam vertelt haar verhaal als mantelzorger van haar echtgenoot. Ze is 24/7 zijn ‘backup’. Ze hebben twee zoons. Ze werkte eerder als teammanager bij een welzijnsorganisatie en nu als Wmo-consulent en mantelzorgmakelaar. Voor Mirjam is werk heel belangrijk en haar werkgever biedt een luisterend oor. Wat als de mantelzorg niet bespreekbaar was op je werk? ‘Dan ga je met minder plezier naar je werk. En dan doe je je werk minder goed.’
8
Citaten van Mirjam: ‘Alleen zorgen voor een ander, dat is niks voor mij.’ ‘Ze zeggen wel: mantelzorgers, zorg goed voor jezelf. Maar dat valt niet mee. Je eerste zorg ligt toch bij die ander.’ ‘Niemand (huisarts, fysiotherapeut, etc.) vroeg hoe het met mij ging.’ Dat ene vraagje ‘Hoe gaat het?’ is zo belangrijk.’ ´Mijn zoon zei: Mam, je probeert steeds alle ballen in de lucht te houden. Maar dat is niet makkelijk.´ Reacties op Mirjam´s verhaal ‘Als werkgever lieten wij mantelzorgers hun verhaal vertellen. Indrukwekkend, er is meer mantelzorg dan je beseft. Een netwerk is heel belangrijk.’ ‘Voelde je vooraf aan dat je werkgever een luisterend oor zou hebben?’ Mirjam: ‘Mijn organisatie was al volop met mantelzorg bezig, heeft ook de erkenning van mantelzorgvriendelijke werkgever ontvangen. Ook zag ik hoe een collega die mantelzorg verleende, ondersteuning kreeg.‘ ‘Heeft je baas soms ook gezegd: ‘Nu moet je misschien juist even niet gaan werken’? Mirjam: ‘Ja. En dat was goed.’ ‘Heb je zelf overwogen professionele hulp in te schakelen?’ Mirjam: ‘Daar kwam ik niet voor in aanmerking. Ik heb wel veel hulp ontvangen van mijn (schoon)ouders.’ ‘Heeft de mantelzorg gevolgen gehad voor jullie inkomen? Je man heeft als zelfstandige even niet gewerkt, en jij tijdelijk minder.’ Mirjam: ‘Mijn man had een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Mijn voordeel was dat ik van de ene baan in de andere baan stroomde, waardoor ik geen uitkering nodig heb gehad.’ ‘Hoe blijf je positief, hoe houd je het vol?’ Mirjam: ‘Door toch lichtpuntjes te blijven zien, een doel, perspectief. Van december tot april ontving ik een uitkering, ik merkte dat ik toen minder productief was. Dan gaat het minder goed met me.’ Tips van Mirjam voor werkende mantelzorgers ‘Ga het gesprek aan. Wat zijn je zorgtaken thuis en in combinatie met je werk? Ondanks dat mantelzorg je overkomt heb je ook keuzes. Bijvoorbeeld om de zorg over te dragen of te delen. Dat geeft ruimte.’ ’Zoek je netwerk(en) op in je omgeving.’ ´De vraag aan de mantelzorger ‘Hoe gaat het met jou?’ is heel belangrijk!´
9
Praktijkcasus Leonie Leonie (42) is kapster en kan vestigingsmanager worden. Ze haalt haar energie uit het werk, heeft een druk sociaal leven en runt een gezin. Haar vader wordt steeds dementer maar komt niet in aanmerking voor opname. Haar moeder kan de zorg niet meer aan. Ze belt vaak naar Leonie om hulp. De broer van Leonie woont in Amerika.
Wat adviseer je Leonie om als eerste te doen? Ga bij jezelf te rade. Wat is er in je eigen omgeving mogelijk? Maak het bespreekbaar maken in je gezin (i.v.m. meer verantwoordelijkheden), op het werk. Ga in gesprek met moeder: welke hulp is nodig? En met vader in gesprek: kan hij meedenken? Leg je alle verantwoordelijkheid bij jezelf of maak je ook je omgeving medeverantwoordelijk? Samen organiseren.
10
Hoe kan Leonie omgaan met de spagaat tussen haar ouders en haar gezin in combinatie met haar werk? Vaak hoef je niet iets nieuws te doen - dat wordt door organisaties vaak onterecht gedacht. De participatiesamenleving was er al. Waar flexibiliteit van werkgevers wordt gevraagd wordt het lastig. Maatwerkoplossingen zijn nodig. Maakt het uit als Leonie weet welke ondersteuning er mogelijk is? Een boodschappendienst, of iemand die mee gaat naar het ziekenhuis. Kijk ook naar de situatie van de vader en de moeder. En kan de broer in Amerika op een andere manier ondersteunen, bijvoorbeeld financieel?
Wat als het ´Joop´ in plaats van ´Leonie´ was?
11
‘Mezzo maakt de huisarts bewust van mantelzorg, maar het blijft mensenwerk. Het ligt ook bij jezelf.’
Bij wie kan Leonie het beste aankloppen voor meer hulp? In de discussie die volgt, blijkt dat hier geen eenduidig antwoord is. De eerste ingang zou de huisarts misschien moeten zijn - voor signaal en verwijzing maar de deelnemers constateren dat de huisarts alleen met de zorgvrager bezig is. Ook kan het steunpunt mantelzorg of het WMO-loket van de gemeente een eerste ingang zijn. Er is ook discussie of men nu wel of niet automatisch een casemanager krijgt toegewezen als de diagnose Alzheimer wordt gesteld. Per 2015 gebeurt dit niet meer vanuit de AWBZ, in de ene gemeenten is dit dus anders dan in de andere.
12
‘We moeten méér nog een mantelzorgvriendelijk klimaat creëren. Mensen willen én werken én zorgen. Werk en mantelzorg ís de participatiemaatschappij.’
De conclusie is dat de aanwezigen van vanmiddag op de hoogte zijn en de weg weten, maar er toch verschillend over denken. Er zijn namelijk verschillende mogelijkheden, en daarom ook verschillende oplossingen en denkrichtingen. Begin daarom bij jezelf: ‘Ik heb een vraag’. En deel dat. ‘Spread the word. Maak het bespreekbaar in je eigen omgeving. Er is geen vaststaand systeem.’
13
14
Jan Anne van Dijk (Mezzo): ‘Stichting Werk&Mantelzorg is een samenwerking van Qidos en Mezzo: samenwerking tussen een HR-bureau en een vereniging. Wij bundelen de krachten. En geven handelingsperspectief. Centraal staat het bespreekbaar maken van mantelzorg en het helpen van bedrijven met hun personeelsbeleid. Het project M-power maakt een volgende stap: het empoweren van de werkende mantelzorger door concrete individuele ondersteuning.’
15
Lenette van Tienhoven (Stichting Werk&Mantelzorg): ‘Gemeenten kunnen het goede voorbeeld geven door als werkgever mantelzorgvriendelijk te werk te gaan. En zo werkgevers te stimuleren. Gemeente Noordoostpolder en gemeente Noordwijk investeren in extra scholing van steunpuntmedewerkers, zodat deze werkgevers kunnen enthousiasmeren voor mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. Soms is de wethouder mantelzorg ook de wethouder economie, dat is ook een kans. Er zijn bovendien goede voorbeelden van publiek-private samenwerking: een gemeente die een bedrijvenpark financieel ondersteunt om met werk en mantelzorg aan de slag te gaan. Benut, als je als gemeente of steunpunt mantelzorg niet genoeg expertise hebt, de kennis van Stichting Werk&Mantelzorg als tussenpersoon.’
16
Margreet Woessner (Stichting Werk&Mantelzorg): ‘Werk en mantelzorg heeft de tijd mee in de participatiesamenleving. We informeren en enthousiasmeren brancheorganisaties. Werkgevers hoeven niet zoveel extra’s te doen: we haken aan op bestaande thema’s zoals vitaliteitsbeleid. We voorkomen verloop en verzuim en we zorgen voor tevreden medewerkers. In de branche van verpleeg- en verzorgingshuizen voeren we een bewustwordingscampagne. Ook zijn we bezig met academische ziekenhuizen, met grote banken en verzekeraars. Een uitdaging is nog de mannenbranche.´
17
Poll verantwoordelijkheden werk en mantelzorg Voor de combinatie van werk- en mantelzorgtaken is verantwoordelijk (N=78): -
Vooral ik als mantelzorger: 14 (18%) Vooral mijn werkgever: 1 (1%) Vooral de overheid/mijn gemeente: 2 (3%) Ikzelf, mijn werkgever en de overheid ieder voor een gelijk deel: 61 (78%)
Interessant is dat slechts 1% de werkgever noemt als verantwoordelijke. Ook is opvallend dat slechts 3% naar de overheid wijst. Het feit dat 78% zegt dat de verantwoordelijkheid bij alle drie ligt, is een maatschappelijke uitdaging. ‘Leonie, je staat er niet alleen voor.’ Hoe nu verder? Aan het einde van de middag worden een paar mooie voorbeelden genoemd. En dat is precies wat we graag willen: elkaar informeren en inspireren. Voorbeelden Een aanwezige provincie organiseert binnenkort een lunchbijeenkomst Werk en mantelzorg voor teamleiders (informatie-uurtje). Een bank is vorige week op de thee geweest bij Gerrit Zalm. Zalm schreef daarna een blog. Binnenkort vindt een lunchbijeenkomst plaats voor alle mantelzorgers binnen deze bank (tevens introductie M-power): waar is behoefte aan? Ook een autofabrikant organiseert binnenkort een lunchbijeenkomst voor mantelzorgers, met workshops voor leidinggevenden. Een gemeente: ‘De gemeente kan het niet zo overtuigend vertellen als iemand van de Stichting Werk&Mantelzorg. Of toch?’ Een vakbond gaat het gesprek eerst intern aan, maar gaat direct daarna werkgevers bellen.
18
Op de vraag van Donatello wat Liesbeth Hoogendijk zou doen als zij een toverstafje had: ‘Het onderwerp een etage hoger plaatsen: op brancheniveau. De ontwikkeling versnellen. Een lange termijn visie is noodzakelijk om de (mantel)zorg in Nederland houdbaar te houden.’
19
20
Alle deelnemers ontvangen twee koffiemokjes met het logo van Werk&Mantelzorg. Uit de praktijkvoorbeelden van vanmiddag blijkt dat voor een werkende mantelzorger het persoonlijke gesprek aangaan met je leidinggevende, gemeente of andere partij je het meest zal helpen om er samen uit te komen, vooral met maatwerkoplossingen. De opdracht is dan ook om koffie te gaan drinken met werkende mantelzorgers. Stichting Werk&Mantelzorg ontvangt graag een 21 terugkoppeling van het gesprek!
