Foto-collage Jeroen Smit: Je staat op een kruispunt: welke richting kies je?

Foto-collage Jeroen Smit: “Je staat op een kruispunt: welke richting kies je?”

2

 

 

Voorwoord van de interim voorzitter Inhoudsopgave

Voorwoord van de interim voorzitter ................................................................ 4  Maakt uw bestuur de goede keuzes? ................................................................ 5  Column: ‘We worden geleefd’ ........................................................................... 8  Keuzes over de Levensloop ................................................................................ 9  Anneke Stolk: ‘Luister naar je innerlijk’ ............................................................. 9  Ronald Berkhoff: ‘Ken je jezelf’ ........................................................................ 11  Leesgroep over thema ‘Durf te kiezen’ ............................................................ 13  Humanistisch raadsvrouw: ‘Je rolt er in’ .......................................................... 14  Filocafé op 11 december: ‘Hoe kunst en werk met elkaar te verbinden’. ....... 16  Bijeenkomst humanisten in Zutphen smaakt naar meer! ............................... 17  Boris van der Ham: ‘Kies zelf en laat je inspireren door anderen’ ................... 19  Wie handelt met moed, zaait vrede! ............................................................... 22  Een Bloem ........................................................................................................ 23  Cursussen HV Apeldoorn in 2014 ..................................................................... 24  Dringende oproep: Vacature bestuurslid......................................................... 26  Nieuwjaarsbijeenkomst 12 januari 2014 ......................................................... 26  AGENDA ‐  Belangrijke data 2013/2014 ........................................................... 27  Vacature penningmeester ............................................................................... 28 

Het bestuur zit momenteel in een rare spagaat. Enerzijds draait de afdeling fantastisch. Leuke activiteiten die goed bezocht worden, veel cursussen met volle bezetting. Anderzijds het weten dat, na de jaarvergadering op 11 februari 2014, het bestuur nog bestaat uit twee personen. Het bestuurslid dat vanaf februari van dit jaar aantrad moest plotseling zijn werkzaamheden stoppen en de penningmeester en secretaris treden regulier af. In deze Humavaria vindt u twee vacatures aangekondigd. We hopen dat daar drie personen op reageren zodat we de taken weer opnieuw kunnen verdelen. De interim voorzitter wil nog wel een jaar voorzitter zijn en het bestuurslid dat nu het cursuswerk verzorgt, wil daar mee door gaan. Maar belangrijk is daarnaast dat we een goed postadres hebben, dat de secretariaatswerkzaamheden zoals verslaglegging consequent gedaan worden en dat de penningen beheerd worden. Als de nood hoog is komt er meestal wel een oplossing. Dat vertrouwen willen we graag hebben. We zijn er al jarenlang zo aan gewend dat de afdeling Apeldoorn een leuke en actieve afdeling is. Zou dat dan nu moeten ophouden door te weinig vrijwilligers? We kunnen het gewoon niet geloven. Deze Humavaria heeft het thema ‘Durf te kiezen’. De redactie is erin geslaagd met diverse mensen te praten over dit boeiende onderwerp. Het is zeer leesbaar geworden. Complimenten waard. In de agenda vindt u de activiteiten die tot volgend jaar zomer plaatsvinden. Let vooral op de nieuwe cursus ‘Politiek Humanisme’. Die wordt gegeven kort voor de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar maart. Een mooie voorbereiding. Het bestuur hoopt van harte dat ze de komende drie maanden uit haar spagaat verlost zal worden. U, lezer, bent de enige die daaraan mee kan helpen.

 Opfrissen van ons standmateriaal .................................................................. 29  Het bestuur

Hou contact, geef uw e‐mailadres door .......................................................... 29  Verschuiving van Kleine‐ naar Grote Strijd belangrijk aandachtspunt ............ 30  3

4

Maakt uw bestuur de goede keuzes? Na lezing van deze overdenking zult u daarover een mening hebben. Die horen we graag. Elk jaar opnieuw ligt de vraag voor welk programma we zullen samenstellen voor het nieuwe seizoen. Uitgangspunt bij die brainstorm is altijd de wens om de leden, maar ook niet-leden, activiteiten aan te bieden die bijdragen aan het zoeken naar een zinvol leven voor u zelf en samen met anderen. Tegelijk zoeken we naar mogelijkheden een humane samenleving te bevorderen waarin mensen hun mogelijkheden in vrijheid kunnen ontwikkelen, waarin rechtvaardigheid en zelfbeschikking belangrijke waarden zijn en een ieder leert zich bewust te zijn van zijn eigen verantwoordelijkheid in het handelen van elke dag. Impliciet stellen we het sociale nihilisme aan de kaak. Er valt ontzettend veel te kiezen. We zoeken altijd naar een mix van vernieuwing en het vertrouwde. Nieuwe keuzes in activiteiten: * Dit seizoen doen we voor het eerst mee aan de Apeldoornse Vredesweek. Als enige niet-religieuze organisatie. Niet in een kerk, maar in de popzaal van Gigant wordt met onze ‘huis’-filosoof Dick Kleinlugtenbeld een filosofisch, socratisch gesprek gevoerd over Vrede en Moed. We rekenen op 50 deelnemers. * Ook nieuw is een bijeenkomst die we organiseren voor 500 leden in Stedendriehoekverband, dus samen met de afdelingen Deventer, Zutphen en Lochem. Het is lang geleden dat een landelijk voorzitter van het HV naar het oosten kwam. Voor Boris van der Ham geen probleem. Hij geeft ons zijn visie op het Humanisme van nu en vertelt over zijn gedachten over wat vrije mensen bindt. We zijn erg benieuwd naar het aantal leden dat de IJsselsprong zal wagen. De prachtige uitstapjes die we na de lezing gaan maken zijn o.a. bedoeld om de onderlinge kennismaking te bevorderen. Hoewel de afdelingen Deventer en Apeldoorn momenteel goed functioneren willen we toch vooruit kijken. Bestuurs-vacatures blijken bv. moeilijk in te vullen en misschien is regionale samenwerking daarvoor binnenkort hard nodig. Voor de afdelingen Zutphen en Lochem kan het een doorstart betekenen. Als aftrap voor deze bijeenkomst werden de voorzitters van Deventer en Apeldoorn geïnterviewd door De Stentor.

De cursuscommissie heeft dit (tevens landelijke) beleidsthema gekozen en daarbij de veelbelovende docent Ad Bergsma gevonden. Afhankelijk van de ervaringen zal dit thema vaker aan de orde komen. Wederom een spannende keuze. Natuurlijk staan er ook weer vertrouwde activiteiten op het program: * We zorgen dat er elk jaar twee grote publieksbijeenkomsten worden georganiseerd. Deze zijn resp. op de tweede woensdag van december en in april. Ze worden gecombineerd met het maandelijkse filocafé in Gigant en uitgevoerd samen met de vereniging OKW, en enkele vrijzinnige geloofsgemeenschappen. Deze combinatie kiezen we bewust en het effect is dat we aanmerkelijk meer mensen bereiken. In april is het thema altijd het landelijk thema van de maand van de filosofie. We zijn er al een aantal keren in geslaagd de spreker hier naar toe te halen die het essay voor dit thema schrijft. Dat proberen we een vervolg te geven. Het zoeken naar een bekende spreker voor de maand december is altijd een hele klus, m.n. omdat deze mensen doorgaans een erg hoog honorarium vragen. Dit jaar kiezen we voor dr. Mieke Moor, zij vertelt over de betekenis van Kunst in combinatie met Werk en is daarbij bereid rekening te houden met onze financiële mogelijkheden. Jaarlijks terugkerend zijn: * In november: De Dag van de Dialoog. Deze keer op woensdag 6 november. Dat is niet zo’n moeilijke keuze want in een humane samenleving past het dat mensen uit diverse culturen met elkaar in gesprek gaan. Dit jaar is het thema: Wij in Apeldoorn. Iedereen kan een paar uurtjes meepraten! * Rond de jaarwisseling is er altijd de Midwinterbijeenkomst met een boeiende film en een buffet en een paar weken later de Nieuwjaarsbijeenkomst. We kunnen altijd veel van onze leden op deze bijeenkomsten begroeten. We durven ervoor te kiezen deze, vooral gezellige, bijeenkomsten te handhaven in het kader van de ledenbinding. Wel zijn we voortdurend op zoek naar de beste locatie en het beste buffet. * Een verplichte bijeenkomst is in februari de Algemene Ledenvergadering waarin verantwoording wordt afgelegd over ons werk. Het tweede deel van deze avond kiezen we altijd een onderwerp dat direct gerelateerd is aan het werk of aan gedachtegangen van het Humanistisch Verbond.

* Dit alles is achter de rug wanneer u deze Humavaria ontvangt en leest, evenals de nieuwe cursus: De kracht van karakter oftewel De kunst van het ouder worden.

* In tegenstelling tot vele andere afdelingen is het aantal cursussen dat in Apeldoorn wordt aangeboden groot. In het seizoen 2013-2014 zijn dit er maar liefst zeven, waaronder: Levenskunst, Humanisme en politiek, Filosofie en Landschap, De kunst van het ouder worden en het Socratisch Gesprek. De inhoud van deze cursussen is vooral gekoppeld aan de drie thema’s die het Landelijk Humanistisch Verbond heeft gekozen voor haar vierjarig

5

6

beleidsprogramma: Durf te kiezen, Duurzaamheid en De kunst van het ouder worden. De afgelopen jaren bereikt de cursuscommissie een paar honderd leden en niet-leden met haar werk. Geweldig. We ervaren het wel als heel spannend, maar het bestuur heeft het aangedurfd de cursusprijzen aan te passen aan de landelijk geadviseerde prijzen. Dit houdt in dat het verschil in de prijs voor leden en niet-leden groter wordt, maar dat ook de prijzen zijn verhoogd. We zullen zien of deze keuze invloed heeft op het aantal aanmeldingen. Het cursusaanbod sluit perfect aan bij de humanistische waarden: persoonlijke verantwoordelijkheid, betrokkenheid, zorg voor jezelf en je omgeving. Zelfkennis leidt tot het bewuster verantwoordelijke keuzes kunnen maken in je leven. * Een belangrijke rol speelt de afdeling bij het in stand houden van het Filocafé. Elke tweede woensdag in de maanden tussen september en juni vindt dit plaats in Gigant. Dit jaar is het thema Inspireren en verbinden. Het filocafé begint zo langzamerhand een buitengewoon interessant project te worden op Apeldoornse bodem. Een brede range aan organisaties werkt hierin samen en verzorgt beurtelings de organisatie van een avond. Alleen al deze organisatievorm werkt inspirerend en verbindend. * Naast dit alles draait er een leesgroep en een gespreksgroep en zijn er plannen om met de HUMAN-documentaires leuke dingen te gaan doen. * Ons blad De Humavaria komt nu 2x per jaar uit. De redactie slaagt erin zowel qua inhoud als qua vormgeving aan steeds hogere eisen te voldoen. * De website: www.humanistischverbond-apeldoorn.nl heeft een zeer belangrijke rol in onze Public Relation en wordt door onze webmaster zeer actueel gehouden. * In Twitteren en Facebooken zijn we nog niet sterk. Durven we nog niet zo goed op een enkeling na. We zijn er wel van overtuigd dat die keuze nog gemaakt moet worden. * Een groep van zo’n 15 vrijwilligers is bezig alle werk te doen. We kunnen echter wel wat extra menskracht gebruiken om dit alles in stand te houden. Met name de cursuswerkgroep heeft door haar grote aanbod meer mensen nodig die de organisatie van alle cursussen regelt. En met meer mensen kunnen we nog meer doen! Durft u ervoor te kiezen? Tot slot nogmaals de vraag: Vindt u dat het bestuur in de goede richting haar keuzes durft te maken of zou u het anders doen; laat het weten en doe vooral mee met onze leuke club. Ali Wolves, interim voorzitter 7

Column: ‘We worden geleefd’ Aan mij ditmaal de dankbare taak een column te schrijven over het thema ‘kiezen’. Wanneer je er de encyclopedie op naslaat kom je onder andere op: ‘het maken van keuzes’ en ‘elementen van het gebit’. Kortom een breed begrip dat enige inperking behoeft. Een voorbeeld: zo op het eerste gezicht hebben beide bovenstaande betekenissen helemaal niets met elkaar te maken. Toch als je kijkt naar een uitdrukking als ‘je kiezen op elkaar zetten’ is dat weer een duidelijke keuze. Je zou immers ook bij de pakken kunnen gaan neerzitten. Maar alle gekheid op een stokje, nu even serieus. Een keuze is doorgaans het resultaat van een cognitief proces, waarbij de gevolgen van meerdere keuzemogelijkheden tegen elkaar worden afgewogen. Een keuze resulteert dan in de selectie van een van de keuzemogelijkheden. Tijdens het selectieproces kunnen zich ook nog weer nieuwe keuzemogelijkheden aandienen. Een keuzemogelijkheid is vaak een reële mogelijkheid, die gevolgd kan worden door een bijbehorende handeling. Als de voorkeuren ingewikkelder zijn, raken cognitie en gevoel meer met elkaar verweven. Daar wringt wat mij betreft de schoen. Humanisten hebben vaak de mond vol van cognitieve processen, alsof alles zo rationeel benaderd kan worden. Uit eigen ervaring weet ik dat zaken zo meestal niet gaan. Middelen spelen vaak ook een rol. Wie kent de ervaring niet dat zaken er na bijvoorbeeld drie glazen wijn, of bij zonnige weersomstandigheden ineens heel anders uitzien en een keuze die op dat moment gemaakt wordt vooral gevoelsmatig wordt genomen. Hormonen, neurotransmitters en andere verraderlijke lichaamssappen zijn dan vaak de boosdoener. Ik durf dan ook best de stelling aan dat veel van de zogenaamde keuzes in het leven van de mens door toevallige omstandigheden tot stand zijn gekomen en dat we veel meer worden geleefd dan we willen erkennen. Het laagje beschaving dat over de biologische mens zit, is flinterdun. Vooral in oorlogsomstandigheden wordt dit duidelijk. Ik ben benieuwd hoe anderen in dit Humavarianummer daar tegenaan kijken. Ruud Worm

‘Wat me echt interesseert is  of God een keuze had toen hij  de wereld schiep’.  Albert Einstein 

                                                               Foto: Public domain 

8

Keuzes over de Levensloop In elke levensfase dienen zich keuzes aan die specifiek zijn voor die fase. Twee  leden  van  het  HV,  Anneke  Stolk  (47  jaar)  en  Ronald  Berkhoff  (70  jaar),  vertellen  voor  welke  keuzes  zij  in  hun  huidige  levensfase  staan  en  hoe  zij  terugkijken op eerder gemaakte keuzes.    

 

Anneke Stolk: ‘Luister naar je innerlijk’ Het gezin Stolk bevindt zich in het stadium waarin de kinderen beginnen uit te vliegen. De oudste dochter van 17 jaar is net op kamers gegaan en Anneke staat nu voor de vraag hoe ze zich tot haar kinderen wil verhouden in deze nieuwe fase. In hoeverre laat ze de kinderen los en waar hebben de kinderen nog toezicht en begeleiding nodig? Hoe geeft ze de relatie met haar kinderen vorm in deze periode?

Ze maakt haar keuzes intuïtief, op basis van haar gevoel en als ze een keus gemaakt heeft, gaat ze ervoor. Als ze niet (meer) tevreden is met een bepaalde keuze blijft ze daar niet in hangen maar maakt een nieuwe keuze. Volgens Anneke heb je altijd een keuze in het leven; ook al zijn er allerlei gegevenheden waar je niets aan kunt veranderen, je kunt wel kiezen hoe je daarmee om wilt gaan. Zo is Anneke zelf enkele malen met ziekte geconfronteerd geweest en ze heeft hierbij voor een positieve houding gekozen. De moeilijkste keuze in haar leven vond Anneke het wisselen van basisschool bij haar oudste dochter. Wat voor Anneke die keus zo lastig maakte, was dat het een keus voor iemand anders was; wat voor invloed zou die beslissing op het welzijn van haar dochter hebben? Over de vraag wat de beste keuze in haar leven is, hoeft Anneke geen seconde na te denken: “Mijn man, René, en onze drie kinderen”. Een aantal keren in haar leven heeft Anneke keuzes gemaakt die niet zo voor de hand liggen. Voordat ze kinderen hadden, zijn Anneke en René er drie maanden tussenuit gegaan om een lange reis te maken wat in die tijd nog niet zo gangbaar was. Toen ze al één kind hadden, zijn ze in een woongroep gaan wonen waar ze een plek hadden gecreëerd voor mensen die tijdelijk opvang en een luisterend oor nodig hadden. Dat hebben ze zeven jaar met veel plezier gedaan. Een aantal jaren later hebben ze een reis van 15 weken door de VS gemaakt met drie, deels leerplichtige, kinderen hetgeen veel voorbereiding en organisatie vergde. Anneke vindt het erg belangrijk dat je bewust kiest voor wat je met je leven wilt. Om keuzes te verwezenlijken moet je bereid zijn hobbels te nemen. Anneke geeft als advies om eerst een keus te maken ongeacht de haalbaarheid daarvan. Je moet je niet laten overweldigen door alles wat erbij komt kijken maar het doel in stukje opdelen en kijken waar je al ‘ja’ tegen kunt zeggen en wat je nog moet doen om het doel te bereiken. Op die manier wordt de keus behapbaar. Anneke geeft als voorbeeld een prachtig tuinontwerp voor een basisschool dat ze ooit gemaakt heeft. De leerkrachten vonden het erg mooi maar achtten het financieel niet haalbaar. Een werkgroep is toen naar mogelijkheden gaan zoeken om het project stukje voor stukje te verwezenlijken; het uiteindelijke resultaat was een prachtige kleuterontdektuin waar iedereen heel blij mee is. Op de koop toe bleek er ook nog een positief saldo te zijn!

Ook in haar werk als tuinontwerpster komt Anneke dagelijks voor ontelbare keuzes te staan. Gelukkig is ze geen twijfelaar en kan ze gemakkelijk kiezen.

Hoewel Anneke zich erg bewust is van de vele keuzemogelijkheden die ze heeft en zich realiseert dat dit een enorme luxe is, heeft ze ook een aantal keuzes niet kunnen maken. Zo had ze graag meer lichamelijke activiteiten ondernomen, zoals dansen, maar hierin werd ze beperkt door haar fysieke gesteldheid. Ook mocht ze op de middelbare school van haar ouders geen handvaardigheid in haar vakkenpakket kiezen terwijl ze erg creatief was en de school het adviseerde. Ze beschouwt dit niet als gemiste kansen of verkeerde

9

10

keuzes maar ze is wel nieuwsgierig hoe het gelopen zou zijn als ze andere keuzes had kunnen maken. Overigens heeft haar creativiteit zich door de jaren heen op diverse manieren een weg naar buiten weten te banen. Samengevat luidt het advies van Anneke voor het maken van goede keuzes: luister naar je innerlijk, blijf niet hangen in verkeerde keuzes maar maak een nieuwe keuze, kies wat je echt wilt en ga daarvoor, accepteer de hobbels die erbij horen, deel het doel zo nodig op in kleine brokjes en maak het zo overzichtelijk.

Ronald Berkhoff: ‘Ken je jezelf’ Voor welke keuzes komen mensen in een latere levensfase te staan? Ik vroeg het de 70-jarige Ronald Berkhoff, die actief is op de meest uiteenlopende gebieden, van het verzorgen van de catering van een retraitegroep tot lid van de Raad van Advies van ‘Moed’. Op zijn kamer hangt een overzicht van de taken die hij bij negen verenigingen heeft. Hij is enthousiast en druk als altijd. “Maar die dingen gaan nu eenmaal zo”. Om zichzelf dan te corrigeren en de vraag te stellen “of kies je daarvoor?” 11

In deze fase van zijn leven vraagt Ronald zich af hoe lang hij nog door moet gaan met alle bestuursfuncties. Ronald vindt het erg belangrijk dat de continuïteit van verenigingen gewaarborgd is en ziet het als zijn taak om een opvolger te vinden en zijn functie goed over te dragen. De vraag is wat het juiste moment is om een stapje terug te doen. Je weet niet hoe lang je nog vitaal blijft. Terugkijkend op zijn leven is Ronald tevreden met de keuzes die hij gemaakt heeft. Een belangrijke rol daarbij hebben zijn ouders gespeeld die hem op het juiste spoor hebben gezet. Ze hebben bijvoorbeeld een goede school voor hem gekozen. De eerste grote keus waar Ronald zich voor gesteld zag, was toen hij uit dienst kwam. Toen moest hij zelf kiezen wat hij ging doen. Daarvóór was de keus steeds min of meer voor hem gemaakt. Hij vond het erg lastig om een keus te maken. Uiteindelijk werd het de studie ‘rechten’ ook al omdat hij tijdens zijn diensttijd in aanraking was gekomen met juristen. In zijn verdere leven is Ronald overal min of meer ingerold. Hij kon kiezen tussen verschillende banen en kwam de vrouw van zijn leven tegen. Soms bleek een bepaalde keuze achteraf veel belangrijker dan hij voorzien had zoals de keus om lid te worden van de Vrijmetselarij. Bij veel van zijn besluiten om zich in te zetten voor maatschappelijk goede doelen heeft Ronald zich mede laten leiden door de politieke overtuiging van de sociaaldemocratie waarmee hij opgevoed is, namelijk dat solidariteit een levensvoorwaarde is voor een gelukkige maatschappij. Daarnaast vond hij dat hij iets terug moest doen voor de hem geboden mogelijkheid om ‘op staatskosten’ (studiebeurs) te studeren. De aldus verworven kennis wilde hij ten goede laten komen aan ‘de maatschappij’. Ronald is ervan overtuigd dat alle keuzes emotioneel worden gemaakt. De argumenten voor een bepaalde keuze verzinnen we er zelf bij. Hij zag dit vaak gebeuren tijdens vergaderingen die hij moest notuleren. Eerst werd het besluit genomen, de argumenten werden er later bij bedacht. Hoewel Ronald vindt dat hij geen grote verkeerde keuzes gemaakt heeft in zijn leven, denkt hij dat hij betere keuzes maakt naarmate hij ouder wordt. “Als je jezelf beter kent en meer inzicht hebt in je ambities en capaciteiten is het gemakkelijker om een keuze te maken. Je weet dan beter wat bij je past”. In de toekomst verwacht Ronald zich voor keuzes met betrekking tot de regie over het levenseinde gesteld te zien. Hij denkt hier nu wel over na maar is er nog niet aan toe om zich hier actief mee bezig te houden. Tot slot heeft hij goede raad om mee te nemen bij het maken van een keuze: maak rustig een analyse, probeer te bedenken wat de gevolgen van je keuze kunnen zijn voor jezelf, voor de ander en voor de maatschappij, raadpleeg je voorbeelden en laat je inspireren door het toeval! Marian Assink 12

Leesgroep over thema ‘Durf te kiezen’ Vanavond komen we als leesgroep weer bij elkaar. Dit zijn voor mij altijd inspirerende avonden. Zeven mensen met totaal verschillende achtergronden die hetzelfde boek hebben gelezen. Dan is het interessant te ervaren hoe er soms iets naar voren komt waar je zelf niet aan gedacht hebt en wat je diep kan raken. Deze keer wordt er geen boek maar enkel een specifiek thema besproken: ‘Durf te kiezen’.

   In eerste instantie komt het gesprek wat moeizaam op gang. Uiteindelijk bestaat het dagelijks leven voortdurend uit het maken van keuzes. Van het alledaagse ‘wat eten we vandaag’ of ‘doe ik deze klus nu even of toch maar wachten tot ik morgen meer zin heb’ tot meer ingrijpende beslissingen zoals al dan niet verhuizen en keuzes op gebied van religie en politiek. Binnen een relatie heb je de mogelijkheid dit uitgebreid met elkaar te bespreken en beïnvloed je elkaar, wat voor de partners aanvullend kan zijn. Feit is wel dat wanneer je beslist tot de ene mogelijkheid er vanzelf vele andere vervallen. Daarom kunnen kinderen zo moeilijk kiezen. Vaak kies je intuïtief wat meestal goed uitpakt. Maar soms is het omgekeerde het geval en ben je achteraf niet gelukkig met je keuze, zoals verhuizen naar een plek waar je toch je draai niet kunt vinden. Dat kan heel ingrijpend zijn. Dan moeten er opnieuw keuzes gemaakt worden. Er zijn natuurlijk omstandigheden waarin weinig te kiezen valt. Stel je bijvoorbeeld voor dat er in oorlogstijd een beroep op je wordt gedaan, dat je gevraagd wordt om een mens voor de vijand te verbergen. Hoe zou je handelen? Hier komen we niet uit. In onze tijd van luxe, vergeleken met zo'n 70 jaar geleden, kunnen we met geen mogelijkheid zeggen wat onze beslissing geweest zou zijn. Het hangt van te veel omstandigheden af. Al met al is het een avond die tot nadenken aanspoort. Dit humanistisch ideaal hangen we dus zeker aan! Janny Klanderman  13

 

Humanistisch raadsvrouw: ‘Je rolt er in’ Hoe bewust hebben gevangenen gekozen voor criminaliteit? Humanistisch raadsvrouw Mini Dommerholt denkt even na voordat ze antwoord geeft. “De meeste gedetineerden die ik spreek, zeggen dat zij er in zijn gerold. Je kunt niet spreken van een bewuste keuze; dat ze op een kruispunt stonden en bewust het criminele pad insloegen.” Wij humanisten vinden het heel belangrijk dat we zelf vormgeven aan ons leven. Ik was benieuwd wat er nou gebeurt als zo’n keuze verkeerd uitvalt en je daarmee je vrijheid verliest. Ik dacht nog: “Als er ergens diep over wordt nagedacht of gereflecteerd over verkeerde keuzes zal het wel in de gevangenis zijn.” Mis. Helemaal er naast. Ik sla het overwogen oordeel van Mini hoog aan. Niet alleen lijkt zij mij een bijzonder integere raadsvrouw die probeert te bevorderen dat ieder mens het kroonjuweel in zichzelf ontdekt en oppoetst, zij heeft ook gewoon veel ervaring. Voordat zij in de gevangenis van Zutphen, ofwel officieel de 14

Penitentiaire Inrichting (PI), aan de slag ging, heeft zij twintig jaar her en der in het land gewerkt. Zij licht het nader toe: “Het kan in een split second fout gaan. Ik kom mensen tegen die hiervoor nooit iets met justitie te maken hebben gehad en één keer door omstandigheden hard uithalen met soms een fatale afloop. Andere keren tref je mensen waarbij ik me afvraag hoe het komt dat het zo lang wél goed is gegaan. Als zij hun verhaal vertellen kun je begrijpen, uitdrukkelijk niet goedkeuren, dat het zo is gelopen. Neem nou bijvoorbeeld verslaving: kies je daarvoor? Mijn idee is dat het overgrote deel er in is gerold. Het ging van kwaad tot erger. Het begon met iets kleins en ten slotte kan het eindigen in zware criminaliteit.” Mini Dommerholt houdt wel graag een paar slagen om de arm want zij heeft gemerkt dat de buitenwacht de neiging heeft alle gedetineerden over één kam te scheren. Zij is juist met haar ervaring er van overtuigd dat het een hele diverse groep is. Misschien niet vanuit economisch opzicht maar zeker wel vanuit achtergrond, opvattingen en overtuigingen. Aan de muur van haar werkkamer hangt een portret met de markante kop van Van Praag. De raadsvrouw verwijst er naar: “Van Praag inspireert mij om naar het dilemma van de keuze te kijken. Dat dilemma gaat vooraf aan de keuze en betekent dat de mens de keuze heeft te kiezen. De mens heeft de mogelijkheid tot kiezen maar met de keuze wordt ook iets opgegeven.” Ten slotte nemen we nog het tweede belangrijke ‘keuzemoment’ van een gevangene onder de loep: na het uitzitten van de straf keert een gedetineerde terug in de samenleving en staat voor de keuze: Hoe verder? De observaties van de raadsvrouw op dat punt vallen mij ook tegen: tussen de 75 en 80 procent van de gestraften valt binnen tien jaar in herhaling, althans wordt daarvoor gepakt. Ik kan het bijna niet geloven maar ook Wikipedia, citerend uit een wetenschappelijk rapport, komt onder het trefwoord ‘recidive’ tot die conclusie.

Boris van der Ham zei nog tijdens zijn lezing in Zutphen dat het voor hem een humanistische waarde is dat je het recht moet hebben nieuwe wegen in te slaan en dat het soms betekent dat je eerder gemaakte keuzes ongedaan moet kunnen maken. Los van de praktische bezwaren brengen we daar niet altijd even veel van in de praktijk. Ontluisterend hoor. Die ‘Kunst van het Kiezen’ wordt op een voetstuk gezet maar als je het een keer aan de praktijk koppelt in de gevangenis, blijft er weinig van over. Kort samengevat: Je rolt er in en daarna kom je er nooit meer van los ook al zou je willen voor, pak ‘m beet, vier op de vijf. En nu we het er toch over hebben: hoe vrij zijn we eigenlijk in onze keuzes? In hoeverre worden we niet voorgevormd door groepsdruk, mode, media, economische omstandigheden, rolmodellen, botte pech of stom geluk? Ik begin nu toch het akelige gevoel te krijgen dat de ‘Kunst van het Kiezen’ vooral een marathon is voor diegenen die een keuze maken vanuit een verloren positie en doorzetten totdat hun doel is gerealiseerd. Dat oogst bewondering en kunnen we daarmee tot een nastrevenswaardig doel promoveren. Toch nog wat! Jeroen Smit

Filocafé op 11 december: ‘Hoe kunst en werk met elkaar te verbinden’.

Mini Dommerholt legt uit: “Ze zeggen hier vaak ‘Als je terugkeert in maatschappij begint de straf pas echt’. En daar zit wat in: veel mensen zijn echt alles kwijt: baan, huis, familie, alles is weg. Zij moeten weer vanaf nul beginnen. Maar dan met een handicap want bijvoorbeeld een autoverzekering afsluiten is bijna onbetaalbaar. Ook al is de veroordeling daar helemaal niet aan gerelateerd, toch moet je veel meer premie betalen. Vrijwilligerswerk om er tussen te komen en je goede wil te tonen, wordt ook nog heel lastig. Organisaties vragen vaak naar een ‘verklaring omtrent gedrag’ en zien daarna nogal eens af van het aanbod.”

Op woensdag 11 december wordt het filocafé georganiseerd door het Humanistisch Verbond. Spreekster is dr. Mieke Moor, filosoof, onderzoeker en adviseur. De titel van haar lezing is: ‘Hoe kunst en werk met elkaar te verbinden’. Mevrouw Moor gaat ons aan de hand van kunstwerken laten zien hoe we de werelden van zin (cultuur) en nut (werk) weer met elkaar kunnen verbinden. Zij is ervan overtuigd dat kunst van grote waarde kan zijn in de dagelijkse praktijk. Ze onderbouwt dit met uitspraken van grote filosofen als Heidegger en Hannah Arendt en met haar ervaringen met organisaties. Zij zal ons middels een levendige verbeelding verder helpen op het pad van de verbinding tussen kunst en ons dagelijkse werk. Plaats: Gigant Aanvang: 20.00 uur Toegang: € 7 voor leden HV, OKW, Gigant, Regentessekerk en Doopsgezinden, € 9 voor niet-leden (http://www.twynstragudde.nl/boek/tussen-de-regels-een-esthetischebeschouwing-over-geweld-van-organisatie)

15

16

Tegenwoordig hoef je zelfs niet naar een bibliotheek, je kunt deze verslagen online raadplegen. Het blijkt dat diverse ontwikkelingen die de moraal betreffen, eerder plaatsvonden dan velen denken. Zo hebben de Fransen, toen ze hier eind 18e, begin 19e eeuw de baas waren, onmiddellijk de scheiding tussen kerk en staat aangebracht. Het strafrecht regelde geen morele issues. Zo werd de prostitutie gelegaliseerd en homoseksualiteit een privézaak. Pas begin twintigste eeuw kregen nieuwe christelijke partijen de meerderheid en begonnen aan een zedenwetgeving. Recenter is dat men in de verhandelingen al zo rond 1950 sprak over maatschappelijke verloedering, terwijl we nu toch meestal denken, dat men pas in de zestiger jaren los ging. En passant valt ook nog waar te nemen, dat de parlementaire sneren naar elkaar vroeger minstens zo scherp waren als nu. Niets nieuws onder de zon, wat dat betreft. Na afloop van de bijeenkomst was er nog genoeg te doen in Zutphen

Bijeenkomst humanisten in Zutphen smaakt naar meer! Vijf oktober was een rustige herfstdag met een gezellige drukte op de markt in Zutphen. De afdelingen Apeldoorn, Deventer, Lochem en Zutphen hadden gezamenlijk een bijeenkomst georganiseerd. Zutphen en Lochem mogen dan slapend heten, de leden ervan zijn klaarwakker, waardoor er bij elkaar zo’n 80 mensen aanwezig waren tamelijk gelijk verdeeld over de vier afdelingen plus mensen uit Twente en nog een paar anderen. Een gezellig volle zaal dus, waar we met open raam op deze nazomer dag Boris van der Ham te gast hadden. Hij sprak over zijn boek ‘De vrije moraal’ waarin hij de ontwikkeling van de moraal in een historisch perspectief plaatste. Hiervoor heeft hij de verslagen van de Staten Generaal geraadpleegd. Alles wat daar de laatste 200 jaar besproken is, is minutieus vastgelegd. 17

Van der Ham loodste ons zowel onderhoudend als indringend door de 200 jaar met een focus op de verandering in de houding ten opzichte van morele oordelen. Het principe van keuzevrijheid komt meer naar voren, waarbij jouw keuze de ander niet mag benadelen. En belangrijk in het zelf denken, samen leven is dat we ons verantwoordelijk voelen voor het behoud van keuzevrijheid van onze medemensen. Openheid helpt, want dan is er discussie en zo kun je mensen sterker maken. Wie meer wil weten kan het boek lezen of praten met de degenen die er waren. De tijd vloog om en na het beantwoorden van de diverse vragen door Boris waren we al toe aan het volgend programmaonderdeel: een museumbezoek of stadswandeling of –rondvaart per fluisterboot. De stadsbezoekers hebben onder meer de bijzondere waterpoort van Zutphen bewonderd. Aan het eind van de middag druppelden de deelnemers binnen in het Luxor theatercafé voor een drankje en vele lekkere hapjes. Diverse mensen merkten op het koken die avond maar achterwege te laten. Het was leuk om humanisten uit andere afdelingen te ontmoeten. Een geslaagde dag die naar meer smaakt. Berber Wiersma en Jos Hess 18

doen want wij hebben ook onze verantwoordelijkheden voor ons zelf en anderen.” In zijn voordracht en ook in zijn boek ‘De Vrije Moraal’ geeft Van der Ham aan dat niet alleen opvattingen over keuzevrijheid maar ook omstandigheden voor keuzes voortdurend veranderen. Ze zijn vloeibaar en liggen niet vast in ijzeren wetten. Sowieso moeten we volgens het voormalige Tweede Kamerlid niet te veel verwachten van uitgevaardigde wetten. Tussen droom en daad zit blijkbaar nog een praktische wereld van verschil. Zijn recept voor verantwoorde keuzes: informatie, informatie, informatie. Naar zijn idee maken mensen betere, afgewogene keuzes als zij beschikken over alle informatie over voor- en nadelen in plaats van het toedekken en doodzwijgen van moeilijke zaken. En als mensen keuzes maken die zij later willen terugdraaien staat het HV naast ze om die foute keuzes ongedaan te maken. Zo wil het HV uitzicht bieden op een nooduitgang.

 

Boris van der Ham: ‘Kies zelf en laat je inspireren door anderen’ Humanistisch Verbond voorzitter Boris van der Ham verrichtte de opening van het nieuwe seizoen met een voordracht over de ‘De Vrije Moraal’. Dat kun je gerust overlaten aan een man die zijn levensloop ook opluisterde met een carrière als lid van de Tweede Kamer en als acteur. Met veel schwung presenteert hij zijn verhaal voor een zaal met 80 personen. Na afloop kreeg Humavaria de kans hem een paar vragen voor te leggen over de kunst van het kiezen. Boris van der Ham vindt: “Het begrip keuzevrijheid is breed maar het is belangrijk wat je er concreet en praktisch mee gaat doen. En er dienen zich veel keuzes aan. Voortdurend. In je relatie, in je werk en in je maatschappelijke leven. En wat is dan goed en wat is slecht? Het HV komt op voor keuze mogelijkheid maar we willen ook verder gaan. Dus hoe ga je dat invullen want er is veel vrijheid. Dat betekent niet dat je maar wat raak kunt 19

De voorzitter vindt dat de visie van het HV over kiezen veel verder gaat dan de keuze over het levenseinde. Die opvattingen gaan ook over praktische zaken zoals ‘wat geef je je kinderen mee?’ Deze vraag is actueel in een tijd dat technische mogelijkheden zoals internet, Facebook en cyberpesten enorm groeien en bijvoorbeeld de drug GHB met ingrediënten uit het keukenkastje en recepten op internet te vinden zijn. Van der Ham: “We moeten de mensen sterker maken bij het maken van hun keuzes. Je moet bij jezelf doorvragen. Heb ik voldoende informatie? Welk risico loop ik? Welke schade breng ik iemand toe? Ben ik echt vrij in mijn keuze en is er nog een weg terug? Dat soort praktische filosofie is geen voer voor academici maar voor ouders, leraren, caféhouders en hulpverleners.” Keuzes hebben dus ook een praktische kant. Wat doet het HV daar dan mee? De voorzitter: “Het HV geeft cursussen die je ondersteunen. Het verbond maakt ook zelf keuzes in praktische aangelegenheden zoals bijvoorbeeld rond asielzoekers, uitgeprocedeerden en onuitzetbaren. En dat is lang niet altijd eenvoudig want je hebt bijvoorbeeld mensen die tussen wal en schip vallen. Maar dan nog moet je durven kiezen er iets mee te doen en niet de mensen aan hun lot overlaten.”

    ‘Het is kennis die de juiste keuze in belangrijke mate bepaalt’. Heleen Dupuis Foto: Eerste Kamer 

20

Na de voordracht kon het publiek vragen stellen. Een van de toehoorders stelde voor zichzelf vast dat hij zich laat leiden door de bijbel. Geroezemoes stijgt op uit het publiek. Van der Ham heeft vaker met dit bijltje gehakt en antwoordt dat hij zich door heel veel verschillende boeken en mensen laat leiden. En doet de suggestie dat het ook voor de vragensteller op gaat. Na afloop leg ik hem de vraag nog eens voor “Hoe maakt u zelf belangrijke keuzes?” Hij denkt even na en antwoordt dan: “Bij keuzes die heel belangrijk zijn denk ik: Wat zou mijn moeder doen? Zij was een nuchter persoon die uitging van een paar basisprincipes: - Neem je verantwoordelijkheid. - Loop niet weg. - Niet zeuren nadat je de keuze hebt gemaakt. En zelf voeg ik daar aan toe: veel praten met je vrienden om je heen. Sparren, spiegelen en open staan voor hun opmerkingen.”

Dit artikel is niet alleen tot stand gekomen op basis van een vluchtig interview maar ook van het boek van Boris van der Ham ‘De Vrije Moraal’, zijn column in de Human ‘Vrijheid en keuzevrijheid vergen voortdurend onderhoud’, internet, zijn voordracht op 5 oktober in Zutphen en een wandeling in gestrekte draf terug naar het station om zijn keuze te respecteren dat hij die middag met zijn zoontje wilde doorbrengen in Amsterdam. Jeroen Smit

‘Het niet‐doen van  een keuze is ook  een keuze, te  weten de  verwerpelijkste  van alle mogelijke  keuzen’.                                                                    W.F. Hermans                                                                                        Foto: Rob Bogaerts/Anefo 

21

Wie handelt met moed, zaait vrede! Tijdens de vredesweek, die dit jaar van 21 tot 29 september gehouden werd, heeft het Humanistisch Verbond een interactieve avond georganiseerd onder leiding van Dick Kleinlugtenbelt, filosoof en socioloog. In de jaarlijkse vredesweek wil men aandacht vragen voor moedige vredesactivisten in binnen- en buitenland. Dit jaar gingen de gedachten uit naar Syrië. Middels ‘denkprikkels voor de vrede’ werd het publiek uitgedaagd gedachten en houding ten opzichte van vrede en moed uit te wisselen om deze vervolgens tot uiting te kunnen laten komen in concrete gedragingen. Want wie handelt met moed, zaait vrede. Verschillende grote denkers passeerden de revue:  Socrates, die de gifbeker moest drinken omdat hij weigerde zijn beweringen in te trekken.  Aristoteles, die beweerde dat de deugd het midden is tussen twee uitersten.  Cleveringa, de professor die in 1940 na het bevel van de Duitsers om joden geen onderwijs te geven, toch een toespraak aan de universiteit durfde te houden, waarbij mensen werden aangemoedigd om tegen het bevel van de Duitsers in te gaan.  Hannah Arendt maakte duidelijk dat moed niet met fysieke kracht of mentale grootheid begint, maar met kritisch denkvermogen om een onderscheid aan te brengen tussen verschillende zaken. Vervolgens kreeg iedereen de gelegenheid om zijn persoonlijke opvattingen over vrede en moed naar voren te brengen. Mijn visie luidt als volgt: Wat is moed? Moed is de innerlijk kracht die een individu heeft om beslissingen te nemen die tegen de stroom ingaan, ongeacht de consequenties hiervan. Voor moed is het essentieel om karakter te hebben. Wat is vrede? Vrede is rust in je hart voelen, tevredenheid zonder materialistische bezittingen, je realiseren dat iedereen verantwoordelijk is voor het welzijn van de ander. Vrede is ook het aannemen dat de beste dingen in het leven gratis zijn. Wat is het verband tussen vrede en moed? Wie moed toont, handelt met moraal. Wie bereid is om zijn eigen opvattingen over moraal constant onder de loep te nemen, verzekert zichzelf en zijn omgeving van vrede. Maar als wij over oorlog praten, dus de afwezigheid van vrede, ervaren wij dat dit woord ver van ons is, als het ware ongrijpbaar. Als wij over moed praten, denken wij aan armoede, derdewereldlanden. Wij denken aan de ander, maar niet aan onszelf. Vrede en moed zijn geen thema’s die wij moeten overlaten aan de grote 22

denkers. Wij zijn zelf de personages die daar op dit tijdstip in de wereld over moeten beslissen en naar moeten handelen. Wij moeten niet verwachten dat de politiek hier een beleid voor maakt. Want het is juist de jacht naar welvaart die ons verleidt de moed te weigeren om te realiseren dat vrede begint in ons eigen innerlijk. Als wij in ons dagelijks leven proberen moedig naar ons gedrag te kijken en onszelf kritisch vragen stellen over wat wij naar de samenleving brengen, zullen woorden als oorlog ver te zoeken zijn. Ik bedank het Humanistisch Verbond voor deze inspirerende avond en wens iedereen veel moed en vrede toe. Luz Maria Camacho

Een Bloem Als ik een bloem was, zou ik dan nu bloeien? Of zou ik een bijzondere bloem zijn, een onvoorstelbare bloem, een bloem die niet kan kiezen tussen bloeien en niet bloeien, En die over de rand van een vaas voorover leunt om te zien of zijn afgrond een bodem heeft? Of zou ik alleen maar kunnen bloeien, moeten bloeien, rood en gedachteloos, op een ongerepte schoorsteenmantel, ergens tussen schaamte en geluk? En als ik een bloem was, zou ik dan weten wanneer ik moest verwelken? Nu nog niet? Toon Tellegen (uit ‘Kruis en Munt’, 2000) 23

Cursussen HV Apeldoorn in 2014 Humanisme en Politiek Misschien doet u niet aan politiek, maar politiek doet wel aan u! Hoe kan de burger op de politiek invloed uitoefenen? Lidmaatschap van politieke partijen loopt terug; een bloeiende civil society is belangrijk voor een maatschappij waarin burgers, belangengroepen en bestuurders elkaar weten te vinden. In het huidige postmoderne era zijn westerse ‘grote verhalen’ en de daarbij behorende waarden geïndividualiseerd, versnipperd, en op de achtergrond geraakt; politieke partijen profileren zich steeds meer op koopkrachtplaatjes. Is het humanisme in staat een antwoord te geven op het spirituele, morele en ideologische vacuüm van deze tijd? Tijdens drie avonden buigen we ons over de volgende deelthema’s:  het ontstaan van de staat  de invloed van specifieke filosofen en  het humanisme in de hedendaagse politieke praktijk. Inleidingen door de cursusleider worden afgewisseld met een Socratisch rondetafelgesprek, waarbij de cursisten met elkaar op filosofische wijze van gedachten wisselen. Praktische Informatie: Data: dinsdag 14, 21 en 28 januari 2014 van 19.30 uur tot 21.30 uur. Plaats: DokZuid,1e Wormenseweg 460, 7333 GZ Apeldoorn. Docent: Sid Lukkassen (1987, MA), afgestudeerd in zowel geschiedenis als filosofie. Kosten: € 50,- voor niet-leden, € 37,50 voor HV-leden (inclusief één consumptie). Uw inschrijving wordt definitief na overmaking van het cursusgeld op rekening NL74INGB0000972956 t.n.v. Humanistisch Verbond afdeling Apeldoorn onder vermelding van de cursustitel. Opgave: [email protected] Informatie: www.humanistischverbond-apeldoorn.nl Filosoferen en wandelen Deze cursus is een combinatie van inleidingen en illustratieve landschapswandelingen. Pas in de 19e eeuw is de westerse mens op grote schaal recreatief gaan wandelen, daarvoor was het ongebruikelijk om voor je plezier lange afstanden te voet af te leggen. Het perspectief op het landschap veranderde in die eeuw radicaal. Techniek en natuurbeleving bleken niet alleen elkaars tegenpolen, maar ook elkaars voorwaarden. Al wandelend op nader te bepalen locaties op de Veluwe en langs de IJssel (met een korte 24

inleiding in een nabij gelegen café) bespreken we hoe mensen voor en na de Romantiek het landschap en de natuur hebben beleefd en vormgegeven. Praktische Informatie: Data: drie vrijdagen 11, 18 en 25 april 2014. We beginnen met een inleiding van ongeveer een uur, gevolgd door wandeling van maximaal 2 uur. Locatie: Deelnemers krijgen nader bericht over de locatie in een café waar we elkaar ontmoeten. Voor samen rijden kan gezorgd worden. Docent: Eric Brinckmann, landschapsfilosoof en medebeheerder van landgoed Het Lankheet. Eric is docent aan HOVO Utrecht en gaf voorjaar 2013 de cursus voor HV Apeldoorn over humanistisch landschap. Deze cursus is een vervolg maar kan ook voor het eerst gevolgd worden Kosten: € 50,- voor niet-leden, € 37,50 voor HV-leden Uw inschrijving wordt definitief na overmaking van het cursusgeld op rekening NL74INGB0000972956 t.n.v. Humanistisch Verbond afdeling Apeldoorn onder vermelding van de cursustitel. Opgave: [email protected] Informatie: www.humanistischverbond-apeldoorn.nl

Praktische Informatie: Vier dagdelen: vrijdagochtend en middag 21 maart 2014 en zaterdagochtend en middag 22 maart 2014. Plaats: nadere informatie volgt; raadpleeg ook de website. Gespreksleider: Miriam van Reijen is afgestudeerd in de sociale filosofie en ethiek en in de cultuur- en godsdienstsociologie. Zij is in 1998 door Jos Kessels getraind en voert zijn methode uit in diverse organisaties en filosofische cafés. Zij heeft een lange ervaring in het geven van lezingen, workshops, trainingen en cursussen en houdt zich intensief bezig met Spinoza. Miriam is docent aan de Senioren Academie Brabant (HOVO) en heeft sinds cursusjaar 2010/2011 een eigen opleiding Filosofie in de Praktijk op de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden. Geschatte kosten inclusief lunches en koffie/thee rond de €100,- (HV leden circa €80,-). Uw inschrijving wordt definitief na overmaking van het cursusgeld op rekening NL74INGB0000972956 t.n.v. Humanistisch Verbond afdeling Apeldoorn onder vermelding van de cursustitel. Opgave: [email protected] Informatie: www.humanistischverbond-apeldoorn.nl

Socratisch gesprek over Levenskunst en geluk Socrates (470 v.Chr. – 399 v.Chr.) ondervroeg in Athene mensen op straat over hun vakkennis. Zo vroeg hij een rechter wat volgens hem ‘recht(vaardig)’ was. Deze kon geen bevredigend antwoord geven. Hij dácht alleen maar dat hij het wist, hij had alleen maar een mening. Pas na lang doorvragen en uitspitten van de vraag werd hij zich bewust van werkelijke kennis en inzicht in de problematiek, een inzicht waarin ook andere mensen zich kunnen vinden. Deze socratische manier van filosofiebeoefening wordt sinds de jaren ’70 van de 20e eeuw in allerlei varianten en op diverse terreinen gebruikt, zoals door Jos Kessels, auteur van o.a. Socrates op de markt, Filosofie in bedrijf (1997), die het 'zandlopermodel' ontwikkelde. Een Socratisch gesprek houdt in dat men start met een brede fundamentele en filosofische vraag die werkelijk van belang is voor de deelnemers aan het gesprek. Deze vraag wordt aan het begin door de deelnemers gekozen, en zal het thema Levenskunst en geluk betreffen. Daarna wordt één concreet voorbeeld van één van de deelnemers gekozen, aan de hand waarvan het antwoord op de vraag wordt gezocht door het stellen van ‘open’ vragen door alle deelnemers aan de voorbeeldgever. Deze fase van doorvragen blijkt wezenlijk te zijn om daar doorheen tot dieper inzicht te komen. Iedereen helpt daaraan mee en iedereen leert ervan en krijgt evenveel inzicht in zichzelf als de voorbeeldgever. Iedereen kan deelnemer zijn, voorkennis of ervaring is niet vereist. 25

Dringende oproep: Vacature bestuurslid In februari van dit jaar trad Jan Wouter v/d Straaten toe tot ons bestuur. Door persoonlijke omstandigheden moet hij echter, helaas, per direct aftreden. Dit betekent dat ons, toch al kleine bestuur, plotseling nog kleiner wordt. Daarom doen wij een dringende oproep aan onze leden zich te beraden op de vraag of een bestuurslidmaatschap iets voor ú is. Voor nadere informatie over taken, te besteden tijd, werkwijze kunt u contact opnemen met Ali Wolves, tel. 0555787150 of per mail [email protected].

Nieuwjaarsbijeenkomst 12 januari 2014 Zoals altijd op de tweede zondagmiddag van het nieuwe jaar. Aanvang 15.00 uur, afronding rond 18.00 uur. Deze keer vindt de bijeenkomst plaats in het restaurant van het Wijkcentrum De Groene Hoven, Koninginnelaan 280, 7315 EE in Apeldoorn. U ontvangt nog een uitnodiging.

26

Vacature penningmeester

AGENDA - Belangrijke data 2013/2014 4,11 en 25 november Levenskunst door de ogen van moderne filosofen 19.30 2, 9 en 16 december m.m.v. Dick Kleinlugtenbelt 21.30 uur

– Dok Zuid

5,12 en 26 november Idem 3,10 en 17 december

14.30 17.00 uur

– Dok Zuid

13 november

Filocafé; thema Verbinden en inspireren

20.00 22.00 uur

- Gigant

17 november

Socrateslezing ‘De nieuwe Zijderoute’ door Louise 16.00 Fresco 19.00 uur

– Rode Hoed Amsterdam

23 november

Ledendag Humanistisch Verbond 2013 - Algemene 13.00 Ledenvergadering met aansluitend (vanaf 15.00 uur) 18.00 uur programma ‘Wijzer worden’

– Beeld en Geluid te Hilversum

11 december

Filocafé; verzorgd door HV; m.m.v. Mieke Moor, 20.00 filosoof en organisatieadviseur. Onderwerp: Hoe 22.00 uur kunst en werk met elkaar te verbinden

– Gigant

22 december

Midwinterbijeenkomst Film “Avant l’hiver” met aansluitend gezamenlijke maaltijd – uitnodiging volgt nog.

– Gigant

18 december, 8 en Cursus Levenskunst en innerlijke rust 22 januari 2014

15.30 een 19.00 uur

te

Wegens omstandigheden gaat deze cursus niet door.

2014 8 januari

Filocafé; verzorgd door OKW; m.m.v. Paul van 20.00 Tongeren, filosoof. Onderwerp: Deugd-ethiek en 22.00 uur levenskunst

- Gigant

12 januari

Nieuwjaarsbijeenkomst. Uitnodiging met programma volgt nog.

15.00 18.00 uur

– Wijkcentrum De Groene Hoven

14, 21 en 28 januari

Cursus Humanisme en Politiek m.m.v. Sid Lucassen

19.30 21.30 uur

- Dok Zuid

11 februari

Algemene Leden Vergadering; Uitnodiging met programma volgt nog.

19.30 22.00 uur

– Dok Zuid zaal 2

12 februari

Filocafé; verzorgd door Regentessekerk – 20.00 Doopsgezinde Gemeente; m.m.v. Gerard Visser (Uni 22.00 uur Leiden). Onderwerp: De ziel en de Europese filosofie

- Gigant

12 maart

Filocafé; thema Verbinden en inspireren

- Gigant

21 t/m 22 maart

Socratisch gesprek over Levenskunst en geluk Nog m.m.v. Miriam van Reijen bepalen

9 april

Filocafé; met lezing verzorgd door HV in het kader 20.00 van Maand van de filosofie 22.00 uur

11, 18 en 25 april

Cursus Filosofie en Landschap m.m.v. Eric Brinckmann

Nog bepalen

14 mei

Filocafé; thema Verbinden en inspireren

20.00 22.00 uur

27

20.00 22.00 uur

te Nog te bepalen - Gigant te Nog te bepalen - Gigant

De HV afdeling Apeldoorn/Midden-Veluwe zoekt een penningmeester. De huidige penningmeester heeft meegedeeld zijn taak, na de komende ledenvergadering, te beëindigen. Gezamenlijk vormen de voorzitter, de secretaris en de penningmeester met twee overige bestuursleden het dagelijks bestuur van de afdeling. Het bestuur vergadert minimaal één maal per maand. De penningmeester beheert de financiën en heeft hiervoor de beschikking over een online ING-bankrekening. De taken van de penningmeester zijn: 1. Het bewaken van de vastgestelde begroting (in 2013 € 12.600) 2. Het beheren van de bankrekeningen 3. Het controleren van facturen en het doen en ontvangen van betalingen 4. Het laten uitvoeren van de boekhouding conform de boekhoudregels van het landelijk Humanistisch Verbond 5. Het laten maken van een financieel jaarverslag t.b.v. het bestuur, de kascontrolecommissie, de jaarlijkse algemene ledenvergadering en het Humanistisch Verbond te Amsterdam 6. In samenspraak met het bestuur opstellen van de jaarlijkse begroting De feitelijke boekhouding geschiedt door het administratiekantoor Easyaccount. De penningmeester levert hiervoor de benodigde gegevens. Kennis van boekhouden is derhalve niet noodzakelijk. De penningmeester neemt deel aan het jaarlijkse landelijk penningmeestersoverleg. Het betreft vrijwilligerswerk waarvoor geen vergoeding wordt verstrekt. Tijdsbesteding gemiddeld 3 uur per week. De penningmeester moet beschikken over een PC en moet lid zijn van het Humanistisch Verbond. Inlichtingen worden verstrekt door de voorzitter Ali Wolves, telefoon 0555787150.

‘Het belangrijkste in heel het  leven is de keuze van het  beroep: het toeval beschikt  erover’.  Blaise Pascal  Illustratie:  Public domain, copyright  expired after 70 years  28

Verschuiving van Kleine- naar Grote Strijd belangrijk aandachtspunt

Om u tussentijds op de hoogte te houden van activiteiten stuurt het secretariaat via de mail met regelmaat een beknopt overzicht. Ontvangt u het nog niet, wilt u het toch ontvangen en beschikt u over een emailaccount? Stuur dan s.v.p. een mailtje naar [email protected] en u wordt opgenomen in het bestand. Krijgt u het niet (meer) terwijl uw gegevens wel bekend zouden moeten zijn, stuur dan s.v.p. nog een mailtje en dan komt het (weer) goed.

  Het  Humanistisch  Verbond  had  zaterdag  14  september  een  landelijke  bijeenkomst  in  Utrecht.  Niet  alleen  werden  de  penningmeesters  van  de  afdelingen bijgepraat, dit jaar waren ook de andere bestuursleden welkom  om  informatie  uit  te  wisselen.    Bestuurslid  Jan  Wouter  van  der  Straaten  woonde de vergadering bij en schreef bijgaande impressie    Ineke de Vries, directeur van het HV, gaf een schets van de richting waar het  HV haar inziens heen zou moeten gaan. Wederom een samen gaan van zoals  Van Praag het noemde, de 'grote strijd' en de 'kleine strijd'.     De  kleine  strijd  is  het  opkomen  voor  niet‐kerkelijken.  Héél  belangrijk  bij  de  oprichting  in  het  toenmalig  verzuilde  Nederland.  Was  je  in  die  jaren  niet  aangesloten bij een kerkgenootschap dan werd je mening niet gevraagd over  ethische  zaken,  over  waarden  en  normen.  Nu  in  2013  heeft  het  HV  voor  de   niet‐kerkelijken,  een  vaste  plaats  veroverd  in  alle  gesprekken  over  deze  onderwerpen.  Euthanasie.  Koopzondag,  HVO  in  groep  8.  Allemaal  bespreekbaar  geworden.   Het  blijft  een  belangrijk  aandachtspunt  en  we  moeten alert blijven, maar het accent kan nu steeds meer komen op wat Van  Praag 'de grote strijd' noemde.    Ineke  de  Vries  was  van  mening  dat  het  HV  in  de  komende  jaren  een  steeds  belangrijkere rol zal kunnen hebben als levensbeschouwelijke inspiratiebron.  Zelfstandig  en  autonome  mensen  in  staat  stellen,  binnen  alle  beperkingen,  vorm te geven aan het eigen leven. Het HV die door middel van scholing en  dialoog, door middel van publicaties en media, een grote groep in Nederland  steunt in het vormgeven van het eigen leven. De 'grote strijd'. Waken tegen  sociaal  nihilisme.  Niet  enkel  vluchtige  pleziertjes  najagen  als  hoogste  levensdoel, maar een naar eigen inzicht zinvol leven voor‐ en met elkaar.     Op YouTube staat 'één‐minuut‐sfeer‐impressie'  http://youtu.be/gytN67LPr5c   Jan Wouter van der Straaten   

29

30

Opfrissen van ons standmateriaal   Elk jaar staan wij met ons cursusprogramma op de CODA cursusmarkt en culturele Pleinmarkt te Epe. En al jarenlang ziet onze stand er zo uit: kleurrijk en eenvoudig. We denken dat het beter kan. Anders kan. Wie een leuk idee heeft en dat ook graag wil uitvoeren, kan zich melden bij [email protected]

 

Hou contact, geef uw e-mailadres door

 

Contact met het Humanistisch Verbond  

Bestuur: Ali Wolves, vice voorzitter en voorzitter a.i. Ria Schalkwijk, secretaris Ben Jager, penningmeester Barbara Brouwer, lid Vacature

055-5787150 055-5420958 055-5421215 055-5222088

Contactpersoon Ugchelen: Mw. A. van der Heijden

055-5332515

 

Contactpersoon Epe / Vaassen: Piet Rutgers

0578-611106

‘We moeten in de  vrije wil geloven. We  hebben geen keuze’. 

Geestelijke Verzorging: Marijke Prins, Gelre Ziekenhuis Lucas Apeldoorn Anneke Kulik-Bakker, Gelre Ziekenhuis Zutphen

06-54638254 06-11627719

Humanistische Uitvaartbegeleiding:

0900-9005030

Humanitas: Tjalling Meint Postma

055-5763354

Activiteitencommissie: Ali Wolves Ben Jager

055-5787150 055-5421215

Commissie cursussen: Siebold Kuiper Barbara Brouwer

055-3664358 055-5222088

Ledenadministratie: Ronald Berkhoff

055-5218755

Redactie: Marian Assink Ruud Worm

055-5421194 055-8440048

Webmaster: Jeroen Smit

055-5421194

     

Isaac Bashevis Singer  Foto: Wikipedia, CreativeCommons 

‘Noem jezelf geen eerlijk man als je nog  nooit voor de keuze stond’.   Ive Silloc , pseudoniem van Lode van den  Heuvel  Geen foto van deze auteur beschikbaar 

Website: www.humanistischverbond-apeldoorn.nl E-mail secretariaat: [email protected] Bank/Gironummer afdeling: NL74ING B0000972956 t.n.v. Humanistisch Verbond afdeling Apeldoorn.

31

32