Energie
3
5 en 6
Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Filmpjes – werkblad
De leerlingen: • weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. • kunnen een paar fossiele brandstoffen noemen: aardgas, olie en steenkool. • kunnen vertellen dat heel veel energie op aarde via planten uiteindelijk van de zon komt.
Begrippen
de fossiele brandstoffen, de steenkool, het aardgas, de aardolie
Materialen
• Gasaansteker • Houtskool • Flesje benzine • Stuk hout • Evt. turf • Krant • Werkblad 3 • Filmpjes van Schooltv Beeldbank: (Alle clips typ de zoekterm fossiele brandstoffen) • Aardgas – Een fossiele brandstof • Steenkool – Een fossiele brandstof
Duur
55 minuten
Inleiding
Laat de leerlingen de volgende voorwerpen zien en vraag wat de overeenkomst is. Kolen, gas(aansteker), benzine, turf, kranten, hout. Waar wordt het voor gebruikt? Het zijn allemaal brandstoffen. Wat is nog meer een overeenkomst? Waar is het van gemaakt? Planten. Sommige zijn heel direct van planten zoals hout en papier. Steenkool, gas en olie zijn heel lang geleden, heel diep in de aarde uit planten gevormd. Het zijn allemaal brandstoffen en dus eigenlijk allemaal brokjes energie. Maar waar komt die energie vandaan? Daar gaan we deze les over nadenken.
(10 minuten)
Kern (30minuten)
Laat de filmpjes: ‘steenkool een fossiele brandstof’ en ‘aardgas, een fossiele brandstof’ zien. Laat de leerlingen in tweetallen het werkblad maken.
3. Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Doelen
www.duurzameleerlijn.nl 17
Antwoorden bij het werkblad: 1. steenkool, damp, dynamo, stroom, stopcontact, lamp 2. steenkool; voedsel; aardgas (waarschijnlijk of hout of olie) 3. a. voedsel b. water c. licht van de zon d. suikerhoudende producten e. groenten en fruit f. zon-plant-eten-fietsen 4. a. door ze te verbranden b. volgorde plaatjes 4-1-7-5-2-3-6
Afronding (15 minuten)
1. Bespreek het werkblad. Trek de duidelijke conclusie dat de meeste energie op aarde van de zon komt. Mochten leerlingen zeggen dat er toch ook windenergie is. Ook winden gaan waaien doordat de zon de lucht verwarmt. 2. Noem één van de onderstaande brandstoffen en laat de leerlingen om de beurt uitleggen wat de link is met de zon. Papier? (Papier is gemaakt van planten, die krijgen de energie van de zon.) Hout? (Hout is van een plant.) Benzine (Wordt gemaakt van aardolie. Gevormd uit dode plantenresten van heel lang geleden.) Houtskool? (Net zo) Brood? (Brood is gemaakt van meel, is van planten gemaakt.) Vlees? (Dieren eten direct of indirect planten.)
4. Kom terug op de vraag van de week. Een batterij, een mars, een stuk hout en een aansteker zijn allemaal energiebronnen. 5. Vraag van de week: Wat zijn schone plekken op aarde, met heel weinig luchtvervuiling?
Extra
Creatief: • Maak een vertikaal stripverhaal: schilder bovenaan de zon met felle kleuren. Plak daaronder gedroogde planten, bloemen en bladeren. Teken onderaan met houtskool situaties waarin energie wordt gebruikt (fabrieken, auto’s, lampen, sporten, enzovoort).
3. Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
3. Bekijk de vragen die leerlingen op de Post-its hebben gezet en kijk of er vragen te beantwoorden zijn na deze les.
www.duurzameleerlijn.nl 18
Energie
3
Onderzoek waar alle energie vandaan komt.
1 De elektriciteitscentrale
Zet de volgende termen op de juiste plek in de tekening. Steenkool, damp, dynamo, stroom, stopcontact, lamp. 2. Energie komt vrij door iets te verbranden Vul de ontbrekende woorden in. a. Als je elektriciteit nodig hebt worden in een elektriciteitscentrale verbrand. b. Als je beweegt, wordt in je lijf verbrand. c. Als je warmte nodig hebt, wordt bij jullie thuis verbrand. (Als je het antwoord niet weet kun je thuis vragen wat jullie gebruiken.) 3. Energie in voedsel Bij alles wat we doen, hebben we energie nodig. Door te eten krijgt ons lichaam energie om bijvoorbeeld te fietsen, te lezen of te denken. Maar waar komt die energie vandaan? Stel je neemt een aardappel. Welke drie dingen heeft een aardappel in ieder geval nodig om te groeien? a. Voedsel uit de grond (eten) b. uit de grond (drinken) c. (energie)
3. Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
5 en 6
Werkblad Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Werkblad 3
De zon is eigenlijk één reuzenbol energie. Als de aardappelplant groeit, gaat een klein beetje van die energie van de zon in de aardappel zitten. Als jij de aardappel eet, verandert jouw lichaam die aardappel in kracht om te bewegen. Je lichaam verbrandt het eten en daarbij komt energie vrij. Als je te weinig energie verbruikt en teveel eet, word je dik. d. In wat voor soort eten zit heel veel energie?
e. In wat voor soort eten zit maar een klein pakketje energie?
4. Fossiele brandstoffen De zon geeft dus energie aan planten. Soms komen de plantenresten in de grond. Daar zit nog steeds energie in. AI miljoenen jaren gaat dat zo. AI die plantenresten zijn veranderd in steenkool, aardolie en ook aardgas. Hele oude dingen die in de grond zitten, noemen we fossielen. Daarom heten steenkool, aardolie en aardgas ook wel fossiele brandstoffen. a. Hoe halen wij de energie weer uit de fossiele brandstoffen?
b. Zet de plaatjes in de goede volgorde. Knip uit en plak op.
3. Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
f. Knip de plaatjes van het knipblad uit en plak ze in de goede volgorde. Schrijf eronder wat er met de energie gebeurt.
Knipblad Werkblad 3
Plaatjes bij de opdrachten:
✂
fossiele brandstoffen
4
✂
7
✂
2
✂
✂
✂
✂
1
5
6
3
✂
✂
✂
✂
3. Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!
energie in voedsel
