Fiscale Strategie en Financiële Engineering

Fiscale Strategie en Financiële Engineering voor de kleine en middelgrote onderneming

analyseren modelleren presenteren simuleren

BESLISSEN

Dag collega, Management Accounting Workshops en Seminaries werken andersom: weinig tekst, veel cijfers; minder clausules, meer formules. Niettemin is management accounting cool en plezant. Geen debet of credit, geen formulieren of boeten, geen deadlines – hoogstens streefdatums, geen regels of wetten behalve die van het gezond verstand. Maar als je van wiskunde maagkrampen krijgt dan kunnen MAWS schadelijk zijn voor je gezondheid. Je hoeft geen yuppie te zijn, met een half Engels jargon onderweg naar de top van een multinational. Dit is voor de dagelijkse praktijk van de leider, accountant of raadgever van het micro-, klein- en middenbedrijf. Het accent van de MAWS ligt op de analytische en technische aspecten van het financieel en fiscaal beleid. Ze zijn baanbrekend omwille van de mathematische exactheid en de wetenschappelijke methode waarmee problemen ontleed en alternatieven afgewogen worden. De modellen waarmee gesimuleerd wordt leveren vaak totaal andere conclusies dan verwacht: ze zijn interactief en laten de talrijke fiscale en andere wetmatigheden bliksemsnel werken in hun complexe onderlinge samenhang. Op die manier wordt afgerekend met een reeks halve waarheden. Conventionele wijsheden en commercieel geïnspireerde adviezen worden in hun hemd gezet. Bewezen feiten gaan voor op opinies, exacte conclusies op buikgevoel en standpunten. In de bladzijden hierna worden de topics beschreven die op dit ogenblik in het repertoire zitten. Ze spelen alle op de mathematische kant van bedrijfseconomie, fiscaliteit, financieel beleid of boekhouding. Ze gaan over het beredeneren en modelleren van praktische problemen, het analyseren van tijdrovende vraagstukken, het mathematisch afwegen en simuleren van alternatieve oplossingen, het bestendig evalueren van toestanden en prestaties. Voor bijna elke topic is een mathematisch Excel model voorzien als basis of leidraad. Elk model ontstond uit een praktische behoefte en werd geleidelijk uitgebreid en geperfectioneerd. De modellen werden zeer vaak toegepast en getest op reële situaties. Sommige topics worden aangeboden als hoorseminarie met bewijs, conclusies, advies en tips als rechtstreeks objectief. De deelnemer krijgt de modellen niet ter beschikking.

2

In de workshops worden die objectieven uiteraard ook nagestreefd maar zijn de gebruikte technieken, de mathematica en de denkpatronen belangrijker. De deelnemer krijgt een computer ter beschikking of mag die desgewenst zelf meebrengen. Op eigen verantwoordelijkheid mag hij of zij ook verder beschikken over de gebruikte modellen, die niet mogen beschouwd worden als softwarepaketten: helpdesk of support worden niet voorzien, garanties niet gegeven en updates zijn mogelijk maar worden niet toegezegd. Het doorgeven, verkopen of elke andere vorm van proliferatie zijn niet toegestaan. Op enkele workshops kan je afzonderlijk intekenen. Aan de overige kan je slechts deelnemen mits inschrijving op de hele reeks. Die beslaat tien volle dagen, gespreid over de maanden september tot juni. In accounting is innovatie niet minder belangrijk dan in andere beroepen. De zuigkracht van altijd dringende zaken en dreigende deadlines houdt echter velen gevangen in het status-quo. Af en toe tijd maken voor vernieuwing van gereedschap, werkwijzen en presentatiemethoden is nochtans heel rendabel. En vooral erg boeiend. MAWS belooft u spannende uren en een nieuwe uitdagende dimensie in je dagelijkse praktijk.

Ik wens je hoe dan ook nog veel enthousiasme in je beroep. Herman Van Noten Itegem, juni 2008 PS: De workshops zijn niet geschikt als basisopleiding Excel, die sowieso vereist is. Test uzelf achteraan in dit boekje! Wilt je overigens eerst je basiskennis Excel (specifiek voor accountants) bijschaven dan verwijs ik graag naar de praktijkseminaries van www.FiscaalInformatief.be

3

Enkele Begripsomschrijvingen Management Accounting focust op de toekomst waar Financial Accounting rapporteert over het verleden. MA werkt niet met debet en credit en is niet wettelijk gereglementeerd. Het is een verzameling van technieken en bekwaamheden voor gezonde besluitvorming. MA identificeert problemen, modelleert, simuleert, analyseert en weegt alternatieven af om dan concrete oplossingen of besluiten te rapporteren. Modelleren wil zeggen “een model maken voor”. Hoe vaak moeten wij in ons beroep niet terug nadenken over een oplossing die wij reeds vaker hebben uitgewerkt, zij het met andere cijfers of onder andere omstandigheden. Als je het probleem één keer grondig analyseert en de vaste rekenschema’s modelleert kan je in het vervolg veel tijd besparen. Een model vraagt om input van parameters, hypothesen en besluitvariabelen. Dat zijn relatieve begrippen; want wat in de ene casus als parameter wordt beschouwd kan in de andere best als hypothese of besluitvariabele behandeld worden. Parameters zijn relevante vaststaande feiten, bedragen, percentages, leeftijd, horizon, ja-nee items ……die de casus in kwestie beschrijven. Hypothesen zijn gegevens die afhangen van externe factoren en ontwikkelingen buiten de controle van de bedrijfsleider. Besluitvariabelen zijn data die de manager, zij het soms binnen bepaalde grenzen, vrij kan bepalen. Functies, in Excel net als in de wiskunde, leveren één enkel resultaat dat afhangt van in te geven argumenten en van het functioneel verband daartussen. Dat resultaat kan een getal zijn, een datum, “waar” of “onwaar” of een stukje tekst. Excel is standaard uitgerust met enkele honderden functies, ingedeeld in twaalf categorieën zoals financieel, zoeken, datum, statistiek….. Zij leveren bliksemsnel een resultaat dat automatisch wordt herberekend bij wijziging van de argumenten. UDF’s (user defined functions) zijn functies die niet behoren tot dat standaard pakket van Excel maar door de gebruiker zelf (hier MAWS) werden geprogrammeerd. De meeste daarvan zijn voor typisch Belgisch accountancy gebruik. Voor de belangrijkste UDF’s die tijdens de seminaries gebruikt en meegegeven worden, zie Functies uit eigen Keuken. In nagenoeg alle hierna aangehaalde modellen worden UDF’s gebruikt waar gewone formules onmogelijk of te lang zouden zijn.

4

Formules zijn constructies van functies die aan elkaar geschakeld of in elkaar verwerkt zijn. Vaak gaat het om constructies waarbij de uitkomst van één functie dient als input (argument) voor een andere. Subs zijn programma’s, net als UDF’s. Maar in plaats van in een welbepaalde cel een waarde te leveren, voeren zij een actie of een reeks van acties uit, zoals bepaalde getallen verwijderen, grafieklijnen een rode kleur geven of zelfs met één toetstik een tabel met provisies voor verloren vorderingen aanleggen. Subs worden geprogrammeerd in visual basic aan de “achterkant” van Excel. Vaak worden subs in gang gezet door op één of ander zichtbaar knopje op het werkblad te tikken. Een model is Menugestuurd als je speciaal voor dat model extra menu keuzes krijgt, hetzij bovenaan bij de andere menu’s, hetzij onder de rechter muisknop. De voorkant van Excel is waar je zijn menu’s ziet. Je kan er heel veel ingewikkelde berekeningen en grafieken maken, functies gebruiken, door lange lijsten navigeren en data analyseren…. Aan de achterkant wil je alleen maar komen om zelf te programmeren. Je kan er ellenlange Subs schrijven die zeer gesofistikeerde handelingen en berekeningen uitvoeren telkens als je aan de voorkant één of andere knop indrukt of cel raakt. Je kan er zelf functies gaan maken (UDF’s) als je aan die van Excel zelf niet genoeg hebt.

5

FUNcTIES UIT EIgEN kEUkEN “User defined functions” of UDF’s worden gemaakt om hun snelheid en kortsluitvermogen. Bij een wiskundig vraagstuk wordt meestal meer tijd besteed aan de vaststelling van het te volgen denkpatroon dan aan de berekeningen zelf. Daarom gaat in de accountancy veel tijd verloren aan het opnieuw nadenken over patronen waar eerder al vaak over nagedacht werd. Als het gaat om een herhaaldelijk voorkomend rekenpatroon heb je er dus alle belang bij dit op de meest efficiënte manier te stockeren voor later gebruik. Dat is precies wat je doet met een UDF. Natuurlijk zijn er websites waar je bepaalde moeilijke berekeningen (PB, investeringsreserve..?) gratis kan laten uitvoeren. Wellicht heb je er sofware voor of een Excel sjabloon. Maar daar kan je allemaal niks mee aanvangen als je de uitkomsten nodig hebt in simulatiemodellen of andere processen. Daarvoor gebruik je een UDF, die zich automatisch aanpast aan gewijzigde argumenten en bovendien veel sneller werkt. MAWS ontwikkelde volgende UDF’s voor typisch Belgisch gebruik. Ze werken niet anders dan de standaard Excel functies: argumenten ingeven, resultaat terugkrijgen. De argumenten staan links, de output rechts.

Waardering Vruchtgebruik MaandHuurWaarde OLO10, Index, Kostenfractie Duur In Jaren Optional Aankoopwaarde Optional BeperkTot

Berekent de waarde van het vruchtgebruik volgens de geijkte actuariële methode. Deze functie is inzonderheid nuttig als onderdeel van een simulatiemodel.

Afschrijving op basis Boekwaarde Aanschafwaarde, Boekwaarde, Wijze Procent

Berekent de volgende jaarlijkse afschrijving, automatisch overstappend van D naar L waar nodig. Onmisbaar voor een financieel plan

6

Jaar Afschrijving Aanschafwaarde, Hoeveelste, Pro- Berekent de afschrijving van jaar i aucent, Wijze, Optional Aantal Dagen tomatisch overstappend van D naar L Jaar1, Optional Schrikkeljaar ja/nee waar nodig. Lineaire Boekwaarde Aanschafprijs Aanschafdatum Waardedatum Procent SKZ Bijdrage InkomenMin3 Optional Jaar Optional Index

VAP Bijdrage InkomenMin3, Optional Jaar, Optional Index SKZ Starter Bijdrage Bruto, VAP J/N, Forfait J/N, Optional Jaar, Optional Index Optional Adminkost

Berekent de boekwaarde van individuele activa zoals die zou geweest zijn met uitsluitend lineaire afschrijvingen tot op de waarderingsdatum Berekent de sociale bijdrage zelfstandigen voor het huidig jaar (exact) of raamt die voor een toekomstig jaar (met geraamde indexering der schijven) Idem voor bijdrage vrij aanvullend pensioen Berekent de sociale bijdrage voor een startende zelfstandig op basis van het echte bruto (= vóór SKZ zelf, VAP en eventueel forfait) Wie ooit probeerde de SKZ bijdragen van een starter exact te berekenen heeft daar vast niet veel lol aan beleefd. De definitieve bijdrage hangt immers af van een basis die zelf afhangt van die bijdrage maar ook van de VAP bijdrage, die dan weer zelf afhangt van de SKZ. En dan hangen beide vaak nog af van het kostenforfait van 5% dat op zijn beurt weer…..jawel! En toch is dit geen echte catch 22. Het gaat tenslotte maar om een bizarre constellatie van lineaire vergelijkingen. Deze functie klaart de klus met de tik van de toets.

7

Personenbelasting Belastbaar Kinderlast Gemeentebelast Optional Jaar Optional Index

Berekent de PB op het globaal belastbaar voor het gegeven inkomstenjaar, dat ook in de toekomst mag liggen. De schijven en andere relevante cijfers worden geïndexeerd naar wens

Belastbaar i.f.v. Personenbelasting Belasting, Kinderlast, Gemeentebelast Optional Jaar Optional Index

De inverse van vorige functie. Zij berekent voor het opgegeven jaar, dat in de toekomst mag liggen, voor hoeveel globaal belastbaar inkomen een gegeven belasting goed is

Na Belasting Belastbaar, Kinderlast, Gemeentebelast, Optional Jaar, Optional Index

Berekent rechtstreeks het netto vanuit het globaal belastbaar in de PB, ook voor een toekomstig jaar

Belastbaar i.f.v. het netto Netto, Kinderlast Gemeentebelast Optional Jaar Optional Index

Als inverse van de vorige berekent deze functie wat je globaal belastbaar moet aangeven in de PB om een opgegeven netto te bereiken in een bepaald jaar

VenBfvBelastbaar Belastbaar, Verlaagd Tarief J/N

Berekent vennootschapsbelasting

BelastbaarFvVenB Venb Verlaagd Tarief J/N

Inverse van vorige functie. Voor hoeveel is een gegeven voorafbetaling goed?

NettoFvBelastbaar Belastbaar Verlaagd Tarief J/N

Berekent rechtstreeks het netto vanuit het belastbaar in de Vennootschapsbelasting

BelastbaarFvNetto Argumenten Netto Verlaagd Tarief J/N

Inverse van vorige functie. Hoeveel belastbaar om een gegeven netto te bereiken?

8

NettoFvVenB Venb, Verlaagd Tarief J/N VenbFvNetto Argumenten Netto, Verlaagd Tarief J/N Investeringsreserve VoorlopWinstExclus670 VUExcl670 Dividenden KapitaalVermindering, RCDebToename NietBelBest, Mutatie ItotK VAB1, VAB2, VAB3, VAB4 VerrekenbRV, Belastingkrediet PensioenVoorziening Overlijdenskapitaal Kapitaal Leven Geslacht Beginleeftijd Eindleeftijd Rentevoet Resultaatstype

GVZNettoVariabelePremie PremieReeks, PremFrequentiePerJaar Optional GewaarbRente % Optional Winstdeelname % Optional Premiekosten %

Voor hoeveel netto volstaat een opgegeven bedrag aan Venb Inverse van vorige functie. Hoeveel Venb is nodig voor een gegeven netto Berekent de maximaal aftrekbare investeringsreserve

Berekent de aan te leggen voorziening voor een intern gefinancierde toekenning bij pensioen en/of overlijden van een vennootschapsmandataris

Berekent de pensioenuitkering van een groepsverzekering met variabele premiestorting na afhouding van bijdragen en belasting

9

GVZNettoVastePremie Constante Premie, PremFrequentiePerJaar, DuurInJaren Optional GewaarbRente% Optional Winstdeeln % Optional Premiekost %

Berekent de pensioenuitkering van een groepsverzekering met constante premiestorting na afhouding van bijdragen en belasting

VAP Netto Argumenten Premiereeks Optional GewaarbRente% Optional Winstdeeln%

Berekent de netto uitkering van een vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen

Reg80Proc Wedde, VAPyn Alleenstand y / n Indexatie y / n AnderPensioenen Duur Dienstjaren Eindleeftijd uitkomsttype Optional VasteRente Optional VolleLoopb Optional Premiekost

Berekent alle antwoorden m.b.t. die akelige 80% regel naargelang het gekozen uitkomsttype: 1 het wettelijk jaarpensioen (forfait) 2 de maximale extralegale jaarrente 3 het VAP exclusief WD 4 maximaal opvulbaar pensioenkapitaal 5 jaarpremie voor dat pensioenkapitaal 6 back service kapitaal 7 enige premie voor back service 8 jaarpremies na back service

JaarKapitaal Datum Eerste Vervaldag Boekj eerste vervaldag SlotMaandBoekJaar Boekjaar,Hoofdsom IntrestVoet DuurInMaanden, AflossingsWijze

Berekent het totaal kapitaalgedeelte dat in het boekjaar zal vervallen van een maandelijks afbetaalbare lening met opgegeven parameters. Het boekjaar mag anders zijn dan het kalenderjaar en het eerste mag verlengd of verkort zijn. De aflossingswijze betreft constante maandsom of vaste kapitaalsdelging

JaarInterest Zelfde als vorige

Berekent het interestgedeelte conform vorige

10

Interest op R/C Saldo Van, Tot, EindeBoekJaar, Optional Marge

Schenkingsrecht NettoAandeel Wie

Successierecht NettoAandeel Wie

DiscontoRendement SollTermijn IstTermijn Korting% bij SollTermijn

Berekent de interest op dagbasis van een chronologisch gesorteerde R/C historiek. Voor debetstanden wordt de fiscaal voorgeschreven rentevoet toegepast. Creditstanden krijgen de gepubliceerde basisrente op kaskredieten, verhoogd met de opgegeven marge en vervolgens omgerekend van trimestriële naar jaarlijkse oprenting Berekent het Vlaamse schenkingsrecht per genieter, rekening houdend met zijn relatie tot de schenker en met de verminderingen Berekent het Vlaamse successierecht per genieter, rekening houdend met zijn relatie tot de erflater en met de verminderingen Berekent de rendabiliteit op jaarbasis van een betalingskorting bij een IstSoll snellere betaling. Omgekeerd: de kost van leverancierskrediet bij gemiste korting

11

LENINgEN BEhErEN Een bestendig bijgehouden uniform en duidelijk overzicht van alle leningen is voor de onderneming even belangrijk als haar afschrijvingstabel. Leningen zijn de tegenhanger van investeringen, kapitaalsaflossingen die van afschrijvingen. Alle vier deze grootheden zijn essentieel voor de link tussen resultaat en kasstroom en voor hun budgettering. Weg met die goedkope definitie van kasstroom als de som van winst en afschrijvingen. Dit uitgebreid seminarie gaat diep in de financiële mathematica van leningen. Er gaat veel aandacht naar allerhande bouwstenen voor een efficiënte rapportering, planning en besluitvorming inzake leningen. Zo komen de financiële Excel functies BET, PBET en IBET, RENTE, IR, NHW uitgebreid aan bod naast datumfuncties en zoekformules als Somproduct, Som.als, Vert.zoeken….. De deelnemers krijgen de LenMan van MAWS meegeleverd. LenMan is een geprogrammeerde Excel Werkmap waarin bovenvermelde bouwstenen tot een interactief model zijn samengevoegd. LenMan is menugestuurd. Voor elke nieuwe lening wordt automatisch een nieuw blad aangemaakt. Je krijgt de keuze tussen een lening met vaste totaalaflossingen, met vaste kapitaalaflossingen, een leasingcontract of een VABlening.

Een reeks parameters zoals duurtijd, afsluitdatum boekjaar, opnamedatum, periodelengte enz.. wordt ingegeven waardoor de nieuwe lening in het globaal overzicht wordt geconsolideerd. De procedure duurt één minuut per lening. De leningmanager werkt interactief wat toelaat een lening te simuleren naar diverse parameters. Elk lening wordt automatisch geanalyseerd. De exacte wiskundige rente (=precieze kostprijs) wordt permanent getoond, ongeacht de complexiteit van het terugbetalingschema. Dit laat toe om een leningsvoorstel van bank X precies te vergelijken met dat van bank Y. In de marge lees je bovendien de break even rentedaling (hoeveel mag de rentevoet van een vervangende lening maximaal bedragen om de uit- en overstapkosten te rechtvaardigen).

12

Het globaal overzicht toont horizontaal per jaar alles wat je wil zien voor de balans, de resultatenrekening en de toelichting bij de jaarrekening of wat je wil overnemen in een financieel plan.

Een grafische module toont continu de toekomstige afbetalingslast, verdeeld in interesten en kapitaalaflossingen.

13

FIScALE mEETAppArATUUr Beeldvorming gemiddelde en marginale druk

Je kent hem, de snoever die zich graag verbolgen uitlaat over de zestig procent belastingen die hij betaalt. Ik zat laatst naast hem aan de toog. Toen ik hem vroeg of hij dat gemiddeld of marginaal bedoelde snauwde hij dat ik zelf een marginaal was. Voor planning en strategie wil je wel iets preciezer zijn. Daarom deze fiscale drukmeter van MAWS die grafisch in zijn diverse geledingen de gemiddelde en marginale druk toont in functie van het inkomensniveau en van acht parameters waarmee je naar believen kan simuleren. Een heel leerrijke bezigheid.

het Wedde-Dividend momentum

Gegeven het gewenst persoonlijk netto beschikbaar van de bedrijfsleider kan hij dat op verschillende manieren uit zijn vennootschap opnemen. Bezoldiging en dividend zijn de alternatieven waar hij meestal de ruimste vrije keuze heeft. Het komt er dan op aan de beste mix van beide te kiezen. Die hangt immers af van allerlei parameters, zoals het voorlopig winstniveau, het RV tarief voor dividenden, de kans om het verlaagd tarief in de VenB te halen, de relevantie van de meewerkende echtgenoot, kinderlast e.d. Met de momentum-simulator van MAWS zoeken we naar deze beste mix onder inwerking van een tiental parameters. We ontleden hem mechanisch en mathematisch zonder daarbij de niet cijfermatige aspecten uit het oog te verliezen. Hij levert een heleboel interessante conclusies waar je alleen maar simulerend bij kan. Door te differentiëren kan je de precieze meerkost krijgen van een andere mix of van het missen van het verlaagd RV-tarief. Je krijgt ook beter zicht op het betrekkelijk belang van het verlaagd VenB-tarief.

14

De relatieve kostprijs van geldopnamen

Bezoldiging, dividend, huur binnen en buiten de KI grens, kledij, boeten, interesten op R/C, het zijn allemaal manieren om geld uit je vennootschap te halen. De cijfermatige rating van deze onttrekkingen is het onderwerp van deze topic. Van elk der alternatieven wordt de relatieve duurte berekend in termen van de bruto meerwinst die de vennootschap moet maken om persoonlijk één euro meer netto te hebben. Er wordt gewerkt met een 4 parameter model op basis van de formule

Lange termijn kost of baat van de netto massa

Afgezien van veiligheidsaspecten en opgelegde solvabiliteitsnormen zijn er verschillende pro’s en contra’s om de vennootschap vet te mesten of mager te houden. Factoren als notionele aftrek, roerende voorheffing en verlaagd tarief pleiten voor het eerste, de relatief lage fiscale druk van private financiële inkomsten en de hefboom van externe financiering kiezen voor het tweede. Om het simpel te houden: laten we misbare reserves in de vennootschap of halen we ze eruit? We zoeken het uit met 12 parameters in de mager-vet simulator.

15

opTImALISATIE vAN hET pASSIEF IN DE kmo kostprijs van kapitaal

Als de vennootschap geld nodig heeft voor een nieuw project kan ze dat lenen of krijgen. Dat laatste kost wat de aandeelhouder moet missen door het in te brengen. Dat is geen revelatie maar het is wel vlugger gezegd dan berekend. Je moet immers meer factoren in de vergelijking gooien dan de privaat haalbare netto opbrengst van je geld. Het model dat we voor deze berekening gebruiken simuleert onder een tiental parameters naar de rentevoet die een lening zou mogen kosten om uiteindelijk privé even goed af te zijn als met een kapitaalsverhoging. Leuke nevenconclusie: de noti onele aftrek is geen cadeau; alleen maar een restitutie!

De opportuniteitskost van reserves

Dividenden uitkeren kost 15 tot 25% roerende voorheffing. Die is men alvast kwijt. Bovendien verlaagt elke winstuitkering het eigen vermogen en daarmee, indien van toepassing, de notionele aftrek. Toch kan, afhankelijk van het gebruik van het netto dividend, de uitkering meer opbrengen dan het behoud van de reserves.

We gaan op zoek naar de rendabiliteit van betaalde roerende voorheffing of omgekeerd, de kostprijs van de niet-uitkering.

De kostprijs van Leningen op Lange Termijn

Wordt ook behandeld in Leningen Beheren. Het betreft hier de exacte wiskundige rente van een lening volgens aflossingstabel. Verschillende leningen met blijkbaar gelijke rentevoeten worden met elkaar vergeleken.

16

De echte kost van het kaskrediet

Naast de gekende basisrente en marge worden ook de provisies, de valutadatums en kwartaalaanrekening in de vergelijking betrokken. De UDF “RenteKasKrediet” en de MAWS Kaskredietsimulator worden ontleed. Aan de hand van een gedetailleerde bankrekeninghistoriek controleren we daarmee de aangerekende interesten en zoeken we de optimale trade off tussen kaskrediet en vaste lening.

Lenen of Leasen

De grote verscheidenheid van leasingovereenkomsten maken deze topic moeilijk voor een confectiemodel. Daarom bestuderen we de keuze aan de hand van concrete voorbeelden uit de praktijk. Met Excel is dat een makkie. Je zet de casus uit in twee dimensies: tijd en relevante items. Dat doe je zowel voor kopen als voor leasen. De resulterende differentiële kasstroom laat zich behandelen als elke andere: met internal rate en netto huidige waarde. Soms schokkende conclusies.

De kostprijs van het Spontaan krediet

Het korte termijn passief bestaat uit genegotieerde en spontane schuld. Het is mij in mijn lange praktijk vaak opgevallen hoe snel open leveranciers bij die laatste groep gerekend en derhalve als gratis kredietgevers beschouwd worden. Dat is een enorme inschattingsfout als het disconto voor (quasi) contante betaling uit het oog wordt verloren. Systematisch gebruik van dit disconto rendeert vaak met een veelvoud van de kostprijs van genegotieerde financiering. We bekijken die rendabiliteit en de bijhorende hefboomtechniek aan de hand van voorbeelden en simulaties uit de praktijk. Investeren in daling van een passiefelement kan met de gewone criteria van rendabiliteit en netto huidige waarde beoordeeld worden.

17

FINANcIEEL pLAN voor BESLUITvormINg Als een bestaande onderneming een riskante beslissing of verbintenis moet overwegen dan heeft zij meestal een degelijk financieel plan nodig. De bankier zal het zelfs eisen. Zulk plan moet vooral de kasstroom in beeld brengen en zijn gevoeligheid voor eigen beslissingen en mogelijke tegenvallers. De menugestuurde simulator van MAWS wordt hiertoe als voorbeeld gebruikt en ontleed, met tips voor verder maatwerk naar wens. Om snel een beeld te vormen van de balans- en kostenstructuren in het recente verleden houden we de saldibalansen van de laatste jaren beschikbaar. Die worden automatisch geïmporteerd, verwerkt en gecodeerd tot een mutatietabel, waardoor het plan vanzelf wordt aangezet. Daarna volgt de import van de bestaande lening- en afschrijvingstabellen voor de projectie van de lopende kapitaalsaflossingen, interesten en afschrijvingen. Voor die laatste gebruiken we UDF’s als JaarAfs en AfsBoekw; voor de eerste uiteraard de leningmanager (zie Leningen Beheren). Verder wordt het financieel plan interactief bestuurd vanuit een dashboard waar de belangrijkste data ingevoerd worden: ramingen voor de evolutie en variabiliteit van omzet en kosten, investerings- en financieringsplannen, algemene fiscale parameters, verwachte subsidies en meerwaarden e.d.

18

Op het dashboard lees je meteen grafisch de ontwikkeling van resultaten, kasstromen, eigen vermogen en bedrijfskapitaal, saldi van korte kredieten en beschikbare cash, solvabiliteit, enge liquiditeit en rendabiliteit. Andere grafieken daaraan toevoegen is een fluitje van een cent. Het plan zelf vind je terug op een apart blad als een verticaal gedetailleerd drieluik: de toekomstige resultaten, hun aansluiting met de kasstroom en de balansen die daaruit zullen voorkomen. Daar ratio’s onder hangen doe je naar eigen wens.

Het resultaat van gelijk welke verandering in je parameters, hypothesen of besluitvariabelen zie je onmiddellijk op het dashboard. Met de differentieerknop legt deze simulator bovendien de volledige samenstelling van dat resultaat bloot.

19

BELEIDSmoNITor Stel je een hypermodern bedrijf voor met de meest efficiënte informatieverwerking. Elke financiële gebeurtenis wordt bliksemsnel en correct geregistreerd. Dit bedrijf heeft zelfs een financiële controlekamer waar met state-of-the-art visuele middelen zijn toestand, gezondheid en prestaties gemonitord worden. Je ziet al de belangrijke ratio’s. Niet die van 31 december laatsleden maar evoluerend op een belangrijke nieuwe dimensie: de tijd. Hun koers wordt zichtbaar op grafieken met trendlijnen. De conclusies zijn dus veel serieuzer dan die van een toevallige momentopname.

Hetzelfde zie je voor omzet en andere opbrengsten, kosten of kostengroepen. Dat natuurlijk in vergelijking met een vorig periode maar ook doorlopend voor de laatste 365 dagen. Je kan zelfs zien hoe snel die rekeningen accumuleren per dag en of die snelheid stabiel, versnellend of vertragend is. Op dezelfde manier zie je individuele leveranciers, klanten, activiteitscentra en kostenplaatsen. Weer andere grafieken tonen de variabiliteit van een geselecteerde kostengroep door die groep bestendig in verhouding te plaatsen met de bijhorende omzet, hetzij continu vanaf een bepaald historisch moment, hetzij glijdend voor de laatste X dagen.

20

In deze topic worden dergelijke technieken bestudeerd.

Een eerste deel gaat over de studie van het ruw materiaal: historieken van algemene rekeningen, klanten, leveranciers en analytische rekeningen. In deel twee bestuderen we technieken ( voornamelijk draaitabellen en formules) om dat materiaal ogenblikkelijk te synthetiseren in tabellen waarop de grafieken geënt kunnen worden. Het derde deel behandelt de creatie, opmaak en schikking van grafieken. Het laatste hoofdstuk is bestemd voor de techniek van trendlijnen, de bijhorende standaardfuncties en UDF’s voor afgeleiden inzake beweging en versnelling. Hoewel de essentie van deze topic ligt in de technieken zelf gebruiken we een menugestuurd model waarin ze geassembleerd zijn.

21

FIScALE ENgINEErINg BIj ovErSTAp NAAr vENNooTSchAp Overstappen van eenmanszaak naar vennootschap is evengoed een mathematische als een juridische afweging. De talrijke keuzemogelijkheden, zowel bij de oprichting als bij de werking van de vennootschap, maken een groot verschil in het privé fortuin waarmee je uiteindelijk zal aankomen. Deze topic gaat over alle aspecten van de lange termijn strategie bij de overstap van een eenmanszaak naar een vennootschap. Hij is van bijzonder belang voor vennootschappen van vrije beroepen en managers maar de analyse en de conclusies gelden net zo goed voor gewone familiale ondernemingen. De nodige aandacht gaat naar de juridische en fiscale aspecten bij oprichting, werking en stopzetting. Maar met hun wiskundige vertaling in het simulatiemodel van MAWS wordt het onderste uit de kan gehaald; keurig binnen de grenzen van de wet. De parameters van dit model zijn o.a. het aantal jaren te gaan, de gemeentebelasting, notioneel aftrekpercentage, historische winstcijfers in eenmanszaak, data omtrent bestaande onroerende afschrijvingen en leningen, huurwaarde, K.I., familiale situatie, andere te globaliseren inkomsten, oprichtings- en jaarlijkse meerkosten Als hypothesen vind je een groeifactor, veilige rentevoeten, premiekosten en winstdeelname IPT en VAP, rentevoet voor bankfinanciering van inbreng etc.

De besluitvariabelen zijn talrijk. Er is keuze tussen liefst 5 inbrengstrategieën. Je kan overgaan op kerstavond of daags na Silvester. Ga je de quasi inbreng zelf financieren of belenen bij de bank en hoe zul je hem afschrijven? 22

Met de rentevoet op je R/C heb je wel wat speelruimte, net als met de wedde(n) en je huur. Of zou je vruchtgebruiken? Een dividend neem je zo vaak en zo hoog als je zelf wil. Vrij aanvullend pensioen, IPT of groepsverzekering neem je niet, weinig of veel. Als de vennootschap fiscaal een betere keuze was, ga je dat betere dan in je eigen zak steken of net niet?….

De mechaniek van het model laat personen- en vennootschapsbelasting, voorheffingen, sociale bijdragen, forfaitaire kosten, notariële aftrek, reserves en rekening courant concurreren om elk jaar de optimale mix van wedde(n), dividenden en intresten te leveren met het zicht op maximalisatie na uitstap of afbraak. Zijn mathematica laat toe de actuariële rendabiliteit of kost te berekenen van een gaatje meer of minder in je private broeksriem of van wat meer of minder goodwill bij de overdracht. Langs de “Set Reference” knop meet je met de snelheid van de toets exact de kost of baat van elke wijziging in eender welke parameter, hypothese of besluitvariabele en via de differentieer knop kan je dat effect tot in zijn kleinste details gaan bekijken.

Wie de wedden op automatic zet schakelt UDF’s in die elk jaar de absoluut beste wedde leveren; een actie die soms een veelvoud heeft van de notionele aftrekkracht. Kies je voor vaste wedden dan kan je de maximale IPT premie (80% regel) automatisch laten volgen om het wedde momentum te berekenen: het bezoldigingspeil waarboven IPT premies negatief gaan renderen.

23

FIScALE LANgE TErmIjN STrATEgIE Gaat over alle aspecten van de fiscale optimalisatie voor een bestaande vennootschap. Deze discussie is van bijzonder belang voor vennootschappen van vrije beroepen en bedrijfsleiders maar de analyse en de conclusies gelden net zo goed voor gewone familiale ondernemingen waar de brutowinsten niet al te wispelturig zijn. De essentie van deze topic is: gegeven een gewenst netto privaat inkomen, een bird’s eye view van de huidige vennootschapsbalans, een bepaald subtotaal in de gangbare resultaatsstructuur en nog een aantal beschrijvende parameters: hoe stel je de besluitvariabelen in voor een maximaal netto eindfortuin? Dat eindfortuin is ofwel je netto cash aan de ingestelde horizon na afbraak van de vennootschap, ofwel haar netto belastingvrije waarde bij overdracht. In de FLTS simulator van MAWS zijn de talrijke fiscale regels die dit onderwerp beheersen wiskundig geprogrammeerd. Als hypothesen vind je o.a. een groeifactor, index, rentevoeten, premiekosten en winstdeelname IPT en VAP.

24

Besluitvariabelen zijn er genoeg. Met de rentevoet op je R/C heb je wel wat speelruimte, net als met de wedde(n) en je huur. Een dividend neem je zo vaak en zo hoog als je zelf wil. Vrij aanvullend pensioen en IPT neem je niet, weinig of veel, binnen de perken van de 80% miserie. De mechaniek van het model laat personen- en vennootschapsbelasting, voorheffingen, sociale bijdragen, forfaitaire kosten, notariële aftrek, reserves en rekening courant concurreren om elk jaar de optimale mix van wedde(n), dividenden en intresten te leveren met het zicht op maximalisatie na uitstap of afbraak. Zijn mathematica laat toe de actuariële rendabiliteit of kost te berekenen van een eenmalige bijstoring of opname in rekening courant of van een systematische vermindering of verhoging van je private geldbehoefte. Een automatische “wat als” procedure geeft haarscherp de rendabiliteit van een vaste IPT premie, gemeten vanuit de vennootschapskas tot de retour van de netto vrucht in je private korf. Langs de “Zet Basis” knop meet je met de snelheid van de toets exact kost of baat van elke wijziging in eender welke parameter, hypothese of besluitvariabele en via de differentieer knop kan je dat effect tot in zijn kleinste details gaan bekijken. Wie de wedden op automatic zet schakelt UDF’s in die elk jaar de absoluut beste wedde leveren; een actie die soms een veelvoud heeft van de notionele aftrekkracht. Kies je voor vaste wedden dan kan je de maximale IPT premie (80% regel) automatisch laten volgen om het wedde momentum te berekenen, waarboven meer IPT negatief gaat renderen. In de workshops worden alle relevante fiscale aspecten besproken en zowel de mathematica, de verschillende UDF’s als de mechaniek van de simulator ontleed.

25

FINANcIEEL pLAN BIj oprIchTINg De welgekende taak bij de oprichting van een nieuwe vennootschap. Een menugestuurd model met UDF’s wordt in dit seminarie ontleed en als voorbeeld gebruikt. Het is inzetbaar voor nagenoeg elke situatie: winkel, vrij beroep, managementvennootschap, bouwonderneming, projectontwikkelaar.. en het eerste boekjaar mag normaal, verlengd of verkort zijn. Het model bestaat uit vier bladen. Het eerste vraagt om invulling van de geraamde vaste kosten en hun evolutie over de volgende drie jaar. Het tweede blad is het dashboard waar alle ramingen worden ingegeven zoals verwachte omzet, schatting van variabele kosten, datums,rentetvoeten, leveranciers- en klantenkredieten, raming van voorraden. In het investeringsraam komen de geplande aankopen van vaste aktiva met de afschrijvingsdata en het bijhorende leningprogramma: te financieren fracties, interestvoeten, duur en aflossingswijzen. Het dashboard toont ook grafisch het eigen vermogen, resultaten, kasstromen en geldtekorten of -overschotten. De grafieken zijn interactief; ze passen zich ogenblikkelijk aan bij iedere wijziging van de inputs.

26

Het derde werkblad projecteert afschrijvings- en leningtabellen volgens de data op het dashboard.

Het vierde blad levert het financieel plan als dusdanig. Voor elk jaar geeft dat in één kolom respectievelijk de gedetailleerde resultatenrekening, overgang van resultaten naar cash flow en geprojecteerde balans.

27

TrADE oFF WErkNEmEr/ ZELFSTANDIg Deze topic gaat voor één keer NIET over de controverse rond schijnzelfstandigheid, die verondersteld wordt geen probleem te stellen. Hij handelt wel over de cijfermatige afweging van beide statuten in de hypothese van fiscale optimalisatie. Het menugestuurd simulatiemodel van MAWS met een aantal specifieke UDF’s wordt ontleed en als voorbeeld gebruikt. Vooral volgende vraagstukken worden onderzocht en gesimuleerd. • Welke facturatie als zelfstandige is min of meer equivalent met een gegeven netto als werknemer? • Welk is op lange termijn het voor- of nadeel voor de “werknemer” indien hij zijn totale loonkost aan de “werkgever” mag factureren? • Hoeveel moet de zelfstandige factureren om een bepaald jaarlijks netto te bereiken? • Inventaris en evaluatie van de niet kwantificeerbare aspecten • Welk is in een gegeven scenario de netto rendabiliteit van een groepsverzekering en van het vrij aanvullend pensioen • Hoe groot is de winst of de schade van een verhoging van de zaakvoerderswedde van niveau X naar niveau Y, inzonderheid omwille van de 80% regel.

28

Het model zoekt automatisch naar de optimale wedde van bestuurder, de beste frequentie en hoogte van dividenden en zorgt daarmee voor de meest gunstige mix van reserves en rekening courant op het passief. Uiteraard wordt bij al die afwegingen de notionele interest mee in de vergelijking betrokken. Simulerend bekijk je het effect van een rijker of zuiniger privé beschikbaar, een uitbreiding of inkrimping van de horizon, wijzigingen in omzet of index, het al dan niet betrekken van de echtgenoot in het verhaal etc. Het onderdeel IPT en VAP zorgt voor exacte berekeningen van netto uitkeringen en 80% regel waardoor je van beide meteen zowel de totale als de marginale verdienste kan zien. Je beoordeelt zelf de impact van wijzigingen in gegarandeerde rente, hypothesen van winstdeelneming en zelfs van premiekosten. Met een automatic schakelaar laat je de maximale premie voor groepsverzekering of IPT (80% regel) concurreren met de optimale bestuurswedde om voor beide samen het optimum te vinden. Ook dit model kan differentiëren naar gewijzigde hypothesen of andere variabelen. Voor elk jaar wordt het gevolg van één of meer dergelijke wijzigingen tot in het detail weergegeven.

29

mAThEmATISchE ANALYSE vAN DE jAArrEkENINg Jaarrekeningen downloaden, ze omzetten van PDF naar Excel, ze bliksemsnel analyseren en vergelijken met die van vorige jaren of die van andere ondernemingen. Dat is het opzet van deze topic, die behandeld wordt met het mathematisch model JRANALIST van MAWS. Het snel transformeren van een dode PDF-Jaarrekening naar een dynamisch interactief Excel-bestand is de eerste actie die bestudeerd wordt. Ze is verschillend naargelang het gaat om een volledige of verkorte jaarrekening en om een oud of nieuw (XBRL) type. Alle technieken die het model hiervoor gebruikt worden grondig toegelicht. Deze transformatie levert onmiddellijk een gegevenstabel met (verticaal) de balansen, resultaten, resultaatverwerking, vermogensstromen en een zestigtal ratio’s en andere kerncijfers. Horizontaal zijn deze data geventileerd over maximaal zeven opeenvolgende jaren. Vanzelfsprekend hoort bij deze topic een uitgebreide discussie over de mathematica en de relevantie van al deze ratio’s.

30

Een tweede actie plaatst al deze cijfers in verhouding met die van de eigen jaarrekening uit een vorige periode of met die van een andere onderneming of van een zelf gekozen groep andere ondernemingen. De derde actie toont grafisch de vergelijking met zichzelf of met die andere onderneming(en) op drie criteria: grootte, gezondheid en prestaties. De toegepaste grafiektechnieken passeren de revue met de nodige toelichtingen om de criteria aan te passen naar wens. Naast de beoordeling van zichzelf bewijst JRANALIST zijn dienst vooral bij evaluatievraagstukken zoals screening van klanten en leveranciers, joint-ventures, fusies, waardebepaling en dergelijke.

31

SImULErEN mET pENSIoENpLANNEN voor DE BEDrIjFSLEIDEr Een analyse van het platst getreden pad tussen bedrijfsleider en bankier. Wegens de premietaksen en –kosten is de rendabiliteit van een extern verzekerde pensioenbelofte (IPT) an sich bijzonder mager. Haar aantrekkelijkheid ligt veel meer in de aftrekbaarheid van de premies en de tunnel van verzekeringnemer naar begunstigde dan aan de prestaties van het product. Het gevolg is inversie van de rendabiliteit: die neemt aanzienlijk af met de toename van de looptijd. De juiste keuze daarvan kan de rendabiliteit sterk opdrijven. Het is dus zaak een IPT Viagra matig toe te dienen: niet te vroeg noch te veel en vooral niet met het oog op nieuw leven in een hopeloze zaak. Er is een optimaal moment in de loopbaan van de bedrijfsleider, meestal in de tweede helft, om met pensioenvorming te beginnen. Wegens de uitgebreide waaier aan determinerende factoren laat zich dat moment niet mathematisch formuleren, wel simuleren. Vóór dat moment is er een optimale mix van wedde, dividendhoogte en –frequentie om aan een gegeven privaat bestedingspatroon te voldoen. Die mix is niet formuleerbaar, wel simuleerbaar. Vanaf het kritieke tijdspunt is er een nieuwe optimale wedde om straks zo gefortuneerd mogelijk in de ruststand te gaan. Ook die wedde laat zich niet in een wiskundige formule binden, wel simuleren. Dergelijke vraagstukken en vele andere zijn het voorwerp van deze sessie. Zowel de fiscale als de wiskundige wetten die het onderwerp beheersen komen uitgebreid aan bod. Standaard Excel functies voor berekening van kapitalisatie, actualisatie, huidige waarden en rendabiliteit zijn daarbij volop van dienst. Voor de simulaties heeft MAWS een aantal UDF’s ontwikkeld die ook voor los gebruik erg handig zijn. De functie PensioenVoorziening levert de te boeken provisies in functie van de toezegging bij leven en overlijden, geslacht, leeftijd nu en dan. Uiteraard doet zij dat actuarieel: met sterftekansen en actualisatierente.

32

De functie Regel80Proc geeft, afhankelijk van het gekozen resultaatstype, alle numerieke informatie over de 80% grens in het concrete geval, met inbegrip van backservice en gewone premies. Zes functies met de naam GVZConPrem en GVZVarPrem leveren de netto of bruto uitkeringen of de winstdeelname bij constante of variabele premiebetalingen. Enkele VAP functies berekenen bijdragen en verwachte uitkeringen voor het vrij aanvullend pensioen. Omgekeerd berekenen we de eenmalige of periodieke premies i.f.v. het beoogde resultaat. We bekijken grafisch de meestal niet-lineaire relaties tussen resultaat en argumenten als duur, gegarandeerde rente, hypothetische winstdeelname, aangerekende kosten en premie. De gevoeligheid meten van de uitkering voor wijziging van die argumenten hoort daar uiteraard bij, net als de impact van het VAP op de grenzen van de interne pensioentoekenningen of dito provisies.

De IpT-Ipv simulator van mAWS….

…is de geschikte machine om het complexe samenspel van timing en hoogte van wedden, dividenden, VAP, interne pensioenvoorziening of extern verzekerde IPT interactief te optimaliseren. De rendabiliteit van deze laatste wordt daarmee vaak verveelvoudigd.

33

Een aantal grafieken geeft visueel en bliksemsnel antwoord op de meeste “wat als” vragen. Het effect van één of meerdere variabele-, hypothese- of parameterwijzigingen verschijnt centprecies en de differentieerknop vertelt haarfijn hoe dat komt.

De simulator laat toe de extern verzekerde IPT te vergelijken met de interne pensioenvoorziening. Vanzelfsprekend worden de conclusies daaruit in de weegschaal gelegd met niet cijfermatige aspecten.

In de hoorseminaries worden met de IPT-IPV simulator stellingen gezet en tips aangereikt. De ontleding van zijn werking en technologie is voor de workshops.

34

SImULATIE vAN INvESTErINgSprojEcTEN Ze hebben gemeen dat er nu veel geld moet uitgegeven worden met het oog op een niet verzekerde serieuze retour in de toekomst. Voor het overige kunnen investeringsprojecten in alle aspecten van elkaar verschillen. Moeilijk om daar een confectiepak voor te maken. De simulator die in dit seminarie gebruikt en ontleed wordt is dan ook maar een voorbeeld. Maar wel één dat vele handige technieken en trucjes gebruikt waaraan menig analist plezier zal beleven. Enkele UDF’s zoals JaarIntrest, JaarKapitaal en JaarAfs laten toe het avontuur te starten met Nieuwjaar of Pasen of gelijk wanneer in het jaar. Je kan simuleren met normal, best- of worstcasescenarios voor eender welke factor.

De bottomline-resultaten zijn numeriek of grafisch te lezen in termen van kasstroom, netto huidige waarde en internal rate. Deze begrippen en hun betrekkelijkheid worden natuurlijk grondig uit de doeken gedaan. Hun gevoeligheid voor wijziging van allerhande factoren wordt gemeten. Zo kan je het afschrijvingsritme laten wedijveren met de notionele aftrek of de inzet van eigen centen met de hefboom. Heel leerrijke simulaties!

35

ASSocIATIES voor vrIjE BEroEpEN Twee of meer vrije beroepers die als eenheid willen samenwerken: het heeft vandaag wellicht meer en zwaardere consequenties dan een trouwfeest. Partijen zullen van elkaar loyauteit en duidelijke afspraken eisen en van hun associatie de hoogste stabiliteit, zekerheid en vooral rendabiliteit op lange termijn. De vertreksituaties kunnen sterk verschillen en voor de doelvorm biedt zich een hele rits alternatieven aan, gaande van vlees-en-bloed-maatschappen tot vennootschappen van vennootschappen. Die keuzes vergelijken en afwegen op de grondregel “eerst stabiliteit en daarna goeie fiscaliteit”, dat is het ambitieuze opzet van deze topic. Een vergelijkend overzicht van civielrechtelijke, vennootschappelijke, fiscale en boekhoudkundige regels hoort daarbij. Aandeelhouderschap, en bestuur, vergoeding van prestaties, verdelen van winst, intrede en uitstap of overdracht en zoveel andere aspecten krijgen een beurt. In de hoorseminaries voor specifieke beroepsbeoefenaars gaat bovendien de nodige aandacht naar hun deontologische regels inzake associaties. Maar verder willen we wel fiscaal optimaliseren. D.w.z. op lange termijn voor associés en associatie de hoogst mogelijke waarde na belastingen bereiken, gegeven de ondertussen gewenste private levensstandaard, de meest waarschijnlijke horizon en de focus op het einde: cash bij ontbinding of netto waarde bij uitstap. Dat begint al met een goeie strategie bij de oprichting.

Met de stappenplanner van MAWS zoeken we naar die overgang van vertrek naar doelsituatie die straks de beste verhouding geeft tussen eigen vermogen(s) en rekening(en) courant, de laagste RV op dividenden garandeert, geen notionele aftrek laat verloren gaan, elke deelnemer zoveel mogelijk zijn eigen fiscale engineering toelaat en, God beware!, geen simulatieverwijten provoceert.

36

In het hoofdstuk fiscale optimalisatie kijken we naar volgende scenario’s: • Maatschap tussen natuurlijke personen en tussen vennootschappen • Vennootschappen of natuurlijke personen die al of niet symmetrisch participeren in een werkvennootschap

Deze scenario’s worden individueel wiskundig geoptimaliseerd in een financieel plan op lange termijn. Daarop worden simulaties toegepast met allerhande variabelen. Die tonen numeriek en grafisch de beste keuze en geven het exacte effect van elke wijziging in variabelen of hypothesen. Een apart hoofdstuk wordt gewijd aan aandachtspunten, afspraken en tips aangaande instap en uittreding. Hoe werkt de call en put optiematrix? Wat bij vrijwillige uittreding of afzetting? Wat bij korte, middellange of blijvende arbeidsongeschiktheid of bij vroegtijdig overlijden? Verzekeringstechnische bescherming en haar fiscale optimalisatie.

37

Financiële Planning van Bouwprojecten Zowel de aannemer of projectontwikkelaar als de bank of andere geldschieters willen een degelijk onderbouwd no-nonsens financieel plan bij hun belangrijke onroerende avonturen. Omdat het de ene keer gaat over de aankoop van een pand voor verbouwing, de andere keer over een joint venture in een opstalscenario of de overname van de aandelen van de grondeigenaar moet zulk plan diverse scenario’s interactief kunnen simuleren naar allerlei hypothesen en besluitvariabelen. Het plan moet winst, rendabiliteit en kasstromen laten zien en aantonen op welke ogenblikken en voor hoelang welke externe financiering zal nodig zijn. Het moet risico’s inschatten en het gevolg tonen van vertraging van werkuitvoering of verkoop. Het essentiële deel van dit seminarie is het maatwerk: functies en formules voor het projecteren van de maandelijkse kasstroom van een project op basis van zijn voortgangsschema, opbrengsten- en kostenramingen. Daarna volgen de formules voor de samenvoeging van verschillende projecten tot een globale kasstroom en tenslotte de technische tips voor de grafische rapportering daarvan. De deelnemers krijgen bovendien het confectieplan van MAWS: een simulatiemodel met een dertigtal parameters en variabelen naast een in te geven voortgangsplanning van ontwerp, productie en verkoop. Een erg handig instrument voor snelle praktische benutting of om naar eigen wens aan te passen.

38

39

oNroErENDE ovErNAmE: AcTIvA oF AANDELEN? Een vraag die mijn praktijk vaak getreiterd heeft. Vooral in situaties van onroerende aankoop voor verhuur of voor projectontwikkeling lag regelmatig het probleem op mijn bord van de tegenwaarde van aandelen bij een gegeven prijs voor het goed of omgekeerd. Koper en verkoper vinden een disconto voor aandelen wel vanzelfsprekend maar komen met hun “faire” raming vrij dicht bij 34% respectievelijk 0%. Iets meer wetenschappelijke precisie is dus gewenst. De waaier van factoren die bij de afweging een rol spelen, zowel bij koper als bij verkoper, is te groot voor een mathematische formule. Simuleren is derhalve aan de orde. Heel wat niet kwantificeerbare aspecten van fiscaliteit, vennootschapsrecht en waarborgen horen bij op de weegschaal te liggen. Oprichtersaansprakelijkheid, financieringsverbod eigen aandelen, gevaar van veinzerijbeschuldiging, onzichtbare claims, bodemvervuiling en andere differentiële risico’s krijgen dus ruim aandacht. Een aantal clausules tegen dergelijke gevaren worden voorgesteld en gerelativeerd. De mathematische simulatie werkt met een vijftigtal parameters en variabelen. De casusmatrix vraagt een keuze te maken tussen vier alternatieve situaties: de aandelen van de vennootschap-eigenaar behoren aan een natuurlijk persoon of aan een andere vennootschap en het koopobject is dat aandelenpakket zelf of het onroerend goed. Het geval waarbij een natuurlijk persoon de koopkeuze moet maken is niet in de casuïstiek opgenomen.

40

Op een afzonderlijk rekenblad worden de differentiële resultaten en geldstromen van het alternatieve koopobject automatisch uitgetekend in functie van de parameters en variabelen. De resultaten worden aan het dashboard afgeleverd in de vorm van de geactualiseerde geldstroom, de interne rendabiliteit, de totale belasting over de horizon, de effectieve aftrek voor risicokapitaal etc., naargelang het gekochte object. Voor de verkopende partij krijg je het uiteindelijk overschot in geval van vennootschap of van natuurlijk persoon. Enkele grafieken tonen via keuzeknop het noodzakelijk disconto voor aandelen in functie van de horizon en de tijdreeks van de voornaamste componenten uit de berekeningen.

De gebruikte technieken en het vergelijkingsmechanisme zijn de grote objectieven van dit seminarie. Maar een belangrijke nevenverdienste is een goeie kijk op het verschil tussen internal rate en netto huidige waarde als maatstaven voor de beoordeling van een investeringsproject. Bovendien is het een prachtige denkoefening in de dynamiek van resultaten en geldstromen en de relatie daartussen.

41

coNSoLIDATIE mET EXcEL Laat ons het niet hebben over de vennootschapsrechtelijke regels inzake consolidatieplicht. Wel over de wiskunde, de Excel technieken, de algemene formules en de specifieke consolidatiefuncties. Die zijn allemaal opgenomen in het uitgebreid model van MAWS dat we bestuderen. Voor de echte consolidatie nemen we de nodige tijd voor de gedetailleerde mathematica van de drie gekende methoden: integraal, proportioneel en vermogensmutatie. Daarna komt de VertiBal procedure aan bod die met één toetstik alle betrokken saldibalansen verticaal samenvoegt. Draaitabellen zorgen dan wel voor snelle aanwijzing van intercompany cijfers. Er is geen betere illustratie voor het schitterend nut van UDF’s dan de functies die we hier aan het werk zetten. Bij een gegeven matrix van horizontaal gespreide dochters (pardon the pun) met bijhorende parameters en een verticaal uitgezet rekeningschema wordt immers in elke cel van het middenveld een waarde verwacht. En waar dient een functie anders voor?

De functie BalansDochter levert voor drie argumenten, waaronder boven en ondernummer, de som van dochters’ saldibalans voor dat bereik. Voor de eerste consolidatie vraagt de functie ConsoBal als argumenten zeven “ranges” aan te duiden, die samen alle info bevatten voor de juiste uitkomst op de juiste rij. Twee keer celslepen en uw eerste conso is klaar.

42

Een semi automatische correctieposter zorgt voor de uitzuivering van intercompany getallen. Bottomline waarden als geconsolideerd resultaat, het aandeel van derden daarin en de resultaatsaandelen in dochters met vermogensmutatie worden geleverd door de Somproduct Excel functie. Wie tenslotte nog overdreven afschrijvingen wil corrigeren kan zich daartoe laten bijstaan door de UDF LineaireBoekwaarde. Consolidatie is gelukkig niet altijd een plicht. Maar de ervaring leert dat ook kleinere ondernemingen die feitelijk één geheel vormen vaak behoefte hebben aan een globaal beeld. Hoe zouden balans, resultaten en historieken er nu of op moment x hebben uitgezien als er slechts één vennootschap was geweest? Daarom bestuderen we in deze workshop ook een aantal technieken voor de integrale fusie van de boekhoudingen van twee of meer zulke vennootschappen. We doen dat aan de hand van samengevoegde grootboekhistorieken, waaruit met enkele Excel functies en formules in een handomdraai ALLE boekingen worden aangewezen en verwijderd die te wijten zijn aan de opsplitsing in twee of meer juridische eenheden. Met de nodige draaitabeltechnieken bekomt men dan balansen en resultaten die nog verder gaan dan gewone consolidatie.

43

WAArDErINg vAN WErkEN IN UITvoErINg Een bijzonder nuttig seminarie voor bedrijfsrevisoren, boekhouders, accountants en financiële managers in de bouwsector. Het begint met een grondige mathematische uiteenzetting van de percentage of completion en de completed contract methode. Daarna worden de analytische grootboekrekeningen uit de boekhouding gehaald en met diverse draaitabellen geanalyseerd.

Er wordt uitsluitend gewerkt met standaard Excel formules. Verticale en horizontale zoekfuncties en vooral de somproduct functie zorgen voor een razend snelle waardering of controle. Het effect van het in- of uitsluiten van een kostensoort of van een verandering van waarderingsmethode is meetbaar in een handomdraai. We analyseren grafisch individuele werven en berekenen hun rentelast aan de hand van kostenoppervlakten en somproduct functies.

44

TEST UZELF OP DE NODIGE EXCEL KENNIS • • • • • • • • • •

Kent u het verschil tussen celverwijzingen A1 $A1 A$1 en $A$1 Weet u hoe een bereik of een heel blad te “selecteren”? Kunt u kolommen of rijen invoegen, knippen of kopiëren en plakken? Kent u minstens een paar standaard functies? Bent u vertrouwd met het menu “celeigenschappen”? Kunt u vlot cellen slepen, een blad verplaatsen, kopiëren, verwijderen en zijn naam wijzigen Weet u hoe men rijen “sorteert” volgens één of andere kolom? Kent u de belangrijkste “opties” in het menu “Extra” (of “Tools”)? Kunt u kop- en voetteksten maken? Kunt u waarden zoeken en vervangen?

45

REALIA Plaats en datums: De workshops en seminaries worden gepland in de provincies Oost Vlaanderen, Antwerpen, Limburg en Vlaams Brabant. Voor kalender en locaties: zie www.maws.be. MAWS behoudt zich het recht voor die exacte locatie tot een week vooraf te wijzigen binnen een straal van 15 km. De volledige workshopreeks loopt over 10 maandelijkse sessies van september tot juni. Prijs: omvat altijd de inschrijving, dranken bij onthaal en pauzes. In de prijzen van de workshops zijn bovendien een 3-gangen-lunch en de terbeschikkingstelling van de computer begrepen alsook, voor strikt eigen gebruik, de voorbeelden, de modellen en de UDF’s die daarbij horen. Voor prijzen zie www.maws.be Inschrijving, facturatie en betaling: Met project wordt verder bedoeld: hetzij het seminarie, hetzij de aparte workshop, hetzij de hele workshopreeks waarop men voor een bepaalde locatie inschrijft. Bij minder dan acht inschrijvingen, uiterlijk 21 kalenderdagen vóór de aanvang van het project wordt het volledig geannuleerd. Anderzijds wordt het aantal deelnemers aan de workshops doelbewust beperkt tot vijftien. Inschrijven kan via het formulier op www.maws.be of met een ondertekend kopie van dat formulier via fax aan 015/248610. De “zetels” worden toegewezen in chronologische volgorde van de inschrijvingen. De inschrijving verbindt de inschrijver indien het project doorgaat. Zodra dat vaststaat wordt de factuur voor het hele project naar de inschrijver gestuurd. Zij dient betaald te worden binnen de tien dagen na ontvangst. Duur: Elke workshop begint om 9.00 uur, duurt tot 17.00 uur en geeft recht op 7 uur krediet voor permanente vorming. Onthaal vanaf 8.30 uur. De hoorseminaries duren van 8.30 uur tot 12.30 uur en geven 4 uur PV krediet. Onthaal vanaf 8.15 uur. Coach: Herman Van Noten is licentiaat T.E.W. (UFSIA 1971) en studeerde tax management aan VLEKHO (1983-84). Accountant-Belastingconsulent sinds 1977. Doceerde van 1977 tot 2000 financieel en fiscaal management bij Syntra Kempen en het Instituut voor Management te Geel. Sinds 2005 coacht hij voor Fiscaal Informatief de seminaries Excel voor Accountants. Tot einde 2007 afgevaardigd bestuurder en teamleider kwantitatieve besluitvorming bij ACS Accountants en Belastingconsulenten. Herman is zaakvoerder van g.c.v. MAWS en legt zich sinds 1 januari 2008 uitsluitend toe op seminaries en workshops omtrent financiële en fiscale besluitvorming. Hij ontwikkelde vanuit zijn 32-jarige praktijk zelf al de functies en modellen die in deze brochure beschreven werden. Didactisch Materiaal: In de hoorseminaries wordt enkel gewerkt met syllabus en schermprojecties. In de workshops krijgen de deelnemers ook een laptop met numeriek klavier ter beschikking waarop zij interactief meewerken. Die computers zijn uitgerust met Word en Excel, beide in de versies 2000 en 2007. Er wordt echter standaard gewerkt met Excel 2000 omwille van de ruimste bekendheid.

46

Bij de inleiding worden enkele tips gegeven voor het snel nemen van foto’s en nota’s. Elke deelnemer wordt verwacht een USB memory stick bij te hebben.

MAWS gewone commanditaire vennootschap Zetel:2222 ITEGEM, Sint Guibertusplein 15 Ondernemingsnummer: 0473.937.347 Telefoon: 0472.837344 Fax: 015/248610 E-mail: [email protected] Web: www.maws.be IAB lid 223143 3N01 BEA opleidingsverstrekker nummer DV.O105167 Q*for certificaat 07800

47