Financiering Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) Team HBSC-Nederland Universiteit Utrecht, faculteit Algemene Sociale Wetenschappen Prof. Dr. W. Vollebergh (projectleiding) Prof. Dr. T. ter Bogt Dr. G. Stevens Dr. T. Huijts Drs. M. de Looze Drs. R. Gommans Trimbos-instituut Drs. E. Baarda Drs. S. van Dorsselaer Dr. J. Verdurmen Sociaal en Cultureel Planbureau Dr. S. de Roos
Uitvoering dataverzameling Trimbos-instituut Contactgegevens voor scholen: Drs. Eline Baarda Drs. Saskia van Dorsselaer
telefoon: 030-295 93 87 telefoon: 030-297 11 10
E-mail:
[email protected] Website: www.hbsc-nederland.nl
Trimbos-instituut Postbus 725 3500 AS Utrecht www.trimbos.nl T: 030-2971100
Gezondheid en Welzijn van scholieren: HBSC-Nederland Het onderzoek Gezondheid en Welzijn van Scholieren maakt deel uit van de internationale studie HBSC (Health Behaviour in School-aged Childeren). Dit onderzoek wordt (sinds 1986) elke 4 jaar in meer dan 40 landen wereldwijd (Europa, Amerika, Canada) uitgevoerd. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) coördineert het onderzoek, omdat zij het van groot belang vindt dat er een goed beeld ontstaat van de gezondheidssituatie en het welbevinden van scholieren in Europa. In Nederland doen 7500 scholieren mee aan het onderzoek. In het najaar van 2013 wordt dit onderzoek voor de vierde keer in Nederland uitgevoerd. Wat maakt dit onderzoek belangrijk?
Belangrijke landelijke gegevens voor preventie. U plukt als school de vruchten van deze kennis. Het onderzoek biedt inzichten in de gezondheid en leefstijl van de leeftijdsgroep waar u mee te maken heeft. Het geeft zo de informatie die nodig is om te bepalen waar preventieprogramma’s zich op zouden moeten richten, en verbetert ook de mogelijkheid om preventieprogramma's voor scholen meer op maat te maken (voorbeelden zijn ouders betrekken in alcoholpreventie en gerichte preventie op VMBO-scholen).
Belangrijke landelijke gegevens voor jeugdbeleid. De gegevens van het HBSC-onderzoek worden vaak door GGD'en gebruikt om hun regionale cijfers mee
te
vergelijken.
beleidsmaatregelen
en
Ook
vormt
rapporten
het die
onderzoek
een
beeld
de
basis
schetsen
van
voor de
gezondheidstoestand van de Nederlandse jeugd.
Vergelijking met andere landen Er worden identieke gegevens verzameld over jongeren in bijna alle Europese landen en daarbuiten. Hiermee kunnen we Nederlandse scholieren vergelijken met scholieren in andere landen en zien waar onze jongeren in opvallen. De onrust over het hoge alcoholgebruik bij jongeren (Nederlandse jongeren zijn de ‘zuipschuiten van Europa’) was gebaseerd op de gegevens van onze onderzoeken. Gelukkig konden we daarna ook laten zien dat het alcoholgebruik bij de jongste groepen weer afnam. Zonder deze onderzoeken zou dat niet mogelijk zijn geweest. Ook het resultaat dat jongeren in Nederland tot de gelukkigste van Europa behoren, komt uit de HBSC-studie.
Verder dan het meten van gedrag. Het onderzoek zoekt ook naar factoren die het gedrag van jongeren kunnen beïnvloeden. Zo is het niet alleen interessant hoevéél jongeren roken of stress hebben, maar ook of dit bijvoorbeeld samenhangt met schoolkenmerken en de situatie thuis.
Hoe gaat het onderzoek op scholen in zijn werk? Omdat wij weten dat scholen veel verzoeken krijgen om onderzoek, zorgen wij ervoor dat u zo min mogelijk werk hebt aan het geheel. Daarom komt er een onderzoeksassistente langs die de vragenlijsten afneemt en het onderzoek verder verzorgt. Dit neemt een lesuur in beslag. Deelname van groep 8 in het Basisonderwijs. Bij basisscholen vragen wij om deelname van de leerlingen uit groep 8. Als er meerdere groepen 8 op de school zijn zal er een selectie worden gemaakt. De selectie van klassen op het Voortgezet Onderwijs In september 2013 wordt bij de deelnemende scholen een lijst van klasnamen van de eerste vier leerjaren opgevraagd. Uit die lijst wordt door de onderzoekers een willekeurige selectie van klassen gemaakt. Van elk leerjaar wordt één klas geselecteerd; afhankelijk van de schoolgrootte gaat het om drie tot vijf klassen per school. De afname van de vragenlijsten Zodra bekend is welke klassen meedoen aan het onderzoek, neemt een onderzoeksassistent van het Trimbos-instituut contact op om een afspraak te maken voor de afname van de vragenlijsten in oktober of november 2013. De vragenlijsten worden klassikaal, schriftelijk afgenomen. Het invullen van de vragenlijsten neemt één lesuur in beslag. Wij verstrekken een voorbeeldbrief die gebruikt kan worden om de ouders over het onderzoek te informeren. Deze brief kan enkele dagen vóór de afname van de vragenlijsten aan de leerlingen worden meegeven. De schooldirectie wordt gevraagd om enkele vragen over de school en het schoolbeleid in te vullen. Het beantwoorden van deze vragen duurt ongeveer 5 minuten. Onderzoek onder ouders op het voortgezet onderwijs Om ook een beeld te krijgen van de invloed van de opvoeding op jongeren, krijgen alle leerlingen op het voortgezet onderwijs een vragenlijst voor hun ouders mee. Ouders kunnen deze vragenlijst invullen en kosteloos terugsturen naar het Trimbos-instituut. Ook aan dit deel van het onderzoek zult u geen werk hebben.
Privacy De gepubliceerde onderzoeksgegevens zijn niet herleidbaar tot individuele leerlingen, scholen of ouders. De leerlingen wordt uitdrukkelijk gevraagd om niet hun naam te vermelden op de vragenlijst. De onderzoeksassistente benadrukt dat wij zorgvuldig met de gegevens zullen omgaan en neemt de ingevulde vragenlijsten mee in een dichte enveloppe. Als dank voor uw deelname Alle deelnemende scholen ontvangen in het najaar van 2014 een rapport met de belangrijkste onderzoeksresultaten. Een Basisschool ontvangt een cadeaubon van 20 euro waarmee voor groep 8 iets leuks kan worden gekocht. Scholen voor Voortgezet Onderwijs ontvangen een DVD van de televisieserie 'Roes' inclusief een docentenhandleiding. Deze 11-delige serie gaat over alcohol en drugs en zet jongeren aan na te denken over het verantwoord gebruik van genotmiddelen.
Tijdsplanning Mei/juni 2013 Scholen worden uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek. Ook scholen die besluiten om niet deel te nemen aan het onderzoek worden verzocht via het antwoordformulier enkele vragen over de school te beantwoorden. Deze informatie is belangrijk voor ons onderzoek. Augustus/september 2013 Deelnemende VO-scholen ontvangen een formulier met het verzoek om hierop het overzicht van alle klassen (klasnamen, niet de namen van leerlingen) van de eerste vier leerjaren in te vullen. Oktober en november 2013 De onderzoekers kiezen van elk leerjaar willekeurig één klas uit (afhankelijk van de schoolgrootte drie tot vijf klassen per school). Enkele dagen later wordt de school gebeld om een afspraak te maken voor de afname van de vragenlijsten. Ook ontvangt de school een brief waarmee de ouders van te voren geïnformeerd kunnen worden over het onderzoek. Een medewerker van het Trimbos-instituut komt de vragenlijsten in de klassen afnemen. Na afname van de vragenlijsten ontvangt de school het lespakket of de cadeaubon. November 2014 Scholen ontvangen het landelijke onderzoeksrapport.
