Les over ‘auteursrecht’ – tekst niveau A
Films kijken op internet: verboden of niet? Veel mensen kijken graag naar films. Jij ook? Als je zin hebt om een film te zien, kun je natuurlijk naar de bioscoop gaan. Maar je kunt ook thuis films kijken. Dan hoef je de deur niet uit en kun je lekker onderuit hangen op je eigen bank. Je kunt thuis films kijken op dvd, of op internet. Maar, mag dat eigenlijk wel altijd? 5
10
15
20
25
30
35
Films maken Er worden allerlei soorten films gemaakt: kinderfilms, griezelfilms, avonturenfilms, tekenfilms en romantische films. Het maken van een film kost veel tijd en geld. Want er werken altijd veel mensen mee aan een film. Er zijn mensen die het verhaal bedenken en schrijven, mensen die de muziek maken, mensen die de camera bedienen, en natuurlijk de acteurs die in de film spelen. En bij een tekenfilm moet iemand die duizenden tekeningen maken. Al die mensen krijgen betaald voor het werk dat ze doen voor de film. Daarom moet je betalen als je naar de bioscoop gaat, of een dvd van een film koopt. Films kijken Als je een film wilt zien, kun je dus naar de bioscoop gaan. In elke grote stad is er wel een te vinden. Om naar binnen te mogen, moet je wel eerst een kaartje kopen. Dat geld is voor de mensen van de bioscoop, maar ook voor de makers van de film. © Flash.pro / http://www.royan.com.ar / Maar steeds meer mensen kijken lekker thuis naar films. Op dvd, CC-BY-SA-3.0 maar steeds vaker ook via internet. Die films kun je vinden op speciale websites, zoals iTunes, Netflix, Videoland, HBO of Pathé Thuis. Je betaalt aan de site om een film te kunnen bekijken. Dat is dus net zoiets als een kaartje kopen in de bioscoop. Maar op sommige sites kun je de films bekijken zónder te betalen. Daar kun je dus gratis de allernieuwste films zien. Maar dat is meestal verboden. Omdat die sites geen toestemming hebben van de filmmakers. Toestemming Als je iets maakt, dan mag je zelf bepalen wat er met jouw werk gebeurt. Dat staat in de wet. Een filmmaker mag dus zelf bepalen waar en hoe de film te zien is. Ook schrijvers, tekenaars, fotografen en muzikanten zijn makers. Ook zij mogen zelf beslissen wat er met hun teksten, tekeningen, foto’s of liedjes gebeurt. Als jij naar hun werk wilt kijken of luisteren, of het wilt gebruiken, kan dat niet zomaar. De maker moet jou daar toestemming voor geven. Eerlijk Het is dus prima om thuis films te kijken. Of om naar muziek te luisteren op internet. Als je maar toestemming hebt van de makers. En misschien moet je er dan iets voor betalen. Maar dat is wél zo eerlijk. Alle mensen die aan een film of muziekstuk gewerkt hebben, moeten daar toch iets voor terug krijgen? En met dat geld kunnen ze ook weer nieuwe films en nieuwe muziek maken. Zo heb jij steeds weer wat te kijken en luisteren! Bronnen: www.thecontentmap.nl; http://jeugdjournaal.nl/item/780709-popcorn-time-steedspopulairder.html; www.nu.nl/internet/3797052/vijf-vragen-illegale-streamingdienst-popcorn-time.html
De maker moet jou daar toestemming voor geven. de toestemming = het goed vinden pagina 1 van 12
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
Tekst lezen en een tekstschema invullen Je gaat straks bij opdracht 2 de tekst samenvatten. In een samenvatting vertel je in het kort waar de tekst over gaat. 1. Lees eerst de tekst en onderstreep de woorden en stukjes van zinnen die belangrijk zijn.
Als je een samenvatting moet maken, is het handig om een schema van de tekst te maken. Bij de tekst van vandaag ga je een tekstschema invullen. 2. Kies bij elk kopje uit de tekst twee dingen die bij dat stukje tekst horen. Schrijf die bij de juiste camera. Lees eerst alle stukjes en woorden die hieronder staan. Streep steeds door wat je al hebt ingevuld.
betaald worden voor je werk - betalen is wél zo eerlijk - de maker bepaalt meewerken aan een film - naar de bioscoop gaan - nieuwe films maken speciale websites - toestemming geven
Films maken
pagina 1 van 12
pagina 1
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
Films kijken
© Jorge Royan / http://www.royan.com.ar / CC-BY-SA-3.0
Toestemming
Eerlijk
pagina 2 van 12
pagina 2
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
De tekst samenvatten 1. Lees de uitleg.
Samenvatten is in het kort vertellen waar een tekst over gaat. Je vertelt in een paar zinnen wat het belangrijkste is. Je kunt vaak bij een stukje tekst in één of twee zinnen vertellen wat het belangrijkste is. Als je deze zinnen van alle stukjes dan achter elkaar leest, heb je een samenvatting. Kijk bij het maken van een samenvatting naar het kopje van een stukje tekst. Daaraan kun je vaak al zien wat het belangrijkste van dat stukje is.
2. De tekst ‘Films kijken op internet: verboden of niet?’ bestaat uit een inleiding en vier stukjes tekst. Vat de tekst samen. Lees elk stukje en bespreek wat de belangrijkste informatie is. Kies dan het goede antwoord. 3. Lees het stukje onder ‘Films maken’. Bespreek de belangrijkste informatie. Kies dan A, B of C. A. Er werken veel mensen aan een film. Zij krijgen betaald voor hun werk. Daarom kost het geld om een film te bekijken. B. Er werken veel mensen mee aan een film. Er zijn acteurs, mensen die muziek maken of mensen die duizenden tekeningen maken. C. Er worden allerlei soorten films gemaakt: kinderfilms, griezelfilms, avonturenfilms en romantische films. 4. Lees het stukje onder ‘Films kijken’. Bespreek de belangrijkste informatie. Kies dan A, B of C. A. Je kunt films zien in de bioscoop of thuis. Thuis kun je naar een dvd kijken of op internet een film zien. Dat mag alleen op sites met toestemming van de makers. B. Op sommige sites kun je gratis naar de allernieuwste films kijken. Dat is meestal verboden omdat die sites
© Flash.pro / http://www.royan.com.ar / CC-BY-SA-3.0
geen toestemming hebben van de filmmakers. C. Steeds meer mensen kijken thuis naar films. Ze kijken op speciale websites, zoals iTunes, Netflix, HBO of Pathé Thuis. Je betaalt aan de site om een film te zien.
pagina 3 van 12
pagina 3
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
5. Lees het stukje onder ‘Toestemming’. Bespreek de belangrijkste informatie. Kies dan A, B of C. A. Een maker bepaalt wat er met zijn werk gebeurt. Als je zijn werk wilt gebruiken of bekijken moet hij jou toestemming geven. B. Je mag niet zomaar naar het werk van een filmmaker, een fotograaf, een tekenaar of een muzikant kijken of luisteren. C. Makers, zoals fotografen, tekenaars of muzikanten, mogen zelf beslissen wat er met hun foto’s, tekeningen of liedjes gebeurt. 6. Lees het stukje onder ‘Eerlijk’. Bespreek de belangrijkste informatie. Kies dan A, B of C. A. Alle mensen die aan een film of muziekstuk hebben gewerkt, moeten daar iets voor terug krijgen. B. Je mag thuis ook films kijken, als je maar toestemming hebt van de filmmaker. Want dat is eerlijk. C. Met het geld dat jij betaalt, kunnen filmmakers weer nieuwe films maken en die kun jij dan bekijken.
Vragen over de tekst beantwoorden 1. Lees regel 22-23: Dat is dus net zoiets als een kaartje kopen in de bioscoop. Wat wordt bedoeld met Dat? __________________________________________________________________ 2. Lees het stukje onder ‘Toestemming’. Waarom moet de maker toestemming geven als jij naar een filmpje wil kijken op internet? __________________________________________________________________ 3. Lees regel 28: Als je iets maakt, dan mag je zelf bepalen wat er met jouw werk gebeurt. Welk woord in datzelfde stukje tekst betekent bijna hetzelfde als bepalen? __________________________________________________________________ 4. Lees regel 34-35: En misschien moet je er dan iets voor betalen, maar dat is wél zo eerlijk. Waarom is het eerlijk dat je soms moet betalen? _________________________________________________________________
pagina 4 van 12
pagina 4
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
5. Kijk jij liever naar films in de bioscoop? Of kijk je liever thuis? Waarom? _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Leerdriehoek invullen over deze les
Vul hier 1 ding in dat je al wist.
Vul hier 2 vragen in die je nog hebt.
1
2
1
1
Vul hier 3 dingen in die je geleerd hebt.
2
3
pagina 5 van 12
pagina 5
Les over ‘auteursrecht’ – opdrachten niveau A
Stemmen met je voeten
Jullie gaan een spel spelen. In de klas zijn twee vakken: 1. Ja, mee eens 2. Nee, niet mee eens Je juf of meester leest steeds een zin voor. Kies bij elke zin je antwoord: Ja, mee eens of Nee, niet mee eens. Let op: kies echt zelf en bedenk ook waarom je kiest voor ja, mee eens, of nee, niet mee eens. Ga niet iemand zomaar nadoen.
pagina 6 van 12
pagina 6
Les over ‘auteursrecht’ - handleiding niveau A
Handleiding niveau A
Dit is een speciale les over auteursrecht, gemaakt in opdracht van de Federatie Auteursrechtbelangen in het kader van de Week van de Mediawijsheid 2015. De les kan echter ook op een later moment ingezet worden. Bij deze les zijn alleen Nieuwsbegrip Basismaterialen beschikbaar. Er is dus geen tweede tekst in XL en er zijn ook geen online woordenschatoefeningen.
Onderwerp
Auteursrecht
Strategie
Vragen stellen
Sleutelschema
Tekstschema (selecteren en ordenen)
Extra opdrachten
Leerdriehoek (Opdracht 4) om de les te evalueren en een discussievraag (opdracht 5) naar aanleiding van stellingen.
Clib-niveau
38,5/6
Voor elke leerling: ●
de tekst Films kijken op internet: Verboden of niet? (niveau A);
●
bijbehorende opdrachten voor niveau A;
●
Voor abonnees van Nieuwsbegrip: het stappenplan met woordhulp (op de website bij Download & print, tabblad Stappenplannen);
●
Voor opdracht 5: maak twee paar voetstappen van karton met daarop de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS. Zie het kopieermodel aan het eind van deze handleiding.
Voorspellen: Doe het voorspellen van de inhoud van de tekst hardop klassikaal/ drietallen
denkend voor. Maak gebruik van de titel, de tussenkopjes en het plaatje en laat zien hoe u uw voorkennis inzet bij het voorspellen van wat de tekst u zal vertellen over het onderwerp van de tekst. Houd het voorspellen kort. Uitleg en tekst lezen: Bespreek gezamenlijk de uitleg. Vertel de leerlingen dat ze straks de tekst gaan samenvatten. Als je een samenvatting moet maken, is het handig om tijdens het lezen belangrijke woorden te onderstrepen. Doe hardop denkend voor hoe je bij het eerste stukje van de tekst
pagina 1 van 12
pagina 1
Les over ‘auteursrecht’ - handleiding niveau A
(onder het kopje ‘Films maken’) belangrijke woorden selecteert en daar een of twee samenvattende zinnen van maakt. (Overigens hoeven de leerlingen in deze les nog niet zelf samenvattende zinnen te maken; ze kiezen het juiste antwoord uit drie.) Laat de leerlingen vervolgens in drietallen de tekst actief lezen aan hand van het stappenplan. Tijdens het lezen onderstrepen ze belangrijke woorden en stukjes van zinnen. Tekstschema invullen: Neem de uitleg bij de opdracht gezamenlijk door. Laat de leerlingen in drietallen werken. Ze bespreken welke van de gegeven ‘zinnetjes’ bij welk kopje horen. Bespreek de antwoorden klassikaal na. Kijk ook terug op de voorspelling die de leerlingen hebben gedaan over de inhoud van de tekst. Klopte hun voorspelling? Antwoorden: Zie antwoorden achteraan deze handleiding. Samenvatten: Neem de uitleg gezamenlijk door. Het tekstschema drietallen/ individueel
dat de leerlingen bij opdracht 1 hebben gemaakt, heeft ervoor gezorgd dat ze al actief met de tekst aan de slag zijn geweest. Doe de eerste vraag over de tekst onder het kopje (‘Films maken’) gezamenlijk. Hierbij kunt u gebruikmaken van de belangrijke woorden die u bij het modelen in opdracht 1 heeft geselecteerd. Laat de leerlingen vervolgens in drietallen bij de overige vier stukjes kiezen welke zin de belangrijkste informatie van het stukje weergeeft. Bespreek de antwoorden met de leerlingen. Heeft het maken van een tekstschema (bij opdracht 1) geholpen bij het kiezen van de belangrijkste informatie? Antwoorden: Zie antwoord achteraan deze handleiding. Vragen over de tekst beantwoorden: Laat de leerlingen in
drietallen
drietallen de vragen beantwoorden. Bespreek de antwoorden klassikaal na. Antwoorden: Zie antwoorden achteraan deze handleiding. Leerdriehoek invullen over de les: Om de les te evalueren vullen
individueel
de leerlingen individueel de leerdriehoek in. Bovenaan zetten ze 1 ding dat ze al wisten. In het midden schrijven ze 2 vragen die ze nog hebben naar aanleiding van de les. En onderaan schrijven ze 3 dingen die ze in deze les geleerd hebben. Bespreek de leerdriehoeken klassikaal. Hoe zouden de vragen die de leerlingen nog hebben, beantwoord kunnen worden?
pagina 2 van 12
pagina 2
Les over ‘auteursrecht’ - handleiding niveau A
Stemmen met je voeten: Voor deze opdracht maakt u met behulp klassikaal
van het kopieerblad achterin de handleiding twee paar voetstappen van karton met daarop de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS. Leg deze op twee plekken op de grond in de klas. Bijvoorbeeld in twee hoeken. Lees onderstaande stellingen een voor een op. Kinderen gaan na elke stelling op het antwoord van hun keus staan. Stellingen: 1. Het is stom dat je moet betalen om films thuis op je eigen computer te bekijken. 2. Gratis films zijn vaak veel minder leuk dan films waar je voor moet betalen. 3. Als jouw buurjongen een filmpje van zichzelf maakt tijdens het skaten en hij zet dat filmpje op zijn facebook dan mag jij daar naar kijken zónder te betalen. 4. Als ik iets maak, zoals een filmpje of een schilderij, mag iedereen daar gratis naar kijken. 5. Je moet alleen betalen om goede films te kunnen zien. Voor slechte hoef je niet te betalen. Vraag steeds na elke stelling aan een of twee leerlingen waarom ze die plaats gekozen hebben. Nadat leerlingen hun keus hebben toegelicht, vraagt u of de leerlingen na het horen van de standpunten misschien van antwoord willen veranderen. Doe hetzelfde met de andere stellingen.
pagina 3 van 12
pagina 3
Les over ‘auteursrecht’ - handleiding niveau A
Films maken meewerken aan een film betaald worden voor je werk Films kijken naar de bioscoop gaan speciale websites Toestemming toestemming geven de maker bepaalt Eerlijk nieuwe films maken betalen is wél zo eerlijk
3.
A
4.
A
5.
A
6.
A
1.
Geld betalen aan de site om een film te mogen zien.
2.
De maker moet toestemming geven, omdat hij mag bepalen wat er met zijn werk gebeurt. Je moet dus toestemming hebben om te kijken. En soms moet je dan iets betalen. Dat is eerlijk.
3.
beslissen
4.
Filmmakers hebben hard gewerkt aan de film en moeten daar iets voor terugkrijgen.
pagina 4 van 12
pagina 4
Les over ‘auteursrecht’ - handleiding niveau A
Kopieerblad
Stemmen met voeten
pagina 5 van 12
pagina 5
