Wnr rs cHRoNrscHE ? INSUFNCIËruNE VENEUZE ;\ ders zijn bloedvatendie zorgenvoor de terugstroom /1van het bloed naar het hart. Door lange tijd te staan of te zitten, doet het gewicht van het bloed de aders uitzetten.De wand van gezonde venen (aders) is sterk genoeg om tegen deze druk te weerstaan en blijft dus o n a a n g e t a s tF. r a g i e l ev e n e n d a a r e n t e g e nz e t t e ng e m a k k e l i j ku i t e n m a k e n h e t m o e i l i j ko m h e t b l o e dt e r u g n a a r het hart te brengen.Dit wordt erkend als een aangetaste v e n e u z e c i r c u l a t i e .W a n n e e r d e z e s i t u a t i e c h r o n i s c h wordt, met een hoog risico op complicaties, spreekt m e n . v a nc h r o n i s c h ev e n e u z ez i e k t e . Recente studies hebben aangetoond dat deze situa t i e c h r o n i s c h ei n f l a m m a tie (ontsteking)veroorzaakt. Wanneer het bloed in de venen van de benen blijft staan, gaan witte bloedcellen doorheen de venen n a a r d e w e e f s e l s( s p i e r e n , vet, huid), waat ze stoffen vrijstellen die chronische ontsteking veroorzaken en die pijnlijke benen, zwellingen en graduele vers l e c h t e r i n gv a n d e h u i d e n het onderhuids weefsel tot gevolg geven. De veneuze circulatie brengt het bloed terug naar het hart en de longen.
Dit mechanismekan geleidelijkaangetastworden en zo r zoalsveneuzeulcera,veroorzaken. ernstigecomplicaties,
l-\e veneuze ziekte begint meestal met een gevoel V v a n z w a r e e n p i j n l i j k eb e n e n . p i j n t e r h o o g t e v a n d e v e n e n , g e z w o l l e nv o e t e n o f e n k e l s n a a r h e t e i n d e v a n d e d a g t o e o f b i j w a r m e t e m p e r a t u r e na, l s o o k h e t s p o n t a a nv e r s c h i j n e nv a n k l e i n ea d e r t j e so p d e b e n e n . I n e e n v e r d e rs t a d i u m ,s o m s j a r e n l a t e r ,k a n d e z w e l l i n g ( o e d e e m )v a n d e v o e t e n o f e n k e l sp e r m a n e n ta a n w e z i g b l i j v e n . D e s p a t a d e r sw o r d e n g r o t e r e n z i c h t b a a ra l s blauwachtige kronkelende koorden op de benen. C o m p l i c a t i e sk u n n e n o p t r e d e n e n w o r d e n n o r m a a l g e z i e nu i t g e l o k td o o r f a c t o r e nd i e d e t o e s t a n d k u n n e n verergeren: het hormonenniveau (zwangerschap, m e n o p a u z e .h o r m o n a l es t o r i n g ) ,e e n v e r a n d e r i n gv a n de dagelijkseactiviteitenzoals lang rechtstaanof lang z i t t e n , b l o o t s t e l l i n ga a n h o g e temperaturen. dragen van zware objecten,verdikken,... r
Rechtstaan Vezelarmdieet
Mijn moeder heeft spatailers Loopik een hogetisicoom spataders te kijgen ?
ut$*=@ Overoewicht
tJ
ft*"n',' k\i*\
f"ffi Ik heb sinils een rtjdje spatadere,maar ze doen pre af m toe pijn m ilit aJhankclijk van mijn aetiviteitil ffi de tempeíatuuÍ. Moet ik behandeldwordea? Indien u niet behandeldwordt, kan de veneuzeziekte zich verder ontwikkelen en leiden tot eÍnstige complicaties. Vraag zo snel mogelijk raad aan uw dokter.
De veneuzeziekte is erfelijk. Het risico op opperulakkigeveneuze ziekteis: - 20o/oals geen van de ouders opperulakkigeveneuze insufficiëntiehebben, - 47o/oals éen van de ouders oppervlakkigeveneuze insufficiëntieheeft(25olo voor eenman en 62010 voor eenwouw), - 900/oals beide ouders oppervlakkige veneuze insufficiëntie hebben. AJs je pijn, zware benen, jeuk of gezwollenbenen hebt, raadpleeg uw arts om maatregelen te nemen,dit om complicaties te vermijden.
(.\
Georet aan
m,o"*:n'"n o Roken
*óóÊ"
e2"ud cenetische aanles
Y qï#i
4-ts-
Risicofactoren
A Cornu-Thénard, lmportance oÍ the Familial Fsctor in Varicose Disease. J deÍmatologic surgery and oncology 1994.vo1 20,issue 5, p318-326.
veneuzeziektestartmet symptomen,maarde ziekte l-\e lJevolueert geleidelijk.Daarommoet u zodrau één van de symptomen heeft,zo snel mogelijkuw arts raadplegen. De ziekte kan dan vroegtijdig vastgesteld worden en uw arts kan een preventieve behandeling starten. Het volgende stadium na de symptomen zijn het ontstaan v a n d u n n e , d o n k e r b l a u w e s, m a l l e a d e r s d i e " s p i d e r s " w o r d e n g e n o e m d . I n v e r d e r es t a d i a k u n n e n g e z w o l l e n voeten of enkels (oedeem) permanent blijven, varikeuze venen ernstiger worden en kunnen echte spataders ontstaan. De meest ernstige complicatie is d e v o r m i n g v a n e e n b l o e d k l o n t e irn e e n v a r i k e u z ev e n e (oppervlakkigeflebitis).r
DEVENEUZE Z I E K T EE V O L U E E R. T .. ZONDER B E H A N D E L I NW GO R D TH E TA L S M A A RE R G E R
mttt Symptomen
Telangiëctasieèn Varikeuzevenen
Actief ulcus
Genezen UICUS
Eeí deníl Is ditwaa*
Oedeem
Trofische stoornissen
zei mij ilat wneuze rymptoilcn wnrelf uegaan.
Wanneer veneuze s)'mptomen onbehandeld blijven, worden ze erger met de tijd. Dit proceskan vertraagd ofgestopt worden door aángepasteveranderingen in levensstijl, en indien nodig, andere behandelingen.
moet uw arts raadplegen vanaf de eerste symptomen: pijnlijke benen, zwaartegevoel in de benen, gezwollen voeten of enkels, zichtbare venen of zwart-blauwestrepen die vanzelf verschijnen op de huid, 'prikkend' gevoel, rusteloze benen of beenkrampen. Het is nuttig om uw arts zo snel m o g e l i j k t e r a a d p l e g e nz o d a t e e n v r o e g e d i a g n o s e kan gesteld worden. Preventieve maatregelen en/of een behandeling kan gestart worden om verdere complicatieste voorkomen.I
,ft
WnrurueER srARTDEPREVENTTE
-
preventie moet onmiddellijk gestart worden door I risicofactorente beperken:overgewicht, hormonale storingen, voetaandoeni n gen (platvoeten,holle voeten), h e t d r a g e n v a n s p a n n e n d ek l e d i j e n l a n g e b l o o t s t e l l i n g a a n w a r m t e b r o n n e n .B i j k o m e n d em a a t r e g e l e nm o e t e n o o k g e n o m e n w o r d e n , g e z i e nh e t n i e t m o g e l i j k i s o m a l l e r i s i c o f a c t o r e tne e l i m i n e r e nb v . b e r o e p s m a t i gl a n g moeten rechtstaan,lange reizenmet openbaartransport, e r f e l i j k h e i d ,h o r m o n a l e v e r a n d e r i n g e nd o o r z w a n g e r s c h a p o f m e n o p a u z e .D e z e b i j k o m e n d e m a a t r e g e l e n omvatten regelmatig fysieke activiteit: wandelen, fietn instens s e n , z w e m m e n e n a n d e r eu i t h o u d i n g s s p o r t em 40 minuten per dag. Sporten die plotse druk op de venen veroorzakenzoals squash en tennis worden best vermeden. Tenslotte is een evenwichtigevoeding, rijk aan mineralen en vitaminen en arm aan vetstoffen en geraffineerdesuiker,aanbevolenin de preventievan alle c h r o n i s c h ea a n d o e n i n g e nr.
TEBEScHERMEN AovtEsoM uw BENEN H o u du w b e n e ni n a l l eo m s t a n d i g h e d e n in beweging Als u omwille van uw beroep lang moet rechtstaan of zitten,is het noodzakelijkom in de loop van de dag af en toe wat rond te stappenof enkelecirkelvormige bewegingente maken met de voeten. Ook bij lange reizen met de wagen, het vliegtuig of de trein moet men af en toe rechtstaanen enkele minuten stappen om de veneuzebloedstroomterug op gang te brengen.
Verkieslagetemperaturen Een koudwaterdouche op de benen activeert de veneuzefunctie en vermindert het zwaartegevoelen de pijn. Een wandeling aan de rand van het water combineertverfrissingmet lichamelijkactiviteit.
Bestrijdconstipatieen overgewicht
Een vezelrijkdieet, een goede hydratatie(dagelijks 1,5 liter water drinken) en een beperkte aanvoer van verzadigdevetten maken het mogelijk om 2 zijn voor factorente bestrijdendie verantvvoordelijk een toename van de veneuze druk: constipatieen overgewicht. Te strakkekledij drukt de aders samen en blokkeert de veneuzecirculatie.Draagsoepelekledingstukken en vermijd spannendebroeken,korsetten,ceinturen, en sokkenmet te spannendeelastieken.
Draagsciroeneiln-reteen comfortabelehak Schoenenmet hoge hakkenen ook platte schoenen belemmereneen goedeveneuzeterugkeer.Schoenen met hakkenvan 3 tot 4 cm zijn ideaal.
Bevorder de veneuze terugkeer tijdens de slaap Men kan de stagnatievan het veneuzebloed tijdens de slaap beperkendoor enkelepedaalbewegingente makenvoor het slapengaanen door het voetuiteinde van het bed 10 tot 15 cm hoger te plaatsen.
Masseeruw benenzoveelmogelijk Door de benente masseren.van de voet naar de dij toe, in de richtingvan de veneuzecirculatieverhoogt men de snelheidvan het terugkerenvan het veneuzebloed.
Kiesde juistesport Regelmatigwandelen met aangepasteschoenenis de bestemanier om de veneuzecirculatiete beschermen. Contractiesvan de beenspierenzorgen ervoor dat het bloed in de richtingvan het hart wordt gestuwd.Dat is de reden waarom turnen, fietsen,golfen,dansenof zwemmende terugkeervan hetveneuzebloedbevordert. Sporten zoals tennis, squash, handbal en basketbal worden daarentegenafgeradenomdat ze de venen doen uitzettenen de veneuzeterugkeerafremm€n. ;+*l!{n,,,i.]riir,t
Vermijdwarme omgevingen Warmte stimuleert het uitzetten van de venen. Daarom moetenwarmtebronnenzoalsblootstelling aande zon,epilerenmet hetewas,vloerverwarming, hete baden en saunavermedenworden.
ffi
Raadpleeggeregelduw arts Raadpleeguw arts wanneer u pijn heeft, een zwaartegevoel in de benen, gezwollenenkels of wanneer uw venen zichtbaar worden, zodat de veneuze ziekte vroeg gediagnosticeerdkan worden en preventievemaatregelenen/of een behandelingkan worden gestart.Verteluw dokter indien u zwangerbent of indien u hormonen gebruikt, gezien beide de veneuze symptomen KUnnenverergeren.
i ONTHOUDI
oM uw vENEUZE OrrerurrucEN C I R C U L A TT I EE V E R B E T E R E N
Welrr aeHRNoerrNceN,À rur ZIJNBESCHIKBAAR ? ( b i j v o o r b e e l dD a f l o n @5 0 0 ) v e r m i n d e r e n flebotropen I de activatie van de witte bloedcellen, welke aan de basis liggen van het ontstekingsproces.Bovendien versterkenze ook de veneuzetonus en vertonen daarbij o n m i d d e l l i j k ev e r b e t e r i n gv a n s y m p t o m e n e n v a n d e c o n d i t i ev a n d e v e n e u z ew a n d .
M a a k k r a c h t i g et r a p b e w e g i n g e n m e t u w b e n e n( f i e t s e n ) 15tot 20 keer
K r u i s e n s p r e i d u w b e n e nt e r w i j l u z e g e s t r e k th o u d t 1 0t o t 1 5 k e e r
/4.
,6'\
T e k e nk l e i n ec i r k e l sm e t g e s t r e k t eb e n e n tot 10 keer
L o o po p u w h i e l e n g e d u r e n d e3 0 s e c o n d e n
K a n t e lu w g e w i c h tv a n d e h i e l e n naarde tenenen omgekeerd 10tot 15 keer
P l o o iu w t e n e n v o o r - e n a c h t e r w a a r t s( b u ig / s t r e k )t e r w i j l u w b e n e n g e s t r e k tb l i j v e ne n l i c h t o p g e h e v e nz i j n tot 20 keer
Ga op de toppen van de tenen staan 10 tot 15 keer
Breng uw voeten afwisselend s a m e ne n d a n w e e r u i t e l k a a r 10tot 15 keer
Flebotropenworden gebruikt als behandelingvoor de symptomen van de veneuze ziekte. H e t d r a g e n v a n c o m p r e s s i e k o u s e kna n n u t t i g z i j n o m betere steun te bieden gedurende lange periodes van rechtstaan,langevliegtuigreizenof andererisicoperiodes z o a l s z w a n g e r s c h a p .D e b e h a n d e l i n g v a n v a r i k e u z e v e n e n i s g e b a s e e r do p s c l e r o t h e r a p i ec,h i r u r g i eo f l a s e r behandeling. Vandaag de dag is chirurgie minder invasief en kan dus uitgevoerd worden onder lichte verdoving. L a s e r m e t h o d e sw o r d e n g e b r u i k t o m k l e i n e z i c h t b a r e varikeuzevenen en grote spataderste behandelen,maar ook voor specifiekeindicatieswelke enkel je dokter kan b e p a l e n r.
Heeft u familieleden (vader of moederl met spataders?
fi#
Nee Eénouder Beideouders Beideouders,waarvan één met complicaties (beenulcus)
flï
w& a?ftttqípttizo ee-up/
Beste, Dezesnellevragenlijstlaat u toe om na te gaan of u een risico loopt op het al dan niet ontwikkelenvan de veneuzeziehe. Beantwoordalle vragen en tel de scores(rechts)op, om nadienuw resultaatte weten.
Wandeh, zwemt, Íietst, iogt enloÍ Íitnesst u? Ja, minstens3 uur per week Minderdan 3 uur per week Occasioneel(tijdensde vakantie) Nooit Heeft u last van zware benen? Nee. nooit Occasioneel Vaak Bijnaaltijd (pijn in de benen)
Geslacht Man Vrouw
0 1
Leeftiid Jonger dan14jaar Tussen14en29jaar Tussen30 en 45 jaar Ouderdan 45 jaar
0 1 2 2
Hoelanq heeft u al een zittend leven? Actieve levensstijl 1-3jaar 3-10jaar Meer dan 10jaar
0 1 2
Wordt dit zwaaÉegevoel erger door: Warm weer De pil en andere hormonalebehandelingen Menstruatie Heeft u soms qezwollen enkels? Nee, nooit Alleen bij warm weer of gedurendelange reizen per vliegtuig,trein of auto 's Ja, bijna elke dag, maar alleen avonds Ja, elke dag vanaf's ochtends
?
Weeqt u meer dan u zou moqen? Nee Ja,ltot5kg Ja, 5 tot 10 kg Ja, meer dan 10 kg
0 'l
2 3
Hoeveel zwanqerschappen hee'ftu gehad? Geen Eén Twee Meer dan twee Hoelanq zit oÍ staat u terwiil u aan het werk bent? Minderdan 4 uur per dag Tussen4 en 8 uur per dag Meer dan 8 uur per dag Meer dan 8 uur per dag, dikwijls in combinatiemet langetrajectenin de auto,vliegtuig,trein
0 1 z 5
0 1 2 5
Als u bijkomende inÍoÍmatie wenst oveÍ chronische veneuze insufficiëntie, vÍaag raad aan uw arts. Adapted from P. Blanchemaison. Êvaluation pratique du risque veineux: le Phléboscore.ActVasc Int. 200;81:12-15.
