FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN ALGEMENE INSPECTIE VAN DE FEDERALE POLITIE EN VAN DE LOKALE POLITIE

FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN

ALGEMENE INSPECTIE VAN DE FEDERALE POLITIE EN VAN DE LOKALE POLITIE JAARVERSLAG

2006

Adres : Tromflaan, 174, 1160 Brussel (Metro DELTA). Tel : 32 2 676 46 11 Fax : 32 2 676 46 12 Verantwoordelijke uitgever : Luc CLOSSET, Triomflaan,174, 1160 Brussel; De Algemene inspectie dankt de Directie van de interne relaties en de Vertaaldienst in Brussel en in Eupen van de Federale politie voor de hulp bij het uitgeven van dit verslag.

Inhoudstafel

1.

Voorwoord

2.

Organogram

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.

De dienst inspectie (IGIN)

3.1 3.2

Auditopdrachten . . . Inspectieopdrachten

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.

De dienst individuele onderzoeken (IGEO)

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Statistieken 2006 . . . . . . . . . . . . . . De premanentie . . . . . . . . . . . . . . . De partners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De werking van de politiediensten De database Orackle . . . . . . . . . . . Vijf jaar individuele onderzoeken .

5

Dienst statuten (IGST)

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

De raad van beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De paritaire commissie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tuchtrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De algemene inspectie en deontologie . . . . . . . . . . . Evaluatie mandaathouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nationale selectiecommissie voor hogere officieren .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

De gedeconcentreerde inspectie

6.1 6.2 6.3 6.4

Gedeconcentreerde Gedeconcentreerde Gedeconcentreerde Gedeconcentreerde

post post post post

Antwerpen Gent . . . . . Luik . . . . . . Bergen . . .

7

Personneel et logistiek

7.1 7.2

Personneel Logistiek . .

8

Diverse activiteiten

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

JAARVERSLAG 2006

AIG

1

2 4 5 5 18 27 27 32 33 33 40 40 41 42 48 49 57 59 63 68 69 70 71 73 74 74 74 75

1

Voorwoord

In 2006 bestond de Algemene Inspectie (AIG) van de Federale en de Lokale politie vijf jaar. Zij publiceert nu haar vijfde jaarverslag. Bij koninklijk besluit van 20 juli 2001 werden de organisatie en de opdrachten van de nieuwe dienst bepaald en geleidelijk werden ook zijn nieuwe centrale diensten en vier gedeconcentreerde posten in plaats gesteld. De Inspectie, die specifiek belast is met de Federale en Lokale politie, rekruteerde haar politieambtenaren en haar ambtenaren van het administratief en logistiek kader op basis van de nieuwe opdrachten die door de wetgevende en uitvoerende macht werden toegekend. De Algemene Inspectie legde meteen al de nadruk op de ontwikkeling van het aspect ‘audit’ en ‘bemiddeling’ ter ondersteuning van de politiediensten. Natuurlijk mocht zij haar opdrachten inzake inspectie en behandeling van de juridische en administratieve klachten niet uit het oog verliezen, maar zelfs in casu zonder verbetenheid en vóór alles met het oog op preventie en sensibilisering. Er moest ook een onthaalruimte worden ingericht voor de burgers en politieagenten die bij de Inspectie op bezoek kwamen of waren opgeroepen. In 2002 en 2003 kregen de AIG Brussel en de provinciale posten geleidelijk aan hun eigen lokalen die buiten de politiekazernes zijn gelegen of een afzonderlijke toegang hebben. De tussentijdse evaluatie, de selectie en de deelname aan de tuchtprocedure waren het leeuwendeel van de activiteit van de AIG. In 2004 en 2005 kwam de Inspectie, die meer bekendheid genoot bij het grote publiek en de autoriteiten, op kruissnelheid. In 2005 zette de Inspectie niet alleen de bovengenoemde activiteiten voort, maar voerde zij ook een auto-evaluatie uit, bracht interne verbeteringen aan en bereidde wetgevende en reglementaire wijzigingen voor. Zij nam ook deel aan de aanpassingswerkzaamheden van de politiehervorming. 2006 was het jaar om de balans op te maken van de werking van de dienst en zijn structuren te verstevigen met inachtneming van zijn wettelijke verplichtingen. De veiligheid en het welzijn op het werk, de bescherming van de werknemers tegen geweld en ongewenst gedrag op het werk maken het voorwerp uit van precieze richtlijnen.

2

JAARVERSLAG 2006 AIG

De directie van AIG : Generaalinspekteur Luc CLOSSET (midden) omringd door v.l.n.r. Dominique GOEMANNE, Alain SCHOTTEY, Roger TRILLET, Guido VAN WYMERSCH, François ADAM, Beni VAN GUCHT

Ondanks het feit dat de Raad van State de benoeming van de mandatarissen binnen de Federale Politie en de Algemene Inspectie heeft geannuleerd, ging het werk gewoon voort. Zo is de Inspectie in staat om de nieuwe uitdagingen aan te gaan die de politiehervorming –die in 2006 een concrete vorm begon aan te nemen - met zich meebrengt, met het oog op de optimalisering van de werking van de geïntegreerde politie. De Inspectie, die weliswaar scherp toezicht houdt, wil in partnership met de geïntegreerde politie hulp verlenen op het vlak van audits, bemiddeling in conflicten tussen personen. Dankzij haar functionele zelfstandigheid kan zij een objectieve rol vervullen vooral wat benoemingen, evaluatie en tucht betreft. Haar aandacht gaat vooral uit naar transparantie aangezien het jaarverslag onbeperkt wordt verspreid met inachtneming van het beroepsgeheim en de persoonlijke levenssfeer. Het is in die zin dat de Algemene Inspectie haar opdracht wil voortzetten terwijl haar aandacht permanent uitgaat naar het verbeteren van de werking van de geïntegreerde politie op twee niveaus ten bate van de burger.

JAARVERSLAG 2006

AIG

3

2

Organogram

Inspecteur-generaal

Privé-secretaris

Luc Closset

Dominique Goemanne

Adjunct-inspecteur-generaal


Guido Vanwymersch

Roger Trillet

Dienst inspectie (IGIN)

Dienst individuele onderzoeken (IGEO)

Dienst Statuten (IGST)

François Adam

Beni Van Gucht

Alain Schottey

Gedeconcentreerde Inspectieposten

4

Antwerpen

Gent

Bergen

Luik

Michel Rosseneu

Roland Huyge

Michel Leblanc

Eric Adam


Algemene Dienst (IGGA)

3

De Dienst Inspectie (IGIN) De inspectie wordt weliswaar opgericht bij de WGP (7 december 1998) maar het blijft wachten tot 20 juli 2001 vooraleer het organieke KB verschijnt “betreffende de werking en het personeel van de algemene inspectie van de federale politie en van de lokale politie”. In de 2de jaarhelft van 2001 starten de selectieprocedures. De meeste personeelsleden vervoegen de AIG daarom pas in het voorjaar van 2002. Vijf jaar na haar formele oprichting door middel van voormeld KB past het om eveneens terug te blikken op een aantal aspecten van AIG-werking onder de vorm van een beknopt overzicht.

3.1

Auditopdrachten Beknopt overzicht van vijf jaar auditactiviteiten – auditactiviteiten in 2006 en vooruitzichten Volgens het octopusakkoord van 23 mei 1998 en de memorie van toelichting op de WGP (7 december 1998) oefent de algemene inspectie op regelmatige tijdstippen een auditfunctie uit van de lokale politie en van de federale politie. Haar eerste zorg moet vooreerst de dienst of het korps dat ze inspecteert zijn en niet de individuele tekortkoming of disfunctie. Om de vereiste theoretische basisexpertise over audit op te bouwen, verzorgt het opleidingsinstituut van de federale overheid (OFO) in april-mei 2002, op vraag van de IG een opleiding inzake interne controle en audit aan een aantal personeelsleden. Daarnaast volgen twee auditoren een vierdaagse opleiding verzorgd door het “Institute of Internal Auditors” (IIA). De AIG zoekt haar inspiratie in de modellen van COSO (qua interne controle) en van het IIA (inzake interne audit). Beide zijn uitgegroeid tot wereldstandaarden. Ingevolge de Copernicushervorming worden trouwens ook de federale overheidsadministraties (FOD en POD) verondersteld dit model te gebruiken1. De Vlaamse overheid (Gewest, gemeenten en weldra de OCMW’s) heeft gelijkaardige decretale bepalingen. Vanaf september 2002 komen de auditaanvragen – eerst uit het Nederlandstalige landsgedeelte - binnen. De (ontwerpversie van) het allereerste auditrapport wordt afgeleverd aan de korpschef-opdrachtgever van de lokale politie Kouter op 14 februari 2003. In de jaren 2003 en 2004 worden tal van nieuwe audits in een hoog tempo opgestart over het volledige grondgebied. Het betreffen zowel audits op aanvraag, als (1)

Koninklijk besluit betreffende het Intern controlesysteem binnen de federale overheidsdiensten van 26 mei 2002 en Koninklijk besluit betreffende de Interne Audit binnen de Federale overheidsdiensten, 2 oktober 2002. Deze teksten worden bij beslissing van de federale regering op 30 maart 2007 aangevuld met twee nieuwe koninklijke besluiten in deze materie, één over de auditactiviteiten en één over auditcomités.


5

op initiatief2. Op 31 december 2006 staat de teller van auditdossiers, afgewerkt dan wel in behandeling3, op 36. Tijdens de academiejaren 2003-2004 en 2004-2005 wordt telkens een lid van het auditteam door de IG uitgestuurd naar een universiteit voor het behalen van een postgraduaat inzake interne audit. Bedoeling hiervan is de belangrijke auditfunctie zowel theoretisch als praktisch nog sterker te onderbouwen en ze nog meer te laten aansluiten bij de evoluties die het auditgebeuren op internationaal vlak ondergaan. Zo vb. verschijnt in september 2004 een opvolger van het COSO-model4, met name het geïntegreerde raamwerk voor het risicomanagement van de onderneming5, dat in geen tijd dé nieuwe standaard op het vlak van beheersen van risico’s geworden is. Vanaf het jaar 2005 worden enkele auditoren lid van de internationale beroepsvereniging IIA, waardoor toegang tot interprofessionele fora, professionele en methodologische documentatie en ondersteuning, en auditnetwerking (vb. good practices) gegarandeerd zijn. De auditoren nemen er actief deel aan werkgroepen en rondetafelgesprekken. Daarnaast worden enkele contacten gelegd met auditdiensten van buitenlandse politiediensten. Tegelijk worden de mogelijkheden tot samenwerking met de auditdienst van de federale politie afgetoetst. Dit resulteert o.a. in een gezamenlijke conceptietekst rond de notie interne beheersing voor de geïntegreerde politie. In 2006 dient die als uitgangspunt voor het totstandkomen van een omzendbrief over interne controle ter actualisering van de bestaande omzendbrief uit 1994 (voor de toenmalige gemeentepolitie). Essentieel element in een audit is de aanbeveling. De auditoren streven niet naar een maximalisatie van het aantal ervan, wel naar de pertinentie en het realisme. Tot 31 december 2006 werden er bijna 750 geformuleerd en aanvaard. De uitvoering van het merendeel ervan is inmiddels een feit dan wel volop aan de gang. Slechts zeer uitzonderlijk besliste de bevoegde politieke overheid of politiechef bewust tot de niet-omzetting. De laatste fase - opvolging - van de audit is op dat punt cruciaal, aangezien ze er toe bijdraagt dat de gedetecteerde disfuncties worden weggewerkt aan de hand van een verbeterplan opgesteld door de verantwoordelijke van de geauditeerde dienst. De opvolging door de AIG duurt tot zolang alle aanvaarde aanbevelingen zijn omgezet naar de praktijk, ook al gaat het over vele maanden. Een opvallend feit doorheen de jaren is de hoge mate van tevredenheid van de opdrachtgevers (politieke overheden en politiechefs), een uitzondering niet te na gesproken die in de audit niet de meerwaarde meende te zien die hij beoogde. Om de efficiënte inzet van de auditcapaciteit op te drijven werden al vrij snel interne maatre-

(2)

(3) (4) (5)

6

Deze laatste categorie op basis van een jaarlijks actieplan goedgekeurd door de beide voogdijministers van de AIG. In één van de vier auditfasen: studie, terrein, verslaggeving, opvolging Committee Of Sponsoring Organizations (of the Treadway Commission) entreprise risk management integrated framework (ERM)


gelen genomen. Naast een aantal gerichte vakopleidingen, werd ook aan de gedeconcentreerde posten de mogelijkheid geboden om het centrale auditteam in Brussel punctueel of integraal te versterken in functie van de geografische herkomst van de opdrachtgevers. Daarnaast werd de reikwijdte van de initiatief-opdrachten sterk ingeperkt, weliswaar zonder de focus op het risicoaspect te verliezen. Ondanks die maatregelen zorgden de toenemende populariteit van audit, de grote en steeds toenemende werklast van dossiers in behandeling en de beperkte personeelscapaciteit6 voorbehouden aan auditactiviteiten ervoor dat het ritme voor nieuwe opdrachten einde 2005 begon te vertragen. Vooral de audits op initiatief kwamen in de verdrukking ten voordele van deze op aanvraag. Daarom werd aan de voogdijministers gevraagd om de auditcapaciteit te verhogen. De principebeslissing van de regering hieromtrent viel einde 2005. Zes CALogpersoneelsleden mogen op termijn aangetrokken worden. Twee ervan hebben op 1 oktober 2006 het auditteam vervoegd en zijn momenteel gedurende een jaar in stage. Een derde personeelslid zal op 1 mei 2007 de dienst vervoegen, terwijl nog twee andere vacatures opengesteld worden in de loop van 2007.

Politiezone “WestKust” Kantoor Koksijde

(6)

Het aantal auditoren schommelde tussen 2002 en 2006 om en bij de zes operationele en CALOGpersoneelsleden in de centrale zetel te Oudergem.


7

Politiezone “Centre Ardenne” Kantoor Bastogne

De onderstaande tabellen geven een overzicht van de auditopdrachten van september 2002 tot 31 december 2006. In totaal gaat het om 36 audits, en dan nog uitsluitend in zones van lokale politie. Politiezones

Uitvoeringsfase7 van de audit

Op aanvraag van de bevoegde overheden, inzake de voornaamste processen van de organisatie

Ans St-Nicolas

Fase D

Ath

Audit beëindigd

Ardennes brabançonnes

Audit beëindigd

Basse-Meuse

Fase D

Beloeil Leuze

Fase D

Beyne Fléron Soumagne

Fase D

Centre Ardenne

Fase A

Dendermonde

Audit beëindigd

Dendermonde

Fase A

des Trieux

Fase D

Famenne Ardenne

Fase D

Gaume

Fase D

Kouter

Audit beëindigd

La Louvière

Fase D

LAN

Fase D

Mouscron

Fase C

Nivelles Genappe

Fase C

Orneau-Mehaigne

Fase A

8

(7) (8)

8

Fase A: voorbereidingsfase, Fase B: terreinfase, Fase C: rapporteringsfase, Fase D: opvolgingsfase Evaluatie-audit vier jaar na de 1ste audit


Rupel

Fase D

Semois et Lesse

Audit beëindigd

Sylle et Dendre

Audit beëindigd

Westkust

Fase C

Wetteren Laarne Wichelen

Fase D

Politiezones

Uitvoeringsfase van de audit

Op initiatief, inzake de functionaliteiten “onthaal en interventie”

Ans St-Nicolas*

Audit beëindigd

Brugge

Fase D

Demerdal

Audit beëindigd

Famenne Ardenne

Audit beëindigd

GAOZ

Audit stopgezet

Gavers

Fase D

Hermeton et Heure

Audit beëindigd

Lanaken

Audit beëindigd

Lermes

Fase D

Montgoméry

Fase D

Namur

Fase D

Orne-Thyle

Fase D

Sylle et Dendre

Audit beëindigd

Wetteren Laarne Wichelen*

Fase D

Zuiderkempen

Fase D

Op initiatief, over de zonale veiligheidsplannen BRUNO

Phase B

* draagwijdte van de audit op vraag van de bevoegde overheden uitgebreid

Politiezone “Nivelles - Gemappes” Kantoor Nivelles


9

Politiezone “WestKust” Kantoor Nieuwport

Aanbevelingen Tijdens de eerste vijf jaar auditwerking werd al een groot aantal aanbevelingen geformuleerd. Zoals hierboven aangegeven, werd en wordt, ook de opvolging ervan verzekerd door de AIG. Hierna volgt een overzicht van het soort aanbevelingen dat zoal geformuleerd werd. Inhoudelijk is er doorheen de jaren trouwens een evolutie aan de gang. Het is duidelijk dat de wijze waarop de korpsen van lokale politie omgaan met hun risico’s, zowel qua basisfunctionaliteiten als op operationeel vlak, mee evolueert met het stijgende niveau van maturiteit op organisationeel vlak. Op een totaal van 743 aanbevelingen, worden 300 verschillende onderwerpen aangehaald. De ene helft heeft betrekking op de basisfunctionaliteiten van de lokale politie, terwijl de andere helft eerder ondersteunende en sturende functies viseert (algemene organisatie, personeels- en logistiek beleid, communicatie, …) Zoals enigszins te verwachten was, werden nogal wat aanbevelingen voor meerdere politiezones herhaald. Dit was maximaal negentien keer het geval. Andere aanbevelingen (71) golden dan weer enkel voor één zone. De tabel hieronder geeft een overzicht van de twintig meest geformuleerde aanbevelingen en het aantal zones waar ze werden geformuleerd.9

(9)

Aangezien 15 van de 36 audits als thema enkel de functionaliteiten onthaal en interventie tot voorwerp hadden, zijn de aanbevelingen hieromtrent oververtegenwoordigd in het overzicht. (10) Deze aanbeveling komt vrijwel uitsluitend voor in de periode 2002-2004.

10


Aanbeveling (in synthese)

Aantal zones

Verbeteren van de bewegwijzering naar de politiecommissariaten Verbeteren van de signalisatie van de politiecommissariaten (o.a. nieuw logo)10 Aanbrengen van technische systemen die een contact met een politiecentrale buiten de openingsuren van de commissariaten toelaten Prioriteiten vastleggen inzake opleiding. Opleidingsplannen opst. Registreren en meten van de onthaalactiviteiten De verwachtingen van de bevolking m.b.t. onthaal, o.a. in verband met openingsuren, bekomen en er rekening mee houden De procedures en processen vastleggen, preciseren en formaliseren (vb. door middel van een reglement van inwendige orde) Infrastructureel: opstellen van een stand van zaken op het vlak van veiligheid en doorvoeren van de nodige aanpassingen. De opleiding/expertise op het gebied van management verzekeren van de officieren/kaderleden Op vlak van algemene organisatie : de opdrachten en verantwoordelijkheden precies beschrijven en verdelen ; functieprofielen opstellen Een efficiëntie, ondersteunende controlefunctie in plaats stellen (interne controle, controle op de terreinwerking, - op de normen...) Meetsysteem voor interventie opstellen en exploiteren van de gegeven Kwaliteitsstandaarden vastleggen voor interventie (vb. aanrijtijden) Ontwikkelen van een planmatige aanpak van het logistieke beleid Ontwikkelen van een coherente visie op vlak van wijkwerking De opdrachten van de dienst slachtofferhulp vastleggen, preciseren en formaliseren, evenals de samenwerkingsprocedures met andere diensten De strategie op beleidsniveau van de zone ontwikkelen en toepassen

19 17

17 15 14 14 14 14 14

11 10 9 9 9 9

8 8

Ontwikkelen van het beheer van de documentatie (evaluatie van de toestand, aanpassing, verzekeren van de permanente toegankelijkheid)

8

De communicatie(kanalen) evalueren en zo nodig aanpassen (communicatieplan opstellen)

7

Verbeteren van de coördinatiemechanismen. Samenwerking tussen de verschillende diensten van de zone bevorderen

7


11

Politiezone BRUNO de vijf commissariaten

Commissariaat 1 G. Rodenbachlaan,15 1030 Schaarbeek

Commissariaat 2 Hoedemaekerssquare, 9 1040 Evere

Commissariaat 3 Rodenbeeklaan, 66 1030 Schaarbeek

Commissariaat 4 Bériotstraat, 2 A 1210 Sint-Joost-ten-Node

Commissariat 5 Square Victoria Régina,1 1210 Sint-Joost-ten-Node

12


Grafische voorstellingen van de verdeling van de aanbevelingen per onderzocht domeinen Verdeling van de 743 aanbevelingen per domein11 Algemene organisatie (25 %) Functionaliteit organisatie (21 %) Functionaliteit interventie (13 %) Personeelsbeheer (11 %) Communicatie (8 %) Logistiek beleid (7 %) Functionaliteit wijkwerking (5 %) Functionaliteit recherche (5 %) Functionaliteit slachtofferhulp (3 %) Functionaliteit openbare orde (1 %) Functionaliteit verkeer (1 %)

Verdeling van de 195 aanbevelingen (195 in totaal) inzake algemene organisatie

Procedures, taakverdeling, coördinatie (49 %) Interne controle (19 %) Actieplannen (12 %) Strategie (9 %) Structuur (8 %) Waarden (3 %)

Verdeling van de 153 aanbevelingen inzake de functionaliteit onthaal Bewegwijzering/aanwijziging politiepost (24 %) Technische bereikbaarheid buiten openingsuren (18 %) Onthaalprocedure (16 %) Inspelen op verwachtingen bevolking (13 %) Registratie en meetinstrumenten (9 %) Algemene informatie aan de bevolking (5 %) Respect normen inzake openingsuren (4 %) Opleiding van het onthaalpersoneel (3%) Diversen (8 %) (11)

Verkeer behoort tot de functionaliteit openbare orde, maar wordt hier apart weergegeven.


13

Verdeling van de 99 aanbevelingen voor de functionaliteit interventie

Algemene organisatie van de functionaliteit (26 %) Meetsysteem voor de interventie, van de aanrijtijden (18 %) Versterken van de controlefunctie (17 %) Opstellen dienstbulletins, briefings, ... (15 %) Diversen (24 %)

Verdeling van de (83) aanbevelingen over het personeelsbeleid

Opleiding Algemeen personeelsbeheer Vertrouwenspersoon, preventieadviseur Motivatie van het personeel Opstellen van de functieprofielen Diversen

Verdeling van de (57) aanbevelingen inzake communicatie

Communicatiestrategie opstellen (communicatieplan) (61 %) Beheer van de documentatie (25 %) Diversen (14 %)

14


Verdeling van de (49) aanbevelingen over het logistieke en financiële beleid

Planmatige aanpak logistiek beleid (41 %) Investeringen /opvolging op vlak van veiligheid (37 %) Inventariseren van materieel (8 %) Verduidelijking verdelingsregels materiële middelen (6 %) Diversen (8 %)

Verdeling van de (35) aanbevelingen aangaande de functionaliteit wijkwerking Meten en controleren activiteiten wijkagenten, zonodig aanpassen (32 %) Preciseren van de taken, procedures en manier van werken van de wijkagent (29 %) Verbeteren van de leiding van de dienst wijkwerking (14 %) Opleiding van wijkagenten (11 %) Opvolgen van de problematiek nietpolitionele administratieve taken (11 %) Diversen (3 %)

Verdeling van de (34) aanbevelingen inzake de functionaliteit lokale opsporing en lokaal onderzoek

Communicatie en exploitatie van de informatie (32 %) Opvolging en controle activiteiten lokale recherche (18 %) Verzekeren proactieve recherche (12 %) Verbeteren vzn de procedures verdeling dossiers/kantschriften (9 %) Diversen (29 %)


15

Verdeling van de (25) aanbevelingen inzake slachtofferbejegening

Formaliseren/actualiseren procedures en modaliteiten van inplaatsstelling (67 %) Verzekeren van betere bereikbaarheid (19 %) Verzekeren van de verspreiding, toegankelijkheid en actualisering van de sociale kaart (14 %)

De (9) aanbevelingen met betrekking tot “openbare orde” gaan voornamelijk over de voorbereiding of noodzakelijke actualisering van de rampenplannen. De (4) aanbevelingen over “verkeer” betreffen het verzekeren van een efficiënte algemene organisatie van de ‘functionaliteit’ in de zone, en een adequatere opvolging van de objectieven voorzien in de actieplannen.

Trends, uitdagingen en evoluties voor de toekomst Algemeen geldende principes van goed bestuur (public governance) met o.a. interne beheersing en audit, zijn sinds een paar jaar aan een gestage opmars bezig in de meest diverse domeinen van de publieke sector. Vooral nu nagenoeg alle zichzelf respecterende privé-ondernemingen op permanente basis aan coherent risicomanagement doen, verschuift de aandacht naar het publieke domein. Eerder vroeg dan laat zullen de componenten van de geïntegreerde politie in de beweging opgenomen worden die streeft naar meer transparantie over en vertrouwen in de wijze van functioneren. Een verdere toename van de auditaanvragen, zowel algemeen als in specifieke domeinen (vb. financieel), lijkt onafwendbaar en kan enkel toegejuicht worden. Hierdoor zal meteen ook de problematiek van de beheersing van de opvolging van het grote aantal aanbevelingen nog veel sterker gesteld worden. De AIG zal zich op die tendens moeten voorbereiden wil ze ook op die punten haar bijdrage kunnen leveren in de optimalisering van de werking van de politie. Haar onafhankelijkheid en objectiviteit ten overstaan van de geïntegreerde politie zijn daarbij de sterkste troeven. Zowel op het vlak van competentieontwikkeling als naar beschikbare capaciteit zullen inspanningen moeten geleverd worden. De interne-auditfunctie laat enerzijds zekerheid verschaffende en anderzijds adviesverstrekkende activiteiten toe. In de praktijk stellen we vast dat de opdrachtgevers zelden uitsluitend zekerheid wensen, maar daarnaast een groot luik advies wensen, dikwijls onder de vorm van pasklare antwoorden en oplossingen. De auditactiviteit laat echter niet toe pasklare, direct operationeel bruikbare oplossingen te geven. De concrete invulling komt toe aan het management dat net daartoe in plaats wordt gesteld. Audit stelt een diagnose en geeft de richting aan waarin naar oplossingen kan gezocht worden.

16


Nog te vaak tracht men via audit allerhande probleemsituaties op te lossen, waarvoor nochtans geëigende kanalen (zouden moeten) bestaan, maar die om een of andere reden geen voldoening bieden. Vb. disfunctioneren van een politieverantwoordelijke, lacunes in wettelijke of reglementaire bepalingen, gebrek aan morele moed om een probleem aan te pakken, misdrijven of tuchtinbreuken begaan door politiepersoneel, problemen met de KUL-norm, interpersoonlijke problemen tussen medewerkers … Anderzijds maakt een adviesfunctie deel uit van de auditfunctie, voor zover ze de uitoefening van de zekerheidverschaffende activiteiten niet hypothekeert, in het heden en voor de toekomst (vb. niet tegelijk rechter en partij zijn). De AIG zal hoe dan ook de adviesfunctie verder dienen te ontwikkelen, zonder aan voornoemd principe te verzaken. Tegelijk zal ze het begrip audit verder moeten verduidelijken ten overstaan van haar potentiële opdrachtgevers. Het scheppen van een wettelijk kader zou die taak voor de AIG een stuk vergemakkelijken. Wat ook het specifieke werkingskader en bevoegdheden van een politiedienst zijn, overal ter wereld kampt de politie met gelijkaardige problemen. Die stelling gaat eveneens op voor de controlediensten. Maar ook privé- en publieke organisaties uit andere sectoren zoeken naar oplossingen voor vraagstukken die voor de politie kunnen dienstig zijn en andersom. De AIG zal daarom haar externe contacten verder moeten uitbreiden om via netwerking en uitwisseling van good practices haar ondersteunende rol met nog meer autoriteit te kunnen spelen. Actieplan 2007 Inzake de initiatiefopdrachten voor het jaar 2007 heeft de AIG aan haar voogdijministers voorgesteld om het thema van 2006 te behouden. Aldus zal naast het uitvoeren van auditactiviteiten op bevel of op verzoek, nagegaan worden hoe de omzetting van prioriteiten uit de zonale veiligheidsplannen naar concrete actieplannen aangepakt wordt. Op basis van de resultaten in een voldoende groot aantal zones zullen dan de nodige conclusies getrokken worden.

LTWP Nivelles


17

3.2

Inspectieopdrachten Beknopt overzicht van vijf jaar inspectieopdrachten – activiteiten in 2006 en toekomstperspectieven De voorbije vijf jaar hebben wij tal van inspectieopdrachten en grootschalige administratieve onderzoeken gevoerd, zowel op eigen initiatief - jaarlijkse algemene actieplannen -, op bevel van de voogdijministers of op verzoek van de bevoegde autoriteiten. Sommige activiteiten liepen slechts over een korte periode, zoals bijvoorbeeld de administratieve onderzoeken in verschillende politiezones naar aanleiding van specifieke problemen, onderzoek naar de meerkost van de politiehervorming, controle van de aanrekening van de dienstprestaties, controle op het gebruik van dienstvoertuigen … Andere opdrachten namen meerdere jaren in beslag. Vb. onderzoeken naar de veiligheid van de wapens, werkingsanalyse van de laboratoria van technische en wetenschappelijke politie, seining van ontsnapping van gedetineerden … Een derde groep zijn opdrachten van permanente aard (geworden) : vb. controle op de repatriëringen (meestal vanuit Zaventem), beheer van de gehypothekeerde capaciteit, … Navolgend worden slechts enkele inspectieopdrachten van nabij bekeken en de belangrijkste vaststellingen en conclusies ervan besproken.

Inspectie van de wapens, voertuigen, radio’s en ander gevoelig materieel In 2003 en 2004 werd een grootschalige evaluatie gehouden van de maatregelen die door de lokale en federale politie genomen worden om volgende feiten te voorkomen : - het binnendringen in een politiegebouw ; - diefstal (huisdiefstal inbegrepen) en/of verlies van dienstwapens en wapens die gerechtelijk in beslag zijn genomen of neergelegd ; - diefstal en/of beschadiging van voertuigen ; - diefstal en/of verlies van draagbare radio’s ; - diefstal en/of verlies van kogelwerende vesten, interventie-armbanden en sommige andere uitrustingsstukken. Hiervoor werden 120 bezoeken afgelegd in de commissariaten van de lokale politie en 30 in de gebouwen van de federale politie. Na een volledige en zorgvuldige analyse van de vergaarde gegevens werden de vaststellingen en nuttige aanbevelingen in een verslag gegoten dat naar de bevoegde ministers werd verstuurd. In dit verslag werd gewag gemaakt van een te groot aantal aanslepende zwakke punten. Onder meer volgende conclusies werden getrokken : > Op materieel vlak zou zo snel mogelijk aan de volgende vereisten moeten worden voldaan : - Installeren van een alarmsysteem in alle gebouwen die niet permanent bezet zijn. - Verstevigen van de sloten, vensters of deuren in verschillende complexen.

18


- Inrichten van de infrastructuren (soms voor weinig kosten) die niet toelaten een visuele controle uit te oefenen op het binnenkomen van voetgangers en voertuigen vanuit het onthaallokaal. - Installeren van individuele brandkoffers om de individuele wapens in op te bergen. - Installeren van een alarmsysteem op alle voertuigen, voornamelijk deze van de lokale politie. De inzittenden van deze voertuigen laten die tijdens de dienstuitvoering het vaakst achter op openbare plaatsen. - Installeren van rekken voor de collectieve wapens in alle interventie- en patrouillevoertuigen. - In afwachting dat er Astrid-radio’s worden aangekocht die zijn uitgerust met een blokkeersysteem van op afstand: markeren van alle draagbare radio’s. - Markeren van alle kogelwerende vesten. - Daar waar een tekort zich laat voelen: aankopen van kasten om de uniformen van alle personeelsleden in op te bergen. - Opruimen van de wapenstocks in bepaalde politiezones en in de dienst logistieke steun. > Bovendien zouden organisatorische maatregelen een reeks slechte gewoonten voor altijd de kop moeten indrukken : • Alle verantwoordelijken moeten schriftelijke, duidelijke, precieze en strikte richtlijnen opstellen over de bescherming van de politiegebouwen en al het gevoelige materieel dat zich er bevindt. Deze richtlijnen moeten onder meer voorzien in : - een strenge controle van alle personen die toegang hebben tot de politiecomplexen; - een beheerssysteem van de toegangsmiddelen tot deze complexen alsook tot de beveiligde ruimten in deze complexen ; - de aanstelling van een beheerder en het bijhouden van een inventaris voor alle ‘gevoelig’ materieel ; - de ophalings- en teruggaveprocedure voor bepaald materieel ; - de definitie van ieders verantwoordelijkheden en plichten in verband met hun veiligheid ; - een beperking van de praktijk om een wapen, een voertuig of een radio mee naar huis te nemen ; - voor het personeel dat een week of langer ziek of afwezig is : de verplichting om het wapen in te leveren ; - de modaliteiten van een regelmatige controle op de toepassing van deze bepalingen en de reacties indien deze niet worden nageleefd. • Kosteloze veranderingen (verplaatsen van brandkoffers die van buitenaf zichtbaar zijn, enz.). Bijzonder geval van het gerechtelijke arrondissement Bergen In de periode dat voornoemt onderzoek liep, vroeg de procureur des Konings van Bergen aan de AIG om het beheer van de dienstwapens in de zes zones van de lokale politie die het arrondissement Bergen telt, te controleren. In minder dan één jaar tijd werden er inderdaad in drie van deze zones diefstallen van dienstwapens vastgesteld. De dienst IGIN heeft bijgevolg zijn inspecties uitgebreid tot alle posten van de zes zones


19

van dit arrondissement. De problemen die er werden vastgesteld verschillen niet van de elders gedane vaststellingen. De AIG kent tot op heden niet het gevolg dat aan beide verslagen werd gegeven.

Beheer van de gehypothekeerde capaciteit (Hycap) Overeenkomstig Pt. 5.3 van de ministeriële richtlijn MFO-2 heeft de AIG sedert 2003 al negen verslagen gericht aan de minister van Binnenlandse Zaken over het gebruik van de gehypothekeerde capaciteit en de manier waarop de richtlijn wordt toegepast. De vaststellingen en de beschouwingen uit deze verslagen hebben vaak argumenten en ideeën geleverd voor de discussies van de werkgroep Hycap. Deze werkgroep, voorgezeten door het SAT Binnenlandse Zaken, heeft als opdracht de toepassing van de MFO-2 te evalueren en aan de minister de nodige aanpassingen voor te stellen. En of die er waren! Denken we maar aan het principe van de concentrische inzet van de beschikbare middelen en de inplaatsstelling van het interventiekorps. Deze nieuwigheden hebben er samen met andere maatregelen - zoals de versoepeling van de regels van het Mammoet-KB inzake de organisatie van de arbeidstijd, de strijd tegen het absenteïsme, de oprichting van het interventiekorps - toe geleid dat het aantal weigeringen om de gevraagde Hycap-versterkingen te leveren, aanzienlijk daalde. In 2003 was er nog sprake van 405 weigeringen, terwijl dat aantal tot 44 gedaald was in 2005. In het jaar 2006 bezocht de AIG een aantal zones en Dirco’s om de problematiek van de Hycap-versterkingen meer in detail te gaan bekijken. Uit onderstaande tabel blijkt overigens dat het aantal evenementen met HYCAPversterking stabiel blijft doorheen de voorbije jaren Jaar

Aantal HYCAP versterkingen

Aantal voetbalwedstrijden (in % t.o.v. het totaal)

2003 2004 2005 2006

1 128 1 070 992 1 048

44 % 54 % 66 % 68 %

In 2006, absorbeerden de 708 voetbalwedstrijden met HYCAPversterking slechts 42 % van de totaal geleverde capaciteit. De verklaring hiervoor is dat het meestal om een beperkte inzet gaat, zelfs vaak alleen met spotters ( in één geval op vier). Onderstaande tabel toont het aantal keren dat de Dirco’s – als tussenpersoon voor DAO – de politiezones om HYCAP vroegen en de geregistreerde weigeringen tot leveren van de gevraagde effectieven.

20


Jaar 2003 2004 2005

Aantal vragen 7127 4401 3680

Aantal weigeringen 405 89 47

2006

3822

8812

Net als de vorige jaren, is ook in 2006 de inzet van personeel voor lokale opdrachten de meest voorkomende reden die wordt opgegeven om HYCAP-versterking te weigeren. Andere aangehaalde redenen zijn : personeelstekort en ziekteverloven. Voor 2006 blijkt het personeelstekort in bepaalde zones (hoofdzakelijk de zones van Waals-Brabant) een niet onbelangrijke rol te hebben gespeeld. Navolgende tabel geeft de evolutie weer van het aantal FTE dat op jaarbasis over het gehele Belgische grondgebied werd ingezet voor HYCAPprestaties. De 179 FTE voor het jaar 2006 maken daarbij slechts 36,3 % van de totaal beschikbare prestatielijnen uit. Dit komt neer op een jaarinzet van 0,65 % van de globale capaciteit van de lokale politie.13 (27 500 politieagenten). Jaar 2003 2004 2005 2006

Aantal FTE op jaarbasis 364 222 188 179

Tot slot werden in 2006, 87 voorstellen ingediend om de HYCAP of AROSOL te vervangen door de resterende capaciteit van de DAR of door het interventiekorps. In 2005 waren dat er maar 24. Controle van de repatriëringsopdrachten In 1996 belastte de Minister van Binnenlandse Zaken, de Algemene Inspectie van de Rijkswacht met de opdracht tot opvolging van uitwijzingen via repatriëring van illegaal in het Rijk verblijvende personen. De AIG heeft die opdracht voortgezet. Zo werden de controles op de inschepingsprocedures verdergezet. Van discreet toezicht op lijnvluchten werd afgezien voornamelijk omwille van het feit dat de algemene procedures inzake veiligheid die na de evenementen van 11 september 2001 in New York werden opgelegd, dit fel bemoeilijken. Vanaf het tweede semester van 2002 kreeg de AIG er een toezichtstaak bij: de controle op een nieuwe repatriëringsmethode die door de regering werd opgelegd, namelijk via beveiligde vluchten. In samenspraak met het Kabinet van Binnenlandse Zaken werden (12)

waarvan 67 alleen al in juli en augustus

(13)

de lokale politiekorpsens samen beschikken over ongeveer 27.500 personeelsleden


21

deze vluchten daarom ook systematisch door de AIG gecontroleerd en dat ofwel enkel bij de inscheping ofwel ook tijdens de vlucht. Tussen 15 oktober en 31 december 2002 werden alle negen beveiligde vluchten door de AIG gecontroleerd. Begin 2003 bevestigde en preciseerde de Minister van Binnenlandse Zaken de opdracht daterend van 1996 om regelmatig controles uit te voeren over het verloop van de repatriëringsvluchten. Hieronder geven we voor elke type van controle (controle op de beveiligde vluchten – controle op de inschepingsprocedure – discrete controle tijdens de vlucht) een overzicht van het aantal opdrachten uitgevoerd door de AIG, evenals van de voornaamste reacties naar aanleiding van die controles : a.Van 15 oktober 2002 tot einde 2006 werden 86 beveiligde vluchten gevolgd door de leden van de AIG. Deze opvolging gebeurde als volgt: - 78 tijdens de volledige procedure : uithaling – inscheping – vlucht – overgave aan de lokale autoriteiten ; - 8 enkel tijdens de overbrenging en inscheping. Dit gaf aanleiding tot 86 individuele verslagen, waarin in het bijzonder werd gerapporteerd over de houding van de leden van de politiediensten die de opdrachten uitvoerden, over het eventuele gebruik van geweld en de toegepaste interventietechnieken alsook over de omstandigheden van de interventies. Ook werden, indien nodig de gepaste aanbevelingen gedaan ten einde de kwaliteit van deze opdrachten te verbeteren en de veiligheid en integriteit van alle partijen beter te verzekeren. Het geheel aan vaststellingen en conclusies was o.m. van nut voor de Commissie Vermeersch II, belast met de evaluatie inzake de verwijdering. Leden van de AIG zetelden in deze commissie. Het eindverslag werd in de parlementaire commissie Binnenlandse Zaken voorgesteld op 02 februari 2004. b.Onze diensten oefenden sinds de oprichting van de AIG tot einde 2006 toezicht uit op 149 inschepingsprocedures. Daaronder worden verstaan : de uithaling uit de doorgangscel in Zaventem en de inscheping op het vliegtuig tot het moment dat de deuren gesloten worden (en het AIG- personeel niet langer meer aan boord mag blijven). Voor elke controle werd een specifiek verslag opgesteld teneinde de bevoegde overheden een overzicht te geven van onze vaststellingen en bevindingen m.b.t. de gecontroleerde opdracht. Tevens werd er één proces-verbaal opgesteld naar aanleiding van vaststellingen van geweldplegingen door een politieambtenaar. Zoals blijkt uit onderstaande tabel maakt het aantal verwijderingen onder escorte van leden van de federale politie maar een kleine fractie uit van het jaarlijkse aantal verwijderingsprocedures vanop Zaventem. Bovendien controleert de AIG maar gemiddeld 1 verwijdering onder escorte op 2514.

(14)

22

is een benadering, bij gebrek aan cijfers voor 2002 en 2003.


Jaar

Aantal verwijderingsprocedures15

Aantal escortes door LPA/BRUNAT16

2002 2003 2004 2005 2006

11 492 12 631 12 810 11 576 11 219

geen cijfers beschikbaar geen cijfers beschikbaar 787 971 817

De AIG richtte haar steekproefcontroles naar de verwijderingsmomenten waarvoor a priori, of op basis van ervaringen uit het verleden, indicaties bestonden dat de risico’s op problemen het grootst waren. (Vb. reeds eerdere onsuccesvolle pogingen tot verwijdering, moeder met haar kinderen, bestemming naar een ‘risicoland’…) c.Gelet op wat hiervoor aangehaald werd, zijn maar vier discrete controles uitgevoerd. De uitwijzing werd gevolgd totdat gerepatrieerde aan de overheden van het land van bestemming werd overgeleverd. Twee controles vonden plaats in 2005 (één vlucht naar Casablanca en één naar Lissabon) en twee in 2006 (één naar Wenen en één naar Peking). Meer bepaald in het jaar 2006 : - werd er een toezicht uitgeoefend op 23 beveiligde vluchten, waarvan 21 vanaf de uithaling, de inscheping, de vlucht tot en met de overgave van de te repatriëren personen aan de lokale autoriteiten ; - voerde de AIG 24 controles uit op inschepingsprocedures voor lijnvluchten ; - en volgde ze de 2 lijnvluchten waarvan sprake hierboven (Wenen en Peking) van bij de inscheping tot de overgave aan de lokale autoriteiten. - Nog in 2006 voerde de AIG een uitgebreid en arbeidsintensief administratief onderzoek naar mogelijke wanpraktijken en/of disfuncties bij repatriëringsopdrachten vanuit Zaventem door leden van LPA/BRUNAT. Een verminderd aantal controles van de inscheping op de lijnvluchten in 2006 is daar o.a een gevolg van. - Het verslag van het onderzoek werd voorgesteld aan de heer Minister van Binnenlandse Zaken op 11 december 2006. Bij deze gelegenheid werd overeengekomen dat de AIG in 2007 bijkomende taken zal uitvoeren.

Evaluatie van het statuut van de personeelsleden van de politiediensten Conform het protocol nr. 125/4 van 3 juni 2004 van het onderhandelingscomité voor de politiediensten, verzocht de minister van Binnenlandse Zaken op 23-02-2005 de AIG een reeks concrete vragen over het statuut te onderzoeken. In totaal werden 120 vragen die in 21 thema’s werden onderverdeeld, behandeld.

(15) (16)

cijfers via DGA/DAC/LPA idem


23

Om deze taak binnen de vastgestelde termijn (6 maanden) tot een goed einde te brengen, ging de AIG als volgt tewerk : > onderzoek van de vragen met verzoek aan DGP om preciseringen (vb. inzake het bepalen van sommige referentieperiodes); > opstellen en versturen van diverse vragenlijsten naar verschillende groepen van geadresseerden : • voor de lokale politie : al naargelang het thema aan alle zones of aan een staal van 30 zones ; • voor de federale politie : al naargelang het thema aan alle directies, diensten en eenheden of aan een beperkt staal ervan ; • de erkende scholen ; • de vakbonden ; • bepaalde FOD’s. > organisatie van individuele ontmoetingen tussen de AIG en de volgende gesprekspartners : de DGP en zijn directeurs, en een vertegenwoordiger van de VSOA (enige vakbond die op de uitnodiging inging) ; > verwerking van de verstrekte antwoorden en bekomen informatie > opstellen van de antwoorden op de vragen. Heel wat verantwoordelijken hebben een constructieve bijdrage geleverd aan deze evaluatie. Jammer genoeg moest de AIG soms meermaals aandringen om antwoorden te bekomen en bleken er nogal wat onbruikbaar. Ondanks de moeilijkheden en de problemen die eruit voortvloeiden, heeft de AIG eind augustus 2005 een werkstuk afgeleverd dat ruimschoots beantwoordde aan de verwachtingen van de evaluatiecommissie.

Toepassing van de seiningsprocedures bij ontsnappingen van gedetineerden Meerdere opzienbarende ontsnappingen van gevangenen deden vragen rijzen over de snelheid en de kwaliteit van de voorgeschreven seiningen17 op dat vlak. Daarom werd in 2004, 2005 en 2006 een inspectie uitgevoerd om de werking van de seiningsketen bij een ontsnapping van gevangenen te controleren. Voor 2004 werden zes gevallen van ontsnapping onderzocht. Met uitzondering van één zone die puik werk leverde, werden elders meerdere anomalieën vastgesteld die leidden tot een gebrekkige communicatie en een onvoldoende doeltreffendheid bij de opsporingsinspanning. Samengevat ging het om : - een gebrek aan procedures of richtlijnen in geval van ontsnapping ; - een gebrek aan kennis van en naleving van de bestaande procedures of richtlijnen ; - een gebrek aan stiptheid en omkadering van het terreinwerk en het opstelwerk ; - enkele technische communicatieproblemen. In 2005 werden drie gevallen onderzocht. Daarnaast werd tevens de seining bekeken bij het niet-terugkeren uit penitentiair verlof (1 geval) of uitgaanspermissie (1 geval). (17)

24

Ministeriële richtlijn MFO-3


Ook nu werd vastgesteld dat de informatiedoorstroming ernstig verstoord verliep en dat de voorgeschreven gevolgen niet steeds werden gegeven : - Betrokken diensten en eenheden worden na de feiten niet onmiddellijk ingelicht teneinde bepaalde controles of opsporingen uit te voeren ; - Problemen met de documenten (seiningen, adviezen, PV, enz.) : onduidelijk, onvolledig, te laat opgesteld of verstuurd, niet gericht aan alle betrokken geadresseerden, niet aangekomen bij de geadresseerden wegens technische problemen (vb. slechte faxverbindingen). - Geen reactie van sommige geadresseerden. Gelet op het algemene en ernstige karakter van deze tekortkomingen werden drie verslagen verstuurd naar de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken. In een eerste concrete reactie heeft DGS via een Infonieuws een aantal bepalingen van de MFO-3 herhaald. In 2006 vergeleek de AIG de voor 2005 ingevoerde gegevens over ontsnappingen18 in het SIDIS-systeem (databank met gedetineerden) van de FOD Justitie met deze van de ANG. Alweer werden grote hiaten vastgesteld : - Feiten die noch het voorwerp uitmaken van een PV noch van een dringende seining. - Feiten die het voorwerp uitmaken van een PV maar niet van een dringende seining. - Onaanvaardbare termijnen tussen de vaststellingen van de feiten door de strafinstelling en de bekendmaking ervan aan de lokale politie, of tussen de bekendmaking en de vatting in de ANG. Een vierde verslag met deze vaststellingen werd verstuurd naar de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie. Naar aanleiding van dit verslag suggereerde de minister van Binnenlandse Zaken aan de CG om een overleg te beleggen tussen de federale politie, de vaste commissie van de lokale politie, de AIG, de FOD Justitie en het SAT Binnenlandse zaken.

Overbrenging van gevangenen Door een onderzoek in 2006 van de AIG kwamen een aantal algemene problemen aan de oppervlakte bij de toepassing van de MFO-1. Aanleiding voor dat onderzoek was de vraag van de minister van Justitie die een klacht van het parket-generaal van Bergen over een punctueel feit had ontvangen. De gedane vaststellingen zijn met name : - De vaak late overmaking van de lijst van uit te halen personen die de parketten en griffiers van de onderzoeksgerechten aan de politiediensten moeten voorleggen. - De te verregaande interpretatie door sommige onderzoeksrechters en politiediensten van Art. 23 van de wet op het politieambt : zij beschouwen de verschijning met het oog op de eindondervraging voor de onderzoeksrechter niet als een onderzoeksdaad maar als een verschijning voor een magistraat. Op die manier wordt de verschijning geïnterpreteerd als een uithaling. Volgens pt. 3.1.3. van de MFO-1 wordt de politie(18)

Opnieuw met inbegrip van de personen die zich hebben onttrokken aan het elektronische toezicht en die niet terugkeren uit penitentiair verlof of van uitgaanspermissie


25

zone die op haar grondgebied een justitiepaleis heeft, daardoor opgezadeld met een onterechte extra werklast. - Het beleid van sommige onderzoeksrechters om leden van eenzelfde criminele bende in verschillende gevangenissen te doen opsluiten, waardoor meer politieagenten nodig zijn voor de overbrengingen met het oog op hun verschijning. - Het niet-voeden van de ANG met informatie over de graad van gevaarlijkheid van gedetineerden. - Het verlies aan efficiëntie dat voortvloeit uit de regel waarbij een gedetineerde bij aankomst in het justitiepaleis wordt toevertrouwd aan de politie die zorgt voor de ordehandhaving in dit paleis.

Kwaliteitscontrole van de processen-verbaal In het kader van haar algemeen actieplan is de AIG in 2006 gestart met een onderzoek naar de kwaliteit van de controlefunctie op de processen-verbaal, en dit zowel bij de lokale als de federale politie. Eerst en vooral werden alle procureurs des Konings geraadpleegd over hun ervaringen met het huidige kwaliteitsniveau van de processen-verbaal. Vervolgens werden twee vragenlijsten opgesteld die als basis dienden om gegevens in te winnen op ‘het terrein’. De eerste vragenlijst richtte zich tot de korpschefs of de eenheids- of dienstverantwoordelijken. Een tweede lijst was bestemd voor de controleurs van de processen-verbaal. Uiteindelijk zal een representatief staal van 62 lokale politiekorpsen en 23 federale politie-eenheden of -diensten zich aan een bezoek van leden van de AIG mogen verwachten. Alle zonechefs en de commissaris-generaal van de federale politie werden hiervan op de hoogte gebracht. De resultaten van dit omvangrijke werk worden verwacht tegen de zomer van 2007. Algemeen actieplan 2007 Inzake de initiatiefopdrachten voor het jaar 2007 heeft de AIG aan haar voogdijministers voorgesteld om inspecties uit te voeren rond volgende drie thema’s : - de uniformdracht door de leden van het operationele kader (federale en lokale politie) : inventaris en oorzaken van de bestaande problemen ; - de manier waarop de lokale politie de zwakke punten van de nieuwkomers in de zone aanpakt ; - de preventie en detectie van mogelijke misbruiken tijdens het takelen van voertuigen. Wij nemen ons voor om de situatie te onderzoeken in de lokale politie en bij de verkeerspolitie van de federale politie.

26


4

De dienst individuele onderzoeken (IGEO) In 2006 werd een stijging van het aantal inkomende dossiers vastgesteld. Er werden 102 dossiers meer geregistreerd dan in het jaar 2005. Het percentage geopende administratieve dossiers liep terug van 46 % in 2005 tot 36 % in 2006 en het aantal geopende gerechtelijke dossiers steeg van 54 % naar 63 %.

4.1

Statistieken 2006 Het aantal geopende dossiers In 2006 werden 962 nieuwe dossiers geregistreerd. Samen met de overdracht van de nog niet afgesloten dossiers van de voorgaande jaren bedroeg de werklast voor het jaar 2006 in totaal 1030 dossiers. In dat jaar werkten er 19 onderzoekers op het terrein en waren er ten burele 2 onderzoekers met ondersteunende taken. In elk van de vier gedeconcentreerde diensten te Antwerpen, Gent, Luik, en Bergen is er tevens één onderzoeker voorzien. Jaar

Geopende dossiers

Afgesloten dossiers

Dossiers in behandeling 2006

2002

487

487

-

2003

660

641

19

2004

793

775

18

2005

860

829

31

2006

962

-

962

Aantal behandelde dossiers in 2006

1030

Aard van de klachten en aangiften

Administratieve klachten (36 %) Gerechtelijke klachten (63 %) Tucht (1 %)


27

Overzicht van de belangrijkste gerechtelijke dossiers Gebruik van geweld

127

Schending van het beroepsgeheim

65

Willekeurige vrijheidsberoving - daden van willekeur

55

Valsheden

41

Strafrechtelijk (buiten dienst)

40

Bedriegingen

35

Beledigingen

25

Diefstal van allerlei aard

19

Misbruik van vertrouwen / verduistering

16

Verdovende middelen

12

Omkoping

11

Niet-akteren

9

Andere verkeersinbreuken - ongevallen buiten dienst

8

Agressieve intimiderende houding

7

racisme

4

Verzuim hulp te verlenen

4

Oplichting

3

Pesterijen

3

Machtsoverschrijding

3

Aanranding van de eerbaarheid

2

Verhouding van de dossiers onderzoeken ten opzichte van de Federale Politie en van de Lokale Politie

Federale politie (22 %) Lokale politie (78 %)

De cirkeldiagram geeft enkel de verhouding weer van de dossiers waarvoor de Algemene inspectie werd gevat en is geen weergave van het totaal aantal klachten en aangiften ten laste van de federale politie of van de lokale politie.

28


Verdeling van de dossiers per provincie

Antwerpen (11 %) Waals Brabant (2 %) Brussel hoofdstedelijk gewest (25 %) Namen (5 %) Henegouwen (13 %) Limburg (2 %) Luik (19 %) Oost Vlaanderen (9 %) Vlaams Brabant (5 %) West Vlaanderen (8 %) Luxemburg (1 %)

Het betreft hier de verdeling van de inkomende dossiers per provincie/gewest.

Federale politie

Administratieve dossiers (37 %) Gerechtelijke dossiers (62 %) Tucht (1 %)

Deze cirkeldiagram geeft het overzicht weer van de inkomende dossiers 2006, ingedeeld volgens administratief, gerechtelijk of tuchtdossier. Onder de noemer tucht vallen de tuchtdossiers die IGEO behandelt op vraag van de tuchtraad of op vraag van de korpschefs in de gevallen waarin het aangewezen is dat een externe dienst het dossier behandelt.


29

Taal van het dossier

Nederlands (43 %) Frans (57 %)

Het betreft een overzicht van de dossiers volgens de taal waarin het onderzoek werd gevoerd. Per taalrol is een onderzoeker – coördinator verantwoordelijk voor de aanduiding van een onderzoeker – piloot en voor de opvolging van het onderzoek.

De lokale politie

30

Gerechtelijk arrondissement

Dossiertype

Gerechtelijk arrondissement Brussel

Gerechtelijk dossier

133


Administratief dossier

67


Discipline

2

Arrondissement judiciaire de Huy


4

Arrondissement judiciaire de Huy


6

Gerechtelijk arrondissement Gent


6

Gerechtelijk arrondissement Gent


20

Arrondissement judiciaire de Mons


36

Arrondissement judiciaire de Mons


8

Gerechtelijk arrondissement Ieper


1

Arrondissement judiciaire d' Arlon


1

Arrondissement judiciaire d' Arlon


4

Arrondissement judiciaire de Liege


105

Arrondissement judiciaire de Liege


11

Arrondissement judiciaire de Namur


10

Arrondissement judiciaire de Namur


6

Gerechtelijk arrondissement Brugge


10

Gerechtelijk arrondissement Brugge


14

Gerechtelijk arrondissement Leuven


7

Gerechtelijk arrondissement Leuven


12


Aantal

Gerechtelijk arrondissement Veurne


6

Gerechtelijk arrondissement Veurne


6

Arrondissement judiciaire de Dinant


10

Arrondissement judiciaire de Dinant


8

Gerechtelijk arrondissement Hasselt


5

Gerechtelijk arrondissement Hasselt


3

Arrondissement judiciaire de Tournai


13



10


Discipline

1

Gerechtelijk arrondissement Kortrijk


9



10


Discipline

1

Gerechtelijk arrondissement Mechelen


5

Gerechtelijk arrondissement Mechelen


10

Gerechtelijk arrondissement Tongeren


2

Gerechtelijk arrondissement Tongeren


5

Gerechtelijk arrondissement Turnhout


9

Gerechtelijk arrondissement Turnhout


2

Arrondissement judiciaire de Nivelles


9



8


Discipline

1

Arrondissement judiciaire de Verviers


12

Arrondissement judiciaire de Verviers

Discipline

1

Gerechtelijk arrondissement Antwerpen


35



22


Discipline

1

Arrondissement judiciaire de Charleroi


14



16


Discipline

3

Gerechtelijk arrondissement Oudenaarde


5

Gerechtelijk arrondissement Oudenaarde


6

Gerechtelijk arrondissement Dendermonde


26

Gerechtelijk arrondissement Dendermonde


8

Arrondissement judiciaire de Neufchâteau


3

Arrondissement judiciaire de Neufchâteau

Discipline

1

Arrondis. judiciaire de Marche-en-Famenne


1


31

Resultaten van de onderzoeken

Niet gefundeerde klachten (20 %) Beslissing in handen van tuchtoverheid (8 %) Beslissing in handen van het parket (67 %) Gefundeerde klachten (5 %)

Deze cirkeldiagram geeft een overzicht van de resultaten van de onderzoeken. De afgesloten gerechtelijke dossiers worden opgenomen onder de noemer “beslissing in handen van het parket”. Bij de administratieve dossiers kan het resultaat van het onderzoek onderverdeeld worden in: - Beslissing in handen van een andere instantie. Dit zijn de onderzoeken op vraag van de tuchtoverheid of van de tuchtraad. Het betreft het totaal van alle soorten onderzoeken door de dienst IGEO ten laste van zowel leden van de federale politie als van de lokale politie. - Gefundeerde klachten. Dit is het geval wanneer na het onderzoek blijkt dat er voldoende elementen zijn om te besluiten dat een politieambtenaar een fout heeft gemaakt. Het resultaat van een dergelijk onderzoek wordt ter kennis gebracht van de hiërarchie van de betrokken ambtenaar. - Niet gefundeerde klachten. Het zijn de onderzoeken waarbij er vastgesteld wordt dat er geen of onvoldoende elementen van fout aanwezig zijn ten laste van de politieambtenaar of de politiedienst. Dit dossiers van woord tegen woord vallen hier tevens onder. 4.2

De permanentie Ook in het afgelopen jaar bewees de permanentie zijn reden van bestaan. In 13 gevallen was de onmiddellijke interventie van een ploeg onderzoekers nodig. Het aantal oproepen daalde wel met 20 eenheden. Daar tegenover staat dat de permanentie aan de oproeper meer en meer advies verleent of optreedt als een eerste bemiddelaar. Een aantal klagers worden telefonisch geholpen door het luisteren naar hun ongenoegen, het aanwijzen van de juiste instanties tot dewelke zij zich dienen te richten of door het uitleggen van de procedure waarin zij betrokken zijn.

32


Jaar

Aantal oproepen

Onmiddellijke interventie

2004 2005 2006

171 271 251

17 22 13

Wat betreft de aard van de oproepen kan de top drie als volgt opgesteld worden ; gedrag van de politie (37), Interpellatie in het verkeer (23), slagen en verwondingen (10).

4.3

De partners Ook in 2006 kon IGEO zich verheugen in een perfecte samenwerking met de diensten interne controle van zowel de lokale politie als van de federale politie. In grootschalige onderzoeken of in onderzoeken waarbij er zowel politieambtenaren als burgers betrokken waren kon steeds beroep gedaan worden op de plaatselijk bevoegde politiediensten. Aan een aantal parketten werden de activiteiten van de dienst IGEO wat betreft de uitvoering van gerechtelijke onderzoeken voorgesteld. In een aantal onderzoeken waarbij het aangewezen was dat een externe dienst het onderzoek uitvoerde deden de verantwoordelijken rechtstreeks beroep op de dienst IGEO. In delicate onderzoeken, onderzoeken met een te grote interne betrokkenheid, onderzoeken waarbij de objectiviteit eventueel kan in twijfel getrokken worden of onderzoeken waarbij een discreet onderzoek moet ingesteld worden heeft de tussenkomst van de dienst hier duidelijk een meerwaarde te bieden. De GEDEN Gent, Antwerpen, Luik en Bergen zijn een zekere ondersteuning van IGEO Brussel. Onderzoeken die de capaciteit van de gedeconcentreerde dienst niet te buiten gaan worden door hen uitgevoerd en in grotere onderzoeken wordt er ondersteuning verleend.

4.4

De werking van de politiediensten Vanaf het jaarverslag 2006 worden een aantal onderwerpen besproken die van belang kunnen zijn voor de beleidsverantwoordelijken. Het onderwerp wordt gekozen op basis van trends die in het afgelopen jaar werden vastgesteld. Sommige teksten zijn bedenkingen en andere kunnen gekaderd worden in een juridisch onderbouwde context.

De administratieve aanhoudingen Tijdens het voorbije dienstjaar behandelde de dienst verschillende dossiers met betrekking tot vergissingen of misbruiken die werden begaan in het kader van administratieve aanhoudingen. Onregelmatigheden in deze materie werden ook vastgesteld ter gelegenheid van het uitvoeren van andere onderzoeken. Uit de onderzoeken blijkt dat er op het terrein nog onvoldoende kennis is bij een aantal basiskaders om het verschil te kunnen maken tussen een administratieve aanhouding en een gerechtelijke aanhouding.


33

Bij een administratieve aanhouding wordt er dikwijls niet voldaan aan de wettelijke voorwaarden en vooral aan deze van de absolute noodzakelijkheid. Men mag niet uit het oog verliezen dat een vrijheidsbeneming, zelfs van korte duur, een aanslag is op de vrijheden gewaarborgd door de Grondwet. Zij mag dan ook niet lichtzinnig toegepast worden. De wet op het politieambt beschrijft in detail de gevallen waarbij een administratieve aanhouding kan uitgevoerd worden. Deze vrijheidsbeneming kan niet misbruikt worden om een einde te maken aan bijvoorbeeld een storend gedrag of als drukkingmiddel in het kader van een gerechtelijk onderzoek. Het is van het grootste belang dat de politieambtenaren die een administratieve aanhouding uitvoeren de noodzakelijke wettelijke criteria respecteren zodat de aanhouding beantwoordt aan de voorwaarden opgelegd door de wetgever zoals voorgeschreven in art 31 van de Wet op het politieambt : absoluut noodzakelijk zijn, de openbare orde effectief verstoren, de openbare veiligheid ernstig in gevaar brengen, met het oog om de inbreuk te doen stoppen. De eenvoudige vermelding van prostitutie op een aanhoudingsfiche volstaat niet. De betrokken politieambtenaren moeten in hun rapport of in hun proces-verbaal precies de daden en gedragingen van de aangehouden personen, die de aanhouding rechtvaardigen, beschrijven. De duur van de aanhouding wordt bovendien regelmatig willekeurig vastgelegd en niet zelden bepaald op de maximum duur van twaalf uren. Deze handelwijze is niet te rechtvaardigen aangezien de wet voorziet dat een vrijheidsbeneming in het kader van een administratieve aanhouding niet langer mag duren dan de tijd vereist door de omstandigheden die haar rechtvaardigen en mag in geen geval twaalf uren te boven gaan. (Wet op het politieambt art 31). De verantwoordelijke officier administratieve politie moet er over waken dat de aangehouden personen vrij gelaten worden vanaf het moment dat hun administratieve aanhouding niet meer gerechtvaardigd is. Uit het onderzoek naar de administratieve aanhoudingen bleek dat er nog meer onregelmatigheden waren en die bovendien systematisch gepleegd werden : - Afwezigheid van de naam van de politieman die de aanhouding uitvoerde. - Het register van de aanhouding onvolledig invullen : - Ontbreken van de handtekening van de aangehouden persoon. - Onduidelijkheid over het uur van aanhouding en het uur van vrijlaten. - Ontbreken van het inlichten van de officier van administratieve politie. - Afwezigheid van kennisgeving aan de burgemeester of laattijdig. - Onmogelijkheid of verbod aan de aangehoudene om een vertrouwenspersoon te mogen verwittigen. - Opgelegde maatregelen door een officier van administratieve politie in het geval dat een dronken persoon van een plaats moet verwijderd worden of in het geval dat hij een schandaal veroorzaakt: de persoon laten overbrengen naar de rand van een bis i.p.v. hem te laten opsluiten in naar het commissariaat - Het systematisch en soms niet verantwoord aanbrengen van handboeien of plastieken boeien. Het ware aangewezen dat de korpschefs van de lokale politie en de verantwoordelijken van de operationele eenheden van de federale politie er op toezien dat de man-

34


schappen die administratieve aanhoudingen uitvoeren en de verantwoordelijken die hierop toezicht houden voldoende gevormd zijn in deze materie. Verder is het noodzakelijk dat de verantwoordelijken de wettelijk opgelegde voorwaarden respecteren inzake het al dan niet beslissen over een administratieve aanhouding en dat zij ook oog hebben voor het uitvoeren van de verplichtingen die hieruit voortvloeien.

Privacy op de werkplek Het kan niet worden ontkend dat een arbeidsrelatie belangrijke beperkingen stelt aan de individuele vrijheid. Werknemers verbinden er zich immers toe om tegen loon, onder gezag van de werkgever, arbeid te verrichten. De werkgever heeft aldus het recht om de arbeid en de professionele tijdsbesteding van de werknemers na te gaan (Van Der Heijden, Tussen paradox en paranoia : over bedreiging van de privacy op de werkplek, in Van Der Heijden (ed.), Privacy op de werkplek, in Sinzheimer Cahiers 4, ’sGravenhage, SDU, 1992, 14). Hierbij kan bv. worden gedacht aan controles van de kasten en laden, waarin zich mogelijk persoonlijke documenten of voorwerpen bevinden die geen enkele band met het werk hebben, of aan een onderzoek van het computergebruik (bekijken van porno, chatten, spelen van spelletjes …) van de werknemer. Toch is privacy een maatschappelijk gegeven, een grondrecht waar men niet zomaar omheen kan, zelfs niet in het arbeidsrecht (Blanpain, Employee privacy issues : Belgian Report, C.L.J.J. 1995, 389-39). Op 19 februari 2002 oordeelde het Hof van Cassatie dat de bescherming van de artikelen 8, lid 1 Europees Verdrag Rechten Mens en 22 Gecoördineerde Grondwet. ook de werkruimte omvat in de mate dat de al daar ontwikkelde activiteiten een privé-karakter vertonen of er vertrouwelijke briefwisseling wordt bewaard (P.00.1100.N.). Deze uitspraak illustreert duidelijk dat op de arbeidsplek een werknemer in zekere mate zijn recht op privacy behoudt. In hoeverre het recht op privacy behouden wordt, is evenwel een grijze zone. Het komt erop aan om op een juiste manier de diverse belangen van zowel werkgever als werknemer met elkaar te verzoenen. Meer bepaald wat de controle van het bureau betreft door de werkgever of een meerdere, kunnen vanuit de rechtspraak en de rechtsleer volgende algemene vuistregels in acht worden genomen (o.a. Europees Hof Rechten Mens, 26 april 1979, Sunday Times, Serie A, 30, § 62; Hendrickx, Elektronisch toezicht op het werk : internet en camera’s, in Sociale praktijkstudies 7, Diegem, Ced Samsom, 2000, 30) : - de controle wordt verantwoord door een dwingende noodzaak, d.w.z. er mag alleen worden overgegaan tot controle ingeval er ernstige aanwijzingen van wangedrag of misbruiken zijn ; - de controle wordt meegedeeld aan de werknemer op het moment van de uitvoering ervan, met expliciete duiding van de gronden of motieven waarop de controle is gesteund ; - de controle mag niet worden uitgevoerd met het oog op een strafrechtelijke vervolging van de betrokken werknemer, behalve wanneer de onderzoeksmaatregel wordt opgelegd door het parket ; - de controle wordt uitgevoerd in alle discretie en bij voorkeur in de aanwezigheid van de betrokkene ;


35

- de toestemming van de werknemer wordt gevraagd waar praktisch mogelijk, doch ingeval de onderzoeksmaatregel geen betrekking heeft op de persoonlijke voorwerpen van de werknemer maar uitsluitend op documenten of stukken die aan de werkgever toebehoren, is de werkgever gerechtigd om disciplinaire sancties te koppelen aan een weigering ; - de werknemer wordt in de gelegenheid gesteld om zijn standpunt bekend te maken met betrekking tot het resultaat van de controle. Het weze opgemerkt dat er bij dergelijke controle op de werkplek geen huiszoekingsbevel is vereist. Dit is slechts nodig voor de doorzoeking van een woning, met name “de plaats, met inbegrip van de erdoor omsloten aanhorigheden, die een persoon bewoont om er zijn verblijf of zijn werkelijke verblijfplaats te vestigen en waar hij uit dien hoofde recht heeft op de eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer, zijn rust en meer in het algemeen zijn privéleven” (Verstraeten, Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, nr. 537). Een werkplek valt duidelijk niet onder dit begrip, zelfs niet als een werknemer er persoonlijke stukken bewaart. Niet het privé-karakter van een voorwerp is immers bepalend, maar wel het gegeven dat men op een bepaalde plaats het centrum van zijn private levenssfeer wil vestigen. Werknemers moeten zeer goed weten dat geen enkele ruimte van hun werkplek daar in de regel voor in aanmerking komt. Indien wordt overgegaan tot een controle zonder daarbij de voorgaande regels in acht te nemen, is er sprake van schending van de privacy van de personeelsleden die het voorwerp uitmaken van de controle. Hetzelfde geldt ook ten aanzien van politieambtenaren. In het kader van een tuchtonderzoek speelt voor deze laatsten bovendien artikel 25 van de Tuchtwet. Krachtens dit artikel moet het personeelslid steeds de medewerking verlenen aan de tuchtrechtelijke onderzoeksdaden waarvan hij het voorwerp niet uitmaakt of kan uitmaken, moet hij, behalve indien hijzelf wordt aangeklaagd of kan worden aangeklaagd, nauwgezet antwoorden op de gestelde vragen en moet hij op vraag van de overheid de stukken of voorwerpen overhandigen die nuttig zijn om de waarheid aan het licht te brengen, zelfs indien ze zich bevinden in de kast of op het bureau waarover hij beschikt op de werkplek. De tuchtprocedure doorkruist hier dus het recht op privacy. De wetgever heeft in dit kader geoordeeld dat de principiële plicht tot oprechtheid of tot loyale medewerking aan het tuchtonderzoek zwaarder doorweegt. Het weze echter aangestipt – zoals het genoemde artikel 25 ook aangeeft – dat een personeelslid op grond van deze plicht niet kan worden gedwongen afstand te doen van zijn rechten van verdediging en zichzelf te beschuldigen (R.v.St., Godaert, 7 april 1992, nr. 39.192 ; Lemmens/D’Hooghe, Recht van verdediging in tuchtzaken, Antwerpen, Kluwer, 1989, 20). De betrokkene beslist derhalve vrij over de eigenlijke wijze van verdedigen. Halsstarrig zwijgen of weigeren om bepaalde stukken te overhandigen, zijn een toegelaten wijze van verdediging. Echter, de weigering om precies omschreven tenlasteleggingen te “beantwoorden”, kan de tuchtoverheid er wel toe doen besluiten dat de feiten en de kwalificatie die zij eraan geeft van die aard zijn dat ze in redelijkheid een tuchtstraf verantwoorden (Raad van State, Lemaire, 4 december 1980, nr. 20.771; Opdebeek, Tuchtrecht in de lokale besturen, Brugge, Die Keure, 1992, 162).

36


Slachtofferhulp – Het waardig afscheid nemen van nabestaanden In het Koninklijk Besluit van 17/09/2001 tot vaststelling van de organisatie- en werkingsnormen van de lokale politie is de politionele slachtofferbejegening één van de te verlenen basisfunctionaliteiten. Dat politionele slachtofferbejegening reeds lang voor de politiehervorming een “hot” item was, bewijzen de omzendbrieven OOP 15 dd 26/08/1991, OOP 15bis dd 29/03/1994 en de OOP 15ter dd 09/07/1999. Elk van deze teksten licht de rol van de politie in het kader van politionele “slachtofferbejegening” toe. Doorheen de jaren werden ten gevolge van studies, aanpassingen aangebracht aan de wijze waarop dit diende te gebeuren om te komen tot een kwalitatief hoogstaande dienstverlening. Globaal genomen kunnen we stellen dat in de diverse documenten die handelen over politionele slachtofferbejegening, de definiëring zeer ruim is opgevat. De teksten omschrijven het begrip als de verplichting van de politie om slachtoffers bij te staan en hen door te verwijzen naar gespecialiseerde diensten. De ‘nazorg’ geconcretiseerd door het naderhand opnieuw contact nemen met de slachtoffers heeft onder andere als mogelijke doelstellingen het verstrekken van preventieve adviezen, doorverwijzen naar gespecialiseerde instanties en het informeren betreffende het politiële gevolg dat aan hun zaak werd gegeven. De manier waarop invulling moet worden gegeven aan het begrip is niet duidelijk omschreven en laat de verantwoordelijken veel ruimte tot interpretatie. Een moderne politiedienst met een gemeenschapsgerichte visie evolueert mee met de behoeften en verzuchtingen van de gemeenschap en de bevolking. Bijgevolg kunnen ervaringen en evaluaties ook al zijn ze het gevolg van klachten, leiden tot reflectie en mogelijks de aanzet zijn tot het implementeren van nieuwe initiatieven in het domein van de politionele slachtofferbejegening. Recentelijk werd de onderzoeksdienst van de Algemene Inspectie meerdere malen gesolliciteerd door ouders die het tragisch verlies dienden te verwerken van een kind ten gevolge van een verkeersongeval. Eén van de kritieken die aan het adres van de politiediensten werd geuit was het feit dat de nabestaanden bij verkeersongevallen met dodelijke afloop laattijdig werden geïnformeerd door de politiediensten over het overlijden van het familielid (kind). Deze late kennisgeving (dikwijls ‘s nachts en in het weekend) maakte het onmogelijk om fysiek aanwezig te zijn op de plaats van het gebeuren en had voor gevolg dat zij geen afscheid hadden kunnen nemen op de plaats van het ongeval niettegenstaande dat de slachtoffers nog geruime tijd ter plaatse waren gebleven. Volgens de ouders, en deze visie wordt ook gedeeld door verschillende professoren, zou het ter plaatse afscheid kunnen nemen het verwerkingsproces bespoedigen en aanvaardbaarder maken. Een ander heikel punt handelde over de wijze waarop het onderzoek gevoerd werd naar de oorzaak van het ongeval. Het belangrijkste aspect waarover de nabestaanden volstrekt duidelijkheid wensten, was de wijze waarop het ongeval gebeurde en de schuldvraag. De familieleden hadden het zeer moeilijk om rechterlijke beslissingen te aanvaarden waarbij ‘een gedeelde fout’ werd uitgesproken. Volgens de ouders lagen


37

verschillende oorzaken aan de basis van dergelijke uitspraak. Hierbij werd niet nagelaten om de werkwijze van de vaststellende agenten in vraag te stellen. Zo zou het verzamelen van de sporen ter plaatse soms niet grondig gebeuren en zou het parket niet altijd volledig ingelicht worden met het oog op het eventueel aanstellen van een deskundige. Deze situaties zouden zich voor doen wanneer de politie in zijn berichtgeving aan het parket melding maakte dat geen andere partij betrokken was of als de situatie ogenschijnlijk klaar en duidelijk was. Het gebrek aan bruikbare elementen door het onzorgvuldig- en niet-professioneel optreden kan de rechter verhinderen om zich een volledig beeld te vormen van de ware toedracht van de feiten en met kennis van zaken een beslissing te nemen. De niet aanvaarding resulteert doorgaans in een revolteren met een gebruik van alle beschikbare rechtsmiddelen in een poging om toch te bewijzen dat de aangereikte elementen aan de rechter onvolledig en/of onjuist waren. Bepaalde families sparen zich hiervoor kosten noch moeite. De twijfel over de schuldvraag enerzijds en anderzijds weliswaar in mindere mate de financiële implicaties ten gevolge hiervan, bemoeilijkt voor de nabestaanden het verwerkingsproces en maakt het voor sommigen zelfs onmogelijk. Dit resulteert bij sommige ouders in een fanatieke strijd die hun leven domineert en overheerst om te eindigen in een procedureslag tegen het rechtssysteem, de politiediensten en zelfs de hulpdiensten die onvoldoende zouden gedaan hebben. De vraag stelt zich over welke mogelijkheden de politiediensten en politieagenten beschikken om tegemoet te komen aan de verwachtingen en de verzuchtingen van de betrokken familieleden. Het takenpakket van politiemensen bij een verkeersongeval spitst zich voornamelijk toe tot het regulerend optreden, de onderzoekende functie en het verstrekken van de vereiste nazorg. Onder het regulerend optreden vallen de handelingen die ertoe bijdragen dat de toestand ter plaatse, rekening houdende met de veiligheid, zo snel mogelijk genormaliseerd wordt. Het is vanzelfsprekend dat politiemensen bij het ter plaatse komen, zich enerzijds dienen te bekommeren om de slachtoffers door de nodige hulp te bieden of de mogelijkheid te creëren dat deze hulp kan verstrekt worden en anderzijds dienen te voorkomen dat andere ongevallen gebeuren en dat het verkeer hersteld wordt of een omleiding voorzien. Wat betreft het uitvoeren van het onderzoek naar de omstandigheden en de oorzaak van het verkeersongeval en de verslaggeving hierover naar het parket toe, kan moeilijk een éénduidig draaiboek worden opgesteld. Meestal is het zo dat één ploeg, bestaande uit 2 agenten, zowel instaat voor de vaststellingen als het regulerend optreden. Dat deze mensen de handen vol hebben en zich moeilijk nog bijkomend kunnen bekommeren om de familieleden die ter plaatse zouden afstappen hoeft geen betoog. Het is bijgevolg uitgesloten dat zij kunnen instaan voor de opvang van de nabestaanden. Politionele slachtofferbejegening is één van de zes basisfuncties vervat in het takenpakket van de eerste lijnspolitie. Dit is zowel van toepassing voor de Lokale Politie als voor de Federale Politie. Beide organisaties hebben hiervoor personeelsleden die voor deze taak werden opgeleid en gevormd. Het ter plaatse brengen van de nabestaanden, voor zover deze vragende partij zijn, zou tegemoet kunnen komen aan de beide geformuleerde kritieken.

38


De vraag stelt zich of het wenselijk is dat familieleden op de plaats van het ongeval worden gebracht terwijl de hulpverlening bezig is en terwijl de politieagenten hun taken uitvoeren ? Een éénduidig antwoord verstrekken op deze vraag is niet mogelijk. Het is duidelijk dat de vraag om de plaats van het ongeval te mogen bezoeken terwijl het slachtoffer nog aanwezig is, expliciet moet uitgaan van de rechtstreekse nabestaanden. De beslissing om hierop in te gaan berust op de verantwoordelijke politieambtenaar ter plaatse die in samenspraak met het parket de opportuniteit van de wens beoordeelt. Het voorspellen hoe iemand ter plaatse bij het zien van de plaats van het ongeval zal reageren is onmogelijk. Politiemensen die de functie van slachtofferbejegenaar uitoefenen hebben niet altijd een e.h.b.o. opleiding genoten. Om de kans op het verstoren ter plaatse van de normale politietaken ten gevolge van emotionele taferelen tot een minimum te herleiden, is het aangewezen om de familie te laten begeleiden door een dokter. De huisarts van de familie zou hierin een belangrijke rol kunnen vervullen voor zover hij beschikbaar is. Een mogelijk scenario zou kunnen zijn dat de slachtofferbejegenaar zich ten huize van de familie aanbiedt. In afwachting van de komst van de dokter informeert hij hen over de toestand en maakt duidelijke afspraken over het verloop op de plaats van het ongeval. Het contact met de andere partij is uitgesloten en de vaststellingen mogen onder geen enkel beding worden gehinderd. Vertrekkende vanuit het wettelijke aspect van het geheim van het onderzoek betekent dit dat er concreet geen informatie wordt verstrekt buiten hetgeen visueel waarneembaar is. Wat betreft de duur van de aanwezigheid lijkt het evident dat deze tot een minimum wordt herleid, waardig en sereen gebeurt onder verantwoordelijkheid van de slachtofferbejegenaar en de aanwezige dokter. Bijkomend is het logisch dat het parket hierover wordt geïnformeerd. De uiteindelijke beslissing over het al of niet toelaten tot de plaats van het gebeuren moet een overleg zijn tussen de vaststellende agenten, de slachtofferbejegenaars, de dokter en de procureur des konings. Politionele slachtofferhulp gaat veel verder dan het begeleiden en het opvangen van de slachtoffers maar richt zich ook eventueel tot hun omgeving (ouders, familie, vrienden, kennissen, …). Omdat het onverwacht overlijden naar aanleiding van een verkeersongeval, een bijzonder ingrijpende gebeuren is, wacht de politie de moeilijke taak de familie op een tactvolle wijze op de hoogte te brengen. Politiewerk is steeds een beetje pionieren en de grenzen verleggen in functie van een snel evoluerende maatschappij. Het streven naar een kwaliteitsvolle dienstverlening waarbij tegemoet wordt gekomen aan de behoeften van de gemeenschap impliceert dat wordt nagedacht en overlegd door de verantwoordelijke autoriteiten in hoeverre zij wensen en kunnen tegemoet komen aan de verzuchtingen van de maatschappij zonder het politiewerk te hypothekeren. Deze beschouwingen hebben als doel een aanzet te zijn tot een eventueel debat over deze problematiek. Ieder van ons kan hiermee geconfronteerd worden, ofwel vanuit politioneel standpunt maar ook vanuit de trieste realiteit als aanverwant of ouder.


39

4.5

De database Orackle In 2006 werd door de informaticus het systeem Orackle verder uitgebouwd op basis van de voortdurende evaluatie van het gebruik door de onderzoekers. Art. 11. 2° van het KB op de AIG bepaalt dat het aan de dienst onderzoeken toegewezen wordt ‘de voeding en de exploitatie van de gegevensbank met betrekking tot klachten en aangiften, in coördinatie met het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten’. De coördinatie van de onderzoeken met de andere controlediensten is van belang om dubbel gebruik te vermijden en inzake het uitwisselen van informatie. De informatie uitwisseling werd opgestart en zal verder geoptimaliseerd worden.

4.6

Vijf jaar individuele onderzoeken Sinds het opstarten van de dienst onderzoeken werden er elk jaar meer nieuwe dossiers geopend. Dit betekent niet noodzakelijk dat het aantal klachten ten laste van politiemensen ook daadwerkelijk constant stijgt, maar wel dat de dienst meer gesolliciteerd wordt. IGEO verwierf in de loop der tijd meer bekendheid en investeert voortdurend in kwalitatief hoogstaande onderzoeken en dit in partnerschap met de opdrachtgevers. Jaar

Aantal

2002 2003 2004 2005 2006

487 660 793 860 962

Om een totaal beeld te krijgen van het aantal klachten ten laste van politieambtenaren dienen de tussenkomsten van de dienst IGEO, van de dienst onderzoeken van het Comité P, van de diensten interne controle van de lokale politie en van de diensten intern toezicht van de federale politie samengevoegd te worden. De constante stijging is op heden nog niet verontrustend te noemen omdat deze evolutie wellicht kadert in de gemeenschapsgerichte politiezorg. Deze filosofie berust op een betere communicatie tussen de burger en de politieoverheden.

40


5

Dienst statuten (IGST) De voornaamste taken van de dienst statuten situeren zich binnen het kader van de evaluaties (politiepersoneel en mandaathouders), de tucht, de selectie inzake de baremische loopbaan (voorbereiding van de dossiers voor de toekenning van de loonschalen O7 en O8) en de selectie van mandaathouders (bv. de selectie van de nieuwe commissaris-generaal). Daarnaast biedt IGST ondersteuning – o.a. op juridisch vlak – aan de inspecteur-generaal, de beide adjunct-inspecteurs-generaal en aan de andere diensten van de Algemene Inspectie. Een belangrijk aandeel van de werklast binnen IGST werd opnieuw opgeslorpt door de evaluatie van de mandaathouders. Heel wat onder hen dienden in 2006 hun aanvraag tot hernieuwing van hun mandaat in waardoor ze onderworpen moesten worden aan een eindevaluatie. De vaak uitgebreide dossiers werden ten behoeve van de inspecteurgeneraal of één van zijn adjuncten door de leden van IGST grondig geanalyseerd en becommentarieerd. In die gevallen waar de IG het voorzitterschap van de evaluatiecommissie diende waar te nemen werd een lid van IGST aangewezen als secretaris van deze commissie. Nadat in 2005 de rol van de inspecteur-generaal binnen de procedure voor de tuchtraad nog in vraag werd gesteld, werd uiteindelijk het belang van zijn inbreng toch bevestigd. Hierdoor blijven de leden van IGST als afgevaardigden van de IG verder hun advies verstrekken naar aanleiding van de verzoeken tot heroverweging voor de tuchtraad. Binnen de tuchtprocedure kunnen de personeelsleden van de politie aldus nog steeds rekenen op een in alle onafhankelijkheid opgesteld advies. IGST werd door DPS (Directie van de juridische dienst, het contentieux en de statuten – nu DSJ) betrokken in de verdere ontwikkeling en aanpassing van de evaluatieprocedures van zowel het politiepersoneel als van de mandaathouders. Deze samenwerking verliep zeer vlot. Gelet op de positieve ervaringen is IGST dan ook bereid om ook in de toekomst verder in te gaan op dergelijke verzoeken vanwege de federale politie. Een nieuw item waar de Algemene Inspectie, en meer in het bijzonder de dienst statuten, een rol in speelt is de deontologische code voor de politiemensen. Een objectieve beoordeling en interpretatie van de deontologische regels is immers van primordiaal belang. De AIG is uitstekend geplaatst om in alle neutraliteit op dit vlak een deskundig advies te verstrekken. Wat het welzijn op het werk betreft, werd een lid van IGST aangewezen om de taak van interne preventieadviseur op zich te nemen. Aangezien AIG op dit vlak nog in zijn kinderschoenen stond, diende de nieuwe preventieadviseur tal van initiatieven te nemen. Ondertussen werd een welzijnsbeleid uitgewerkt waardoor AIG op dit vlak aan de regelgeving voldoet. Tot slot dient nog de inbreng vermeld te worden van IGST in de voorbereiding van de selectie van de nieuwe commissaris-generaal van de federale politie. Daar de inspecteur-generaal aangewezen werd om het voorzitterschap waar te nemen van deze


41

selectiecommissie was het logisch dat aan de dienst statuten werd gevraagd om de selectieprocedure voor te bereiden zodat deze op een efficiënte, degelijke en vooral objectieve wijze kon verlopen. Hiertoe werden tal van vergaderingen belegd, niet alleen met de leden van de commissie, maar ook met alle diensten die betrokken waren in de procedure tot aanstelling van de nieuwe commissaris-generaal. Het spreekt voor zich dat men bij de aanstelling van de belangrijkste mandaathouder van de federale politie, niet over één nacht ijs kon gaan. Daarom werd binnen de dienst statuten heel wat capaciteit gestoken in de samenstelling van de dossiers en de voorbereiding van de zittingen van de commissie. Het diensthoofd IGST werd daarenboven aangewezen als secretaris van de selectiecommissie. De voorbereiding van de selectie slorpte 3,5 % van de beschikbare capaciteit van de dienst op. De eigenlijke selectie zal plaats vinden in 2007. Als we de verdeling van de capaciteit binnen de dienst statuten voor het jaar 2006 bekijken, stellen we vast dat (net zoals vorig jaar) ongeveer de helft van de beschikbare capaciteit opgeslorpt werd door enerzijds de behandeling van de tuchtdossiers en anderzijds van de evalutiedossiers van de mandaathouders (respectievelijk 25 en 23 % van de totale beschikbare capaciteit). Ook aan de procedures voor de toekenning van de hogere loonschalen O7 en O8 aan de hogere officieren besteedde IGST een belangrijk deel van haar capaciteit (13 %). 8 % van de tijd werd gestoken in het verlenen van (juridisch) advies en steun aan de inspecteur-generaal, zijn adjuncten en aan de andere diensten van de AIG. Voor de Raad van Beroep – momenteel nog 8 % capaciteitsbesteding - wordt een stijging verwacht éénmaal de evaluaties van het politiepersoneel effectief opgestart worden.

5.1

De Raad van Beroep De nieuwe wettelijke regelingen inzake de evaluatie van het politiepersoneel zouden in de loop van 2006 gepubliceerd worden. Alhoewel het nieuw evaluatiesysteem eigenlijk reeds “in voege is” sedert 1 april 2005 (de toepassing zou gebeuren met terugwerkende kracht) zijn de vereiste wettelijke bepalingen nog steeds niet verschenen in het Belgische Staatsblad. Ondanks de ruime verspreiding via opleidingen, nota’s e.d., zorgt dit toch voor een grote onzekerheid – ook op juridisch vlak – voor zowel het politiepersoneel als voor de verantwoordelijken voor de evaluatie. Uiteraard heeft dit ook zijn gevolgen voor de procedures voor de Raad van Beroep. Door de evaluatoren worden de adviezen nog steeds opgesteld op basis van de omzendbrieven GPI 11 en GPI 11bis. De verdedigers stellen hierbij steevast de vraag of dit nog wel wettelijk is. Het laatst verkregen advies werd, bij overgangsbepaling, geacht geldig te blijven tot aan de eerste evaluatie. Toch blijven de verantwoordelijken verder steeds nieuwe adviezen opstellen want deze regel (overgangsbepaling) is niet gekend (niet gepubliceerd). Hetzelfde probleem doet zich voor bij de mobiliteit. De nieuwe regels (zouden) voorzien dat in geval van mobiliteit geen evaluatie meer dient opgemaakt. Ook deze bepaling is nog niet officieel. Een ander onverwacht probleem waarmee de Raad van Beroep het voorbije jaar werd geconfronteerd was de ontdekking dat bij de adviezen naar aanleiding van een verzoek tot deelname aan een promotie-examen, er een tweede adviesformulier, dat niet voor-

42


zien was in de desbetreffende ministeriële omzendbrieven, bij het eerste gevoegd werd. Nadien is gebleken dat dit advies door de directie van de rekrutering en van de selectie van de federale politie werd opgelegd in deze wel zeer specifieke promotiecontext. In het advies wordt een evaluatie gemaakt omtrent het potentieel van betrokkene en het wordt afgesloten met de vermelding “gunstig” of “ongunstig”. Het betrokken personeelslid krijgt enkel de kans kennis te nemen van het door zijn hiërarchische overste uitgebrachte advies maar kan er niet tegen in beroep gaan. De vermelding op het basisadvies volgens de GPI 11 kan dus “goed” zijn terwijl het bijgevoegde advies over het potentieel “ongunstig” is. Daar enkel beroep mogelijk is tegen een vermelding “onvoldoende” (op het basisformulier) beschikt het betrokken personeelslid hier dus niet over enige mogelijkheid tot verweer. Bovendien blijft, indien door de Raad van Beroep beslist wordt dat het basisadvies gewijzigd moet worden in “goed”, het bijgevoegde advies ongewijzigd en kan dit dus nog steeds de vermelding “ongunstig” dragen. De vraag stelde zich dan ook of dit geen afbreuk deed aan de waarde van de eindbeslissing genomen door de Raad van Beroep. De dienst statuten won bijkomende informatie in omtrent de oorsprong van dit advies dat blijkbaar geen enkele wettelijke grondslag had. Wat is de waarde van dat advies, welke zijn de gevolgen ervan voor het betrokken personeelslid ? Is er hier geen sprake van een duidelijke aantasting van de rechtszekerheid van de personeelsleden van de politiediensten ? Het is gebleken dat dit bijkomend advies omtrent het potentieel van de kandidaat er vooral gekomen is op vraag van de syndicaten en moet gezien worden als een bijkomende toetsing van het potentieel van de kandidaat, dus naast de toetsing die gedaan wordt op het niveau van DSR. Enkel indien het ongunstig advies een bevestiging krijgt bij de toetsing door DSR, wordt de kandidaat niet toegelaten tot de opleiding. Anderzijds kan een gunstig advies er voor zorgen dat een kandidaat met een negatieve toetsing bij DSR toch tot de opleiding toegelaten wordt. 5.1.1

Ontvangen verzoekschriften

Het aantal verzoekschriften dat de inspecteur-generaal als voorzitter van de Raad van Beroep in 2006 ontvangen heeft, steeg andermaal. In 2006 werden er 41 verzoekschriften ontvangen, wat een stijging is van 17 % tegenover 2005. Enkel bij de Nederlandstaligen van de federale politie was er een daling van het aantal verzoekschriften. Grootste stijging was er bij de Franstaligen van de federale politie (+ 7). Het grootste aantal verzoekschriften is nog steeds afkomstig van de leden van de lokale politiekorpsen. Eén van de oorzaken van deze stijging zijn de negatieve adviezen uitgeschreven in het kader van de “rode loper”. Voor de personeelsleden die in aanmerking kwamen voor deze promotie was het niet hebben van een negatieve evaluatie de enige voorwaarde om te kunnen benoemd worden in de hogere graad. Een negatief advies heeft voor de betrokkenen zeer verstrekkende gevolgen, niet alleen voor de verdere carrière maar ook op financieel vlak. Het is dan ook meer dan logisch dat zij die een negatief advies kregen hiermee naar de Raad van Beroep trokken. Op de 41 ontvangen verzoekschriften werden er 13 (42 %) opgesteld ingevolge een negatief advies in het kader van een aanvraag tot promotie op basis van de Vesalius-


43

wet. In heel wat gevallen berustte de negatieve beoordeling op het feit dat de evaluator van oordeel was dat betrokkene niet bekwaam was om een hogere functie uit te oefenen. De wettelijke bepalingen terzake stellen echter duidelijk dat het advies het functioneren van betrokkene in zijn huidige functie betreft. Dit had tot gevolg dat slechts in drie gevallen het negatief advies bevestigd werd en in zes gevallen het advies omgezet werd in een positieve beoordeling19. Evolutie ontvangen verzoekschriften vanaf 2002 Verzoekschriften

2002

2003

2004

2005

2006

Verschil 2005

Lokale politie N

17

2

8

11

12

+1

Federale politie N

6

1

2

9

6

-3

Lokale politie F

5

4

9

10

11

+1

Federale politie F

4

2

7

5

12

+7

Totaal

32

9

26

35

41

+6

41 35 Totaal

26 9 32 12 5

Federale politie F

7 2 4 11 10 9

Lokale politie F

2006 2005 2004 2003 2002

4 5 6 9 2

Federale politie N

1 6 12 11 8

Lokale politie N

2 17

0

(19)

44

10

20

30

40

Twee verzoekschriften waren niet ontvankelijk; één werd ingetrokken voor de behandeling voor de Raad van Beroep en één advies werd als onbestaande verklaard waarbij het voorafgaande gunstig advies bevestigd werd.


65

Overzicht ontvangen verzoekschriften in 2006 Taal

12 LokPol

18 N

6 FedPol

Ontvankelijk JA NEE

Behandeld NEE JA

Oorsprong Reden

5 Promotie

4

1

4

1 Baremisch

1

1

6 Mobiliteit

6

6

Beslissing Goed Onvold. 3

8

1

7

14 3

34

0 Andere

3

3 Promotie

2

1

3

1 Baremisch

1

1

2 Mobiliteit

1

1

1

8

7 1

1

2

1

3

1

2

0 Andere

1

Totaal N

15

3

15

5

1

3

2

1

5

3

2

3

5 Promotie(21)

4

4

1 Baremisch

1

1

5 Mobiliteit

4

3

1 Andere(23)

1

1

6 Promotie(20) 11 LokPol

0 Baremisch 5 Mobiliteit

23 F

0 Andere

12 FedPol

(22)

3

1 1

1

1

1

Totaal F

20

1

15

5

8

4

Totaal N + F

35

4

30

5

16

11

5.1.2

Behandelde dossiers

De in 2006 behandelde dossiers omvatten zowel de nog niet afgehandelde verzoekschriften van 2005 als het grootste deel van de in 2006 ontvangen verzoekschriften. Slechts 4 van de in 2006 ontvangen verzoekschriften konden nog niet behandeld worden en zullen dus pas in de loop van 2007 voor de Raad van Beroep gebracht worden. Ontvankelijk bevonden dossiers + gewijzigde eindvermeldingen Beh.

Ontvank.

% Gewijzigd

%

Bevestigd

%

Vernietigd

%

N

24

24

100

14

58

10

42

0

0

F

27

22

81

11

41

6

27

5

23

Totaal

51

46

90

25

49

16

35

5

11

(20)

Eén advies werd als ongeldig beschouwd (voorafgaand advies “goed” dat geldig bleef) Eén verzoekschrift werd vóór de behandeling ingetrokken (22) Eén verzoekschrift werd vóór behandeling terug ingetrokken en één advies werd als ongeldig beschouwd (voorafgaand gunstig advies dat geldig bleef) (23) Advies werd als onbestaande beschouwd aangezien er geen wettelijke grond was tot het geven van het advies (21)


45

60 51

50

46

40 27

30

24

24

20

25

22

16

14

11

10

10

6

5

5

0

0 N

F

Total

Behandeld Ontvankelijk Gewijzigd Bevestigd Vernietigd 5.1.3

Verdere stappen ondernomen door sommige verzoekers

In 2006 stapten drie verzoekers die hun ongunstige beoordeling bevestigd zagen door de Raad van Beroep naar de Raad van State om er de vernietiging van de eindbeslissing genomen door de Raad van Beroep te bekomen. In één geval was het oorspronkelijk advies uitgebracht in het kader van de baremische loopbaan. De beide andere gevallen betroffen adviezen uitgebracht in het kader van de “rode loper”. In hoofdzaak werden volgende redenen tot vernietiging naar voor gebracht : - de ontwettigheid en / of nietigheid van de omzendbrieven GPI 11 en 11bis op basis waarvan de adviezen gegeven werden (met verwijzing naar het feit dat deze omzendbrieven een verordenend karakter zouden hebben maar niet voorgelegd werden aan de afdeling wetgeving van de Raad van State) ; - het niet langer van toepassing zijn van de omzendbrieven GPI 11 en 11bis ingevolge de wettelijke bepalingen ; - het niet volgen van de voorgeschreven procedure door de oorspronkelijke evaluatoren (o.a. het niet voorafgaandelijk horen van betrokkene) ; - schending van de zorgvuldigheidsplicht (o.a. verwijzing naar het niet kenbaar maken van de doelstellingen, het niet houden van een plannings-gesprek, evaluator die geen opleiding heeft genoten, …) ; - schending van de formele en materiële motiveringsplicht ; - het gebruik van (bewijs)stukken van na 1 april 2005 voor beide kandidaten tot een bevordering in het kader van de “rode loper” (bevordering met terugwerkende kracht tot voormelde datum) ; - schending van het redelijkheidsbeginsel waarbij betrokkenen erop wijzen dat – volgens hun bronnen – anderen wel bevorderd zouden zijn zonder dat een advies werd opgesteld ; - het oplopen van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel (één onder hen stelt dat hij door het negatief advies voor de rest van zijn carrière niet meer zal kunnen bevorderen tot commissaris).

46


Uitspraken door de Raad van State inzake voormelde dossiers dienen pas verwacht te worden in de loop van 2007. De kans bestaat dat de door de Raad van State genomen beslissingen gevolgen hebben voor zowel de procedure die momenteel gevolgd wordt door de verantwoordelijken voor de evaluatie als voor de procedure voor de Raad van Beroep. 5.1.4

Besluit en terugblik op de voorbije vijf jaren

Het bestaan van een orgaan als de Raad van Beroep blijft zijn noodzaak bewijzen. Dit blijkt reeds uit het verder stijgende aantal verzoekschriften. Daarenboven moet vastgesteld worden dat o.a. onder invloed van de beslissingen en de raadgevingen die uitgaan van de Raad van Beroep de evaluatoren hun dossiers beter en grondiger voorbereiden. De kans dat een personeelslid door de Raad van Beroep ten onrechte een gunstige beoordeling krijgt, is hierdoor sterk gedaald. Slechts 49 % van de verzoekers zagen hun oorspronkelijk advies gewijzigd in een gunstige beoordeling van de Raad van Beroep. In 2005 bedroeg dit aantal nog 71 %. Andere belangrijke vaststelling is dat in de voorbije jaren de personeelsleden zich meer en meer laten bijstaan door een verdediger. Het zijn dus niet alleen de evaluatoren en eindverantwoordelijken die hun dossiers beter samenstellen ; ook het verweerschrift van de geëvalueerde wordt steeds beter en beter opgemaakt en gestoffeerd met relevante documenten. De opdracht en het werk van de Raad van Beroep is er dus in de loop van de jaren zeker niet eenvoudiger op geworden. Toch blijft het voornaamste doel van de Raad om ook in de toekomst garant te staan voor het recht van ieder personeelslid op een objectieve beoordeling. Het is voor een efficiënte politie-organisatie echter even noodzakelijk dat eenzelfde onafhankelijk en objectief orgaan de personeelsleden die duidelijk ondermaats presteren, erop wijst dat zij zich in de toekomst meer en beter moeten inzetten. Tot slot dient nog opgemerkt dat reeds in het verleden een aantal vragen werden gesteld omtrent de precieze invulling van de rol die de Raad van Beroep dient te spelen binnen de totaliteit van de evaluatieprocedure. De invoering van een deels aangepaste, deels nieuwe evaluatieprocedure is een factor waarmee in deze vraagstelling en het zoeken naar de juiste antwoorden, zeker rekening moet gehouden worden. Hieromtrent werd reeds vroeger een dossier opgestart en overgemaakt aan de Minister van Binnenlandse Zaken. Daarin kwamen o.a. volgende vragen aan bod : - In hoeverre dient de Raad van Beroep een oordeel te vellen over eventuele procedurefouten en welke gevolgen dient zij daaraan te geven (vernietiging van de evaluatie; terugzending aan de eindverantwoordelijke ; toekennen gunstige evaluatie )? - Moet er een tegensprekelijk debat gevoerd worden waarbij de Raad van Beroep systematisch overgaat tot het horen van betrokkene ? - Moet de Raad van Beroep in dat geval ook niet overgaan tot het horen van de evaluator en / of eindverantwoordelijke ? - Moet de Raad zijn beslissing niet eerder nemen, zoals wettelijk voorzien, louter en alleen op het evaluatiedossier zoals het door de eindverantwoordelijke wordt overgemaakt ? Gezien de nieuwe wettelijke regelingen nog niet verschenen zijn, wordt gewacht om op deze vragen, en misschien nog andere, een duidelijk antwoord te geven.


47

5.2

De paritaire commissie Personeelsleden van een politiedienst hebben een voorbeeldfunctie. Onbesproken gedrag en integriteit staan dan ook voorop in het selectieproces van kandidaat-politieambtenaren. De directeur van de rekrutering en van de selectie van de federale politie beslist of een kandidaat-politieambtenaar aan deze specifieke toelatingsvoorwaarde ‘van onberispelijk gedrag zijn’ voldoet. Neemt de directeur een beslissing waarbij betrokken persoon niet tot de politieopleidingen wordt toegelaten of waarbij zijn territoriale inzetbaarheid wordt beperkt dan kan hij hiertegen beroep aantekenen bij de Minister van Binnenlandse Zaken. De Minister raadpleegt de paritaire commissie alvorens hij een definitieve beslissing neemt.

5.2.1

Ontvangen en behandelde dossiers

Tegen de door de directeur van de rekrutering en selectie genomen beslissing gingen in 2006 vijf personen in beroep. Eén beroepsschrift van een kandidaat-politieambtenaar werd al door de paritaire commissie behandeld. De commissie nam ook nog in vijf andere dossiers, waarvan drie geopend in 2004 en twee opgestart in 2005, een standpunt in. Voor 2007 staan reeds vijf dossiers ter behandeling klaar. 5.2.2

Uitgebrachte adviezen

De paritaire commissie hield in 2006 vier zittingen. In drie van de zes behandelde dossiers was de commissie van oordeel dat de kandidaat wel in aanmerking kwam voor een politiefunctie. In de andere drie gevallen sloot zij zich aan bij de beslissing van de directeur van de rekrutering en selectie en stelde zij dat de kandidaat niet van onberispelijk gedrag was. De Minister van Binnenlandse Zaken heeft in elk van deze dossiers het advies van de paritaire commissie gevolgd. Overzicht van de dossiers Dossiers

Dossiers “N”

Dossiers “F”

Totaal

Ingediende beroepen

2

3

5

Uitgebrachte adviezen

3

3

6

Ongunstig

2

1

3

Gunstig

1

2

3

5.2.3

Besluit

De in 2006 besproken beroepsschriften handelden over kandidaat-politieambtenaren betrokken bij winkeldiefstal, heling en druggebruik of handel in verdovende middelen. Voor het eerst werd de paritaire commissie ook geconfronteerd met kandidaten die met betrekking tot hun gerechtelijk verleden een herstel in eer en rechten hadden verkregen. Bij het formuleren van haar advies in deze zaken hield de paritaire commissie rekening met de rechtspraak van de Raad van State en het Hof van Cassatie waarin de precieze gevolgen van zo’n eerherstel worden beschreven. Deze rechtsorganen stellen

48


dat bij een herstel in eer en rechten de feiten waarvoor een kandidaat-politieambtenaar werd veroordeeld niet worden bedekt alsof ze nooit hadden bestaan. Een werkgever die een persoon die een eerherstel heeft bekomen niet wenst aan te werven moet evenwel aantonen dat de gepleegde gerechtelijke inbreuken nog actueel relevant zijn voor de functie waarin de werknemer zou worden tewerkgesteld. Op basis van deze stelling heeft de paritaire commissie de Minister geadviseerd een kandidaat-politieambtenaar die recent een eerherstel voor een veroordeling wegens handel in harddrugs had bekomen, niet aan te werven. 5.2.4

Een terugblik op de voorbije vijf jaren

In de afgelopen jaren werd de paritaire commissie maar in een beperkt aantal dossiers gevat (8 in 2002, 11 in 2003, 14 in 2004, 3 in 2005 en 5 in 2006). In 2005 werd de beoordeling van het gedrag van de kandidaat-politieambtenaar een volledig geïntegreerd onderdeel van de selectieprocedure. Dit had voor gevolg dat in dat jaar slechts drie beroepsschriften tegen de beslissing van de directeur van de rekrutering en de selectie werden ingediend. In 2006 werd dan weer door vijf kandidaat-politieambtenaren de beslissing aangevochten die stelde dat ze niet van onberispelijk gedrag waren en daarom de politieopleiding niet mochten aanvangen. Feit is dat de beoordeling of een kandidaat voor een politiefunctie van onberispelijk gedrag en integer is een moeilijke oefening blijft. Iemand die ooit een jeugdzonde heeft begaan hoeft daarom nog niet te worden uitgesloten voor een functie bij de politie. Het is dan ook zeker aangewezen dat de beoordeling van het gedrag en houding van een toekomstige politieambtenaar op meerdere niveaus blijft gebeuren. Niet alleen de directie van de rekrutering en de selectie maar ook zeker de paritaire commissie, die gelet op haar bijzondere samenstelling uit politieambtenaren en syndicaal-afgevaardigden garant staat voor een objectieve benadering, moet bij dit gevoelig aspect van het selectieproces worden betrokken. Vermits het aantal personeelsleden van het administratief en logistiek kader binnen de politiediensten gestadig groeit en deze medewerkers steeds meer bij het politionele werk worden betrokken moet ook voor hen het wettelijk kader waarbinnen de controle van het gedrag en de integriteit van deze personeelsleden plaatsvindt, worden uitgediept. De paritaire commissie moet hierbij zeker een rol kunnen spelen.

5.3

Tuchtrecht 5.3.1

De rol van de Algemene Inspectie

De belangrijkste activiteit van de dienst statuten op tuchtgebied werd opnieuw ingenomen door de rol van deskundige voor de tuchtraad: de inspecteur-generaal of zijn afgevaardigde wordt er immers gehoord in het raam van ieder verzoek tot heroverweging. Vermits het uitgebrachte advies zelden overeenstemt met de perceptie van het tuchtdossier van de erbij betrokken partijen is de rol van deskundige – een onpartijdig, extern en onafhankelijk personeelslid - soms ondankbaar. Nu eens voelt de overheid zich verkeerd beoordeeld, dan weer roept de verdediging (van het personeelslid) het uit dat het een schande is wanneer de voorgestelde straf wordt verzwaard of wanneer de analyse van de Algemene Inspectie het stand-


49

punt van de tuchtoverheid bevestigt. Nochtans waakt de inspecteur-generaal bij de analyse van elk dossier, dat aan de tuchtraad voor heroverweging wordt onderworpen; over een zo uniform mogelijke toepassing van het tuchtrecht inzake de tuchtvergrijpen; een recht van ieder betrokken partij dat zonder twijfel moet worden geëerbiedigd. Zijn verslag strekt er ook toe de leden van de tuchtraad, die niet allemaal vanuit de politiewereld komen en bijgevolg niet altijd vertrouwd zijn met de politiecultuur een zo nauwkeurig mogelijke toelichting te geven. Deze opdracht is een belangrijke informatiebron die de inspecteur-generaal toelaat om op een correcte wijze en met kennis van zaken zijn algemene opdracht van toezicht over de politiediensten te vervullen. In de punten 5.3.2. en 5.3.3. wordt deze materie uitgediept. Het aanrekenen van dienstprestaties vervuld in het raam van een tuchtverdediging is een materie die in 2006 niet voor problemen heeft gezorgd. De inspecteur-generaal heeft zich slechts over één dossier moet buigen. Het dossier werd snel, via een korte bemiddelingsprocedure, en zonder toevlucht te moeten nemen tot een formele beslissing afgehandeld. In het behandelde dossier kwam tot uiting dat het niet mogelijk was voor de persoon die voormelde prestaties moest valideren, deze te controleren omdat de verdediger niet tot zijn eigen eenheid behoorde. Daarentegen was de dienst waartoe de verdediger behoorde en die het type en de duur van de prestaties juist had in rekening gebracht wel in staat om de gegrondheid van het verzoek tot aanrekening van bepaalde dienstprestaties zonder aarzeling te bevestigen. De dienst statuten heeft, zoals vorige jaren, deelgenomen aan informatie- of vormingssessies die verband hielden met het tuchtrecht. De dienst heeft deelgenomen en neemt nog steeds deel aan een initiatief van het Antwerpse parket dat als doel heeft om de communicatie tussen het ambt van de procureur des Konings en de politieoverheden die inzake tucht bevoegd zijn nog vlotter te laten verlopen. De Algemene Inspectie is zeer blij met dit initiatief en zal haar steun verlenen aan al de projecten die op het terrein een efficiënte toepassing van de gezamenlijke omzendbrief van het College van Procureurs-generaal COL 4/2003 bewerkstelligen. Een andere hoeksteen in het tuchtrecht, met name het platform “Tucht”, samengesteld uit de tuchtraad, de FOD Binnenlandse zaken, de juridische dienst van de federale politie, het technisch en administratief secretariaat en het kabinet van de Minister van Binnenlandse Zaken, heeft menige werkvergadering belegd. Dit platform heeft zich tot doel gesteld het realiseren van de jurisprudentiële gegevensbank inzake tuchtrecht, het uniformiseren van het praktisch toepassen van het tuchtrecht, het waken over een billijke verdeling van de rollen onder de actoren binnen tuchtrechtelijke gebeuren en het aanleveren van een ondersteuning aan de politiediensten en hun personeelsleden naar aanleiding van een tuchtprocedure. Deze steun zal bijvoorbeeld worden gerealiseerd via informatiesessies, door on-line werkinstrumenten zoals een geannoteerde tuchtwet, door het meer gebruiksvriendelijk maken van de rechtspraak van de Tuchtraad, via technische adviezen over dossiers en door wetswijzigingen. Het tuchtrecht zou in 2007 door de publicatie van koninklijke besluiten, waaronder één met betrekking tot de ordemaatregelen, een evolutie moeten doormaken. Laten we hopen dat deze maatregelen de nodige oplossingen voor de actoren op het terrein brengen. In 2006 werd de dienst individuele onderzoeken van de Algemene Inspectie op vraag van de Minister van Binnenlandse Zaken, van de tuchtraad of van een tuchtoverheid zestien maal belast met het voeren of het vervolledigen van een voorafgaand onderzoek. Vijf van deze

50


aanvragen waren in 2006 gebaseerd op art. 27 van de tuchtwet. Slechts één vraag tot het uitvoeren van een voorafgaand onderzoek werd geweigerd en dit omdat er geen ernstige redenen werden naar voor geschoven waarom de tuchtoverheid niet zelf met haar eigen middelen het onderzoek zou kunnen uitvoeren. Deze weigeringsbeslissing werd niet betwist en heeft derhalve niet het voorwerp uitgemaakt van een beroep bij de Minister van Binnenlandse Zaken bevoegd om dergelijk geschil definitief te beslechten. 5.3.2

Het standpunt van de Inspecteur-generaal inzake tuchtdossiers

De wet betreffende het tuchtstatuut voor leden van de politiediensten voorziet er in dat de inspecteur-generaal of zijn afgevaardigde wordt gehoord telkens wanneer de Tuchtraad, die enkel tussenkomt wanneer een zware tuchtstraf wordt voorgesteld, een dossier behandelt. Op die manier wordt de inspecteur-generaal in de mogelijkheid gesteld om zijn mening te geven over de verschillende aspecten van het tuchtdossier. Deze visie wordt vertolkt in een verslag opgesteld op basis van het tuchtdossier zoals het door de hogere tuchtoverheid werd samengesteld. Het standpunt van de inspecteur-generaal kan uiteraard nog evolueren op grond van de debatten en de documenten die naar aanleiding van de zittingen van de tuchtraad tussen de partijen worden uitgewisseld. In 2006 heeft de Inspecteur-generaal of zijn afgevaardigde een advies uitgebracht in 76 dossiers – in 2005 in 84 dossiers – waarin de hogere tuchtoverheid voorstelde om een zware tuchtstraf ten opzichte van een personeelslid te nemen. Dikwijls volstond één zitting niet om het tuchtdossier voor de Tuchtraad minutieus te ontleden en opdat de raad een advies zou kunnen formuleren. In totaal hebben de afgevaardigden van de inspecteur-generaal deelgenomen aan 113 zittingen – dit zijn er 11 minder dan in 2005 – en werden er 86 verslagen – dus 20 rapporten minder dan in 2005 – opgesteld. Deze dalingen zijn te wijten aan de drie maanden waarin de Nederlandstalige kamer door de wijziging van haar voorzitterschap niet heeft kunnen zetelen. De dossiers waarin de Inspecteur-generaal of zijn afgevaardigde de rol van deskundige heeft vervuld, kunnen als volgt naar graad worden ingedeeld : 2006

Calog

AP

INP

HINP

CP

HCP

Totaal

Franstalige dossiers

2

4

21

8

1

1

37

Nederlandstalige dossiers

1

1

28

9

0

0

39

Totaal

3

5

49

17

1

1

76

In 63 van de 76 tuchtdossiers behandeld door de Algemene Inspectie ging het om personeelsleden van de lokale politie. De overige 13 dossiers betroffen personeelsleden van de federale politie. In 2005 bedroeg de verhouding federale politie - lokale politie, inzake tuchtdossiers door de tuchtraad behandeld, 1 op 4; dit jaar is deze verhouding 1 op 5. 5.3.3

Knelpunten inzake de tuchtprocedure

Hoewel de tuchtwetgeving al meer dan vijf jaar in praktijk wordt gebracht, stelt de inspecteur-generaal of zijn afgevaardigde nog te vaak vast dat de hogere tuchtoverheden voor de Tuchtraad moeilijkheden ondervinden. Hierbij kunnen we de kwaliteit van


51

de dossiers, het ontbreken van een interne logica of coherentie, een twijfelachtige motivering of het ontbreken ervan, een gebrek aan motivering bij de keuze van de sanctie en het overschrijden van de termijn voor kennisgeving van het strafvoorstel aanhalen. Een kort overzicht van enkele aandachtspunten en praktische aanbevelingen : - In veel dossiers wordt de keuze van de voorgestelde straf onvoldoende gemotiveerd. De straf wordt vaak enkel op basis van de ernst van de feiten gemotiveerd zonder daarbij te preciseren waarom binnen de verschillende zware tuchtstraffen net die straf de meest geschikte zou zijn. De Raad van State is van oordeel dat, opdat een eenzijdige rechtshandeling die een tuchtstraf inhoudt adequaat zou zijn gemotiveerd in de zin van de artikelen 2 en 3 van de wet betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, zij de gebreken ten laste van belanghebbende, de wettelijke bepaling waarvan toepassing werd gemaakt en de redenen waarom de administratieve overheid de opgelegde straf heeft gekozen, moet aangeven. Deze motivering moet worden geuit in het instrumentum van de rechtshandeling. Tevens is het zo dat dergelijke beslissing op een onderzoek van de feiten benaderd vanuit tuchtrechtelijk oogpunt moet berusten en dat zij uiteraard de beweegredenen die werden naar voor geschoven moet bevatten (R.v.St., 20 december 2002, Simons, nr. 114.014). De tuchtraad voegt er op basis van de rechtspraak van de Raad van State (R.v.St., 26 april 2004, Van Merris, nr. 143.683, p. 4) nog aan toe dat men om een nieuwe straf in een andere procedure te bepalen geen rekening mag houden met een doorgehaalde of uitgewiste straf, maar dat men zich wel kan steunen op gelijkaardige feiten begaan in het verleden – zelfs deze beteugeld met een reeds doorgehaalde straf – om het repetitief karakter van de feiten en dus de bijzondere context die de sanctie verantwoordt, aan te tonen. Daarentegen kunnen niet vaststaande feiten of feiten die nog niet ter kennis van betrokken persoon werden gebracht niet worden aanzien als verzwarende omstandigheden in het raam van de sanctiebepaling. - Wat het bezorgen van stukken door de tuchtoverheid aan het betrokken personeelslid betreft, moeten de bepaling van artikel 57ter van de tuchtwet worden nageleefd. Deze voorziet dat alle aan een personeelslid krachtens deze wet gerichte stukken, door kennisgeving tegen ontvangstbewijs of bij een ter post aangetekend schrijven, geacht worden medegedeeld te zijn, zelfs indien het personeelslid daar geen ontvangst van bevestigt, e, dit zodra bedoelde stukken hem tweemaal werden voorgelegd. In drie dossiers, heeft het niet respecteren van dit artikel voor gevolg gehad dat de Tuchtraad (Franstalige kamer) geadviseerd heeft het tuchtdossier zonder gevolg te klasseren. Een document gewoonweg in de bus van de verzoeker stoppen levert evenmin het bewijs dat het stuk werd ontvangen. Enkel het aangetekend met ontvangstbewijs verzenden geeft enige zekerheid. - De tuchtoverheid zou systematisch gebruik kunnen maken van een tijdslijn om haar tuchtdossier te structureren. Zo’n tijdslijn kan een leidraad vormen en zou chronologisch volgende elementen kunnen hernemen: de feiten, de procedurestukken (kennisname, betekeningen, adviesaanvragen, enz.), stukken opgesteld door de lagere en de hogere tuchtoverheid. Dergelijke werkwijze zou kunnen voorkomen dat bepaalde handelingen buiten termijn worden gesteld. Dit zal de vertegenwoordiger van de overheid helpen bij diens uiteenzetting van het dossier voor de tuchtraad en het zal problemen inzake logica die soms optreden binnen een inleidend verslag vermijden. Het zal een personeelslid toelaten exact te weten wat hem wordt ten laste gelegd, hoe de opeen-

52


volging van de hoorzittingen en de bijkomende onderzoeksdaden in elkaar zit of wat de termijnen zijn voor het indienen van een verweerschrift, een verzoek tot heroverweging of een beroep bij de Raad van State. - De aanvraag van het advies van de Procureur des Konings in de gevallen voorzien bij artikel 24, namelijk wanneer de gepleegde feiten rechtstreeks betrekking hebben op de uitvoering van een opdracht van gerechtelijke politie, is ook soms een struikelpunt. In deze problematiek zijn twee aspecten verweven. Enerzijds is er de vraag hoe men het gerechtelijk karakter van een opdracht bepaalt en anderzijds rijst het probleem omtrent het tijdstip vanaf wanneer dit advies kan worden gevraagd. Ondanks de definitie ervan gegeven in artikel 15 van de wet op het politieambt, blijft een antwoord formuleren op de eerste vraag zeer complex. Een omstandig antwoord kan niet binnen de voorziene redactionele ruimte van dit verslag. Indien evenwel de overheid twijfelt aan de aard van de opdracht mag ze zeker niet dralen om het advies van de Procureur des Konings voorzien bij artikel 24 tuchtwet te vragen. In het dossier VTH/0625 van de Nederlandstalige kamer heeft de Raad immers bepaald dat het artikel 38sexies duidelijk is en dat de termijn van 15 dagen automatisch wordt verlengd met maximum 20 dagen overeenkomstig artikel 24 van zodra een adviesaanvraag aan de Procureur des Konings werd gericht. Van een overheid eisen dat zij slechts met reden – namelijk wanneer ze 100 % zeker is dat het gaat om een handeling die rechtstreeks betrekking heeft op de uitvoering van een gerechtelijke opdracht - overgaat tot het vragen van voormeld advies, is volgens de Raad het opleggen van een bijkomende verplichting waarin de wet niet voorziet. Mocht een overheid zich in dergelijke situatie bevinden dan moet zij er wel over waken zich niet bloot te stellen aan de kritiek dat zij door dergelijke handelwijze op een kunstmatige manier de beslissingstermijn heeft verlengd. De tweede vraag vindt haar antwoord in de tekst zelf van artikel 24: het advies zal gevraagd worden met erbij gevoegd het ontwerp van strafvoorstel, dus nadat dit voorstel (aan betrokken personeelslid) werd verstuurd en dus niet voordat het inleidend verslag werd medegedeeld of voordat desgevallend een verweerschrift werd ontvangen. De overheid zal bij voormelde aanvraag een afschrift van het strafvoorstel voegen. Het niet naleven van deze bepaling heeft nog niet het voorwerp uitgemaakt van een beslissing van de Raad van State, het is dus bijgevolg voorbarig om terzake een stelling in te nemen. Wel kan vastgesteld worden dat de Tuchtraad al heeft toegelaten dat dit advies nog aan het dossier kan worden toegevoegd in de loop van de procedure tot heroverweging. De Tuchtraad zal in dergelijk geval nagaan of de rechten van verdediging niet werden geschonden. Enkele praktische raadgevingen Uit de talrijke procedures kunnen legio lessen worden getrokken die soms lange juridische uiteenzettingen, raadpleegbaar op de website van de Raad van State, vergen. Toch kan het nuttig zijn om bondig enkele te nemen voorzorgsmaatregelen of richtlijnen waaraan een kwaliteitsvolle procedure niet kan ontsnappen in herinnering te brengen : - De tuchtoverheden hoeven niet aarzelen om technisch advies in te winnen bij diensten die over de relevante ervaring beschikken : de juridische dienst van de federale politie voor wat procedureaspecten, kwaliteitscontrole of interpretatie van statutaire bepalingen betreften de dienst statuten van de Algemene Inspectie voor wat een deontologische analyse of de tuchtrechtelijke kwalificatie van de feiten betreft.


53

- Diegene die het tuchtdossier opmaakt - of het nu gaat om de overheid zelf of om de persoon die zich met de technische aspecten van het dossier bezighoudt - moet er oog voor hebben dat hij gebeurtenissen relateert aan derden. Alles moet in extenso in het tuchtdossier worden opgenomen, alle toespelingen, alles wat de hogere tuchtoverheid of de verzoeker alleen weet is totaal onbekend voor de Tuchtraad of de Algemene Inspectie en zeker voor de Raad van State. De samensteller van het dossier zal met objectieve bewijzen, met een schets, met een gedetailleerde beschrijving en elk ander nuttig element het feitenrelaas onderbouwen. Op deze manier zullen veel bijkomende onderzoeksdaden kunnen vermeden worden. Ook moet de samensteller attent voor zijn dat bepaalde elementen uit het dossier vanzelfsprekend zijn voor zij die de aangekaarte situatie door en door kennen maar dat zij dit niet noodzakelijk zijn voor hen die op het niveau van de tuchtraad een oordeelkundig advies moeten geven. Tenslotte kan de verantwoordelijke voor het dossier altijd gebruik maken van de typedocumenten inzake tucht beschikbaar via het internet24; deze teksten moeten dan wel nog nauwgezet worden aangepast aan het te behandelen dossier. - Het gebruik van gerechtelijke stukken kan maar gebeuren na voorafgaandelijke toelating van de gerechtelijke overheden. In dit verzoek tot toelating zal zo nauwkeurig mogelijk beschreven worden over welke gerechtelijke stukken en dossiers het gaat. Bij de aanvraag tot gebruik volstaat de te algemene verwijzing naar het dossier met notitienummer xx.xx.xxxxxx/xx niet. Dit kan tot gevolg hebben dat de bewijzen verkregen door deze documenten of van de inlichtingen die eruit voortvloeien niet aanvaard worden. - Om op een geldige manier, die via delegatie, de ethylotest en ethylometer te gebruiken moet deze delegatie voorafgaan aan en niet gebeuren na de feiten. - De beslissingen van de tuchtoverheid, wanneer het gaat om het politiecollege of de politieraad, moeten gevoegd worden bij de dossiers, desnoods kan dit bij uittreksel gebeuren. Deze documenten vormen immers het bewijs dat deze beslissingen werden genomen. Ze laten de overheid toe om zonder twijfel (ze hebben immers hun bewijskracht, tenzij deze zou worden betwist) aan te tonen dat de beslissingen wel degelijk werden genomen door de overheid die ertoe bevoegd was in een samenstelling conform de wettelijke bepalingen. - Niet zelden loopt te zelfdertijd een tuchtprocedure en een procedure inzake een voorlopige schorsing, een ordemaatregel. Deze procedures mogen zeker niet door elkaar lopen. Het is dan ook meer dan aangewezen om geen procedurestukken of om geen motivering uit het dossier aangaande de ordemaatregel in het tuchtdossier te gebruiken. Gezien het feit dat vaak dezelfde feiten aan de basis van beide procedures liggen en dat de procedures vaak door dezelfde overheden worden opgestart, is dit geen gemakkelijke oefening. Nochtans moeten deze procedures, vermits de aard, het doel en de procedurefases ervan verschillend zijn, goed uit elkaar worden gehouden. De Tuchtraad is niet bevoegd inzake een beroep aangaande een ordemaatregel, ook niet wanneer een personeelslid of zijn verdediger dergelijke maatregel aankaarten omdat zij van mening zijn dat het hier gaat om een verdoken tuchtstraf. Deze materie wordt door de Raad van State behandeld. (24)

54

www.poldoc.be >module>discipline


- Om een feit te kwalificeren volstaat het niet alleen te zeggen dat er een professionele tekortkoming, een schending van de waardigheid van het ambt of beide is maar moet ook worden gepreciseerd welke elementaire regel door de handeling, door het niet handelen of door de houding van het personeelslid met de voeten werd getreden. Hieraan kan worden voldaan door te verwijzen naar een wet, een koninklijk besluit, een reglement van inwendige orde of naar een dienstorder dat duidelijk aangeeft welke de verplichtingen, de taken en opdrachten van het personeelslid zijn. Deze regelgevende teksten vormen trouwens de basis van de deontologische principes die door de wetgever in de maand mei van dit jaar werden uitgevaardigd. 5.3.4

Vijf jaar tuchtprocedure

Om vijf jaar tuchtprocedure te kunnen illustreren werd ervoor gekozen om een onderzoek, van de dossiers die ter heroverweging voor de Tuchtraad werden gebracht, vanuit drie invalshoeken, weer te geven. Een eerste invalshoek is het kwantitatieve aspect van de dossiers die het voorwerp hebben uitgemaakt van een verzoek tot heroverweging. Het tweede uitgangspunt is de evolutie op het vlak van de kwaliteit van de dossiers voorgelegd aan de Tuchtraad. Hierbij wordt geen onderscheid tussen de verschillende kamers van de Tuchtraad gemaakt ; ter herinnering nog geen enkel Duitstalig dossier werd in de voorbije vijf jaar door dit orgaan behandeld. Bij het laatste aspect zal getracht worden een stand van zaken te geven van wat een probleem stelde of stelt bij de behandeling van een tuchtdossier. Het kwantitatief aspect De tabel geeft per jaar en per taalrol het aantal dossiers aan dat door de deskundigen voor de Tuchtraad werd behandeld. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2002

2003

2004

2005

2006

N F Totale


55

Men kan onmiddellijk vaststellen dat het totaal aantal dossiers een jaarlijks maximumgemiddelde bereikt van ongeveer 76 dossiers. De verdeling van de dossiers naar taalrol is nu ongeveer fifty-fifty, terwijl tussen 2002 en 2004 het aantal Nederlandstalige dossiers net iets hoger lag dan het aantal Franstalige. Kwalitatieve evolutie Om het kwalitatief aspect te bepalen werd er voor gekozen om het percentage te vergelijken van de dossiers waarin de tuchtraad een advies heeft gegeven om het dossier zonder gevolg te klasseren omwille van procedurefouten. Dossiers waarin werd aangeraden om ze te klasseren omdat er onvoldoende bewijs was of omdat de feiten niet aan het personeelslid konden worden ten laste gelegd, werden niet in aanmerking genomen. Vermits deze dossiers voor de overheden als ‘verloren’ kunnen worden beschouwd, wordt dit aantal dossiers beschouwd als een verliespercentage. Hierna een kort jaaroverzicht van deze percentages : 2002

2003

2004

2005

2006

60%

29%

30%

17%

6,5%

Een verlies van 60 werd herleid naar een verlies van 6 %. Men kan bijgevolg spreken van een gevoelige, zelfs duizelingwekkende verbetering van de kwaliteit. Toch moet men dit beeld nuanceren door een verfijning van deze indicator. De kwaliteit is in die zin verbeterd dat er nu niet meer dan 6,5 % dossiers zijn waarin de hogere tuchtoverheid geconfronteerd werd met fouten die zo ernstig waren dat zij als advies meekreeg om de tuchtprocedure niet verder te zetten. Daarentegen moet bij de analyse van de procedurestukken vastgesteld worden dat de dossiers nog steeds teveel – zij het dus minder belangrijke - fouten of tekortkomingen bevatten. Hoewel deze niet van die aard zijn dat zij de rechten van de verdediging schenden of dat zij procedureregels met de voeten treden die ertoe leiden dat het dossier aan de Tuchtraad voorgelegd niet meer kan worden ‘hersteld’, blijft het anticiperen op fouten of tekortkomingen en dus uiteraard de kwaliteitsverbetering een prioriteit in tuchtzaken. Waar situeren zich dan de problemen ? De procedure en de juiste kwalificatie van de tuchtinbreuken blijken de eerste struikelblok voor de tuchtoverheden te zijn. Het naleven van de termijnen en hun correcte berekening blijven een moeilijk probleem. Het in praktijk brengen van de artikelen 38, 24 en 56 Tuchtwet roept nog veel twijfel op inzake de correcte termijnberekening en inzake het onderling op elkaar afstemmen of samen laten lopen van de termijnen. Een vraag om advies aan de procureur des Konings verlengt zij ambtshalve met 20 dagen de termijn van artikel art. 38sexies of enkel met de termijn nodig om dit advies te bekomen? Deze tekst heeft niet tot doel om verfijnde analyses te herschrijven maar wel om aan te geven dat de berekening van termijnen snel moet worden uitgeklaard. Daar wringt immers na 5 jaar tuchtpraktijk nog steeds het schoentje. Artikel 24 roept – benevens de problematiek van de termijnberekening – ook nog een andere vraag, die steeds meer in de debatten naar voor komt op, nl. voor welke feiten moet men dit advies vragen? Om op deze precieze vraag te kunnen antwoorden moet men zich in feite de vraag stellen of het al dan niet gaat om ‘een feit dat rechtstreeks betrekking heeft op de uitvoering van een opdracht van gerechtelijke politie’. Kan of mag men eruit afleiden dat indien

56


het feit betrekking heeft op een gerechtelijke opdracht waarvan de uitvoering evenwel niet direct in gevaar werd gebracht door de tuchtinbreuk de vraag tot advies zich niet opdringt? Hoe het begrip ‘rechtstreeks betrekking hebben op de uitvoering’ definiëren? Hierbij gaan we uit van de hypothese dat het begrip ‘opdracht van gerechtelijke politie’ reeds een duidelijk omschreven concept. De dagelijkse praktijk leert ons evenwel dat dit niet het geval is, zelfs al heeft artikel 15 van de wet op het politieambt getracht het debat af te lijnen. Dat zoveel vragen naar boven komen bij de toepassing van artikel 24 toont aan dat zeker al dit artikel beter moet worden gedefinieerd wil men ooit dit procedureel kluwen ontwarren. Het voorafgaand onderzoek is het laatste onderwerp dat bij de tuchtoverheden problemen doet rijzen. Dit onderzoek wordt in de wetteksten bijna niet beschreven. De wet zegt wie ertoe kan overgaan maar ook niet meer. Wat kan binnen dit kader gebeuren? Wie kan ertoe overgaan? Hoe de opdracht omschrijven? Is het onderzoek een deel van de procedure of is het een voorbereidende fase? Wat is het doel ervan? Wat is zijn impact op de kennisname van de feiten? Enzovoort. De federale politie (DGS/DSJ) bereidt een cursus over dit onderwerp voor met het oog op het verduidelijken en uniformiseren van bepaalde praktijken- een positief initiatief-. Het vooronderzoek in een wettelijk kader gieten zou zeker ook een goede zaak zijn en zou verhinderen dat dit onderzoek steeds het voorwerp van een procedureslag uitmaakt. Tot slot moet gezegd dat de tuchtprocedure in de afgelopen vijf jaar hoogtes en laagtes heeft gekend en dat men in deze procedure door de bomen het bos niet meer zit. Tucht heeft tot doel de arbeidsrelaties te regelen en te waken over het naleven van de waarden en de politiedeontologie. Tucht maakt deel uit van de ondernemingscultuur en zet personeelsleden ertoe aan te allen tijde een juiste houding aan te nemen. Vandaag de dag wordt deze doelstelling bedreigd door het overwicht van de procedure. Opdat tucht haar bestaansredenen zou bewaren is het noodzakelijk dat, zonder hierbij de rechten van verdediging uit het oog te verliezen, de procedureproblemen worden opgelost. Pas dan kan men komen tot een debat ten gronde over de gepleegde feiten. Het staat buiten kijf dat de tuchtvergrijpen weer het kernpunt van het debat moeten worden indien men aan tucht een opvoedende rol binnen de politiecultuur wil geven en men tucht niet wil laten verworden tot gewoonweg administratiefrechtelijke rechtspraak.

5.4

De Algemene Inspectie en deontologie Deze rubriek komt voor de eerste keer voor in het jaarverslag van de Algemene Inspectie. De reden hiervoor is eenvoudig: 2006 is het jaar waarin de deontologische Code van de politiediensten, onder de vorm van een koninklijk besluit van 10 mei 2006, in het Belgisch Staatsblad werd bekendgemaakt (meer bepaald op 30 mei). Het is de eerste deontologische code die geldt voor al de politiediensten. Hij is het resultaat van een intense arbeid geleverd door een bijzonder iemand, de heer Georges Duhaut. De Algemene Inspectie wenst hierbij de gelegenheid te baat nemen om hem hulde te brengen en om de uitmuntende kwaliteit van zijn werk en wijze van dienen te benadrukken. Moge zijn loopbaan een voorbeeld zijn voor de volgende generaties! De politie-ethiek, het respect voor waarden, normen en regels maakten reeds deel uit van onze bekommernissen, namelijk via de rol van deskundige voor de Tuchtraad en door de opvolging van het wettelijk kader. Sinds dit jaar zou dit nuttig werk ook tot ontplooiing kun-


57

nen komen binnen een ander kader nl. de Deontologische Commissie. Hoewel de wetgever geen specifieke rol voor de Algemene Inspectie in de schoot van dit forum heeft weggelegd, heeft hij toch aangevoeld, en daarom voorzien, dat het voor dit orgaan wel nuttig kan zijn om het denkwerk over deontologie aan te vullen met de inbreng van politionele deskundigen. De Algemene Inspectie heeft zich voorgenomen deze rol op een actieve wijze te vervullen. Immers door zijn expertise op tuchtrechtelijk gebied, door zijn inspectieopdrachten, door de klachtenbehandeling beschikt zij op nationaal vlak over een holistische en onafhankelijke visie op deontologische problemen waarmee administratieve en gerechtelijke overheden, politieoverheden en personeel van politiediensten worden geconfronteerd. Naar het voorbeeld van andere gelijkaardige Europese diensten, acht de Algemene Inspectie als controleorgaan het vanzelfsprekend dat actief deelnemen aan het bepalen, het definiëren en het laten evolueren van de politiedeontologie tot haar opdrachten behoort. Om voormelde rol te concretiseren zou het wenselijk zijn deze in het koninklijk besluit in te schrijven. Naar het voorbeeld van de Tuchtraad zou er minimaal, in het statuut van permanent deskundige kunnen worden voorzien indien het statuut van lid van rechtswege niet kan worden gerealiseerd. Een stap in die richting werd trouwens gezet door deel te nemen aan de eerste vergadering van de Deontologische Commissie op 18 december 2006 en dit op initiatief van de Voorzitter en in gevolge de wil van de Minister van Binnenlandse Zaken. Deze openingsvergadering was reeds leerrijk en direct werd de aandacht van de aanwezige leden op een eerste ethisch probleem gevestigd: hoe moet de toelating, voorzien bij artikel 26 van de Code, waarbij personeelsleden van de politiediensten kleine symbolische geschenken hen aangeboden wegens hun ambt of de uitvoering van hun plichten, kunnen aanvaarden, worden opgevat? Dit punt, waarvan de bespreking nog niet is afgerond, is minder restrictief dan de bepaling van artikel 130 WGP waarnaar de Code verwijst en waarin dergelijke mogelijkheid niet is ingeschreven. Een tweede onderwerp zal in 2007, tegen de achtergrond van de wetgevende verkiezingen, zeer gevoelig komen te liggen nl. het door een personeelslid in het openbaar uiten van een politieke overtuiging of het zich in het openbaar inlaten met politieke activiteiten. Dergelijk onderwerp is er zeker geen dat onderhevig kan zijn aan lokale invloeden en zou dan ook niet mogen lijden onder een wisselende interpretatie. Daarom is het dringend nodig om voor het geheel van de politiediensten uit te klaren wat op dit vlak wel of niet door de beugel kan. Men kan niet langer genoegen nemen met verwijzingen naar een vraagbaak –FAQ- om terzake rechtszekerheid te bekomen. Gelet op het feit dat ons land regelmatig electorale wissels kent zullen de aangebrachte verduidelijkingen vaak kunnen gebruikt worden en zal het niet langer nodig zijn om zijn toevlucht te nemen tot tuchtprocedures om te komen of deze of gene handeling of houding al dan niet als een beroepsfout wordt aangemerkt. Wat voorafgaat kan worden geïllustreerd door twee vragen die aan bod zijn gekomen tijdens de vorige verkiezingen. Kan men toelaten dat een politieambtenaar zijn woonst, zijn tuin, zijn voertuig of enige andere drager gebruikt om publiekelijk, openlijk verkiezingaffiches op te hangen? Is het toegelaten dat een politieambtenaar de functie van secretaris van of voorzitter van of openlijk enige andere actieve rol binnen een lokale politieke organisatie op zich neemt? De Algemene Inspectie heeft ook bijgedragen tot het verspreiden van de inhoud van de

58


deontologische code en dit door het geven van uiteenzettingen in politiezones en in politiescholen, hetzij als voorlichting hetzij als vorming. Deze vorm van terreinondersteuning evenals de mogelijkheid om een deskundige in deze materie te raadplegen zijn permanent beschikbaar. De vragen of problemen die zich aandienen zullen desgevallend door de expert aan diensten waarmee nauw wordt samengewerkt of aan de Deontologische Commissie worden voorgelegd. Er bestaat nog een ander gevaar dat de politiedeontologie beloert: de opdeling in 197 deontologische codes. Doordat iedere eenheid zelf op haar niveau bepaalde algemene concepten moet definiëren, ontstaat het risico dat meerdere deontologische codes worden opgesteld. Is het dus werkelijk wenselijk dat het uniform op 197 verschillende manieren kan worden gedragen? Kan het überhaupt worden gerechtvaardigd dat het spreekrecht beperkt of uitgebreid wordt volgens de lokale perceptie? Is de doelstelling van de code niet dat er een min of meer eenvormige toepassing komt? Wanneer al deze mogelijkheden worden aangewend zal de politiedeontologie op het terrein ingang kunnen vinden en zal ze samen met de maatschappelijke waarden evolueren. Zij zal worden toegepast door de personeelsleden van de politiediensten om uit te monden in de verwezenlijking van een politie die erkend en gerespecteerd wordt door de burger, die doelmatig en efficiënt is en waar de juiste ingesteldheid voortspruit uit een cultureel bepaalde ethiek en niet uiteen repressieve logica. Deontologie zal nooit tucht vervangen maar zal via zelfdiscipline de toepassing van tuchtmaatregelen voorkomen. Deontologie is ook het middel bij uitstek om te verhelpen aan de moeilijkheden, de stress, de duur en de verschillende gevolgen van een tuchtprocedure. Deontologie is gebaseerd op een positieve logica waarbij ieders rechten en plichten vrij en correct worden uitgeoefend en nagekomen. Voorkomen is beter dan genezen! 5.5

Evaluatie mandaathouders De inspecteur-generaal is voorzitter van de evaluatiecommissies voor de ambten van bestuurlijke directeur-coördinator (dirco) en van gerechtelijke directeur (dirjud). De dienst statuten is belast met de voorbereiding van de zittingen van deze beide evaluatiecommissies. Een lid van de dienst statuten fungeert als secretaris in de commissies en zorgt in die hoedanigheid voor de volledige administratieve voorbereiding van de evaluatie. De inspecteur-generaal of één van de adjunct-inspecteurs-generaal zetelt als lid in de evaluatiecommissies voor het ambt van korpschef van de lokale politie en voor het ambt van directeur bij de federale politie. In deze gevallen zorgt de dienst statuten voor de nodige adviezen aan de inspecteur-generaal of zijn adjuncten in verband met de betrokken mandaathouder. De evaluatie geschiedt immers op basis van de gegevens die blijken uit o.m. het activiteitenverslag en de onderzoeken en vaststellingen die de Algemene Inspectie heeft gedaan in het raam van haar opdrachten. 5.5.1

Overzicht van het aantal uitgevoerde evaluaties.

In 2006 werden in totaal 166 evaluaties gehouden. Opgesplitst naar de aard van de evaluatie (tussentijdse evaluatie of eindevaluatie) en naar de aard van het ambt ziet het aantal evaluaties er als volgt uit :


59

Tussentijdse evaluatie

Eindevaluatie


0

2

Directeur-coördinator

0

4

Gerechtelijk directeur

0

0

Directeur

0

6

Korpschef

5 (4N / 1F)

149 (88N / 61F)

Totaal

166

Met uitzondering van drie korpschefs (2 N, 1 F) kregen alle mandatarissen een positieve eindevaluatie. 5.5.2

De opdrachtbrief

Het schrijven van een opdrachtbrief is tot op heden nog geen politionele realiteit. De primo-mandaathouders waren hiervan immers vrijgesteld. De mandatarissen die op eigen initiatief wel een opdrachtbrief hebben opgesteld zijn op één hand te tellen. Voor de Nederlandstalige mandaathouders is dit enigszins verwonderlijk te noemen omdat velen gebruik maken van het managementmodel EFQM/INK. Binnen dergelijk model draait het om drie assen : de strategische as, de middelenas en de mensgerichte as. Aangezien een opdrachtbrief precies de te bereiken doelstellingen (= strategische as) van de mandaathouder beschrijft evenals de middelen (mensen en materieel) waarover hij beschikt (= middelenas) lijkt de redactie van dergelijke opdrachtbrief een logische stap voor een mandataris die met het EFQM/INK/CAF-model werkt. De afwezigheid van een opdrachtbrief is hoe dan ook vanuit een evaluatiestandpunt een spijtige zaak. Een opdrachtbrief laat immers de evaluatiecommissie toe te toetsen of de mandaathouder zijn doelstellingen heeft bereikt met de ter beschikking gestelde middelen. 5.5.3

Synoptische verslagen

De nood aan uniforme regels voor de opstelling van het synoptisch verslag bleef ook in 2006 duidelijk merkbaar. In sommige synoptische verslagen ontbreekt essentiële informatie (bijv. de organisatie van het korps, de beschrijving van de basisfunctionaliteiten, de uitgevoerde actieplannen en de behaalde resultaten, de samenwerkingsakkoorden en overlegstructuren, de organisatieontwikkeling, …). 5.5.4

Het evaluatieverslag

Het opstellen van het evaluatieverslag bleek voor vele secretarissen van de evaluatiecommissies een moeilijke taak te zijn. Om de eenvormigheid van de evaluatieverslagen te bewerkstelligen heeft de Dienst Statuten het model van evaluatieverslag, dat bij koninklijk besluit werd vastgelegd, zoveel als mogelijk aan de secretarissen van de evaluatiecommissies overgemaakt en toelichting omtrent de invulling ervan verschaft. 5.5.5

Enkele belangrijke aanpassingen aan het wettelijke kader

In ons Jaarverslag 2005 stipten we aan dat de evaluatiecommissies zich bij de uitvoering van zowel de tussentijdse als de eindevaluaties geconfronteerd zagen met een

60


aantal tekortkomingen in het wettelijk kader (zie Jaarverslag 2005, punt 5.4.7, p. 49). Het arrest nr. 145 014 geveld op 25 mei 2005 door de Raad van State had met name de procedurele problematiek scherp gesteld. De Wet van 20 juni 2006, gepubliceerd op 26 juli 2006, houdt een aantal wijzigingen in met betrekking tot de evaluatieprocedure van de mandaathouders : - De evaluatie van de mandaathouder die om de hernieuwing van zijn mandaat verzoekt, geschiedt vóór het aflopen van de mandaattermijn van vijf jaar. - De evaluatiecommissie besluit voortaan haar evaluatie met de vermelding “goed”, “voldoende” of “onvoldoende”. De vermelding “goed” betekent dat het mandaat kan worden hernieuwd. De vermelding “voldoende” impliceert de vacantverklaring van het mandaat. De betrokken mandaathouder kan meedingen. Indien de evaluatie de vermelding “onvoldoende” draagt, dan wordt het mandaat op de door de Koning vastgestelde datum, beëindigd, op voorstel van, naargelang van het geval, de gemeente- of politieraad of de bevoegde ministers. Vóór de publicatie van voornoemde wet diende de eindevaluatie te gebeuren ten laatste zes maanden vóór het verstrijken van de eerste mandaattermijn van vijf jaar. De termijnverlenging tot aan het einde van het mandaat geeft aan de evaluatiecommissies de gelegenheid om hun evaluatie degelijk en tijdig uit te voeren. Waar vroeger slechts twee formele conclusies van de evaluatie mogelijk waren (“schenkt voldoening in het ambt” of “schenkt geen voldoening in het ambt”) maken nu de vermeldingen “goed”, “voldoende” of “onvoldoende” een meer aangepaste evaluatie mogelijk. Te noteren valt dat de evaluatie- en hernieuwingsprocedures die reeds liepen op het ogenblik van de inwerkingtreding van de Wet van 20 juni 2006, verder werden gezet overeenkomstig de vroeger geldende bepalingen. Uitzondering werd gemaakt voor de termijn waarover de evaluatiecommissie beschikt om haar evaluatie te geven nl. tot op het einde van het mandaat. Dit betekent dat in 2006 de nieuwe procedureregels slechts werden toegepast op die mandaathouders die hun aanvraag tot hernieuwing nà 26 juli 2006 – datum waarop de nieuwe wet in voege is getreden – hebben ingediend. In concreto ging het slechts om drie mandatarissen. 5.5.6

Verzoek van de Federale Politieraad

Ingevolge een vraag van de Federale Politieraad aanvang 2006 werd door IGST een lijst opgemaakt met de bevindingen en vaststellingen die de AIG heeft gedaan naar aanleiding van de verschillende evaluatieprocedures van de mandaathouders. Met het oog op het verbeteren van deze procedures werden tevens een aantal voorstellen geformuleerd zodat bepaalde disfuncties in de toekomst vermeden zouden kunnen worden. Deze voorstellen betreffen o.a. : - De opdrachtbrief : het opstellen ervan moet effectief opgelegd worden aan alle mandaathouders (met inbegrip van de primo’s). In geval van een aanvraag tot hernieuwing van het mandaat zou een ontwerp of voorstel van eventuele aanpassing van de opdrachtbrief bij de aanvraag moeten gevoegd worden (in aansluiting op het activiteitenverslag). - De bevragingen : in sommige gevallen is het uitvoeren van bevragingen noodzakelijk om een degelijke en correcte evaluatie uit te voeren. De voorgeschreven termijnen zijn in deze gevallen echter te kort en zouden dus aangepast moeten


61

worden. Eventueel kan overwogen worden om de bevraging te vervangen door een al dan niet verplicht advies (bv voor wat betreft de burgemeesters, niet-voorzitter in de meergemeentezones). - Het activiteitenverslag : het opstellen van een dwingende richtlijn inzake de inhoud van het activiteitenverslag (welke informatie op zijn minst in het verslag dient opgenomen te worden) - Het evaluatieverslag : vooral voor de secretarissen van de evaluatiecommissies in de lokale politiezones, die slechts éénmaal om de vijf jaar betrokken worden in dergelijke evaluatieprocedure, is er noodzaak aan meer ondersteuning (handleiding, help-desk, opleiding). - De secretaris van de evaluatiecommissie : er moet vermeden worden dat, zeker in die gevallen waar de evaluatie ongunstig is voor de mandaathouder, de secretaris een directe medewerker of ondergeschikte is van de te evalueren mandaathouder. - Het evaluatiegesprek: dit mag niet “pro forma” zijn. Het is immers niet alleen noodzakelijk dat een analyse gemaakt wordt van de voorbije mandaatperiode maar ook dat afspraken gemaakt worden omtrent de nieuw aan te vatten periode. Tevens moet duidelijk gesteld worden wie al dan niet op dergelijk gesprek kan en mag aanwezig zijn. - De procedureregels : deze moeten duidelijk en ondubbelzinnig zijn en niet vatbaar voor meerdere interpretaties. - Het gebruik van audits bij de evaluatie van een mandaathouder : hieromtrent moet er een duidelijke en eenvormige visie en wettelijke regeling komen. 5.5.7

Algemene conclusie

De evaluatie van de mandaathouders kan substantieel verbeterd worden door : - de vaststelling van een opdrachtbrief bij het begin van het mandaat ; - de redactie van een activiteitenverslag dat is opgemaakt volgens de doelstellingen opgenomen in de opdrachtbrief. Aangewezen is dat de mandaathouder daarnaast de essentiële informatie over zijn korps of eenheid weergeeft : de beschikbare middelen, de structuur en organisatie(ontwikkeling), de uitvoering van de kerntaken of basisfunctionaliteiten, de uitgevoerde opdrachten, projecten of acties, de behaalde resultaten en de verbeterpunten. De kwaliteit van het evaluatieproces heeft er alle baat bij dat de spanningsvelden enerzijds tussen de regels ‘de lege ferenda’ en de bepalingen ‘de lege lata’ en anderzijds tussen de toestand ‘de iure’ en de situatie ‘de facto’, zo klein mogelijk worden. 5.5.8

Een terugblik op de voorbije vijf jaren

De Algemene Inspectie, en in het bijzonder de dienst statuten, werd als één der eersten geconfronteerd met de problematiek rond de evaluaties van de mandaathouders binnen onze nieuwe politiestructuur. Samen met de juridische dienst van de Federale Politie werd de weg geëffend om overal in ons land de procedures vlot te laten verlopen. Dit is jammer genoeg niet ten volle geslaagd. Het zeer minieme aantal “mislukkingen” waren echter de aanzet voor de dienst statuten om samen met de diensten van FOD Binnenlandse Zaken, het SAT en DPS de bestaande wetteksten en procedures te gaan herbekijken en naar de gepaste oplossingen te zoeken.

62


Samengevat kan gezegd worden dat IGST niet afgewacht heeft tot de eerste evaluaties dienden uitgevoerd te worden. Reeds van bij de oprichting van de dienst werd gestart met een analyse van de bestaande wetteksten en de daarin beschreven procedures. De ervaringen die opgedaan werden tijdens de evaluaties van o.a. Dirco en Dirjud, werden doorgegeven aan de lokale politiezones, vaak in samenwerking met de verschillende provinciebesturen. De secretarissen van de politiezones deden meermaals een beroep op de binnen IGST opgebouwde expertise. Daar waar problemen opdoken werd steeds nauw samengewerkt met de FOD Binnenlandse Zaken en DPS. Ingevolge het feit dat de eerste aanstellingen van de mandaathouders allemaal zeer kort op elkaar volgden, waren op het vlak van de evaluaties de voorbije drie jaren voor IGST zeer druk. Een groot aantal primo-mandaathouders dienden immers aan een tussentijdse evaluatie onderworpen te worden teneinde benoemd te kunnen worden tot hoofdcommissaris. Aansluitend daarop werden reeds de eerste aanvragen tot hernieuwing van het mandaat ingediend. Deze drukke periode werd succesvol afgesloten en er blijven nog slechts een beperkt aantal mandaathouders die geëvalueerd moeten worden in 2007. De belangrijkste bevindingen en conclusies van deze eerste evaluatierondes hebt u hierboven reeds kunnen lezen in o.a. punt 5.4.6.

5.6

Nationale selectiecommissie voor hogere officieren 5.6.1

Situatie

De overgang naar de loonschalen O7 en O8 wordt geregeld in de artikelen VII.II.28 tot VII.II.38 en VII.II.39 tot VII.II.49 van RPPol. De oproep tot kandidaatstelling voor de jaren 2004 en 2005 maakte het voorwerp uit van de nota Nr. DGP/DPMO-6875 van 13 februari 2006. De nota legde, naast een aantal andere praktische modaliteiten, de uitertste datum voor het indienen van de kandidaturen vast op 15 maart 2006. Het aantal in aanmerking komende hoofdcommissarissen werd door de Minister van Binnenlandse Zaken als volgt vastgelegd: - Voor de overgang naar de loonschaal O7 : 15 voor het jaar 2004 en 18 voor het jaar 2005 - Voor de overgang naar de loonschaal O8 : 9 voor zowel het jaar 2004 als voor het jaar 2005 De werkzaamheden van de commissie werden van bij het begin vertraagd daar één van de kandidaten op 1 maart 2006 een verzoek tot wraking van een aantal leden van de commissie voor de kandidaturen O8 bij de Minister van Binnenlandse Zaken had ingediend. Op 24 mei 2006 deelde de Minister de voorzitter van de commissie mee dat hij beslist had geen gevolg te geven aan dit verzoek. 5.6.2

Opdracht van de commissie

Volgens de wetteksten is de selectiecommissie belast met het onderzoek van de ontvankelijkheid van de kandidaturen en met de vergelijking van de aanspraken en verdiensten van de kandidaten. Na afloop van deze vergelijking – die gebeurt op basis van het persoonlijke dossier, van de evaluatie en van het dossier van kandidaatstelling – maakt de commissie een


63

gemotiveerd voorstel op tot loonschaalverhoging. Dit voorstel bevat enerzijds, in orde van hun geschiktheid, de door de commissie aanbevolen kandidaten en anderzijds de kandidaatstellingen die hetzij niet ontvankelijk zijn, hetzij niet door haar worden aanbevolen. 5.6.3

Selectiecriteria en werkmethode

De bedoeling van de vergelijking is het naast elkaar plaatsen van de kandidaten om zicht te krijgen op de onderlinge gelijkenissen en verschillen en op die wijze de toegekende voorkeur te rechtvaardigen. In zitting van 12 juli 2007 besliste de commissie om voor de uitvoering van deze vergelijking gebruik te maken van de criteria waarop reeds een beroep werd gedaan tijdens de procedures van de voorgaande referentiejaren (2001 t/m 2003), met hetzelfde systeem van quotering en met dezelfde weging. Ook al hebben sommige kandidaten de neiging om deze werkwijze te betwisten, zij is in overeenstemming met het wettelijk kader en daarenboven bevestigd door de rechtspraak van de Raad van State. In een arrest van 1992 (arrest RvS nr. 39.035 van 20 maart 1992 ; de zaak D’HEER) stelt de Raad van State duidelijk dat het niet noodzakelijk is dat de criteria op basis waarvan de kandidaten onderzocht zullen worden reeds vastgelegd zijn op het ogenblik van de oproep tot kandidaatstelling. Wel moeten deze criteria vastgelegd worden voorafgaandelijk aan het onderzoek van de verschillende kandidaatstellingen en moeten deze tevens dezelfde zijn voor alle kandidaten, wat hier duidelijk het geval is. Het principe van de toepassing van een minimumdrempel werd eveneens behouden. 5.6.4

Zittingen van de selectiecommissie

Op 12 juli 2007 is de commissie overgaan tot het onderzoek van de ontvankelijkheid van de kandidaturen voor het referentiejaar 2004. De effectieve vergelijking van de aanspraken en verdiensten van de verschillende kandidaten werd door de commissie uitgevoerd tijdens de zitting van 23 oktober 2006. De selectie van de kandidaten voor het referentiejaar 2005 kan pas gebeuren na het afsluiten van de selectieprocedure voor het jaar 2004 of m.a.w. na afloop van de termijnen tot indiening van de bezwaarschriften en de behandeling ervan door de commissie (welke pas kan plaats vinden op 22 januari 2007). 5.6.5

Kandidaturen O7

Globale cijfers Kandidaturen

2001

2002

2003

2004

Ingediend (totaal aantal)

28

42

47

23

Niet ontvankelijk

4

4

3

9

Onderzochte dossiers

24

23

14

14

Aanbevolen kandidaten

15

15

10

10

Niet-aanbevolen kandidaten

9

8

4

4

NB : Voor het referentiejaar 2005 zijn er 86 kandidaturen voor de hogere loonschaal ‘O7

64


Federale politie25/ Lokale politie 2001

Kandidaturen

2002

2003

2004

Fed

Loc

Fed

Loc

Fed

Loc

Fed

Loc


15

13

22

20

24

23

11

12

Niet ontvankelijk

3

1

3

1

3

0

5

4


12

12

9

14

2

12

6

8


10

5

9

6

2

8

4

6


2

7

0

8

0

4

2

2

5.6.6

Kandidaturen O8

Globale cijfers Kandidaturen

2001

2002

2003

2004


17

24

25

12

Niet ontvankelijk

0

0

0

5


17

15

7

7


9

9

3

4


8

6

4

3

Federale politie26/ Lokale politie Kandidaturen

2001

2002

2003

2004

Fed

Loc

Fed

Loc

Fed

Loc

Fed

Loc


9

8

13

11

14

11

6

6

Niet ontvankelijk

0

0

0

0

0

0

4

1


9

8

9

6

4

3

2

5


4

5

6

3

1

2

0

4


5

3

3

3

3

1

2

1

5.6.7

Ingediende bezwaarschriften

Jaar

Schaal

Aantal

Gegrond

2001

07

3

0

08

5

0

07

0

08

1

07

0

08

4

0

07

3

0

08

2

0

2002

2003

2004

0

(25)&(26)

Diensten die niet onder de lokale politie vallen


65

Algemene conclusies en balans na 5 jaar werking Alhoewel de selectie van de kandidaten voor het referentiejaar 2005 pas in 2007 zal plaatsvinden, zijn de kandidaturen reeds in 2006 binnengekomen. In vergelijking met het aantal kandidaturen die tijdens de voorgaande jaren overgemaakt werden, stellen we voor het jaar 2005 een aanzienlijk stijging van de kandidaturen vast en dit als gevolg van het artikel X.VII.14 van de RPPol (die vier jaar na de inwerkingtreding van het KB een bonificatie van twee jaar op de loonshaalanciënniteit toekent aan de houders van een diploma Niv 1 of daaraan gelijkgesteld) Voor het vergelijken van de titels en verdiensten zoals werd voorzien in de RPPol, moet vastgesteld worden dat het aantal kandidaturen tamelijk tot zelfs aanzienlijk hoog ligt. Voor de commissie blijft een cijfermatige beoordeling op basis van een aantal criteria dan ook het enige mogelijke alternatief om de titels en verdiensten te vergelijken en een rangschikking voor te stellen. Deze benadering die ook door andere openbare selectiecommissies wordt toegepast, wordt trouwens door de rechtspraak van de Raad van State bevestigd daarbij preciserend dat het inderdaad een exclusieve bevoegdheid van de selectiecommissie betreft en dat een voorafgaande publicatie van de gebruikte criteria niet vereist is. Daarnaast preciseert de Raad van State dat de criteria, die uiteraard op een redelijke wijze gekozen moeten worden, voorafgaandelijk aan de eigenlijke selectie moeten vastgelegd worden. Reeds vanaf het begin heeft de commissie voor deze manier van handelen gekozen. Aangezien in een groot aantal bezwaarschriften het probleem van de voorafgaande publicatie van de criteria naar voor wordt gebracht, zal dit zeker ter sprake komen en onderzocht worden bij de opstelling van de toekomstige oproepen tot kandidaatstelling voor 20007 en 2008. In dit kader heeft de AIG de wens geuit betrokken te worden in de redactie van de volgende oproep tot kandidaatstelling. Gekoppeld aan het vorige probleem, vormt de inhoud van de kandidaatstelling een ander punt van discussie. Een aantal kandidaten is de mening toegedaan dat een voorafgaande publicatie van de criteria hen in staat zou stellen om een “beter” samengesteld dossier van kandidaatstelling in te dienen. Het is evident dat iedere kandidaat zelf moet oordelen welke elementen hij wenst op te nemen in zijn kandidaatstelling. Uiteindelijk gaat het om zijn eigen aanspraken en verdiensten die de commissie zullen moeten overtuigen en die met die van de andere kandidaten zullen vergeleken worden. Sommige kandidaten hebben waarschijnlijk de werkelijke inzet van deze selectie onderschat. Omwille van praktische redenen in verband met het onderzoek van de dossiers en teneinde misbruiken te vermijden, is het desalniettemin aangewezen dat nauwkeurigere richtlijnen zouden verspreid worden teneinde het volume van de uiteenzetting van de aanspraken en verdiensten binnen aanvaardbare perken te houden. De basis waarop de selectie van de kandidaten dient te gebeuren werd door de wetgever beperkt tot de studie van de persoonlijke dossiers en de kandidaatstellingen. Alhoewel sommigen de afwezigheid van een hoorzitting in de loop van de procedure betreuren, zou de organisatie van dergelijke proef, gezien het aantal kandidaten, leiden tot een aanzienlijke toename van de termijnen en van de administratieve last zodat deze optie momenteel niet realistisch is. Aan het principe van een cijfermatige vergelijking op basis van verschillende criteria, heeft de commissie eveneens die van de minimumdrempel verbonden die rekening houdt met een referentiepopulatie waardoor de gelijkwaardigheid van deze drempel wordt gegarandeerd ten opzichte van de reële resultaten. Dit houdt bijgevolg in dat men beroep dient te doen op concepten zoals gemiddelden en standaardafwijkingen. Deze zijn reeds voorzien in het artikel IV.28 van het MB van 28 december 2001 met betrekking tot de selectie van de leden van het operationele kader die het voorwerp uitmaken van een externe rekrutering (via de berekening van de t-score). De referentiepopulatie omvat de resultaten van de kandidaten van het onderzochte jaar alsmede die van de vorige jaren. Deze drempel is verschillend voor de kandidaten 07 en 08 en varieert bovendien van het ene referentiejaar naar het andere. Binnen elke groep (07 & 08) blijven de verschillen uiteraard

66


beperkt waardoor de tendens wordt bevestigd van de stabilisatie van de drempel rond een zeker resultaat. Het gebruik van cijfermatig berekende resultaten, die als leidraad moeten dienen voor de te nemen beslissingen, doet geen afbreuk aan de appreciatierol van de commissie binnen de selectieprocedure. Het onderzoek van de persoonlijke dossiers tijdens de selectieprocedure heeft belangrijke en zelfs verontrustende verschillen naar voor gebracht op het vlak van het bijhouden en samenstellen van deze dossiers. Nochtans is het persoonlijk dossier een zeer belangrijk instrument in alle selectieprocedures. Zo werd bijvoorbeeld vastgesteld dat voor kandidaten die reeds door voornoemde commissie werden onderzocht, sommige dossiers de documenten met betrekking tot deze vorige selecties bevatten en andere dossiers hieromtrent geen enkel stuk bevatten. Wat de beoordeling ten gronde betreft dient onderstreept dat de commissie, teneinde haar opdracht te kunnen uitvoeren, de taak op zich heeft genomen om een zeker “profiel” van de hoger officier uit te schrijven. Dit werd gedaan aan de hand van een aantal criteria die specifiek werden gekozen met als doel te kunnen peilen naar die aspecten die inherent zijn aan de uitoefening van functies met een hoge verantwoordelijkheidsgraad. Bepaalde criteria worden getoetst op basis van de uitgeoefende functies. Voor andere criteria gebeurt dit aan de hand van het persoonlijk dossier en in het bijzonder van de kandidaatstelling, met name door het beoordelen van de “realisaties” die door de kandidaat naar voor worden gebracht en die een zeker niveau aan geloofwaardigheid bevatten. Dit aspect van de uiteenzetting van de aanspraken en verdiensten, die in het kort in de oproep tot kandidaatstelling aangehaald wordt, kan op verschillende wijzen naar voor gebracht worden (beschrijving van een project, rol die door de kandidaat werd vervuld, verwijzingen naar documenten die in bijlage zijn gevoegd,…) Naast de argumenten van individuele aard die door de kandidaten in hun bezwaarschrift naar voren worden gebracht omdat zij denken in één of meerdere criteria ondergewaardeerd te zijn, worden ook vaak drie meer gevoelige onderwerpen aangeraakt: de anciënniteit, de tijdens de loopbaan uitgebrachte evaluaties en het slagen voor een proef van het type assessment. Zelfs als de anciënniteit niet die doorslaggevende rol speelt die sommige haar zouden willen geven, heeft deze wel een indirect invloed in de quotering van verschillende criteria (bv bij het aanhalen of verwijzen naar expertise, ervaring, maar ook de duur van een mandaat of een functie). De verschillende evaluaties die bij het dossier worden gevoegd, worden geheel of gedeeltelijk in overweging genomen voor zover zij belangrijke elementen naar voor brengen inzake de criteria die door de commissie worden gebruikt. Tot slot is de commissie niet gebonden in haar beslissing door de resultaten die door een kandidaat werden behaald naar aanleiding van het afleggen van een proef van het type assessment. Dergelijke proeven zijn immers veeleer bedoeld om een welbepaalde potentialiteit van de kandidaat te meten. De selectie op nationaal niveau van de kandidaten 07/08 zoals voorzien in het bestaande wettelijk kader zal nog geoptimaliseerd worden, hoofdzakelijk door het toevoegen in de oproep tot kandidaatstelling van bijkomende informatie en door het geven van een verduidelijking van de modaliteiten, in de lijn van de voormelde opmerkingen. Men zou natuurlijk via een aanpassing van het wettelijke kader andere modaliteiten voor de selectieprocedure voor de toetreding tot de hogere loonschalen in kwestie kunnen invoeren, waarvoor zeker een aantal voorstanders te vinden zijn. Men moet er echter rekening mee houden dat om het even welk ander alternatief systeem in het statuut moet kunnen geïntegreerd worden. Dat wil zeggen dat het in overeenstemming moet zijn met andere aspecten van dit complex geheel, soms dwingend of niet, met het risico dat het nieuwe systeem opnieuw in vraag gesteld wordt. Dit is een meer globale dimensie waarvan men soms te veel de neiging heeft deze te veronachtzamen en die, wanneer men er rekening mee houdt, het nochtans mogelijk maakt te vermijden om statutaire incoherenties in te voeren met vaak niet te voorziene gevolgen.


67

6

De gedeconcentreerde inspectieposten Ondanks een soms moeizame start om uiteenlopende redenen (b.v. onaangepaste lokalen, ontoereikend wagenpark, …), hebben de vier gedeconcentreerde posten zich sinds hun inplaatsstelling in 2002 ingezet voor de kwalitatieve uitvoering van hun eigen opdracht en verschillende andere taken die aan de AIG zijn toevertrouwd. Hun eerste zorg ging immers uit naar het aanknopen van banden met de verschillende politie-, gerechtelijke en administratieve autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor de politiediensten in hun provincies. In dit kader hebben zij actief deelgenomen aan de operatie “informatievergaring” op het getouw gezet door de IGIN. Het doel was alle zonechefs, Dirco’s en Dirjuds te ontmoeten om een gestructureerd gesprek te voeren over de manier waarop de basisfuncties werden ingevuld, alsook over de relaties met de medewerkers, partners en autoriteiten, de naleving van de prioriteiten uit het nationaal veiligheidsplan, … Door dit onderhoud zou de AIG een algemeen beeld krijgen van de situatie en de problemen binnen de politiezones en de diensten van de Federale Politie en zou ze bijgevolg haar volgende actie hierop kunnen afstemmen. Een andere bekommernis was in eerste instantie ook het waarborgen van het opleidingsniveau van de leden van de gedeconcentreerde posten. Dit in het kader van de opdrachten die zij zouden moeten uitvoeren in samenwerking met en ten bate van de centrale diensten van de AIG. Dat was het geval inzake de behandeling van klachten, maar ook inzake audit waarvoor praktisch alle leden van de gedeconcentreerde posten een 6-daagse opleiding “interne audit” hebben gevolgd die door het OFO werd verstrekt. In de daaropvolgende jaren hebben onze vier gedeconcentreerde posten bewezen en bewijzen zij trouwens nog elke dag in welke mate ze bijzonder nuttig en onontbeerlijk zijn voor de goede algemene werking van de AIG. In de eerste plaats op het niveau van de reële kennis van wat leeft op politioneel vlak op het niveau van hun regio, de kennis van de politiechefs, de autoriteiten, de lokale gevoeligheden, … : ze zijn erin geslaagd informatie in te winnen die nuttig is om de opdrachten van de Algemene Inspectie te volbrengen. Vervolgens op het niveau van de activiteiten in de actiedomeinen van de IGEO, de IGIN en de IGST. In onze opeenvolgende jaarverslagen hebben wij deze activiteiten van de gedeconcentreerde posten om praktische redenen opgenomen in de statistieken van de centrale dienst die het domein ter harte neemt : ze verschijnen dus niet afzonderlijk. We merken op dat hun activiteitenaandeel bijzonder belangrijk is ten opzichte van het geheel. Een voorbeeld: van de 36 audits die de IGIN heeft uitgevoerd sinds haar oprichting (zie tabel in de rubriek 3.1 van dit verslag), hebben de gedeconcentreerde posten er 14 zelf uitgevoerd; een gemengde ploeg met leden van de IGIN en van de gedeconcentreerde posten hebben er 11 verwezenlijkt.

68


We preciseren evenwel dat de gedeconcentreerde posten in verschillende mate een bijdrage hebben geleverd en nog steeds een bijdrage leveren in de meer specifieke domeinen van de IGEO en de IGIN. Uiteraard hangt het inspanningsniveau van de gedeconcentreerde posten af van de gebeurtenissen en de noodgevallen die zich voordoen, de inkomende auditaanvragen of gerechtelijke dossiers, de beschikbare capaciteit op het ogenblik van de aanvraag, de affiniteit voor een bepaalde materie, … Hierna volgt per gedeconcentreerde post een overzicht van de situatie tot in 2006. Ook de adressen van de posten worden vermeld.

Voor de gedeconcentreerde post Antwerpen, vermelden we dat hij de enige is die ongewijzigd is gebleven wat zijn leden betreft. In de jaren 2002, 2003 tot 2004 kon de gedeconcentreerde post Antwerpen op substantiële wijze meewerken aan de verschillende inspectieopdrachten die de IGIN in het kader van de actieplannen had opgestart. Eind 2003 en in 2004 heeft de post zich ook ingezet bij vijf audits over de basisfunctie “onthaal” en “interventie”. Maar in 2004 nam het aantal te behandelen klachten gevoelig toe en overschreed zelfs de 100. De post, die in 2004 te maken kreeg met zeer delicate administratieve en gerechtelijke dossiers wegens ernstige feiten gepleegd door bepaalde leden van het politiekorps van de zone Rupel, kon zich niet meer toespitsen op audit- of inspectieopdrachten ten bate van de IGIN. In 2004 nam de post Antwerpen ook haar intrek in zijn nieuwe lokalen. In 2005 werd de toestand weer een beetje normaal aangezien het globale aantal binnenkomende klachtendossiers met 20 % daalde (80 dossiers). Het was vooral het aantal ‘adminsitratieve’ dossiers dat een forse daling kende. In dat jaar heeft de post zelfstandig een onderzoek gevoerd naar de onmiddellijke inningen en consignaties, alsook systematisch ontmoetingen geregeld met 39 van de 43 zonechefs uit de provincies Antwerpen en Limburg. In 2006 zette de daling van het aantal inkomende dossiers zich gestaag verder, het totale aantal bedroeg 55. Maar deze keer waren het de ‘gerechtelijke’ dossiers die met meer dan 40 % in aantal daalden. De gerechtelijke dossiers gingen in de eerste plaats over klachten wegens slagen en verwondingen. De gedeconcentreerde post Antwerpen blijft zich voor zo’n 55 % inzetten voor activiteiten die onder de bevoegdheidssfeer van de IGEO vallen, met name de individuele onderzoeken. Nochtans kon hij zich in 2006 opnieuw toeleggen op de inspecties ten bate van de IGIN. Zo bezocht hij 13 politiezones in het specifieke kader van de inspectie “Kwaliteitscontrole van de processen-verbaal”.


69

Antwerpen. Boomsteenweg, 180, 2610 Antwerpen (Wilrijk). Tel. : 03 829 70 03 Fax. : 03 829 70 05 [email protected]

De gedeconcentreerde post Gent, onderging, in tegenstelling tot de post Antwerpen, een volledige gedaanteverwisseling wat haar personeelsleden – de postoverste inbegrepen – betreft sinds zijn oprichting in 2002. Vanaf eind 2002 heeft de gedeconcentreerde post Gent de IGIN geholpen bij de uitvoering van de eerste audits (politiezone Kouter, op haar verzoek). In 2003 en 2004 heeft de post ook actief deelgenomen aan vier andere audits die werden uitgevoerd door de IGIN, alsook aan een onderzoek in verband met de veiligheid van de wapens. In die eerste jaren nam het aantal dossiers inzake individuele onderzoeken die werden behandeld door Gent, eveneens toe, gaande van 3 in 2002, 22 in 2003 naar 33 in 2004. In 2005 is dit aantal meer dan verdubbeld, met name 86 dossiers. In datzelfde jaar heeft de post samen met de IGIN een grootschalig functioneringsonderzoek in de politiezone SPOORKIN opgestart op bevel van de minister van Binnenlandse Zaken. We merken ook op dat de nieuwe postoverste, HCP Roland HUYGE, zijn intrede deed in 2005. Eind november van dat jaar kon de post zijn intrek nemen in de nieuwe lokalen. In 2006 was het Spoorkin-onderzoek afgerond. Het aantal dossiers inzake individuele onderzoeken ging van 86 naar 51. De post kon zijn auditactiviteiten weer opnemen en nam actief deel aan de audit van de politiezone Westkust onder leiding van de IGIN. Hierdoor konden de contacten met 19 van de 48 zonechefs uit de provincies Oost- en West-Vlaanderen formeel worden nemen en actualiseerd. Sinds september 2006 is de capaciteit van de post Gent evenwel teruggeschroefd met 25 % aangezien een commissaris mobiliteit heeft gemaakt.

70


Gent. Ketelvest, 2 9000 Gent Tel. : 09 269 26 60 Fax. : 09 223 58 45 [email protected]

Het personeelsbestand van de gedeconcentreerde post Luik maakte ook enkele veranderingen door: de commissaris, die adjunct was van de postoverste, en een hoofdinspecteur werden vervangen. In 2003 verliet deze post de lokalen van de Federale Politie en nam haar intrek in een niet-politioneel gebouw. Zodra de post Luik in plaats was gesteld, werd hij geconfronteerd met een enorm aantal dossiers inzake individuele onderzoeken : in 2003 was de kaap van 100 binnenkomende dossiers reeds overschreden, in 2004 en 2005 ging het telkens om 120 dossiers. Bijgevolg besloeg 55 % van de activiteiten van de post de behandeling van deze dossiers. De post heeft zich gelijktijdig voor zo’n 40 % van zijn activiteiten beziggehouden met opdrachten ten bate van de IGIN. Zo voerde hij in 2003 twee audits in samenwerking met IGIN; in 2004 en 2005 waren dat er 3, maar dan op volledig zelfstandige basis ; in 2003 voerde de post ook een onderzoek naar de veiligheid van de wapens in 10 van de 39 politiezones waarvoor hij bevoegd is. In 2006 bracht de post Luik een bezoek aan 22 mandatarissen. Wat de individuele onderzoeken betreft, steeg het aantal inkomende dossiers aanzienlijk (met 34 %) naar 161. Het aantal klachten dat werd opgetekend volgde praktisch dezelfde opwaartse beweging. De post werd betrokken bij de inspectie van de kwaliteitscontrole van de processen-verbaal en heeft, opnieuw volledig zelfstandig, een volledige audit gevoerd alsook het leeuwendeel van de terreinfase van een tweede audit in een politiezone op zich genomen. 55 % van zijn activiteitenpakket werd besteed aan opdrachten in het domein van de IGEO en 40 % in dat van de IGIN.


71

Luik. Quai Mercelis, 35, 4020 Liège Tel. : 04 340 20 30 Fax. : 04 340 20 34 [email protected]

De gedeconcentreerde post Bergen bleef ongewijzigd sinds de vervanging in juli 2003 van de commissaris, die adjunct was van de postoverste. Op dat ogenblik nam de gedeconcentreerde post Bergen ook haar intrek in zijn nieuwe lokalen in een niet-politioneel gebouw.

72


Net als de andere gedeconcentreerde posten werd de post Bergen vanaf zijn oprichting geconfronteerd met een toenemend aantal dossiers inzake individuele onderzoeken : 29 in 2003, 31 in 2004 en 48 in 2005. Gelijktijdig onderhield hij contacten met onder meer de politiemandatarissen in de provincie Henegouwen en hield hij zich ook bezig met audits. Samen met de IGIN werkte hij in 2003 mee aan twee audits. Datzelfde jaar voerde de post een onderzoek naar de veiligheid van de wapens in 15 van de 23 zones die onder zijn bevoegdheid vallen. In 2004 en 2005 voerde hij 5 audits uit in politiezones waarvan 4 op volledig zelfstandige basis en 1 in samenwerking met de IGIN. Globaal gezien besteedde de post in 2005 de helft van zijn activiteit aan individuele onderzoeken en 25 % aan audits. In 2006 nam het aantal individuele onderzoeken aanzienlijk toe, gaande van 48 naar 91. Datzelfde jaar heeft de gedeconcentreerde post Bergen ook deelgenomen aan het onderzoek naar de kwaliteitscontrole van de processen-verbaal. De post heeft dat jaar 1 audit volledig zelfstandig gevoerd. Hij bracht ook een bezoek aan 28 mandatarissen. Terwijl de activiteiten in het domein van de IGEO goed zijn voor zo’n 50 % van de activiteiten van de post, werd 20 % minder besteed aan de activiteiten in het domein van de IGIN.

Bergen. Avenue Général de Gaulle, 91 Bte 15 7000 Mons Tel. : 06 532 41 30 Fax. : 06 532 41 34 [email protected]


73

7

Personeel en logistiek

7.1

Personeel In 2006 werd de personeelsdienst gereorganiseerd gelet op de talrijke taken die hem werden toevertrouwd. De dienst bestaat uit drie personen waaronder de personeelsbeheerder en twee secretaressen human ressources. Deze dienst staat momenteel in voor : -

1: 2: 3: 4: 5:

het beheer van de vergoedingen ; het beheer van PPP ; de behandeling van de medische getuigschriften ; het beheer en de follow-up van de opleidingen ; het beheer van de dossiers inzake schadegevallen (arbeidsongevallen, verkeersongevallen, incidenten, enz.) ; 6 : het beheer van de medische selectie ; 7 : het beheer van de mobiliteit en de rekrutering ; 8 : de voorbereiding van de selectiecommissies ; 9 : het opstellen van de motivaties en de processen-verbaal van de selectiecommissies ; 10 : de voorbereiding en de follow-up van de benoemingsdossiers ; 11 : het beheer en de follow-up van de evaluatiedossiers ; 12 : het beheer en de follow-up van de persoonlijke dossiers ; 13 : het beheer en de follow-up van de loopbanen ; 13 : de verspreiding van belangrijke mededelingen ; 14 : het beheer van de legitimatiekaart ; 15 : het conflictbeheer ; 16 : de bijwerking van het organogram.

Het organieke kader van de AIG die voorziet momenteel in 97 eenheden, waaronder een uitbreiding van het kader met 10 eenheden werd toegekend : twee commissarissen, 6 Calog A, 1 Calog B, 1 Calog D. Vier nieuwe leden hebben zich bij ons gevoegd. Twee werden afgedeeld naar andere diensten. De planningsgesprekken voor de evaluatie van de personeelsleden zijn begin dit jaar van start gegaan. 7.2

Logistiek Het totale budget van de AIG bedroeg € 6 817 000 waarvan € 6 081 000 aan personeelskosten. De werkingskosten liepen op tot € 502 000 en de investeringskosten bedroegen € 234 000. Er konden twee extra voertuigen worden aangekocht. De website van de AIG werd 18 129 keer bezocht. Het jaarverslag staat er integraal gepubliceerd in de drie landstalen.

74


8

Diverse activiteiten

In 2006 boog de Inspectie zich ook over haar interne werking. Er werd een onderzoek gevoerd naar de interne communicatie. De meeste personeelsleden bleken tevreden ook al zijn er natuurlijk verbeteringen mogelijk. De directievergaderingen werden ook belegd in de provincie in de gedeconcentreerde posten teneinde de lokale problemen beter te vatten. De diensten hebben ook gewerkt aan een wetsontwerp inzake de inspectie. Er werd een gegevensbank “tucht” aangemaakt. De Algemene Inspectie heeft ook deelgenomen aan de Europese Conferentie over Anticorruptie in Boedapest op 22, 23 en 24 november 2006, het colloquium op 19 december 2006 over “de bijzondere inspectiediensten” dat door het Comité P was georganiseerd, alsook aan de informatiesessie van 21 november 2006 over de “Baromètre de la qualité wallonne”, waarbij de overheidsdiensten betrokken waren. Het welzijnsbeleid van de AIG kreeg bijzondere aandacht om de dienst optimaal te laten werken gelet op zijn gevoelige opdrachten. Teneinde alle wettelijke verplichtingen na te komen opteerde de AIG sinds 2004 voor een samenwerking enerzijds met de firma ARISTA voor de psychosociale aspecten en anderzijds met de Federale Politie voor de andere aspecten van het welzijn op het werk. Gelet op het belang dat de Directie hecht aan het welzijn van haar personeelsleden bij de uitvoering van hun werk en ingevolge de detachering – begin 2006 – van de “contactpersoon welzijn” van de AIG, heeft een lid van de dienst statuten de opleiding ‘preventieadviseur’ (basisniveau) – die door de Federale Politie werd gegeven - met succes volbracht. Deze collega heeft de directie, de hiërarchische lijn en zijn collega’s geholpen bij het beleid inzake het risicobeheer en is de bevoorrechte schakel tussen de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk van de Federale Politie, ARISTA en de AIG. In 2006 heeft de directie in overleg met de hiërarchie het globaal preventieplan 2007 – 2012 en de actieplannen 2007 opgesteld. Deze visie werd uiteengezet aan de vertegenwoordigers van het basisoverlegcomité tijdens het bezoek aan de werkplaats in Brussel. De AIG heeft ook de reeds bestaande procedures op het vlak van het welzijn geanalyseerd en heeft de nodige stappen ondernomen om deze te verbeteren. Onderstaande projecten die in 2006 werden gerealiseerd willen wij graag toelichten : Veiligheid op het werk De organisatie van de brandveiligheid (site Brussel) werd verbeterd door -

de de de de

aanpassing van de brandcentrale opleiding en de uitrusting van de PBM verbetering van de proactieve en reactieve procedures sensibilisering van personeelsleden voor het gebruik van blusapparaten


75

- de coördinatie met andere huurders van onze verschillende sites De jaarlijkse brandoefening was de gelegenheid om de doeltreffendheid van deze wijzigingen in levensechte situaties te testen. Bescherming van de gezondheid van de werknemers In samenwerking met de Federale Politie heeft de AIG : - de analyse van de risico’s waarmee onze personeelsleden worden geconfronteerd, bijgewerkt; - de jaarlijkse medische controle georganiseerd ; - haar personeel EHBO-technieken bijgebracht. Bescherming van de werknemers tegen geweld en ongewenst gedrag op het werk. De medewerkers kunnen rekenen op drie vertrouwenspersonen (van wie één in 2007 zal worden opgeleid). Zij onderhouden, in de uitoefening van deze bijzondere bevoegdheid, nuttige contacten met de preventieadviseur van ARISTA die gespecialiseerd is in de psychosociale aspecten van het welzijn op het werk. De AIG heeft een communicatieplan doorgevoerd om al haar medewerkers in te lichten over deze maatregelen. In het kader van haar welzijnsbeleid onderhoudt de Instelling ook regelmatig contacten met de leiding en de onderhoudsdiensten van de gebouwen die door haar diensten worden ingenomen.

76


FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN ALGEMENE INSPECTIE VAN DE FEDERALE POLITIE EN VAN DE LOKALE POLITIE

Recommend Documents