fedasil jaarverslag

fedasil jaarverslag 2010

1

2

woord vooraf 03 2010, kroniek van een (nieuw) crisisjaar

05

over fedasil 09 Missie 09 Organisatie en personeel 09 Budget 11 Subsidies 12 Aankomsten 15 Asielaanvragen 15 (Niet)-toewijzigingen 17 Dwangsommen 18 opvangcapaciteit 21 Opvangnetwerk 21 Noodopvang 23 Hotels 24 Bezetting 26 profiel van de opgevangen personen 29 Gezinssamenstelling 29 Nationaliteiten 29 Administratieve of procedurele status 31 Minderjarigen 33 Niet-begeleide minderjarigen 33 Minderjarigen die samen met hun ouders illegaal in het land verblijven 35 recht op werk 37 vrijwillige terugkeer 39 REAB-programma 39 Reïntegratieprogramma 40 Europees Terugkeerfonds 41 Europees vluchtelingenfonds (EVF) 43 adressenlijst

47

Ce rapport annuel est également disponible en français. A concise version of this annual report is also available in English. Verantwoordelijke uitgever: Fanny François, directeur-generaal ai. | Redactieverantwoordelijke: Mieke Candaele | Redactie: Benoît Mansy, met Leila Altamirova, Marc Doorenbos, Tine Provoost en Kristien Vellemans | Lay-out: Marthe De Clercq | Foto’s: Dieter Telemans, behalve de foto op p. 7 (Fedasil) | Vertaling: Oneliner | Druk: Geers Offset (gedrukt op gerecycleerd papier). Grafieken: situatie eind december 2010 (tenzij anders vermeld) Alle rechten voorbehouden | Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Brussel, april 2011.


3

woord vooraf Interview met Fanny François, Directeur generaal a.i. van Fedasil, 15 april 2011. De regering heeft de voorbije maanden een aantal maatregelen goedgekeurd om het hoofd te bieden aan de opvangen asielcrisis. Zo kwamen er duizenden noodopvangplaatsen bij, vooral in kazernes, en krijgen de asielinstanties heel wat meer personeel. Bent u hoopvol? Bijna 15% van de huidige opvangcapaciteit bestaat uit tijdelijke noodopvang, die voorzien is tot 30 november 2011. Gezien de hoge instroom en de duur van de asielprocedure zal Fedasil deze noodopvang tegen eind 2011 niet kunnen sluiten. De beslissing van de regering om extra personeel toe te kennen aan de verschillende asielinstanties (CGVS, DVZ en RvV) zou op termijn moeten leiden tot een snellere behandeling van de asielaanvragen en een korter verblijf in de opvang. Wij rekenen er op dat het Agentschap nadien zal kunnen terugvallen op zijn structurele capaciteit. Het kan echter niet de bedoeling zijn om de opvangcapaciteit tot in de eeuwigheid te vergroten. Niemand heeft immers de operationele capaciteit om dit alles te beheren. Ondanks de opvangcrisis slaagt Fedasil er toch weer in om het opvangmodel in stappen toe te passen. Waarom? Omdat de doorstroom tussen de verschillende opvangstructuren van groot belang is. Dat het Agentschap nog in staat is om deze gefaseerde opvang te verzekeren, is dankzij de inspanningen van de dienst Dispatching en de opvangpartners die snel en flexibel plaatsen ter beschikking stellen.

Welke recente ontwikkelingen hebben mogelijk een gevolg voor de organisatie van de opvang in België? Sinds 2010 hebben asielzoekers na zes maanden asielprocedure toegang tot de arbeidsmarkt. Dit biedt hen de kans om te verhuizen naar een individuele woning of om het opvangnetwerk te verlaten. Hoe ziet u de opvang en de ruimere asielcontext verder evolueren dit jaar? De kwaliteitsnormen hebben geleden onder de opvangcrisis, maar het Agentschap stelt zich tot doel om de kwaliteit van de opvang weer op te trekken, zonder het einde van de crisis af te wachten. De uitdagingen voor 2011 bestaan er verder in om enerzijds het succes te evalueren van de maatregelen die werden genomen om de instroom te beperken, en anderzijds ervoor te zorgen dat de uitstroom toeneemt en dat er meer personen vrijwillig terugkeren. De algemene context (duur van de asielprocedure, regularisatiecampagne, gedwongen terugkeer) stimuleert de asielzoeker niet om te kiezen voor vrijwillige terugkeer. Niettemin zet het Agentschap hierop in van bij het begin van het opvangtraject en zijn we erin geslaagd om het aantal vrijwillige terugkeerders zelfs te verhogen. Om de duur van de behandeling van de asielaanvragen werkelijk in te korten en te komen tot een aanvaardbare bezettingsgraad in het opvangnetwerk, zal het Agentschap nog intensiever samenwerken met alle betrokken instanties. Een coherente aanpak van de problemen, waarin de maatregelen op elkaar worden afgestemd, zal nodig zijn om in de toekomst een gelijkaardige asiel- en opvangcrisis te voorkomen.

4

Opvangcentrum in Poelkapelle. Asielzoekers worden er opgevangen sinds januari 2010.


5

2010, kroniek van een (nieuw) crisisjaar Januari

Maart

10 januari Inwerkingtreding van de

17 februari Fedasil vraagt om

Begin maart Fedasil komt in de

wijzigingen van de ‘opvangwet’ (wet

dringend een plan uit te werken

actualiteit door de beslissingen van

van 12 januari 2007 betreffende de op-

voor de spreiding van asielzoekers

rechtbanken die de opvang van

vang van asielzoekers en van bepaalde

naar de OCMW’s van het land

asielzoekers afdwingen op straffe van

andere categorieën van vreemdelin-

(financiële steun). Dit voorstel wordt

dwangsommen.

gen - zie pagina 26).

niet ondersteund door de federale

5 maart Einde van het mandaat

12 januari Ondanks de verzadiging

regering.

van Isabelle Küntziger als directeur-

van het opvangnetwerk herlanceert

22 februari Massale toevloed van Ma-

generaal van Fedasil. Fanny François,

Fedasil de opvang in twee stappen

cedonische en Servische asielzoekers.

directeur Netwerkbeheer en -controle

om de overplaatsing (van collectieve

Die dag is tweederde van de asielzoe-

wordt aangesteld als directeur-gene-

centra naar individuele woningen) van

kers afkomstig uit deze twee landen.

raal ad interim.

bewoners die lange tijd in het centrum

23 februari Het OCMW van Brussel

8 maart Eerste minister Leterme en

verblijven, mogelijk te maken.

beslist de federale regering in kortge-

staatssecretaris Wathelet organiseren

12 januari Inwerkingtreding van het

ding te dagvaarden om het probleem

een ‘ontradingscampagne’ in de Bal-

Koninklijk Besluit waardoor asielzoekers

inzake de opvang van asielzoekers op

kanlanden.

onder bepaalde voorwaarden toegang

te lossen. Eind juli oordeelt de recht-

10 maart Eerste terugkeer van asiel-

tot de arbeidsmarkt kunnen krijgen.

bank van eerste aanleg dat de vragen

zoekers naar Macedonië en Servië

22 januari Opening van het opvang-

van het OCMW niet ontvankelijk zijn.

(met de bus), georganiseerd door de

centrum in Poelkapelle (Fedasil).

24 februari De federale regering stelt

Dienst Vreemdelingenzaken.

Peter De Roo aan als ‘afgevaardigde

Half maart Bij gebrek aan plaatsen

Februari

voor de opvangplaatsen’. Peter De

brengt Fedasil niet-begeleide minder-

Roo heeft professionele ervaring in de

jarigen tijdelijk in hotels onder.

15 februari Aanhoudende toename

vluchtelingensector (in Thaïland voor

20 maart In een begrotingsconclaaf

van het aantal asielaanvragen, hier-

Handicap International en in het Rode

kent de regering Fedasil 20 miljoen

door krijgen 133 mensen die dag geen

Kruisopvangcentrum in Menen) en de

extra toe om nieuwe opvangplaatsen

opvangplaats toegewezen.

sociale economie.

te creëren.

6

April

Juli

7 juli Opening van het opvangcen-

20 september Opening van het op-

voor niet-begeleide minderjarigen

trum in Barvaux (Socialistische mutua-

vangcentrum in Stoumont (Fedasil).

in het opvangcentrum van Arendonk

liteiten).

23 september Oproep van verschil-

(Fedasil).

23 juli De rechter dwingt Fedasil om

lende NGO’s: “Stop de opvangcrisis”.

6 april Fedasil stuurt een instructie om

42 Romazigeuners (niet-asielzoekers)

27 september De kaap van 5 000

de regels over het einde en de

op te vangen aan wie de gemeente

mensen die geen opvangplaats toe-

verlenging van de materiële hulp

Sint-Joost-ten-Noode dringend onder-

gewezen krijgen, is bereikt.

(wijzigingen van de ‘opvangwet’ - zie

dak had verleend.

28 september Fedasil sluit een over-

1 april Opening van een vleugel

pagina 26) te verduidelijken. 8 april In samenwerking met Fedasil publiceerd de Regie der Gebouwen een aanbesteding voor de plaatsing

eenkomst met Croix-Rouge om een

Augustus

1 augustus Fedasil opent zijn eerste

eerstelijnsbegeleiding te organiseren voor asielzoekers die in de hotels verblijven.

van prefab woonmodules in verschil-

‘federaal opvanginitiatief’, een huis ge-

lende federale centra.

legen tegenover het opvangcentrum

12 april Opening van het opvangcen-

van Arendonk.

trum in Eupen (Croix-Rouge).

30 augustus De aanvragen voor

15 april Versterking van de cel Vrijwil-

opvangplaatsen schieten opnieuw

men: meer dan 2 000 dossiers/maand

lige Terugkeer van Fedasil.

de hoogte in. Op één dag krijgen

vanaf oktober 2010.

20 april De vakbonden bezorgen

149 nieuwkomers geen opvangplaats

22 oktober De ministerraad beslist ka-

staatssecretaris Courard een lijst met

toegewezen, dit is een record.

zernes voor noodopvang ter beschik-

Oktober

De asielaanvragen blijven maar toene-

king te stellen, plaatsen in LOI’s op te

eisen voor het personeel van Fedasil

September

richten en personeel voor het CGVS

7 september De capaciteit van het

27 oktober De kazernes van Bastena-

Leterme, vanaf nu is de regering in

opvangnetwerk overschrijdt 20.000

ken, Bierset, Weelde en Houthalen

‘lopende zaken’.

plaatsen.

en een gebouw in Gembloux worden

15 september Het kernkabinet start

opengesteld voor de opvang van

Mei

werkgroepen om te onderzoeken hoe

asielzoekers.

men op korte termijn het tekort aan

30 oktober Fedasil staat in het mid-

Begin mei Ondanks een relatieve

opvangplaatsen kan oplossen.

delpunt van de media-aandacht, in het

daling van de instroom, is het opvang-

17 september Samenwerkingsproto-

bijzonder het personeel van de dienst

netwerk nog steeds verzadigd en is

col tussen Fedasil en de Dienst Vreem-

Dispatching die belast is met de

Fedasil nog steeds genoodzaakt om

delingenzaken over een begeleidings-

toewijzingen. In oktober heeft Fedasil

mensen een opvangplaats te weigeren.

traject voor de ‘illegale gezinnen’.

meer personen niet dan wel kunnen

(arbeidsvoorwaarden en statutarisering van het personeel). 26 april Ontslag van de regering

aan te werven.

opvangen.

Juni

20 juni Wereldvluchtelingendag. UNHCR, Fedasil en hun partners organiseren een voetbalwedstrijd ‘Fair Play for Refugees’ te Brussel.


7

November

December

1 december ‘Samu social’ stelt een

10 december Opening van het nood-

Financiën brengt opnieuw een

oude rijkswachtkazerne ter beschik-

opvangcentrum in Borzée (Fedasil).

negatief advies uit over het nieuwe

king van asielzoekers (Elsene).

10 december Voortaan biedt het

personeelskader van Fedasil, wat de

4 december Fedasil staat nog steeds

opvangnetwerk plaats aan meer dan

verlenging van tijdelijke contracten

in het middelpunt van de actualiteit.

20 000 personen (noodopvangplaat-

en nieuwe aanwervingen verhindert.

“Rustig blijven. Meer kan ik niet doen”,

sen en hotels inbegrepen).

9 november De regering beslist dat

verklaart directeur-generaal Fanny

22 december Niet-begeleide minder-

er ten laatste eind maart 2011 een

François in de krant De Morgen.

jarigen worden opgevangen te Knes-

einde moet worden gesteld aan de

6 december Dankzij de oprichting

selare (Broeders van Liefde). In totaal

opvang in de hotels.

van talrijke noodopvangplaatsen,

komen er 120 extra plaatsen voor

18 en 22 november Vakbondsacties

door Samu social en nadien in kazer-

niet-begeleide minderjarigen bij in

van het personeel van Fedasil.

nes van het Rode Kruis, krijgen alle

verschillende opvangstructuren.

26 november De staatssecretaris van

nieuwkomers opnieuw een opvang-

Begroting stemt in met het nieuwe

plaats toegewezen.

personeelskader van Fedasil.

7 december Opening van de kazerne

Begin november De Inspectie van

in Houthalen (Rode Kruis), de andere noodopvangsites openen in de loop van de maand.

Hoofdzetel Fedasil (Brussel). Vakbondsactie in november 2010.

8

Transitcentrum in Bastenaken. Sinds december 2010 organiseert Croix-Rouge noodopvang in de voormalige legerkazerne.


9

Over Fedasil Missie

Organisatie en personeel

Het Federaal Agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil) is een instelling van algemeen belang. Sinds juli 2009 staat Fedasil onder het toezicht van Philippe Courard, staatssecretaris van maatschappelijke integratie.

Het directiecomité van Fedasil, het beslissingsorgaan van het Agentschap, bestaat uit vier directeurs die een managementfunctie uitoefenen: de directeur-generaal, de directeur Netwerkbeheer en -controle, de directeur Operationele diensten en de directeur Algemene diensten.

Fedasil verleent materiële hulp aan asielzoekers en andere categorieën van vreemdelingen die ook recht hebben op opvang (‘opvangwet’ van 12 januari 2007). Fedasil regelt, rechtstreeks of samen met zijn partners, kwaliteitsvolle opvang en begeleiding. Het Agentschap staat ook in voor de observatie en oriëntatie van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen (NBBM’s). Fedasil draagt bij tot het uitdenken, de voorbereiding en uitvoering van het opvangbeleid. Fedasil zorgt via verschillende initiatieven voor de integratie van de opvangcentra in de gemeenten. Fedasil coördineert de programma’s voor vrijwillige terugkeer. Bovendien is Fedasil in België de verantwoordelijke overheid voor het Europees Vluchtelingenfonds (EVF).

Eind december 2010 werkten er 1 168 personen (1 014 voltijdse equivalenten) bij Fedasil. In de 18 opvangcentra en het transitcentrum in Sint-Pieters-Woluwe werken in totaal 837 voltijdse medewerkers. De hoofdzetel, de dienst Dispatching (Brussel) en de vier regiokantoren tellen samen 177 voltijdse medewerkers. Het aantal voltijdse equivalenten steeg in vergelijking met 2009 met 48,5. Die stijging was nodig voor de opening van twee nieuwe opvangcentra. Op 22 januari opende het opvangcentrum in Poelkapelle zijn deuren, hiervoor werden 24 voltijdse medewerkers aangeworven. En op 20 september werden de eerste asielzoekers opgevangen in het nieuwe centrum in Stoumont, 37 voltijdse werknemers kwamen er in dienst. Arendonk opende op 1 april een extra vleugel met plaats voor 26 niet-begeleide minderjarigen, ook hiervoor werd extra personeel aangeworven (+ 10 voltijdse equivalenten). Eind december 2010 heeft Fedasil op korte termijn een transitcentrum te Borzée (La Roche-en-Ardenne) geopend. Opdat de site heel snel operationeel zou zijn,

10

directeur-generaal Fanny François (a.i.) Juridische dienst directie algemene diensten

(vacant)

Dienst interne audit

Dienst communicatie

directie netwerkbeheer en -controle Bieke Machiels (a.i.)

Dienst veiligheid en preventie directie operationele diensten

Michaël Kegels

Human Resources

Medische coördinatie

Support

ICT

Kwaliteitszorg

Federale centra

Begroting en financiën

Voorbereiding opvangbeleid

Vrijwillige terugkeer

Overheidsopdrachten

Delegatie

Infrastructuur

Netwerkbeheer

heeft Fedasil een beroep gedaan op medewerkers van de andere opvangcentra of van de hoofdzetel, die er tijdelijk op vrijwillige basis zijn komen werken. Het personeel van Borzée werd begin 2011 aangeworven. Het opvangcentrum van Ekeren heeft definitief zijn deuren gesloten op 31 januari 2010. De eigenaar van het gebouw (vzw Klina) heeft het huurcontract met Fedasil opgezegd. De asielzoekers worden er niet meer opgevangen sinds eind 2009. De meerderheid van de 21 personeelsleden van Ekeren heeft een nieuwe functie binnen Fedasil gevonden. Het kader en het statuut van het personeel van Fedasil stonden eveneens centraal in de debatten in 2010. De drie vakbonden (ACOD, ACV, VSOA) hielden verschillende acties bij Fedasil. In november werd het werk een uur stilgelegd in de opvangcentra, op de hoofdzetel en bij de Dispatching. ACOD en VSOA voerden ook actie voor de hoofdzetel van het Agentschap en werden ontvangen op het kabinet van staatssecretaris Courard. De vakbonden vroegen dat Fedasil wordt opgenomen in het federaal openbaar ambt, met de vaste benoeming van het personeel als gevolg. Ze eisten ook betere arbeidsvoorwaarden en de verlenging van de tijdelijke contracten. Begin december legden ze hun eisen op tafel tijdens een vergadering van het sectorcomité, waar staatssecretaris Courard en zijn collega’s van Begroting en Ambtenarenzaken bij betrokken zijn. De gesprekken over de arbeidsvoorwaarden en het statuut van het personeel worden in 2011 voortgezet. Ondanks het feit dat de federale regering de budgettaire middelen vrijmaakte, werden de verlenging van de tijdelijke contracten en de aanwerving van extra personeel lange tijd geblokkeerd door het negatief advies van de Inspectie van Financiën. Eind november 2010 stemde de staatssecretaris van Begroting in met een nieuw personeelskader bij Fedasil. Hierdoor kon het Agentschap over een kader be-

schikken dat rekening houdt met de uitgebreide opvangcapaciteit (nieuwe centra, crisiscel op de hoofdzetel, plaatsen voor volwassenen werden omgevormd tot plaatsen voor niet-begeleide minderjarigen) en kon het extra personeel aanwerven.

Aantal voltijdse equivalenten (31/12/2010) Arendonk

50,7

Bovigny

40,7

Broechem

43,2

Charleroi

31,7

Florennes

67,9

Jodoigne

37,9

Kapellen

74,4

Morlanwelz

37,9

Neder-Over-Heembeek Klein Kasteelje

30,1 113,5

Poelkapelle

24,0

Pondrôme

29,0

Rixensart

37,6

Sint-Truiden

84,4

Steenokkerzeel

27,9

Stoumont

37,5

Sugny

21,1

Virton

29,4

Sint-Pieters-Woluwe

18,6

Hoofdzetel* totaal * Dispatching, medische cel, regiokantoren en regionale ICT coördinatoren inbegrepen.

176,8 1014,3


11

Budget In 2009 bedroeg het totaalbudget aan inkomsten van Fedasil 327 555 141 euro, verdeeld als volgt: • Federale dotatie: 321 442 328 euro • Bijdrage van het Europees Vluchtelingenfonds: 4 681 268 euro • Subsidie RVA: 987 645 euro • Diverse eigen inkomsten: 443 900 euro Om de opvangcapaciteit voor asielzoekers te kunnen uitbreiden, kreeg Fedasil in 2010 een budgetverhoging. Het budget evolueerde de laatste vier jaar als volgt (jaarlijkse federale dotaties van Fedasil):

het programma voor vrijwillige terugkeer en 1% aan gemeenten die een opvangcentrum op hun grondgebied hebben. • Het Europees Vluchtelingenfonds (EVF): als verantwoordelijke overheid in België voor het beheer van het EVF beschikt Fedasil over alle financiële middelen die door de Europese Unie aan België uitgekeerd worden. Deze middelen zijn bestemd om de uitgaven te dekken van de organisaties die een EVF-project uitvoeren (4,1 miljoen euro).

Budget uitgaven 2010

- 2007: 235 399 000 euro - 2008: 237 085 000 euro - 2009: 253 536 122 euro - 2010: 321 442 328 euro In 2010 bedroeg het totaalbudget voor uitgaven 327 555 141 euro, verdeeld als volgt: • De personeelsuitgaven (52,9 miljoen euro) dekken voornamelijk de bezoldigingen en salarissen van het personeel. • De werkingsuitgaven (48,8 miljoen euro) van de federale opvangcentra en van de hoofdzetel dekken de volgende kosten: - Huur, lasten, onderhoud en reparatie: 8 389 673 euro - Kantoorkosten: 1 118 186 euro - Kosten van bekendmaking, publiciteit: 175 485 euro - Betwistingen: 786 070 euro - Financiële lasten: 53 500 euro - Overige prestaties en werken van derden: 807 352 euro - Terugbetaling personeel Defensie: 1 361 534 euro - Kosten verbonden aan de huisvesting van asielzoekers: 19 105 216 euro - Medische kosten voor asielzoekers: 17 002 505 euro • De investeringsuitgaven (3,5 miljoen euro) van de federale opvangcentra en van de hoofdzetel. • De uitgaven ten gunste van derden (218,5 miljoen euro), m.a.w. subsidies betaald voor de financiering van de opvang van asielzoekers in andere structuren en het programma voor vrijwillige terugkeer. In 2010 werden deze subsidies als volgt verdeeld: 49% aan het Belgische Rode Kruis en aan de andere NGO-partners die bij de opvang betrokken zijn, 48% aan de OCMW’s, 2% aan NGO’s voor

% Personeelsuitgaven

16

Werkingsuitgaven

15

Investeringskosten

1

Uitgaven ten bate van derden EVF totaal

67 1 327 555 141 euro

“Het personeelsstatuut is onze eerste prioriteit. Mensen moeten kunnen doorstromen, hun ervaring gebruiken en eventueel hogerop geraken, dan pas krijg je tevreden personeel.” Jan, vakbondsafgevaardigde

12

Subsidies In het kader van specifieke overeenkomsten verleent Fedasil subsidies. Zo steunt het Agentschap projecten die rechtstreeks betrekking hebben op asielzoekers of op andere personen die recht hebben op opvang, en al dan niet

in de opvangstructuren verblijven. In 2010 werden in het kader van specifieke overeenkomsten 13 projecten gesubsidieerd, voor een totaalbedrag van 1 149 499 euro.

Subsidies toegekend door Fedasil in 2010 begunstigde

project

subsidie 2010

Mentor-Escale

Begeleiding van niet-begeleide minderjarigen

225 776

Croix-Rouge

Begeleiding in de hotels

189 165

Synergie 14

Opvang van niet-begeleide minderjarigen

150 000

BCHV

Juridische bijstand

129 570

Convivium

Hulp bij de overgang naar financiële steun

118 010

Ulysse

Psychologische hulp

70 940

Sétis bruxellois (Ciré)

Sociale vertaal- en tolkendienst

50 000

Sétis wallon


50 000

Brussel Onthaal


40 000

Bruxelles Accueil


40 000

Vluchtelingenwerk Vlaanderen - SIA

Opvangpunt voor asielzoekers

36 032

Les Amis de Kirikou

Crèche in het opvangcentrum van Rixensart

34 006

CGVS

Informatie-dvd voor asielzoekers

Totaal

7 000 1 140 499


Transitcentrum in Houthalen. Sinds december 2010 organiseert het Rode Kruis noodopvang in de voormalige legerkazerne.

13

14

Dienst Vreemdelingenzaken (Brussel). In 2010 werden 20 000 asielaanvragen geregistreerd.


15

aankomsten Asielaanvragen In 2010 werden ruim 20 000 asieldossiers geregistreerd in België (wat overeenkomt met ongeveer 27 000 mensen als we echtgenoten en kinderen meetellen). Dit is een verhoging met 16% ten opzichte van 2009. Dit cijfer bevestigt de groeiende tendens van 2009 (+40% tussen 2008 en 2009). In 2010 werden maandelijks gemiddeld 1 662 asielaanvragen ingediend. De aanvragen waren bijzonder talrijk in februari (1 968 dossiers). Na een lichte daling in de lente gingen de aankomsten opnieuw de hoogte in, met meer dan 2 000 dossiers tijdens het laatste kwartaal. 17% van de aanvragen die in 2010 ingediend werden (hetzij 3 400 dossiers), zijn meervoudige aanvragen. Sinds de wijziging van de ‘opvangwet’ op 10 januari 2010, verliezen de mensen die een derde of latere asielaanvraag indienen hun automatisch recht op opvang. In 2010 was deze maatregel van toepassing op meer dan 1 300 asielzoekers. Wanneer een derde (of latere) asielaanvraag ontvankelijk verklaard wordt en door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) bij het CGVS wordt ingediend, heeft de betrokken persoon opnieuw recht op materiële hulp in een opvangstructuur.

Binnen de Europese Unie werd in 2010 een daling met 5% van de asielaanvragen geregistreerd ten opzichte van 2009. Deze daling is zeer duidelijk in de Zuid-Europese landen (waaronder Griekenland en Italië). In andere landen zoals Duitsland, Zweden, Frankrijk en België stelt men daarentegen een verhoging vast. De belangrijkste opvanglanden zijn Frankrijk, Duitsland en Zweden. België staat op de vijfde plaats (op 27 landen). In verhouding tot hun totale bevolking hebben Cyprus, Zweden en België het grootste aantal asielzoekers opgevangen in 2010. Ons land registreerde 18 asielaanvragen per 10 000 inwoners. De toename van de asielaanvragen (en dus van de aankomsten in de opvangstructuren) heeft sterk bijgedragen tot de overbezetting van het opvangnetwerk. Meer info: www.cgvs.be.

16

Asielaanvragen Equivalent personen*

2001

2002

2003

2008

2009

26 869 19 941

2007

17 186 22 785

2006

12 252 15 588

2005

15 957

2004

11 115 14 051

2000

11 587 14 648

31 542 24 549

1999

20 502

1998

20 175

1997

15 357

1996

16 940 21 138

11 668 14 819

1995

18 805 23 903

12 403 15 752

1994

11 409 14 490

14 340 18 213

10 000 1993

42 691

35 778 21 965 27 897

33 932 26717

20 000

30 000

40 000

45 440

50 000

54 220

Evolutie asielaanvragen in België

2010

* Tot 2009: schatting van het aantal personen dat overeenkomt met de asieldossiers. In 2010: aantal inschrijvingen bij Dispatching van Fedasil. Bron: DVZ.

Evolutie asielaanvragen in Europa 700 000

100 000

1993

1994

1995

1998

Gegevens voor de 27 Europese lidstaten. Bron: UNHCR.

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

235 930

247 300

230 150

222 905

198 897

239 767

279 857

425 535

2000

438 989

1999

346 690

1997

429 978

1996

327 889

259 585

200 000

240 129

300 000

278 396

312 070

400 000

421 725

500 000

520 077

600 000

2010


17

(Niet-) toewijzingen De Dispatching van Fedasil, die in de gebouwen van de DVZ is ondergebracht, staat in voor de toewijzing, wijziging en opheffing van de verplichte plaats van inschrijving (de zogenaamde ‘code 207’, die aanduidt welke structuur verantwoordelijk is voor de hulp aan de asielzoekers). In 2010 heeft de Dispatching 22 250 mensen naar een opvangstructuur doorverwezen, hetzij een lichte daling ten opzichte van 2009 (-4% toewijzingen). Het jaar 2010 werd daarentegen gekenmerkt door een toename van mensen die geen opvangplaats toegewezen kregen. Wanneer de onmiddellijke toewijzing naar een gewone opvangstructuur uit plaatsgebrek onmogelijk is, verwijst de Dispatching de mensen tijdelijk door naar een transitcentrum (of noodopvangcentrum) of een hotel. In 2010 werden meer dan 10 300 mensen naar deze tijdelijke opvang

doorverwezen, hetzij 46% van het totaal aantal toewijzingen. Vervolgens werden deze personen naar een reguliere opvangstructuur overgeplaatst, van zodra er plaatsen vrij kwamen. Net als in 2009 vond de Dispatching geen opvangplaats voor heel wat personen (6 285 in 2010). Elke maand heeft de Dispatching een opvangplaats moeten weigeren aan personen die zich aanmeldden. Hoewel ze in principe recht op opvang hadden, kregen deze personen geen code 207 en werden ze doorgestuurd naar een OCMW, waar ze financiële steun konden aanvragen. Vanaf augustus 2010 werd de situatie bijzonder kritiek. Toch werd 2010 nog afgesloten met een positieve noot: dankzij de opening van bijkomende noodopvang, kon men na 6 december 2010 aan alle nieuwkomers opnieuw een opvangplaats aanbieden.

Asielaanvragen en toewijzingen in 2010 asielaanvragen (dossiers)

toewijzingen* (personen) Federale centra

Rode Kruis, LOI’s Soc. mut., Ukkel

VwV en Ciré

niet-toewijzingen

Andere**

Totaal

EU-onderdanen

eerste of tweede asielaanvraag

Januari

1 373

221

497

135

18

1 053

1 924

3

11

Februari

1 968

405

392

117

16

1 988

2 918

9

681

Maart

1 424

208

281

66

30

1 152

1 737

15

246

April

1 160

300

452

112

22

498

1 384

8

118

Mei

1 243

183

180

63

33

484

943

23

395

Juni

1 375

349

463

122

13

440

1 387

7

101

Juli

1 539

525

718

162

12

738

2 155

1

117

Augustus

1 773

569

461

111

36

645

1 822

42

861

September

1 906

517

575

89

6

624

1 811

26

1 054

Oktober

2 076

482

483

99

8

429

1 501

3

1 407

November

2 004

477

500

129

16

487

1 609

3

1 096

612

134

27

1 774

3 114

0

58

5 614 1 339

237

10 312

22 305

140

6 145

December 2010

2 100

567

19 941

4 803

* De toewijzingen betreffen personen ingeschreven bij de Dienst vreemdelingenzaken, maar ook personen die zich aanmelden bij de Dispatching en personen die overgeplaatst worden van een centrum naar een ander. ** Andere: personen tijdelijk toegewezen aan een transitcentrum of een hotel.

18

Dwangsommen Omdat ze geen opvangplaats toegewezen kregen, stapten een aantal personen naar de rechtbank. Het gaat voornamelijk om asielzoekers, maar ook enkele ‘illegale gezinnen’ die op basis van het Koninklijk Besluit van 24.06.2004 recht hebben op opvang. Fedasil werd meermaals veroordeeld tot de opvang van velen onder hen, op straffe van de betaling van dwangsommen die varieerden van 125 tot 500 euro per persoon per dag.

Van april 2009 en tot eind 2010 heeft Fedasil in totaal 341 500 euro aan dwangsommen betaald. Dit cijfer stemt overeen met een vijftigtal eisers (alleenstaanden of gezinnen, hetzij ongeveer 80 mensen). Er werd zo snel mogelijk een opvangplaats aan al deze personen aangeboden om de betaling van dwangsommen zoveel mogelijk te beperken.

“Werken op de dienst Dispatching is erg stresserend. Een kalme werkdag bestaat hier niet. Een paar jaar, langer hou je deze job niet vol.” Anne-Sophie, Dispatching Fedasil


Hotel in Brussel. Door het tekort aan vrije plaatsen in het reguliere netwerk, worden asielzoekers opgevangen op hotel.

19

20

Transitopvang in Elsene. In december 2010 start Samu social in een voormalige rijkswachtkazerne met de opvang van asielzoekers.


21

opvang capaciteit Opvangnetwerk Eind 2010 telt het opvangnetwerk voor asielzoekers in België 21 412 plaatsen: 18 898 structurele plaatsen en 2 514 noodopvangplaatsen (waarvan 1 209 mensen in hotels logeren). De opvangplaatsen zijn verdeeld over collectieve centra en individuele woningen. Fedasil beheert rechtstreeks 20% van de totaalcapaciteit (de federale open centra). De verdeling bij de partners is als volgt: 38% van de plaatsen worden beheerd door OCMW’s (de lokale opvanginitiatieven - LOI’s), 12,5% door Croix-Rouge, 7,5% door het Rode Kruis, 9,5% door de ngo-partners (Ciré en Vluchtelingenwerk Vlaanderen) en 0,5% door de Socialistische mutualiteiten. De noodopvangstructuren vertegenwoordigt de overige 12%. In België voorziet het opvangsysteem in principe een parcours in twee stappen: eerst verblijven de asielzoekers in een collectieve opvangstructuur (: een centrum). Vervolgens, na een verblijf van vier maand, mogen ze een aanvraag indienen om naar een individuele woning overgeplaatst te worden, afhankelijk van het aantal beschikbare plaatsen. Wegens de permanente verzadiging van het opvangnetwerk kon dit opvangmodel in twee stappen moeilijk worden toegepast in 2010.

Verdeling totale opvangcapaciteit per aanbieder

plaatsen

%

Lokale opvanginitiatieven (LOI’s)

8133

38

Fedasil centra

4344

20

Croix-Rouge centra

2700

12,5

Rode Kruiscentra

1606

7,5

Vluchtelingenwerk Vlaanderen

1016

5

Ciré

972

4,5

Socialistische mutualiteiten

127

0,5

2514

12

Noodopvang en hotels totaal

21 412

22

Net als in 2009 was de uitbreiding van het opvangnetwerk dus de belangrijkste maatregel die de federale regering in 2010 genomen heeft om de opvangcrisis het hoofd te bieden. Zo evolueerde het opvangnetwerk van 18 683 plaatsen eind 2009 naar 21.412 plaatsen eind 2010, hetzij een nettotoename van 2 729 plaatsen of een toename van de capaciteit met 15%. Na het begrotingsconclaaf van 20 en 21 maart 2010 krijgt Fedasil een extra budget van 20 miljoen euro, om 3 000 nieuwe opvangplaatsen op te richten. Naast de infrastructuur- en personeelskosten, moet Fedasil met dit budget ook de facturen voor de opvang in hotels kunnen betalen. In 2010 opende Fedasil twee nieuwe ‘structurele’ opvangcentra: in een kazerne te Poelkapelle (eind januari, 94 plaatsen) en in een voormalig revalidatiecentrum te Stoumont (eind september, 150 plaatsen). In totaal zijn de 18 federale centra goed voor 4 344 opvangplaatsen (noodopvangplaatsen niet inbegrepen), hetzij een toename met 463 plaatsen in een jaar tijd. Het Agentschap startte ook een project om verschillende opvangcentra uit te breiden met prefab woonmodules, zoals dat in 2009 ook al gebeurde in de centra van Arendonk en Bovigny. Indien de Regie der Gebouwen het project uitvoert, zullen er in totaal zo’n 460 plaatsen kunnen bijkomen in de loop van 2011. De partners van Fedasil hebben ook nieuwe structurele opvangcentra geopend. In februari 2010 werd een overeenkomst met een nieuwe partner (Les Oeuvres Médico-sociales du Condroz) ondertekend met het oog op de opening van een opvangcentrum van 80 plaatsen te Ukkel. Fedasil heeft eind 2010 besloten de overeenkomst niet te verlengen. In april heeft Croix-Rouge een centrum geopend in Eupen (100 plaatsen) en in juli richtte de Socialistische mutualiteiten een centrum op in Barvaux (80 plaatsen). Omdat het moeilijk was om nog nieuwe centra te openen als gevolg van lokaal verzet of omdat de infrastructuur niet voldeed of omdat er onvoldoende middelen waren, kwamen er bij OCMW’s of ngo’s in 2010 ruim 1000 individuele opvangplaatsen bij.

In 2010 heeft Fedasil ook een nieuwe vorm van opvang gelanceerd: het federaal opvanginitiatief (FOI). Een FOI, dat uit een of meerdere individuele woningen is samengesteld, ligt in de buurt van een bestaand opvangcentrum dat het FOI ook beheert. Het eerste FOI werd geopend te Arendonk (provincie Antwerpen) in augustus 2010. In dit huis, dat tegenover het opvangcentrum gelegen is, worden negen gezinnen opgevangen. De asielzoekers hebben er meer autonomie dan in een opvangcentrum. Elk gezin beschikt over zijn eigen kamer en sanitair. Voor sociale en medische begeleiding kunnen de gezinnen terecht in het opvangcentrum van Arendonk. Begin 2011 werd in Schaarbeek een tweede FOI opgestart, aangesloten bij het Klein Kasteeltje. Fedasil is van plan om meerdere FOI’s, in de buurt van de federale opvangcentra, op te richten. In september en oktober 2010 kondigt de federale regering nieuwe maatregelen aan om de verzadiging van het opvangnetwerk tegen te gaan. Enerzijds, werven de asielinstanties extra personeel aan om de asielaanvragen sneller te kunnen behandelen. Bijzondere aandacht gaat uit naar bepaalde nationaliteiten die sterk vertegenwoordigd zijn (Balkanlanden, Armenië, Guinee) en in de landen van herkomst worden ontradingscampagnes georganiseerd. Anderzijds, stelt de regering gebouwen ter beschikking om de asielzoekers op korte termijn en tijdelijk op te vangen. Hiernaast rekent de regering ook op de OCMW’s voor de geleidelijke oprichting van 2 000 plaatsen in lokale opvanginitiatieven (LOI’s).


23

Noodopvang Net als in 2009 werden verschillende noodopvangstructuren geopend om een maximum aantal bedden te kunnen aanbieden. Fedasil beschikte al over het transitcentrum van Sint-Pieters-Woluwe (94 plaatsen) en over de transitvleugel in het Klein Kasteeltje die sinds 2008 plaats biedt aan 112 personen. Eind 2010 besliste de ministerraad om het aanbod aan noodopvangplaatsen te verhogen door het beheer van ‘asielkazernes’ aan het Belgische Rode Kruis toe te vertrouwen (voormalige legerkazernes in Bastenaken, Bierset en Houthalen en een gebouw van de civiele bescherming in Gembloux). De laatste kazerne, die van Weelde, ging open in januari 2011. Begin december heeft Fedasil ook een overeenkomst ondertekend met Samu social, de organisatie die daklozen opvangt in Brussel, om een kazerne in Elsene uitsluitend ter beschikking te stellen van asielzoekers. Ten slotte vormde Fedasil, ook in december, het vakantiecentrum van Borzée (La Roche-en-Ardenne) om tot een noodopvangcentrum. Eind 2010 telde het opvangnetwerk zo in totaal 1 305

Evolutie opvangcapaciteit (2000-2010)

Rekening houdend met het groot aantal plaatsen in de noodopvang, heeft Fedasil vanaf eind 2010 een opvangsysteem in drie stappen ingevoerd: de nieuwkomers onder de asielzoekers worden eerst naar een noodopvangplaats gestuurd. Na een periode van maximum tien weken worden ze naar een collectief centrum in het structureel opvangnetwerk overgeplaatst en vervolgens, naargelang de beschikbare plaatsen, naar een individuele woning. Dit opvangmodel in drie stappen betekent wel extra werk voor de Dispatching van Fedasil, die zo al overbelast is.

2 514

18 898 december

1 405 18 906 november

1 360 19 051

1 229 18 934

1 229 18 630 augustus

1 194 18 546 juli

1 156 18 453 juni

1 119 18 467 mei

1 300 18 325 april

1 455 17 822

1 462 17 159

17 500

1 599

2 514

structureel

oktober

maart

september

Roze: structurele opvangcapaciteit (OOC’s inbegrepen), grijs: noodopvang (en hotels sinds mei 2009) Situatie in december van elk jaar.

februari

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

jauari

8 056

15 000

17 597

20 000

1 416 17 268

noodopvang

99 15 962

15 709

100

120

120 15 755

15 974

120 15 517

190 15 185

190 12 997

14 702

18 898

structureel

17 500 15 000 12 500

De noodopvang biedt niet alle diensten aan die in de reguliere centra aangeboden worden. De kinderen er niet naar school en er wordt minder animatie aan de bewoners aangeboden. De bewoners krijgen er wel sociale begeleiding en hun asielprocedure loopt er gewoon door.

Evolutie opvangcapaciteit in 2010

20 000

noodopvang

operationele noodopvangplaatsen. Deze sites werden volledig operationeel in maart 2011 en waren toen samen goed voor ruim 3 000 plaatsen. Deze transitopvang is een tijdelijke oplossing, die normaal gezien stopt eind 2011.

Blauw: structurele opvangcapaciteit (OOC’s inbegrepen), grijs: noodopvang (hotels inbegrepen)

24

Hotels want zolang deze personen in een hotel verblijven, wordt hun procedure ‘bevroren’. Binnen Fedasil werd een ‘hotelcel’ opgericht om de plaatsen, de facturen, de overplaatsingen en de verdeling van de maaltijdcheques in de hotels te beheren. In september 2010 heeft Fedasil een overeenkomst met Croix-Rouge ondertekend om de mensen die in hotels ondergebracht zijn, eerstelijnsbegeleiding aan te bieden.

Sinds mei 2009 worden asielzoekers, wegens plaatsgebrek in het opvangnetwerk, ondergebracht in goedkope hotels in en rond Brussel. In november 2009 legde Fedasil de operationele grens voor de hotelopvang vast op 1 200. Eind 2010 verbleven er 1 209 personen in hotels. Naast asielzoekers, bieden de hotels ook onderdak aan enkele ‘illegale gezinnen’ en sinds maart 2010 ook aan niet-begeleide minderjarigen die op een plaats in het reguliere netwerk wachten.

De hotelopvang stopt eind maart 2011, zo heeft de federale regering het althans beslist. Tot deze datum beschikt Fedasil nog over de nodige budgetten om deze vorm van opvang te organiseren. De personen die in hotels verblijven, worden geleidelijk aan naar het reguliere opvangnetwerk overgeplaatst, waardoor de noodopvangplaatsen voor de nieuwkomers voorbehouden kunnen worden.

Enerzijds kan de opvang in hotels een zekere aantrekkingskracht uitoefenen op asielzoekers. Anderzijds biedt deze vorm van opvang niet de begeleiding die in de gewone opvangstructuren is voorzien. Asielzoekers worden er ondergebracht totdat er een plaats in het netwerk vrijkomt. Pas vanaf dat moment begint hun asielprocedure te lopen,

Ligging van de opvangcentra (eind 2010)

424 328 218

94

100 188

300

100

90

218

94

832

196

450

172

100 146

288 249 190 167

415

393

opvangcentra

aantal capaciteit

Fedasil

18

4 344

Rode Kruis

14

1 606

Croix-Rouge

14

2 700

2

127

46

8 777

Socialistische Mutualiteiten

230

150

245

275

259 175

200 150

Transit totaal

185

146


25

Totale opvangcapaciteit capaciteit op 31/12/10

netto groei Centra Croix-Rouge

Fedasil (federale centra) 290

5

Aywaille

249

0

38

38

Banneux

140

0

Bovigny

259

24

Bého

70

0

Broechem

300

0

Dinant

230

-10

Charleroi

167

18

Eupen

100

100

Florennes

393

68

Fraipont

288

-46

Jodoigne

196

18

Hotton

275

-20

Kapellen

424

24

Jette

58

58

Morlanwelz

190

0

Manderfeld

185

0

50

0

Manhay

120

0

Klein Kasteeltje

720

0

Natoye

245

45

Pondrôme

200

0

Oignies-en-Thiérache

150

0

Poelkapelle

94

94

Rendeux

175

0

Rixensart

146

8

Yvoir

415

0

Sint-Truiden

450

0

50

0

150

150

Erezée

47

0

Sugny

81

6

Barvaux

80

80

Virton

146

10

0

0

Arendonk Arendonk FOI

Neder-over-Heembeek (OOC)

Steenokkerzeel (OOC) Stoumont


Andere partners Ukkel*

Centra Rode Kruis 172

7

LOI’s

8 133

476

Brugge

60

0


1 016

206

Deinze

58

3

Ciré

972

272

De Foyer

24

0

100

0

Heusden-Zolder

90

-4

Fedasil (Sint-Pieters-Woluwe, Klein Kasteeltje transit, Borzée)

259

53

Foyer Selah

94

0

499

499

Lanaken

218

0

Croix-Rouge (Bastenaken, Bierset, Gembloux)

Linkeroever

218

0

Rode Kruis (Houthalen)

306

306

Lint

120

0

Samu Social (Elsene)

247

247

Menen

70

0

Hotels

1 203

-6

Overpelt

94

0

Sint-Niklaas

188

0

Wingene

100

0

totaal

21 412

2 729

Alsemberg

Eeklo

* Operationeel van februari tot december 2010.

Transit-, noodopvang en hotels

26

Bezetting De toename van het aantal aankomsten, in combinatie met de verlenging van de verblijfsperiode in de opvangstructuren (dit betekent dat minder mensen de structuur verlaten), heeft tot een kritieke bezettingsgraad in alle opvangstructuren geleid. Eind 2010 verbleven er in totaal 20 824 mensen in het opvangnetwerk ondergebracht, wat neerkomt op een bezettingsgraad van 97,3%. Als men geen rekening houdt met de noodopvangstructuren (hotels, transitcentra) die opgericht werden om een maximum aantal mensen op te vangen, zou de bezettingsgraad zelfs 110,2% bereiken. De bezettingsgraad vergelijkt de capaciteit met het aantal opgevangen mensen. Een situatie wordt als kritiek beschouwd vanaf een bezettingsgraad van 94%. Niet alle beschikbare bedden kunnen immers steeds bezet zijn. Als een kamer voor een gezin van zes personen slechts onderdak biedt aan een gezin van vijf, dan betekent dit dat er een plaats verloren gaat. En af en toe kan een kamer tijdelijk niet gebruikt worden door werken. Dat dit percentage tot 97,3% (eind 2010) kon oplopen, is te danken aan de extra ‘crisisbedden’ in de bestaande opvangcentra (overcapaciteit) en aan de flexibiliteit en ‘vindingrijkheid’ van alle opvangpartners. De grote achterstand in de behandeling van de asielaanvragen door de asielinstanties heeft een negatieve impact op het aantal vertrekken gehad. In 2010 werd de verblijfsduur van de personen in het opvangnetwerk, geschat op 13,1 maanden. Om de behandeling van de dossiers sneller te laten verlopen, hebben de asielinstanties eind 2010 middelen gekregen om extra personeel aan te werven. Als de aankomsten blijven stijgen zoals dit het geval was begin 2011, is het de vraag of de effecten van deze maatregel voelbaar zullen zijn. Aangezien alle problemen van de opvangcrisis niet louter door de uitbreiding van het netwerk opgelost kunnen worden, heeft Fedasil verschillende maatregelen voorgesteld om mensen te stimuleren om het netwerk sneller te verlaten. In 2009 nam het agentschap al verschillende maatregelen, zoals de opheffing en wijziging van de code 207. Fedasil pleit eveneens voor de overschakeling naar financiële steun voor sommige groepen voor bewoners die reeds

lanere tijd in het opvangnetwerk verblijven, en wil hiervoor opnieuw gebruik maken van een spreidingsplan (dat asielzoekers verdeelt over de verschillende OCMW’s van ons land). Deze mogelijkheid bestaat sinds de wijziging van de ‘opvangwet’ eind 2009, maar de invoering ervan vereist het akkoord van de ministerraad. In 2010 (net als in 2009) heeft Fedasil de regering voorgesteld om opnieuw een spreidingsplan in te voeren. In dit verband werd er geen politieke beslissing genomen. Ter herinnering: eind 2009 heeft het Parlement wetswijzigingen goedgekeurd waardoor het opvangnetwerk ontlast kon worden (wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen). De wijzigingen van de ‘opvangwet’ zijn in werking getreden op 10 januari 2010 en hebben een impact op de aankomsten in en op de vertrekken uit het opvangnetwerk. Naast de mogelijkheid om tot een spreidingsplan over te gaan, hebben deze wijzigingen betrekking op de beperking van het recht op materiële hulp vanaf de derde asielaanvraag (zie pagina 15) en verduidelijken ze het einde en de verlenging van de materiële hulp. Alle opvangstructuren kregen in april 2010 de nodige uitleg van Fedasil over de uitvoering van deze wetswijziging.

“Ik heb geen warme kleren. Toen ik pas hier was, ben ik ziek geworden van de kou. Nu blijf ik de hele dag in het hotel, want ik ben bang dat ik anders opnieuw ziek word.” Asielzoeker, opgevangen in een hotel.


27

Evolutie bezettingsgraad opvangnetwerk in 2010

Bezettingsgraad per opvangaanbieder (eind 2010) capaciteit

bezetting

bezettingsgraad

Fedasil (federale centra)

4 344

4 279

98,5

97,7

Rode Kruis België

4 306

4 279

99,4

18 755

97,3


127

124

97,6

18 879

96,2

Vluchtelingenwerk - Ciré

1 988

1 913

96,2

19 586

18 780

95,9

OCMW (LOI’s)

8 133

7 770

95,5

Juni

19 609

18 930

96,5

Noodopvang en hotels

Juli

19 740

19 015

96,3

totaal

Augustus

19 859

19 308

97,2

September

20 233

19 310

95,4

Oktober

20 411

19 726

96,6

November

20 311

19 695

97,0

December

21 412

20 824

97,3

capaciteit

bezetting

bezettingsgraad* %

Januari

18 621

18 268

98,1

Februari

19 196

18 760

Maart

19 277

April

19 625

Mei

2 514

2 459

97,8

21 412

20 824

97,3

* Deze graad vergelijkt het totaal aantal opgevangen personen met de totale capaciteit (structureel, noodopvang en hotels). In jaarverslagen van vorige jaren gebruikte Fedasil nog een andere manier van berekenen waarbij geen rekening werd gehouden met de noodopvang en de hotels. Met deze nieuwe berekeningswijze bedroeg de bezettingsgraad eind 2009 97,3%.

Hotel in Brussel. Sinds maart 2010 is Fedasil gedwongen om niet-begeleide minderjarigen op te vangen op hotel.

28

Opvangcentrum in Poelkapelle. De langere verblijfsduur in de opvangstructuren zorgt voor een kritieke bezettingsgraad.


29

Profiel van de opgevangen personen Gezinssamenstelling

Samenstelling van de opgevangen gezinnen*

Fedasil en zijn partners vangen voor het merendeel families op (56,8% van de bewoners). Het aandeel alleenstaanden neemt echter toe: in 2010 waren er 23,2% alleenstaande mannen, 15,1% alleenstaande vrouwen en 4,9% niet-begeleide minderjarigen (NBBM). We merken ook op dat één bewoner op drie jonger dan 18 jaar is (een niet-begeleide minderjarige of een minderjarige met familie). Dit aandeel blijft stabiel in vergelijking met voorgaande jaren.

Nationaliteiten De herkomstlanden van de opgevangen personen zijn in de loop der jaren over het algemeen dezelfde gebleven. In 2010 vormen Rusland, Servië en Armenië nog steeds de drie voornaamste landen van herkomst van de bewoners. In totaal zijn er bijna honderd nationaliteiten vertegenwoordigd. Eén bewoner op twee is afkomstig van het Europese continent (de Kaukasus en de Balkan). We merken een stijging van het aantal Servische, Kosovaarse en Macedonische bewoners, wat overeenstemt met de toename van het aantal asielaanvragen uit die regio in Europa. 27% van de bewoners is afkomstig uit Afrika (Guinee, Congo) en 21% uit Azië (Afghanistan, Irak).

% Volwassenen in gezinsverband

28,3

Minderjarigen in gezinsverband (begeleid)

28,5

totaal personen in gezinsverband

56,8

Alleenstaande vrouwen

15,1

Alleenstaande mannen

23,2

Niet-begeleide minderjarigen totaal alleenstaande personen * Noodopvang en hotels niet inbegrepen.

4,9 43,2

30

Herkomst van de bewoners per continent

Herkomstlanden van de bewoners van de opvangstructuren

herkomstland

2010 %

2009 %

1

Rusland (Tsjetsjenië inbegrepen)

14,3

-2,1

2

Servië

13,7

+2

3

Armenië

8,7

-0,2

4

Guinee

8,5

+2,4

5

Afghanistan

7,2

-0,3

6

Irak

4,3

+0,1

7

DR Congo

3,8

-0,4

8

Kosovo

3,8

+1,2

9

Macedonië (FYROM)

3,2

+1,9

10

Rwanda

2,3

+0,4

11

Iran

1,6

-1,1

12

Syrië

1,6

=

13

Georgië

1,5

-0,3

14

Kameroen

1,3

-0,5

Andere (89 landen)

24,1

% Europa *

51

Afrika

27

Azië

21

Amerika, staatlozen en onbepaald

* Onderdanen uit Rusland, Turkije en de Kaukasuslanden werden bij ‘Europa’ geteld

“De overbezetting zorgt ook voor spanningen tussen de bewoners onderling. Niet verwonderlijk als je weet dat in sommige kamers twaalf personen wonen, terwijl ze daar niet op voorzien zijn.” Julie, maatschappelijk werkster

1


31

Administratieve of procedurele status Zoals de ‘opvangwet’ en andere regelgevingen bepalen, staat Fedasil samen met zijn partners in voor de opvang van asielzoekers alsook van andere groepen van vreemdelingen. Alle gehuisveste personen hebben recht op opvang en materiële hulp en kunnen ondergebracht worden in verschillende categorieën, afhankelijk van de status van hun procedure. Veruit de grootste groep zijn de personen die een asielprocedure hebben lopen bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), bij het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) of bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV). Zij vertegenwoordigen 73,9% van de opgevangen personen (noodopvang, hotels en OOC niet inbegrepen). Deze groep zwelt aanzienlijk aan: in 2009 vertegenwoordigden deze mensen 65% van de bewoners, in 2008 slechts 51%. Omgekeerd is er een scherpe daling van het aantal personen dat beroep aantekent bij de Raad van State: deze groep vertegenwoordigt slechts 1,9% van de bewoners (tegenover 7.2% in 2009 en 23.4% in 2008). Het gaat om beroep dat werd aangetekend zowel in het kader van de oude (vóór juni 2007) als de nieuwe asielprocedure. 4,3% van de bewoners zijn personen die een verblijfstitel hebben bekomen (statuut van vluchteling, subsidiaire be-

scherming of regularisatie) en die zich binnen de voorziene termijn van twee maanden bevinden, waarin zij de tijd krijgen om het opvangnetwerk te verlaten. 9,2% van de bewoners zijn uitgeprocedeerde asielzoekers die nog recht hebben op opvang tijdens een overgangsperiode (in beroepstermijn, in afwachting van de afgifte van het bevel om het grondgebied te verlaten, of in afwachting van een vrijwillige terugkeer). 5,1% van de bewoners zijn uitgeprocedeerde asielzoekers die een verlenging van hun verblijfstitel aangevraagd of bekomen hebben. Het opvangnetwerk telt ook minderjarigen die samen met hun ouders illegaal in ons land verblijven en van wie een OCMW heeft vastgesteld dat de kinderen hulpbehoevend zijn en dat de ouders hen niet kunnen onderhouden (KB van 24.06.2004). Eind 2010 vertegenwoordigen deze ‘illegale gezinnen’ 1,4% van de gehuisveste personen, uitsluitend in centra van Fedasil en het Rode Kruis. Deze groep is kleiner geworden in vergelijking met voorgaande jaren (3,8% in 2009, 6,7% in 2008). Meer informatie op pagina 35. Minderjarigen die in een OOC verblijven, personen in noodopvang of op hotel zijn niet meegerekend in deze percentages. De noodopvangcentra huisvesten uitsluitend asielzoekers die nieuwkomers zijn. In 2010 worden in de hotels hoofdzakelijk asielzoekers opgevangen, maar ook enkele niet-begeleide minderjarigen en ‘illegale gezinnen’.

Populatie in het opvangnetwerk volgens de procedurele of administratieve status *

2010 %

2009 %

73,9

65,1

In beroep bij de Raad van State in het kader van de oude asielprocedure

1,0

6,3

In beroep bij de Raad van State in het kader van de nieuwe asielprocedure

0,9

0,9

Personen met een verblijfsvergunning, in overgangsfase naar financiële steun (erkende vluchtelingen, subsidiaire bescherming en geregulariseerden)

4,3

5,5

Uitgeprocedeerde personen, maar recht hebbend op opvang gedurende een overgangsperiode (zijn inbegrepen: afgewezen personen die zich nog in de beroepstermijn bevinden)

9,2

6,2

Uitgeprocedeerde personen, maar verlenging van verblijfstitel (artikel 7 van de ‘opvangwet’, zijn inbegrepen personen met een lopende aanvraag tot regularisatie om medische redenen)

5,1

8,8

Ontvankelijke aanvragen tot regularisatie om medische redenen

4,1

2,8

Opgevangen personen op basis van KB 24-06-2004 (illegalen met hulpbehoevende minderjarige kinderen)

1,4

3,8

Bijzondere gevallen van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen

0,2

0,7

100

100

Lopende asielprocedure (DVZ, CGVS of RvV)

totaal * Personen die in de noodopvang, op hotel of in een OOC verblijven, niet meegerekend.

32

Opvangcentrum in Steenokkerzeel. Ondanks de toename van het aantal plaatsen voor niet-begeleide minderjarigen, konden niet alle jongeren opgevangen worden in een aangepaste structuur.


33

minderjarigen Niet-begeleide minderjarigen Eén derde van de personen die gehuisvest zijn in het opvangnetwerk zijn minderjarigen. Zij zijn vergezeld van hun familie of zijn zonder ouder of wettelijke voogd toegekomen. Die laatste groep, de niet-begeleide buitenlandse minderjarigen (NBBM), krijgt een specifiek opvangen begeleidingstraject. Zodra een NBBM in contact komt met de Dienst Vreemdelingenzaken of de politie, wordt de Dienst Voogdij van de FOD Justitie op de hoogte gebracht. Deze dienst is verantwoordelijk voor de identificatie van de jongeren en wijst hen een voogd toe. In 2010 werden 2 831 jongeren gesignaleerd aan de Dienst Voogdij. Dit aantal is weliswaar vrij hoog, maar blijft toch stabiel in vergelijking met 2009. 76.5% van de signaleringen betroffen jongens, 23.5% meisjes. De voornaamste landen van herkomst waren respectievelijk Afghanistan, Algerije, Guinee en Marokko. In 2010 hebben de asielinstanties twee keer meer NBBM geregistreerd die asiel aanvroegen. Van de 1081 jongeren die een asielaanvraag indienden, bleken 896 na een leeftijdstest daadwerkelijk minderjarig te zijn. De NBBM die asiel aanvragen, komen hoofdzakelijk uit Afghanistan en Guinee. De wetgeving voorziet een opvang in meerdere fasen voor de NBBM, of ze nu asielzoekers zijn of niet. Tijdens de eerste fase worden de niet-begeleide minderjarigen opgevangen in een observatie- en oriëntatiecentrum (OOC). Er zijn twee centra van dit type: een in Neder-over-Heembeek en een in Steenokkerzeel. Ze worden beheerd door Feda-

sil en bieden elk 50 opvangplaatsen. Het verblijf duurt er 15 tot 30 dagen. In 2010 zijn 789 minderjarigen langs een van de twee OOC’s gepasseerd. De voornaamste landen van herkomst zijn Afghanistan (28% van de NBBM die langs een OOC passeerden) en Guinee (24.5%). Drie op de vier jongeren waren jongens, meestal zijn ze 15,16 of 17 jaar. De bedoeling van de eerste opvang in een OOC is om de identificatie van de jongere door de Dienst Voogdij toe te laten en een eerste sociaal, medisch en psychologisch profiel van de niet-begeleide minderjarige op te maken. Op basis van dit dossier wordt de minderjarige, in de tweede fase van de opvang, doorverwezen naar een aangepaste opvangstructuur. Als de minderjarige asiel aanvraagt, wordt hij of zij overgebracht naar een collectieve opvangstructuur in het Fedasilnetwerk. Daar worden opvang en begeleiding voorzien in vleugels die specifiek bestemd zijn voor niet-begeleide minderjarigen. In een derde opvangfase kan de jonge asielzoeker geplaatst worden in een meer individuele opvangstructuur die georganiseerd wordt door een LOI, een partnerorganisatie of door de Gemeenschappen. Ook als de minderjarige geen asiel aanvraagt, voorziet de wet een aangepaste opvang. Deze opvang hangt eerst af van de Gemeenschappen, die opvangstructuren voor minderjarigen organiseren of die andere oplossingen kunnen voorzien, zoals plaatsing in een opvanggezin. Als de NBBM die geen asiel aanvraagt niet in een geschikt centrum kan worden opgevangen, blijft Fedasil bevoegd voor de opvang.

34

De opvangcrisis heeft ook de niet-begeleide minderjarigen niet gespaard. De toenemende vraag naar opvangplaatsen voor niet-begeleide minderjarigen heeft het principe van de gefaseerde opvang verstoord. Zowel het netwerk van Fedasil als de opvangstructuren van de Gemeenschappen beschikten niet over voldoende aangepaste plaatsen. Nochtans heeft Fedasil in 2010 haar opvangcapaciteit voor NBBM gevoelig uitgebreid (649 plaatsen eind 2010, tegenover 524 eind 2009). De federale centra van Arendonk (28 plaatsen) en Stoumont (20 plaatsen) beschikken voortaan over een specifieke vleugel. Ondanks de toename van het aantal plaatsen konden niet alle niet-begeleide minderjarigen die zich aanmeldden, op gepaste wijze gehuisvest worden. Fedasil had geen andere keuze dan voorrang te geven aan de opvang van jongeren die asiel aanvroegen, en vervolgens aan de meest kwetsbaren onder de minderjarigen die geen asiel aanvroegen. Uiteindelijk was Fedasil gedwongen om jongeren te plaatsen in de vleugels voor volwassenen in federale centra (eind 2010 betrof het 60 NBBM) of onder te brengen in hotels (127 jongeren eind 2010). Eind 2010 heeft Fedasil extra middelen gekregen om nieuwe plaatsen voor NBBM te creëren en de jongeren die in hotels verblijven naar ginder over te brengen. Er is een NBBM-vleugel voorzien in de federale centra van Broechem, Bovigny en Virton, samen goed voor 70 operationele plaatsen sinds begin 2011. De ministerraad beslist tevens op voorstel van Fedasil dat de Broeders van Liefde 50 NBBM kunnen opvangen in hun kloosters in Knesselare en Eeklo. De Broeders van Liefde worden een nieuwe partner voor Fedasil en vingen eind 2010 al 15 niet-begeleide buitenlandse minderjarigen op. De uitbreiding van de opvangcapaciteit voor NBBM zet zich voort in 2011.

Geslacht van de NBBM* % Jongens

76,5

Meisjes

23,3

* Gebaseerd op aankomst in de OOC’s in 2010

Voornaamste herkomstlanden NBBM* % Afghanistan

28,0

Guinee

24,5

Irak

5,4

RD Congo

4,8

Somalië

3,2

Marokko

2,8

Angola

2,0

Rwanda

1,9

Pakistan

1,6

Algerije

1,5

Ghana

1,5

Indië

1,5

Andere (50 landen)

21,2

* Gebaseerd op aankomst in de OOC’s in 2010

Opvangcapaciteit voor NBBM per opvangaanbieder

“Toen ik hier arriveerde in het hotel, dacht ik dat dit de normale gang van zaken was en dat iedereen hier terechtkwam. Ik heb dus geprobeerd om me zo snel mogelijk aan te passen.” Minderjarige Kameroener, opgevangen in een hotel.

% Fedasil (federale centra en OOC’s)

62,7

OCMW (lokale opvanginitiatieven - LOI)

19,4

Rode Kruis (centra)

14,8

Andere totaal

3,1 100


35

Opvangcapaciteit voor NBBM en bezetting federale opvangcentra

capaciteit

bezetting

bezettingsgraad %

OOC Neder-over-Heembeek

50

50

100

OOC Steenokkerzeel

50

50

100

Arendonk

28

28

100

Florennes

40

39

98

Jodoigne

22

22

100

Kapellen

36

36

100

Morlanwelz

22

22

100

Klein Kasteeltje

40

37

93

Rixensart

24

24

100

Sint-Truiden

75

64

85

Stoumont

20

20

100

18

18

100

centra rode kruis Deinze Eeklo

10

10

100

Lanaken

24

29

121

Lint

12

8

67

Menen Sint-Niklaas

8

6

75

24

24

100

LOI’s - lokale opvanginitiatieven Assesse

28

28

100

Alken

5

5

100

Geel

17

17

100

Gembloux

17

17

100

Heist-op-den-Berg

10

10

100

6

6

100

Kruibeke Philippeville

4

4

100

Puurs

8

8

100

Vosselaar

8

8

100

Waregem Wommelgem

7

7

100

16

16

100

20

15

andere Knesselare Hotels

127

Bij ‘volwassenen’ Totaal federale centra Totaal Centra Rode Kruis Totaal Lokale opvanginitiatieven Totaal Andere totaal

60 407

392

96

96

95

99

126

126

100

20

202

649

815

126

Minderjarigen die samen met hun ouders illegaal in het land verblijven Het opvangnetwerk telt ook minderjarigen die samen met hun ouders illegaal in ons land verblijven en van wie een OCMW heeft vastgesteld dat de kinderen hulpbehoevend zijn en dat de ouders hen niet kunnen onderhouden (KB van 24.06.2004). Sinds april 2009 is Fedasil wegens de verzadiging van het opvangnetwerk gedwongen om elke nieuwe vraag van de OCMW’s voor een opvangplaats voor deze gezinnen te weigeren. De enige gezinnen die nog opgevangen worden, zijn deze voor wie het Agentschap veroordeeld werd door een rechtbank en voor wie er anders een dwangsom zou moeten betaald worden. Eind 2010 vertegenwoordigen deze gezinnen nog slechts 1,4% van de personen die gehuisvest zijn in het reguliere opvangnetwerk (ongeveer 250 personen in gezinsverband verspreid over de centra van Fedasil en het Rode Kruis). Deze gezinnen die in het opvangnetwerk gehuisvest zijn, hebben weinig toekomstperspectieven. Ze kunnen immers verscheidene jaren in de centra blijven aangezien ze recht hebben op opvang totdat de jongste van de kinderen meerderjarig is. Eind 2009 werd begonnen met het uitwerken van een parcours voor deze gezinnen. In september 2010 hebben Fedasil en de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) een samenwerkingsprotocol ondertekend voor een begeleidingstraject, zoals reeds voorzien was in het KB van 2004. Voor deze gezinnen worden twee opties vooropgesteld: een einde maken aan het onwettig verblijf of een vrijwillige terugkeer organiseren. Het gezin moet binnen een termijn van drie maanden een ‘trajectplan’ voorstellen aan Fedasil en aan DVZ. Dit plan moet beschrijven welke procedure gevolgd gaat worden om een einde te maken aan het onwettig verblijf, of moet een verbintenis inhouden om zich aan te sluiten bij een programma voor vrijwillige terugkeer. Tijdens deze periode verbindt Fedasil zich ertoe om opvang en begeleiding te bieden en verbindt DVZ zich ertoe om deze gezinnen niet uit te zetten. Indien het gezin elk begeleidingstraject weigert, zal DVZ hen oproepen voor overbrenging naar een door haar diensten beheerde opvangstructuur met het oog op uitzetting. Het protocol is begin 2011 in werking getreden. In een richtlijn aan de opvangstructuren beschrijft Fedasil de verschillende stappen van het traject van deze gezinnen, vanaf hun vraag om hulp aan het OCMW tot aan hun vertrek uit de opvangstructuur.

36

“Wie werkt heeft voordelen ten opzichte van de andere bewoners. In het centrum hebben we weinig contact met de wereld buiten. Als ik ga werken, ontmoet ik nieuwe mensen.” Een Ivoriaanse asielzoeker


37

recht op werk Sinds 2010 hebben asielzoekers onder bepaalde voorwaarden toegang tot de arbeidsmarkt, krachtens het koninklijk besluit van 22 december 2009 dat op 12 januari 2010 in werking is getreden. De wet ‘diverse bepalingen’ van 28 april 2010 bracht een aantal wijzigingen aan. De toegang tot de arbeidsmarkt past in het kader van de Europese richtlijn betreffende minimumnormen voor de opvang van asielzoekers. De asielzoekers die in aanmerking komen, zijn diegenen die zes maanden na het indienen van hun asielaanvraag nog steeds geen beslissing van het CGVS hebben ontvangen. Ze krijgen een werkvergunning C tot aan de beslissing van het CGVS of, in geval van beroep, totdat een beslissing betekend wordt door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Personen die asiel hebben aangevraagd in het kader van de oude asielprocedure (voor 1 juni 2007) hebben toegang tot de arbeidsmarkt indien hun asielaanvraag ontvankelijk is verklaard of indien er nog geen beslissing is gevallen omtrent de ontvankelijkheid. Ingevolge dit besluit heeft Fedasil in 2010 meegewerkt aan het opstellen van een koninklijk besluit dat de moeilijkheden moet oplossen die voortvloeien uit de gelijktijdige toekenning van beroepsinkomsten en materiële hulp (de opvang). In afwachting van dit koninklijk besluit heeft Fedasil geval per geval de opheffing van verplichte plaats van inschrijving (de ‘code 207’) bekeken van asielzoekers die beroepsinkomsten ontvangen. Tussen januari 2010 en februari 2011 heeft het Agentschap 125 aanvragen gekregen, waarvan 70 personen een beslissing tot opheffing van de verplichte plaats van inschrijving hebben ontvangen, in hoofdzaak asielzoekers die in lokale opvanginitiatieven verblijven. Dit liet hen toe om de opvangstructuur te verlaten en een eigen woning te betrekken.

De tekst die de modaliteiten van de cumul (materiële hulp en beroepsinkomsten) vastlegt, is in februari 2011 in werking getreden (KB van 12 januari 2011 betreffende de toekenning van materiële hulp aan asielzoekers die beroepsinkomsten hebben uit een activiteit als werknemer). De bewoners die in aanmerking komen, worden door de opvangstructuur geïnformeerd over hun recht op toegang tot de arbeidsmarkt. Een belangrijk element is de informatieplicht: de asielzoekers zijn verplicht om de opvangstructuur op de hoogte te houden van elk element betreffende hun beroepssituatie: het bekomen van een werkvergunning, de ondertekening van een contract... Het besluit voorziet een bijdragemechanisme: tijdens de ganse periode dat de asielzoeker in een opvangstructuur verblijft en ook beroepsinkomsten ontvangt, moet hij of zij een bijdrage betalen voor de materiële hulp. De financiële bijdrage wordt berekend in functie van het salaris dat hij of zij ontvangt. Het besluit voorziet ook dat de asielzoeker de opvangstructuur mag verlaten (opheffing van verplichte plaats van inschrijving). Hiertoe moet hij of zij een stabiele beroepssituatie en inkomstenzekerheid genieten (cumulatieve voorwaarden). Zo moet hij of zij beschikken over een arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur van minstens zes maanden of een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur waarvan de proefperiode beëindigd is, en moet de bezoldiging gelijk zijn aan of groter zijn dan het leefloon die hij of zij zou kunnen ontvangen. Indien de persoon na zijn of haar vertrek uit de opvangstructuur zijn of haar werk verliest en/of geen voldoende bestaansmiddelen meer heeft, kan hij of zij een aanvraag voor financiële steun indienen bij het OCMW van zijn of haar woonplaats.

38

Opvangcentrum in Stoumont. Asielzoekers worden er opgevangen sinds september 2010.


39

vrijwillige terugkeer Het REAB-programma Sinds 1984 heeft België een overeenkomst met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), die de logistieke organisatie van de vrijwillige terugkeer op zich neemt. Met het Reab-programma (Return and Emigration of Asylum Seekers Ex Belgium) kunnen vreemdelingen, waaronder asielzoekers, op vrijwillige basis naar hun herkomstland terugkeren. Het Reab-programma bestaat uit een vliegtuigticket naar de eindbestemming, een reïnstallatiepremie van 250 euro per persoon (125 euro per kind), een beperkte tussenkomst in de bagagekosten en begeleiding op de luchthavens (vertrek, transit en aankomst).

De belangrijkste reden voor de stijging van het aantal personen dat vrijwillig terugkeerde in 2010, was de toegenomen terugkeer naar Macedonië en Servië. Begin 2010 was er in België een sterke toename van het aantal asielaanvragen uit Servië en Macedonië. Dit is gedeeltelijk te verklaren doordat personen uit die regio sinds eind 2009 geen visum meer nodig hebben om legaal het Schengengebied te betreden. Heel wat Macedoniërs en Serviërs beseften kort na het indienen van hun aanvraag dat ze weinig kans maakten op asiel in België, en keerden na enkele weken vrijwillig terug naar hun herkomstland.

In 2010 deden 2 957 mensen een beroep op het Reabprogramma om vrijwillig terug te keren. Dit is een stijging van 10% tegenover 2009. De voornaamste bestemmingslanden waren Brazilië, Oekraïne, Kosovo, Macedonië en Rusland. 38% van de personen die in 2010 vrijwillig terugkeerden waren (uitgeprocedeerde) asielzoekers. De overige 62% waren personen die nooit asiel aanvroegen.

Fedasil besliste dat Macedoniërs en Serviërs die na 1 januari 2010 in ons land toekwamen, bij een vrijwillige terugkeer geen recht hadden op een terugkeerpremie. Ze kwamen enkel in aanmerking voor een terugreis. In samenwerking met de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) organiseerde Fedasil de vrijwillig terugkeer ook praktisch en DVZ legde terugkeerbussen in naar Macedonië en Servië. Deze ontradende signalen hadden als bedoeling de toevloed van Macedoniërs en Serviërs naar België te stoppen.

532 personen die vrijwillig terugkeerden, verbleven op dat moment in het opvangnetwerk van Fedasil (in een federaal opvangcentrum of in een lokaal opvanginitiatief van een ocmw). Dit is 18% van het totaal aantal personen dat in 2010 terugkeerde. In elk opvangcentrum van Fedasil en in elk van de vier regiokantoren is een terugkeerconsulent aanwezig. Deze helpt de kandidaat-terugkeerder met het uitwerken en het plannen van de terugkeer naar het herkomstland.

40

Het Reïntegratieprogramma

REAB & Reïntegratie: aantal vertrekken (2010) Categorie a: asielzoekers Categorie b: ex-asielzoekers (uitgeprocedeerd) Categorie c: personen die nooit asiel hebben aangevraagd reab

%

reïntegratie

%

categorie a

527

18

220

23

categorie b

604

20

319

33

categorie c

1 826

62

422

44

totaal

2 957

100

961

100

REAB & Reïntegratie: 10 belangrijkste nationaliteiten (2010) reab (aantal vertrekken)

aantal reïntegratiesteun

Brazilië

915

111

Oekraïne

289

26

Kosovo

257

123

Macedonië

179

31

Rusland

163

100

Armenië

121

85

Mongolië

96

34

Georgië

81

54

Irak

81

50

herkomst

Servië Andere landen totaal

72

33

703

314

2 957

961

“De hulp die mevrouw Irma kreeg, bleek voldoende om haar leven weer op te nemen in Georgië. De koe en het kalf, gekocht met de reïntegratiepremie, leveren genoeg melkproducten voor de hele familie. Een deel van de productie wordt verkocht.” Nicolas, consulent vrijwillige terugkeer

Van alle personen die terugkeerden met het Reab-programma deden 961 personen (of een op de drie vrijwillige terugkeerders) een beroep op ondersteuning van het Reïntegratieprogramma of het Europees Terugkeerfonds. Met het Reïntegratieprogramma, opgestart in 2006, kunnen reïntegratieprojecten op maat worden uitgetekend. Dat zijn kleinschalige, individuele projecten die mensen helpen om in hun herkomstland de draad weer op te pikken. De reïntegratieondersteuning bedraagt 700 euro per persoon. Dit bedrag wordt niet cash uitbetaald, maar overgemaakt aan een lokale partnerorganisatie, die de middelen gebruikt om samen met de terugkeerder een woning te zoeken, een bedrijfje op te starten, een opleiding te volgen, schoolgeld te betalen… Voor kwetsbare groepen (zwangere vrouwen, minderjarigen, ouderen, personen met een ernstige ziekte…) wordt een bijkomende enveloppe van nog eens 500 euro voorzien. Dit extra bedrag mag enkel gebruikt worden om kosten te betalen die rechtstreeks verband houden met de kwetsbaarheid (bijvoorbeeld om medische kosten te betalen). Voor de praktische uitvoering van het Reïntegratieprogramma werkt Fedasil samen met twee ‘projectuitvoerders’: IOM en Caritas. Deze organisaties hebben partners in de landen van herkomst die gespecialiseerd zijn in het opzetten van kleinschalige projecten. Van de 961 personen die genoten van het Reïntegratieprogramma, kregen er 659 steun van IOM, 302 personen werden geholpen door Caritas. Sinds oktober 2010 wordt de toegang tot het reïntegratieprogramma beperkt voor terugkeerders die nooit een asielaanvraag hebben ingediend. Enkel personen die al langer dan 12 maanden onafgebroken op het grondgebied verblijven, of die een bevel hebben gekregen om het grondgebied te verlaten, kunnen nog extra steun krijgen van het reïntegratieprogramma. De belangrijkste doelstellingen van het reïntegratieprogramma in 2010 waren bijkomende ondersteuning voor micro-ondernemingen (extra steun voor mensen die een zaak willen opstarten in het terugkeerland) en voor kwetsbare personen (zwangere vrouwen, alleenstaande minderjarigen, personen met een medische problematiek, slachtoffers van mensenhandel…).


41

Het Europees Terugkeerfonds Het Europees Terugkeerfonds (ETF) ondersteunt de verschillende lidstaten van de Europese Unie bij het uitbouwen van een terugkeerbeleid. Het fonds werd opgericht door de Europese Commissie voor de periode 2008-2013. Het fonds richt zich zowel op de gedwongen als op de vrijwillige terugkeer van asielzoekers, uitgeprocedeerde asielzoekers en illegale migranten. In samenwerking met de DVZ, verantwoordelijke overheid voor het Europees Terugkeerfonds in België, lanceerde Fedasil voor het luik vrijwillige terugkeer in 2010 een projectoproep. Uit deze oproep werden voor het jaar 2010, acht terugkeerprojecten geselecteerd. Drie projecten van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en een project van Caritas geven extra ondersteuning aan mensen die een micro-onderneming willen starten en/of voor kwetsbare

groepen. Drie projecten (respectievelijk van IOM, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Ciré) gaan over informatie, advies en begeleiding bij de vrijwillige terugkeer. Tenslotte had Fedasil zelf ook een project: Met steun van het Europees Terugkeerfonds werd de cel Vrijwillige terugkeer van Fedasil in 2010 uitgebreid. Deze uitbreiding moet zorgen voor een beter beheer van de projecten, een duidelijke communicatie met de medewerkers op het terrein (ondermeer via een nieuwsbrief) en een goed terugkeerbeleid vanuit de LOI’s. De cel Vrijwillige terugkeer bestaat nu uit vier medewerkers op de hoofdzetel en vier medewerkers op het terrein (een voor elk regiokantoor).

Dispatching Fedasil. Sommige personen die geen opvangplaats kregen, stappen naar de rechtbank.

42

Transitcentrum in Houthalen (Rode Kruis). In 2010 stijgt de capaciteit van het opvangnetwerk met 15%.


43

het europees vluchtelingen fonds Het Europees Vluchtelingenfonds (EVF) werd in 2000 door de Europese Unie opgericht met als doel de deelnemende lidstaten projecten mee te financieren op het vlak van opvang van asielzoekers, integratie van vluchtelingen en hervestiging. Fedasil is de bevoegde overheid voor het beheer van het EVF in België. Fedasil geeft advies over de projecten die mee door het EVF gefinancierd worden. Het Agentschap ondersteunt deze projecten ook, volgt ze op en controleert ze. De projecten die door het EVF ondersteund worden, genieten een gebruikelijke cofinanciering van 50% van de totaalkost van het project. Maar deze cofinanciering kan in sommige gevallen worden opgetrokken tot 75%. Die projecten moeten dan wel in het verlengde liggen van de prioriteiten die door de Europese Unie gedefinieerd werden en die door België in de jaarprogramma’s (EVF 2008-2013) opgenomen werden. Zowel overheden als organisaties kunnen de steun van het EVF genieten: verenigingen die projecten inzake maatschappelijke integratie ontwikkelen, verenigingen die bevolkingsgroepen uit het buitenland begeleiden, OCMW’s…

Juridische hulp, psychologische en sociale begeleiding, inschakeling in de arbeidsmarkt, opleidingen… Het EVF voorziet een brede waaier aan acties. Aanvankelijk werden de prioriteiten van het EVF-programma gelinkt aan de invoering van de nieuwe asielprocedure en van de opvangwet. In 2010 besteedde het programma ook aandacht aan de aanpak van de opvangcrisis. Het EVF 2010 steunt 39 projecten (zie tabel pagina 44-45). Naast de projecten die op ‘klassieke’ doelstellingen betrekking hebben, werden verscheidene projecten ontwikkeld, enerzijds met het oog op de begeleiding van erkende vluchtelingen in hun zoektocht naar een woning, en anderzijds, met het oog op een specifiekere invulling van de noden van kwetsbare bewonersgroepen (kwetsbare minderjarigen en vrouwen).

44

Europees Vluchtelingenfonds 2010 - Geselecteerde projecten organisatie

projet

EVF ondersteuning 2010

Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen (BCHV)

Steun voor gezinshereniging van erkende vluchtelingen

BCHV

Respect van de rechten van asielzoekers in België in overeenstemming met de Europese richtlijnen

140 692,50

Convivium

Begeleiding van vluchtelingen in de overgangsperiode naar financiële steun

116 545,28

Convivium

Aangepaste socio-professionele begeleiding voor vluchtelingen

Form’Anim

Huisvesting, opleiding en werk, psychologische begeleiding

Miroir vagabond

Socio-professionele begeleiding

77 766,36

Union des Ville et Communes Wallonnes (UVCW)

Scholenbegeleiding niet-begeleide minderjarigen

26 050,70

BCHV

Juridische bijstand (asielzoekers in gesloten centra)

159 975,00

Mentor Escale

Weerbaarheid bij niet-begeleide buitenlandse minderjarigen

31 280,35

Ulysse

Netwerk ‘geestelijke gezondheid’

92 736,46

UVCW

Vormingen en supervisie bestemd voor medewerkers van de opvang in OCMW’s

49 644,50

Duitstalige Rode Kruis

Begeleiding in de Duitstalige gemeenschap in België

45 914,25

Solentra

Aanbod vorming en therapie ter bevordering van de gezondheid van minderjarige asielzoekers met of zonder familie (Kleur in zorg II)

57 783,32

Solentra

Aanbod vorming en therapie ter bevordering van de gezondheid van minderjarige asielzoekers met of zonder familie (Kleur in zorg II) - luik minderjarigen

79 571,52


begeleiding overgang naar werk (Vluchtelingen@work)

68 598,66

Caritas

Begeleiding bij de integratie van vluchtelingen (coaching)

56 753,63

Caritas

Hulp bij het zoeken naar een woning

74 622,42

Croix-Rouge

Opleidingen voor personeel (EFOSOU)

54 581,39

Croix-Rouge

Scholenbegeleiding (EPIS)

52 642,55

Rode Kruis

Preventie en psychosociale begeleiding

24 583,50


Juridische bijstand

85 570,66

Gam’s

Begeleiding van slachtoffers van seksuele verminking en besnijdenis

76 110,00

Antwerps Minderhedencentrum De 8


26 200,00

OCMW Destelbergen


25 963,80

OCMW Brussel


75 320,43

OCMW Luik


31 400,00

Cavaria

Ondersteuning voor holebi’s (Assist)

29 900,00

MAKS

Hulp bij integratie op de arbeidsmarkt

23 183,00


Toegang tot psychosociale diensten

Tabane

Etnopsychologische begeleiding

88 484,59

10 164,09 121 404,46

139 161,27 49 918,00


organisatie

45

projet

EVF ondersteuning 2010

Cirkant

Begeleiding minderjarigen

76 245,00

Minor Ndako

Begeleiding minderjarigen

111 055,00

BON

Integratie van jong volwassenen (inburgering)

155 802,00

Intact

Juridische bijstand aan slachtoffers van excisie en seksuele verminking


Studiewerk

ASBL ‘Lutte contre l’exclusion sociale’

Begeleiding minderjarige asielzoekers in de hotels

Université catholique de Louvain-la-Neuve (UCL)

Studiewerk

Universiteit Gent (UG)

Wetenschappelijke studie over niet-begeleide minderjarigen

64 255,00

Exil

Project therapie voor niet-begeleide minderjarigen

17 902,08

totaal

93 990,63 118 102,65 711 486,00 104 386,28

3 445 747,00

Asielzoekers beter informeren In 2010 hebben Fedasil en het CGVS samen ‘Asiel in België’ gemaakt, een nieuw informatiemiddel voor asielzoekers dat meegefinancierd wordt door het Europees Vluchtelingenfonds. Beide instanties willen hiermee asielzoekers die pas in België zijn aangekomen correct informeren over de verschillende stappen van de asielprocedure en de opvang, alsook over hun rechten en plichten tijdens de procedure en hun verblijf in een opvangstructuur. De film (een dvd van 22 minuten) schetst op chronologische wijze het parcours dat een asielzoeker in ons land doorloopt. Bij de dvd hoort ook een brochure die meer uitleg geeft bij de verschillende stappen van het parcours. De film wordt vertoond aan nieuwe asielzoekers bij hun aankomst in een (collectieve) opvangstructuur. Vervolgens krijgen ze de brochure die ze zelf kunnen doornemen. De film en de brochure zijn beschikbaar in 11 talen (Frans, Nederlands, Engels, Albanees, Servo-Kroatisch, Russisch, Arabisch, Pashtou, Farsi, Peul en Lingala). De film en de brochure werden begin 2011 voorgesteld aan de partners en worden sinds maart 2011 gebruikt door de opvangstructuren.

46

Transitcentrum in Bastenaken (Croix-Rouge). In 2010 kregen meer dan 10 300 personen een plaats toegewezen in de noodopvang.


47

adressenlijst Instanties betrokken bij de asielopvang Fedasil Hoofdzetel Kartuizersstraat 21 1000 Brussel T +32 2 213 44 11 F +32 2 213 44 22 [email protected] www.fedasil.be

Dispatching Fedasil WTC II Antwerpsesteenweg 59 B (1e verdieping) 1000 Brussel T +32 2 793 82 40 F +32 2 203 60 04

Regionale bureaus van Fedasil regio 1 Oost- en West Vlaanderen Tenderstraat 14 9000 Gent T +32 9 235 48 60 F +32 9 235 48 69 [email protected] regio 2 Limburg, Vlaams-Brabant, Antwerpen, Brussel BNWBT Vital Decosterstraat 46 3000 Leuven T +32 16 31 48 30 F +32 16 31 48 39 [email protected]

regio 3 Henegouwen, Namen, Waals-Brabant (west) CUNIC Avenue Général Michel 1B 6000 Charleroi T +32 71 27 02 90 F +32 71 27 02 99 [email protected] regio 4 Luik, Luxemburg, Waals-Brabant (oost) Rue du Palais 6 4000 Liège T +32 4 340 20 80 F +32 4 340 20 89 [email protected]

48

Federale opvangcentra Sint-Pieters-Woluwe (Transitcentrum) Palmboomstraat 80 1150 Brussel T +32 2 734 78 91 F +32 2 733 43 00 [email protected]

Arendonk Grens 77 2370 Arendonk T +32 14 40 52 50 F +32 14 40 52 68 [email protected]

Morlanwelz Chaussée de Mariemont 92 7140 Morlanwelz T +32 64 23 96 40 F +32 64 23 96 60 [email protected]

Bovigny Chemin de Courtil 71x 6671 Bovigny T +32 80 28 20 70 F +32 80 42 09 35 [email protected]

Klein Kasteeltje Negende Linielaan 27 1000 Brussel T +32 2 250 05 11 F +32 2 250 04 82 [email protected]

Broechem Van den Nestlaan 104 2520 Broechem-Ranst T +32 3 727 12 60 F +32 3 727 12 68 [email protected]

Neder-over-Heembeek (Centrum voor niet-begeleide buitenlandse minderjarigen) Militair Hospitaal Koningin Astrid Bruynstraat 11-20 1120 Brussel T +32 2 264 54 33 F +32 2 264 41 90 [email protected]

Steenokkerzeel (Centrum voor niet-begeleide buitenlandse minderjarigen) Keizerinlaan 2 1820 Steenokkerzeel T +32 2 755 23 60 F +32 2 757 97 53 [email protected]

Poelkapelle Stadensesteenweg 68 8920 Langemark-Poelkapelle T +32 51 48 06 20 F +32 51 48 06 22 [email protected]

Stoumont Borgoumont 104 4987 Stoumont T +32 80 42 96 50 F +32 80 42 96 51 [email protected]

Pondrôme Rue du Tombois 4 5574 Pondrôme T +32 82 68 70 50 F +32 82 68 70 59 [email protected]

Sugny Voies de Bohan 245 5550 Sugny T +32 61 27 57 70 F +32 61 27 57 79 [email protected]

Rixensart Rue du Plagniau 1 1330 Rixensart T +32 2 655 10 20 F +32 2 652 34 69 [email protected]

Virton Rue Croix le Maire 9 6760 Virton T +32 63 58 98 90 F +32 63 58 98 99 [email protected]

Charleroi Parc industriel 2e rue 24 6040 Charleroi T +32 71 34 90 80 F +32 71 34 90 96 [email protected] Florennes Rue Henry de Rohan Chabot 120 5620 Florennes T +32 71 68 11 00 F +32 71 68 11 05 [email protected] Jodoigne Chaussée de Hannut 141 1370 Jodoigne T +32 10 47 66 00 F +32 10 47 66 71 [email protected] Kapellen Kazerneweg 35 2950 Kapellen T +32 3 660 19 00 F +32 3 660 19 40 [email protected]

Sint-Truiden Montenakenweg 145 3800 Sint-Truiden T +32 11 69 75 00 F +32 11 69 75 55 [email protected]


Rode Kruis Vlaanderen hoofdzetel Motstraat 40 2800 Mechelen T +32 15 44 33 22 F +32 15 44 33 11 www.rodekruis.be Opvang voor asielzoekers (OPA) Motstraat 40 2800 Mechelen T +32 15 44 35 40 F +32 15 44 33 06 [email protected]

Croix-Rouge de Belgique Communauté francophone hoofdzetel Rue de Stalle 96 1180 Bruxelles T +32 2 371 31 11 F +32 2 646 04 39 www.croix-rouge.be Accueil des demandeurs d’asile (ADA) Rue de Durbuy 140 6990 Melreux T +32 84 36 00 82 F +32 84 36 00 88 [email protected]

49

Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VSGB) Aarlenstraat 53/4 1040 Brussel T +32 2 238 51 40 F +32 2 280 60 90 [email protected] www.avcb-vsgb.be

Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) Paviljoenstraat 9 1030 Brussel T +32 2 211 55 00 F +32 2 211 56 00 [email protected] www.vvsg.be

Union des villes et des communes de Wallonie (UVCW) Rue de l’Etoile 14 5000 Namur T +32 81 24 06 11 F +32 81 24 06 10 [email protected] www.uvcw.be

Vluchtelingenwerk Vlaanderen Gaucheretstraat 164 1030 Brussel T +32 2 274 00 20 F +32 2 201 03 76 [email protected] www.vluchtelingenwerk.be

Ciré Rue du Vivier 80/82 1050 Bruxelles T +32 2 629 77 10 F +32 2 629 77 33 [email protected] www.cire.irisnet.be

Mutualités socialistes Centre d’accueil Belle Vue Rue des Combattants 12 6997 Erezée T +32 86 47 70 02 F +32 86 47 78 50 [email protected] Centre d’accueil La Jastrée Rue Petit Barvaux 99 6940 Barvaux S/O T+32 86 21 13 01 F +32 86 21 48 39 [email protected]

50

Andere instanties Belgisch Comité voor Hulp aan de Vluchtelingen (BCHV) Defacqzstraat 1 B10 1000 Brussel T +32 2 537 82 20 F +32 2 537 89 82 [email protected] www.cbar-bchv.be

Hoog VN-Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) Van Eyckstraat 11b 1050 Brussel T +32 2 627 59 99 F +32 2 627 17 30 [email protected] www.unhcr.be

Caritas International Liefdadigheidstraat 43 1210 Brussel T +32 2 229 36 11 F +32 2 229 36 25 www.caritas-int.be [email protected]

Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Montoyerstraat 40 1000 Brussel T +32 2 287 70 00 F +32 2 287 70 06 [email protected] www.belgium.iom.int

Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Koningsstraat 138 1000 Brussel T +32 2 212 30 00 F + 32 2 212 30 30 www.diversiteit.be [email protected]

Raad van State Wetenschapsstraat 33 1040 Brussel T +32 2 234 96 11 F +32 2 234 98 65 [email protected] www.raadvst-consetat.be

Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) WTC II - Koning Albert II-laan 26A 1000 Brussel T +32 2 205 51 11 F +32 2 205 51 15 [email protected] www.cgvs.be De federale Ombudsman Hertogsstraat 43 1000 Brussel T +32 2 289 27 27 F +32 2 289 27 28 www.federaleombudsman.be [email protected] Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) WTC II - Antwerpsesteenweg 59B 1000 Brussel T +32 2 793 80 00 F +32 2 274 66 91 [email protected] www.dofi.fgov.be

Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) Laurentide - Gaucheretstraat 92-94 1030 Brussel T +32 2 791 60 00 F +32 2 791 62 26 [email protected] www.rvv-cce.be Voogdijdienst (FOD Justitie) Waterloolaan 115 1000 Brussel T +32 78 15 43 24 F + 32 2 542 70 83 www.just.fgov.be [email protected]


Dispatching Fedasil. Net als in 2009, kon Fedasil ook in 2010 niet aan elke nieuwkomer een opvangplaats geven.

51

52

FEDASIL hoofdzetel Kartuizersstraat 21 1000 Brussel T 02 213 44 11 [email protected]

www.fedasil.be

fedasil jaarverslag

Recommend Documents