Fatima aan Zet
Een plan van aanpak voor de start van wijkonderneming Fatima aan Zet
!
Opgesteld door: Stock5 Breda, februari 2016
!
1. Inhoudsopgave 1.
Inhoudsopgave
2
2.
Inleiding 2.1 Achtergrond 2.2 Onderzoek 2.3 Leeswijzer
3 3 3 4
3.
Huidige situatie Fatima aan Zet 3.1 Fatima 3.2 Inwoners 3.3 Leefbaarheid 3.4 Wonen 3.5 Voorzieningen 3.6 Fatima aan Zet 3.7 Conclusies
5 5 6 8 9 9 12 12
4.
De stip op de horizon 4.1 Thema’s 4.2 Activiteiten
14 14 14
5.
Plan van aanpak 5.1 Doelstelling 5.2 Stappen
16 16 16
Bijlage 1: Voorzieningen in Fatima
22
Bijlage 2: Activiteiten genoemd door betrokkenen
24
Bijlage 2: Activiteitenprogramma Fatima aan Zet
26
!
2
2. Inleiding 2.1
Achtergrond
Fatima is een wijk ten westen van het centrum van Weert. De wijk is rond 1949 ontstaan als arbeiderswijk, dichtbij de industriegebieden ten westen van het centrum. Veel arbeiders van onder meer de oude lucifersfabriek, de tricotagefabriek Beerens en drukkerij Smeets gingen in de wijk wonen. De wijk is gebouwd als een tuindorp. Een gedeelte is een beschermd stadsgezicht. De wijk is genoemd naar de patroonheilige van de parochiekerk in het oudste gedeelte van de buurt: Onze Lieve Vrouw van Fatima. De wijk kent verschillende gebouwen met een maatschappelijke functie. Een daarvan is het klooster. In 2014 is op initiatief van de wijkraad een beweging in gang gezet, Fatima aan Zet. Inzet is om een wijkonderneming op te richten, die diensten levert aan de bewoners van de wijk Fatima. Het doel is om: • • •
De sociale contacten tussen de verschillende groepen in de wijk Fatima te versterken; Samen voor elkaar te zorgen; De bewoners de kans te geven zo lang mogelijk thuis te blijven wonen in hun eigen omgeving.
Onder de ouderen in de wijk bestaat veel eenzaamheid. Zij hebben behoefte aan een sociaal vangnet in combinatie met betaalbare en toegankelijke dienstverlening zoals huishoudelijke hulp, mantelzorg of boodschappendienst. De Wijkraad ziet ook kansen voor de wijkonderneming op het gebied van groenonderhoud en een grofvuilophaaldienst. In Fatima wonen verschillende bijzondere doelgroepen die een rol kunnen spelen bij de uitvoering van deze diensten. Voor sommige bewoners is dit een vorm van dagbesteding. Voor de mensen zonder werk biedt het werken in een bewonersbedrijf een kans om weer aan de slag te gaan en een bijdrage te leveren aan de samenleving. Fatima aan Zet heeft een eigen ruimte in het buurthuis Fatima. Zij heeft de ambitie om het buurthuis toegankelijker te maken. Enerzijds betekent dit iets voor het beheer, anderzijds voor de ruimte zelf (aankleding en uitbreiding vierkante meters). Er is ook nog een tweede lokatie: het voormalige klooster gelegen aan Coenraad Abelstraat. Ook dit kan een nieuwe ontmoetingsplek in het hart van de wijk worden. Kortom: er zijn al belangrijke stappen gezet om de wijkonderneming Fatima aan Zet te realiseren. De belangrijkste vraag die de Wijkraad op dit moment bezig houdt is, hoe brengen we Fatima aan Zet in een versnelling? En hoe krijgt de Wijkraad het voor elkaar dat het enthousiasme dat er leeft onder de betrokkenen, resulteert in een wijkonderneming die daadwerkelijk van start gaat. En dat er duidelijkheid komt over de locatie van de nieuwe ontmoetingsplek van waaruit de wijkonderneming opereert.
2.2
Onderzoek
Fatima aan Zet heeft door haar netwerk in de wijk al een beeld van de behoefte van de bewoners en de kansen om hier invulling aan te geven. We zijn daarom gestart met het lezen van de beschikbare informatie over de wijk Fatima en de onderzoeken die eerder gedaan zijn. Vervolgens hebben we in een interactief werkatelier met bewoners en
!
3
betrokkenen de droom voor de wijkonderneming Fatima in beeld gebracht. Met een kleinere denktank, bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende groepen en verenigen in de wijk zijn deze ideeën vervolgens vertaald naar de te nemen stappen. Deze informatie heeft geleid tot een plan van aanpak voor de opstart van wijkonderneming Fatima aan Zet.
2.3
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 wordt de huidige situatie van Fatima beschreven en een SWOT opgesteld vanuit het perspectief van de op te richten wijkonderneming. In hoofdstuk 3 wordt de stip op de horizon geschetst. In hoofdstuk 4 bevat het plan van aanpak met de te doorlopen stappen om de wijkonderneming Fatima aan Zet van de grond te krijgen.
!
4
3. Huidige situatie Fatima aan Zet Het onderzoek is gestart met het lezen van de beschikbare informatie over de wijk Fatima en de onderzoeken die eerder gedaan zijn. Er is voor onderstaande informatie gebruik gemaakt van de cijfers van de gemeente Weert, wijkvisie van Wonen Limburg, voorzieningenplannen van de gemeente Weert, de huis-aan-huisbezoeken van PuntWelzijn onder bewoners, informatie over Fatima op Internet en gesprekken met de denktank.
3.1
Fatima
De wijk Fatima is een wijk met ongeveer 2.200 inwoners en ligt ten westen van het centrum van Weert tussen de Zuid-Willemsvaart en het spoor. De naam Fatima is de verkorte naam van de oude wijkparochie die toegewijd was aan Onze-Lieve-Vrouw van Fatima.
De wijk is compact gebouwd en kent veel groen en een aantal monumentale gebouwen en straten. Een deel van de wijk is beschermd stadsgezicht. Al in de twintiger jaren van de vorige eeuw werden in het oorspronkelijk open veld - het Molenveld - seriematig woningen voor de sociale sector gebouwd. In de wederopbouwperiode na de oorlog werd het aantal woningen in Fatima sterk uitgebreid. Dat gebeurde deels volgens de tuindorp-gedachte waarbij royale woningen zowel een voor- als achtertuin kregen. Er was grote behoefte aan woningen met name voor arbeiders maar ook beambten die werkzaam waren bij drukkerij Smeets, de spoorwegen, de slachterij en conservenfabriek Limco, de lucifersfabriek en de meelfabriek. Allemaal industrieën gevestigd in de wijk. In de jaren zestig werd een nog groter deel van Fatima als industriegebied aangewezen. Hierdoor stagneerde de groei naar een volwaardige woonwijk zoals elders in Weert wel gebeurde. Na de afbraak van Limco en het sluiten van het klein seminarie van de Paters van de Heilige Geest kon op deze plaatsen in de jaren tachtig weer woningbouw gerealiseerd worden.
!
Renovatie en sanering hebben in de afgelopen jaren geleid tot nieuwbouw van met name appartementencomplexen die de wijk een nieuw en modern aanzien gegeven hebben. Er zijn (starters)woningen, appartementen en een aantal appartementen voor begeleid wonen gebouwd.
3.2
Inwoners
Fatima heeft ongeveer 2200 inwoners. 22 % is 65 +. Fatima krijgt komende jaren te maken met een sterke groei van de groep 65+ zodat het aandeel 65+-ers stijgt naar 40 % in 2030. Daarnaast neemt de groep 0 tot 25 jaar licht toe. Het aantal mensen tussen 25 en 45 jaar daalt. 13 % van de inwoners van Fatima is van westers allochtone afkomst en 14 % is niet-westers allochtoon. Deze groepen mengen zich weinig met autochtone bewoners. Dit wordt door de bewoners niet als een probleem ervaren.
!
6
Het gemiddelde besteedbare inkomen in Fatima is als volgt:
(bron: gemeente Weert, 2016) Opvallend is het aantal mensen dat een uitkering ontvangt. Van de 1030 huishoudens krijgen 290 huishoudens een uitkering. Dit aandeel is het hoogste in Weert. Aantal uitkeringen Uitkeringen Algemene bijstand (ABW/WWB) Uitkeringen Werkloosheid (WW) Uitkeringen Arbeidsongeschiktheid Totaal (Bron: website gemeente Weert, 2016)
Totaal 60 50 180 290
Het grote aantal huishoudens met een arbeidsongeschiktheidsuitkering hangt samen met de groepen begeleid wonen die in Fatima wonen. Uit een onderzoek van Smart Agent blijkt dat de bewoners van Fatima grotendeels tot de groene wereld behoren. Kenmerken die daar bij horen zijn geborgenheid, zekerheid en afkeer van experiment. Een deel (ongeveer 1/3 van de bevolking) behoort tot de gele wereld. Kenmerken die daar bij horen zijn betrokkenheid, harmonie, warm, knus en traditioneel.
!
7
De wensen met betrekking tot voorzieningen en activiteiten verschillen ook per groep: voor Fatima ligt de nadruk op ‘behouden’ en een kleiner gedeelte op ‘bezitten’.
3.3
Leefbaarheid
Fatima kent vele verenigingen. In de gesprekken is aangegeven dat de samenwerking tussen verenigingen beperkt is, waardoor bij een teruglopend aantal bestuursleden en vrijwilligers de toekomst van deze organisaties onder druk komt te staan. De tevredenheid over de leefomgeving is de afgelopen jaren toegenomen van 50 % naar 75%. Bewoners van Fatima zijn wel ontevredenen over de aanwezigheid van openbaar groen en het
!
8
onderhoud van het groen. Ook de veiligheidsindex nam de afgelopen jaren bovengemiddeld toe ten opzichte van de rest van Weert (van 6,96 in 2009 naar 7,48 in 2012). Ook uit gesprekken blijkt dat bewoners positief zijn over hun wijk. De belangrijkste verbeterpunten die genoemd zijn betreffen de hondenpoep. Parkeren is daarnaast een onderwerp van gesprek. Met de ontwikkeling van het nieuwe buurtpark ontstaan veel nieuwe energie. Externe bronnen zijn minder positief. Dit wordt hieronder toegelicht. In het bewonerspanel Weert (Wonen Limburg 2013) geven opvallend veel respondenten aan dat de wijk Fatima een aantal (50%) tot veel (30%) specifieke problemen kent. Dit wijkt af van de bevindingen in de Burgerpeiling van Weert. De demografische gegevens 2025 van de GEO Groep zijn een eerste indicatie voor toekomstige ontwikkelingen. De leefbaarheidsscore 2010 van Fatima bedraagt (op een schaal van -4 tot 4) 1.25. Fatima heeft hierin het label verpauperend meegekregen. “De substantieel toenemende vergrijzing in combinatie met een kritische leefbaarheidssituatie, zowel op objectieve als in meeste gevallen ook op subjectieve indicatoren gestaafd, zal er waarschijnlijk toe leiden dat zonder stevig ingrijpende buurt zal verpauperen”. Belangrijk hierbij is de toename in het aantal (eenpersoons)huishoudens én het fors groeiende aandeel ouderen. In het rapport over de voorzieningenplanning wordt Fatima als volgt getypeerd: de wijken ‘…mogen beslist niet getypeerd worden als achterstandswijken, maar de wijken tellen relatief meer inwoners die vormen van ondersteuning nodig hebben om volledig mee te kunnen doen in de samenleving. In het onderwijs is extra aandacht nodig voor taal- en leerachterstanden, de vanzelfsprekendheid om te sporten is minder (sportstimulering), de behoefte aan informatie en hulpverlening is groter en dergelijke.’
3.4
Wonen
Fatima kent 1054 woningen. 51 % is koop en 49 % is huur (bron: website gemeente Weert, 2016). De huurwoningen zijn bijna allemaal in bezit van WonenLimburg. De gemiddelde WOZ-waarde is € 188.000 (€ 241.000 voor Weert) (bron: Kerncijfers Wijken en buurten CBS, 2013). In Fatima zijn verschillende bijzondere doelgroepen gehuisvest onder begeleiding van PSW, Mensana en SGL. Daarnaast is er nog het klooster, waar de Maatman Zorggroep in gehuisvest is. Zij leveren zorg aan (jonge) mensen met een verstandelijke beperking of psychische problemen.
3.5
Voorzieningen
Het voorzieningenaanbod in Fatima is uitgebreid. In het onderstaande overzicht worden deze weergegeven:
!
9
De gemeente Weert heeft een visie ontwikkeld voor haar voorzieningen (Hospitality Consultants, oktober 2014). Zij gaat uit van een tweetal scenario’s: Burgerkracht en Gemeentekracht. De kern van beide scenario’s is als volgt:
Burgerkracht De kern van het scenario Burgerkracht is dat het beleid en beheer met betrekking tot maatschappelijke voorzieningen optimaal wordt ingericht om de participatiesamenleving te ondersteunen. Particulier initiatief wordt de ruimte geboden, er wordt onderscheid gemaakt naar gebieden/leefstijlen, er wordt sectoroverstijgend geprogrammeerd, beheerd en gepland en ook andere doelgroepen dan traditionele komen aan bod.
!
10
Gemeentekracht Het doet geen recht aan het scenario Gemeentekracht om deze te typeren als ‘alles blijft bij het oude’. Ook in dit scenario zijn ingrepen nodig om vraag en aanbod in evenwicht te brengen of te reguleren. Echter, de integraliteit die het scenario Burgerkracht in zich heeft, is minder zichtbaar in het scenario Gemeentekracht. Ook kenmerkt zich het scenario Gemeentekracht door een sterke, sturende rol van de gemeente in de planning van voorzieningen en het bewaken van toegankelijkheid en bereikbaarheid. In het rapport worden de volgende uitspraken gedaan over verschillende locaties die in Fatima liggen: Scenario Onderwijs Sociaal - cultureel
Burgerkracht Inzetten overcapaciteit De Kameleon voor buurtinitiatieven Activiteiten zijn leidend in plaats van accommodatie Handhaven van wijkcentrum Fatima is geen uitgangspunt. Indien de activiteiten kunnen worden ondergebracht in accommodaties vanuit particulier initiatief wordt deze beweging niet ontmoedigd.
Gemeentekracht
Handhaven wijkcentra Fatima. Flankerend beleid om gebruik wijkcentra te stimuleren, andere accommodaties te ontmoedigen
Medegebruik De Kameleon stimuleren (Door)ontwikkeling van arbeidsmatige dagbesteding, ontmoeten, cultuur, bewegen en zorg in en rondom accommodaties in een samenwerkingsverband van verenigingen, welzijnsinstellingen, zorginstellingen incl. programmacoördinatie Het rapport over de voorzieningenplanning zegt hier het volgende over:
Er dient een fundamentele keuze gemaakt te worden over de toekomst van twee wijkcentra (Fatima en Groenewoud). De ligging van beide wijkcentra is goed…, maar de toekomstbestendigheid van de wijkcentra staat onder druk. Bij de afweging moeten worden betrokken: • • •
Het gebruik van kerken (… Fatimahuis), waarbij de plannen rond de Fatimakerk ook voorzien is in de realisatie van een nieuw buurtcentrum; De leegstand in de Kameleon… die kunnen worden ingezet voor sociaal-culturele activiteiten; De toenemende mogelijkheden om voor medegebruik van voorzieningen in zorginstellingen.
!
11
Opvallend is dat het Fatimahuis als het nieuwe buurtcentrum wordt beschouwd. Het is echter de vraag of dit de plek is waar buurtbewoners elkaar willen ontmoeten. Daarnaast zijn de gebruiksmogelijkheden van de ruimte beperkt door de vaste inrichting en de kwetsbaarheid van het pand. Tenslotte wordt er voor het scenario Burgerkracht iets gezegd over de kenmerken van beheer van sociaal-culturele accommodaties bij het vormgeven van de participatiemaatschappij:
!
• • • •
Een samenwerkingsverband van instellingen voor zorg, welzijn, wonen, werk en verenigingen; Ruime openstelling van de accommodaties inclusief inloop- en ontmoetingsfunctie; Inzet van arbeidsmatige dagbesteding in het beheer van de accommodaties; Gebruikerbeheer en programmering in een hand.
3.6
Fatima aan Zet
Fatima aan Zet is op dit moment gehuisvest in het buurthuis. Vanuit deze locatie organiseren zij verschillende activiteiten zoals Wereldkoken, huiskamerbakken, kinderbakken, themabijeenkomsten, jeu de boule, wandelclub, knutselhut en creatieve workshops (o.a. bloemschikken). Ook is er een grofvuilophaaldienst. De betrokkenen ervaren op dit moment dat de drempel om binnen te stappen hoog is: er zijn beperkte openingstijden en de locatie nodigt onvoldoende uit om binnen te komen. Onder de deelnemers is voldoende animo om de activiteiten verder uit te breiden. Het gebrek aan vrijwilligers die er de schouders onder willen zetten, belemmert op dit moment de doorontwikkeling van Fatima aan Zet. De belangrijkste samenwerkingspartners voor Fatima aan Zet hebben een convenant ondertekent. Dit zijn: Wijkraad Fatima aan Zet, Wonen Limburg, PuntWelzijn, Gemeente Weert, Werk.Kom, METggz, PSW, SGL en Fatima Huis B.V. Zij hebben als doelstelling om een beweging op touw te zetten richting gemeenschappelijk maatschappelijke voorzieningen en activiteiten om de burger van Fatima langer in zijn wijk te laten wonen en participeren.
3.7
Conclusies
De belangrijkste conclusies zijn: • • • •
• •
•
Fatima vergrijst. Een aanzienlijk deel van de bevolking bestaat uit allochtone bewoners. Het is een wijk waar relatief veel mensen met een uitkering wonen. Voor een deel hangt dit samen met het grote aandeel bijzondere doelgroepen in de wijk. De bewoners van Fatima behoren grotendeels tot de groene wereld. Kenmerken die daar bij horen zijn geborgenheid, zekerheid en afkeer van experiment. Een deel behoort tot de gele wereld. Kenmerken die daar bij horen zijn betrokkenheid, harmonie, warm, knus en traditioneel. Bewoners wonen graag in hun wijk en zijn er erg positief over. Tegelijkertijd zijn er tekenen dat de leefbaarheid in de wijk op termijn achteruitgaat en zijn er extra inspanningen nodig om mensen volledig mee te laten doen in de samenleving. Verenigingen en organisatie staan onder druk door te weinig vrijwilligers en bestuursleden.
!
12
•
•
Er is een Fatima een overschot aan voorzieningen die elkaar beconcurreren. De gemeente stuurt aan in het scenario Bewonerskracht op concentratie van een buurtcentrum in de Fatimakerk en de basisschool. Belangrijke thema’s in de voorzieningenplanning van de gemeente Weert zijn: o Programmeren en arrangementen van ontmoeten, cultuur, bewegen en zorg; o Arbeidsmatige dagbesteding inzetten bij exploitatie van accommodaties en realiseren van programmering; o Samenwerking tussen bewoners en professionals.
De uitkomsten van deze analyse zijn vertaald in een SWOT voor de wijkonderneming Fatima aan Zet:
!
13
4. De stip op de horizon In december 2015 heeft er een werkatelier plaatsgevonden waarvoor bewoners en vertegenwoordigers van verenigingen waren uitgenodigd. In een volle zaal is met enthousiasme gewerkt aan toekomstbeeld voor Fatima aan Zet. Het heeft inzicht gegeven in hoe de bewoners willen dat Fatima aan Zet gaat werken en welke activiteiten daar bij horen.
4.1
Thema’s
De belangrijkste thema’s voor Fatima aan Zet zijn: Ontmoeting en ontspanning Gezelligheid en elkaar ontmoeten in een ontspannen sfeer is belangrijk voor Fatima. Een aantrekkelijke ontmoetingsplek is nodig in de vorm van een gebouw, kas of bankjes in het park. Een jaarlijks (park)feest hoort er ook bij. Verbinding Iedereen doet mee in Fatima: jong en oud hebben contact met elkaar, uitwisseling tussen verschillen culturen is belangrijk en mensen met een beperking doen hier mee.
Samen zorgen voor elkaar en de buurt Voor elkaar klaar staan en elkaar helpen, dat is hoe Fatima werkt. Zo bouwt Fatima samen aan de wijk en onderhoudt zij de wijk. Talent Fatima aan Zet is een plek waar je jezelf kan scholen en talent een kans krijgt om zich te ontwikkelen door te leren in de praktijk. Er zijn leerwerkplekken. Ervaren mensen zetten zich in om bij te dragen aan de ontwikkeling van het talent in samenwerking met onderwijs in en buiten de wijk.
4.2
Activiteiten
De belangrijkste activiteiten waar Fatima aan Zet zich op wil richten zijn: • • • • • •
!
Groenonderhoud Zorg voor ouderen Eten en drinken Sport en spel Creatieve activiteiten Reparatie en hergebruik van materialen
In bijlage 2 worden de activiteiten toegelicht.
!
15
5. Plan van aanpak Vervolgens is in een tweetal werksessie met een kleinere groep betrokkenen (denktank) nagedacht over een plan van aanpak voor Fatima aan Zet. Op basis van deze informatie is een plan van aanpak gemaakt voor het vervolg.
5.1
Doelstelling
In 2016 wordt een wijkonderneming in Fatima opgericht gerund door bewoners. Deze onderneming biedt huishoudelijke diensten aan voor ouderen, zodat zij in staat zijn om langer zelfstandig thuis te wonen. Het gaat bijvoorbeeld om strijken, koken, schoonmaken, boodschappen, kleine reparaties of gewoon er samen even op uit. Ook de mantelzorger kan er terecht voor iemand die hem of haar even de taken uit handen kan nemen. Fatima aan Zet werkt daarbij samen met de zorgverleners in de wijk. Fatima aan Zet opereert vanuit het buurthuis waar buurtbewoners elkaar kunnen treffen voor een kop koffie of thee, een betaalbare maaltijd of deel kunnen nemen aan activiteiten zoals samen koken, sport en spel, creatieve activiteiten of het Repaircafe. Deze plek heet je welkom: zowel binnen als rondom het gebouw is van alles te doen. Het is een plek waar iedereen komt: jong, oud, allochtoon of autochtoon. Vanuit deze plek ontstaan nieuwe verbindingen en helpen bewoners elkaar verder. De wijkonderneming wordt geleidelijk uitgebreid met diensten voor de gehele wijk zoals groen-, tuinonderhoud, een klussendienst, tweedehandswinkel of naaiatelier. Het beheer van de locatie wordt geregeld in een samenwerkingsverband van bewoners en betrokken professionals. De wijkonderneming biedt de mensen die er werken de kans om hun talent te ontwikkelen. Zij bouwen een arbeidsritme op, worden getraind en begeleid op de werkvloer en kunnen daarna doorstromen naar een volgende stap. Dit kan een opleidingsplek zijn, maar ook betaald werk elders in de stad. Er wordt voor het beheer gebruik gemaakt van de inzet van bijzondere doelgroepen. Het streven is om de wijkonderneming te exploiteren als een sociale onderneming met een eigen verdienmodel: 75% komt uit omzet en 25% van de inkomsten uit subsidies, sponsoring en andere bijdragen. Dit is de situatie na de opstartfase. Tijdens de opstartfase zijn aanvullende middelen benodigd voor bijvoorbeeld de ruimte of een trekker.
5.2
Stappen
Om deze doelstelling te realiseren moeten de volgende onderdelen worden uitgewerkt:
!
Fase 1: Wie? Op zoek naar deelnemers De bewoners van Fatima staan niet echt open voor experimenten. De belangrijkste stap is daarom klein te beginnen, vertrouwen winnen bij de bewoners en pas daarna de wijkonderneming door te ontwikkelen. Er kan direct gestart worden in het buurthuis door hier een aantrekkelijke inloop te maken. Hierdoor wordt bekendheid opgebouwd. Zodra het aantal betrokkenen van voldoende omvang is, kan de wijkonderneming verder uitgebouwd worden. De eerste stap is het maken van een laagdrempelige inloop samen met de (oudere) bewoners van Fatima. Een sfeer van geborgenheid en zekerheid is daarbij belangrijk. Vervolgens is het zaak te zorgen dat de openingstijden verruimd worden en de bezetting geregeld wordt. Dit betekent dat we met de partijen die nu in het buurthuis zitten in gesprek hierover gaan. Activiteiten die in deze fase verder uitgebouwd kunnen worden zijn: inloopspreekuur, Wereldkoken, huiskamerbakken, eetpunt, handwerken, knutselen, bloemschikken, tekenen en schilderen, drama en toneel, dansen, yoga, gym, I-pad-les, repair cafe en wandelclub. De belangrijkste strategie is mensen binnenhalen die dergelijke activiteiten zelf organiseren, slimme verbindingen organiseren tussen bestaande activiteiten (vb. Wereldkoken en het eetpunt) en de faciliteiten en communicatiekanalen ter beschikking stellen. Zie bijlage 3 voor de activiteiten die door de denktank genoemd zijn. Bij de uitwerking van de activiteiten is het in deze fase belangrijk om arrangementen te vormen waarbij ontmoeten, cultuur, bewegen en zorg samenkomen. Ook het vormgeven van de samenwerking tussen professionals en bewoners hoort daar bij. Bij het programmeren van de activiteiten wordt steeds gekeken hoe bestaande activiteiten in Fatima hierbij betrokken kunnen worden. Met de school is afstemming nodig over de
!
17
programmering van de activiteiten voor jongeren zodat combinaties gemaakt kunnen worden waarbij jong en oud met elkaar verbonden worden. Kan Fatima een vb. een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen door een voorleesmiddag te houden? Met Spoorzicht moet onderzocht worden of samenwerking mogelijk is, omdat zij zich richten op dezelfde doelgroep. De scouting heeft een eigen doelgroep, waardoor er minder sprake is van concurrentie. Zij hebben aangegeven open te staan voor samenwerking (vb. wandelclub). In deze aanvangsfase is een coördinator van nodig. Het gaat dan om iemand die het vertrouwen weet te winnen bij de bewoners en die letterlijk de handen uit de mouwen steekt. Het is ook zaak om te kijken of er mensen zijn die willen werken in de coöperatie, te verkennen hoe de samenwerkingspartijen van het convenant hierover afspraken willen maken. De volgende (groeps)gesprekken worden gevoerd: • • • •
Werk.Kom over de inzet van mensen met een uitkering; Allochtone vrouwen via ‘Vrouwen voor vrouwen’; Mensen die een uitkering hebben en in de wijk wonen; SGL, PSW, METggz over inzet van haar bewoners als onderdeel van dagbesteding;
De denktank wordt vervolgens uitgebreid met mensen die aan de slag willen in de wijkonderneming. Met deze groep worden afspraken gemaakt over de te nemen vervolgstappen en hun betrokkenheid. Op zoek naar handjes en middelen Er moet gekeken worden welke onderdelen zelf uitgevoerd kunnen worden, welke onderdelen door de samenwerkingspartners kunnen worden opgepakt en voor welke onderdelen externe ondersteuning nodig is. In dat laatste geval is een subsidieaanvraag nodig voor de uitwerking van de plannen. Deze stap wordt afgerond met: • Uitbouwen van de bestaande activiteiten in het buurthuis tot een laagdrempelige inloop in samenwerking met de andere partijen in de wijk en de professionele samenwerkingspartners van Fatima aan Zet.
Fase 2: Wat? Marktonderzoek en dienstenconcept Kansrijke diensten op gebied van huishoudelijke diensten voor ouderen worden geïnventariseerd en in beeld gebracht. Op basis hiervan start het marktonderzoek onder ouderen. Hierbij wordt ook gekeken naar de verschillen tussen de behoefte van allochtone en autochtone ouderen. De samenwerking wordt daarbij gezocht met de ouderenvereniging en de wijkverpleegkundige van Land van Horne. De startgroep van potentiële deelnemers gaat op zoek naar voorbeelden die inspirerend zijn voor Fatima aan Zet. Mogelijk te bezoeken coöperaties zijn: buurthuis ONS in Breda, bewonerscoöperatie Meijel, zorgcoöperatie Hoogeloon, de zorg samen buurt in Eindhoven of Wijzelf Zorgcoöperaties. In deze fase wordt de eerst dienst ook getest. Deze stap wordt afgerond met: • Een rapportage naar aanleiding van het marktonderzoek.
!
18
• •
Een beschrijving van het dienstenconcept met een voorstel voor drie kansrijke diensten voor de opstart. Proefdraaien van een eerste dienst.
Stakeholders betrekken Fatima aan Zet gaat in gesprek met kansrijke samenwerkingspartners: • •
Samenwerking met de gemeente: afspraken over de condities waaronder uitkeringsgerechtigden kunnen deelnemen aan de wijkonderneming. in te richten opleidingsmodel ‘op maat’: Gildeopleidingen in Roermond, het Summa College in Eindhoven of Calibris.
Deze stap resulteert in verslagen van alle gesprekken met de stakeholders. Hierin zijn kansen en mogelijkheden op gebied van samenwerking beschreven. De eerste samenwerkingsafspraken zijn bij kansrijke stakeholders in ‘de week’ gelegd en worden verder uitgewerkt in de volgende fase. Huisvesting verkenning Start vindt plaats in het buurthuis. In deze fase wordt de lokatie onderzocht op geschiktheid: • Concurrerend locaties in de directe omgeving wordt verder in beeld gebracht; • De kwaliteit van het gebouw wordt onderzocht en we stellen vast of en welke onderhoudsingrepen noodzakelijk zijn; • Welke aanpassingen zijn noodzakelijk voor het dienstenconcept? Mocht Fatima aan Zet zich snel verder ontwikkelen, dan kunnen ook andere lokaties bekeken worden, zoals het klooster. Dit onderdeel wordt afgerond met een notitie, die de volgende onderdelen bevat: • Beschrijving van de kansen • Concurrentieanalyse en hoe daarmee om te gaan • Scan onderhoudsstaat van het gebouw • Overzicht van de noodzakelijke aanpassingen voor het beoogde dienstenconcept inclusief eerste kostenraming. Startnotitie Fase 1 en 2 wordt afgerond met een startnotitie. De uitgangspunten van het concept worden beschreven, inclusief een voorstel voor de vervolgstrategie. Er is een kleine werkgroep samengesteld, bestaand uit sleutelfiguren uit de wijk en enkele lokale professionals. Ook is er een startgroep gevormd van ca. 10 bewoners en/of sociaal ondernemers, die aspirant-lid willen worden van de coöperatie. De talenten en ambities van deze groep zijn in beeld. De vervolgstappen zijn besproken en de startgroep heeft zich hieraan verbonden.
Fase 3: Hoe? In deze fase wordt het bedrijfsplan en de financiën verder uitgewerkt. Er wordt een investeringsbegroting en een exploitatiebegroting voor de eerste twee jaar gemaakt. In deze fase wordt ook de identiteit van de onderneming gevormd en een marketingstrategie uitgewerkt.
!
19
Bedrijfsplan Een bedrijfsplan, gemaakt met de potentiële deelnemers van het dienstenconcept, bestaande uit de beoogde onderdelen: • • • •
Identiteit en marketingstrategie; Canvas Business model; Kostenraming van de benodigde investeringen en een dekkingsplan; Verdienmodel en opbrengsten.
Subsidies • Een overzicht van de meest kansrijke fondsen; • Een basisprojectplan dat gebruikt kan worden voor de subsidieaanvragen; • Het aanvragen van minimaal 3 subsidieaanvragen. Organisatie Het uitwerken van de organisatiestructuur samen met potentiële deelnemers: • • • • • •
Keuze van de rechtsvorm voor de wijkonderneming (coöperatie heeft de voorkeur); Bespreken, beschrijven en vaststellen van de taken, rollen en verantwoordelijkheden van toezicht. Deze afspraken worden vastgelegd in een document; Een bestuur, samengesteld uit ten minste drie deelnemers inclusief taakverdeling; Statuten zijn samengesteld met potentiële deelnemers en vastgelegd in een document; Een personeelsplanning wordt opgesteld met de deelnemers en vastgelegd in een document; Een trainings- en coaching programma wordt uitgewerkt voor het eerste jaar.
Samenwerkingsafspraken • Samenwerkingsovereenkomst met gemeente Weert met afspraken over condities waaronder uitkeringsgerechtigden mogen deel nemen aan de wijkonderneming. • Samenwerkingsovereenkomst met ROC met afspraken over inzet onderwijs in de wijkonderneming. Een samenwerkingsovereenkomst is de meest wenselijke vorm. Als dit niet haalbaar is, dan wordt het een intentieovereenkomst. Plan van aanpak opstartfase Het maken van een plan van aanpak met afspraken over het regelen van de volgende onderdelen: • Inrichting ruimte: inboedel en verbouwing • PR en communicatie • Opzet en inrichting financiële administratie • Verzekeringen • ICT-oplossingen
Fase 4: Van start In deze fase wordt de wijkonderneming opgestart met de potentiele deelnemers. Het resultaat van deze fase ziet er als volgt uit: Een wijkonderneming met ten minste drie diensten is opgericht en in bedrijf: • Er staat een team met 15 - 20 deelnemers. • De activiteiten in het plan van aanpak voor de opstart zijn gerealiseerd.
!
20
• • • • • • •
Er zijn werkafspraken tussen de deelnemers onderling en deze worden in de praktijk toegepast. Het bestuur is – met de eventuele benodigde ondersteuning- in staat om de wijkonderneming aan te sturen en winst te maken. Het deelnemersoverleg functioneert. Een portfolio map voor alle deelnemers inclusief POP (= persoonlijk ontwikkel plan) is aangemaakt. Het bestuur is in staat om te werken met POP en portfoliosysteem. Bestuur is in staat vacatures uit te zetten voor de werving van nieuwe deelnemers en met stakeholders zijn hierover afspraken gemaakt, inclusief de begeleiding. Een introductieprogramma voor nieuwe deelnemers is opgezet en operationeel.
!
21
Bijlage 1: Voorzieningen in Fatima !
Het voorzieningenaanbod in Fatima is uitgebreid. In het onderstaande overzicht worden deze weergegeven:
! Locatie
Activiteiten
Eigendom
Opmerking
1) Basisschool de Kameleon
School
Gemeente
Staan open voor gebruik ruimtes door derden
2) Gymzaal
Sportactiviteiten (turnen, gymen, zaalvoetbal, volleybal(wijk), gym (wijk/vrouwen)
Gemeente Weert
Wordt op gesloopt
3) Fatimahuis
Repetities/uitvoeringen/concerten en een functie voor wijkbewoners
Fatimahuis BV
Catering wordt van buiten aangeleverd
4) Moskee
• • • • •
Moskee
Bovenwijkse voorziening
!
Moskee Open dag met braderie Bijlessen aan jongeren Kledinginzameling/uitgifte? Vrijdag pizza bakken
termijn
Locatie 5) Klooster 6) Spoorzicht
7) Buurthuis
8) Scouting St. Rumoldus 9) Golden Tulip 10) Antje van de Stratie 11) PSW 12) MetGGZ
Activiteiten Ouderenactiviteiten Biljarten Kaarten Huiskamer (zondag) Fatima aan Zet • Grofvuilophaal dienst • Koken en eten • Bewegen • Creatieve activiteiten Buurthuis: • Yoga (2x • Weightwatchers • Vogeltjesclub • Postzegelclub • Schilderclub • Ouderenvereniging • Externe organisatie voor trainingen en cursussen Sport en spel
Eigendom
Opmerking
Kerk Wonen Limburg
Staat nu grotendeels leeg
Gemeente Weert
De deelnemers aan de buurthuisactiviteiten komen grotendeels van buiten de wijk
Scouting of gemeente?
Buitenterrein
Commerciële zalenverhuur Commerciële zalenverhuur Wonen Wonen
!
23
Bijlage 2: Activiteiten genoemd door betrokkenen
!
Groentetuin Mooie buurt: kleurrijk en groen Zorg voor het groen Samen zorgen voor groenonderhoud Elkaars tuintje onderhouden Open ruimte benutten: verbouwen van groente samen Meer groen in de wijk (vb. moestuin) Groenbehoud Moestuintjes samen Gezamenlijke volkstuin Volkstuin Speeltuin Tuinieren (2x) Buurt beter zuiver houden Eigen groenvoorziening straat Groenvoorzieningen Opfleuren buurt Uit je comfortzone: doe eens iets anders in het park
Groen • • • • • •
• • • • • • • • •
• • •
!
Voor ouderen zorgen • Ouderen naar buiten: hoe mooi! • Samen verzorgen bij elkaar • Helpen, steunen en begeleiden • Zorg voor ouderen • Ouderenzorg • Ouderenzorg • Ouderenhulp • Meer contact met eenzame ouderen • Taal = communicatie • Even er op uit met ouderen Multiculti samen koken Wijkbarbecue en eetpunt Samen picknicken Wereldkoken Kookmiddag Eten verbindt Eten = verbinden
Koken en eten • • • • • • •
Creatieve activiteiten • Samen hobby’s beoefenen • Activiteiten in de vorm van handwerken • Creatief clubje waarbij je van elkaar kan leren • Knutselen • Cultuur samen om alles te kunnen ontwikkelen • Muziekeducatie • Creatief • Muziekworkshops • Gezamenlijk atelier • Handwerken • Knutselen • Teken en schilderen Lekker schilderen Knutselen Expressie • • •
Bewegen Sportactiviteiten Wijkactiviteiten: er op uit Inspanning Senioren in beweging Bewegen = communicatie Samen bewegen
Sport en spel • • • • • • •
Reparatie en hergebruik • Hergebruik • Leren zorgen voor de omgeving • Zorg voor het milieu • Klussendienst • Ruilen en lenen spullen van elkaar • Reparatieshop • Reparatie (samen) • Tweedehands kleding & naaiatelier • Niet oppotten: delen in plaats van weggooien • Werkplaats om bovenste te verwezenlijken • Klussenbedrijf • Nieuwe spullen maken • 2ehands fietsen: nu heel ver lopen Recycling
•
Bijlage 3: Activiteitenprogramma Fatima aan Zet Wat Groen en onderhoud Onderhoud park en Willem I straat
Aanleg park Grofvuilophaaldienst Zorg voor ouderen Huiskamer maken
Wanneer
Doelgroep
Gemeente: middelen Sociale werkplaats: inzet mensen
dagelijks
• • • •
Land van Horne: inlooppunt (Phily Verhoeven)
Activiteiten voor mantelzorgers Eten en drinken Wereldkoken
Acties
• •
1 x per jaar
1 x per maand woensdagavond
14-16 personen diverse achtergronden
• •
Huiskamerbakken (Marleen samen met PSW) Kinderbakken Ouderenvereniging: eetpunt
Ouderenvereniging: soos Kinderrestaurant Keuken laten gebruiken door andere groepen die willen koken Winkeltje waar
!
Gastvrouw/heer Aankleding Budget regelen Afstemming met Spoorzicht Naar beneden halen Voorlichting geven bij ouderenverenigi ng
1 x week zaterdag
10-12 personen ?
1 x per 2 weken woensdagmiddag 1 x per 2 weken woensdagochtend
8 kinderen
dinsdagmiddag
20-22 personen ouderen
20 personen ouderen
Samenwerking met het Eetpunt Verse groente uit de tuin
Patricia (school) om muziekles naar eetpunt te halen • Vers koken • Lunch Snackmoment met friteskar •
Wat gerechten verkocht kunnen worden Turkse pizza’s verkopen Sport en spel Jeu de Boule Sporttoer (PuntWelzijn) Ouderenvereniging: volksdansen Ouderenvereniging: gym en yoga Ouderenvereniging: linedance Trimtoestellen naar Fatima halen Boccia
Wanneer
Doelgroep
Acties
Gebeurt nu in de moskee
2 x per jaar maandag donderdag vrijdag
Wandelclub
Creatieve activiteiten Knutselhut Schilderclub Bloemschikken Workshops
•
vrijdagmiddag
8-14 kinderen Rian, Christine (GGZ)
2 x per jaar Pasen en kerst
Breien en haken Drama Koor Toneel (Volunteers) Muzieklessen
Tineke
Afstemmen met school
3D-printen Reparatie en hergebruik materialen Repaircafe Overig Conversatielessen Wijkbbq Rommelroute Kunsttentoonstelling
Oud en jong in de natuur samen met Scouting
Wijkraad Groenewoud 1 x per week
Perron 8
!
27
