MVO Risico’s herkennen & analyseren Pianoo bijeenkomst 3 november 2014
2
3-11-2014
FASEN IN HET AANBESTEDINGSPROCES
Mate waarin specificaties vastliggen Aandachtspunten
Voorbereiding
Fase 1: Specificeren
Fase 2: Selecteren
Fase 3: Contracteren
Invloed op Internationale sociale voorwaarden
Fase 4: Bestellen
Fase 5: Bewaken
Fse 6:
Fase 6: Nazorg Nazorg
Gebruiksfase
ALGEMENE VOORBEREIDING MVI / KETENANALYSE • Maak een overzicht van alle producten/diensten die worden ingekocht • Maak een ketenanalyse voor alle in te kopen producten/diensten: • Welke grondstoffen • Welke landen • Eventuele alternatieven
KETENANALYSE
ALGEMENE VOORBEREIDING MVI / RISICOANALYSE • Voer risicoanalyse uit, bijvoorbeeld met behulp van de MVO Risico Checker • Maak een risicomatrix voor alle producten/diensten • Bepaal aanpak om duurzaam inkopen te implementeren per productgroep, o.a. afhankelijk van: > omvang opdracht (aanbestedingsgrens) > ingeschatte risico’s > DI criteria & sociale voorwaarden > beschikbaarheid alternatieven > invloed in de keten
RISICO MATRIX VOOR INKOOP
Duurzaamheidsrisico
Verwaarloosbaar
(volgens Kraljic)
Inkoopclassificatie
Routine
Hefboom
Knelpunt
Kritiek/ strategisch
Klein
Matig
Groot
RISICOANALYSE De volgende aspecten zijn van belang voor het inschatten van MVO risico: • Risico’s gerelateerd aan soort product/dienst, bijvoorbeeld: • Milieugevaarlijke productieprocessen • Veel migrantenarbeid in betreffende sector • Veel ongeschoold werk • Risico’s gerelateerd aan herkomstland/regio, bijvoorbeeld: • Corruptie • Slechte arbeids- of milieuwetgeving • Risico’s gerelateerd aan de leverancier • Aan/afwezigheid van managementsystemen & deelname aan keteninitiatieven • Reputatie van de leverancier • Relatie met de leverancier
VOORBEREIDING VOOR AANBESTEDING • Voer een risico-analyse uit voor betreffende product/dienst (inclusief grondstoffen), bijvoorbeeld met gebruik van de MVO Risico Checker. • Marktverkenning, inclusief stakeholder consultatie • Bij gevonden milieurisico’s: neem bepalingen / criteria op in aanbestedingsdocumenten. • Bij gevonden mensenrechten risico’s: neem een specifieke melding op in de aanbestedingsdocumenten dat de leverancier na gunning een inspanningsverplichting heeft • Ga de dialoog aan met potentiële leveranciers om ze bewust te maken van de risico's
AANBESTEDING / TEKENEN CONTRACT Bespreek regime en voorgestelde acties met de leveranciers. Als het bedrijf kiest voor regime 2 (geen risico's), vraag dan om een onderbouwing. In geval van regime 3, vraag het bedrijf na tekenen van het contract om een redelijke inspanning om de risico's op schendingen van arbeidsrechten en mensenrechten in zijn keten te verminderen, namelijk: • in kaart brengen van de risico's in zijn keten en identificeren van de grootste risico leveranciers • via een leveranciersgedragscode of anderszins de eerste toeleveranciers vragen om internationale arbeidsrechten en mensenrechten te respecteren • afspraken maken met de leveranciers om gepaste maatregelen te nemen om de risico's te verminderen • monitoren of de leveranciers zich aan de afspraken houden
(zie ook Factsheet Redelijke Inspanning en Ruggie Invloedschema)
INVLOED OP TOELEVERINGSKETEN
UITVOERING / CONTRACTFASE Tijdens de uitvoering: signalen van mogelijke misstanden signaleren (bijv. met behulp van de MVO Risico Checker, overheid, media) en bespreken met de leverancier. Bij controle op naleving van het contract leverancier vragen om te rapporteren over de maatregelen die ze hebben genomen.
DE MVO RISICO CHECKER ALS HANDIG HULPMIDDEL
DOEL
14
1
Ontwikkelen van een eenvoudige interactieve webtool met behulp waarvan (MKB) bedrijven IMVO risico’s in hun buitenlandse (toeleverings)keten kunnen inschatten.
2
Een handelingsperspectief (tips & advies) geven voor vermindering van risico’s en doorverwijzen naar meer info, advies en ondersteuning.
INTERNATIONALE MVO ISSUES
KENMERKEN • Meer dan 850 bronnen verwerkt (na betrouwbaarheidscheck) • Meer dan 2.400 risico-teksten ingevoerd en meer dan 460 adviesteksten ingevoerd (voor meerdere combinaties van thema’s, producten en landen). • 400 producten & diensten op basis van SITC en SBI • 250 landen = alle landen wereldwijd • 21 MVO thema’s: gebaseerd op OESO richtlijnen en ISO26000
• Continu technisch en inhoudelijk beheer & update • Kwaliteitscheck door externe experts
MVO THEMA’S Sociaal • Overheidsinvloed • Conflicten & veiligheid • Arbeidsvoorwaarden (contracten, werktijden) • Salaris en beloning • Vrijheid van vereniging (vakbondsrechten) • Veiligheid en gezondheid • Kinderarbeid • Dwangarbeid & mensenhandel • Discriminatie • Effecten op lokale gemeenschap • Eigendomsrechten & grondbezit
Milieu • Milieu & afval (algemeen) • Klimaat & energie • Biodiversiteit & ontbossing • Waterbeschikbaarheid • Bodem- en (grond)watervervuiling • Luchtvervuiling
Ethisch • Corruptie & smeergeld • Markverstoring • Consumentenrechten & productveiligheid • Dierenwelzijn
VOORBEELDEN VAN GEBRUIKTE BRONNEN Algemeen:
ILO, OESO, Global Compact, etc.
Op landniveau:
Corruption Perception Index Freedom House Country List Landendossiers van RvO (Agentschap NL) Unesco Natural Heritages Sites Amnesty Country Reports ITUC Violations of Trade Union Rights FNV landendossiers BSCI risk countries Water Footprint Network database
Op productniveau:
VS lijst kinderarbeid & dwangarbeid Rapporten van IDH, SOMO, TCC, LIW, etc. Onderzoeken van branche-organisaties ITC Standards Map & Ecolabel Index
WAT STAAT ER WEL/NIET IN? • Wel: risico’s gerelateerd aan specifiek product/grondstof • Niet: risico’s van alle onderdelen of halffabrikaten van product
• Wel: identificatie van mogelijk aanwezige risico’s • Niet: relevantie of omvang van het risico voor de ondernemer
• Wel: openbare bronnen (weblinks) • Niet: de mening van MVO Nederland of overheid • Toekomst: wel mening van experts toevoegen? • Geen naming & shaming van bedrijven
• Toekomst: wel best-practices van bedrijven toevoegen?
RESULTATEN PDF Rapportage met: • Inleiding over OESO Richtlijnen en doel van de tool • Algemeen advies over gekozen handelsrelaties (inkopen, produceren of exporteren) • Specifieke risico’s en advies over geselecteerde producten & diensten • Disclaimer Inkoper moet in overleg met leverancier nagaan: • In hoeverre de geidentificeerde risico’s van toepassing zijn (keuze regime) • Welke gepaste (voorzorgs) maatregelen genomen dienen te worden
VOORBEELD: COMPUTERS / FILIPPIJNEN
VOORBEELD: COMPUTERS / FILIPIJNEN
VOORBEELD: COMPUTERS / FILIPIJNEN
COMPUTERS / FILIPIJNEN – GEÏDENTIFICEERDE RISICO’S • Geen leefbaar loon • Uitbuiting van arbeidsmigranten • Schendingen van vakbondsvrijheid • Discriminatie & sexuele intimidatie • Gezondheidsschade e milieuvervuiling door gebruik gevaarlijke stoffen / zware metalen • Conflictmineralen (bijv. tin uit Congo)
30
MVO NEDERLAND | SEMINAR DUURZAME MOBILITEIT
3/11/14
PRODUCTGROEPEN DIE EXTRA AANDACHT VERDIENEN • Audiovisuele apparatuur • Bedrijfskleding • Catering (met name tropische landbouwproducten • Drankautomaten (zowel machines als inhoud - koffie, thee, cacao, suiker) • Hardware (computers) • Kantoorartikelen • Kantoorgebouwen, Kunstwerken, Waterbouwkundige constructies en Straatmeubilair (vnl. hout en metalen) • Kantoormeubilair, wanneer geproduceerd buiten Europa • Papier • Reproductieapparatuur • WMO hulpmiddelen
NUTTIGE BRONNEN • MVO Risico Checker: www.mvorisicochecker.nl of www.csrriskcheck.com
• Ruggie invloedschema: onderaan homepage MVO Risico Checker http://www.mvorisicochecker.nl/sites/all/themes/mvo/download/invloed -toeleveringsketen-MVO_NL.pdf
• Stappenplan MVI: http://www.mvonederland.nl/mvo-tool/stappenplanmvi-maatschappelijk-verantwoord-inkopen
• Vragen en suggesties:
[email protected]
• Overzicht keurmerken & richtlijnen ITC Standards Map: http://www.standardsmap.org/identify
