Familie en vermogen in bedrijf

Familie en vermogen in bedrijf

Maatschappelijke impact: Impactbewust investeren In dit hoofdstuk staat uw maatschappelijke betrokkenheid centraal. Niet alleen het goeddoen door u als privépersoon en familie, maar ook het goeddoen vanuit uw onderneming krijgt de aandacht. De mate waarin u met uw zakelijke of privévermogen maatschappelijke impact maakt, kan op een schaal (een continuüm) worden weergegeven. We behandelen de diverse manieren van goeddoen aan de hand van dit continuüm, in drie verschillende onderdelen: Filantropie, Impactbewust investeren en People Planet Profit (Sociale bedrijfsvoering). Ook de maatschappelijke trends binnen deze drie gebieden komen aan de orde.

Het maatschappelijk continuüm De samenhang tussen sociale en financiële opbrengst van een investering wordt treffend weergegeven in een zogenoemd ‘maatschappelijk continuüm’. Dit continuüm is zowel van toepassing op de persoonlijke behoefte tot goeddoen als op maatschappelijk investeren en op bedrijfsvoering (maatschappelijk verantwoord ondernemen).

Het continuüm (zie figuur) loopt van uitsluitend gericht op maatschappelijke impact (links) naar uitsluitend gericht op financieel rendement (winstmaximalisatie) (rechts). Links staan daarom de goede doelen en rechts de traditionele commerciële ondernemingen. Het continuüm laat zien dat het maatschappelijk rendement afneemt naarmate de investering meer gericht is op financieel rendement. Het een sluit het ander evenwel niet uit. Bij ‘impact-bewust investeren’ wordt over het algemeen zowel maatschappelijk rendement als financieel rendement behaald.

Maatschappelijk continuüm Sociale impact

On d me ernem t doe allee ing lste n fin llin a gen nciële

Ver ond antwo ern ord e em ing

People Planet Profit

Sch ond adevr ern ije em ing

Imp

Soc

imp iaal in act v prim estere n air

gee fcir kel

gee fmi ssie

imp act in ren act en vester dem en ent

Impact-bewust investeren

Filantropie

Sociale bedrijfsvoering Financieel rendement Goede doelen, fondsen en Maatschappelijke organisaties

Klassieke investeerders

Vermogen particulieren

Maatschappelijke trends De samenleving is voortdurend in beweging. In de huidige wereld neemt maatschappelijke verantwoordelijkheid een bijzonder plek in. Dit is te zien in trends op dit gebied: zowel geeftrends als trends in de sociale bedrijfsvoering en sociale investeringen.

De waarde van maatschappelijke impact U kunt op diverse manieren met uw vermogen, maar ook inzet, maatschappelijke impact maken. Door positieve maatschappelijke impact te creëren vergroot u de emotionele en sociale waarde van

PwC | Familie en vermogen in bedrijf

uw vermogen. Ook vergroot u uw erfgoed voor de volgende generatie binnen uw familie en voor de samenleving. Dit kan een nieuwe dimensie aan uw vermogen geven en daarmee uw persoonlijke voldoening doen toenemen. Niet alleen als individu of familie maar ook vanuit uw onderneming kunt u op allerlei manieren maatschappelijke impact creëren: van een traditionele schenking tot meer betrokken en duurzaam geven vanuit familiewaarden. Maar ook impact-bewust investeren en maatschappelijk ondernemen behoren tot de mogelijkheden. Er zijn legio mogelijkheden - met elk hun eigen fiscale en juridische voordelen en beperkingen. Daarom is een grondige - professionele voorbereiding een must.

Maatschappelijke impact: Impact-bewust investeren 2

Impact-bewust investeren Maatschappelijke impact creëren kan ook door impact-bewust te investeren. Een betrekkelijk nieuw verschijnsel met veel mogelijkheden. Investeerders stellen zich daarbij van tevoren heel bewust de vraag wat zij met een investering willen bereiken.

Net als bij schenken is het bij investeren van belang om inzichtelijk te krijgen wat u als weldoener beoogt. Wat wilt u met uw investering bereiken? Gaat het u voornamelijk om het in stand houden van uw vermogen en het behalen van rendement? Of wilt u met uw investering een maatschappelijk belang dienen? Of een combinatie daarvan?

Maatschappelijk rendement naast financieel rendement

Impact-bewust investeren, ook maatschappelijk bewust investeren genoemd, houdt in dat u investeert in een bedrijf, organisatie of fonds, en dat uw investering daarbij - naast een financieel rendement - gericht is op het behalen van meetbare maatschappelijke, sociale of milieueffecten. Wat u wilt bereiken met uw investeringen, dient tot gids voor waar u in investeert.

Impact-bewust investeren groeit

Impact-bewust investeren (impact investing) is een relatief nieuw fenomeen. Omdat de term een brede definitie heeft, is het lastig aan te geven wat de omvang van impact investing precies is. De voorspelling is dat impact investing kan groeien naar één procent van het totale wereldwijd belegd vermogen, dat betekent een potentie van 500 miljard US dollar aan impact investing. Dat is ruim anderhalf maal de bijdrage van filantropie in de VS (310 miljard US dollar in 2007).1 Duurzaam beleggen is in het begin van de jaren tachtig van de twintigste eeuw ontstaan, vooral vanuit charitatieve en kerkelijke instellingen. Rond het jaar 2000 hebben ook institutionele beleggers en beleggingsfondsen er belangstelling

1

voor gekregen. Op dit moment bieden diverse Nederlandse banken beleggingsfondsen aan die volgens deze methode werken en hebben verschillende Nederlandse institutionele beleggers een (bescheiden) deel van hun vermogen volgens duurzaamheidscriteria belegd. Terwijl de klant bij de meeste banken eerst specifiek moet kiezen voor een duurzaam beleggingsfonds, bestaan er in Nederland ook banken zoals Triodos Bank en ASN-Bank die alleen maar investeren in duurzame activiteiten en ondernemingen.

Duurzame beleggingen selecteren

Duurzaam beleggen gaat in feite volgens dezelfde methode als ‘normaal’ beleggen, maar er vindt een extra selectieslag plaats. De ondernemingen die geschikt zijn bevonden om in te beleggen ondergaan daarnaast een selectie op duurzaamheidscriteria. Bij deze selectie van ondernemingen zijn twee richtingen te onderscheiden: uitsluiten van bepaalde (typen van) ondernemingen (aangeduid als negative approach), of het selecteren van de beste ondernemingen van een bepaalde categorie (aangeduid als best in class). Een combinatie van beide methoden komt ook voor.

Negative approach

Bij een ‘negative approach’ wordt bijvoorbeeld niet belegd in aandelen van ondernemingen in de wapen-, tabaks- en alcoholindustrie. In de Verenigde Staten is op dit terrein de combinatie ‘alcohol, tobacco and gambling’ niet ongebruikelijk.

Bron: Impact Monitor. Zie http://www.monitorinstitute.com/downloads/what-we-think/impact-investing/Impact_Investing.pdf.



Best in class

Bij de ‘best in class’-methode vindt geen uitsluiting op voorhand van sectoren plaats, maar wordt binnen elke sector (zoals banken, chemie, detailhandel en nutsbedrijven) gekeken hoe de individuele ondernemingen scoren op criteria als milieubeleid, arbeidsvoorwaarden, personeelsbeleid, transparantie en dergelijke. Dat voorkomt een ‘appels-en-peren’-vergelijking: voor een bank is het immers eenvoudiger om goed te scoren op het gebied van milieubeleid dan voor een chemische fabriek. Op basis van deze waarderingscijfers wordt vervolgens de selectie gemaakt van de best scorende ondernemingen. Ten opzichte van de oorspronkelijke ‘collectie’ vormt dit een inperking. Als de complete collectie duizend ondernemingen omvat, zullen hiervan bijvoorbeeld tweehonderd ondernemingen overblijven. Hierin kan de vermogensbeheerder dan beleggen. Welke aspecten in de waardering relevant zijn en hoe de onderlinge afweging plaatsvindt,


is uiteraard een zaak waarbij subjectieve factoren een rol spelen. Ook culturele aspecten zijn daarbij van belang. De vrijheid die de vermogensbeheerder heeft wordt vastgelegd in de overeenkomst die hij met zijn opdrachtgever sluit (of in het prospectus in het geval van een beleggingsfonds). De rapportage vindt op dezelfde manier plaats, maar er is speciale aandacht voor de financiële gevolgen van het hanteren van die duurzaamheidscriteria. Het traceren daarvan is evenwel vaak niet eenvoudig.

Conclusie

Waar voorheen het behalen van financieel rendement het voornaamste doel was van investeren, is tegenwoordig het creëren van maatschappelijke impact minstens zo belangrijk. Ook bij institutionele beleggers wordt dit steeds meer gemeengoed. Bent u van plan een investering te doen, bedenkt u dan welk doel u - naast het behalen van financieel rendement voor ogen heeft. Op die manier heeft u concrete handvatten bij het selecteren van organisaties die passen bij uw doelstellingen.


Interview: Social Impact Ventures NL - Over investeren in social enterprises Social Impact Ventures NL (Social IV NL) biedt groeikapitaal en venture assistance [ondersteuning en begeleiding in het ondernemen] aan Nederlandse social enterprises die willen opschalen. Social enterprises zijn ondernemingen die marktgerichte oplossingen bieden voor sociale of milieuvraagstukken, oftewel: ze combineren duurzame maatschappelijke impact met een gezond businessmodel. Onder de investeerders van Social IV NL bevinden zich Nederlandse ondernemers, families en instituten die geloven in de kracht van ondernemerschap voor een betere toekomst in Nederland. Het zijn investeerders die willen bewijzen dat - en ondertussen willen leren hoe rendement en impact hand in hand gaan.

Waarom kiezen voor impact investing en niet voor ‘regulier’ beleggen?

De oprichters van Social IV NL, Willemijn Verloop en Machtelt Groothuis, zagen dat sociaal ondernemers in Nederland zeer moeilijk aan groeikapitaal konden komen, terwijl er voldoende kapitaal in de markt was. De twee werelden van investeerders en sociaal ondernemers kennen elkaar vaak niet goed en spreken evenmin elkaars taal. Binnen de traditionele investeringswereld draait het veelal alleen om geld en niet maatschappelijke impact. Terwijl investeerders daar best in geïnteresseerd zijn. Willemijn en Machtelt besloten hun achtergrond in privaty equity & social enterpreneurship te combineren en de best practises uit beide werelden samen te brengen tot het eerste private investeringsfonds speciaal voor Nederlandse social enterprises.

Wat is de doelstelling van Social IV NL?

‘Het doel van Social IV NL is tweeledig,’ vertelt Helmer Schukken, partner bij Social IV NL. ‘Ten eerste willen we sociale ondernemingen helpen groeien en grote impact op de samenleving maken. Dat doen we door als investeringsfonds uitsluitend in sociale ondernemingen te investeren. Dat zijn bedrijven die een maatschappelijk probleem oplossen voor mens of planeet en op commerciële basis opereren. We beperken onze investeringen tot Nederlandse bedrijven die al een aantal jaar omzet draaien, dus geen start-ups.’ De secundaire doelstelling van Social IV NL is volgens Schukken om te laten zien dat je met investeringen zowel rendement als impact kunt realiseren: ‘Nederland loopt op dit gebied nog achter in de wereld en in Europa, vooral ten opzichte van Engeland. Institutionele


investeerders en beleggers weten nog niet in welk hokje ze impact investing moeten plaatsen en wat het hen kan bieden.’ Hier wil Social IV NL verandering in brengen.

Hoe komt Social IV NL in contact met investeerders?

Schukken: ‘We hebben op dit moment elf miljoen euro in beheer, afkomstig van acht investeerders. Dit zijn met name welvarende families en ondernemers, en een enkele institutionele belegger. Deze investeerders zijn vrijwel allemaal via het eigen netwerk bij ons terechtgekomen. Het is nu vooral een groep die al bekend was met het fenomeen impact investing.’ ‘Doel is natuurlijk dat dit fenomeen bekender wordt en dat het netwerk verder zal groeien. Ook vinden wij het van belang om in de toekomst meer institutionele beleggers te betrekken, vanwege onze secundaire doelstelling. Wij hopen in het komend half jaar nog een institutionele belegger te betrekken en in totaal ongeveer 30 miljoen euro te kunnen investeren.’

Wat kunnen investeerders bijdragen en wat levert het hen op? Schukken: ‘Sociale investeerders investeren niet alleen om hun geld goed weg te zetten, maar vooral omdat ze impact willen maken. Bovendien vinden ze het leuk om met sociaal ondernemers bezig te zijn en met hen in contact te zijn en willen ze leren hoe impact-bewust investeren werkt. Het is een relatief nieuw fenomeen, dus ze zoeken antwoorden op vragen als: hoe stuur je hier op? Wat voor prestatiedoelstellingen heb je voor wat betreft die impact? En hoe zet je die af tegen normale rendementsdoelstellingen?’

‘Dergelijke discussies vinden impact-investeerders leuk. We roepen onze investeerders daarom minstens twee keer per jaar bijeen in onze zogenoemde ‘investors circle’. Daar leren de ondernemers van de investeerders maar ook andersom.’ ‘Qua rendement richten we ons op percentages waar reguliere venture-fondsen zich ook op richten: een rendement tussen de vijf en zeven procent na alle kosten op fondsniveau. Dat klinkt misschien laag - reguliere fondsen hebben het vaak over vijftien en twintig procent - maar het rendement dat reguliere fondsen noemen is slechts een streefcijfer dat graag naar buiten wordt gebracht. Als je naar de realiteit kijkt, komt het rendement vaak een stuk lager uit. Wij denken dan ook dat wij een heel fair rendement nastreven.’


Wat zijn investeringscriteria in de selectie van social enterprises?

Schukken: ‘Naast de voorwaarden die ik eerder noemde, is de grootste afweging de ondernemer zelf. In ons team hebben we veel venture capital-kennis en -ervaring. Met het team kijken we naar de ondernemers en de organisatie. Zijn ze intrinsiek gedreven om er een succes van te maken en impact te maken? En is die impact ook daadwerkelijk verankerd in de statuten en missie van het bedrijf?’ ‘We kijken daarnaast naar bedrijven die niet honderd procent afhankelijk zijn van overheidsinkomsten. Ze mogen wel deels subsidie ontvangen, maar ze moeten vooral vrije markt-inkomsten weten te genereren. Ze mogen verder niet kapitaalintensief zijn, dus geen vastgoed en fabrieken.’ ‘Tot slot krijgt natuurlijk groei aandacht: het moeten schaalbare modellen zijn waarbij de impact kwantitatief te meten is en waarbij groei van impact en business hand in hand gaan. Dat noemen we ‘alignment’. We zijn op zoek naar cases waar je niet de afweging moet maken tussen meer impact of meer financieel rendement. Meer omzet moet automatisch zorgen voor meer impact.’ De zes segmenten waar Social IV NL naar kijkt zijn: clean-tech, bio-systems, economic development, civic engagement, onderwijs en gezondheidszorg. De vertegenwoordiging van social enterprises is redelijk gelijk verdeeld over deze sectoren, met een kleine minderheid in onderwijs en gezondheidszorg. Schukken: ‘We hebben de afgelopen twee jaar zo’n 700 bedrijven gescreend, en hebben nu net twee investeringen gedaan. We zien heel veel bedrijven komen, er is een enorme groei in de markt. De pipeline ziet er goed uit.’

Wat zijn recente voorbeelden?

Schukken: ‘Taxi Electric vind ik een mooi voorbeeld. Een taxibedrijf dat voormalig WW’ers van 50+ als chauffeurs aanneemt en taxi’s biedt die volledig

elektrisch rijden. Zo hebben ze impact op twee assen: sociaal en ecologisch. Ze richten zich op de zakelijke markt en bieden een nette, schone auto die op tijd is, en een goede service door een man in pak die de deur voor je openhoudt.’ ‘Naast dat we geld investeren in Taxi Electric, zitten we ook bijna wekelijks bij ze op de werkvloer om te helpen met zaken waar een bedrijf in de groei tegenaan loopt. Denk aan het vastleggen van processen, het aannemen van middenmanagement en het opzetten van governance-structuren. We helpen ze ook na te denken over de langetermijnstrategie, groeimodellen en het kwantificeren van impact.’ ‘Een tweede voorbeeld is Afval Loont. Een consumerto-business-bedrijf dat gescheiden inzameling van afval stimuleert door deelnemers een vergoeding te geven voor het door hen ingeleverde afval. De consument is in dit model dus de leverancier van grondstoffen.’ ‘Afval Loont heeft inzamelpunten in gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid, zoals hoogbouwwijken, waar je geen plek hebt voor gescheiden inzameling en waar mensen thuis geen ruimte hebben om papier, plastic, groen en staal te scheiden. Deze inzamelpunten worden bemand door mensen met een arbeidsbeperking. Afval Loont betrekt ook scholen, sportclubs en bingo-clubs in de wijk en zet ze als ambassadeurs in.’ ‘Consumenten kunnen ervoor kiezen het geld niet naar de eigen rekening te laten storten, maar naar bijvoorbeeld de voetbalclub, om gezamenlijk te sparen voor een nieuwe dug-out. Zo zorgen ze dat groepen aan de slag gaan met afvalinzameling. Afval Loont is op dit moment actief op vier locaties in de gemeente Rotterdam en Barendrecht en is druk met uitbreiding bezig. Het uiteindelijke doel is om zoveel mogelijk mensen te overtuigen dat afval waarde heeft en een gedragsverandering te creëren en daarmee bij te dragen aan grote CO2 besparingen.’

Dit is het vijfde onderwerp in de reeks ‘Familie en vermogen in bedrijf’. Gedurende het jaar volgen meer onderwerpen rondom familievermogen, zie pwc.nl/familiebedrijven. Onderwerpen waarover u niet vroeg genoeg in gesprek kunt gaan met uw familieleden en adviseurs.

Voor meer informatie: Renate de Lange-Snijders 088 792 39 58 Wineke Haagsma 088 792 54 24



Familie en vermogen in bedrijf

Recommend Documents