Ziekteverzuim In het Agrarisch en Groen Bedrijf

Ziekteverzuim In het Agrarisch en Groen Bedrijf Jaaroverzicht 2012

Uitgevoerd voor OWM SAZAS

___________________________________________________________________________ Stigas, mei 2013 A. de Rooij, medisch adviseur E. de Graaff, medewerker Service- en Contractmanagement Ó Stigas Versie 3.0

2

Inhoudsopgave Samenvatting………………………………………………………………………………………………… 1. Inleiding………………………………………………………………………………………………………. 2. Ziekteverzuim agrarische en groene sectoren……….………………………………………………….. 2.1 Omvang verzuim in absolute getallen……………………………………………………………………. 2.2 Ziekteverzuimpercentage 2012………………………………...…………………………………………. 2.3 Meldingsfrequentie………………………………………………………………………………………….. 2.4 Gemiddelde verzuimduur…………………………………………………………………………………... 3. Nadere analyse ziekteverzuim…………………………………………………………………………….. 3.1 Verzuim per agrarische bedrijfstak………………………………………………………………………... 3.2 Verzuim naar grootte van het bedrijf……………………………………………………………………… 3.3 Verzuim naar ziektebeeld………………………………………………………………………………….. 3.4 Kort-en langdurig ziekteverzuim……….………………………………………………………………….. 3.5 Verzuim naar leeftijd…………….………………………………………………………………………….. 4. Het tweede ziektejaar…..…………………………………………………………………………………... 4.1 Ontwikkeling tweedejaars ziekteverzuimpercentage……………….…………………………………. 5. Bedrijfsongevallen…………….……………………………………………………………………………... 5.1 Ziekteveruim als gevolg van een bedrijfsongeval………………………………………………………... 6. Arbeidsgebonden factoren in relatie tot bedrijfstak jaar 2012………………………………………….. 7. Conclusies en aanbevelingen……………………………………………………………………………… Bijlage 1: Samenstelling sectoren…………………………………………………………………………………….. Bijlage 2: Definities kengetallen ziekteverzuim……………………………………………………………………… Bijlage 3: Definitie vangnetgevallen (recht op ziekengeld)………………………………………………………… Bijlage 4: Overige tabellen…………………………………………………………………………….……………….

4 5 6 6 6 8 9 10 10 11 12 13 13 15 15 16 16 17 18 20 20 20 21

3

SAMENVATTING Het verzuimpercentage (eerste plus tweedejaarsverzuim) stijgt in 2012 gering van 3,78% naar 3,82%, berekend volgens de CBS-standaard. Het eerstejaars verzuim daalde licht en het tweedejaarsverzuim nam met een tiende procent toe. De stijging gedurende de afgelopen jaren lijkt daarmee afgevlakt te worden. Het ziekteverzuimpercentage in Nederland bedroeg 4,0% in 2012. De meldingsfrequentie (MF), het gemiddeld aantal ziekmeldingen per werknemer in 2012, bedroeg 0,28. In 2011 was deze 0,30. De meldingsfrequentie is laag. Overigens moet bedacht worden dat minder ziekmeldingen bij een gelijkblijvend verzuim automatisch een toename van de gemiddelde verzuimduur tot gevolg heeft De duur van het ziekteverzuim neemt fors toe met het stijgen van de leeftijd. Verzuim van de leeftijdscategorie t/m 25 jaar duurt gemiddeld ruim drie weken, verzuim van de leeftijdscategorie 36 – 45 jaar gemiddeld vier weken en verzuim in de categorie ouder dan 56 jaar gemiddeld zes weken.

4

1.

INLEIDING

Voor u ligt de ziekteverzuimanalyse over het kalenderjaar 2012. In deze analyse vindt u de kengetallen ziekteverzuim van de agrarische en groene sectoren. De verzuimanalyse heeft als doel trends te ontdekken zodat tijdig actie genomen kan worden op de juiste onderwerpen. De analyse is geen boekhoudprogramma om schade te berekenen omdat uitgegaan wordt van kalenderdagen (het weekend wordt meegerekend) en van fulltime werk. Hierdoor is vergelijking met de landelijke CBS overzichten mogelijk. In 2012 was Stigas in staat om veel werknemers tijdens hun ziekte terug te begeleiden naar werk. De werkgever is verantwoordelijk voor dit hele proces en Stigas medewerkers ondersteunden en adviseerden hierbij. Werkgevers hebben deze begeleiding en de gederfde loonkosten verzekerd bij SAZAS. SAZAS heeft er alle belang bij dat dit kosteneffectief gebeurt. Dit jaarverslag geeft een beeld hoe de sector dit uitvoerde. Extra aandacht is besteed aan het gedeeltelijk herstel en terugkeren naar werk. De sector Land en Tuinbouw valt in Nederland op om zijn lage verzuimpercentage. In uitgaven van de overheid komt dit geregeld naar voren.

Directe kosten van verzuim in Nederland ruim 12,6 miljard, meeste verzuim bij de overheid. 12 april 2012

Op 19 maart 2012 is op de website van het ministerie SZW het onderzoek verschenen van het door TNO uitgebracht over het ziekteverzuim in Nederland in 2010. Het rapport geeft een goed beeld van ontwikkelingen in het verzuim, verschillen tussen sectoren, invloed op verzuim van opleiding, leeftijd, soort werk en levensstijl en is verplichte leesstof voor iedereen die serieus met verzuim bezig is. Een aantal conclusies uit het rapport zijn: · Verzuimpercentage en gemiddelde verzuimduur zijn in 2010 iets hoger dan in voorgaande jaren. De verzuimfrequentie is gelijk gebleven. De kosten van verzuim (het verzuimpercentage maal de loonsom van BV Nederland) zijn 12,6 miljard; · De helft van de werknemers heeft niet verzuimd; · Er zijn grote verschillen tussen sectoren en beroepsgroepen, zowel in verzuimpercentage, verzuimfrequentie als in verzuimduur. Landbouw en visserij is de sector met het laagste verzuimpercentage (2,5%). openbaar bestuur scoort het hoogst (5,3%). Het verzuimpercentage is de uitkomst van verzuimfrequentie en verzuimduur. In de bouw verzuimen werknemers niet vaak, maar wel lang. In het onderwijs is het net andersom (veel verzuimgevallen, maar van korte duur). · Van alle verzuimers is 58% binnen een week weer aan het werk, 87% werkt binnen 4 weken weer en na 26 weken is 98% weer hersteld. · In 23% van de verzuimgevallen is de oorzaak van het verzuim geheel of gedeeltelijk in het werk gelegen. De belangrijkste werkfactoren zijn conflicten, werkdruk of fysiek zwaar werk . · De invloed van leefstijl op verzuim is niet zo groot. Roken en overgewicht leveren geen significante verschillen op.

5

2.

ZIEKTEVERZUIM AGRARISCHE EN GROENE SECTOREN

Op basis van ‘datum ziekmelding’, ‘datum herstelmelding’, en ‘de personele sterkte’ worden drie kengetallen berekend: het ziekteverzuimpercentage, de meldingsfrequentie en de gemiddelde verzuimduur. Uitgegaan wordt van een maximale verzuimduur van twee jaar en van 365 kalenderdagen per jaar. Bij een schrikkeljaar zoals in 2012 is uitgegaan van 366 kalenderdagen. De verzuimcijfers worden berekend exclusief ‘werknemers in de vangnetregeling’ (zwangere) en conform de CBS-standaard. Deze gaat uit van kalenderdagen. In bijlage 2 vindt u de definities van de kengetallen. 2.1

OMVANG VERZUIM IN ABSOLUTE GETALLEN

2011 Verzuimde kalenderdagen 552.866

2011 Beschikbare kalender (werknemer)dagen 14.600.274

2012 Verzuimde kalenderdagen 508.656

2012 Beschikbare kalender (werknemer)dagen 13.322.989

In 2012 bedroeg het totale aantal verzuimde dagen van de bij SAZAS aangesloten bedrijven 508.656 kalenderdagen (82% eerstejaars en 18% tweedejaars verzuimdagen). In 2011 was dat 552.866 (83% eerstejaars en 17% tweedejaars ziektedagen). Het gemiddeld aantal bij SAZAS verzekerde kalenderdagen in 2012 ligt 9,9% lager dan dat van 2011. 2.2

ZIEKTEVERZUIMPERCENTAGE 2012

Het verzuimpercentage is het percentage werkbare dagen, dat verloren is gegaan wegens ziekteverzuim. Tabel 1 toont het eerste- en tweedejaars ziekteverzuimpercentage over 2012. Tabel 1: Ziekteverzuim agrarische en groene sectoren eerste plus tweede ziektejaar 2009 2010 2011 Agrarische sector 1e ziektejaar 3,0% 3,1% 3,1% Agrarische sector 2e ziektejaar 0,5% 0,6% 0,6% Agrarisch totaal 3,5% 3,7% 3,8% e Nederland 1 ziektejaar*) 4,1% 4,2% 4,2%

2012 3,1% 0,7% 3,8% 4,0%

*) Bron: CBS / Jaarenquête Ziekteverzuim en Kwartaalenquête Ziekteverzuim. CBS neemt alleen het eerstejaars ziekteverzuim waar op basis van een steekproef. Bedrijven met 200 werknemers of meer vallen altijd binnen de steekproef.

Het verzuimpercentage (eerste plus tweedejaarsverzuim) stijgt licht van 3,78% naar 3,82% (afgerond 3,8%), berekend volgens de CBS-standaard. Het verzuim in het eerste ziektejaar daalde licht, in het tweede ziektejaar was er een geringe stijging. Figuur 1: Verzuim agrarisch t.o.v. Nederland Verzuim agrarisch t.o.v. Nederland

Verzuimpercentage 1e ziektejaar

4,5% 4,0% 3,5% 3,0%

Agrarische s ector 1e ziektejaar

2,5% 2,0%

Nederland 1e ziektejaar

1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 2008

2009

2010

2011

2012

Verzuimjaar

6

Niet loonvormende therapeutische activiteiten worden geteld als ziekteverzuim. Zodra activiteiten wel loonwaarde krijgen moet de werkgever dit doorgeven aan SAZAS als percentage deelherstel. Een analyse, gericht op beheersing van de schadelast en waarbij gerekend wordt in gedeeltelijke kalenderdagen, toont een lichte daling van het verzuimpercentage van ca. 3,25% naar 3,20%. Het ziekteverzuim van de bij SAZAS aangesloten bedrijven is laag in vergelijking met andere industriële sectoren. Ook in de cijfers van het CBS scoort de sector goed in verhouding tot andere sectoren in Nederland, zo blijkt uit onderstaand overzicht van het CBS. Bij het verzuimcijfer voor Landbouw, bosbouw en visserij moet wel de volgende kanttekening worden geplaatst. Het CBS stelt eigen cijfers vast uit de agrarische sector en sector visserij en maakt geen gebruik van de SAZAS cijfers om reden dat gelegenheidswerkers en scholieren niet in het bestand zitten. De door CBS gepresenteerde cijfers betreffen alleen het eerstejaars ziekteverzuimpercentage. Het eerstejaars ziekteverzuimpercentage wordt bepaald aan de hand van een steekproef. De populatie Landbouw, bosbouw en visserij bestaat uit zo’n 16.000 bedrijven. Hiervan zijn 900 bedrijven geselecteerd voor de steekproef. Bedrijven met 200 werknemers of meer vallen altijd binnen de steekproef van CBS. Onderwerpen

Ziekteverzuimpercentage 2008* 2009* 2010* 2011* 2012*

Perioden % Bedrijfskenmerken (SBI 2008) A-U Alle economische activiteiten 4,1 4,1 4,2 4,2 4,0 A Landbouw, bosbouw en visserij 2,3 2,7 2,6 3,0 2,8 B-F Nijverheid en energie 4,7 4,8 4,8 4,9 4,7 G-N Commerciële dienstverlening 3,4 3,3 3,5 3,4 3,2 O-U Niet-commerciële dienstverlening 5,1 5,0 5,0 5,1 4,9 © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 2-5-2013

2.3

MELDINGSFREQUENTIE

De meldingsfrequentie (MF), ook wel verzuimfrequentie genoemd, is het gemiddeld aantal ziekmeldingen per werknemer. In 2012 bedroeg deze 0,28. In 2011 was deze 0,30. De meldingsfrequentie is laag. De werkelijke meldingsfrequentie zal in de agrarische sector wat hoger liggen omdat werkgevers niet alle ziektegevallen doorgeven. Figuur 2: Meldingsfrequentie per kwartaal 2010-2012 0,5

Meldingsfrequentie

0,4

0,3

2010 2011 2012

0,2

0,1

0,0 kwartaal 1

kwartaal 2

kwartaal 3

kwartaal 4

7

De meldingsfrequentie in 2012 is de laagste in deze reeks van 2010-2012. Het is waarschijnlijk dat het snelle contact na de verzuimmelding vanuit de verzuimdesk hieraan bijdraagt. Ook is bekend dat in economisch moeilijke tijden de meldingsfrequentie afneemt. 2.4 GEMIDDELDE VERZUIMDUUR e

De gemiddelde verzuimduur 1 ziektejaar is in 2012 met 1,9 kalenderdagen gestegen ten opzichte van 2011. Het betreft hier zoals gebruikelijk de beëindigde ziektegevallen. De totale verzuimduur (eerste plus tweede ziektejaar) van de afgeronde verzuimgevallen komt uit op een gemiddelde van 48,6 kalenderdagen (2011 46,2 kalenderdagen en 2010 43,5 kalenderdagen). Inclusief deelherstel komt de gemiddelde verzuimduur over het eerste plus tweede ziektejaar uit op 40,8 kalenderdagen (2011 39,7 kalenderdagen en 2010 37,8 kalenderdagen). Het betreft hier dus slechts een geringe stijging van de gemiddelde verzuimduur t.o.v. 2011. In paragraaf 4 van deze rapportage wordt verder ingegaan op langdurig zieke werknemers. Figuur 3: Verzuimduur in kalenderdagen naar leeftijd

Ziekteduur naar leeftijd in het eerste ziektejaar 50

Gemiddelde ziekteduur

45 40 35 30

2010

25

2011

20

2012

15 10 5 0 t/m 25 jaar

26 – 35 jaar

36 – 45 jaar

46 – 55 jaar

56 jaar en ouder

De verzuimduur in bijna alle leeftijdscategorieën is toegenomen. Hoe ouder de werknemers, hoe langer de verzuimduur. Opvallend is de stijging van de gemiddelde verzuimduur over het eerste ziektejaar in de leeftijdscategorie t/m 25 jaar van 21,5 in 2011 naar 26,4 kalenderdagen in 2012. (2010 23,1 kalenderdagen). Het betreft hier een gering aantal ziekmeldingen waarbij er een toename was van het aantal ernstige ongevallen in deze groep. In 2012 waren dit er 25 en in 2011 waren dit er 18. Verzuim van de leeftijdscategorie t/m 25 jaar duurt gemiddeld ruim drie weken, verzuim van de leeftijdscategorie 36 – 45 jaar gemiddeld vier weken en verzuim in de categorie ouder dan 56 jaar gemiddeld zes weken. Werknemers in de twee oudste leeftijdscategorieën hebben in 2011 en 2012 meer problemen om terug aan de slag te gaan. Dit kan doordat de eigen werkgever minder mogelijkheden heeft om aangepast werk aan te bieden. Verder is werk vinden bij een andere werkgever (spoor 2) door de economische crisis ook moeilijker in 2011 en 2012. Bijna 28% van de bij SAZAS aangesloten werkgevers heeft minder dan 4 werknemers in dienst en circa 50% van de bij SAZAS aangesloten werkgevers heeft minder dan 9 werknemers in dienst. De mogelijkheden om aangepast werk aan te bieden zijn dus beperkt. Het aanpassen van werk voor een werknemer betekent vaak zwaarder werk voor de collega’s.

8

3.

NADERE ANALYSE ZIEKTEVERZUIM

3.1

VERZUIM PER AGRARISCHE BEDRIJFSTAK ste

Hieronder wordt een overzicht gegeven van het 1 voor zover bij SAZAS aangesloten.

jaars ziekteverzuim van de belangrijkste agrarische deelsectoren,

Tabel 2: Ziekteverzuim eerste ziektejaar agrarische deelsectoren in 2010, 2011 en 2012 SAZAS Ziekteverzuimpercentage Meldingsfrequentie 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2,9% 2,7% 2,8%ä 0,24 0,23 0,20æ Mechanisch loonwerk 3,2% 3,4% 3,1%æ 0,28 0,26 0,26à Glastuinbouw 3,1% 3,0% 2,9%æ 0,26 0,26 0,24æ Veehouderij 3,7% 4,1% 3,9%æ 0,46 0,48 0,45æ Hoveniers, groenvoorziening 3,8% 4,1% 2,6%æ 0,19 0,19 0,18æ Paddenstoelenteelt 2,9% 2,5% 2,5%à 0,26 0,24 0,24à Akkerbouw 2,3% 2,5% 2,2%æ 0,17 0,20 0,17æ Bollenteelt 3,5% 3,2% 3,0%æ 0,41 0,41 0,36æ Bollenhandel 1,2% 1,1% 1,2%ä 0,09 0,07 0,10ä Fruitteelt 2,8% 2,5% 3,1%ä 0,22 0,23 0,26ä Gemengd bedrijf 4,7% 4,5% 4,9%ä 0,57 0,67 0,54æ Bos en Natuur 2,1% 2,0% 2,0%à 0,14 0,15 0,11æ Vollegrondsteelt 2,3% 2,5% 2,3%æ 0,24 0,23 0,18æ Boomkwekerijen 4,4% 4,1% 4,5%ä 0,50 0,47 0,51ä Bedrijfsverzorging 4,9% 4,2% 5,7%ä 0,67 0,37 0,48ä Overige bedrijven 3,1% 3,2% 3,1%æ 0,32 0,30 0,28æ Totaal

Ziekteverzuimduur 2010 2011 2012 31,2 29,9 34,5ä 29,0 34,1 32,1æ 31,4 32,1 34,1ä 21,9 22,6 24,6ä 42,9 45,5 35,9æ 26,8 23,3 29,5ä 38,3 31,9 32,1ä 22,2 23,5 24,3ä 42,6 31,6 34,7ä 34,1 29,0 32,1ä 24,8 21,0 26,9ä 33,3 37,4 45,2ä 28,3 31,6 37,2ä 21,2 24,5 22,8æ 20,0 29,3 35,2ä 26,2 28,1 30,0ä

De Fruitteelt heeft het laagste verzuimpercentage in 2012 (1,2%). Het hoogste ziekteverzuimpercentage komt voor bij de Overige bedrijven (5,7%), gevolgd door Bos en Natuur (4,9%) en de Bedrijfsverzorging (4,5%). Het ziekteverzuim in de grotere sectoren zoals Glastuinbouw en Hoveniers, groenvoorziening valt in 2012 lager uit dan in 2011. 3.2

VERZUIM NAAR GROOTTE VAN HET BEDRIJF

Hoe groter het bedrijf hoe hoger het verzuim. Dit is ook een landelijk beeld in andere sectoren. Een verklaring voor het lagere verzuim in de kleinere bedrijven wordt gezocht in sociale controle, binding met het bedrijf, variatie van het werk. Daarentegen hebben grotere bedrijven meer mogelijkheden om werknemers aangepast werk aan te bieden waardoor terugkeer naar werk gemakkelijker kan plaatsvinden. Bedrijven met een structureel hoog verzuim doen mee met het project Verzuim onder de Duim 2013. Het hoogste punt van de groene curve van figuur 3 is nu ruim 8%. Dit lag in 2011 op 7% en in 2010 op 6%. Deze bedrijven krijgen extra aandacht vanuit Stigas en SAZAS in de vorm van overleg en advisering.

9

ste

Figuur 4: Ziekteverzuimpercentage 1

ziektejaar en meldingsfrequentie naar grootte van het bedrijf in 2012*)

9,0

ZVP en MF

8,0 7,0 6,0 zvp

5,0 4,0

mf

3,0 2,0 1,0

er s w

20 0-

19 9 10 0-

49 9

w

er

kn

em er

er k

kn

ne

em

er s

s m

er

s 9 50 -9

w 9 20 -4

w

er k

ne

m

er m ne er k w

9 -1 10

5-

er

s

s er em kn we r

9

w 24

1

w

er

er kn

kn

em

em

er

s

er

0,0

Aantal werknemers *) Berekening op basis van het gemiddeld aantal werknemers in 2012, definitie zie bijlage 2. De CBS-indeling naar bedrijfsgrootte is gehanteerd. .

3.3

VERZUIM NAAR ZIEKTEBEELD

Uit het oogpunt van preventie is het belangrijk om inzicht te hebben in de gezondheidsklachten die leiden tot ziekteverzuim. Kortdurend verzuim komt doorgaans niet bij de bedrijfsarts en krijgt daardoor geen diagnosecode. Figuur 5 en tabel 3 laten zien hoe het verzuimpercentage van 3,1% is opgebouwd. Het gaat niet om een onderlinge verhouding van de ziektebeelden maar om het aantal ziektedagen dat elke diagnose heeft gekost. Klachten aan rug en ledematen bepalen voor 43,6% het totale verzuim. (2011, 42,3%) In onderstaande figuur en in tabel 3 wordt uitgebeeld wat het aandeel is van elke diagnose groep aan het ziekteverzuim percentage. Psychisch stijgt jaarlijks licht.

1,40% 1,20% 1,00%

2010

0,80%

2011

0,60%

2012

0,40% 0,20% Andere diagnoses

Luchtwegen

Hartvaatstelsel

Psychisch

Rugklachten

0,00% Overige klachten bewegingsapparaat

Ziekteverzuimpercentage 1e ziektejaar

Figuur 5: Ziekteverzuim naar diagnose 2010 - 2012

10

ste

Tabel 3: Opbouw ziekteverzuimpercentage 1 ziektejaar naar diagnose in 2012 Diagnoses Ziekteverzuimpercentage % Dagen 0,97% Overige klachten bewegingsapparaat 31,2% 0,39% Rugklachten 12,4% 0,45% Psychisch 14,3% 0,22% Overige diagnoses 7,2% 0,12% Hartvaatstelsel 3,9% 0,11% Zenuwstelsel 3,5% 0,11% Spijsvertering 3,5% 0,08% Urinewegen 2,5% 0,06% Luchtwegen 1,8% 0,61% Geen diagnose 19,6% Totaal 3,12% 100,0%

% Gevallen 10,2% 4,3% 4,9% 2,8% 1,0% 1,1% 1,3% 0,8% 0,7% 72,9% 100,0%

43,6% van alle ziektedagen in het eerste ziektejaar hebben te maken met klachten aan rug en ledematen. Dit onderstreept het belang van het tijdig inzetten van ergonomische hulpmiddelen, het doorbreken van het machogedrag bij zwaar lichamelijk werk, het bewust maken van jonge medewerkers, het motiveren van middenkader om toe te zien op naleving, het belang van voorlichting en van het gericht werkplekonderzoek en –advies op het moment dat fysieke klachten de oorzaak zijn van het (dreigend) verzuim. 3.4

KORT- EN LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM

12,9% van alle ziektegevallen duurden langer dan 13 weken (2011 12,3%) en maakten samen 76,7% (2011 75,1%) van alle verzuimde dagen uit. 3,3% van de ziektegevallen is langer dan 52 weken arbeidsongeschikt. (2011 3,0%) Figuur 6: Percentage kort en langdurig verzuim in 2012 Kort en langdurend verzuim 70,0% 60,0% 50,0% 40,0%

% Dagen

30,0%

% Gevallen

20,0% 10,0% 0,0% Tot 2 weken 2-6 weken

>6-13 weken.

>13-35 weken

>35-52 weken

> 52 weken

Een relatief kleine groep bepaalt een groot deel van de verzuimdagen. Van belang is daar veel begeleiding en reintegratie mogelijkheden aan te wijden. Een grote groep met kort verzuim heeft weinig invloed op de totale ziektecijfers maar is erg storend voor het werkproces op het bedrijf.

11

3.5

VERZUIM NAAR LEEFTIJD

Het hoogste ziekteverzuimpercentage en de langste verzuimduur zijn te vinden in de leeftijdscategorie vanaf 56 jaar en ouder (5,3%). In tabel 4 en figuur 7 wordt dit weergegeven. In verband met langer doorwerken en een eventuele vergrijzing wordt aandacht voor vitaliteit en leeftijdsbewust personeelsbeleid steeds belangrijker. Tabel 4: Verzuim naar leeftijd in 2012*) Gemiddelde verzuimduur Leeftijd 2011 2012 26,4 t/m 25 jaar 21,5 22,7 26 – 35 jaar 24,2 30,3 36 – 45 jaar 27,7 32,7 46 – 55 jaar 31,0 43,4 56 jaar en ouder 41,1

Meldingsfrequentie 2011 2012 0,19 0,17 0,33 0,31 0,34 0,32 0,34 0,35 0,30 0,30

Ziekteverzuimpercentage 2011 2012 1,4% 1,3% 2,5% 2,9% 3,5% 3,5% 4,4% 4,2% 5,3% 5,3%

*) De leeftijdverdeling is gebaseerd op de leeftijd aan het eind van de verslagperiode.

Figuur 7: Eerstejaars ziekteverzuimpercentage naar leeftijd in 2011 en 2012

Eerstejaars ziekteverzuimpercentage

Eerstejaars ziekteverzuimpercentage naar leeftijd 6,00% 5,00% 4,00% 2011

3,00%

2012

2,00% 1,00% 0,00% t/m 25 jaar

26 – 35 jaar

36 – 45 jaar

46 – 55 jaar

56 jaar en ouder

Bij vergrijzing zal het ziekteverzuim stijgen. Van de totale SAZAS populatie is in 2012 10,4% van de werknemers 56 jaar en ouder. In 2011 was dat 10,1% en 2010 bedroeg dat 9,9%. De cijfers over de leeftijdsverdeling vindt u in bijlage 4 tabel 15. De gemiddelde leeftijd van de SAZAS verzekerde werknemers komt zowel in 2011 als 2012 uit op 37 jaar. In 2010 was dat 36,7 jaar en 2009 36,3 jaar.

12

Figuur 8: Leeftijdsverdeling werknemers per deelsector in 2012 Leeftijdsverdeling werknemers per deelsector 100% 90% 80% 70%

56 jaar en ouder

60%

46 - 55 jaar

50%

36 - 45 jaar

40%

26 - 35 jaar

30%

t/m 25 jaar

20% 10% Totaal

Overige bedrijven

Bedrijfsverzorging

Boomkwekerijen

Vollegrondsteelt

Bos en Natuur

Gemengd bedrijf

Fruitteelt

Bollenhandel

Bollenteelt

Akkerbouw

Paddestoelen

Hoveniers, groenv.

Veehouderij

Glastuinbouw

Mechanisch loon

0%

In figuur 8 wordt de leeftijd van de werknemers per deelsector in 2012 aangegeven. In de Bos en Natuur sector en in de groep ‘overige bedrijven’ (waaronder KI-bedrijven, weefselkweekbedrijven en sorteerbedrijven), werken minder dan 10% jonge werknemers. In deze twee sectoren werken ook relatief gezien meer oudere werknemers. Dit heeft uiteraard zijn invloed op de verzuimcijfers. Aandacht voor leeftijdsbewust personeelsbeleid en de zwaarte van het werk in deze twee sectoren lijkt van groot belang en wordt ook opgepakt door deze sectoren. De cijfers hierover vindt u in bijlage 4 tabel 14.

13

4.

HET TWEEDE ZIEKTEJAAR

In het eerste ziektejaar wordt er alles aan gedaan om werknemers terug te laten keren naar werk. Met als gevolg dat degenen die langer ziek blijven ook kampen met ernstige problemen. Het gaat altijd om complexe situaties. In totaal gaat het om 349 werknemers. Toch gaat 45,3% van hen weer aan de slag in 2012 en bereikten 54,7% van hen einde wachttijd. 27,7% in deze groep was 56 jaar en ouder. Figuur 9: Aantal werknemers in het 2de ziektejaar naar deelsector Werknemers tweede ziektejaar naar deelsector 60 Aantal werknemers

50 40 30

Hersteld in het 2e ziektejaar

20

Ziek tot einde wachttijd

10

M

G la

ec

ha

ni

sc

h s t loo ui n n Ve bo H u ov e en ho w u ie de r rij Pa s/g dd roe e n nv z st o Ak ele ke n rb Bo ou w Bo ll en ll e tee nh lt an d G em Fru e l en itte g e Bo d b lt ed s ri j Vo en ll e Na f g Bo ron tu u om ds r B e kw tee lt e dr ijf ke sv rij O ve erz en rig or g e be ing dr ijv en

0

In alle deelsectoren komen langdurig zieken voor, vooral in de grote sectoren. In de glastuinbouw komt circa 65% van de langdurig zieke werknemers niet meer aan de slag binnen 2 jaar bij de eigen of bij een andere werkgever. 4.1.

ONTWIKKELING TWEEDEJAARS ZIEKTEVERZUIMPERCENTAGE

Tabel 5: Ontwikkeling tweedejaars ziekteverzuimpercentage per deelsector Bedrijfstak 2010 2011 Mechanisch loonwerk 0,44% 0,48% Glastuinbouw 0,70% 0,70% Veehouderij 0,51% 0,54% Hoveniers, groenvoorziening 0,60% 0,63% Paddenstoelenteelt 1,17% 1,16% Akkerbouw 0,58% 0,85% Bollenteelt 0,51% 0,59% Bollenhandel 0,57% 0,90% Fruitteelt 0,24% 0,20% Gemengd bedrijf 0,61% 0,60% Bos en Natuur 0,96% 0,75% Vollegrondsteelt 0,46% 0,74% Boomkwekerijen 0,36% 0,34% Bedrijfsverzorging 0,53% 1,07% Overige bedrijven 0,76% 0,68% Totaal 0,58% 0,63%

2012 0,65%ä 0,85%ä 0,53%à 0,84%ä 1,56%ä 0,69%æ 0,66%ä 0,46%æ 0,25%ä 0,47%æ 0,32%æ 0,55%æ 0,41%ä 0,97%æ 1,25%ä 0,70%ä

Het langdurig verzuim in de sector Bos en Natuur is sinds 2010 het sterkst gedaald van 0,96% naar 0,32% in 2012. Het gaat hierbij om kleine getallen, 7 in 2012. Het totale verzuimpercentage in het 2e ziektejaar is door de jaren heen licht gestegen. 14

5.

BEDRIJFSONGEVALLEN

Soms leiden bedrijfsongevallen tot ziekteverzuim. In de onderstaande overzichten wordt inzicht gegeven in het aandeel dat bedrijfsongevallen hebben op het ziekteverzuim. Dodelijke ongevallen, ongevallen met zelfstandigen en met gezinsleden en ongevallen zonder ziekteverzuim maar met bedrijfsschade vallen hier buiten dit overzicht. 5.1

ZIEKTEVERZUIM ALS GEVOLG VAN EEN BEDRIJFSONGEVAL

Tabel 6: Totaal aantal verzuimgevallen als gevolg van bedrijfsongevallen in 2012 Soort ongeval Doorlopende Bedrijfsongevallen met Totaal aantal lopende verzuimgevallen uit eerste ziektedag in verzuimgevallen in 2012 voorgaande jaren 2012 Bedrijfsverkeersongevallen 4 7 11 Overige bedrijfsongevallen 59 106 165 Totaal 63 113 176 -

In 2012 hebben er in totaal 113 ernstige bedrijfsongevallen met ziekteverzuim, plaatsgevonden. In 2011 waren dat er 124. 8 bedrijfsongevallen uit 2010 bereikten het 2de ziektejaar in 2012. 55 bedrijfsongevallen gebeurden in 2011 maar droegen bij aan het ziekteverzuim in 2012. Deze ernstige bedrijfsongevallen gebeurden in de sectoren zoals in tabel 7 aangeven.

Tabel 7: Aantal lopende en nieuwe bedrijfsongevallen met verzuim per deelsector in 2012 Jaar 2012 Aantal Bedrijfsongevallen Bedrijfstak Mechanisch loonwerk Glastuinbouw Veehouderij Hoveniers, groenvoorz. Paddestoelenteelt Akkerbouw Bollenteelt Bollenhandel Fruitteelt Gemengd bedrijf Bos en Natuur Vollegrondsteelt Boomkwekerijen Bedrijfsverzorging Overige bedrijven Totaal

Doorlopende verzuimgevallen uit voorgaande jaren 8

Meldingen die ontstaan zijn in 2012

13 5 12 1 3 1 1 5 3 2 2 6 1 63

20 8 11 29 2 1 3 3 9 6 3 6 11 1 113

Mechanisch loonwerk valt op door relatief veel bedrijfsongevallen. ste

Het 1 jaars ziekteverzuimpercentage als gevolg van bedrijfsongevallen was 0,14% de Het 2 jaars ziekteverzuimpercentage als gevolg van bedrijfsongevallen was 0,02%.

15

6.

ARBEIDSGEBONDEN FACTOREN IN RELATIE TOT BEDRIJFSTAK JAAR 2012

Door de bedrijfsarts kan worden aangegeven of er sprake is van arbeidsgebonden factoren / vermoedelijke beroepsziekte. In 2012 werden er 341 nieuwe vermoedelijke beroepsziekten geregistreerd. de 39 vermoedelijke beroepsziekten uit 2010 bereikten in 2012 het 2 ziektejaar. 170 ontstonden in 2011 en droegen bij aan het verzuim van 2012. Tabel 9: Aantal lopende en nieuwe arbeidsgebonden factoren met verzuim per deelsector in 2012 Jaar 2012 Arbeidsgebonden factoren Bedrijfstak Mechanisch loonwerk Glastuinbouw Veehouderij Hoveniers, groenvoorz. Paddenstoelenteelt Akkerbouw Bollenteelt Bollenhandel Fruitteelt Gemengd bedrijf Bos en Natuur Vollegrondsteelt Boomkwekerijen Bedrijfsverzorging Overige bedrijven Totaal

Doorlopende verzuimgevallen uit voorgaande jaren 13 43 21 48 3 8 5 6 3 5 5 10 12 9 18 209

Meldingen die ontstaan zijn in 2012 22 70 21 81 6 15 4 9 10 11 16 18 23 12 23 341

In 2011 werden er 387 meldingen gedaan van vermoede beroepsgerelateerde klachten. Het 1ste jaars ziekteverzuimpercentage als gevolg van vermoedelijke beroepsziekte was 0,42% Het 2de jaars ziekteverzuimpercentage als gevolg van vermoedelijke beroepsziekte was 0,09%.

16

7.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ·

Verzuimpercentage: Over de eerste twee ziektejaren ligt het percentage in 2012 op 3,82%. Dit is nagenoeg gelijk aan dat van 2011. Het eerstejaars ziekteverzuim is gemiddeld met 0,03 % gedaald van 3,15% in 2011 naar 3,12% in 2012. Het tweedejaars ziekteverzuim stijgt licht van 0,63% naar 0,70%. Rekening houdend met deelherstel, zakt het percentage in 2012 naar 3,20% (2011 3,25%). De afgelopen jaren is het afspreken van deelherstel met succes gestimuleerd.

·

Tweedejaarsziekteverzuim: Het gaat hier altijd om complexe situaties bij werknemers die in economisch ongunstige tijden weer een werkgever moeten vinden. In totaal gaat het om 349 werknemers. Toch gaat 45,3% (158 werknemers) van hen weer aan de slag in 2012 en bereikten 54,7% (191 werknemers) van hen einde wachttijd.

·

Meldingsfrequentie: De meldingsfrequentie in 2012 is de laagste in de reeks van 2010-2012. Het lijkt waarschijnlijk dat het snelle contact na de verzuimmelding vanuit de verzuimdesk hieraan bijdraagt, maar ook de economische crisis waardoor werknemers zich minder snel ziekmelden. Overigens moet bedacht worden dat minder ziekmeldingen bij een gelijkblijvend verzuim automatisch een toename van de gemiddelde verzuimduur tot gevolg heeft.

·

Complexe zorg: Werkafspraken zijn gemaakt om dreigend langdurig verzuim op tijd bij de bedrijfsarts terecht te laten komen. Vooral verzuim vanwege psychische klachten, burn-out, overspannenheid duurt relatief lang. In onderstaande figuur staat de onderste groene lijn voor deze problematiek.

Bron: Ziekteverzuim in Nederland 2010 Rijksoverheid

17

·

Hoog verzuimende bedrijven: Het verzuimpercentage van vooral de groep grootste bedrijven blijft hoog en is hoger dan in 2011 en 2010. Door middel van de aanpak VerzuimOnderDeDuim wordt intensief aandacht besteed aan verzuimpreventie dat moet leiden tot een lager verzuim in het komende jaar.

·

Bedrijfsongevallen: in 2012 gebeurden er minder ernstige bedrijfsongevallen met verzuim of blijvend letsel tot gevolg. Dit is in lijn met een daling van het aantal dodelijke bedrijfsongevallen in de sector. Belangrijk is aandacht te blijven geven aan de veiligheid op de bedrijven. Hier valt direct ziekteverzuim te voorkomen. Dit wordt ondermeer gedaan bij de risico-inventarisatie, bij voorlichting, op de scholen en in het preventief medisch onderzoek (PMO). Zonder bedrijfsongevallen zou het verzuimpercentage 0,16% lager uit zijn gevallen.

·

Vergrijzing en langer doorwerken: het percentage oudere werknemers (56 jaar en ouder) vertoont de afgelopen drie jaar een licht stijgend beeld. In 2012 was dat 10,4%. In 2011 was dat 10,1% en in 2010 was dat 9,9%. Het is slechts een geringe stijging die wel enige invloed heeft op het ziekteverzuim. Vooral in de leeftijdscategorieën 46 – 55 jaar en 56 jaar en ouder zien wij een toename van het tweedejaars ziekteverzuim van respectievelijk 0,13% en 0,32%. Voor de groep vanaf 56 jaar is afgesproken dat het eerste werkhervattingsgesprek bij ziekteverzuim altijd met de bedrijfsarts zal zijn. Inmiddels is Stigas, ondersteund vanuit ESF-middelen, gestart met het project Werken aan Morgen. Dit project beoogt een bijdrage te leveren aan langer gezond en vitaal doorwerken.

·

Klachten van het bewegingsapparaat: deze blijven het belangrijkste aandeel in het totaal ziekteverzuim, ook bij werkenden op oudere leeftijd. Aandacht voor preventie, onder andere als het gaat om ergonomie, werkhouding, taakroulatie, pauzes en vakantiedagen respecteren, hulpmiddelen en voorlichting blijven belangrijk.

·

Aangepast werk: zo’n 80% van de bedrijven heeft minder dan 4 werknemers in dienst. Hierdoor zijn er weinig mogelijkheden voor ander of aangepast werk binnen het eigen bedrijf. Zoeken naar werk bij een andere werkgever is in deze economische situatie moeilijk.

18

Bijlage 1: Samenstelling sectoren Samenstelling bedrijfstakken naar bedrijfstaknummer: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Mechanisch loonbedrijven: 1413, 1415. Handmatig loonbedrijven: 1414. Glastuinbouw: 1124, 1125, 1129, 1141, 1142. Veehouderij: 1201, 1202, 1203, 1204, 1205, 1206, 1207, 1230, 1231, 1232, 1233, 1240, 1241, 1242, 1243, 1250, 1251, 1252. Hoveniers e.a: 1411, 1430. Paddenstoelenteelt: 1128. Akkerbouw: 1101, 1102, 1103, 1111, 1112, 1113, 1160, 1165, 1169. Bollenteelt/-handel: 1122, 1140. Fruitteelt: 1130 Gemengd bedrijf: 1301, 1302. Bosbouw: 2001. Vollegrondsteelt: 1121, 1126, 1127, 1143. Boomkwekerijen: 1123. Bedrijfsverzorgingsdiensten: 1421. Overige bedrijven: 1145, 1150, 1412, 1420, 1450, 1460, 1465, 1470, 1480, 1501, 5020, 10301, 92701.

Bijlage 2: Definities kengetallen ziekteverzuim Berekeningswijze verzuimcijfers: Het ziekteverzuimpercentage wordt als volgt berekend: Het totaal aantal verzuimde kalenderdagen in de verslagperiode gedeeld door het aantal beschikbare kalenderdagen in de verslagperiode (op basis van het aantal werknemers) x 100. De meldingsfrequentie per jaar wordt berekend door het aantal ziekmeldingen in het verslagjaar te delen door het gemiddeld aantal werknemers in het verslagjaar en dit getal vervolgens te vermenigvuldigen met: het totaal aantal dagen per jaar gedeeld door het totaal aantal dagen in de verslagperiode. (het gemiddeld aantal werknemers wordt berekend door het totaal aantal beschikbare kalenderdagen van alle werknemers samen in de verslagperiode te delen door het aantal dagen in de verslagperiode) De gemiddelde verzuimduur wordt berekend door het totaal aantal afgeronde ziektedagen te delen door het totaal aantal in de verslagperiode beëindigde ziektegevallen. (De afgeronde ziektedagen zijn het totaal aantal verzuimde kalenderdagen per beëindigd ziektegeval).

Bijlage 3: Definitie Vangnetgevallen (recht op ziekengeld of een uitkering via de Wet Arbeid en Zorg) In de volgende situaties bestaat recht op ziekengeld of een uitkering via de Wet Arbeid en Zorg: 1. Bij ziekte als gevolg van zwangerschap of bevalling a. tijdens het reguliere bevallingsverlof (16 weken rond de bevalling); b. als de ziekte tijdens de zwangerschap voor het reguliere bevallingsverlof een direct gevolg is van de zwangerschap; c. als de ziekte na het reguliere bevallingsverlof een direct gevolg is van de zwangerschap of bevalling. 2. Herintredersregeling (artikel 29B Ziektewet) Als een werknemer direct voorafgaand aan een dienstbetrekking als arbeidsgehandicapte wordt aangemerkt, bestaat bij ziekte in een periode van vijf jaar na indiensttreding recht op ziekengeld. 3. Bij ziekte in verband met orgaandonatie. 19

Bijlage 4: Overige tabellen Tabel 11: Trend eerstejaars ziekteverzuimpercentage van ‘overige klachten bewegingsapparaat’ per deelsector in 2010, 2011 en 2012 ZVP overige klachten bewegingsapparaat 2010 0,09%

ZVP overige klachten bewegingsapparaat 2011 0,07%

ZVP overige klachten bewegingsapparaat 2012 0,07%

Glastuinbouw

0,20%

0,18%

0,18%

Veehouderij

0,10%

0,10%

0,10%

Hoveniers, groenvoorz.

0,28%

0,22%

0,21%

Paddenstoelenteelt

0,02%

0,03%

0,01%

Akkerbouw

0,05%

0,03%

0,03%

Bollenteelt

0,04%

0,04%

0,04%

Bollenhandel

0,02%

0,02%

0,02%

Fruitteelt

0,01%

0,01%

0,01%

Gemengd bedrijf

0,04%

0,03%

0,04%

Bos en Natuur

0,03%

0,02%

0,03%

Vollegrondsteelt

0,05%

0,04%

0,05%

Boomkwekerijen

0,07%

0,06%

0,05%

Bedrijfsverzorging

0,06%

0,04%

0,05%

Overige bedrijven

0,09%

0,04%

0,07%

Totaal

1,17%

0,93%

0,97%

Mechanisch loonwerk

Tabel 12: Verzuimde dagen, en gevallen naar duur in 2012 Duurcategorie % Dagen % Gevallen 6,0% 64,4% Tot 2 weken 6,6% 14,2% 2-6 weken 10,6% 8,5% >6-13 weken. 22,0% 7,5% >13-35 weken 12,6% 2,1% >35-52 weken 42,1% 3,3% > 52 weken

20

Tabel 13. Eerstejaars ziektedagen naar diagnosegroep en leeftijd 2012 Percentage eerstejaars ziektedagen jaar 2012 56 jaar en Diagnose t/m 25 jaar 26 – 35 jaar 36 – 45 jaar 46 – 55 jaar ouder 30,25% 24,91% 18,97% 16,68% 13,70% Geen diagnose 6,15% 3,99% 3,73% 3,91% 4,58% Algemeen 1,21% 0,56% 0,30% 0,47% 0,45% Bloed 0,57% 0,42% 3,89% 5,84% 6,25% Hartvaatstelsel 1,98% 0,74% 0,76% 0,80% 1,60% Huid 0,19% 0,20% 0,52% 0,90% Endocrien 0,31% 0,65% 0,14% Zwangerschap 0,55% 0,00% 0,42% 0,52% Oor Overige klachten 37,96% 29,24% 27,77% 30,94% 34,05% bewegingsapparaat 3,01% 3,68% 4,27% 3,09% 3,40% Zenuwstelsel 7,45% 17,95% 21,10% 13,40% 7,21% Psychisch 0,34% 0,97% 1,24% 1,46% 5,02% Ademhaling 2,01% 2,58% 3,60% 3,31% 5,30% Spijsvertering 0,76% 1,76% 1,09% 3,36% 4,91% Urogenitaal 0,15% 0,25% 0,33% 0,27% 1,77% Oog 7,31% 12,11% 12,19% 15,42% 10,87% Rugklachten 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Totaal

Tabel 14: Gemiddeld aantal werknemers per deelsector naar leeftijd in 2012*) Bedrijfstak t/m 25 jaar 26 – 35 jaar 36 – 45 jaar 46 – 55 jaar 2012**) %***) 2012**) %***) 2012**) %***) 2012**) %***) 25,8% 23,9% 22,0% 18,8% Mechanisch loon 873 808 744 634 21,6% 17,2% 22,5% 25,1% Glastuinbouw 1.552 1.238 1.621 1.802 27,7% 22,9% 20,9% 20,1% Veehouderij 877 723 662 635 Hoveniers, 25,4% 28,8% 21,0% 17,3% 1.660 1.880 1.369 1.131 groenv. 19,8% 16,2% 19,6% 31,8% Paddenstoelen 114 93 113 183 29,8% 22,1% 20,0% 18,2% Akkerbouw 504 374 337 308 28,0% 20,3% 21,5% 19,8% Bollenteelt 441 321 339 312 11,9% 15,4% 30,0% 28,4% Bollenhandel 95 123 239 227 28,5% 19,9% 18,1% 18,2% Fruitteelt 352 246 224 224 25,6% 22,9% 20,9% 20,8% Gemengd bedrijf 390 348 318 316 7,3% 18,9% 23,3% 29,9% Bos en Natuur 65 169 208 267 32,8% 20,4% 19,2% 19,0% Vollegrondsteelt 755 470 443 438 29,3% 21,2% 21,3% 20,0% Boomkwekerijen 907 658 661 620 17,8% 24,1% 24,6% 22,9% Bedrijfsverzorging 198 268 274 255 8,2% 18,3% 28,6% 30,1% Overige bedrijven 110 246 383 403 24,4% 21,9% 21,8% 21,3% Totaal 8.893 7.966 7.934 8.256

Totaal 19,59% 4,24% 0,52% 3,94% 1,05% 0,40% 0,18% 0,32% 31,19% 3,52% 14,31% 1,84% 3,47% 2,53% 0,54% 12,38% 100,00%

56 jaar en ouder 2012**) %***) 9,4% 317 13,6% 976 8,3% 263 487

7,5%

73 167 164 114 188 148 183 198 255 118 198 3.984

12,6% 9,9% 10,4% 14,3% 15,3% 9,8% 20,5% 8,6% 8,2% 10,6% 14,8% 10,6%

*) De leeftijdverdeling is gebaseerd op de leeftijd aan het eind van de verslagperiode. **) Betreft het het gehele jaar 2012 ***) Percentage leeftijdsverhouding op basis van het totale aantal werknemers per deelsector

21

Tabel 15: Eerstejaars ziekteverzuimpercentage per deelsector naar leeftijd in 2011 en 2012*) Bedrijfstak t/m 25 jaar 26 – 35 jaar 36 – 45 jaar 46 – 55 jaar

Mechanisch loon Glastuinbouw Veehouderij Hoveniers, groenv. Paddenstoelen Akkerbouw Bollenteelt Bollenhandel Fruitteelt Gemengd bedrijf Bos en Natuur Vollegrondsteelt Boomkwekerijen Bedrijfsverzorging Overige bedrijven Totaal

2011 1,0% 0,7% 1,5% 2,7%

2012 1,6% 0,8% 1,9% 2,4%

2011 2,2% 3,1% 2,8% 3,8%

2012 1,5% 2,3% 2,1% 3,7%

2011 2,6% 3,4% 3,1% 4,7%

2012 3,0% 2,9% 3,1% 4,4%

2011 4,3% 4,7% 4,0% 5,4%

2012 3,9% 4,9% 3,9% 4,8%

56 jaar en ouder 2011 2012 6,0% 6,6% 6,2% 4,9% 6,1% 5,6% 5,8% 6,8%

0,2% 1,5% 0,7% 0,5% 0,2% 1,4% 3,9% 0,8% 0,9% 1,8% 2,2% 1,3%

0,1% 1,1% 0,7% 1,0% 0,3% 2,3% 1,3% 0,4% 0,7% 2,7% 2,1% 1,4%

1,3% 1,9% 2,1% 4,9% 0,8% 2,5% 2,0% 1,5% 2,5% 2,3% 6,0% 2,9%

1,3% 1,9% 1,5% 2,1% 0,9% 1,9% 4,3% 1,6% 1,9% 2,9% 4,9% 2,5%

7,3% 2,1% 2,9% 2,5% 1,7% 2,8% 5,2% 2,8% 3,5% 5,9% 4,1% 3,5%

4,7% 2,8% 2,0% 2,5% 2,2% 3,5% 5,3% 3,0% 3,0% 4,8% 6,5% 3,5%

5,0% 3,7% 3,9% 4,5% 1,5% 3,4% 4,6% 2,8% 3,6% 5,2% 3,8% 4,2%

3,8% 4,5% 3,6% 3,3% 1,8% 4,4% 5,6% 3,0% 3,2% 5,3% 6,6% 4,4%

5,5% 5,2% 5,3% 3,2% 2,2% 3,4% 6,6% 4,0% 4,0% 6,8% 4,2% 5,3%

1,6% 3,7% 5,6% 5,8% 1,5% 4,4% 5,2% 5,0% 5,6% 8,5% 5,2% 5,3%

*) De leeftijdverdeling is gebaseerd op de leeftijd aan het eind van de verslagperiode.

Tabel 16. Ziekmeldingen en bedrijfsongevallen per deelsector in 2012 Jaar 2012 Soort bedrijfsongeval Aantal Bedrijfssport Bedrijfsverkeers Bedrijfstak ziekmel-ongevallen -ongevallen dingen 684 Mechanisch loonwerk 1 1.860 Glastuinbouw (incl.witlof) 766 Veehouderij 2.924 Hoveniers/groenvoorziening 5 101 Paddenstoelen 403 Akkerbouw 274 Bollenteelt 284 Bollenhandel 128 Fruitteelt 400 Gemengd bedrijf 485 Bos en natuur 254 Vollegrondsteelt 571 Boomkwekerijen 571 Bedrijfsverzorgingsdiensten 1 641 Overige bedrijven 10.346 Totaal 0 7

Overige bedrijfsongev.

Totaal

19 8 11 24 2 1 3 3

20 8 11 29 2 1 3 3

9 6 3 6 10 1 106

9 6 3 6 11 1 113

% Bedrijfsongevallen 2,9% 0,4% 1,4% 1,0% 2,0% 0,2% 1,1% 1,1% 0,0% 2,3% 1,2% 1,2% 1,1% 1,9% 0,2% 1,1%

22

Tabel 17: Eerstejaars ziektedagen per deelsector en bedrijfsongevallen onderverdeeld per seizoen Jaar 2012 Eerstejaars ziektedagen Bedrijfsongevallen per seizoen Aantal Aantal % ziektedgn. Bedrijfstak ziektedagen ziektedagen Lente Zomer Herfst Winter Bedrijfsongev. meldingen Bedrijfsongeval. 34.487 3.632 10,5% Mechanisch loonwerk 2 5 6 7 81.745 2.506 3,1% Glastuinbouw (incl.witlof) 5 1 1 1 33.633 1.568 4,7% Veehouderij 3 2 3 3 93.773 4.408 4,7% Hoveniers/groenvoorziening 4 12 5 8 5.404 299 5,5% Paddenstoelen 1 1 15.512 142 0,9% Akkerbouw 1 12.888 288 2,2% Bollenteelt 2 1 8.645 467 5,4% Bollenhandel 1 1 1 5.586 155 2,8% Fruitteelt 17.261 1.436 8,3% Gemengd bedrijf 4 3 2 16.000 673 4,2% Bos en natuur 1 1 4 17.225 226 1,3% Vollegrondsteelt 1 1 1 26.656 749 2,8% Boomkwekerijen 3 2 1 18.377 1.644 8,9% Bedrijfsverzorgingsdiensten 2 3 4 2 27.844 134 0,5% Overige bedrijven 1 415.036 18.327 4,4% Totaal 27 30 28 28

Tabel 18: Tweedejaars ziektedagen en gemiddelde verzuimduur tweedejaars ziekteverzuim Gemiddelde verzuimduur Jaar 2012 Tweedejaars ziektedagen tweedejaars ziekteverzuim Aantal Aantal % ziektedagen Bedrijfstak ziektedagen ziektedagen SAZAS totaal Ongevallen Bedrijfsongev. meldingen Bedrijfsongeval. 8.054 280 3,5% 644,2 541,3 Mechanisch loonwerk 22.358 528 2,4% 650,2 553,0 Glastuinbouw (incl.witlof) 6.169 152 2,5% 626,3 563,0 Veehouderij 20.078 557 2,8% 620,1 574,0 Hoveniers/groenvoorziening 3.287 689,6 Paddenstoelen 4.292 322 7,5% 639,5 Akkerbouw 3.834 647,6 Bollenteelt 1.341 593,9 Bollenhandel 1.152 536,8 Fruitteelt 2.623 81 3,1% 595,3 730,0 Gemengd bedrijf 1.058 631,7 Bos en natuur 4.665 340 7,3% 620,3 728,0 Vollegrondsteelt 4.630 234 5,1% 562,7 599,0 Boomkwekerijen 3.967 168 4,2% 661,9 731,0 Bedrijfsverzorgingsdiensten 6.112 644,5 Overige bedrijven 93.620 2.662 2,8% 632,7 597,0 Totaal

23