Facultair magazine voor Geesteswetenschappen Utrecht Jaargang 6 | Nummer 3 | september 2010
themanummer:
parijs!
In dit nummer… Marijn Kruk over de Franse intellectueel Een interview met correspondente Saskia Dekkers Arthur Langeveld is gastcolumnist Wie was François Villon?
COLOFON
INHOUD
REDACTIONEEL
GEESTDRIFT september 2010
Vorig jaar maakten wij een themanummer over Duitsland.
Om die paar arme studenten Duits een hart onder de riem te steken, want op de één of andere manier lijkt deze
studie nog altijd niet populair. Toch knaagde er iets aan
Geestdrift is een onafhankelijk magazine voor de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht en verschijnt in een oplage van 2000 stuks. De redactie bestaat uit studenten en het blad wordt financieel
12
14
ons geweten: zouden er door deze exclusieve focus op
Duitsland niet enkele disciplines zijn die zich ernstig achtergesteld voelden? Daarom presenteren wij hier bij wijze van
ondersteund door de faculteit. Geestdrift
Wiedergutmachung voor de opleiding Frans een Geest-
verschijnt vier keer per jaar en is gratis te
drift die vrijwel geheel in het teken staat van... Parijs, of all
verkrijgen in de verschillende gebouwen van de faculteit.
Redactie Annemarije Heijerman, Irene Hofman (beeld redacteur), Mette de Jonge (eindredacteur), Merlijn Kerkhof (hoofdredacteur), Aaron Mirck en Lauren Smits Verder werkten mee Vicky Francken, Judith Huisman, Wisse de Jonge, Maartje Kloeg, Arthur Langeveld en Roos Verhamme Redactieraad Christien Reichardt (voorzitter), Jorg van Velzen, Karen van Andel, Marieke Winkler, Merel Hurkmans en Rozemarijn Morreau Fotografie Jeroen Berends (coverfoto), Joris Jehle en Lauren Smits op de cover Rosie Veul Vormgeving Gerda Kramer Druk Zalsman, Kampen Adres Drift 8, 3512 BS Utrecht
Rectificeren kun je leren
Redactioneel
3
places. Om dit alles mogelijk te maken reisde de redactie
Interview met Marijn Kruk
4
In Parijs zouden wij onder andere interviews hebben
Perverzen
6
af naar de Franse hoofdstad.
met de correspondenten Marijn Kruk en Saskia Dekkers.
Kruk bleek opeens voor een klus in Nice te moeten blijven, Dekkers was plotseling ziek geworden. Dat werden dus
De Klassieker
7
Pikant Parijs
8
Iets anders wat we in Parijs wilden doen, was een sfeer
10
waar een paar jaar geleden nog geen auto aan de pyro-
Wat komt er van alfa’s terecht? François Villon Fotopagina De alfa en omega van ons denken: het Study Load model Interview Saskia Dekkers
11 12
interviews via Skype of de telefoon.
impressie maken van de beruchte banlieue Villiers-le-Bel, manie van boosaardige meutes ontkwam. Tot ons verdriet
viel deze Vogelaarwijk erg mee: Villiers zag er niet minder
lieflijk uit dan Ondiep. Ceci n’est pas vraiment une banlieue dangereuse! Gelukkig is het met dit nummer toch nog goed gekomen.
14 16
E-mail
[email protected]
Laïcité
17
de redactie
Klanken van Parijs
18
Oud-redactieleden Menno Wiegman (rechts) en Geert Jan Hahn (links), met in hun handen het gewraakte nummer
Behalve over Parijs kun je in dit nummer ook een interview lezen met de nieuwe studentassessor van onze faculteit,
Christien Reichardt, en komt decaan Wiljan van den Akker aan het woord over het nieuwe Study Load-systeem. Geestdrift, dat is weer 24 pagina’s ge-nie-ten!
Ondanks dat mensen – en dus ook journalisten – fouten maken, zijn media er niet happig op hun fouten toe te geven. Men denkt dat het ten koste gaat van de betrouwbare uitstraling van het medium. Volgens mij is die gedachte onterecht. Als je fouten rectificeert, dan zal men eerder geneigd zijn om de informatie die niet gerectificeerd wordt betrouwbaar te achten. Althans, dat hoop ik maar. Feitelijke onjuistheden, dat zijn de ergste fouten. Maar als je er daar twee van maakt in een artikel dat over je eigen maga zine gaat, dan is er een goede reden om je eens ernstig achter de oren te krabben. In Vijf jaar Geestdrift, dat in ons meinummer stond, schreef ik ten onrechte dat Frank van Beijen de eerste hoofdredacteur van Geestdrift was. Dat was natuurlijk Menno Wiegman. Hoe heb ik hem (minimaal twee meter, zie foto) ooit over het hoofd kunnen zien? En wie is Frank van Beijen eigenlijk? Het voorvoegsel was totaal misplaatst, want de beste man heet ge
Veel leesplezier,
woon Frank Beijen. Terwijl ik nota bene v rijwel dagelijks zijn website met voetbalfeitjes bezoek. Mocht je nog eens willen weten
foto: Joris Jehle
Histoire contemporaine du monde poëzie 21 Docentencolumn
22
hoeveel seizoenen Maarten Atmodikoro
De redactie
voor SVV uitkwam, dan moet je bij Frank zijn. Dus bij dezen, beste Menno, beste Frank: het spijt me, ik zat er naast. Hopelijk zal dit bericht de mensheid er van weerhouden om voor altijd te denken dat jullie nooit bestaan hebben, of anders hebben geheten.
Ingezonden brieven / Puzzel Interview Christien Reichardt
23 24
Merlijn Kerkhof hoofdredacteur
3
4
een Interview met marijn kruk
Parijs filosofeert, niemand luistert
GEESTDRIFT september 2010 Hoe ben je in Frankrijk terecht gekomen?
ze er zijn. Ze kramen ook veel onzin uit, maar het
“Ik volgde aan de UU een college over de
niveau van het debat is veel hoger in Frankrijk, het
burgerlijke cultuur in Europa. Aan de hand van
gaat veel dieper. Fransen leren dat al heel jong op
één concept werd ons geleerd naar een bepaalde
school, ze kunnen problemen heel breed opzetten.”
periode in de geschiedenis te kijken. Bijvoorbeeld het verschil tussen de begrippen middle class
Is Frankrijk dan beter dan Nederland?
in Engeland, bourgeoisie in Frankrijk en burger
“Ik moet wel zeggen dat ik me op de een of
lijkheid in Nederland. Via deze cursus ben ik in
andere manier als een vis in het water voel
aanraking gekomen met De Tocqueville (Franse
in Frankrijk. Maar dat komt ook door Parijs.
politiek filosoof 1805-1859, red.) en ben ik me
Amsterdam is geen concurrentie voor een
in hem gaan verdiepen. Helaas kende ik geen
wereldstad als Parijs. Daarbij ontdek ik dit land
Frans, dus heb ik heel lang met vertalingen van
op een manier die me toestaat er gelijk vorm aan
zijn werk zitten klooien. Op een gegeven dacht ik
te geven door erover te schrijven. Je gaat anders
bij mezelf: ik ga zijn volledige werken in het Frans
tegen je eigen land aankijken. Ik had bijvoorbeeld
lezen. Ik kwam erachter dat je altijd de oorspron
niet kunnen vermoeden hoe groot de kracht is van
“Nederland is een
kelijke bronnen moet raadplegen. Met de scriptie
het republikeinse gelijkheidsdenken in dit land,
squashbaan geworden
die hier uit voortkwam won ik twee jaar na mijn
hoe sterk Frankrijk een geïdeologiseerd land is.
afstuderen de Prix de Paris. Deze prijs wordt uit
In Nederland gaat het niet over grote thema’s,
waar het balletje
gereikt aan Nederlandse studenten Geschiedenis
Nederland is een soort groot dorp. Frankrijk is
steeds maar heen en
opdat zij zich een jaar lang kunnen onderdompe
groter, fysiek groter. Nederland is een squashbaan
len in de Parijse academische wereld. Dit was een
geworden waar het balletje steeds maar heen
weer blijft kaatsen”
grote omslag in mijn leven. Ik had het gevoel dat
en weer blijft kaatsen. In Parijs spelen meerdere
ik vastzat in Utrecht, want op dat moment was er
debatten tegelijkertijd. Wereldleiders vliegen in
niet veel werk. De generatie studenten voor mij
en uit en dat geeft je het gevoel dat je op een
had gelijk een baan, maar mijn generatie niet.
plek bent waar het echt gebeurt. Nederland is in
Ik was afgestudeerd en werkte in een fabriek in
dat opzicht meer periferie. Vanuit hier zie ik ook
Lage Weide... Utrecht is een leuke stad maar toch
pas de vanzelfsprekendheid waarmee Nederland
ook tamelijk provincialistisch en ik zocht naar
de Angelsaksische cultuur heeft geïnternaliseerd.
manieren om daaruit te ontsnappen.”
Als je ziet hoe zeer veel Nederlanders zich tijdens de laatste Amerikaanse presidentsverkiezingen
Laten we het hebben over jouw kijk op Frankrijk
en Parijs. In Parijs denkt heb je het over de Franse intellectueel alsof het een aparte diersoort is die alleen in Frankrijk voorkomt. Wat is het verschil tussen de intello en de Nederlandse filosoof?
zich met de kandidaten verbonden, met Obama in het bijzonder, lijkt het bijna vreemd dat ze geen stemrecht in de VS hebben. In Frankrijk gaat die identificatie minder ver, het land is zelfbewuster, als staat dat bewustzijn ook onder druk.”
“Het grootste verschil: in Nederland zijn veel minder filosofen, en dan alleen types als Ad
Door Mette de jonge De Utrechtse Geschiedenisstudent Marijn Kruk wint in 2004
de Prix de Paris. Dit opent voor hem de deur naar een andere
wereld waarin “je het gevoel hebt dat je op de plek bent waar het echt gebeurt”. De prijs opent echter ook andere deuren:
Marijn Kruk (1971) is correspondent voor Trouw en De Groene Amsterdammer vanuit Parijs. In 2009 publiceerde hij tevens
Parijs denkt: een Republiek tegen de wereld over het moderne Parijse intellectuele leven.
5
Is het moeilijk voor Frankrijk om hun machtspositie
Verbrugge en Bas Haring. In Frankrijk is dat
in de wereld kleiner te zien worden?
anders. Er was natuurlijk ooit een tijd van grote
“Het is natuurlijk al heel lang aan de gang.
filosofen als Foucault, Sartre en Aron, die tijd is
Fransen houden krampachtig vast aan het verle
echter voorbij. Er zijn nog steeds veel filosofen,
den en dat speelt af en toe hoog op. Niet alleen
ze missen echter internationale statuur. Dat heeft
in cultureel opzicht maar ook in andere zaken.
er mee te maken dat Frankrijk niet langer een
Frankrijk weet dat het groot en machtig is geweest
baken voor de wereld is. Voor de rest van de
en ze voelen dat het ze het nu niet meer zijn.
wereld dan, want in Frankrijk gaan de filosofen
Ze weten niet meer in welke richting ze het
gewoon door met het geven van lezingen en
moeten zoeken, dit resulteert in verlamming
het opstellen van pamfletten, terwijl de rest daar
en angst op heel veel gebieden.”
amper acht op slaat.
“Een ander groot verschil is dat de
Dus niet alles is beter in Frankrijk?
intellectueel/filosoof in Frankrijk een sociologisch
“Kijk, het is niet zo dat ik me met Frankrijk
figuur is. Wat de dominee en de koopman voor
identificeer. Ik woon en werk hier, maar ik voel
Nederland zijn, zijn de filosoof en de ingenieur
me een buitenstaander en die rol k oester
voor Frankrijk. De filosoof heeft een aparte status
ik. Ik ben geen francofiel, het is meer een
in het publieke debat, er zijn honderden intellec
intellectuele belangstelling. Ook zaken die
tuelen die stelling nemen in de media.”
minder goed lukken vind ik interessant. Ik wil schrijven over Frankrijk zoals Bas Heijne over
Heeft Frankrijk intello’s nodig?
Nederland schrijft. Ik wil laten zien dat elk land
“Ik weet niet of ze nodig zijn, ik stel alleen vast dat
anders is, maar ook dat elk land interessant is.”
6
een Interview met marijn kruk
vervolg
Je hebt onder andere het boek Parijs
Denkt uitgebracht tijdens je verblijf in
Parijs. Wat zijn je overige bezigheden?
“Elke dag is anders. Ik schrijf over van alles en nog wat voor Trouw en De Groene Amsterdammer. In het eerste jaar dat ik in Parijs heb gestudeerd ben ik niet opgegaan voor een diploma, maar het jaar daarop was het geld van de Prix
“Hij zei: ‘Het gaat erom
de Paris al op. Daarom moest ik om mijn diploma te halen op een andere
wat er in je hoofd zit,
manier geld verdienen. Gelukkig had ik
dat schrijven leren
al vlak voordat ik naar Parijs ging iemand
we je binnen drie
Hij zei: ‘Jij kunt mooi voor ons s chrijven als
maanden’”
ontmoet van De Groene A msterdammer. correspondent in Parijs.’ Hij zei letterlijk: ‘Het gaat erom wat er in je hoofd zit, dat schrijven leren we je binnen drie maanden.’ Toen ben ik stukken gaan schrijven voor de rubriek In de wereld. Naar aanleiding van een coverartikel waarvoor ik een aantal discipelen van Raymond Aron heb geïnterviewd vroeg de toenmalige Frankrijk-correspondent van Trouw of ik hem eventueel op zou willen volgen. Ik had heel weinig ervaring met schrijven en het was een heel drukke tijd in Frankrijk, want hier brak toen de zogeheten banlieuecrisis uit. Dan sta je tussen de brandende auto’s en een paar uur later moet je een stuk afhebben.”
Marijn Kruk
Wat zou je willen meegeven aan studenten
1971 Geboren te Leiden
die een soortgelijke carrière ambiëren?
1994 - 2002 Studie Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht
vroeg of laat komt er een kans en die moet
2004 Winnaar Prix de Paris
ik wist dat die bestond, maar ik dacht dat
2004 - 2006 Politiek filosofie aan Sciences Po en de L’École des hautes études en sciences sociales (EHESS) te Parijs
wordt maar één keer in de twee jaar uit
2004 - heden Correspondent in Parijs voor De Groene Amsterdammer
bereiken: contacten leggen, mensen op
2005 - heden Correspondent in Parijs voor Trouw
“Mijn advies is: altijd in beweging blijven, je grijpen. Maar je moet ook vertrouwen in
perverzen
APK-Keuring Jij moet mij testen
Ik kom voor de keuring
Alles staat op het lijstje
DE klassieker
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010
Of het nu over film, filosofie, kunst, muziek of literatuur gaat: elk vakgebied
heeft zijn eigen klassiekers waar je als student niet aan kunt ontkomen. Wat zijn de favorieten van de studenten bij Geesteswetenschappen? In het kader van het thema vroeg Geestdrift twee studenten naar hun Franse klassieker.
Door Annemarije Heijerman
Inclusief de vering.
De bekleding is in orde
Mijn koplampen staan paraat En tegen mijn bumper
Voel ik jouw groeiende, gloeiende uitlaat. Het moet niet lang meer duren Voor deze onderhoudsbeurt Als een ware carwash
De bekleding verkleurt. Gebruik je peilstok Mijn oliepeil lekt Ik wil dat je mij
Van binnenuit grondig checkt. De snelheid wordt opgevoerd De ramen beslaan
Antislip in praktijk
Daan van Loon
Emma Meeussen
Masterstudent Keltische Talen & Cultuur
Derderjaars Algemene Taalwetenschap
Favoriete Klassieker: het Bretonse Koninkrijk Een opmerkelijke keuze! Waarom het Bretonse Koninkrijk? “Bretagne is een schiereiland met een rijke geschiede nis. Een minderheid spreekt nog Bretons, een Keltische
Favoriete Klassieker: de film Betty Blue van Jean-Jacques Beineix (1986)
Wanneer was je eerste ontmoeting met deze film? “Deze film heb ik voor het eerst bekeken op mijn
taal. Maar waar de meeste volken trots zijn op zichzelf, zijn
achttiende, vlak voordat ik ging reizen. Het was een wat
de inwoners van Bretagne dat juist niet. In de negende
treurige avond omdat ik afscheid moest nemen van mijn
eeuw heeft het Bretonse Koninkrijk vijftig jaar bestaan,
vriend, en de film maakte het er die avond niet vrolijker op.”
Je scheurt in mijn laan.
om daarna ingelijfd te worden door Frankrijk. Ik zie het zelf een beetje als een ‘loserkoninkrijk’.”
Waar gaat de film over?
Nog nat van het onderhoud
Ben je zelf ook in Bretagne geweest? “Ja, en het klopt dat de mensen daar een erg laag
beiden in de twintig. Al vrij snel trekt zij bij hem in: dan
gevoel van eigenwaarde hebben. In de geschiedenis
tijdens haar menstruatie – en ze vertoont manisch-
hebben ze altijd verkeerde keuzes gemaakt. Ze werden
depressieve trekjes. Terwijl zij wild en onvoorspelbaar is,
onderdrukt door de Fransen en mochten geen Bretons
is hij stabiel en de rust zelve. Zorg ziet Betty steeds meer
meer spreken. Ook nu nog krijg je een volmondig ‘nee’
afglijden, wat leidt tot een dramatische ontknoping van
graag documentairefilms maken, maar ik
wanneer je aan iemand vraagt of hij Bretons spreekt.
de film.”
had niet goed door waar mijn t alenten
Er wordt alleen nog onderling Bretons gesproken, maar
lagen, ik had weinig aansluiting met de
niemand durft er voor uit te komen. Het is ook de enige
‘echte’ wereld na mijn studie. Iemand als
Keltische taal die tot nu toe niet officieel erkend is.”
jezelf hebben. Neem nou de Prix de Paris: het te hoog gegrepen zou zijn. De prijs gereikt en toen ik afstudeerde was dat net gebeurd. In de twee jaar na mijn afstude ren heb ik zóveel ondernomen om iets te bellen om met ze te praten. Ik wilde heel
Niek Pas, destijds historicus aan de UU,
Zijn we aangekomen
Vanuit mijn spiegel zie ik
Dat de sproeiers stromen.
Maartje Kloeg
Wat vind je van die schaamte van de Bretonse bevolking?
“Het gaat over Zorg en Betty die elkaar ontmoeten, begint het allemaal. Ze wordt erg prikkelbaar – vooral
Identificeer je jezelf in enig opzicht met Betty? “Gelukkig niet, want ze is heel wispelturig. En erg onzeker, iets dat ik wel herken van vroeger. Maar Betty is steeds op zoek naar bevestiging. Alsmaar goedkeuring
Publicaties
heeft mij er toe aangezet om mezelf op te
‘Het heden bedroeft mij; de toekomst verontrust mij’. Alexis de Tocqueville en de crisis in de Franse Politiek (2002)
geven voor de Prix de Paris. Mensen die
Maartje Kloeg (1987) studeert Theater-, Film en
iets in mij zagen dat ik zelf niet zag, waren
Televisiewetenschappen in Utrecht. Zij is eigenlijk een
werd ontzettend onderdrukt door de Franse staat.
De film is tijdloos en bevat problemen die in het dagelijks
in die moeizame beginjaren erg belang
heel keurig en net meisje, maar met een dirty mind.
Op school kwam het vroeger wel voor dat je direct werd
leven nog altijd voorkomen.”
rijk.”
In veel alledaagse dingen ziet zij metaforen voor seks
gestraft door middel van stokslagen als je werd verlinkt
en lust. Zo ontstaat haar inspiratie voor gedichten.
omdat je Bretons sprak. Wellicht treurig, maar ze hebben
Ter afsluiting: ooit gehoord van het Bretonse Koninkrijk?
toch wel vijftig jaar lang een Bretons Koninkrijk gehad.”
“Nee, wat is dat?”
Parijs denkt (2009)
“Eigenlijk is het heel tragisch voor het volk: het B retons
zoeken in haar omgeving, met name bij haar vriend...
7
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010
8
Pikant Parijs Paris, la cité d’amour! Hoofdstad van romantiek en kunst. Vraag een willekeurige passant naar zijn eerste ingeving bij Parijs en dit zullen veelvoorkomende associaties zijn. Gek is dat niet.
De zoete chansons, de zwoele taal en de vele lichtjes die Parijs
sieren bij nacht, geven de stad een imago dat voor veel artiesten als inspiratiebron diende. Onder de hedendaagse banaliteit van het struinen langs de Seine school ooit een wereld waarin lust en seks de boventoon voerden. Parijs op z’n pikantst!
Door Irene Hofman
Le Kiosque des Noctambules
Tussen Frankrijk en prostitutie bestaat
pleister waar pikant geklede danseressen
voor kunstenaars. Het nachtleven rondom
periode al steeds meer denken aan de
in het verto
een eeuwenlange haat-liefdeverhouding.
de gasten avond aan avond vermaken.
de Moulin Rouge vormde een ontmoe
vroege art nouveau, waaraan met name
nen van vrouwelijk schoon in openbare
van enkele eigentijdse metro-ingangen.
Momenteel staat het prostitutiebeleid
Hoewel de club op geen manier meer
tingsplek voor grote meesters uit de
de affiches die hij ontwierp voor de Moulin
kunst. Toen in 1891 de eerste metrolijn in
Hierop werd Le Kiosque des Noctam
weer hoog op de overheidsagenda.
lijkt op de omhooggevallen hoerentent
Franse schilderkunst. Het is dan ook niet
Rouge hun herkenbaarheid ontlenen.
Parijs werd geopend, kreeg pionier in de
bules ontworpen door J ean-Michel
Na het bordeelverbod dat opgelegd werd
van weleer, heeft de gelijknamige film van
verwonderlijk dat het Musée de l’érotisme
Samen met gevestigde namen en tevens
Franse art nouveau Hector Guimard de
Othoniel. Het geheel van kleurrijke
in 1946, beraadt het Franse parlement zich
Baz Luhrmann uit 2001 de Moulin Rouge
eveneens gevestigd is aan deze boulevard.
kunstenaarsvrienden Edgar Degas, Emile
opdracht van de overheid om de entrees
en zilveren p arelachtige b ollen wordt
dit jaar over het opheffen ervan. Als dit
ongetwijfeld een populariteitsboost
Naast een vaste collectie ‘prehistorische’
Zola, Auguste Renoir en Honoré de Balzac
te verfraaien met zijn kunst. Wat volgde
doorbroken door ‘dildootjes van glas’ en
verbod wordt opgeheven, betekent dit
bezorgd. De courtisanes zijn nu weliswaar
genotsattributen en schunnige sculpturen,
liet De Toulouse-Lautrec een waardevolle
waren indrukwekkende omlijstingen met
ringen geïnspireerd door ‘gloryholes’.
tevens het einde van een jarenlange struis
van het toneel verdwenen, maar in de late
huisvest het museum een grote verzame
nalatenschap achter, waarin een uitgebrei
dynamische, elegante en abstracte vor
Othoniel verwijst daarmee impliciet naar
vogelpolitiek op dit gebied. Een blik op
negentiende eeuw vormden zij de hoofd
ling pikante schilderijen. Tussen grote
de sfeerimpressie werd geschetst van de
men. Bovendien integreerde Guimard in
de vermeende lustopwekkende taferelen
de Boulevard de Clichy leert waarom: alle
act die tout chic mannelijk Parijs tegen
pornografische doeken van hedendaagse
grootste maar meest omstreden business
enkele gevallen een naakt vrouwenlichaam
van Guimard. Tot op heden hebben de
praal van deze bruisende straat wijst op
niet geringe betaling een verzetje bood.
artiesten, pronken bijvoorbeeld etsen van
uit die periode.
in het geheel. Hoewel aan klassieke vrou
RATP en de overheid zich stilgehouden.
een levendige erotische cultuur – inclusief
In de weelderige belle époque, waarin
Degas, waarin ontblote lijven van gezel
Het zou zonde zijn om de waarde
wentorso’s in die tijd hoge waarde werd
Of dit o nwetendheid is of nonchalance
seksshops, darkrooms en sekscinema’s.
de industriële revolutie hoogtij vierde,
schapsdames afgebeeld zijn.
van dat erfgoed teniet te doen omwille
toegekend, kwam er veel protest vanuit
blijft in het midden. De haat-liefdeverhou
Windowshoppen zoals op de Amsterdam
wierp de Moulin Rouge een rode gloed
van de omstreden achtergrond. Een tikje
het Parijse volk en de overheid. Al snel
ding wat betreft prostitutie heeft Parijs in
se Wallen is er echter niet bij; de industrie
over het Parijse nachtleven. Luhrmann is
furore heeft gemaakt met het vastleggen
hypocrisie zou dan ook te bespeuren kun
liet de Franse vervoersmaatschappij RATP
ieder geval een roemruchtig kunsthisto
in uitvoering vindt plaats in achterkamer
niet de eerste die zich liet inspireren door
van deze laat negentiende-eeuwse scene
nen zijn bij de Franse staat, die enerzijds
de ingangen weer verwijderen: ze zouden
risch verleden opgeleverd.
tjes die niet aan daglicht blootgesteld
de mystiek van deze wereld bij kunstlicht;
is Henri de Toulouse-Lautrec. De Toulouse-
een deel van zijn identiteit ontleent aan
aanstootgevend en moreel onverantwoord
worden.
er bestaat een noemenswaardige canon
Lautrec bekritiseerde met zijn werk de
deze meesters, maar anderzijds tot op de
zijn.
waarin pikante plaatjes van de Moulin
hypocrisie en politieke wanorde van
dag van vandaag de erotische industrie
onbetwist de rode molen die ’s werelds
Rouge op doek zijn vastgelegd.
zijn tijd, die in het teken stond van het
niet erkent. Wat het nog opmerkelijker
tegenover pikante afbeeldingen is wellicht
meest prominente cabaret belichaamt:
tegengaan van moreel verval en de wijde
maakt, is dat de moralistische houding
niet meer van deze tijd. G rappig detail
de Moulin Rouge. Vandaag de dag is de
het kloppend uitgaanshart van de wijk
verspreiding van syfilis. Het werk van deze
van de overheid niet alleen tot uiting komt
is namelijk dat de RATP enkele jaren
Moulin Rouge een internationale trek
Montmartre; van oudsher de place to be
impressionistische kunstenaar doet in deze
in het prostitutiebeleid, maar überhaupt
geleden opnieuw de opdracht gaf voor
De blikvanger van de boulevard is
De Boulevard de Clichy vormt
De meest prominente naam die
De preutse houding van Frankrijk
het o ntwerpen
9
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010 11
10
wat komt er van alfa’s terecht? Geestdrift zoekt afgestudeerden op om te laten
zien waar je zoal terecht kunt komen. Dit keer is het woord aan Simone Kreutzer (1974), werkzaam als
Eerste Ambassade Secretaris Ontwikkelingssamenwerking bij de Nederlandse ambassade in Kaboel,
Afghanistan. Simone studeerde Algemene Letteren aan de UU en rondde haar studie in 1997 af.
François Villon Drieduizend verzen, driemaal de doodstraf en spoorloos verdwenen Door Aaron Mirck
New York, waar ik hoofdzakelijk aan een fantastisch project heb mogen meewerken, namelijk de viering van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en de VS. Dit project eindigde in november 2009. Op dat moment deed de kans zich voor de overstap te ma ken naar Kaboel, en die kans heb ik met beide han den aangegrepen. Niet dat New York niet waanzinnig was, maar het was een mooie afgeronde fase waarin ik meer heb kunnen leren dan ik ooit had kunnen wensen. Diezelfde kans heb ik nu hier in Kaboel.” Wat hebt u aan uw studie gehad? “Binnen Algemene Letteren heb ik de specialisatie Internationale Betrekkingen en Latijns-Amerika Stu dies gedaan. Verder heb ik veel aanvullende vakken gevolgd bij Culturele Antropologie. Ontelbare aspec
Het kan zijn dat je François Villon wel eens bent tegengekomen op weg naar een college in een van de zalen op Achter de
Dom. Er staat een redelijk groot, bronzen beeld van de dichter schuin tegenover de voordeur. Dit beeld is geschonken door het USC ter ere van een lustrum. Villon had een opmerkelijk bestaan, zo was hij schavuit, dichter, moordenaar, student, vrouwenliefhebber, dronkaard en inmiddels een legende. Bekend werd hij door zijn rauwe bewoordingen van zijn
hoogstpersoonlijke belevenissen, iets wat ongekend was in de vijftiende eeuw.
ten hieruit komen terug in het werk bij Buitenlandse Zaken. Daarnaast is mijn studie een hele goede basis qua analytische vaardigheden en denkprocessen.”
François, geboren in 1431 te Parijs, groei
aan de galg, doordat er een brief van
de op in een roerige tijd. Studenten waren
kwijtschelding voor hem geschreven was.
in deze tijd geen haar beter dan boeven
In 1463 krijgt Villon een ietwat overdreven
en volgden netjes hun werkcolleges
straf voor het bonte straatgevecht waar hij
“Via een stage op een Nederlandse ambassade
diefstal en geweldpleging, de rechtspraak
aan deelnam; de rechters waren de hard
krijg je een goed beeld van wat het werk precies
leek haast willekeurig. Zijn oorspronke
leersheid van François waarschijnlijk beu.
inhoudt en de verschillende facetten ervan.”
lijke achternaam was niet Villon maar
In zijn cel schreef hij een van zijn bekend
De Montcorbier of Des Loges, dat is niet
ste gedichten Ballade des Pendus en het
bekend. Aangezien zijn vader al vroeg
volgende kwatrijn, dat vrij vertaald is door
stierf, werd hij echter opgevoed door zijn
Hebt u nog tips voor studenten die ook op een ambassade terecht willen komen?
Wat is het opvallendste dat u hebt meege-
Door Mette
Wat houdt uw baan in?
de Jonge
“Ik ben werkzaam op de afdeling Ontwikkelings
“Er zijn zoveel leuke dingen die je meemaakt.
pleegvader Guillaume de Villon en onder
Ernst van Altena: Ik ben François wiens naam zo bont is.
samenwerking van de Nederlandse ambassade in
Alleen al de kans om voortdurend verschillende
deze naam staat hij nu bekend. Zijn pleeg
Parijs, dat mijn geboortegrond is,
Kaboel. Samen met mijn collega’s ben ik verant
interessante mensen te ontmoeten. Tijdens mijn
vader stelde François in de gelegenheid
hangt mij straks aan een touw dat rond is,
woordelijk voor de uitrol en monitoring van pro
periode in New York, en zeker rondom de viering
om onderwijs te genieten, waardoor onze
zo leert mijn kop hoe zwaar mijn kont is
jecten en wederopbouwprogramma’s die Neder
NY400, heb ik ontzettend veel verschillende men
held in 1452 meester in de kunsten werd.
land uitvoert in Afghanistan, vaak in samenwerking
sen ontmoet, van leden van de koninklijke familie
met Afghaanse ministeries en andere donoren.”
tot DJ Armin van Buuren.”
tenstudie en komt hij in zijn studententijd
peetvader, wist hij ook deze keer François
al snel in contact met les Coquillards, een
de doodstraf te ontlopen. Zijn straf werd
grote bende in Parijs. Dankzij deze bende
omgezet in tien jaar ballingschap buiten
maakt op uw werk?
Hierna begon Villon aan een rech
Dankzij de invloedrijke vrienden van zijn
Wat vindt u leuk aan uw werk?
Hoe vaak bent u nog in Nederland?
“Het stelt me in staat om bijzondere historische
“Ik probeer meestal een keer per jaar naar Neder
leidt Villon een leven vol mate-, werk- en
Parijs. François Villon verlaat dat jaar Parijs
gebeurtenissen van dichtbij mee te maken: je zit
land te gaan. De rest van de verloven probeer ik
wetteloosheid. De dichter wordt in zijn
en lost, zo lijkt het, in het niets op.
en raakten vaak snel weer op het slechte
on the front row of history zoals een Amerikaanse
elders door te brengen. In New York was het niet
leven meermalen opgepakt voor moord
pad. Bovendien waren ze beiden woord
Secretary of State het eens formuleerde. Daar
nodig om naar Nederland te gaan, want iedereen
en diefstal, maar heeft geen enkele straf
als een gangsterrapper avant la lettre.
voerder voor hun gang en noemden deze
naast spreekt de dynamiek van het werk mij aan
wilde dolgraag die kant op komen. Hier in Afgha
uitgezeten. Sterker nog, ondanks dat hij
De overeenkomsten tussen hem en
bij naam.
en de uitdaging om elke drie à vier jaar je weer
nistan is dat uiteraard een ander verhaal.”
meermalen is opgepakt, wist hij elke keer
bijvoorbeeld The Notorious B.I.G. zijn
aan de doodstraf te ontkomen.
talrijk: beide heren hadden een grote
helemaal niet zijn, ik hoop dat je nu weet
een geheel ander terrein eigen te maken.” Hoe bent u daar terecht gekomen?
Was het altijd al uw droom om in het buitenland te werken?
Zo bezien kun je Villon omschrijven
Wellicht dat ik verbanden leg die er
liefde voor vrouwen (van lichte zeden); ze
wie de glimlachende jongen is, die zo trots
messteek, waarna de priester een paar
berouwden zelden het gebruikte geweld;
naar de Dom kijkt als je naar een college snelt.
Zo gaf Villon in 1455 een priester een
“Ik zat hiervoor als medewerker Pers- en Culturele
“Absoluut! En het bevalt nog steeds uitermate
dagen later het leven liet en Villon Parijs
beseften dat het leven niet eeuwig zou
Zaken op het Nederlandse Consulaat Generaal in
goed!”
moest ontvluchten. De dichter ontkwam
duren en leefden werkelijk van dag tot dag
Door Irene Hofman
12
de twee gezicht en van parijs
foto: vincent mentzel
14
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010 15
STUDY LOAD MODEL
De alfa en omega van ons denken Over de invoering van het Study Load model Onderwijs kan altijd b eter. Daarom heeft dit jaar een nieuw model zijn intrede
gedaan: het Study Load model.
Decaan Geesteswetenschappen Prof. Dr. Wiljan van den Akker
legt uit hoe het model in elkaar zit en welke gevolgen het met zich meebrengt.
Opgetekend door Roos Verhamme, masterstudente Westerse Literatuur en Cultuur
Het Study Load model - De kenmerken
Een vergelijkbaar model voor docenten:
Hoewel we bij Geesteswetenschappen
De twee kenmerkende principes van het
het Teaching Load model
relatief veel studenten op relatief weinig
Study Load model, een Angelsaksisch
Het Teaching Load model gaat ervan uit
staf hebben, worden er ook bij grote
concept, zijn de kleine werkgroepen en
dat de onderwijstaak van een docent in
opleidingen van onze faculteit cursussen
de frequentere, intensievere contact
vaste eenheden wordt uitgedrukt. In het
aangeboden die wegens lage studenten
uren. De werkgroepen bevatten maxi
huidige systeem is er geen vaste maat
aantallen eigenlijk veel te duur zijn. Met de
maal 25 studenten in de bachelor en
voor onderwijslast. Het aantal cursussen
middelen die we nu hebben, bieden
20 studenten in de master. Het minimum
zegt niets, zolang het aantal studenten
we in feite te veel cursussen aan. Door
aantal contacturen zal liggen op zes uur
per cursus fluctueert. Het Teaching Load
dit aanbod in te perken, komt geld vrij.
per week per cursus. Dit zijn de twee zicht
model gaat wel uit van vaste parameters
Maar met name voor onze faculteit zal er
bare veranderingen en voordelen voor de
voor onderwijstaken. Een Teaching Load is
toch echt geld bij moeten. We proberen
student. Maar het model vereist ook meer
een cursus van 7,5 ECTS met zes contact
via de ‘duurzame Geesteswetenschappen’
discipline van de studenten. Zo denken
uren, voor een groep van r espectievelijk
de uitvoering ervan te financieren.
wij aan het invoeren van spreekuren en
20 en 25 studenten. Zo’n vaste definitie
bezinnen wij ons op middelen om het
zorgt voor een gelijkwaardige en dus
Nederlands perspectief
onnavolgbare in- en uitschrijfgedrag van
rechtvaardige en transparante v erdeling
Ik denk zeker dat de modellen in de
studenten voor cursussen aan banden te
van onderwijstaken. Dankzij dit m odel
toekomst ook aan andere Nederlandse
leggen.
wordt aanwijsbaar of een docent
universiteiten zullen worden ingevoerd.
voldoende uren aan onderwijs besteedt.
Het heeft zo veel voordelen. In het
dan vijftien studenten in een werkgroep
Mocht dat teveel zijn, dan zullen taken
buitenland is het al een gebruikelijk
hebben, zullen minder merken van de
moeten worden overgenomen. En mocht
model; in Nederland kan de Universiteit
genoemde veranderingen. Maar ook bij
het te weinig zijn, dan worden taken op
Utrecht als voorbeeld dienen. Ik denk dat
deze opleidingen zal goed moeten wor
een breder terrein in de bachelor gezocht.
het voor veel universiteiten een uitkomst
Kleinere studies, die nooit meer
den gekeken naar het aantal contacturen.
zal zijn, al was het maar om hun proble
Net als in de masterfase, waar de twaalf
De voordelen
men veel transparanter en inhoudelijker
contacturen per week soms niet worden
Door middel van deze twee modellen
te maken. Zonder direct maatregelen te
gehaald. Of wij daar naar twaalf uur per
wordt de kwaliteit van het onderwijs
treffen, krijg je al wel een overzicht van
week moeten, laat staan kunnen, is nog
aanzienlijk verbeterd; we kunnen meer
de aard van de problemen.
de vraag. Maar dat het huidige aantal uren
contacturen en kleinere groepen garan
moet worden opgeschroefd, staat vast.
deren. Weliswaar moet een en ander
Samenvattend kan ik als initiator van dit
worden geherstructureerd, maar dan
model zeggen dat de zwaarst wegende
Wie het betreft
komt er wel een transparant model met
argumenten om voor het Study Load
Momenteel wordt bekeken of het Study
loon naar werken voor student en docent.
en Teaching Load model te kiezen de
Load model voor alle opleidingen aan
Studenten zouden bij wijze van spreken
transparantie en de rechtvaardigheid van
de Universiteit Utrecht kan worden
de docenten aan kunnen spreken op
het systeem zijn. De student wordt niet
ingevoerd. Begin september zijn binnen
het feit dat ze recht hebben op meer
overgeleverd aan de willekeur van de
Geesteswetenschappen zo goed als alle
onderwijs. Uiteindelijk streef ik naar een
opleidingen en onder docenten wordt
opleidingen gestart met de invoering
systeem waarin iedereen vergeet dat de
de werklast gelijkwaardiger. Ik hoop
ervan voor de eerstejaars studenten in
werkverdeling gecontroleerd zou moeten
dat de betrokkenheid van de docen
de bachelor. Het is namelijk heel ingewik
worden, zoals in het buitenland al het
ten voor hun cursussen hierdoor groter
keld om de Study Load in één keer in alle
geval is. Daar vindt men het normaal dat
wordt en dat ze voldoende contacturen
jaren door te voeren: groepen moeten
het aantal cursussen per docent vaststaat
bieden. Van de student wordt verwacht
kleiner worden gemaakt en van een aantal
en dat ook hoogleraren in de bachelorfase
dat hij b eter plant en zich bijvoorbeeld
docenten zal het takenpakket enigszins
onderwijzen.
aan spreekuren houdt. Ook de cursus
veranderen. Dat krijg je niet in één keer
sen w orden gelijkwaardiger. In het
voor elkaar. Dus in plaats van een paar
Het Money Load model
nieuwe systeem kan geen sprake zijn
opleidingen helemaal om te zetten, zullen
Dit klinkt nu allemaal heel mooi en na
van ‘winstgevende’ of ‘verlieslijdende’
alle eerstejaars met het model kennis ma
strevenswaardig, maar het kost wel geld.
cursussen, omdat de groepsgrootte
ken. Juist dit eerste jaar is natuurlijk ook
Een deel daarvan kan binnen de universi
vastligt. Winst is er alleen als de student
van vitaal belang. De aankomende student
teit gezocht en vrijgemaakt worden.
veel van de cursus heeft opgestoken.
komt van de middelbare school en komt
Behulpzaam hierbij is het overkoepelende
Dat is de alfa en omega van ons denken:
plotseling in hele grote colleges terecht.
Money Load model. Met dit model wordt
heb jij een goede opleiding of niet?
Daar willen we wat aan doen. V olgend
de hoeveelheid aan onderwijscapaciteit
jaar wordt in het eerste en tweede jaar,
berekend om een opleiding draaiende
misschien zelfs in de gehele bachelor
te kunnen houden. Het laat bijvoorbeeld
het Study Load model toegepast.
zien of een departement zal moeten
Daarna komt de master aan de beurt.
nadenken over een taakverandering van het personeel om de problemen van de
Wiljan van den Akker, decaan Geesteswetenschappen
opleidingen op te kunnen vangen.
c
16
GEESTDRIFT september 2010 17
Laïcité
Saskia Dekkers Interview met een Frankrijk- correspondente
Door Judith Huisman, studente aan de onderzoeksmaster Geschiedenis
Of de PVV in de regering komt is op het moment dat ik dit stuk schrijf nog niet duidelijk. Wel duidelijk is dat de ‘kopvoddentaks’ zoals Geert Wilders die graag zal zien, geen onderdeel zal uitmaken van het coalitieakkoord. Er heerst consensus onder de andere partijen, die menen dat dit een discriminerende, en dus ongrondwettelijke maatregel zou zijn.
In Frankrijk is het sinds 2004 verboden om een hoofddoek te dragen in openbare scholen en
gebouwen van andere overheidsinstellingen; een wet die op het eerste gezicht veel overeenkomsten toont met Wilders’ plannen. Hoe kan het dat een aanmerkelijk minder xenofobe politicus als Jacques Chirac tot deze wet kwam, en deze zonder grondwettelijke bezwaren kon doorvoeren? Is het verschil tussen ‘in het openbaar’ van Wilders en ‘in publieke gebouwen’ in Frankrijk de verklaring? Nee. Nouja,
Door Lauren Smits
slechts gedeeltelijk. De echte oorzaak is de laïcité, de scheiding tussen kerk en staat, die in Frankrijk verder doorgevoerd is dan in elk ander EU-land, en waar de Fransen zo trots op zijn.
Saskia Dekkers: zodra er op
het Nederlandse journaal Frans
roerige eeuw bleek in heel Europa dat het rooms-katholicisme met de Paus als zijn absolute vorst, zacht gezegd, ongeschikt was als staatsgodsdienst van een steeds zelfbewustere staat. Een regering
nieuws behandeld werd kon je
fot o: Lee nd ert Jan sen
haar verwachten. Hoe heeft zij
switchte zij van baan.
Vanaf 1 augustus maakt zij
reportages vanuit heel Europa voor het nieuwe programma Nieuwsuur van de NOS en
die steeds liberaler en progressiever werd, wenste geen bemoeienis van de Paus, die zijn voorkeur voor de m onarchie niet onder stoelen of banken stak. Bovendien wilde hij zijn politieke overtuigingen via de bisschoppen op het volk overbrengen. De polarisatie tussen revolutionaire republikeinen en
haar werk in F rankrijk ervaren? Op 1 juli, kort na dit interview,
De laïcité is ingevoerd in 1905, maar vindt haar oorsprong in de negentiende eeuw. In deze
rooms-katholieke monarchisten werd steeds groter, en de ‘ultramontanisten’ (katholieken die zich naar
Wat hield uw baan precies in?
een lading giftig scheepsafval dat werd
‘over de Alpen’, naar de Paus in het Vaticaan richtten) werden de ultieme vijand van de revolutie.
“Ik volgde de hele dag het nieuws en keek
gedumpt in Ivoorkust. Dat laat me niet
wat er speelde. Dat betekende ook dat ik
meer los. Ik zit erover te denken om daar
waren ambtenaren, betaald door de overheid. De laïcité van 1905 bracht het bestuur en het land in
vaak ging lunchen en naar persconferen
een documentaire over te maken.”
handen van de leken (‘Laikos’ is Grieks voor ‘leek/niet-religieus’) en vanaf dat moment bemoeien kerk
ties ging. In het begin had ik de neiging om de agenda te volgen, maar toen ik langer correspondent was, ging ik ook zelf
Tot 1904 waren overheid en kerk echter tot elkaar veroordeeld: priesters, predikanten en rabbi’s
en staat zich zo min mogelijk met elkaar. De staat erkent ‘religieuze organisaties’, maar geen religies, en Wat zijn de meest opvallende verschillen tussen de Franse en Nederlandse
politici worden geacht zich niet te laten leiden door religieuze overtuigingen. In het verlengde van de wet op scheiding tussen kerk en staat, en de daarmee samenhangende ver
onderzoeken welke grote ontwikkelingen
cultuur?
dringing van het geloof naar de ‘privésfeer’ ligt volgens velen het verbod op het dragen van (duidelijk
er speelden. Na twee jaar was de liefde
“Nederlanders zijn open en ontspannen,
zichtbare) religieuze symbolen in overheidsgebouwen.
trouwens over met die Fransman. Ik kreeg
dat komt bijvoorbeeld tot uiting in hun
een relatie met een Nederlander, een foto
kleding. In Frankrijk zijn ze minder strikt
kopvoddentaks spaak loopt: de hoofddoek is slechts een van de vele denkbare religieuze symbolen.
graaf. Hij heeft voor de liefde gekozen en
qua tijd en beleefder. In het begin zijn ze
Ook keppeltjes, tulbanden en opzichtige crucifixen mogen niet meer. Frankrijk vraagt het moslimmeisje
is naar Frankrijk gekomen. Hij is journalist
minder open, maar als je eenmaal contact
met hoofddoek, maar ook de rapper met zijn opzichtige bling-blingkruizen, hun religieuze overtuiging
“Ik had een Franse vriend, hij was
en cameraman geworden. We werken veel
hebt laten ze je niet zomaar meer los.
thuis te laten. Anders dan de kopvoddentaks, die zich richt op een specifieke religie en bevolkings
diplomaat. Het was toen nog onduidelijk
samen en dat maakt het werk erg leuk.”
Ze zijn dan trouw en hartelijk. Verder zijn
groep, discrimineert de Franse wet niet. Ze maakt simpelweg geen uitzondering, ook niet voor de
ze erg gepassioneerd over schoonheid en
hoofddoekjes.
hun historie. Ze zijn wel minder ontspan
nen. Ze verwachten veel van elkaar en
van de Rechten van de Mens staat dat iedereen recht heeft op “vrijheid van gedachte, geweten en
NPS.
Hoe bent u Frankrijk-correspondent geworden?
waar hij een baan zou krijgen. Ik dacht: ik word gewoon journalist in het land
Wat vond u het meest indrukwekkende
Hier zien we hoe de vergelijking tussen het verbod op het dragen van religieuze symbolen en de
Dit betekent niet dat de Franse wet onomstreden is. In het Europees Verdrag tot bescherming
waar hij gaat werken, al is het in Somalië.
item dat u ooit maakte?
Toen hij een baan in Frankrijk kreeg, kwam
“Over vluchtelingen in Calais (vluchtelin
zijn erg perfectionistisch. Dan spreek ik
godsdienst” zowel in het openbaar als privé. Volgens dit verdrag zouden moslima’s recht hebben op het
er toevallig een plaats vrij als correspon
gen die hun kamp moesten verlaten en
wel vooral over Parijzenaars. Als je in de
dragen van hoofddoek in het openbaar. Dit Europese verdrag lijkt dus in strijd met de Franse grondwet,
dent, want Philip Freriks ging weg. Ik heb
nu wachten tot ze een verblijfsvergunning
Ardennen of Ardèche zit zie je dat veel
die de voorwaarden heeft geschept voor het verbod. Tot nu toe heeft het Europese Hof hier echter nog
daar toen niet op gesolliciteerd. Ik werkte
krijgen of de overtocht kunnen maken naar
minder.”
geen uitspraak over willen doen. Voor Nederland geldt: mocht het lot van de kopvoddentaks nog niet
nog bij het Jeugdjournaal en ik dacht dat
Engeland, red.). We zijn daar dag en nacht
ze vast niet iemand van het Jeugdjournaal
bij geweest en bekeken het probleem
Voelt u zich Frans?
wilden hebben, zeker niet na Philip Freriks.
steeds vanuit een ander gezichtspunt:
“Echt Frans kun je niet zeggen, maar ik
Toen bleek echter dat ze meer iemand
de jongens, de politie, de vrijwilligers.
moet er niet aan denken hier voor altijd
nodig hadden die goede reportages kon
Eigenlijk wordt elk onderwerp naar mate
weg te gaan. Ik houd heel erg van een
maken dan iemand die al alles wist over
je er langer mee bezig bent zeer indruk
bezoek aan Nederland, maar ik heb het
de Franse politiek. Dat zou ik gaandeweg
wekkend. Zo ben ik bezig geweest met
gevoel dat ik naar huis ga als ik naar
wel leren.”
beslecht zijn door artikel 1 van de Nederlandse grondwet, zal dit verdrag er helemaal korte metten mee
Frankrijk terugreis.”
maken.
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010 19
18
de klanken van parijs
Lieve Annemarije, Ik ben sceptisch over Parijs als jazzs tad. Een mythe is een groot woo rd, maar volgens mij hebben we hier te maken met verg ane glorie en is jazz in Parijs hela as niet minder dood dan elders. Dat neemt niet weg dat de reisgidsen, die zeilen op de wind van gisteren, het nog altijd goed uitkomt om de stad als een ‘Mekka van de jazz’ af te blijven schilde ren. Natuurlijk is een grote stad als deze van alle markten thuis en heb ben ze er vast ook nog een paar tenten als het SJU. Bovendien kan men er altijd tege naan gooien dat het om een ‘hybride genre’ gaat (de band Earth, Wind and Fire is tege nwoordig ook al jazz, zie de programmering van North Sea 2010), en zo kan iedereen blijv en beweren dat die muziek nog steeds omniprésent is. De zogenaamde jazzcafé’s die ik ben tegengekomen waren vaak te klein voor levende muziek. In één café werd er zelfs rugby uitgezonden. De kans dat je als toerist, die niet heel goed met de stad bekend is, met jazz in aanraking zult komen, is alleen groot op die plekken waar men het eigen clich ébeeld wil bevesti gen. Zoals op Montmartre bijvoorbe eld. Het bergje Montmartre, ooit de plek waar kunstenaars resideerden, is anno 2010 het summum van nepheid. In de sma lle straatjes en pleintjes komen besn orde portret tekenaars, matige accordeonisten in apenpakjes en jongleurs samen om de toeristenmassa te behagen. Op de trappen voor de Sacré-Coeur zingt een jongen in gebrekkig Engels Country Roads en Baby One More Time. Straatmuzikanten zijn van alle tijden, en net zoals altijd en overal zijn er goede en slech te. Het voornaamste verschil zit ‘m in het feit dat ze nu bijna allemaal versterkt spelen, die ene armlastige zigeunerviolist in de met ro daargelaten. Over muziek gesproken, er schijnt in Parijs een wonder plaats te vind en: jongeren gaan er massaal naar de opera. Gro te kans dus dat je in de buurt van Opéra Bastille getuige bent van een gesprek waa rin Jean-Marie aan Marie-Claire verte lt hoe incroyable en merveilleux de uitvoering van Jacques Offenbachs Les contes d’Ho ffmann gisteravond was. Parijs heeft zeker een waanzin nig rijke operatraditie, en de prac htige overgebleven operahuizen, zoals het Palais Garn ier, zijn in ieder geval nog niet uit het straatbeeld verdwenen. Als liefhebber van klassieke muziek kan je in Parijs zeker je hart op hale n. Naast operahuizen zijn er nog beroemd e concertzalen zoals het Théâtre des Champs-Elysées. Deze concertzaal in art-decostijl werd beroemd om de rel die ontstond na de première van Igor Stravinsky’s Sacre du printem ps in 1913. Bijna een eeuw later klink t daar nog altijd de muziek van de grote componisten die door de stad hebben rondgezw orve n, van Rameau tot Ravel. En om je een beetje te troosten: die zijn nog vele malen doder dan jazz!
Parijs staat bekend als een zeer muzikale stad. Dat Parijs en muziek echter niet altijd goed samengaan, werd bewezen door Vader Abraham: hij rijmde voor
Sienekes songfestivaldeceptie Shalalie het woord ‘Parijs’ met ‘een coupe vers
mokka-ijs’. Onze redacteuren Annemarije Heijerman en Merlijn Kerkhof schreven elkaar over hun muzikale associaties bij de stad.
in de stad zigeu een duo op verschillende locaties mezelf erop dat ap Lieve Merlijn, betr Ik nerjazz spelen in de zomer. heb gehaald -go e-to coffe ik al meerdere keren een iek, gaan mijn ge in mijn ieten gen Wanneer ik denk aan Franse muz Even n. zitte en ernaast ben gaan sonniers als Edith hadden oten besl dachten direct naar bekende chan ctie reda de met we eentje. Toen liederen over het k gaan uitzoeken Piaf en Patrick Bruel. Dichterlijke om naar Parijs te gaan ben ik gelij hier krijk Fran wel Hoe . hart het uit n nge gezo we konden gaan. n, leve naar welke hot ’n steamy jazzclubs in Parijs voorheen rmain-des-Prés t-Ge om bekend staat, was ook de jazz Sain Beter nog: er bleek zelfs een uitzoeken of dat en dat wij er dag de goed vertegenwoordigd. Ik wilde op er was festival te zijn! Helaas lezing over een ma, nog steeds het geval is! ram prog het waren niet veel op oekjes Er was me door verschillende reisb g. lasti werd dat Tja, s. jazz in het Fran om in Parijs Rue des beloofd dat het très simple zou zijn Eenmaal in Parijs gingen we naar k. uzie jazzm de goe in en word te peld dom ide-jazzbar erge Suns ond Lombards. Vooral de Sunset and lub met een glas worden. We cht bezo Ik zag mezelf al zitten in een jazzc es moest volgens de reisboekj d op het juiste barretje, klein heel rode wijn, met mijn vingers knippen een : naan liepen er toevallig tege Brigitte Bardot r onze Doo rijs. eep ritme en een sigaret rokend zoals entr e hog een en ontzettend druk bol met ten ikan muz naar nd oten Kijke n. besl regen dat zou doe wimpers heen kijkend vanwege de erenswaardige me daar wel kon ik hoedjes die met de meest bewond en , gaan te en binn naar we niet zouden brengen. se exta in liek pub het uit zoals aties niet ovis ent impr in vinden. Het zag er op dat mom ans erse zom Over het algemeen wordt New Orle een van ld in mijn geromantiseerde bee New Orleans van de ieten gen en gezien als de bakermat van de jazz. kunn wel jazzavond. Maar ik heb kolonisten: is echter ooit gesticht door Franse ro… met de in l man met de vioo reen aan SaintOrléans! Bij jazz in Parijs denkt iede er ond ger vroe Germain-des- Prés. Daar speelden Liefs, en violist Stéphane t hard Rein go Djan t itaris g ere and du tette quin La atie form Grappelli zigeunerjazz in de Annemarije ik ook r egelmatig Hot Club de France. In Utrecht zie
Liefs, Merlijn
Pal ais Ga rn ier
slau sslau
www.slau.nl
poëzie
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010 21
Stichting Literaire activiteiten utrecht
Literatuur waarvoor je je bed uit komt oktober/november
Arthur Japin
12 september
presenteert zijn nieuwe roman
tgedicht
tliefde met Kuns n nieuw t SL AU ee htgerec ef: het Ut schrijft g er jaar lan dere een an maand ht uw gedic r een nie recht. Ut d sta de r
Uitfeest
Met een gratis voorproefje van het Lorca-festival in RASA en Cervantes
AUU LAU SSLSLA
7 t/m 21 november
juni 2010
n Ruben va Gogh
io z é l C e L . .G
g 30 juni naar Woensda lprijswin angt Nobe SLAU ontv
er (inter mma’s ov instelline progra re 83 divers rechtse literai Ut g tussen
n kt maandelijks zeer gein rtere fhebbers der berei -
e Lad ratuurlie van lite tis. publiek der is gra adverin de lad ermelding in het plaatsen van t Naerd ct op me ïnteresse dan conta iële em Ne A? commerc n de LIL en voor iev tar zijn cher. Er tellingen. lturele ins en en cu
Hoe doe je dat: het schrijven van een biografie? Toonaangevende biografen doen een boekje open.
Annejet van der Zijl, Onno Blom, Hans Goedkoop e.a.
Lorca!
tdichter Utrechni van ju :
SLAU 274 Postbus Utrecht 3500 AG 83 76 1 030 - 23 u.nl sla info@
De Biograaf
In het najaar o.a.:
4 oktober
J. M
LILA
E LITERAIR LADDER UTRECHT
u.nl www.sla
Festival ‘Literaire Meesters’ gewijd aan de beroemde Spaanse dichter Federico García Lorca, in 1936 gefusilleerd door het Francoregime. Met flamenco, speelfilms, lezingen, slams, diners en literair theater.
Haal elke maand de LILA (literaire ladder) met daarin alle literatuurprogramma’s in Utrecht. Verkrijgbaar op o.a. trans 10, de drift en bij de boekhandel.
Vicky Francken Vicky Francken (1989) studeert Frans in Utrecht. Ze publiceerde gedichten in onder andere Hollands Maandblad, Het Liegend Konijn en in de bloemlezing Ik ben een bijl. Nieuwe dichters uit de jaren nul. Ze zwijgt nog in heel veel talen, maar zou ze het liefst allemaal leren spreken, ondanks dat ze dondersgoed weet dat spreken zilver en zwijgen goud is.
22
DOCENTENCOLUMN
Aanstellerig Frans
INGEZONDEN BRIEVEN
GEESTDRIFT SEPTEMBER 2010 23 interesse ligt, of hebben last van de sterke groepsdruk die
Reactie op column Maarten van Rossem
er in het eerste jaar hangt om toch vooral maar niet al te veel je best te doen. Dat deze groepsdruk voor docenten vervelend is, snap ik. Maar om elke eerstejaars die in de ogen van docen ten niet gemotiveerd genoeg is er maar op een arbitraire manier uit te vegen, is naar mijn mening verspilling van ta
In het laatste nummer van Geestdrift (mei 2010) werd de
lent. De meerderheid van de eerstejaars komt er oftewel in
Docentencolumn geschreven door Maarten van Rossem.
de loop van het jaar toch wel achter dat de studie niets voor
Hij schreef over zijn afscheid en ervaringen als docent.
hen is, ofwel komt - eventueel met wat herkansingen - uit
Wat het Engels is voor het moderne Nederlands, namelijk de taal die door veel land
Voor het overgrote deel was ik het roerend met hem eens!
eindelijk wel goed terecht en stroomt door naar de eindfase
genoten te pas en vooral te onpas rijkelijk door de eigen taal wordt gestrooid, dat was
Echter: zijn stuk over de desinteresse onder studenten die
van de bachelor en naar een master, waar deze desinteresse
in het Rusland van de achttiende en negentiende eeuw het Frans. Maar dan nog veel
de werkcolleges niet voorbereiden vond ik, op zijn minst,
bijna geheel verdwenen is. Zo is althans mijn ervaring. Voor
erger. Vanaf het begin van de achttiende eeuw sprak het merendeel van de adel bijna
sterk overdreven.
de rest bestaat er het bindend studieadvies, mijns inziens
uitsluitend Frans. De belangrijkste oorzaak hiervan was dat Rusland in de achttiende
een goede uitvinding, en dit biedt voldoende mogelijkheid
eeuw eigenlijk geen geaccepteerde algemeen beschaafde omgangstaal had. Toen die
teresse tonen door de werkgroepen slecht (of helemaal
om het kaf van het koren te scheiden. Schijnbare desinte
er eenmaal was, zo omstreeks 1825, is de invloed van het Frans geleidelijk teruggelopen,
niet) voor te bereiden, er allemaal “uit te gooien”. Hoewel
resse bij studenten is helaas een vloek die bij het lesgeven
maar tot ver na 1917 was het normaal dat een ontwikkelde Rus goed Frans kende.
dit natuurlijk een effectieve manier is om alleen de meest
gemotiveerde studenten over te houden, moet ik hier
aan eerstejaars van een brede studie hoort. Dit daargelaten heeft meneer Van Rossem helemaal
tegen, maar niet zo veel als je zou verwachten. De meeste Russische schrijvers laten hun
toch een kanttekening bij plaatsen. Van Rossem doet alsof
gelijk en zie ik hem met pijn in het hart vertrekken als
personages gewoon Russisch spreken, al vertellen ze er soms bij dat het eigenlijk Frans
de overgrote meerderheid van de studenten dit gedrag
docent!
is. Zo is Tatjana’s brief, een van de hoogtepunten van Poesjkins roman in verzen Jevgeni
vertoont. Volgens mij is dit niet zo en doet dit verschijnsel
Onegin, in het Russisch gesteld, maar laat Poesjkin de lezer weten dat Tatjana haar
zich hoofdzakelijk voor bij eerstejaarsstudenten. Luiheid en
Jaap Hoeve
epistel eigenlijk in het Frans schreef, omdat ze zich alleen in die taal kon uiten.
desinteresse zijn nu eenmaal inherent aan het eerste jaar
Masterstudent Internationale Betrekkingen in Historisch
Alleen de grote dwarsligger onder de Russische klassieken, Lev Tolstoj, gaat anders
van een brede studie waar alle, niet voor iedereen even
Perspectief (na drie jaar Geschiedenis)
te werk. Zijn magnum opus Oorlog en Vrede begint als volgt:
interessante, aspecten van het vakgebied verplicht moeten
Ook in de Russische literatuur van de negentiende eeuw kom je het nodige Frans
Van Rossem pleit ervoor de studenten die desin
worden getoond. Veel studenten moeten nu eenmaal – Eh bien, mon prince, Gênes et Lucques ne sont plus que des apanages, landgoederen,
even hun draai vinden voordat ze door krijgen waar hun
de la famille Buonaparte. Non, je vous préviens que si vous ne me dites pas que nous
Wil jij ook je ei kwijt? Mail naar
[email protected]
avons la guerre, si vous vous permettez encore de pallier toutes les infames, toutes les atrocités de cet Antichrist (ma parole, j_ crois) – je ne vous connais plus, vous n’êtes plus mon ami, vous n’êtes plus mijn trouw slaaf, comme vous dites. Maar wees welkom, wees welkom. Je vois que je vous fais peur, gaat u zitten en vertelt u eens. We schrijven het jaar 1805, een hofdame begroet een bekende vorst in haar Petersburg se salon en Tolstoj geeft ons haar monoloog precies zoals die in het echt geklonken zou kunnen hebben, dus in het Frans. En hoewel Tolstoj niet op deze voet doorgaat, is het aandeel van het Frans in deze roman aanzienlijk. Ik ken geen ander boek dat zo tweetalig is als Oorlog en Vrede.
Geleidelijk wordt ook de functie van dat Frans duidelijk. Tolstoj deelt de mensheid
in twee categorieën in: echt en onecht, mensen die zichzelf zijn, en mensen die een rol spelen, zich aanstellen. En derhalve Frans spreken. En dan zijn we terug bij de rol van het Engels in de Nederlandse taal. Stel dat een Nederlandse schrijver een roman begint met de monoloog van een Nederlander tegen een andere Nederlander in een Engels dat net niet helemaal echt Engels is en doorspekt met Nederlandse woorden, dan zou toch de indruk worden gewekt van een enorme aansteller. Dit soort effecten is van alle tijden en alle culturen en Tolstoj heeft ze honderdvijftig jaar geleden al op onovertroffen wijze toegepast.
Arthur Langeveld Arthur Langeveld (1947) is docent Russische Taal en Cultuur aan de UU en meestervertaler uit het Russisch. Hij vertaalde onder andere De broers Kamarazov van Dostojevski en ontving in 2006 de Martinus Nijhoffprijs voor al zijn vertalingen.
Gastschrijvers gezocht Geestdrift publiceert in ieder nummer proza of poëzie van studenten.
Hier ruimen we per nummer twee pagina’s voor in. We zijn voor deze rubriek op
zoek naar goede verhalen, gedichten, et cetera.
Ook is het mogelijk om als gastschrijver een artikel te
schrijven. Ben jij een schrijfwondertje (in de dop)? Laat het ons weten!
Puzzel Vind de zeven auto’s!
Christien Reichardt volgt Jorg
van Velzen op als studentassessor van de faculteit Geestesweten
schappen. De studentassessor is de enige s tudent die plaatsneemt in
het bestuur van de faculteit en mag daardoor één jaar lang meedenken over het beleid van de faculteit.
Christien Reichardt: de nieuwe studentassessor Door Aaron Mirck
Wat kan Christien voor ons betekenen?
geformuleerd. “Er komen bijvoorbeeld
Dat je niet zomaar studentassessor wordt,
“Ik denk dat ik weet wat studenten willen.
klachten binnen over de helderheid van
behoeft geen verdere uitleg. Mocht je van
Het is voor deze functie belangrijk dat
eisen van bepaalde masterprogramma’s.
plan zijn om ooit mee te mogen praten
je ‘voelsprieten’ hebt: je moet contact
Dit soort problemen kun je met enige
over het beleid van de faculteit, maak
kunnen onderhouden met de studenten
moeite oplossen. Daarnaast beschouw
dan een soortgelijke carrière als die van
en weten wat er speelt.”
ik arbeidsmarktoriëntatie, en daaraan
Christien. Ze begon bij Alias, stichting voor
gekoppeld het alumnibeleid, als een
studenten Taal- en Cultuurstudies waar ze
heeft wat de huidige student van haar
belangrijk thema van mijn assessorschap.
in 2008-2009 na verschillende commissies
faculteit verlangt, komt mede doordat ze
Ik ga me inzetten om meer activiteiten
secretaris van het bestuur werd. Hier hield
twee jaar lang in de faculteitsraad actief
op dit gebied tot stand te laten komen.
ze zich al bezig met alumnibeleid, een
is geweest, waarvan één jaar als voorzitter
Door bijvoorbeeld studieverenigingen en
gebied dat ook in haar nieuwe functie
van de studentengeleding. Er komen
opleidingscommissies erbij te betrekken
al snel concrete voorbeelden voorbij:
wil ik er mede voor zorgen dat de huidige
veel van haar aandacht vraagt. Tel daar twee jaar faculteitsraad bij op, waardoor
“De faculteitsraad zorgde er twee jaar
studenten in gesprek kunnen gaan met de
ook aan het tweede criterium – ervaring
geleden voor dat flesjes met water in de
alumni van hun opleiding.” Het nieuwe Study Load model
op het gebied van medezeggenschap –
Letterenbibliotheek toegestaan werden. Op dit moment verlangen studenten dat
wordt dit jaar op onze faculteit ingevoerd.
er een snackautomaat in de Universiteits
Door dit nieuwe model zullen bachelor
toegeeft een vergadertijger te zijn, vragen
bibliotheek Binnenstad komt te staan en
studenten minstens zes uur per week per
we ons af er nog genoeg tijd zal zijn voor
daar hebben we ook over gesproken met
vak college hebben, waaronder minstens
andere zaken dan het assessorschap.
de directie. Door de slordigheid van de
één werkgroep. “Er is behoefte aan klein
“Ik ben van plan om volgend jaar eindelijk
studenten zouden de schoonmaakkosten
schalig onderwijs, dat leidt tot binding
mijn bachelor te halen, wat ook wel eens
echter gigantisch zijn en zouden boeken
tussen studenten onderling en meer
mag na vijf jaar. Daarnaast geef ik sinds
beschadigd kunnen worden. Zo blijkt dat
interesse voor de docent en bijvoorbeeld
kort Zumbalessen bij de Work-Out.”
niet elke wens te verwezenlijken valt.”
het onderzoek dat hij of zij verricht. De UU
is de eerste universiteit van Nederland waar
Dat de tweeëntwintigjarige door
Christien heeft haar idealen, princi
pes en voornemens voor het aankomend
dit Amerikaanse systeem ingevoerd wordt,
jaar nog niet helemaal uitgekristalliseerd,
waardoor het extra motiverend is om aanko
maar wel een aantal globale ideeën
mend jaar betrokken te zijn bij de faculteit.”
voldaan is. Aangezien Christien openhartig
