september e jaargang nummer 3

september 2014 36e jaargang nummer 3

LOPEN ALLEEN IS NIET GENOEG

HART OP HOL

OPLOSBARE STENTS

INHOUD

7 Lopen alleen is niet genoeg

23 Hart op hol

2

Agenda Van de redactie

3

Joost Eijkhout stelt zich voor

4

Stresseiwitten beschermen tegen boezemfibrilleren de basis voor een nieuw geneesmiddel

10

Groenten, gezond, lekker en je wordt er niet dik van

14

Kookgenoten Geloof, hoop en liefde

16 Harvard Healthy Eating Plate 17

29 Oplosbare stents

1

18

Het hartinfarct

20

Eet smakelijk! Varkensfilet met ananas

22

Marianne’s column bucket list

26

Ik heb weer lucht, geweldig! wandelen met de huisarts in Barneveld

32

Colofon Contact met de regio

AGENDA

ieder eerste dinsdag vd maand

Hartcafé Café Goossens Grote Markt 31 Nijmegen

12 november 19.30 – 21.30 uur

Voorlichtingsbijeen-komst aneurisma Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Ontstaan, behandeling, operatie, medicijngebruik, leefstijladviezen, lotgenotencontact etc. T: 0314 32 96 37 E: voorlichting@ slingeland.nl

12 november 14.0017.00 uur

Hartfalenmiddag Meer doen met minder Serie lezingen over hartfalen Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen

december

Kookworkshop Nijmegen Nadere info op website

13 december

Bingo i: Theo Bosmans T: 024-3556143 i: Riet Winters T: 024844344

VAN DE REDACTIE Beste lezer,

In dit nummer stelt onze nieuwe voorzitter zich voor. Hij heeft ideeën hoe de regio op de kaart te zetten. We leren dat lopen alléén niet genoeg is, maar dat wandelen met de huisarts heel leuk kan zijn. We hebben een heerlijk zomers recept en Marianne heeft een bucket list. U ook? Wat doe je als je hart op hol slaat? En we vertellen meer over oplosbare stents. Weer genoeg om te lezen in dit nummer van Hartslag en er zit vast wel wat bij om verder over na te denken. Of misschien wilt u reageren, doe dat dan naar de redactie en we gaan er mee aan de slag!

Will Peters Jan Jansen Rob Steenhuis

Voor meer info zie de website van de Hart&Vaatgroep: www.hartenvaatgroep.nl

2

is het dan ook om een dekkend aanbod te organiseren voor de hele provincie: van informatie en voorlichting en lotgenotencontact tot beweeggroepen en kookworkshops. Ik wil daarbij extra aandacht geven aan de samenwerking met de Hartstichting, onze belangrijkste sponsor, maar ook met andere patiëntenverenigingen in Gelderland.

Beste Hartslag-lezer, Graag wil ik mij even aan jullie voorstellen. Ik ben sinds deze zomer voorzitter van de regio Gelderland van de De Hart&Vaatgroep. Ik ben zelf geen patiënt maar kwam de HVG tegen toen een goede vriend getroffen werd door hartfalen. En mee maakte welke impact dit heeft op hem maar ook op zijn gezin. Toen ik hoorde dat de regio Gelderland bestuurlijke versterking zocht heb ik mij dan ook gemeld. Ik hoop met mijn ervaring, vooral in het onderwijs in bestuurlijke en leidinggevende posities, van waarde te kunnen zijn voor onze regio.

Ik hoop jullie de komende tijd ergens tegen komen bij een van de vele activiteiten van De Hart&Vaatgroep!

Wat ik tot nu heb gezien zijn zeer betrokken vrijwilligers , die allemaal vanuit hun eigen interesse en motivatie een bijdrage willen leveren aan de verschillende activiteiten van de HVG. Daarbij heb ik geconstateerd dat nog niet in alle subregio’s evenveel activiteiten worden georganiseerd. Mijn ambitie

Joost Eijkhout

3

STRESSEIWITTEN BESCHERMEN TEGEN BOEZEMFIBRILLEREN de basis voor een nieuw geneesmiddel interview met dr. Bianca Brundel ‘Veel mensen denken dat boezemfibrilleren onschadelijk is voor het hart. Dat is niet zo. Als gevolg van boezemfibrilleren treedt er schade op in de boezem waardoor de elektrische geleiding verstoord wordt. Boezemfibrilleren is een progressieve aandoening, wat betekent dat het steeds vaker optreedt en de patiënt er steeds meer last van ondervindt. Uit ons onderzoek blijkt dat stresseiwitten een belangrijke rol spelen in het voorkomen van schade en daardoor het voorkomen van boezemfibrilleren’ zegt Bianca Brundel.

Klachten nemen toe ‘Boezemfibrilleren is geen aandoening zoals een ontsteking waar je vanaf bent na behandeling met een antibioticum. Boezemfibrilleren veroorzaakt schade aan het hart. In het begin een heel klein beetje. Op een bepaald moment komt het fibrilleren weer terug en ontstaat er weer schade. De periodes tussen het fibrilleren worden steeds kleiner. Met de huidige medicijnen wordt geprobeerd het fibrilleren te onderdrukken maar na verloop van tijd komt het fibrilleren toch weer terug. De reden is dat de huidige medicijnen niet beschermen tegen celschade’, legt Bianca uit.

Bij het ouder worden komt boezemfibrilleren vaker voor. Maar ook een niet goed werkende hartklep, een slecht werkend hart (hartinsufficiëntie), obesitas, suikerziekte en een hoge bloeddruk kunnen boezemfibrilleren veroorzaken. De klachten zijn meestal een onregelmatige hartslag, hartbonken, transpireren en duizeligheid. Uiterst onprettig.

Stresseiwitten beschermen ‘Bekend is dat cellen stresseiwitten aanmaken als ze bloot gesteld worden aan een schadelijke omgeving. Deze eiwitten voorkomen het ontstaan van celschade . We hebben publicaties gevonden dat er minder postoperatief boezemfibrilleren optreedt in patiënten met een hoger gehalte aan

4

stresseiwitten. Dat zette ons aan het denken. Wij kwamen tot de hypothese dat ‘het verhogen van stresseiwitten leidt tot het voorkomen van boezemfibrilleren’.. Ook denken we dat stoffen die stresseiwitten activeren er ook voor kunnen zorgen dat personen met boezemfibrilleren weer terug keren naar een normaal sinusritme’. ‘Een mooie hypothese, maar hoe ver ben je met het onderzoek?’ vragen we aan Bianca. ‘In Japan is Teprenone op de markt voor het behandelen van maagzweren. Dat stofje blijkt stresseiwitten te activeren. We hebben dat stofje getest op hartcellen die we in het laboratorium kweken. Die cellen worden gekweekt bij 37 °C. Om ze te prikkelen hebben we ze even opgewarmd tot 43°C. Tot onze verbazing bleek dat voorbehandeling met Teprenone resulteert in een verhoogd gehalte aan stresseiwitten’, legt Bianca uit.

hebben geen hart zoals bij mensen maar hebben een pulserend bloedvat. Onder de microscoop kun je dat goed zien. Toen we kleine stroomstootjes aan het hart van het fruitvliegje toedienden, bleek dat het hartje ophield met kloppen. Echter de hartjes van fruitvliegjes die we voorbehandeld hadden met Teprenone klopten gewoon door. Wat we ook ontdekten was dat de stresseiwitten verhoogd waren in de hartjes van de fruitvliegjes die met Teprenone behandeld waren” vertelt Bianca enthousiast. ‘Daarnaast hebben we Teprenone gegeven aan honden met boezemfibrilleren. Ook hier zagen we dat stresseiwitten het ontstaan en de progressie van boezemfibrilleren kan voorkomen. Echter voor het gewenste effect kregen de honden een hoge dosis Teprenone toegediend’.

Dr. Dekkerbeurs ondersteunt “We hebben vervolgens stofjes laten maken die gebaseerd zijn op Teprenone, maar betere eigenschappen hebben zoals oplosbaarheid. Het blijkt dat we nu stoffen in handen hebben die nog beter zijn dan Teprenone”. ‘Wanneer gaat de patiënt er iets van merken?’ is de logische volgende vraag. ‘We hebben een totaal nieuw

Fruitvliegjes Dat we iets in cellen konden aantonen is een eerste begin. We hebben toen gezocht naar een eenvoudig diermodel om onze bevindingen verder uit te werken. Daarvoor hebben we fruitvliegjes gebruikt. Geen volwassen rondvliegende fruitvliegjes maar in het pop-stadium. Fruitvliegjes

5

mechanisme ontdekt waarmee we boezemfibrilleren daadwerkelijk kunnen behandelen. Dat betekent ook dat we nu eerst moeten gaan onderzoeken of de geselecteerde stofjes wel veilig zijn. De dr. Dekkerbeurs, die ik op 17 januari 2014 ontvangen heb, ondersteunt dit verdere onderzoek. Als blijkt dat de stofjes doen wat we verwachten dan starten we het fase I onderzoek in gezonde vrijwilligers. Daarna volgt het onderzoek in patiënten. Als alles goed gaat dan kunnen we over ong. 2 jaar met het patiëntenonderzoek beginnen. Voordat het bij de apotheek verkrijgbaar is, duurt nog wel een jaar of zeven. We willen wel sneller maar dat gaat niet omdat we ons moeten houden aan internationale richtlijnen’. ♥ Jan Jansen

DR. DEKKER BEURZEN Elk jaar geeft de Hartstichting beurzen aan talentvolle onderzoekers in verschillende fasen van hun carrière. De ‘Dekkerbeurzen’ bieden toptalent de kans om belangrijk onderzoek te doen naar het voorkomen, behandelen en genezen van hart- en vaatziekten. De beurzen zijn vernoemd naar dr. Dekker, oud-medisch directeur van de Hartstichting. Op 17 januari 2014 werden er 17 beurzen uitgereikt voor een bedrag van 4,65 miljoen euro. Dr. Bianca Brundel ontving als established investigator een beurs van € 550.000,= voor een periode van 5 jaar. Het onderzoek is bedoeld om na te gaan of hartschade ook hersteld wordt door deze nieuw ontwikkelde geneesmiddelen.

Dr. Bianca J.M. Brundel is universitair docent aan het UMC Groningen en werkt op de afdeling Klinische Farmacie en Farmacologie.

6

LOPEN ALLEEN IS NIET GENOEG etalagebenen interview met dr. Dick Scharn ‘Een goede chirurgische behandeling bestaat uit een goed contact met de patiënt, een behandeling volgens de meest recente wetenschappelijke inzichten en operatietechnieken en uit een optimaal welbevinden van de patiënt. Goed nieuws voor patiënten met etalagebenen: we opereren minder vaak dan vroeger, omdat wetenschappelijk inzicht heeft aangetoond dat te snel opereren niet goed is voor de patiënt’, zegt Dick Scharn.

bij de spieren. Zo ontstaat er een zuurstoftekort in de spieren wat pijn in het been veroorzaakt, de zgn. verzuring. Bij rust verdwijnt de pijn weer. De aandoening openbaart zich vooral bij 50-plussers.

Forse klachten ‘Als patiënten doorverwezen worden hebben ze allemaal behoorlijke problemen in de benen na inspanning. Het eerste wat we doen, is onderzoeken wat de oorzaak van de klachten is en hoe lang de klachten al bestaan. Om te weten hoe ernstig de klachten zijn laten we iedere patiënt op een loopband lopen en bepalen de afstand die zonder pijn gelopen kan worden. Vervolgens gaan we onderzoeken waardoor de pijn veroorzaakt wordt. Duidelijk is dat er ergens een of meerdere vernauwingen zitten waardoor er te weinig zuurstofrijk bloed naar de benen gevoerd wordt. Het kan zijn dat er ter hoogte van de lies, of lager, een vernauwing in de slagader zit. Ook kunnen de kleine slagadertjes vernauwd zijn of een combinatie van beiden’.

Etalagebenen Claudicatio intermittens oftewel Etalagebenen komt door aderverkalking van de slagaders. De slagaderen transporteren het zuurstofrijke bloed naar de weefsels (o.a. spieren). Vaatproblemen komen vooral voor in de vaten naar de benen en minder vaak in de armen. Bij inspanning van de beenspieren (lopen, rennen, traplopen), neemt de vraag naar zuurstofrijk bloed toe. Door de vernauwde of verstopte slagaderen komt er te weinig zuurstofrijk bloed

7

Alleen als het echt nodig is

bij 96% van de patiënten het been behouden kan blijven. Het is wel zo dat de patiënt er wel iets voor moet doen. Lopen en in beweging blijven zijn essentieel. Iedere dag lopen, de pijngrens opzoeken en dan blijven lopen totdat je niet verder kunt. Het resultaat is dat er meer collateralen gevormd worden en dat ook de spieren getraind worden. Daardoor treedt de melkzuurvorming die de pijn veroorzaakt, later op. Het blijkt dat 40% van de patiënten er op vooruit gaat en 40% blijft gelijk. Dus: lopen, lopen en nog eens lopen!’.

‘Als we tijdens het onderzoek vaststellen dat er ergens in de grotere slagaders een behoorlijke vernauwing zit dan zullen we die over het algemeen verwijden (dilateren) of een bypass aanleggen. De patiënt heeft daar het meeste baat bij. Van de honderd patiënten krijgen ongeveer 20 patiënten een chirurgische behandeling. Vroeger werd nogal snel chirurgisch ingegrepen maar dat doen we nu veel minder. Laat ik een voorbeeld noemen. Als de kleine vaatjes vernauwd of deels verstopt zijn dan vormen zich spontaan nieuwe vaatjes (collateraal vorming). Als we een wat kleinere vernauwing in een van de hoofdslagaders ook zouden weghalen dan stopt de collateraal vorming. Op korte termijn heeft zo’n patiënt voordeel bij een chirurgische ingreep maar op de langere termijn niet omdat het proces van collateraal vorming stopt”.

Er is meer nodig dan lopen! ‘Er is tot op heden toe niet aangetoond dat een erfelijke aanleg een rol speelt. Dus de oorzaak van etalageziekte moet ergens anders gezocht worden. We zien dat etalageziekte heel vaak samengaat met roken en overgewicht. We eten meer dan dat we aan energie nodig hebben met als gevolg dat vaten aangetast worden (atherosclerose). Ook alcohol- gebruik speelt een rol vanwege de vaatvernauwende werking’.

Lopen, lopen en nog eens lopen. ‘Het goede nieuws is dat etalageziekte over het algemeen een relatief gunstig verloop heeft. Dat wil niet zeggen dat we nooit een voet of been moeten amputeren, maar dat komt slechts in 4% van de gevallen voor. Dat betekent ook dat

Niet roken, laag vet, weinig alcohol ‘Het is een misvatting te denken dat bij etalagebenen de atherosclerose alleen in de slagaderen van de

8

fysiotherapeut bij u in de buurt. ‘De aanpak is van harte aan te bevelen’ zegt Dick Scharn. ♥ Paula van Rensch, Jan Jansen

benen zit. In feite zit de atherosclerose overal maar openbaart zich het eerste in de benen. Het eerste teken is meestal erge pijn in de benen na een lange wandeling. De pijn is anders dan vermoeidheid. Het is dus van het allergrootste belang dat de patiënt dit beseft en zijn levensstijl aanpast. Patiënten zijn dan al in een redelijk gevorderd stadium en moeten gaan bewegen: minimaal 5 maal per week lopen, de pijngrens opzoeken en doorgaan tot je niet meer kunt. Stoppen met roken is eveneens essentieel en daarnaast vetarm eten en een zeer beperkt alcoholgebruik. Op basis van de onderzoeksgegevens kan een cholesterolverlager of bloeddrukdaler voorgeschreven worden’.

Dr. Dick Scharn is vaatchirurg en werkt in het Slingeland Ziekenhuis (Doetinchem) binnen de vakgroep Chirurgie.

Claudationet helpt! is een geïntegreerd landelijk zorgnetwerk dat patiënten, fysiotherapeuten, huisartsen en vaatchirurgen met elkaar in contact brengt. Patiënten krijgen looptherapie onder begeleiding van een fysiotherapeut. Samen met de fysiotherapeut wordt een trainingsprogramma opgezet. Dr. Scharn is hier zeer enthousiast over, maar uiteindelijk zal de patiënt het zelf moeten doen. Er is vrijwel altijd een bij Claudicationet aangesloten

Voor meer informatie: www.claudicationet.nl www.etalagebenen.nl

9

GROENTEN gezond, lekker…en je wordt er niet dik van De consumptie van groente (en fruit) vermindert het risico op het krijgen van hart- en vaatziekten en op verschillende soorten kanker. Wanneer iedereen in Nederland elke dag 200 gram groente en twee porties fruit zou eten, kunnen duizenden sterfgevallen van hart- en vaatziekten worden voorkomen. In de vorige uitgave van ‘Hartslag’ heeft u kunnen lezen waarom het belangrijk is om voldoende fruit te eten. Het advies is om 200 gram fruit per dag te eten (2-3 porties van 80 gram). Ook gaf ik tips om meer te variëren in het eten van fruit. Fruit en groente worden vaak samen benoemd, zo ook in de schijf van vijf. Daarom gaat dit artikel over groenten. Groenten zijn voedingsmiddelen met een lage hoeveelheid energie en weinig vetten. Daarnaast zijn groenten rijk aan voedingsvezels en bestaan ze voornamelijk uit vocht. Groentesoorten die rijk zijn aan voedingsvezels: snijbonen, tuinbonen, zongedroogde tomaat,

koolsoorten, doperwten, spruitjes. Voedingsvezels zorgen voor een verzadigd gevoel waardoor de kans kleiner is dat men grijpt naar meer eten of ongezonde snacks. Groenten leveren een positieve bijdrage aan het handhaven van een gezond gewicht!

Waarom zijn groenten zo gezond en waarom hebben we ze nodig?







10

Vitamine C Belangrijk voor een goede weerstand en draagt bij aan de wondgenezing, Zit in: boerenkool, groene kool, rode paprika, spruitjes, bloemkool. Foliumzuur Speelt een rol bij de vorming van rode bloedcellen en het voorkomen van bloedarmoede, verlaagt het risico op een ‘open ruggetje’. Zit in: groene (blad)groenten: postelein, spinazie, bloemkool, spruitjes, paksoi, andijvie. IJzer Deelbestand van hemoglobine (zorgt voor het vervoer van zuurstof in het bloed). Zit in: (gedroogde)

groene erwten, bonen, groene groenten.





Calcium Zorgt voor opbouw en onderhoud van skelet en gebit, werking zenuwstelsel en spierfunctie, groei en ontwikkeling van cellen, bloedstolling. Zit in: rucolasla, boerenkool, snijbiet, paksoi

3. Komkommer 4. Paprika 5. Roerbak /wok /stoof-groenten (zoals prei) 6. Champignon 7. Sperzieboon 8. Witlof 9. Wortel 10. Bloemkool

Kalium Reguleren van de bloeddruk en verantwoordelijk voor samentrekken van spieren. Zit in: tomaten, venkel, prei.

Doordat vitaminen en mineralen in kleine hoeveelheden in veel verschillende soorten voedingsmiddelen voorkomen is het erg belangrijk gevarieerd te eten. Het daarom goed om veel soorten groenten te eten.

Groenteconsumptie in Nederland Hieronder staat de top 10 van meest gekochte groenten in Nederland: 1. Sla (gemengd). Gekeken naar gewicht staat ui op nummer 1. 2. Tomaat

Nederlanders eten nog steeds veel te weinig groenten. In een recent onderzoek, van het Duurzaamheids-kompas, is onderzoek gedaan naar de groenteconsumptie en hoe belangrijk Nederlanders het vinden om groenten te eten. Het blijkt dat bijna driekwart van de Nederlanders denkt voldoende groenten te eten, terwijl in werkelijkheid slechts 8% aan de

11

norm van 200 gram groenten per dag komt. Gemiddeld eten wij 120 gram groente per dag. In het onderzoek is ook naar voren gekomen dat de meerderheid (92%) groenten wel gezond én lekker (82%) vindt. De reden dat wij toch (te) weinig groenten eten komt o.a. doordat men de bereiding en het koken lastig vindt. De deelnemers aan het onderzoek gaven aan dat het veel tijd kost en het lastig is om met voldoende groenten te variëren. Daarnaast vinden zij dat restaurants te weinig groenten aanbieden in hun menu. Maar …daar kunnen wij zelf verandering in brengen door bijvoorbeeld een salade erbij te kiezen, of een vegetarisch gerecht. De meeste maaltijden worden thuis geconsumeerd; we kunnen dus zelf meer groenten klaar maken. Probeer dus nieuwe recepten uit met veel verschillende soorten groenten, zie hiervoor ook de tips aan het eind van dit artikel.

Groenten vers, uit blik of diepvries

bevatten iets minder vitaminen en mineralen, maar daar is vaak zout aan toegevoegd. Kies bij voorkeur dus voor verse groenten, diepvriesgroenten of voorgesneden mixen van groenten. Groenten verliezen vitamines bij het koken. Het advies is om de groenten niet langer te bereiden dan nodig. Gebruik ook niet te veel water, zet de groenten dus nooit helemaal onder water.

Tip en weetjes: 





Verse groenten zijn niet per definitie beter dan diepvriesgroenten. Na oogst worden diepvriesgroenten direct ingevroren, daardoor gaan er ook geen vitamines en mineralen verloren. Groenten uit blik of pot

12

Belangrijk is om dagelijks 200 gram groenten te eten, maar het is niet nodig om alle groenten bij de warme maaltijd te eten. Groente kan ook prima als tussendoortje worden genomen (bijv. snacktomaatje of wortel), of op brood (sla en komkommer) of als aanvulling bij de warme maaltijd (salade). Sommige groenten zoals spinazie, paksoi en boerenkool slinken tijdens de bereiding, daarom dient u hier een grotere hoeveelheid van te nemen. Aubergine en courgette doen het heerlijk op de gril. Snijdt de aubergine of courgette in dunne









grote plakken over de lengte. Maak een knoflook olie (olie + teentje geperste knoflook) en besmeer een plak ermee. Leg dit op de gril. Lekker bij de BBQ! Varieer met groente: probeer ook eens een groente uit die u niet zo vaak neemt. Er zijn voorgesneden zakken groenten die je goed kan wokken (bijv. de oosterse of Thaise groentemix). Maar je kan ook zelf wat bij elkaar mengen, zoals peultjes, taugé, paksoi, paprika, spitskool, aubergine, etc. Lekker met sojasaus en zilvervliesrijst. Broccolisoep is heerlijk en calorie arm te maken. Kook de (hele, dus ook de stronk) broccoli gaar, voeg 1 a 2 bouillonblokjes toe (er zijn ook natriumarme blokjes te verkrijgen) met 1 liter water. Pureer dit met een staafmixer. Voor een gladdere soep kunt u dit nogmaals fijnmalen in een blender als het is afgekoeld. Groene smoothies! Zien er misschien niet zo heerlijk uit als een fruitsmoothie, maar de smaak is er niet minder om. Bladgroenten zijn prima te vermalen tot een smoothie. Gebruik bijv. spinazie of boerenkool dat u over heeft. Dit





kan rauw gebruikt worden. De fruitsmaak overheerst en u krijgt alsnog extra vitaminen en mineralen binnen. Maak een lekker groente hapje, bijvoorbeeld: o rolletje augurk met ham. o wrap met sla, gerookte zalm en bieslooksaus o reepjes paprika, komkommer, wortelen met een magere dipsaus. Bijv. (halfvolle) yoghurt of kwark met kruiden naar wens. Of pers een teentje knoflook uit. Het voedingscentrum heeft in hun webshop een folder met overzicht van kooktijden van groenten (‘groente- en fruitwijzer’).

♥Heleen Landsheer, diëtist Bronnen: www.vitamine-info.nl het Voedingscentrum; NEVO tabel 2011; Duurzaamheidskompas, de Gezondheidsraad voedingsnormen, RIVM: voedselconsumptiepeiling (2007-2010).

13

KOOKGENOTEN over geloof hoop en liefde bang maken kost geen moeite Wij mensen zijn wereldkampioen in het een ander wijsmaken dat er van alles en nog wat mankeert aan de ander, aan een ander zijn geloof of aan wat dan ook, als het maar ‘anders’ is. En natuurlijk mankeert er altijd wat aan het voedsel, want je krijgt er hoe dan ook enge ziektes van. U begrijpt dat deze Kookgenoten gaat over onze angst voor dit soort gevaren. Die we uiteraard niet kunnen zien en soms ook helemaal niet kunnen bewijzen, maar waar we wel een stevige mening over hebben.

maken. Realiseer je wel altijd, dat voedselfabrikanten maar in één ding geloven: rendement. En als een smaakversterker daarbij helpt gaat ie in het product. Dus is de boodschap: maak zoveel mogelijk zelf. De Consumentenbond heeft een handig (gratis) Minigidsje samengesteld over wat er in onze voeding zit!

Michael Pollan Deze Amerikaanse eet-journalist, volgens sommigen de enige echte ‘voedselgoeroe’, schrijft dat je niets moet eten wat je oma niet als voedsel herkende. Want veel oma’s komen nog uit de tijd, dat je groente zelf klaarmaakte, dat vlees er uitzag als vlees en dat je wist wat er in soep en toetjes zat, want je maakte het immers zelf klaar. En nou hoor ik u denken: ja maar, wie heeft daar nu toch nog de tijd voor? Mijn antwoord: u zelf. Maak er tijd voor, want misschien heeft u ervaren hoe het is om er nog jaren extra te hebben bijgekregen en hoe kostbaar de tijd is die u niet aan uzelf besteed. En uzelf bént

E-nummers etc. E-nummers, zijn volgens velen áltijd fout. Het Voedingscentrum heeft er veel informatie over. Veel natuurlijke voedingstoffen hebben ook E-nummers gekregen en dat maakt het heel verwarrend. Net als dat fabrikanten de ene keer ‘met natuurlijke ingrediënten’ op de verpakking zetten als er 99% water in zit, maar daarnaast nogal wat kleurstoffen en suikers. Helaas is het een kwestie van goed opletten, maar ook je niet bang laten

14

degene die eet, slaapt, geniet en die daar allemaal zelf ruimte voor kan maken. Doe het gewoon!

Wees nieuwsgierig Onze filosofie is: wees nieuwsgierig naar alles wat van belang is om met een gerust hart te kunnen leven. Als je je daardoor bewust bent van de dingen die goed voor je zijn, zoals tijd voor jezelf maken, ademruimte creëren, fijn bewegen, dan zal je toch ook met veel plezier lekker kunnen koken?! Alleen al het idee dat wat je met je eigen handen klaarmaakt en dus niet met de handen van de industrie achter de grootgrutter, doet je het water in de mond lopen. Niets is leuker dan het fantaseren hoe je met je salades kan variëren, hoe je visje er eens anders uitziet dan altijd, hoe je met minder zout en vet toch lekker kan eten. Fantaseer en varieer!

♥Rob Steenhuis

Wie heeft er een recept met een verrassende smaak of wilt u uw kookgeheimen met ons delen stuur dan een mailtje naar: [email protected] en wie weet geven we het dan weer door aan alle andere lezers.

15

Gezond eten volgens laatste inzichten Harvard Medical School

16

17

UIT DE PRAKTIJK medische informatie over het hartinfarct interview met de heer Wolberts over zijn hartinfarct, april 2014 En plotseling gebeurde het toch…! De heer Wolberts had zijn zaakjes wel in orde Met plezier werkte hij als consulent in binnen en buitenland. In zijn familie kwamen mensen met hartziekten en verschillend hartinfarcten voor. Maar hij sportte actief en rookte niet. Met deze manier van leven dacht hij wel gespaard te blijven voor een infarct. Hij is getrouwd en heeft 3 kinderen, die reeds het huis uit zijn. Wat waren de klachten, toen het begon?.. Hij had eigenlijk geen klachten, of negeerde ze. Soms was er een raar gevoel op de borst en in zijn rug, vooral met sporten. Hoe ging het verder? Hij schaatste actief en had zich laatst overmatig ingespannen. Hij werd wat duizelig, maar de klachten gingen vanzelf over. Een afspraak bij zijn huisarts werd niet gemaakt. Tot plotseling, ’s avonds hij zich niet lekker voelde. Een vervelend gevoel had in zijn rug en niet plat kon gaan

liggen op zijn bed. Zijn echtgenote belde de huisartsenpost. Deze stuurde een ambulance en 30 minuten later lag hij in het ziekenhuis op de EH. In de loop van de nacht werd de diagnose, hartinfarct gesteld en enkele uren later werd hij gedotterd en zijn er 2 stents geplaatst. Hoe was het verloop na ontslag? Na 5 dagen ging hij met ontslag en moest zijn leven voor zijn gevoel weer van begin af aan opbouwen. En niet alleen hij ,maar ook zijn familie moesten leren omgaan met de nieuwe situatie van onzekerheid en angst voor een recidief. Hoe was het beleid ? In de hartrevalidatie werd een begin gemaakt om beter om te gaan met stress, gedoseerd te bewegen en verstandiger te eten. Na 6 weken was de eerste controle in het ziekenhuis. Medische informatie: Een hartinfarct treedt op als een deel van de hartspier geen zuurstof krijgt uit de kransslagaderen. Ze kan

18

niet meer samentrekken en dat deel valt uit. Oorzaak: Meestal een stolsel in de kransslagader, waardoor de bloedtoevoer wordt afgesloten. Vaak is de kransslagader vernauwd. Hoe dat komt weten we niet . Wel zijn er risicofactoren bekend, zoals roken, weinig bewegen, overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes, stress, te hoog cholesterol. Klachten: Er is een onderscheid tussen mannen en vrouwen. Mannen ervaren een stekende, beklemmende of benauwende pijn op de borst, soms met uitstraling naar linkerarm of kaak. Vrouwen ervaren verschijnselen van pijn tussen de schouderbladen , oksels of bovenbuik . Ook hebben ze vaak al langer last van moeheid, slecht slapen en kortademigheid. Diagnose: De diagnose wordt meestal in het ziekenhuis gesteld, na bloedonderzoek en een hartfilmpje . Bepaalde afvalstoffen (hartenzymen) zijn verhoogd en wijzen op een beschadiging van de hartspier.

Therapie: De ernst van een hartinfarct hangt af van de grootte van het aangetaste deel van de hartspier. Ook de locatie is belangrijk. Ieder hartinfarct is anders, waardoor ook de gevolgen kunnen verschillen. In het algemeen word je enige dagen opgenomen. Soms is een acute ingreep noodzakelijk, zoals dotteren of een bypass operatie. In het begin loop je meer risico op ritmestoornissen. In ieder geval vertrek je uit het ziekenhuis met veel medicatie. Medicatie voor bloedverdunning, bètablokkers (remming zenuwprikkels), ACE remmers (verwijden bloedvaten), Calciumantagonisten (verwijden bloedvaten), Angiotensine antagonisten (verwijden van de bloedvaten), plastabletten (hart hoeft minder te pompen) en cholesterolverlagers. Al deze middelen zorgen ervoor dat het hart zich minder hoeft in te spannen door verwijding van bloedvaten en verlaging van de bloeddruk. In veel ziekenhuizen wordt na een hartinfarct een revalidatieprogramma aangeboden. ♥ Jan van Dijk Meer info op de website van de Hartstichting: www.hartstichting.nl

19

EET SMAKELIJK! zoete zomerse varkensfilet met ananas een heerlijk gerecht geschikt voor alle hartpatiënten (laag zout en vet) Ingrediënten (4 personen)  300 gram varkensfilet (neutraal, zonder kruiden)  1 courgette  2 preien  1 bakje taugé  250 gram sugar snaps of peultjes (tip: uit de vriezer. Makkelijk om op voorraad te hebben en de harde draad hoeft ook niet verwijdert te worden)  0,5 ananas of een blik van ca. 500 gram  150 ml kokosmelk (let op de voedingswaarde, kies het merk met het minste vet)  200 gram zilvervliesrijst of meergranenrijst  2 el olijfolie  1,5 el tomatenpuree  1 el kerriepoeder  2 el ketjap manis  Peper Bereidingswijze 1. Was de courgette en snijd in reepjes. Halveer de preien in de 2. lengte, was de preien en snijd ze in halve ringen.

3. Indien u een verse ananas gebruikt, is het belangrijk de harde kern te verwijderen (deze is niet eetbaar). 4. Zet een kookpan met water op het vuur en kook de rijst gaar volgens de bereidingswijze op de verpakking (circa 15 minuten). 5. Snijd de varkensfilet in blokjes. 6. Verhit 2 el olijfolie in een grote koeken- of hapjespan en fruit de ui aan. Voeg vervolgens de varkensfilet toe en bak circa 5 minuten op middelhoog vuur. Voeg de ketjap toe. 7. Voeg vervolgens de prei toe en roerbak deze 2 minuten. Voeg daarna de courgette en sugar snaps toe en roerbak nog 5 minuten op middelhoog vuur. Roer regelmatig in de pan. 8. Voeg de tomatenpuree toe en roer goed door het gerecht. Schenk vervolgens de kokosmelk erbij. Kruid met peper en kerriepoeder en roer goed door. 9. Voeg als laatste de taugé en ananas toe en laat dit nog 3 minuten meebakken.

20

10. Schep als eerst de rijst op en hierover heen de saus.

-

Voedingswaarde (per persoon) - Energie: 480 kcal - Eiwit : 28 g - Koolhydraten: 62 g - Vet: 13 g waarvan 3 g verzadigd - Voedingsvezels: 7 g - Natrium: 236 mg Tips: - Varieer gerust met de groentesoort. Groenten die er ook prima bij passen zijn bijvoorbeeld: paksoi, kool, ui of paprika. - Verse ananas is het lekkerst. Indien u kiest voor ananas uit blik, kies dan bij voorkeur voor ‘op sapbasis’ of ‘op lichte siroop’. Dit bevat respectievelijk geen tot minder toegevoegde suiker.

21

Kokosmelk of tomatenpuree over? Dit kan ook ingevroren worden. ♥ Heleen Landsheer, diëtist

M A R I A N N E

Bucket list Ik ga een bucket list maken. Kent u dat? Ik maakte voor het eerst kennis met de bucket list in de gelijknamige film met Jack Nicholson. Een hilarische film met twee oude mannen in de hoofdrol, die een lijst maken van de dingen die zij in hun leven nog willen doen. Door mijn tia ben ik me meer bewust geworden van de sterfelijkheid van ons bestaan. Dus de hoogste tijd voor een bucket list. Ik ga proberen zo realistisch mogelijk te blijven. Het lijkt me bijvoorbeeld geweldig een keer naar een premiere te gaan en dan helemaal opgetut over zo’n mooie rode loper te schrijden. Kan, maar ik zet het toch maar niet op mijn lijstje. Hoewel, wat kan mij het schelen. 1. Een premiere bezoeken en dan helemaal opgetut etc. etc. 2. In een helikopter vliegen. Nou ja, niet zelf achter het stuur, want dan ben ik bang dat ik niet meer aan mijn nummer 3 toe kom. En niet zo’n duf rondje boven ons mooie Zutphen. Het liefst zou ik met zo’n inspectieronde van gasleidingen meegaan of zoiets. 3. Naar de bergen. Ik ben er nog nooit geweest. De wandelschoenen heb ik alvast aangeschaft. 4. Een tandemsprong maken uit een vliegtuig. Zou dat ook uit een helikopter kunnen? Schiet het wel lekker op met mijn lijstje. 5. Leren schilderen. In augustus begin ik. 6. Een cursus sterrenkunde volgen. Ik ben vandaag naar een lezing over de zon geweest bij de Volkssterrenwacht. Fascinerend vind ik de kosmos. En wat een prachtige foto’s zijn er in omloop van exploderende sterren. Voor wie het interessant vindt: kijk maar eens op de website van de NASA. De Volkssterrenwacht geeft een cursus Sterrenkunde voor beginners. In september ga ik daarmee starten. En nu maar hopen dat ze het niet te natuurkundig maken. Daar haalde ik vroeger hooguit een 2 voor. Trouwens grappig om te horen dat mensen naar de andere kant van de wereld reizen om een zonsverduistering mee te maken. Je moet blijkbaar ook een beetje idioot zijn in die wereld. 7. Op mijn racefiets in Nederland bezoekjes afleggen bij vrienden en familie in Limburg, Brabant, Utrecht. Helaas kan ik nog geen band verwisselen, dus eerst dat maar eens leren. Maar dat ga ik niet apart vermelden. Is trouwens geen wens. 8. In een heel luxe hotel overnachten met een champagne-ontbijt. Waarschijnlijk doe ik geen oog dicht, zonde van het geld om te gaan liggen slapen. En eigenlijk lust ik helemaal geen champagne, maar het lijkt me zo leuk het een keer mee te maken. Zo, het begin is gemaakt. De lijst is uiteraard nog niet af. Wordt vervolgd. En u? Heeft u al een bucket list? ♥ Marianne Verrijt

22

HART OP HOL onbegrip in het ziekenhuis interview met Alma van Harskamp

Toen Alma de deur open deed, dacht ik ‘Dit kan Alma niet zijn!’. Een vrolijke jonge vrouw die zo mee kan doen aan missverkiezingen of als blikvanger voorop loopt met de dansmariekes. Mijn eerste indruk moest ik niet veel later behoorlijk bijstellen ‘Alma is hartpatiënt en probeert er het beste van te maken’. de

Alma (42) vertelt ‘Tot mijn 16 heb ik nooit iets bijzonders gevoeld. Vanaf mijn pubertijd voelde ik tijdens rust mijn hart ineens sneller kloppen en was duizelig. Als ik dan mijn adem op het juiste moment inhield, dan stopte het weer. Dit gebeurde enkele keren per jaar. In 2006 was ik in de sportschool en mijn begeleidster zag dat ik een hartslag van 200 had. Abnormaal hoog. Op haar advies heb ik me laten onderzoeken. Het bleek dat ik AVNRT heb’.

Hartritmestoornis AVNRT AV-Nodale Re-entry Tachycardie is een hartritmestoornis die ontstaat in en rond de AV-knoop. Er is daar een

extra bundel aanwezig waardoor prikkels blijven rondcirkelen. De hartslag is zeer snel en regelmatig. AVNRT komt voor bij 1 op 800 mensen en meer bij vrouwen dan bij mannen. Klachten: een snelle zwakke polsslag, hartkloppingen, duizeligheid, ademnood en soms pijn op de borst.

De ablatie was een drama ‘De cardioloog vertelde me dat met een ablatie het probleem voorgoed verholpen zou zijn. Dat heb ik laten doen. Eigenlijk heb je geen keus. Dat moest in een ander ziekenhuis omdat deze ingreep toen nog niet uitgevoerd werd in het ziekenhuis waar ik onder behandeling was. De ablatie was een drama. Ik kreeg niet mijn eigen cardioloog. De cardiologe die eraan begon, kreeg na zo’n 45 minuten bibberingen en moest er mee ophouden. Degene die het overnam was zeer slecht gehumeurd en zelfs ongemanierd waarschijnlijk door hetgeen er gebeurd was en vooral toen bij de eerste controle bleek dat het nog niet gelukt was. Toen werd hij zelfs grof. Zo’n 7 uur later lag ik weer op

23

de zaal. Ik voelde me niet goed en wist dat het niet goed zat. Toen ik een half jaar later bij mijn eigen cardioloog kwam, vroeg hij me “Je vraagt je zeker af wanneer de ablatie gaat plaatsvinden?”. Toen ik hem het hele verhaal vertelde, bleek dus dat hij nooit door het ziekenhuis op de hoogte was gebracht en ook mijn dossier na de ablatie niet ontvangen had. Zelfs mijn dossier hadden ze niet opgevraagd voorafgaand aan de ablatie’.

gelijk had. Alleen kon de betreffende cardioloog mij niet verder helpen en ben ik weer teruggegaan naar dr. Simmers in Breda. Hij was de enige die ik nog vertrouwde. Het bleek dat tijdens de ablatie de goede AV knoop was beschadigd en ook de Bundel van His. Binnen een maand, in 2009, kreeg ik een DDDpacemaker”. Bij een DDD pacemaker wordt zowel de boezem als de hartkamer gestimuleerd en gedetecteerd. Deze pacemaker doet niets als er een spontaan hartsignaal afgegeven wordt en geeft een prikkeling af als er geen spontaan signaal komt. Ook gaat deze pacemaker sneller werken als dat nodig is bijv. bij inspanning. Deze pacemaker wordt doorgaans gebruikt bij atrioventriculaire (AV) geleidingsstoornissen.

‘Wat mankeert u eigenlijk?’ ‘Ik voelde me steeds niet goed en kreeg regelmatig aanvallen waarbij ik wegzakte. Met de ambulance ben ik meermalen naar het ziekenhuis gebracht. Omdat de aanval bij aankomst voorbij is, kreeg ik vaak de opmerking ”Mevrouw, mankeert u eigenlijk wel wat?”, “Kunt u niet op uw hoofd gaan staan?”, “Is het niet psychisch?”, “Misschien moet u eens met een psycholoog gaan praten?”. Je wordt echt gek als je niet geloofd wordt. De onverschilligheid vind ik nog het ergste. Je komt op een punt dat je denkt “dan ga ik maar dood. Ze geloven mij toch niet”’.

Mislukte ablatie Met een Holter, door mij geëist, werd vastgesteld dat er daadwerkelijk iets mis was en ik dus

De logische vraag is dan ‘En toen ging alles beter?’ Alma: ‘Was dat maar zo. Het lijkt erop dat bij mij alles misgaat wat maar mis kan gaan. Bij het plaatsen van de pacemaker kreeg ik een gecompliceerde klaplong, iets wat zelden voorkomt. Toen ik op de verpleegafdeling aangaf dat er naar

24

mijn mening iets niet goed was met de afstelling van de pacemaker, kreeg ik als antwoord “Mevrouw, stelt u zich niet aan!” en moest ik verplicht met een maatschappelijk werkster praten. Ook moest er een verpleegkundige mee naar de pacemakertechnicus. En daar werd wederom bevestigd dat de afstelling niet goed was en ik hooggevoelig ben en daardoor alles voel. Je wordt gewoon niet geloofd! En dat is vooral erg verdrietig en frustrerend. Wie kent haar lichaam nu het best? Ik toch? Vorig jaar september heb ik nog een ablatie aan mijn rechter boezem gehad en in mei dit jaar is mijn galblaas verwijderd. Ik hoop dat ik het ergste nu achter de rug heb’.

Neem me serieus!

hand is. Ik zou iedereen willen aanraden ‘Laat je niet intimideren en houd niet je mond”. Je gezondheid is het belangrijkste!’

Ik hoop dat de zon weer gaat schijnen ‘Ja, het gaat wel wat beter. Ik ben nog steeds moe; zonder ‘s middags een paar uur te slapen, red ik het niet. Mijn beroep, ontwerper en kleurstyllist, probeer ik weer op te pakken. Ik heb de wil om er iets van te maken. Positief denken, blijven lachen en genieten van het leven daar draait het om. En doe iets als er wat te vieren valt. Mijn man en ik vieren ieder jaar op 9 juli Alma-dag: de dag dat ik mijn pacemaker kreeg’. ♥Jan Jansen

‘Misschien heb ik gewoon pech gehad. Het feit is wel dat ik vaak het antwoord gekregen heb “Stelt u zich niet aan!” of “Volgens ons mankeert u niets!” en de allerergste van allemaal “U gaat er niet dood aan”. In alle gevallen bleek dat er wel degelijk iets aan de hand was. Zulke opmerkingen geven wel aan dat patiënten niet serieus genomen worden. Ze worden te vaak als aanstellers gezien. Als klachten serieus onderzocht worden en in mijn geval de pacemaker direct uitgelezen was, dan blijkt snel genoeg of er iets of niets aan de

Chinees karakter voor HART

25

IK HEB WEER LUCHT, GEWELDIG! wandelen met de huisarts interview met Dianne Jaspers, huisarts in Barneveld

De manier waarop Dianne me begroet zit vol energie. Een stevige pas naar haar spreekkamer. We gaan het hebben over ‘patiënten wandelen met de huisarts’. Op mijn vraag of deze wandelaars haar wel bij kunnen houden, zegt ze lachend ‘Ik draag dan schoenen met hoge hakken!’

Praten is goed, doen is beter ‘In onze praktijk zien we veel mensen die nog niet echt patiënt zijn maar het wel worden als we niets doen. Dat irriteert me. Het zit niet in me om inactief te zijn, me te beperken tot het geven van adviezen en vervolgens vast te stellen dat het niet echt helpt. Dat moet anders. Het gaat voornamelijk om mensen met overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes, inactiviteit, psychische en andere vage klachten. Natuurlijk kan ik medicijnen voorschrijven om deze aandoeningen en klachten te behandelen of proberen te behandelen. Deze aandoeningen en lichamelijke klachten hebben wel

gemeen dat veelal goede resultaten behaald worden door actief te worden, meer te bewegen en gezond te eten. Toen ik voorstelde om een wandelgroep te vormen, waren mijn collega huis-artsen, de apotheker, de fysiotherapeut, de verpleegkundigen, de diëtist en de mensendieck therapeute het snel eens “we gaan samen met onze patiënten lopen en we doen zelf ook allemaal mee”’.

Zo’n enthousiasme niet verwacht ‘Ons uitgangspunt was: 2x/week lopen: een keer door het bos en de andere keer over de verharde weg als intervalloop. Zeker geen metingen verrichten zoals bloeddruk of gewicht. Dat kan altijd nog. Eerst maar eens zien hoe het aanslaat. Het enige wat we doen is een presentielijst bijhouden. Met de eerste groep van ca. 25-30 deelnemers zijn we in september 2013 gestart. Na een paar maanden hadden we enkele afvallers. De rest maakte de 3 maanden vol en

26

hebben wandelen onderdeel van het degelijks leven gemaakt. Dat is geweldig! De tweede groep is in maart 2014 gestart en in september starten we met de derde groep. Een bijkomend voordeel is dat je de mens achter de mens leert kennen. Ik liep in de eerste groep met een ‘oude baas’ van ca. 75 jaar. Hij sleepte een beetje met zijn been vanwege een klein herseninfarct. Maar ik wist niet dat deze doorzetter jarenlang in Azië vertoefd heeft als inkoper. Het was een genoegen om naast hem te lopen!’

Nauwelijks afvallers ‘Natuurlijk zijn er ook afvallers ondanks dat we op zaterdag een inhaaldag hebben. Dat is jammer. Soms krijgen deelnemers een

blessure. Veertigers kunnen het meestal niet combineren met hun gezin of werk. Opvallend is dat allochtonen enthousiast beginnen maar vrij snel afhaken. Ik zou zeggen dat gezondheid voorop zou moeten staan. Met een beetje betere planning en doorzettingsvermogen moet het gewoon lukken. Het goede nieuws is dat het aantal afvallers klein is’.

Aanstekelijk ‘Ik had niet verwacht dat ons initiatief zoveel nieuwswaarde zou hebben. Collega artsen belden me om te vragen hoe we het aangepakt hebben. Zelfs het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft me gevraagd om daar een voordracht te houden.

27

Om van ons initiatief een blijvend succes te maken is bij huisartsen een andere manier van denken nodig. Naast het behandelen van klachten en aandoeningen is het ook nodig eens naar de patiënten kijken met een preventieve blik. Niet behandelen is altijd beter. Ik hoop echt dat deze manier van denken onderdeel wordt van de artsenopleiding. Wij krijgen er in ieder geval steeds meer plezier in.’

Fors tempo Ruim op tijd zaten ze allemaal al te wachten. De loopschoenen aan en de veters gestrikt. Vandaag de intervalloop en donderdag de eindloop van 7 km. De drie maanden zitten er dan op. Grace Velthof (mensendieck therapeute) drukt op de stopwatch: eerst 8 minuten lopen en dan 2 minuten rustig aan en dat viermaal. Ben, een 65+er, zet er meteen de vaart in en zegt ‘Man, door deze training heb ik heb zo veel lucht gekregen. Ik voel me geweldig’. Esther valt bij ‘De groep stimuleert me. Ik ben 7 kg afgevallen en voel me stukken beter’. Sylvia, een jonge vrouw, maakt het nog bonter want die is 48 kg afgevallen. ‘Niet alleen door deze training hoor! Ik heb mijn eetpatroon behoorlijk aangepast en ga 2x/week naar de sportschool. Maar door dit initiatief heb ik het wel

voor elkaar gekregen, anders was het me nooit gelukt’. Achter deze kopgroep lopen een aantal minder snelle hazen. Voor hen ligt het tempo ietsjes te hoog. Ik laat me afzakken. Ze halen me sneller in dan ik gedacht had. Een groepje vrouwen, allemaal 60+ers, Ali is 8 kg afgevallen en zit beter in haar vel. Elly heeft minder last van haar reuma en gaat voortaan lopend haar kleinkinderen van school halen. Wil’s suiker was iets te hoog, gaat de goede kant op. ‘Ik heb er weer zin in om met m’n kleinkinderen te spelen’. Iedereen gaat door met bewegen of bij een sportschool of door zich bij het loopgroepje aan te sluiten dat een half jaar ervoor spontaan ontstaan is. ‘Dianne en anderen: jullie hebben geweldig werk gedaan!’ ♥ Jan Jansen

Dianne Jaspers is huisarts in Barneveld. Met drie andere huisartsen heeft ze een groepspraktijk in Medisch Centrum ‘De Burgt’.

28

OPLOSBARE STENTS een briljante vinding? interview met Paul Knaapen, interventiecardioloog

Paul Knaapen heeft begin 2014 een Dr. Dekker beurs van de Hartstichting ontvangen om te onderzoeken of oplosbare stents daadwerkelijk beter zijn dan de huidige metalen stents. De theorie is veel belovend, de praktijk moet het bewijzen. Uiterlijk 2017 weten we het: beter of even goed als metalen stents.

Het draait allemaal om doorbloeding Patiënten voelen pijn op de borst en veelal wordt met angiografie (=hartkatheterisatie) een vernauwing vastgesteld in een van de kransslagaders. Om de doorbloeding van het hartweefsel te normaliseren wordt veelal in de vernauwde kransslagader een stent geplaatst. Hierdoor komt er meer bloed in het hartweefsel waardoor voorkomen wordt dat hartweefsel afsterft.

Wat maakt een oplosbare stent zo bijzonder? Paul: ‘Een bloedvat is geen statische pijp zoals een pvc-buis.

Een bloedvat is voortdurend in beweging: contraheert en dilateert (trekt samen en verwijdt). Als er een metalen stent geplaatst wordt dan is dat kleine stukje vat een soort pvcbuisje geworden. Samentrekken en wijder worden kan niet meer. Ook de stromingseigenschappen van het bloed veranderen met het risico dat er voor of na de stent stolseltjes gevormd kunnen worden. Ook kunnen er op die plaatsen vaatverdikkingen gaan ontstaan. De oplosbare stent zou dat moeten voorkomen. Na ongeveer één jaar is deze stent verdwenen en het bloedvat heeft daardoor de mogelijkheid om weer als vanouds te bewegen. Ook de doorbloeding van het hartweefsel zou daardoor beter moeten zijn omdat het bloedvat kan verwijden indien er vraag is naar meer bloed. Of dat ook zo is weten we nog niet en daarom zijn we gestart met een klinische studie’.

Logische stap in de evolutie van stents ’Dotteren was de allereerste

29

techniek om een vernauwing proberen op te heffen. Een ballonnetje op de plaats van de vernauwing, oprekken en het vat is weer open. Nadeel is dat in 50% van de gevallen het vat weer dicht gaat zitten. Om dat de voorkomen werden er metalen stents ontwikkeld. De tweede generatie metalen stents hebben een speciale coating

oplosbare stents zijn gemaakt van polylactaat en verliezen hun staticiteit tussen 6 en 12 maanden na plaatsing. Ze lossen op en verdwijnen. Het bloedvat kan dan weer als vanouds wijder worden en samen trekken. De ideale behandeling voor een patiënt. Maar, we moeten het nog wel bewijzen’.

zodat er weinig aanhechting en ongewenste groei van cellen op plaats vindt. Ongeveer 5% van deze stents slipt dicht. Met de oude stents was dat 15%. Een hele vooruitgang dus. De huidige metalen stents zijn prima. Nadeel blijft dat metalen stents statisch zijn en blijven. En dat stukje bloedvat dus ook. De huidige

Slimme klinische studie ‘We hebben eens goed nagedacht hoe we met zo weinig mogelijk patiënten in korte tijd een zo helder mogelijk antwoord kunnen geven op de vraag “Zijn oplosbare stents beter dan metalen stents?”. Laat ik duidelijk zijn: als de doorbloeding niet beter is dan met metalen stents

30

dan is er geen voordeel. Daarnaast zijn metalen stents goedkoper en gemakkelijker te plaatsen. Als de doorbloeding beter is dan met metalen stents dan is er een groot voordeel voor de patiënt. Daarom doen we deze studie. We denken met een kleine groep patiënten uitsluitsel te kunnen geven omdat we in het VUMC bijzondere technieken in huis hebben. OCT (Optical Coherence Tomography) is in bijna geen enkel ziekenhuis aanwezig en deze techniek gebruiken we om te zien of de stent op de juiste plek in het bloedvat geplaatst is. De verschillen tussen patiënten moeten zo klein mogelijk zijn’.

interim analyse na 1 jaar. Ik ben enorm blij dat we deze studie met subsidie van de Hartstichting kunnen uitvoeren’. ♥ Jan Jansen Paul Knaapen is interventiecardioloog verbonden aan het VUMC. Hij kreeg in 2014 de beurs 'Junior Staflid' van de Hartstichting. De beurs bedraagt ruim € 200.000, waarmee hij 3 jaar onderzoek kan doen.

Eind 2017 of eerder ‘Eind 2014 hebben we alle patiënten in de studie: 30 patiënten krijgen een metalen stent en de andere 30 een oplosbare stent. We doen metingen na 1 maand, 1 jaar en 3 jaar. De metingen na 1 jaar en 3 jaar zijn van groot belang. De oplosbare stent heeft dan zijn rigiditeit verloren en is waarschijnlijk helemaal opgelost. De cruciale vraag is dan: heeft het bloedvat zijn oorspronkelijke fysiologie weer terug, anders gezegd stroomt er meer bloed doorheen als het hart er om vraagt?. Mogelijk hebben we al een antwoord eind 2015 bij de

31

COLOFON

CONTACT MET DE REGIO

Het kwartaalblad HARTSLAG is een uitgave van



Voorzitter: Joost Eijkhout

Hart&Vaatgroep regio Gelderland, Noord Limburg en Oost-Brabant Postbus 6501 6503 GA Nijmegen 024-356 77 28 [email protected]



Vicevoorzitter: Jan van Heusden



Secretaris: Leonie Eppenga [email protected] 0317 357 109



Penningmeester: Math Jacobs



Patiëntenbegeleiding: Koos van Staveren 0318 620 766

Redactie: Will Peters, Jan Jansen, Rob Steenhuis Redactieadres: Hatertseweg 705 6535 ZR Nijmegen 024-323 69 84 [email protected]

 o

De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en artikelen met bronvermelding. Overname van artikelen is slechts toegestaan na toestemming van de redactie.

o

Rekeningnummer: NL19 ABNA 0624 743 268 t.n.v. Hart&Vaatgroep Gelderland

32

Activiteitencommissie: Theo Bosmans [email protected] 024-3556143 Ger Winters en Riet Winters [email protected] 024-844344

__________________________________________________ Dit is een uitgave van De Hart&Vaatgroep regio Gelderland, Noord Limburg en Oost Brabant. Deze regio is onderdeel van de Hart&Vaatgroep gevestigd in Den Haag. De Hart&Vaatgroep is de patiëntenorganisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Er wordt zowel landelijk als op regionaal niveau gewerkt aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging . De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaataandoening hebben of hun naasten. Lid worden van De Hart&Vaatgroep: Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor hart- en vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap (€ 20,-) of het donateurschap op onze website www.hartenvaatgroep.nl of bel met het secretariaat in Den Haag 088-11 11 600. ________________________________________________ Retouradres: De Hart&Vaatgroep regio Gelderland Postbus 6501 6501 GA Nijmegen