Factsheets Samenhang Decentralisaties APRIL 2012

Factsheets Samenhang Decentralisaties APRIL 2012

1

Inhoudsopgave Voorwoord

5

1

Kinderen en jongeren met een lichte verstandelijke beperking

7

2

Arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk

9

3

Vervoer van doelgroepen

11

4

Opeenstapeling van maatregelen

13

5

Regionale Samenwerking

15

6

Organisatie en bedrijfsvoering

17

7 Opdrachtgeverschap

19

8

21

Decentralisaties en informatievoorziening

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

3


4

Voorwoord Een transformatie van het sociale domein. Een integrale aanpak van werk, jeugdzorg en begeleiding. Invulling van de gemeente als eerste overheid. Deze uiteenlopende beloften worden verbonden aan de drie grote stelselwijzigingen die deze jaren gerealiseerd worden. Zij zijn voor de gemeenten ingrijpende operaties, waar acht miljard mee gemoeid is en bezuinigingen op zijn ingeboekt. De gemeenten zullen mede daarom tot innovatie moeten komen. De stelselwijzigingen bieden op het oog grote mogelijkheden tot een integrale aanpak. Ze raken de zwakke en hulpbehoevende groepen in de samenleving. Dat het in het verleden over verschillende departementen en overheidslagen was georganiseerd en nu in één hand komt bij gemeenten zegt de betrokkenen niet direct veel. De taak was en blijft mensen naar werk te leiden, een uitzicht te bieden om mee te doen in de samenleving, of zorg op maat bieden. Aan gemeenten de taak om deze complexe transities voor burgers schijnbaar moeiteloos te volbrengen. Het leggen van de dwarsverbanden tussen de transities is daarvoor van groot belang. Een integrale aanpak kan niet alleen bij een belofte blijven, uitvoering ervan is noodzakelijk. Niet alleen voor de burgers om wie het uiteindelijk gaat, maar ook voor de uitvoerbaarheid, de beheersing en de financiering. Tegelijkertijd lopen de transities uiteen in fasering, financiering en doelgroepen. Het is niet mogelijk om te wachten op de ideale situatie of voorbereiding of om alles met alles te verbinden. Het is zaak de juiste verbindingen te leggen maar toch vaart te houden bij de voorbereidingen. Dat betekent vooruit kijken naar de decentralisatie van de Jeugdzorg terwijl al begonnen wordt met de implementatie van de Wet werken naar vermogen en begeleiding. De fundering wordt bij wijze van spreken gelegd terwijl bepaalde kamers al geverfd worden. In deze publicatie wordt in een achttal factsheets negen onderwerpen toegelicht die van belang zijn voor het realiseren van samenhang tussen de decentralisaties. Het gaat om de volgende acht onderwerpen: vervoer, opdrachtgeverschap, licht verstandelijk gehandicapten, dagbesteding, cumulatie van maatregelen, regionale samenwerking, informatievoorziening en organisatie & bedrijfsvoering. De gevolgen van de Wet passend onderwijs zijn opgenomen in de factsheets van diverse onderwerpen. Acht onderwerpen die van belang zijn om de samenhang tussen de decentralisaties vorm te geven. In de factsheets worden de onderwerpen kort toegelicht en waar relevant doorverwezen naar beschikbare publicaties en informatiebronnen. Het geeft hiermee een beknopt overzicht van belangrijke dwarsverbanden die spelen tussen de decentralisaties. De VNG bewaakt de samenhang op deze thema’s en informeert gemeenten over de belangrijkste ontwikkelingen. U kunt bijvoorbeeld binnenkort meer informatie verwachten over de financiële verdeelmodellen voor de transities. Ralph Pans Voorzitter Directieraad VNG


5


6

1 Kinderen en jongeren met een lichte verstandelijke beperking Kijkend naar de samenhang tussen de decentralisaties

Zij hebben een IQ tussen de 50 en 85 in combinatie

verdient één groep bijzondere aandacht: kinderen

met bijkomende problematiek.

en jongeren tot 23 jaar met een lichte verstandelijke

De ernst van de problematiek wordt voor een aanzien-

beperking (lvb). Gemeenten zijn binnen een paar jaar

lijk deel bepaald door de sociale context.

grotendeels verantwoordelijk voor de ondersteuning

Hierdoor kunnen zij zich niet zonder hulp handhaven

van deze jongeren met hun complexe, omvangrijke

in maatschappelijke verbanden als gezin, school, werk

problematiek. Krijgen zij niet tijdig de juiste zorg en/

etc. We zien hen dan ook terug in vrijwel iedere speci-

of begeleiding, dan zijn de maatschappelijke en fi-

ale regeling: begeleiding, speciaal onderwijs, jeugd-

nanciële risico’s groot. Denk hierbij aan groter beroep

hulpverlening, jeugd-GGZ, Wajong, arbeidsmatige

op maatschappelijke opvang, bijstand en justitie. De

dagbesteding, jeugddetentie etc. Desondanks krijgt

opdracht voor gemeenten bestaat onder meer uit

een groot deel door te late en onvolledige (h)erken-

snelle (h)erkenning van de beperking, het aanbrengen

ning van de problematiek vaak niet de juiste zorg en

van samenhang en betere afstemming en coördinatie

begeleiding. Grofweg is de groep als volgt verdeeld

tussen voorzieningen.

over drie sectoren: Verstandelijk Gehandicapten (VG)sector ( 25%), Jeugdzorg (20%) en Justitie (40%). In

Maatregelen

alle drie groeit het aantal jongeren met een lvb en

Aantal, omvang en volgorde van de maatregelen

gedragsproblematiek of psychiatrische stoornis.

(decentralisatie begeleiding uit de AWBZ inclusief IQ-maatregel, decentralisatie jeugdzorg, Passend

Zorgaanbod

Onderwijs en de invoering van Werken naar vermo-

Van oudsher valt de zorg voor mensen met een lvb

gen) in combinatie met forse bezuinigingen maakt de

onder de VG-sector. Deze biedt zowel intramurale als

situatie complex. Belangrijk aandachtspunt is stapeling

extramurale AWBZ-zorg aan mensen met een IQ <70.

van effecten als:

Jongeren met een IQ tussen de 70 en 85 liepen vaak

• minder of geen begeleiding (onder meer bij wonen

vast in de reguliere Jeugdzorg en jeugd-GGZ en kun-

en onderwijs) • minder beschutte werkplekken (Wet werken naar vermogen) • grotere klassen in het (voortgezet) speciaal onderwijs

nen tegenwoordig terecht in een van de 22 Orthopedagogisch Behandelcentra (OBC). Deze bieden zorg aan zo’n 10.000 kinderen en jongeren van 4-23 jaar met een lvb in combinatie met ernstige gedragsproblematiek. Het zorgaanbod van de OBC en kinderdagcentra voor gehandicapten is breed: van ambulante

Doelgroep

hulp en dagbehandeling tot pleegzorg en residentiële

In de leeftijdscategorie 0-23 jaar is bij 348.000 Neder-

zorg. Sinds 2005 staat ook de reguliere hulpverlening

landse jongeren (8,7%) sprake van een lichte verstan

(gedwongen en vrijwillig) open voor de doelgroep.

delijke beperking (lvb).

Toegang tot de zorg verloopt momenteel als volgt: • Jeugdzorg via de bureaus Jeugdzorg (BJZ)

Er kunnen 3 groepen met LVB worden onderscheiden: 1. Kinderen die vrij normaal functioneren 2. Kinderen die voortdurend een vorm van begeleiding nodig hebben 3. Kinderen met ernstige gedragsproblematiek.


• Verstandelijk Gehandicaptenzorg (VG-zorg) via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) • Jeugd Geestelijke Gezondheidszorg (jeugd-GGZ) veelal via de huisartsen Ook het onderwijs heeft speciale voorzieningen voor

7

lvb-jongeren. Zo zijn er binnen het speciaal onderwijs

Ondersteuning en vervolgstappen VNG

‘cluster 3’-scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen

De VNG informeert gemeenten door het ontsluiten van

met een IQ ≤ 60. Na het voortgezet onderwijs (speciaal

kennis en best practices van en vóór gemeenten.

onderwijs, praktijkonderwijs of leerwegondersteunend) krijgt een groot deel een Wajong-uitkering en

Digitale Jeugdzorgwijzer

komt in aanmerking voor arbeidsmatige dagbesteding

Gemeenten worden verantwoordelijk voor het brede

(zie factsheet 2).

terrein van de zorg voor jeugd, waaronder de groep met een lichte verstandelijke beperking. In deze hand-

Visie

reiking van de VNG staat de zorgvraag centraal, niet

Het Inspectierapport uit november 2010 over gebrekki-

het aanbod van de zorginstellingen. Wat regelt u zelf

ge indicatiestelling en samenwerking wierp nieuw licht

en waarvoor gaat u als gemeente samenwerken? De

op de zorg aan de doelgroep. Na bijdragen van GGD

handreiking bestaat uit vier delen:

Nederland en het Nederlands Centrum Jeugdgezond-

• Brochure over zorg en voorzieningen voor kinderen

heid over de rol van de jeugdgezondheidszorg bij het signaleren, ondersteunen en zo nodig doorverwijzen, lijkt ‘vroegsignalering’ inmiddels het sleutelwoord. Niet

en gezinnen • Overzicht van jeugdzorgaanbieders in regio en hun aanbod

om te genezen, een lvb gaat immers een levenlang

• Redenen en voorwaarden voor samenwerking

mee, maar wel om de problematiek onder controle te

• Tips om de samenwerking te organiseren

houden. In Amsterdam loopt momenteel een groot onderzoek naar gedragsproblemen in groep twee en drie van het basisonderwijs. Ook elders zijn dergelijke pilots gedaan. Hoogleraar Gehandicapten- en Jeugdzorg Van Nieuwenhuizen pleit net als de koepels voor een systeemgerichte integrale aanpak: levenslang/levensbreed en zorg op maat.

Kansen en uitdagingen voor gemeenten Kansen

Uitdagingen

Huidig zorgaanbod voor lvb-jongeren op veel punten

Groot maatschappelijk en financieel risico als gemeen-

voor verbetering vatbaar

ten onvoldoende zijn voorbereid op de stapeleffecten van de maatregelen

Goed moment voor ontwikkeling van een beter en in-

Complexe situatie met name door volgorde veranderin-

tegraal systeem van zorg. Gemeenten krijgen de regie,

gen (AWBZ/Jeugdzorg/Passend Onderwijs/Wet werken

kennis ligt voor het oprapen

naar Vermogen) in combinatie met forse bezuinigingen

Belangrijk dat gemeenten en onderwijs samen een

Gemeenten krijgen geen regie over het aanbod van

goede visie ontwikkelen op de aansluiting tussen ge-

ondersteuning in het onderwijs, daar gaan de scholen

meentelijke en onderwijskundige ondersteuning

zelf over


8

2 Arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk Door de decentralisatie van delen van de AWBZ naar

dagbesteding en sociale werkvoorziening. Plaatselijk

de Wmo krijgen gemeenten per 2013 een compleet

lopen er al verkenningen naar betere afstemming tus-

nieuwe taak: de arbeidsmatige dagbesteding (een

sen beide sectoren. De sociale werkvoorziening staat

vorm van ‘extramurale begeleiding’) aan mensen met

de komende jaren in het teken van herstructurering.

zeer uiteenlopende aandoeningen en beperkingen.

Het jaar 2012 is ook het jaar van de voorbereiding op

Tegelijkertijd verscherpt het kabinet de toegangseisen

de decentralisatie van de functie begeleiding vanuit

voor de sociale werkvoorziening (Wsw) en komen er

de AWBZ naar de Wmo. Gemeenten zijn dus vanuit

minder beschutte arbeidsplekken. Als antwoord op

verschillende perspectieven in gesprek met een breed

deze ontwikkelingen adviseert de commissie Toekomst

veld van aanbieders. Deze zijn ideaal om te verkennen

en Transitie Sociale Werkvoorziening om beschut werk

hoe de sectoren werk en zorg elkaar kunnen verster-

en arbeidsmatige dagbesteding aan elkaar te verbin-

ken in een samenhangend gemeentelijk sociaal beleid.

den.

Aanpak Huidig aanbod

Een aantal richtlijnen is nuttig bij het tot stand bren-

Het werk in de arbeidsmatige dagbesteding en de

gen van de verbinding tussen sociale werkvoorziening

beschutte Wsw is deels vergelijkbaar: licht produc-

en zorg. Ten eerste: formuleer als bestuurder(s) een

tiewerk (sorteren, inpakken), productie en verkoop

duidelijke opdracht voor een gezamenlijke verkenning

van ambachtelijke producten. De infrastructuur is

op onderdelen. Bundel de kennis vanuit de Wmo en

echter versplinterd. Er zijn landelijk 93 Sw-bedrijven,

Sociale Zaken en betrek ook Financiën en Economische

terwijl een veelheid aan organisaties vanuit 32 regio’s

Zaken. Voer verkennende gesprekken in de zorg. Voor

uiteenlopende vormen van arbeidsmatige dagbeste-

veel gemeenten is dit een onbekend terrein. Om straks

ding aanbiedt (van zeer specialistisch tot regulier en

een goed beleids- en eventueel inkoopkader op te

van kleine zorgboerderij tot grote zorginstelling). Het

kunnen stellen, moet je wel eerst weten waarover je

aanbod voor mensen met een verstandelijke en psychi-

praat. Organiseer brede tafels, waarin je verschillende

atrische beperking wordt bovendien vaak gescheiden

organisaties laat vertellen wat ze doen en wat het

van elkaar georganiseerd. Zo kan één gemeente drie

oplevert. Schroom ook niet om iets dergelijks te orga-

vergelijkbare werkplaatsen tellen, die bij dezelfde

niseren voor cliënten. Wat zijn eigenlijk hun wensen

werkgevers concurreren om opdrachten, stages en

en mogelijkheden?

plaatsingen.

Kijk in breder, regionaal verband naar de mogelijk-

De begeleiding vanuit de verschillende organisaties

heden. Veel gemeenten kennen al een regionale

gaat ook steeds meer op elkaar lijken. De begeleiding

Sw-organisatie. De arbeidsmatige dagbesteding is ook

in de dagbesteding is primair sociaal-emotioneel, maar

vaak bovenlokaal georganiseerd. Verken met buurge-

richt zich in toenemende mate op (bemiddeling naar)

meenten welke kansen bovenlokale inkoop of samen-

werk. De primair arbeidsmatige begeleiding in de

werking heeft. Ook kun je afspraken maken over het

Wsw vergt door toenemende gedragsstoornissen juist

gezamenlijk opzetten van een projectorganisatie.

steeds meer persoonlijke aandacht.

Kansen en uitdagingen voor gemeenten Verbinding

De transitie biedt de mogelijkheid om zaken anders in

Gemeenten kunnen direct aan de slag met de voor-

te richten, maar tegelijkertijd zijn er flinke uitdagin-

bereiding van de verbinding tussen arbeidsmatige

gen.


9

Kansen

Uitdagingen

Samenhangend en breed gemeentelijk sociaal

Veel afstemming, intern en extern. Verbinden van verschil-

beleid, transparant voor burgers/gebruikers

lende gemeentelijke terreinen

Meer efficiency door clusteren infrastructuur (ge-

Is er een serieuze businesscase te maken? Moet het onder-

bouwen, vervoer etc.) en functies/ dienstverlening steuningsaanbod zichzelf terugverdienen of moet er geld bij? Mogelijkheid om ondersteuning zowel wijkge-

Meerdere gemeenten moeten het eens worden over de

richt, lokaal als regionaal aan te bieden

aanpak. Zorgen voor voldoende (en voldoende diverse) werkzaamheden. Huidige schaalgrootte van het aanbod zeer divers.

Sw en zorgaanbieders kunnen van elkaar leren en Onderhandelingen met soms grote aanbieders. Heb je als het ondersteuningsaanbod kwalitatief verbeteren gemeente voldoende inkoopkracht? Kans om kritisch naar het bestaande aanbod te

Scherp formuleren wat je doelen zijn en daarbij aanbieders

kijken en innovaties door te voeren

zoeken

Burgers komen ‘uit hun hokjes’ en krijgen meer

Kun je alle doelgroepen bij elkaar zetten? Welke begelei-

aansluiting met de samenleving

ding hoort daarbij?


Daarin wordt ook een businesscase opgenomen over

De VNG werkt aan een visienotitie over arbeidsmatige

het verbinden van arbeidsmatige dagbesteding en

dagbesteding en beschut werk waarin we bovenstaan-

beschut werk Wsw.

de elementen verder uitwerken. Deze is dit voorjaar

Raadpleeg ook:

beschikbaar. Daarnaast ontwikkelen de Transitiebu-

• Visieboekje Wmo

reaus Begeleiding en Werken naar Vermogen een

• CIZ voor aantallen

handreiking over verbindingen tussen Wwnv en Wmo.

• Transitiebureau VNG-vws • Website VNG


10

3 Vervoer van doelgroepen

De decentralisaties hebben gevolgen voor de vervoer-

vervoer kwijt. Momenteel bereidt het KpVV een bro-

staken van gemeenten. Gemeenten zijn al nu verant-

chure voor ter ondersteuning van de decentralisatie

woordelijk voor leerlingen-, Wsw- en Wmo-vervoer.

van het AWBZ-vervoer, vooral gericht op gemeenten.

Daar komen de vervoerscomponent van de huidige

Deze moet voor de zomer klaar zijn. Een factsheet

AWBZ-functie Begeleiding en vervoer in het kader

‘Decentralisatie AWBZ-vervoer’ is al gereed.

van de jeugdzorg bij. De nieuwe vervoerstaken zijn

Deze vindt u op www.vng.nl/begeleiding.

complex. Zo hebben zorginstellingen cliënten uit ver-

Kies rechtsboven: Uitgelicht/Transitiebureau.

schillende gemeenten en gaan niet alle inwoners van een gemeente naar dezelfde instelling. Ook neemt de

Jeugdzorg

totale vervoersstroom toe. Samenwerking en bunde-

Onder de verzamelnaam jeugdzorg valt ook het werk

ling zijn de sleutelwoorden. Hier wordt al het nodige

van de Bureaus Jeugdzorg, die momenteel onder

onderzoek naar gedaan. Deze factsheet geeft een kort

verantwoordelijkheid van de provincies en stadsregio’s

overzicht van de ontwikkelingen per decentralisatie.

opereren. De komende jaren wordt de hele sector gedecentraliseerd naar gemeenten. Een voorlopige

AWBZ-begeleiding

tijdsplanning zou kunnen zijn dat de ambulante hulp

Momenteel zijn de AWBZ-instellingen verantwoorde-

overgaat in 2014 en de overige onderdelen in 2016.

lijk voor het vervoer van cliënten met vervoersindicatie,

In crisissituaties plaatsen Bureaus Jeugdzorg kinderen

die daar ondersteunende of activerende begeleiding

uit huis in pleeggezinnen of instellingen, vaak op

ontvangen. Het gaat om jongeren en ouderen met

grote afstand van het ouderlijk huis. Van daar gaan de

een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische

kinderen naar school, maar ook naar medische centra

aandoening of beperking of met een verstandelijke,

etc. is vervoer nodig. Ook als Jeugdzorg de voogdij

lichamelijke of zintuiglijke handicap. Een bijzondere

overneemt, is de organisatie verantwoordelijk

groep zijn de geestelijk gehandicapte jongeren die

voor (het regelen van) vervoer.

doordeweeks overdag naar een instelling en in het weekend naar logeerhuizen gaan. De komende jaren

Wsw-, Wmo- en leerlingenvervoer

wordt met de AWBZ-functie Begeleiding ook de ver-

Werknemers van de sociale werkvoorziening kunnen

voerscomponent gedecentraliseerd naar gemeenten.

op dit moment zo nodig gebruikmaken van aangepast

In 2013 zijn gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe

woon-werkvervoer. Leerlingenvervoer is de term voor

instroom. Vanaf 2014 geldt dit voor alle cliënten met

vervoer onder verantwoordelijkheid van gemeenten

een indicatie extramurale begeleiding. Gemeenten

van leerlingen naar basisscholen, speciale scholen voor

hebben verschillende opties:

basisonderwijs en scholen voor (voortgezet) speciaal

• Zorg inkopen mét vervoer. Instellingen blijven het

onderwijs. Leerlingen van het regulier voortgezet

vervoer naar de dagbesteding organiseren. • Zorg inkopen zónder vervoer. Gemeenten organiseren zelf het vervoer naar de dagbesteding.

onderwijs met een handicap komen ook in aanmerking voor (bekostiging van) vervoer naar school. Dit is vaak ‘aangepast vervoer’ met busjes of taxi’s. Sommige

• Het vervoer organiseren met vrijwilligers.

leerlingen krijgen via de AWBZ begeleiding tijdens het

Als consequentie van de eerste optie zullen gemeen-

vervoer.

ten proberen lagere kosten af te dwingen om zo de door het Rijk al ingeboekte besparing te behalen. Bij optie twee raken de instellingen de aansturing op het


11

De trend in het leerlingenvervoer is meer maatwerk, zoals vervoer naar individuele stageadressen in het

april 2013 start het Rijk met de nieuwe aanbesteding.

voortgezet speciaal onderwijs. Naast het vervoer van

Volgens de staatssecretaris van VWS kan dit vervoer in

groepen naar vaste adressen komt er steeds meer indi-

de toekomst echter beter onder de verantwoordelijk-

vidueel vervoer naar verschillende locaties. De effecten

heid van gemeenten vallen.

van het passend onderwijs op het leerlingenvervoer zijn nog onduidelijk. Het aantal kinderen dat naar spe-

Bundeling en samenwerking

ciaal onderwijs gaat zal waarschijnlijk afnemen, maar

Gemeenten krijgen de verantwoordelijkheid voor

dat geldt niet voor het totale aantal zorgleerlingen.

uiteenlopende vervoerstypen. Dit vraagt om een vorm

Doorgaans is deze groep aangewezen op leerlingen-

van bundeling. Dit kan op verschillende niveaus in de

vervoer.

keten, zoals gezamenlijke inkoop, indicatiestelling en/of uitvoering. In de uitvoering kan dit betekenen

Wmo-vervoer

dat verschillende doelgroepen samen in een voertuig

Wmo-vervoer is bedoeld voor maatschappelijke parti-

reizen. Een andere optie is ‘volgtijdig’ combineren. Dan

cipatie van mensen die door hun beperking niet met

vervoeren dezelfde voertuigen en chauffeurs geduren-

het openbaar vervoer kunnen reizen. Vaak gaat het om

de de dag achtereenvolgens verschillende

sociaal-recreatief vervoer via een collectief vervoers-

doelgroepen afzonderlijk.

aanbod, zoals regiotaxi of deeltaxi. Voor het bovenre-

De publicatie 'Samenwerking op het gebied van doel-

gionaal vervoer van mensen met een mobiliteitsbeper-

groepenvervoer' van het KpVV geeft een uitgebreid

king (Valys) is vooralsnog het Rijk verantwoordelijk.

overzicht van de mogelijkheden en resultaten van

Dit betreft reizen buiten vijf OV-zones vanaf het woon-

enkele pilots. Ook een aantal nieuwe projecten (lokale

adres door mensen die recht hebben op Wmo-vervoer,

vormen van bundeling) komt aan bod. Zodra er

een Wmo-rolstoel of scootmobiel, een gehandicap-

meer bekend is over wetgeving etc. wordt de brochure

tenparkeerkaart of een OV-begeleiderskaart. Vanaf

aangepast.


12

4 Opeenstapeling van maatregelen

Het kabinet neemt vele maatregelen in het sociale

werkende minima met kinderen die gebruik maken

domein, vaak in combinatie met forse bezuinigingen.

van zorgen welzijnsvoorzieningen en bij huishou-

Dit heeft gevolgen voor de gemeentelijke budgetten,

dens met multiproblematiek. Huishoudens met een

voor ondersteuning van zorgleerlingen in het onder-

uitkering en hoge zorgkosten worden extra kwets-

wijs. Ook raakt het burgers direct in de portemonnee

baar. Zij kunnen te maken krijgen met stapeling van

door lagere uitkeringen, toeslagen etc. Voor uitspraken

de wijzigingen in de Wajong, Wsw, AWBZ, Wmo en

over inkomens- en gedragseffecten voor individuele

jeugdzorg, hogere zorgpremies en eigen bijdragen,

burgers en gezinnen is echter op dit moment nog

pakketversoberingen en lagere zorgtoeslagen. Voor

onvoldoende informatie beschikbaar. Op basis van

niet-uitkeringsgerechtigden daalt het gezinsinkomen

een overzicht van de maatregelen blijkt al wel dat een

niet direct, maar gaat door hogere eigen bijdragen en

aantal huishoudtypen te maken krijgt met opeen-

lagere zorg-, kind- of huurtoeslagen wel het besteed-

stapeling (cumulatie) van maatregelen. Huishoudens

bare inkomen omlaag. Ook dit kan doorwerken naar

met een uitkering en hoge zorgkosten worden extra

de schuldhulpverlening, het gemeentelijk armoedebe-

kwetsbaar. Voor deze bijdrage is mede gebruik ge-

leid en de bijzondere bijstand. Om de cumulatie van

maakt van de quickscan van Ecorys en Nicis in opdracht

inkomenseffecten voor kwetsbare groepen zoals chro-

van de G32.

nisch zieken, gehandicapten en ouderen te verzachten, trekt het kabinet via het gemeentefonds structu-

Huishoudtypen

reel € 90 miljoen extra uit voor de bijzondere bijstand.

Zeven huishoudtypen krijgen het meest te maken

Dit bedrag wordt toegevoegd aan de algemene

met opeenstapeling van de kabinetsmaatregelen:

uitkering en verdeeld via de maatstaven bijstandsont-

• gezinnen afhankelijk van de Wwb met volwassen

vangers en huishoudens met een laag inkomen.

inwonende kinderen • ouders met kinderen met een lichte handicap • ouders met kinderen met psychische en gedragsproblematiek

Huishoudtoets De nieuwe huishoudtoets voor bijstandsgerechtigden kan leiden tot eerder zoeken en accepteren van werk, maar ook tot juist stoppen met werken (vooral

• ouders met arbeidsongeschikte kinderen

bijbaantjes) zodat de uitkering (van gezinsleden)

• gezinnen met hoge zorgkosten

niet omlaag gaat. Inwonende volwassen jongeren

• werkende ouders met jonge kinderen

(met werk of uitkering) zullen om dezelfde reden

• gezinnen met inburgeraars

eerder op zichzelf gaan wonen, of -in fraudegeval-

Gemeenten dienen zich te realiseren dat de effecten

len- doen alsof. De introductie van de huishoudtoets

van generieke maatregelen, zoals hogere zorgpremies,

zal het aantal nieuwe bijstandsuitkeringen beperken.

pakketversoberingen en aanpassingen in de huur-

In ongeveer 18.000 huishoudens (cijfers SWZ) zal de

en zorgtoeslagen hierbij niet zijn meegenomen. Ook

uitkering worden stopgezet, omdat het inkomen van

de aanpassingen die gemeenten zelf doen in het pak-

inwonende jongeren gaat meetellen.

ket armoedebeleid zijn hierin niet meegenomen.

Kinderen Inkomenseffecten

Door opeenstapeling van bezuinigingen op inko-

De grootste inkomenseffecten zijn te verwachten bij

mensondersteuning voor huishoudens met kinderen,

huishoudens met een of meer bijstandsuitkeringen,

lijdt deze groep in alle inkomenscategorieën extra


13

koopkrachtverlies. Het gaat om ingrepen in de kinder-

dersteuningsregelingen. Een huishouden net boven het

bijslag, kindgebonden budget, kinderopvangtoeslag

minimuminkomen met kleine kinderen tussen 0-4 jaar

en hogere eigen bijdragen aan de kinderopvang voor

wordt extra kwetsbaar vanwege bijkomende stijgende

werkenden. Daarnaast hebben huishoudens met kin-

huren, lagere huurtoeslag en hogere woonlasten.

deren vaak een grotere woning en dus meer last van de verlaging van huurtoeslag. Huishoudens met kinderen

Inburgeraars

en een inkomen tussen de 110 en 120% van het wette-

De regering wil inburgeraars zelf laten betalen voor

lijk minimumloon verliezen ook nog eens de gemeen-

hun inburgering, zo nodig met gebruik van een sociaal

telijke kindertoeslag voor kinderen van 4 tot 18 jaar.

leenstelsel.Niet voldoen aan de inburgeringsplicht

Door deze opeenstapeling van landelijke en gemeente-

leidt, uitzonderingen daargelaten, tot intrekking van

lijke bezuinigingsmaatregelen kan de koopkracht van

de verblijfsvergunning. De totale kosten voor het in-

deze huishoudens met meer dan drie procent dalen.

burgeringstraject verschillen van persoon tot persoon, de examenkosten van € 230 zijn vaak slechts een fractie

Werkenden

ervan. Dit kan leiden tot hogere en problematische

Ook werkenden en vooral ‘werkende armen’ (met

schulden. De exacte effecten voor gemeenten zijn ech-

kinderen) behoeven aandacht. Weliswaar niet vanwege

ter nog niet duidelijk, behalve dat inburgeraars uit

lagere uitkeringen, maar de groep krijgt wel te maken

zicht kunnen raken en de investeringen van de laatste

met algemene maatregelen zoals de bezuiniging op de

jaren weggegooid geld zijn.

kinderopvang, hogere ziektenkostenpremies en een hoger eigen risico. Door de maatregelen in de kinder-

Ondersteuning en Wervolgstappen VNG

opvang (beperking van de kinderopvangtoeslag tot

In de Bestuursafspraken is afgesproken dat indien

de gewerkte uren) kunnen deze huishoudens er ruim

een onvoorziene cumulatie van maatregelen uit de

€ 100 per maand op achteruit gaan. Voor Wtcg-tege-

bestuursafspraken een specifieke groep onbedoeld

moetkomingen geldt voortaan een inkomensgrens van

onevenredig treft, betrokken overheden met elkaar in

€ 31.200. Daarnaast ontvangt een aantal huishoudens

overleg treden. De VNG houdt de vinger aan de pols

een lagere zorgtoeslag en kan de groep door verla-

voor onvoorziene cumulatie-effecten voor specifieke

ging van de inkomensnormering van 120%/110% naar

groepen, maar nadrukkelijk ook voor gemeenten.

110% minder gebruikmaken van lokale inkomenson-


14

5 Regionale Tamenwerking

Het gemeentelijke sociale terrein is volop in ontwikke-

het belangrijk dat gemeenten voor alle vormen van

ling. De Wet werken naar vermogen en de stelselwijzi-

residentiële zorg en specialistische zorg voor jongeren

ging van de jeugdzorg leiden tot ingrijpende veran-

met een lichte verstandelijke beperking of psychiatri-

deringen in het takenpakket. Verder moeten er goede

sche problematiek op bovenlokaal niveau afspraken

afspraken komen om voorzieningen van gemeenten

maken over de financiering van deze zorg. In de be-

en onderwijs voor de ondersteuning van kwetsbare

stuursafspraken 2011-2015 staat zelfs dat gemeenten

jongeren goed op elkaar te laten aansluiten. Samen-

voor deze taken bovenlokale afspraken moeten ma-

werking tussen gemeenten kan een goede oplossing

ken. Deze moeten een jaar voordat de nieuwe wet in

zijn om de nieuwe en bestaande taken kwalitatief

werking treedt (naar verwachting per 1 januari 2015)

goed uit te voeren, tegelijkertijd kosten in de hand te

gereed zijn, zodat ze op 1 januari 2015 daadwerkelijk

houden en kwetsbaarheid van processen te vermin-

operationeel zijn. Als gemeenten onderling niet tijdig

deren. Samenwerken is natuurlijk niet nieuw. Ook op

goede afspraken maken, kan het Rijk ingrijpen. In

de beleidsterreinen waar nu de grote decentralisaties

eerste instantie gebeurt dat via overleg met de VNG,

op stapel staan, doen gemeenten al het nodige op

waarin wordt bekeken welke stappen er nodig zijn

bovenlokaal niveau. Denk aan de jeugdgezondheids-

om de afspraken alsnog voor elkaar te krijgen. Voor

zorg (regionale GGD-organisaties) en de samenwer-

alle vormen van niet-residentiële zorg en specialisti-

kingsverbanden op het terrein van werk en inkomen

sche zorg voor jongeren met een lichte verstandelijke

(gemeenschappelijke sociale diensten, Sw-bedrijven en

beperking of psychiatrische problematiek zijn boven-

dergelijke). Deze factsheet behandelt per nieuwe wet

lokale over de financiering van de zorg weliswaar niet

de redenen en mogelijkheden voor samenwerking.

verplicht, maar wel noodzakelijk. Omdat doelgroepen soms erg klein zijn en er vaak specialistische kennis

Wet werken naar vermogen

nodig is, geldt voor alle bovengenoemde taken dat

De invoering van deze wet vereist op verschillende

gemeenten deze beter in samenwerking kunnen op-

schaalniveaus goede samenwerking tussen werkgevers

pakken dan allemaal afzonderlijk. Voor de werkzaam-

en gemeenten. Vooral op regionaal niveau gebeurt er

heden van de huidige Advies- en Meldpunten Kinder-

veel. Dat is vaak de schaal waarop:

mishandeling (AMK’s) sluiten gemeenten bij voorkeur

• werkgevers personeel zoeken

aan bij de regionale Advies- en Steunpunten Huiselijk

• het UWV actief is voor het aan de slag helpen van

Geweld.

werkzoekenden • de uiteindelijke match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt plaatsvindt

Wet passend onderwijs Het kabinet heeft de regio’s voor de samenwerkings-

UWV en gemeenten richten zich dus vaak op dezelfde

verbanden in het onderwijs vastgesteld. Zowel voor

werkgevers in de regio. Afstemming van de lokale

het voortgezet als voor het primair onderwijs zijn er

en (sub)regionale werkgeversdienstverlening tussen

76 regio’s, die grotendeels samenvallen. Per regio

gemeenten onderling en tussen UWV en gemeenten is

dienen gemeenten een ‘op overeenstemming gericht’

daarom onmisbaar om mensen aan het werk te helpen

overleg te voeren met het samenwerkingsverband

en te houden.

van onderwijsorganisaties. In dit overleg dient het ondersteuningsplan opgenomen te worden. In dit

Jeugd

document geeft het samenwerkingsverband aan hoe

In het kader van de stelselwijziging jeugdzorg is

de ondersteuning van zorgleerlingen vorm krijgt én


15

hoe de aansluiting met gemeentelijke zorg en onder-

mogen. Medio 2012 volgt bestuurlijk overleg over de

steuning vormgegeven wordt. Dit ondersteuningsplan

voortgang van regionale werkgeversdienstverlening.

moet op 1 mei 2013 naar de Inspectie van het Onder-

De resultaten voor de samenwerking rond de jeugd-

wijs worden gestuurd.

zorg staan op www.vng.nl. Daarbij is er ook aandacht voor de relatie met de ondersteuningsplannen van de


samenwerkingsverbanden in het onderwijs.

Slim Samenwerken Dit VNG-project richt zich onder andere op het uitwis-

Regionale procesondersteuning

selen van kennis, ervaring en praktijkvoorbeelden over

De VNG vindt het belangrijk dat u gebruik kan maken

gemeentelijke samenwerking. De VNG zorgt voor onder- van de informatie en kennis over bovenlokale sasteuning; de eigen inzichten zijn leidend bij de keuze en

menwerking die gemeenten zelf al in huis hebben. In

inrichting van bovenlokale oplossingen. ‘Best practices’

samenwerking met de provinciale afdelingen organise-

en ‘lessons learned’ van bestaande regionale samen-

ren we regionale bijeenkomsten waar we bestuurders

werking worden opgehaald en onder de aandacht

informeren over actuele ontwikkelingen en waar u

gebracht. Zo wordt het makkelijker om samenwerking

kennis en ervaring kunt delen. Vragen die voor alle

op te starten of aan te sluiten bij verbanden die al in

gemeenten interessant zijn, verspreiden we uiteraard

ontwikkeling zijn.

breder.

Samenwerkingsoverzichten decentralisaties

Ondersteuning op verzoek

Deze samenwerkingsoverzichten brengen goede voor-

Bij vragen en problemen rond samenwerking kunt u

beelden van samenwerking rond de decentralisaties in

ook gebruikmaken van gerichte ondersteuning. De

beeld en geven inzicht in de ontwikkelingen per regio.

VNG werkt aan een ‘decentrale helpdesk’ met erva-

In december 2011 is de eerste uitvraag gedaan naar

ringsdeskundigen die op verzoek hun expertise in uw

werkgeversdienstverlening voor Werken naar ver-

gemeente of regio inzetten.


16

6 Organisatie en bedrijfsvoering

Door de decentralisaties groeit niet alleen het ge-

woordingsprocedures) en klachten en bezwaren.

meentelijk takenpakket. Zo stijgen de inkomsten uit

Samenvattend zijn drie hoofdredenen om naar de

het gemeentefonds met circa € 9 miljard op een totaal

eigen organisatie te kijken:

van zo’n € 17 miljard. Het aantal Wmo-verstrekkingen

• de aanzienlijke groei van het takenpakket

verdubbelt en wordt bovendien veel complexer. In

• streven naar een samenhangende aanpak voor de

bedrijfsmatig opzicht is dit niet ‘meer van hetzelfde’: een dergelijke schaalsprong eist herziening van gangbare werkwijzen. Bij de compleet nieuwe jeugdzorg-

burger • bundeling van vergelijkbare processen in de backoffice

taken is ‘meer van hetzelfde’ al helemaal geen optie. Bouwen we daar door op de organisatieprincipes van

Organisatieconcepten

het gemeentelijk jeugdbeleid, inclusief de CJG? Of

a. Inkoopmodel

haken we aan bij de aanpak van de provincies? En hoe

Het is bijna onmogelijk om als gemeente inhoude-

sluiten we, vanwege de stelselherziening voor pas-

lijk deskundig te worden op alle nieuwe taken. Dat

send onderwijs, aan op de samenwerkingsverbanden

betekent: nadenken over de relatie met het uitvoe-

aldaar? Deze factsheet geeft geen compleet overzicht

rende veld en het meest geschikte inkoopmodel. Een

van nieuwe organisatieconcepten, maar belicht wel

duidelijk waarneembare beweging is die van: ‘zorgen

een aantal opties.

voor’ naar ‘zorgen dat’. Gemeenten sturen meer op afstand en laten meer van de uitvoering (in brede zin)

Samenhang

aan derden over. Belangrijke vraag is of je voor elke

Samenhang aanbrengen tussen jeugd, werk en zorg

dienst of product (vervoer, rolstoelen, maatschappe-

is in de nieuwe situatie eigenlijk geen vrijblijvende

lijk werk, huishoudelijke hulp, jeugdzorg, ambulante

keuze meer. De decentralisaties richten zich immers

woonbegeleiding) een apart inkooptraject opzet of

grotendeels op burgers die op al deze fronten onder-

dat bundelt. Of wellicht per wijk met één hoofdaan-

steuning nodig hebben. Zo krijgen jongeren met een

nemer gaat werken.

lichte verstandelijke beperking begeleiding vanuit de Wmo (nu nog AWBZ) om zo lang mogelijk in het gezin

b. Toegang en indicering

te blijven. Tegelijkertijd moet de gemeentelijke onder-

Centraal staat hier de toedeling van middelen. Hoe

steuning aansluiten op de ondersteuning in het (pas-

zet je die in waar ze echt nodig zijn en hoe organiseer

send) onderwijs. Gemeenten doen er dus goed aan

je dat? In feite draait het hier om de beleidsruimte

deze groep samenhangend te benaderen. Dat heeft

die nieuwe wetgeving biedt, vergelijkbaar met het

belangrijke voordelen voor de burger (overzicht, één

compensatiebeginsel in de Wmo. Oftewel: het toepas-

aanspreekpunt) én voor gemeenten: kostenbesparing

sen van de Kanteling (nieuwe werkwijze in de Wmo)

door zaken te combineren en in elkaar te schuiven.

op de organisatie. Daarbij verdient ook de inzet van

Ook bij de back office valt te besparen door bunde-

(niet markt-) partijen als het onderwijs, vrijwilligersor-

ling van vergelijkbare werkprocessen voor jeugd, zorg

ganisaties en GGD aandacht. Probeer samen met hen

en werk. Denk bijvoorbeeld aan de beoordeling en

gezamenlijke doelen te stellen. Bij voldoende vertrou-

afhandeling van aanvragen, beschikkingen en het in-

wen kunnen gemeenten de toegang tot de zorg ook

schakelen van specialistische (medische, ergonomische)

buitenshuis organiseren, zoals bij het maatschappelijk

deskundigheid. Of aan het opzetten van procedures

werk al sinds jaar en dag de praktijk is.

voor geldelijke verstrekkingen (inclusief de verant-


17

c. Loketten of servicecentra

of juist ‘gezondheid en zelfredzaamheid’. Elke keuze

Lang gold in Nederland (anders dan in bijvoorbeeld

vraagt om heroriëntatie: projectorganisatie of secto-

Scandinavische landen) het principe dat gemeenten de

renmodel, wijkgerichtheid etc.

uitvoering niet zelf in huis halen. Loketten waren dus niet meer dan dat: uitgiftepunten voor voorzieningen


die je vervolgens elders haalt. De vraag is of dit uit-

Transitieorganisaties

gangspunt bij de nieuwe schaal van taken en middelen

Drie afzonderlijke transitieorganisaties belichten de

(volledig) overeind blijft. Wellicht loont het nu wel om

organisatorische aspecten van de decentralisaties,

in de wijken laagdrempelige servicecentra of sociale

zowel per decentralisatie als in samenhang. Denk

wijkteams op te zetten waar de burger meteen hulp

aan handreikingen, modellen en bijeenkomsten over

krijgt bij (eenvoudige) vragen. Ook dit concept wordt

bijvoorbeeld de administratieve organisatie, accounta-

al in verschillende gemeenten beproefd.

bility, ICT, wijkgerichtheid, en regionale samenwerking. Voor de onderwerpen informatiehuishouding en

d. Toekomst van het CJG

bestuurskracht werkt de VNG nauw samen met KING.

Vanuit de visie op het versterken van de context van het opgroeiende kind is het van belang dat het CJG

De VNG wint advies in bij diverse gemeentelijke gremia

niet alleen de ouders ondersteunt en versterkt, maar

zoals de landelijke verbanden van directeuren in het

ook collectieve ondersteuning biedt aan het onderwijs

sociaal domein, de vereniging van gemeentesecretaris-

bij opgroei- en opvoedondersteuning.

sen, KING etc.

e. De gemeentelijke organisatie

Rijksniveau

Als sluitstuk, of juist als voorwaarde voor bovenstaande

De VNG zal landelijke belemmeringen voor efficiëntere

veranderingen, zullen veel gemeenten ook de eigen

organisatievormen aankaarten bij het Rijk (weten

organisatie opnieuw bezien. Inhoudelijke keuzes staan

regelgeving, financiën, toezicht en verantwoording).

hierbij centraal: wordt ‘participatie’ het centrale doel,


18

7 Opdrachtgeverschap

De drie decentralisaties bieden kansen om op lokaal

drachtgeverschap. Er zijn aspecten die te maken heb-

niveau de eigen kracht en het sociale netwerk van

ben met de relatie tussen de gemeente en de aanbie-

burgers aan te spreken. Juist op lokaal niveau kunnen

ders en die terugkomen bij alle drie de transities. Denk

we verbindingen leggen tussen de diverse vormen van

bijvoorbeeld aan de juridische titel ‘publiekrechtelijke

zorg en dienstverlening in het gemeentelijk takenpak-

subsidie’ versus ‘privaatrechtelijke overeenkomst’, wel

ket. De uitdaging voor gemeenten is om samen met

of niet aanbesteden en hoe, concurrentiestelling, zelf

(zorg)aanbieders de ondersteuning voor zowel werk,

doen of uitbesteden, één contract voor een hele doel-

zorg als jeugd doelmatiger en effectiever te organise-

groep of met alle lokale aanbieders samenwerken,

ren. Dit betekent een efficiëntere inzet van middelen,

samenwerken met andere gemeenten bij de inkoop,

zowel in de voorbereiding als in de uitvoering. Ofte-

samenloop met andere dienstverlening uit andere

wel: goed en eenduidig opdrachtgeverschap. De VNG

regimes etc. Om de rol van opdrachtgever goed in te

wil gemeenten hierbij graag ondersteunen.

vullen, dienen gemeenten verschillende beleidskeuzes te maken en nieuwe processen te organiseren. In het

Modellen

opdrachtgevermodel komen alle relevante facetten

Een model voor opdrachtgeverschap biedt duidelijk-

van het opdrachtgeverschap en de onderlinge samen-

heid, ook voor aanbieders. Zij kunnen zich zo beter

hangen aan de orde. Het opdrachtgevermodel is als

voorbereiden en goed toegerust de dialoog met

het ware de kapstok waaraan alle thema’s, vraagstuk-

gemeenten aangaan over de invulling van hun taken

ken en oplossingsrichtingen worden opgehangen.

en rollen in het proces. Dat gaat immers veel verder dan het opstellen van een offerte voor een mogelijk

Vraagstukken

contract. Gemeenten zullen het opdrachtgeversmodel

Belangrijke vraagstukken rond opdrachtgeverschap

vaak in samenspraak met (zorg)aanbieders en cliën-

zijn bijvoorbeeld vraaganalyse, aanbodanalyse, toe-

tenorganisaties willen vormgeven, toegespitst op de

kenningsbeleid en opdrachtgeverbeleid. Het opdracht-

specifieke lokale omstandigheden. De veronderstelling

geversbeleid beschrijft hoe het opdrachtgeverschap

is dat de drie transities elkaar op onderdelen, inhoud

wordt ingevuld. Het gaat hier om onderwerpen als

en in processtappen kunnen overlappen. Ervaringen

de beoogde ondersteuning (de prestatie) per (sub)

en zienswijzen zullen dus (gedeeltelijk) herbruikbaar

doelgroep, clustering van segmenten, samenhang met

zijn voor de verschillende transities. Desalniettemin

opdrachtgeverrelaties op andere beleidsterreinen,

zijn modellen altijd een vereenvoudiging van de wer-

wijkaanpak en samenhang met andere aanbieders

kelijkheid. Door de complexe materie en doordat de

in bijvoorbeeld het welzijnsdomein, samenwerking

situatie per gemeente verschilt, zal de praktijk allerlei

met andere gemeenten, invulling regierol gemeente,

combinatievormen laten zien. De uitdaging is om het

inkoop- of subsidie, ketenbenadering en integra-

opdrachtgeverschap zo veel mogelijk vanuit dezelfde

tieondersteuning, aantal aanbieders, vrijwillige of

processtappen vorm en inhoud te geven en om werk-

professionele ondersteuning, aard van de relatie met

wijzen en ervaringen met opdrachtgeverschap zo veel

aanbieders, wijze van bekostigen, relatie met arbeids-

mogelijk te delen en te combineren.

markt, fasering en implementatiekwesties, dialoog met aanbieders.

Beleidskeuzes Binnen de drie transities spelen vele thema’s die

Uitwerking

raakvlakken hebben met elkaar en met het thema op-

Bij de uitwerking staan het verordeningproces en het


19

tactisch opdrachtgeverschap centraal. In het tactisch opdrachtgeverschap gaat het om inkoop- of subsi-

pen doorlopen. Om gemeenten en aanbieders een

dieproces, uitwerking van de stappen in het inkoop-/

handvat te bieden in het gestructureerd nalopen van

aanbestedings-/subsidieproces, perceelindeling, de dia-

alle aspecten hebben we vijf stappen geformuleerd

logen met aanbieders, niveau van uitwerking van spe-

waarin alle relevante processen van het opdrachtgever-

cificatie van de prestatie (indicatoren), voor prestaties,

model terugkomen. In iedere stap is zowel de rol van

duur van de overeenkomst, uitwerking bekostiging en

de opdrachtgever (gemeente) als die van de aanbieder

incentives. Operationeel opdrachtgeverschap betreft

beschreven. Onderstaande figuur toont alle stappen

de dagelijkse gang van zaken, zoals de inrichting van

die in dit hoofdstuk zijn uitgewerkt.

het werkproces van de match tussen cliëntbehoefte en (al dan niet) een gecontracteerd of gesubsidieerd

Voor de drie transities kunnen deze stappen waar

ondersteuningsarrangement.

mogelijk tegelijkertijd gezet worden volgens hetzelfde

Monitoring en toezicht

recept (dat ook bruikbaar is wanneer het niet gelijktijdig kan).

‘Monitoring en toezicht, administratie en control’ omvat de afspraken met aanbieders over het monitoren


van de prestaties en het bijbehorende toezicht, over

Handreiking Opdrachtgeverschap

welke informatie hiervoor nodig is, op welke wijze

Bovenstaande thema’s en onderdelen zijn nu uitge-

informatieverstrekking plaatsvindt, de wijze waarop

werkt in een handreiking voor de decentralisatie van

bijstelling plaatsvindt gedurende de looptijd van

de AWBZ-functie begeleiding naar de Wmo. De hand-

overeenkomsten en hoe de monitoring georganiseerd

reiking Opdrachtgeverschap is opgesteld in opdracht

wordt (waaronder escalatie, voortgangsbewaking op

van het Transitiebureau Begeleiding van VWS/VNG en

niveau van contractmanagement/tactische of beleids-

opgesteld door Significant. De VNG zal de hier ont-

matige/strategische sturing).

wikkelde ‘kapstok’ gebruiken en waar mogelijk ook geschikt maken voor de transities jeugd en werken

Vijfstappenmodel

naar vermogen. Zo ontstaat er een samenhangende

Om het opdrachtgevermodel in te vullen, zullen

gereedschapskist op het terrein van opdrachtgever-

gemeenten en aanbieders in de regel een aantal stap-

schap voor gemeenten en aanbieders.


20

8 Decentralisaties en informatievoorziening

Met de drie decentralisaties – Jeugd, Wmo en Werken

burgers. Het kan het niet zo zijn dat kinderen in ge-

naar vermogen – krijgen gemeenten er de komende

vaar komen, omdat overheidsorganisaties elkaar niet

jaren nieuwe omvangrijke taken bij. De complexiteit

goed informeren. Aan de andere kant is de privacy-

van de uitvoering binnen gemeenten zal fors toene-

bescherming een belangrijk goed. Mag de overheid

men. Bovendien gaan de drie decentralisatieoperaties

tot ‘achter de voordeur’ informatie over de doelgroep

gepaard met flinke bezuinigingsdoelstellingen.

verzamelen?

Vanwege de overlap tussen de drie operaties en de

De antwoorden op deze vragen zijn in de eerste

doelgroepen hebben veel gemeenten aangegeven de

plaats politieke en bestuurlijke afwegingen. Voor de

uitvoering van de drie decentralisaties met elkaar te

uitvoering van de decentralisaties jeugd, Wmo en

zullen verbinden.

Werken naar vermogen zullen de gemeenten in VNGverband een gemeentelijk standpunt formuleren. Dit

De overheveling van taken naar de Wmo en de bun-

standpunt zal de VNG gebruiken in de lobby naar de

deling van wetten in de Wet werken naar vermogen

politiek en departementen om aan te geven welke ge-

zijn voorzien om op 1 januari 2013 in te gaan. De

gevens gemeenten nodig hebben en waar de grenzen

decentralisatie Jeugd moet op 1 januari 2016 zijn

van informatiegebruik liggen.

afgerond. De tijd dringt om de informatievoorzieningen ter

Uitvoeringstoetsen

ondersteuning van de gedecentraliseerde taken te

Om de gevolgen voor de informatievoorziening in

regelen.

beeld te brengen, wordt voor alle drie de decentralisaties een bestuurlijke en informatiekundige uit-

Om te bepalen welke informatievoorziening precies

voeringstoets gedaan. Dit is in de Bestuursafspraken

nodig is, moeten gemeenten de volgende vragen

2011-2015 vastgelegd.

beantwoorden:

Op basis van de uitkomsten kan vervolgens worden

• Hoeveel gegevens willen gemeenten over de

bepaald welke informatie / ICT-projecten voor elk van

betrokken cliënten verzamelen om de gedecentrali-

de decentralisaties uitgevoerd moeten worden. Hierbij

seerde taken uit te kunnen voeren? Past dit binnen

worden tevens de voorzieningen betrokken die nu al

de privacyregels?

in gebruik zijn en te zijner tijd gemigreerd worden.

• Welke gegevens hebben gemeenten nodig om effectief te kunnen sturen op de uitvoering van de

Praktisch beginnen

nieuwe taken?

De overdracht naar de Wmo en de Wet Werken naar

• Welke gegevens zijn nodig om te kunnen bepalen of de gewenste effecten zijn gerealiseerd?

Vermogen gaan al op 1 januari 2013 in. Op korte termijn moeten er veel praktische zaken geregeld worden. Wat is de omvang van de toekomstige

Bestuurlijke keuzes

doelgroep? Hoe is die samengesteld? Hoe worden

Het is maatschappelijk zeer ongewenst dat partijen

de dossier vanuit de Awbz overgedragen naar de

in de jeugdsector of maatschappelijke ondersteuning

gemeenten? Hoe gaan de rekenregels voor de loondis-

langs elkaar heen werken. Het gaat om kwetsbare

pensatie eruit zien? De inzet van de gemeenten is om


21

De inzet van de gemeenten is om gezamenlijk deze

Denk met ons mee

punten op te pakken. De VNG en de Transitiebureaus

Om als VNG goed aan te kunnen sluiten op waar lokaal

zullen u hierbij ondersteunen.

reeds aan wordt gewerkt, roepen we uw gemeente op actief deel te nemen aan de bijeenkomsten die de

Bewustwording en kennisdeling

VNG in het kader van de decentralisaties en informa-

Ook dit jaar organiseert de VNG weer een aantal

tiebeleid organiseert. Daarnaast is het van belang dat

e-awareness bijeenkomsten. Deze inspirerende bij-

gemeenten meedenken en meewerken aan de verken-

eenkomsten zijn gericht op bestuurders en beleidsdi-

ning van de bestuurlijke vragen en aan de uitvoerings-

recteuren. Het doel is om het bewustzijn over informa-

toetsen. Wilt u op de hoogte blijven, meedenken of

tievraagstukken te vergroten en de reeds aanwezige

input leveren? Stuur een e-mail naar het VNG Informa-

kennis bij gemeenten te delen. De e-awareness

tiecentrum: [email protected] en wij nemen

bijeenkomsten zullen in het teken staan van de ko-

contact met u op.

mende decentralisaties. Over de data en locaties van de bijeenkomsten, en het programma zullen we u op korte termijn nader informeren.


22


23

24

Factsheets Samenhang Decentralisaties APRIL 2012

Recommend Documents