Factsheet Integrale gebiedsaanpak Trekker: regio Achterhoek
Menzis en gemeenten werken samen om tot samenhangende hulp, ondersteuning en zorg in dorpen te komen Wie? Zorgverzekeraar Menzis, de gemeente Den Haag, de (regio)gemeenten Arnhem, Enschede (Twente), Groningen en de regio Achterhoek zijn een samenwerkingsverband aangegaan voor tenminste drie jaar (2014 – 2017): de Werkagenda Menzis, gemeenten en regio’s. Dit betreft in totaal zo’n 70 gemeenten. Het thema integrale gebiedsaanpak is één van de vijf samenwerkingsthema’s waarop de Werkagenda zich richt: 1. Integrale gebiedsaanpak 2. Wijkverpleegkundige niet-toewijsbare zorg 3. Afhankelijkheden 0e, 1e en 2e lijn 4. Extramuralisering (kwetsbare ouderen) 5. Preventie. De regio Achterhoek is trekker van dit thema. Binnen dit thema wordt onderzocht hoe Menzis en gemeenten kunnen samenwerken in een dorp/wijk om tot samenhangende hulp, ondersteuning en zorg te komen. Waarom? Gemeente en zorgverzekeraar hebben een andere functie in het stelsel, maar beide partijen zijn opdrachtgever en financier. Vanuit deze vergelijkbare rol kunnen zij gezamenlijk doelstellingen formuleren en een samenwerking vormgeven. Als het gaat om gebiedsaanpak geldt: wat ‘ziet’ Menzis en wat ‘ziet’ de gemeente gebeuren in een wijk of gebied? Kunnen die twee blikken samengevoegd worden en elkaar versterken in een gezamenlijke opdracht aan aanbieders van ondersteuning en zorg? Een ‘gebied’ betreft een gemeente, wijk of dorp met een samenhangende behoefte van burgers aan ondersteuning en zorg.
Wat heeft dit opgeleverd? Een Leidraad integrale gebiedsaanpak; een ‘handleiding’ voor gezamenlijk opdrachtgeverschap voor hulp, ondersteuning en zorg in een gebied waarin sprake is van een overkoepelende hulp-, ondersteunings-, of zorgvraag van burgers. De leidraad gaat in op randvoorwaarden voor samenwerking tussen gemeente en zorgverzekeraar.
2
De regio Achterhoek telt op 1 januari 2015 297,736 bewoners, waarvan 21% 65-plus. Verwacht wordt dat het bevolkingsaantal in de regio Achterhoek de komende decennia af zal nemen. Vergrijzing en ontgroening is een groeiend probleem in de regio de komende jaren; het aantal potentieel werkende per oudere zal naar verwachting flink afnemen, net zoals het aantal informele mantelzorgers. De gemeente Bronckhorst is een pilotgemeente binnen het thema integrale gebiedsaanpak. Deze gemeente telt 36.726 inwoners, waarvan 23% 65-plus. Naar verwachting zal het inwonersaantal in de gemeente Bronckhorst afnemen naar 33.700 inwoners in 2035. Het percentage 65-plussers neemt naar verwachting sterk toe. Figuur 1 geeft de prognose van deze stijging weer.
Figuur 1: Verwachte percentage 65-plussers in Bronckhorst (2015 – 2040)
Vergeleken met het Nederlands gemiddelde, is de zorgvraag in Bronckhorst voor aandoeningen zoals COPD, Hartfalen en verhoogde bloeddruk hoog. Onderstaande tabel geeft de zorgvraag (geschatte aantal huisartsenbezoeken per 1,000 inwoners) voor de gemeente Bronckhorst weer voor verschillende aandoeningen (peildatum 2013, bron: ROSwijkscan). Zorgvraag
Bronckhorst
Nederland
Diabetes COPD Hartfalen Dementie/Alzheimer Depressie Verhoogde bloeddruk
48,0 21,0 11,0 3,8 18,4 127,8
50,0 19,0 7,0 3,0 18,0 106,2
Doel van het thema integrale gebiedsaanpak is om in gezamenlijkheid te komen tot omschrijvingen van een dekkend integraal gebiedsaanbod en tot (nieuwe) effectieve manieren van gezamenlijk opdrachtgeverschap met Menzis en gemeenten op het gebied van samenwerken in een gebied.
3
Menzis en gemeenten hebben een Leidraad integrale gebiedsaanpak ontwikkelt. Deze leidraad is een ‘handleiding’ voor een gezamenlijk opdrachtgeverschap van hulp, ondersteuning en zorg in een gebied waar sprake is van een overkoepelende hulp-, ondersteuning-, of zorgvraag van burgers. De leidraad gaat in op randvoorwaarden van samenwerking tussen gemeente en zorgverzekeraar. De leidraad vindt u hier: leidraad integrale gebiedsaanpak. In de leidraad staan de stappen beschreven voor een effectieve gebiedsgerichte samenwerking. Het proces van samenwerking ligt niet op voorhand vast. Afhankelijk van het verloop kan uit de leidraad geput worden om de gewenste keuzes/besluiten te maken. Het kan dus ook als checklist gebruikt worden om na te gaan of alle aspecten die van belang zijn in de samenwerking aan bod komen. Hieronder zijn de stappen van samenwerking die in de leidraad staan beschreven kort geformuleerd. Bij elke stap is weergegeven wat mogelijke vormen en oplossingen zijn. Stap 1: Bepalen van gezamenlijke doelen tussen Menzis en afzonderlijke gemeente of regio. Voorbeelden van gezamenlijke doelen zijn: bepalen van gezamenlijke ambitie, stimuleren van innovatie in het (integraal) aanbod, opwekken van positieve energie en samenwerking bij burgers en professionals. Stap 2: Bepalen van de prioriteiten op het niveau van gemeente en het gebied, zodat hanteerbare doelstellingen en opdracht kunnen worden geformuleerd. Dit kan worden gedaan door (a) de (gebieds)prioriteiten op gemeentelijk niveau te bepalen, (b) de gebiedsproblematiek feitelijk in beeld brengen, (c) een homogene focusgroep voor de gewenste opbrengsten bepalen, (d) een methode kiezen om individuele risico’s vast te stellen. Stap 3: Ontwikkelen van een passend aanbod dat inspeelt op de wensen van gemeente en Menzis. Dit houdt onder andere in: het formuleren van een programma van eisen voor het aanbod, preventiegerichte samenwerking en initiatiefkracht van aanbieders, aanpassing van werkprocessen van aanbieders, voldoen aan de wettelijke mededingingsregels. Stap 4: Opdracht verlenen en sturen Hierbij valt te denken aan het opstellen van een gezamenlijke opdracht van Menzis en gemeenten, kostenbesparing en inverdieneffecten onderdeel uit laten maken van deze opdracht, regelen van een duurzame financiering en het regelen van een gezamenlijke governance en regie.
Als vervolg op de leidraad integrale gebiedsaanpak is een pilot gestart in het dorp Vorden, waarbij een samenwerking wordt aangegaan tussen enerzijds de huisartsen en wijkverpleegkundigen en anderzijds het sociaal team. De pilot wordt uitgevoerd aan de hand van de leidraad integrale gebiedsaanpak en heeft voorlopig betrekking op de groep kwetsbare ouderen. De beoogde resultaten van deze pilot zijn onder andere: Soepele en effectieve manier van samenwerken tussen huisartsen, wijkverpleegkundigen en het sociaal team Kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers kunnen goed de weg vinden naar het medischen sociaal team, en zijn tevreden over de werkwijze van beide teams.
4
Menzis en gemeenten hebben een aantal belangrijke lessen geleerd in de samenwerking rondom dit thema.
Besef dat het een investering voor de lange termijn is, waarvan niet op voorhand helder is wat het kan opleveren aan rendement. Dit vraagt om een lange adem en commitment voor de lange termijn. Bepaal de scope van het project op voorhand en stel gedurende het proces waar nodig bij. Maak de belangen van zorgverzekeraar en gemeenten om te investeren in het project expliciet. Investeer (blijvend in afstemming tussen en binnen gemeenten en zorgverzekeraar) om acties af te stemmen en draagvlak te creëren. Investeer in het ‘elkaar leren kennen’.
Door praktijksessies met gemeenten en Menzis hebben ze elkaar beter leren kennen en zijn kortere lijnen ontstaan tussen deze actoren. Ook hebben ze gezamenlijk de focus kunnen formuleren rondom het thema integrale gebiedsaanpak en bepaald wat randvoorwaarden zijn voor samenwerking.
Doordat gemeenten en Menzis elkaar hebben leren kennen, weten zij elkaar ook beter te vinden bij de samenwerking op andere thema’s. De leidraad integrale gebiedsaanpak is beschikbaar voor gemeenten binnen- en buiten de Werkagenda.
Meer informatie over dit thema is te vinden op de website van de Werkagenda Menzis, gemeenten en regio’s: www.werkagendamenzisgemeenten.nl. Hier vindt u ook de leidraad integrale gebiedsaanpak. Voor vragen kunt u contact opnemen met
[email protected].
Oktober 2015
5
