FACT SHEET
‘CARTHAGO’ - PERSFOTO’S Godin met een leeuwenhoofd Terracotta, datering 1ste eeuw na Chr., h. 1,50 m., gevonden in Tinissut. Deze terracotta figuur dateert uit de eerste eeuw na Chr., dus na de verwoesting van Carthago door de Romeinen en is gevonden in Tinissut. Het is een goed voorbeeld van een object met Punische stijlkenmerken, dat tijdens de Romeinse overheersing tot stand kwam. Carthago en omliggende gebieden werd toen niet onmiddellijk geheel Romeins. Sommige onderzoekers identificeren deze vrouwenfiguur met een leeuwenhoofd als Tanit, maar het is waarschijnlijker dat ze refereert aan de Egyptische godin Sekhmet. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Hanger in de vorm van een gezicht Glaspasta, datering 4de-3de eeuw v.Chr., h. 4-7 cm., gevonden in Carthago. De stad Carthago was een belangrijk centrum van glasproductie. Hangers gemaakt van glaspasta zijn de bekendste uitingen van deze industrie. Vermoed wordt dat dergelijke hangers fungeerden als amuletten om kwade krachten af te weren. Carthaagse glasproducten werden over een groot gebied verhandeld. Met behulp van moderne technieken is inmiddels vast te stellen waar ze oorspronkelijk zijn gemaakt. Collectie: Musée national de Carthage Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Masker Terracotta, datering 3de-2de eeuw v.Chr., h. 50 cm., gevonden in Carthago. Om overledenen te beschermen tegen onheil gaven de Carthagers hen maskers mee in hun graf. De grimassen moesten afschrikwekkend genoeg zijn om grafschenders of boze geesten af te weren. Zo’n object wordt een apotropaion genoemd. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
Sarcofaagdeksel met afbeelding van een gevleugelde dame Marmer; datering 4de-3de eeuw v.Chr.; l. 197 x b. 68 x h. 76 cm.; gevonden in Carthago, Rabs necropool. De afgebeelde dame heeft in haar ene hand een wierookvat en in haar andere een duif. Ze draagt een kroon met een valk, een sluier en een sierlijk gewaad. Op de jurk zijn restjes zwarte verf en goud aangetroffen. Het deksel verraadt verschillende culturele invloeden. Men denkt dat de sarcofaag gemaakt is in Carthago door een Griekse vakman, omdat het marmer uit Griekenland komt en de jurk de Griekse mode volgt. Het is echter meer een Etruskische gewoonte om overledenen op deze wijze op sarcofaagdeksels weer te geven. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Kuras Verguld brons, datering 3de-2de eeuw v.Chr., h. 42 cm., gevonden bij Ksour es Saf. Dit indrukwekkende bronzen kuras werd in 1919 in een Punische tombe gevonden bij Ksour es Saf (op zo’n 200 km. ten zuidoosten van Tunesië) De beide zijden van het kuras zijn nagenoeg gelijk, ook de decoratie is vrijwel identiek. Daar staat Minerva, godin van oorlog en wijsheid, afgebeeld met een weelderige haardos en een helm met twee horens. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Sater Brons; datering 125-100 v.Chr.; h. 34 cm.; vondst uit scheepswrak bij Mahdia. Bij Mahdia, een plaatsje aan de kust op zestig kilometer van Tunis, is in de eerste eeuw v.Chr. een schip gezonken met een lading kunstvoorwerpen. De goederen waren bestemd voor Italië. Het schip was vertrokken uit Piraeus, de haven van Athene en is door een storm afgedreven. In 1907 werd het wrak door Griekse sponsvissers ontdekt. De vondst van het schip toont aan dat er in de tweede eeuw v.Chr. in het Middellandse Zeegebied een levendig handelsverkeer plaatsvond. Het is niet ondenkbaar dat rijke Romeinen in Carthago gelijksoortige beelden in hun huiselijke omgeving hadden. Dit beeld stelt een satyr voor, is een vrolijk en ondeugend boswezen uit het gevolg van Dionysos. Hij symboliseert wellust en vervoering. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
De god Baal Hammon op troon Terracotta, datering 1ste eeuw na Chr., h. 38 cm., gevonden bij Thinissut. Baal-Hammon zit op zijn troon, geflankeerd door leeuwen, met een kroon op zijn hoofd. Baal betekent ‘heer’, maar de betekenis van het woord Hammon is niet helemaal duidelijk. In het Hebreeuws/Fenicisch wordt het vertaald als ‘heet’ of ‘brandend’, in het Punisch als ‘een menigte’. Baal-Hammon wordt geassocieerd met de lucht, met oorlog en vruchtbaarheid. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Slapende Eros Marmer; Romeins, naar voorbeeld uit 3de eeuw v.Chr.; l. 56 cm x br. 28 cm x h. 28 cm; gevonden in Carthago, in de Villa de la Cachette. Deze slapende, gevleugelde Eros is een Romeinse kopie van een Hellenistisch beeldje. In de Romeinse tijd verscheen de kleine zoon van Venus steeds vaker los van zijn beroemde moeder. De vele bekende kopieën komen voor in het hele Romeinse rijk en werden vooral gebruikt als decoratie in tuinen van luxe villa’s. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden ‘De Overvloed’ Marmer; Romeins; h.1.31 m.; gevonden in Carthago. Dit beeld uit het Romeinse Carthago staat symbool voor de welvaart waarmee de stad, ook in de Romeinse tijd, geassocieerd werd. De vrouwenfiguur, de personificatie van de ‘Overvloed’ hield een hoorn des overvloeds in haar hand. Noord-Afrika stond immers bekend als de Rome’s rijke graanschuur. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Schenkkan in de vorm van een muis Terracotta, datering 3de eeuw v.Chr., h. 7.3 cm., gevonden in Thapsus. Het is onbekend of deze schenkkan lokaal is gemaakt of geïmporteerd uit Griekenland. Op Sicilië is een vrijwel identiek exemplaar gevonden uit de 5de eeuw v.Chr. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
Punische stèle met afbeelding van de god Saturnus Kalksteen, datering 2de eeuw na Chr., h. 126 cm., gevonden in Carthago. In het Romeinse Carthago werden oude, Punische cultuurelementen vermengd met Romeinse. De god Baal-Hammon, de belangrijkste godheid van het oude Carthago, werd omgedoopt tot Saturnus Africanus. In die vorm leefde hij nog eeuwenlang door. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Herme met afbeelding van een Afrikaanse jongeling Leisteen; datering 2de eeuw na Chr,; h 80 cm. Deze herme fungeerde waarschijnlijk als markering van een stuk land. Hier is een Afrikaan afgebeeld, illustratief voor de relaties met het Afrikaanse achterland. In de multiculturele stad Carthago hebben ook mensen uit zuidelijker gelegen delen van Afrika gewoond, zoals handelaren maar ook slaven. Collectie: Musée national du Bardo, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Sieraden Ketting: verguld zilver met parels, datering 7de-6de eeuw v.Chr., diam. 1.35 cm., gevonden in Carthago; Zegelring: goud, datering 3de eeuw na Chr., diam. 1,7 cm., gevonden in Carthago; Twee gouden hangers: goud; datering 6de eeuw v.Chr.; afmeting 1,5 cm. en 2,2 cm., gevonden in Carthago. De enorme rijkdom van Carthago werd vanaf de 4de eeuw v.Chr. duidelijk zichtbaar in de materiële cultuur. Het benodigde goud werd in grote hoeveelheden uit Afrika gehaald. Dit was een deel van het Carthaagse handelsnetwerk waar de Romeinen lange tijd geen greep op hadden. Gouden kettingen en ringen werden vooral door de elite gebruikt. Zegelringen waren belangrijk voor de grote groep ambtenaren en handelaren, die Carthago financieel en economisch bestuurden. De twee hangers waren waarschijnlijk onderdeel van een groter sieraad. Op de grote hanger is een zon te zien, welke wordt gekoppeld aan de belangrijke Carthaagse god Baal Hammon. Op de kleine hanger staat een maan, welke wordt gerelateerd aan de vrouw van Baal Hammon, de godin Tanit. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
CARTHAGO, DE STAD Schilderij: zicht op de Punische haven van Carthago Achter de stadsmuren is linksonder de rechthoekige handelshaven van de Carthagers te zien, met direct daarachter de meer verborgen gelegen ronde militaire haven. In het centrum hiervan bevond zich een gebouw met scheepshellingen voor restauraties aan de schepen. Collectie: Musée national de Carthage, Tunesië Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Carthago, de Punische stad Visualisatie door Jean-Claude Golvin Gebruik gaarne onder vermelding van: ©Agence de Mise en Valeur du Patrimoine et Promotion Culturelle, Tunis
Carthago, de Romeinse stad Visualisatie door Jean-Claude Golvin Gebruik gaarne onder vermelding van: ©Agence de Mise en Valeur du Patrimoine et Promotion Culturelle, Tunis
De ruïnes van Carthago, uitkijkend op de antieke haven Vanaf de heuvel Byrsa, waar volgens de legende de Fenicische prinses Elissa Carthago stichtte, ziet men over de ruïnes van de stad heen. Linksachter op de foto zijn de restanten van de ronde militaire haven van Carthago nog zichtbaar. Foto: Rijksmuseum van Oudheden
De Tophet, de beroemdste begraafplaats van Carthago Vlak bij de oude haven van Carthago bevindt zich een rituele begraafplaats (Tophet), waar alleen crematieresten van jonge kinderen en dieren gevonden zijn. Dit heeft geleid tot vermoedens dat de Carthagers kinderen offerden. Een andere hypothese is dat dit een begraafplaats is voor kinderen die op jonge leeftijd stierven. Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
CARTHAGO – BEELDVORMING IN KUNST Waaier: voorstelling met Dido en Aeneas Zijde, ivoor, parelmoer, datering ca. 1725; lengte 21 cm. Aan het einde van de zeventiende en het begin van de achttiende eeuw is het verhaal van Dido en Aeneas veelvuldig afgebeeld op wandschilderingen en wandtapijten. Hiervan zijn prenten gemaakt, die onder andere als voorbeeld dienden voor afbeeldingen op waaiers. Op dit exemplaar wandelt Aeneas het paleis binnen van Dido, die hem welkom heet in Carthago. In de achttiende eeuw waren waaiers een onmisbaar attribuut voor vrouwen van stand. Ze gebruikten de waaiers om te communiceren, om hun rijkdom te laten zien en natuurlijk om zich koelte toe te waaien. Collectie: Waaiercollectie van Felix Tal, Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, Rijksmuseum Amsterdam Foto: Rijksmuseum Amsterdam
Penning: De haven van Carthago Brons, datering 1550, diameter 4 cm., gevonden in Rome. Op deze penning zijn de beroemde stadsmuren van Carthago duidelijk afgebeeld. De muren waren oorspronkelijk van wit marmer, waardoor de stad reizigers al van veraf tegemoet blonk. Binnen de muren zijn diverse gebouwen vormgegeven, het is een miniatuur vogelvlucht van de stad. Collectie: Nationale Numismatische Collectie, De Nederlandsche Bank Foto: Nationale Numismatische Collectie, De Nederlandsche Bank
Fact sheet Persfoto’s bij tentoonstelling Carthago/ Rijksmuseum van Oudheden/2014