Hoofdstuk 19
Tien fabels over diabetes die je gerust kunt vergeten ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
In dit hoofdstuk: 䊳 Als je precies het juiste doet, levert dat altijd een perfecte glucosewaarde op 䊳 Een plak cake eten doet je de das om 䊳 Nog meer mythen waar je niet in moet trappen ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
F
abels zijn erg grappig. Ze zijn nooit helemaal waar, maar meestal zit er wel een kern van waarheid in – dat is een van de redenen (naast de behoefte aan uitleg als ‘de wetenschap’ geen antwoord heeft) dat zo veel fabels geloofd worden. Het probleem is dat sommige fabels kwaad kunnen als je je medische zorg erdoor laat bepalen. Dit hoofdstuk gaat over dit soort fabels: de fabels waardoor je je medicijnen niet slikt, je niet aan de voedingsrichtlijnen houdt, of waardoor je dingen kiest die niet goed voor je zijn. De tien fabels in dit hoofdstuk zijn maar een klein voorbeeld van alle fabels die er over diabetes de ronde doen. Het zijn er genoeg om een heel boek mee te vullen. De fabels in dit hoofdstuk zijn echter de belangrijkste. Als je je realiseert dat ze niet waar zijn, zul je minder gauw een ernstige vergissing begaan, wat goede diabeteszorg betreft.
Een perfecte behandeling levert perfecte glucosewaarden op Artsen zijn waarschijnlijk net zo verantwoordelijk als hun patiënten voor de fabel dat een perfecte behandeling ook een perfecte glucosewaarde oplevert. Tientallen jaren lang controleerden artsen op glucose in de urine en zeiden tegen de patiënten dat als ze maar op hun dieet bleven, hun medicijnen slikten en aan sport deden, de urine dan geen glucose zou bevatten. Ze hielden echter geen rekening met de vele factoren die tot een positief testresultaat kunnen leiden, plus het feit dat ook al was de urine negatief, de patiënt dan toch diabetische schade
31-72514-19.p65
289
26-08-2005, 11:51
290
DEEL V: Het deel van de tientallen _______________________________ kon hebben (omdat de urine bij de meeste mensen negatief wordt als de bloedglucose 10 mmol/l (180 mg/dl) is, een gehalte dat toch tot schade leidt). Dit geldt ook voor de bloedglucose. Hoewel je in de meeste gevallen een normale glucosewaarde kunt bereiken als je je diabetes goed behandelt, kun je toch tijden hebben dat de glucose niet normaal is, om onbekende redenen. Zo veel factoren – zoals voeding, sport, medicatie, stress, een griepje enzovoort – bepalen de bloedglucose, dus dit kan geen verrassing zijn. TI P
Het is een wonder dat de bloedglucose zo vaak precies zo is als je verwacht had. Laat een sporadisch onverwacht resultaat je niet uit het veld slaan. Blijf gewoon doen waarvan je weet dat het goed is, dan zal je regulatie over het algemeen prima zijn.
Een plak cake eten doet je de das om Sommige mensen worden fanaten wanneer ze diabetes krijgen. Ze denken dat ze perfect moeten zijn op elk gebied van hun diabeteszorg. Vaak maken ze hun gezin gek met hun eisen voor het juiste voedsel op precies het goede tijdstip. Ook hier zijn de artsen de schuld van het in stand houden van het fabeltje. Ze zeiden tegen hun patiënten dat ze suiker koste wat het kost moesten vermijden. Nu weten artsen (zoals hoofdstuk 8 laat zien) dat een beetje suiker niet schadelijk is, en dat bepaald voedsel, waarvan werd gedacht dat het veilig was omdat het ‘complexe koolhydraten’ bevatte, de bloedglucose net zo snel kan verhogen als tafelsuiker. Dit fabeltje komt voort uit het feit dat de wetenschap niet overal antwoord op heeft. De kennis is nog in ontwikkeling. Misschien komt het nooit zo ver dat de uitspraak die gedaan werd tegen Woody Allen in de film Sleeper waarheid wordt. Hij wordt na 100 jaar slapen wakker en hoort dat wetenschappers nu weten dat milkshakes en vet vlees goed voor je zijn. Maar wie weet?
Onorthodoxe methoden kunnen diabetes genezen In hoofdstuk 17 hebben we het over enkele behandelingen die niet werken. Die behandelingen zijn slechts het topje van de ijsberg. Er zijn nog veel meer behandelingen die niet helpen en zelfs schadelijk kunnen zijn. Steeds als een probleem veel mensen teistert, staan anderen te popelen om deze mogelijke goudmijn te gaan exploiteren.
31-72514-19.p65
290
26-08-2005, 11:51
_____Hoofdstuk 19: Tien fabels over diabetes die je gerust kunt vergeten TI P
Hoe kun je weten of wat je in je favoriete tijdschrift leest of op internet ziet ook echt nuttig is? Overleg de informatie met je arts, verpleegkundige of ander lid van je team (zie hoofdstuk 11). Zij zijn op de hoogte (of kunnen erachter komen) wat de juiste behandeling is. Tot nu toe is er geen eenvoudige genezingsmogelijkheid voor diabetes. Een boek of organisatie die een makkelijke genezing belooft, heeft niet het beste met je voor.
Diabetes maakt een einde aan de spontaniteit Misschien denk je dat je vrijheid om te eten wanneer je wilt en te komen en gaan waar je wilt verleden tijd is zodra je diabetes hebt. Deze fabel is verre van waar. Als je type 1 diabetes hebt, moet je je insulinetoediening op je eetmomenten afstemmen, maar door de verkrijgbaarheid van nieuwere soorten insuline kun je nu eten wanneer je wilt en je kortwerkende insuline (zie hoofdstuk 10) net voor, tijdens, of net na de maaltijd nemen. Als je intensief aan sport doet, is de behoefte aan veel insuline misschien niet eens waar. Een van onze patiënten met type 1 gebruikt maar een paar eenheden insuline omdat hij zo actief is op sportgebied. Hierdoor heeft hij heel weinig insuline nodig, en zijn bloedglucose blijft meestal binnen heel normale waarden. Nieuwere orale middelen voor type 2 diabetes zorgen dat je kunt eten wanneer je wilt en houden mede de bloedglucose normaal. Sporten helpt ook bij type 2 diabetes. Kun je reizen waarheen je wilt als je diabetes hebt? Zeer zeker. Je moet aan een reis beginnen met een goede bloedglucoseregulatie. Ook moet je zorgen dat je je medicijnen bij je houdt, zodat als je koffers zoekraken, je medicijnen er niet in zitten. Een andere reden dat je ze bij je moet dragen als je gaat vliegen is dat de insuline wordt beïnvloed door de zeer lage temperaturen in het ruim. Zorg verder dat je weet of er artsen zijn die jouw taal spreken op de plaats waar je heen gaat. Deze drie dingen zijn eenvoudig te verwezenlijken en zorgen ervoor dat de diabetes je reis niet verpest. Kun je wel een hele avond dansen als je diabetes hebt? Als je kunt dansen, zouden wij niet weten waarom niet. Neem minder insuline omdat je zo actief bent en controleer je bloedglucose een of twee keer in de avond. En verder, ga je gang!
31-72514-19.p65
291
26-08-2005, 11:51
291
292
DEEL V: Het deel van de tientallen _______________________________
Hypoglykemie vernietigt hersencellen Omdat hypoglykemie vaak zo snel ontstaat en je er hoofdpijn of een algeheel gevoel van zwakte van krijgt en er soms verward door raakt, dachten sommige mensen dat een lage bloedglucosespiegel (zie hoofdstuk 4) het mentale functioneren zou kunnen schaden, zeker als het herhaaldelijk gebeurt. Onderzoek van mensen die herhaaldelijk een hypo hadden gehad toonde aan dat ze – een enkele uitzondering daargelaten in ernstige gevallen – geen verlies van mentaal functioneren hadden. Aan de andere kant kunnen kinderen wel anders reageren, omdat hun hersenen nog in ontwikkeling zijn, maar volwassenen hebben geen mentale achteruitgang. TI P
Gelukkig zijn er in je lichaam hormonen aanwezig die een hypo kunnen keren. Je moet je bloedglucose meten voor intensief sporten en een voorraadje glucose die snel wordt opgenomen bij je hebben. Laat ook je collega’s en vrienden weten dat je diabetes hebt en hoe ze een hypo kunnen herkennen. Als je aanleg hebt voor een lage bloedglucosespiegel, draag dan een speciaal kettinkje. Je hoeft echter niet bang te zijn voor je grijze massa. Die kan best tegen een aardig lage bloedglucosespiegel.
Als je insuline nodig hebt, ben je in de aap gelogeerd Veel mensen met type 2 diabetes denken dat zodra ze aan de insuline moeten, het snel bergafwaarts gaat. Dit is niet het geval. Zodra je insuline gebruikt, betekent dat waarschijnlijk dat je pancreas het bijltje erbij neergegooid heeft en onvoldoende insuline maakt om je bloedglucose te reguleren, ook al slik je al pillen. Insuline gebruiken betekent echt geen doodvonnis voor je; het is net als voor de persoon met type 1 diabetes.
ANEK
Allereerst is het gebruiken van insuline vaak een tijdelijke maatregel wanneer je een andere ziekte hebt die zorgt dat orale middelen niet meer werken. Zodra je weer beter bent, hoef je de insuline niet meer te nemen.
31-72514-19.p65
DO
TE
Ten tweede zien we meer en meer mensen met diabetes die al een tijdje insuline gebruiken na ‘falende’ orale middelen, die van de insuline af zouden kunnen en een van de nieuwere orale middelen zouden kunnen krijgen, die hun bloedglucose zelfs beter reguleren dan de insuline. Een bepaalde patiënt kwam bij ons die 60 eenheden insuline gebruikte en bijna 84 kilo woog, en een HbA1c had van 7,4. We verlaagden geleidelijk zijn insuline en gaven hem een ander medicijn. Hij viel bijna 10 kilo af, had helemaal geen insuline meer nodig en heeft nu een HbA1c van 6.
292
26-08-2005, 11:51
_____Hoofdstuk 19: Tien fabels over diabetes die je gerust kunt vergeten Ten derde kunnen ouderen met diabetes insuline nodig hebben om hun bloedglucose op een redelijk niveau te houden, maar ze hebben geen heel strakke regulatie nodig omdat hun levensverwachting korter is dan de tijd die het kost om complicaties te krijgen. Hun behandeling kan heel eenvoudig zijn. De insuline wordt gebruikt om ze ‘probleemvrij’ te houden, en niet om complicaties te voorkomen. Ten slotte moeten mensen met type 2 diabetes die echt insuline nodig hebben hun bloedglucose vaker meten en meer leven als iemand met type 1 diabetes. Hopelijk realiseer je je dat je met de huidige methoden van intensieve behandeling een veel hogere levenskwaliteit hebt dan vroeger.
PA
Mensen met diabetes mogen niet sporten SO
P!
Als er één fabeltje is dat mensen met diabetes echt geen goed doet, dan is het wel dit: mensen met diabetes mogen niet sporten. De waarheid is precies andersom. Sporten is een heel belangrijk onderdeel van goede diabeteszorg, en er wordt helaas maar al te vaak weinig tijd aan besteed door de patiënt en zijn of haar hulpverleners. Zeker, als je bepaalde complicaties hebt zoals oogbloedinkjes of ernstige neuropathie, dan moet je een tijdje voorzorgsmaatregelen nemen of helemaal niet sporten. Als je ouder bent dan veertig en je hebt nog nooit aan sport gedaan, dan moet je zeker een onderzoek krijgen en geleidelijk beginnen. Maar behalve deze en een paar andere redenen (zie hoofdstuk 9) zou iedereen met diabetes regelmatig moeten sporten. En we hebben het niet alleen over aërobe training waarbij je hart sneller gaat slaan. Sommige vormen van spierversterking moeten ook bij je leefpatroon horen. (Zie hoofdstuk 9 voor de voordelen van het trainen van je spieren.) Als je spieren hebt die kunnen bewegen, beweeg ze dan!
Je kunt geen levensverzekering en ziektekostenverzekering krijgen In hoofdstuk 15 kun je al lezen dat je deze verzekeringen wel kunt krijgen. Als de verzekeringsmaatschappij erkent dat mensen met diabetes beter voor zichzelf zorgen dan de gemiddelde persoon, dan zal deze je eerder verzekeren. Er zijn natuurlijk nog wel achteroplopende maatschappijen, maar steeds meer zien wel het licht, aangezien de onmiskenbare statistieken van de diabetische populatie verbetering laten zien.
31-72514-19.p65
293
26-08-2005, 11:51
293
294
DEEL V: Het deel van de tientallen _______________________________ Ook het vroegere probleem van een ‘pre-existente (eerder aanwezige) aandoening’ lijkt te verdwijnen. Verzekeringsmaatschappijen mogen dit excuus niet gebruiken om je een nieuwe polis te weigeren wanneer je van werkgever verandert.
Meestal is diabetes een erfelijke kwestie Hoewel type 2 diabetes in families voorkomt, komt type 1 vaker voor als geïsoleerd verschijnsel in een familie dan dat het van ouder op kind wordt overgedragen. (Hoofdstuk 3 legt uit waarom.) Zelfs type 2 diabetes komt niet bij alle familieleden voor. Het hangt van factoren als gewicht, mate van activiteit en andere factoren af. Als je ouder bent van een klein kind dat diabetes krijgt, hoef je je niet schuldig te voelen. Zulke gevoelens maken het bovendien moeilijker om de nodige taken die je moet verrichten voor je kind totdat het zelfstandig is ook werkelijk uit te voeren. Zie hoofdstuk 13 voor informatie over kinderen met diabetes.
Diabetes vernietigt je gevoel voor humor Na de eerste stadia van de acceptatie van diabetes zou je gevoel voor humor terug moeten keren. (Zie hoofdstuk 1 voor meer over omgaan met diabetes.) Als het niet zo is, is dat geen lachertje. Er zit humor in elk aspect van het leven. Je moet het er gewoon in zien. Als je je oren en ogen openhoudt, zul je veel horen en zien waar om te lachen valt. Vaak zeggen mensen: ‘Op een dag zullen we erom lachen.’ De vraag is dus: ‘Waar wacht je op?’
31-72514-19.p65
294
26-08-2005, 11:51
