Post voor Simon lesbrief januari 2011
Post voor Simon Beste leerkrachten van groep 1, 2, 3 en 4! Hier is de lesbrief bij de voorstelling Post voor Simon. Ik heb de voorstelling gemaakt voor kinderen vanaf 4 jaar. In de voorstelling, die ongeveer 45 minuten duurt, speel en zing ik het verhaal van de vijfjarige Simon die zijn angst voor klimmen in een hoge boom overwint met hulp van zijn klasgenoten. Ik speel deze voorstelling samen met Frans Groen. Hij zorgt ook voor de muzikale begeleiding op contrabas en gitaar. Ik hoop dat jullie veel plezier zullen beleven aan het theaterbezoek, de voorbereiding en de verwerking ervan. Het opdoen van een plezierige theaterervaring in combinatie met de lessen draagt bij aan het realiseren van de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie (met name kerndoelen 54 en 551). De voorstelling gaat over bang zijn voor nieuwe dingen en vooral ook over durf en moed. Waar ben je bang voor? en vooral wat heb je nodig om te doen wat je wilt en hoe vindt je de moed om dat te doen! Ik wil me met deze voorstelling en lesbrief focussen op durven DOEN. Simon heeft de hulp en ondersteuning van de andere kinderen nodig om dat te gaan DOEN wat hij spannend en moeilijk vindt. Hoe kunnen we kinderen leren dat ze elkaar kunnen helpen en dat ze door elkaar te ondersteunen ervoor kunnen zorgen dat zijzelf en de anderen gaan DOEN: Doen Doen Doen Doen
wat ze leuk vinden. waar ze goed in zijn. wat ze willen. waar ze eigenlijk een beetje bang voor zijn.
Bij het maken van deze lesbrief hebben we voor iedere les steeds één van de liedjes uit de voorstelling als uitgangspunt genomen. In totaal hebben we vier van de zes liedjes gebruikt. Bij het liedje Post voor Simon is een voorbereidings- en verwerkingsles gemaakt. De les Boom-takke-boom kun je ook gebruiken als voorbereidings- en verwerkingsles. Een goede voorbereiding verhoogt de kwaliteit van de betrokkenheid van de kinderen tijdens de voorstelling. Bij de andere twee liedjes zijn verwerkingslessen gemaakt. De korte beschrijving van de inhoud van de les geeft je aanknopingspunten om op verschillende manieren de ervaringen van het bezoek aan de voorstelling te verwerken. Post voor Simon biedt aanknopingspunten voor lessen over drama, muziek, tekenen, schrijven en ook over sociaal emotionele thema’s hoe je op jezelf kunt vertrouwen en hoe je iemand anders kunt helpen (zie ook het onderstaande overzicht van de liedjes, lesdoelen en lessen). Afhankelijk van het niveau van de leerlingen in jouw groep kun je de lessen vereenvoudigen of moeilijker maken.
1
Kerndoel 54: de leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. Kerndoel 55: de leerlingen leren op eigen werk en dat van andere te reflecteren.
1
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Je vindt in deze lesbrief een overzicht van de lessen, informatie over de voorstelling en de makers in het kort. En natuurlijk de lessen zelf. Bij iedere les is een korte beschrijving van: Benodigdheden, zoals liedteksten met gitaarakkoorden, mp3 files van de liedjes en illustraties en evt. foto’s (van Meneer Vermeer) (downloaden via www.ageethdehaan.nl) Lesdoelen Lesinhoud Je kunt je zo samen met de kinderen uit jouw groep voorbereiden op de voorstelling én na het bekijken van de voorstelling nog verder werken. Veel plezier ermee, groet van Ageeth Nb.
Deze lesbrief is samengesteld door Greet Meesters & Ilse van Bekkum (www.greetmeesters.nl) in opdracht van Laura Bonthuis & Ageeth de Haan, januari 2011.
2
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Overzicht van de lessen Les (liedje)
Korte omschrijving & lesdoelen
1. Post voor Simon Kinderen bereiden zich voor op de voorstelling. Zij krijgen post van Ageeth met tips voor het publiek Muziek- & kunstzinnige voor een prettig verloop van de voorstelling. Zij vormingsles leren het themaliedje van de voorstelling aan: Post voor Simon. Na het bezoek kunnen zij zelf Voorbereidings- &/of verwerkingsles iemand een kaartje of e-mailbericht sturen. Lesdoelen: Voorbereiding op de locatie en het kijken naar de voorstelling. Praten over en laten zien hoe je een goed publiek bent. Luisteren naar de 4 liedjes uit de voorstelling & themaliedje ‘Post voor Simon’ leren. Na de voorstelling: Herhaling van het geleerde en terugblikken op de voorstelling. 2. Ik teken alles: Kinderen praten met elkaar over de voorstelling Mijn wensboom en over wat ze zelf graag zouden willen doen of hebben. Van deze wensen maken zij een Teken- & expressieles tekening: een wensboom. Verwerkingsles
Lesdoelen: Bewust worden dat je je fijn voelt als je iets doet wat je leuk vindt en waar je goed in bent. Vormgeven van je eigen gedachten en wensen. Werken aan creatieve vaardigheden, zoals tekenen, kleuren en schrijven.
3
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Les (liedje)
Korte omschrijving & lesdoelen
3. Boom-takke- Kinderen zingen, spelen en bewegen ritmisch boom alsof zij een boom zijn met verschillende takken. Boom-takke-boom.
Muziek-, bewegings- & spelles
Lesdoelen: Leren zingen en spelen van een eenvoudig ritme. Voorbereidings- &/of Bewegingen toevoegen aan het ritme door met je verwerkingsles armen te bewegen op het ritme Boom-takkeboom. Leren imiteren van elkaars bewegingen en spelen met leiden en volgen. Uitbeelden van een boom.
4. Ik droom van de Kinderen bedenken en spelen zelf spannende Efteling situaties en mogelijke oplossingen. Het voorlezen van de liedtekst ‘Ik droom van de Efteling’ nodigt Spelles uit tot dagdromen en stimuleert de creativiteit. Verwerkingsles
Lesdoelen: Leren reflecteren op de voorstelling Post voor Simon. Verbinden van de inhoud van de voorstelling met eigen beleving door te praten over wanneer zij bang zijn en niet meer bang zijn. Stimuleren van eigen creativiteit in het bedenken van oplossingen voor spannende situaties. Situaties naspelen waarin je oplossingen laat zien voor deze situaties.
4
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Over Post voor Simon Een voorstelling voor kinderen vanaf 4 jaar Regie: Zang en spel: Spel, gitaar en contrabas: Vormgeving:
Hans Thissen Ageeth de Haan Frans Groen Hedy Vermeer
Simon is 5 jaar en gaat met plezier naar school. Alleen het speelkwartier op het schoolplein vindt hij het minder leuk. Kinderen uit zijn klas klimmen in een grote klimboom of klauteren over het klimrek alsof het niets is. Simon weet niet waarom, maar hij durft dat niet. Simon doet liever iets anders: tekenen. Simon kan prachtig tekenen. Daarom neemt Simon in de pauze altijd zijn tekenspullen mee naar buiten. Op een dag besluit de juf dat Simon niet meer mag tekenen op het schoolplein. Als Simon dan wordt uitgedaagd om in de klimboom te klimmen, rent hij naar huis. Hij wil niet meer naar school. De kinderen missen hem en sturen hem brieven en vragen hem terug te komen. Zal hij dit doen?? Over Ageeth de Haan Ageeth de Haan is zangeres en theatermaker. Zij maakt mooie, vrolijke muziektheatervoorstellingen voor jonge kinderen (vanaf 2 jaar). Herkenbare-, alledaagse onderwerpen uit het leven van kinderen worden gespeeld en muzikaal verpakt. Ageeth studeerde zang aan het conservatorium en aan de Academie voor Kleinkunst in Amsterdam. Zij maakte verschillende cd’s met liedjes voor jonge kinderen. Hou je vast (2004), Stap maar in (2004),Vlinder (2008) en Bijt ‘ie in je bil: De 25 meest gezongen crècheliedjes (2010). Met Marlies Visser maakte zij het boek met cd: Ik ben een prinses, ik weet het zeker (2010). Op dit moment speelt zij met muzikanten Wessel Coppes, Vincent Planjer en Frans Groen de voorstellingen Vlinder en Zingen over mooie dingen. Samen met gitarist Frans Groen speelt zij het muziektheaterprogramma Maan en nu ook Post voor Simon (2011). Naast zangeres is Ageeth ook orthopedagogisch muziekbegeleider. Samen met ontwikkelingspsychologe Greet Meesters maakte de cd en het werkboek Met muziek (2003). Ageeth verzorgt muziekworkshops voor (pedagogisch) medewerkers in de zorg en de kinderopvang en leerkrachten van basisscholen.
5
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Liedje 1: Post voor Simon De kinderen bereiden zich voor op de voorstelling. Zij krijgen post van Ageeth met tips voor het publiek voor een prettig verloop van de voorstelling. Zij leren het themaliedje van de voorstelling aan: Post voor Simon. Na het bezoek aan de voorstelling mogen kinderen zelf een kaartje of email versturen naar iemand die zij kennen of Ageeth. Thema: Voorbereiden op, kijken en genieten van een voorstelling Voorbereidingles: Voorbereiding:
Benodigdheden: Opstelling: Ruimte: Duur:
Post van Ageeth Kaarten uitdraaien of bekijken op digibord. De leerkracht kent zelf het lied: Post voor Simon. Liedtekst en akkoorden uitdraaien. Mp3files liedjes downloaden. kaart van Ageeth, mp3files, liedteksten (downloaden op www.ageethdehaan.nl). In de kring. Klaslokaal of spellokaal. 45 minuten.
Lesdoelen: Voorbereiding op de locatie en het kijken naar de voorstelling. Praten over en laten zien hoe je een goed publiek bent. Luisteren naar de 4 liedjes uit de voorstelling & themaliedje ‘Post voor Simon’ leren. Na de voorstelling: Herhaling van het geleerde en terugblikken op de voorstelling. Lesinhoud: De kinderen krijgen post van Ageeth. Een (digitale) ansichtkaart met tips over wat je doet en niet doet als je naar een voorstelling gaat. De leerkracht neemt de tips met de kinderen door. De leerkracht vertelt in het kort waar de voorstelling over gaat (zie eerdere tekst in deze lesbrief). De liedjes van de voorstelling worden een keertje helemaal beluisterd, vooral het themalied Post voor Simon.
6
Post voor Simon lesbrief januari 2011
De kinderen leren zelf het themalied uit de voorstelling. Het lied Post voor Simon, wordt door de leerkracht aangeleerd. De nadruk bij het meezingen ligt op het refrein:
Post voor Simon De hele hal ligt vol Post voor Simon en het gaat door Post voor Simon De hele huis ligt vol Post voor Simon en het gaat nog steeds maar door Het theaterbezoek: de voorstelling Nu zijn de kinderen er klaar voor om naar de voorstelling te gaan. Zij ervaren hoe het is om theaterpubliek te zijn en maken kennis met het verhaal van Simon. Duur:
45 minuten
Doelen van het theaterbezoek: Ervaren hoe het is om publiek te zijn in een voorstelling. Actief- en geboeid luisteren en kijken naar de voorstelling. Waar mogelijk actief meedoen. Na het theaterbezoek: Post voor Ageeth of voor ….? De kinderen mogen een kaartje of email versturen naar iemand die zij kennen of Ageeth. Hierin tekenen of vertellen zij hoe zij de voorstelling hebben gevonden. Voorbereiding:
Benodigdheden: Opstelling: Ruimte: Duur:
Liedtekst en akkoorden uitdraaien. Mp3-file Post voor Simon downloaden. Lege kaarten of A4 vellen. Computer met mailprogramma. Papier, kaarten en tekenmateriaal. mp3-file Post voor Simon. In de kring en aan de eigen tafels. Klaslokaal of spellokaal. 45 minuten.
Lesdoelen: Reflecteren op de voorstelling. De inhoud van de voorstelling verwerking in een tekening of verhaaltje. Met elkaar, de makers en spelers en anderen communiceren over hoe zij de voorstelling hebben ervaren.
7
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Lesinhoud: De leerkracht zet het liedje van Post voor Simon aan en begint met de kinderen een gesprek over de voorstelling. Zij stelt een aantal vragen. Wat vonden zij mooi? Of leuk aan de voorstelling? Waar ging de voorstelling over? Heb jij wel eens post gekregen of iemand een kaartje gestuurd? Welke andere vormen van post heb je? Op basis van dit gesprek doet de leerkracht de kinderen het voorstel om een kaart &/of een e-mailbericht te maken gericht aan de spelers van de voorstelling, Ageeth en/of Frans. De leerkracht stuurt deze brief of kaart op of verstuurd het bericht met klas per e-mail. De kinderen mogen natuurlijk ook een kaart sturen naar iemand anders die ze graag iets willen vertellen of laten zien over de voorstelling De jongere kinderen zullen dit vooral doen door middel van een tekening en de woorden van de leerkracht. Oudere kinderen kunnen dit door zelf te schrijven en te tekenen. Hierna zingen de kinderen met elkaar nog een zingen met elkaar nog een keertje Post voor Simon met alle bewegingen, zoals ze dat gezien hebben tijdens de voorstelling.
8
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Liedje 2: Ik teken alles Kinderen praten met elkaar over de voorstelling en over wat ze zelf graag zouden willen doen of hebben. Van deze wensen maken zij een tekening: een wensboom. Thema: Geef je wensen & gedachten vorm Voorbereiding:
Benodigdheden: Opstelling: Ruimte: Duur:
Klassengesprek over: Wat zou jij willen doen of zijn of hebben? Wat zijn jouw wensen? Voor ieder kind een A3 blad. Leerkracht heeft zelf al een voorbeeld gemaakt van de boom met een aantal dromen. mp3file ‘Ik teken alles’. Tekenmateriaal: wasco, potloden &/of stiften). In de klas, kinderen zitten aan een tafel. Klaslokaal. 45 minuten.
Lesdoelen: Bewust worden dat je je fijn voelt als je iets doet wat je leuk vindt en waar je goed in bent. Vormgeven van je eigen gedachten en wensen. Werken aan creatieve vaardigheden, zoals tekenen, kleuren en schrijven. Lesinhoud: De leerkracht laat het liedje horen: ‘Ik teken alles’. Na het luisteren blikt de leerkracht terug op de voorstelling en benoemt hij of zij dat Simon alles graag wil tekenen wat hij wil. Het klassengesprek gaat verder over de eigen wensen en dromen van kinderen. De leerkracht stelt vragen als: Wat zou je willen worden als je groot bent? Waar droom je wel eens van? Wat zou je willen hebben? Wat zou je willen doen of kunnen? Of nog dichterbij het hier en nu: Wat zouden jullie vanmiddag willen? of morgen? en wat zijn dan je dromen? Of wat wil je dit weekeinde? of wat wil je voor thuis of voor op school? De leerkracht maakt de wensen van de kinderen heel concreet en zet de wensen op het bord, zoals bijvoorbeeld gezelligheid, een konijn of allerlei andere woorden die tijdens het gesprek naar boven komen. De kinderen kunnen dan tijdens de opdracht zelf terugkijken naar het bord op het moment dat ze echt aan hun eigen wensboom gaan werken. De leerkracht laat een voorbeeld zien (zie tekening) en legt uit dat het om kernwoorden gaat en maakt daar een klein tekeningetje bij, bv het woord 9
Post voor Simon lesbrief januari 2011
zwemmen, dat kan je in het blauw schrijven met golfjes erom heen, of gezelligheid in diverse kleurtjes met een muzieknootje en een kopje thee.
Bij de jonge kinderen schrijft de leerkracht bij de tekening wat het kind bedoelt. Dit maakt het thuis erover praten gemakkelijker voor kinderen. De jongere kinderen zullen het lastig vinden om hun wensen concreet te maken. Die zul je meer moeten helpen met concrete- en duidelijke voorbeelden. De betekenis van het woord droom in termen van wens of iets dat je wilt vraagt voor (bijna) alle kinderen nog een duidelijke uitleg.
10
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Liedje 3: Boom-takke-boom Kinderen zingen, spelen en bewegen ritmisch alsof zij een boom zijn met verschillende takken. Boom-takke-boom. Thema: Eerst zingen, dan spelen & bewegen Luuk kan als geen ander klimmen in de boom en Simon durft het nog niet en zou stiekem wel willen. Boom-takke-boom gaat over de boom waar Luuk in klimt en Simon niet in durft. De bekende jazzmuzikant Jean Bergin zei ooit eens in een interview dat al het spelen op een instrument begint met zingen. Daarom is het zo belangrijk om veel met jonge kinderen te zingen. Ze krijgen zo een muzikaal voorstellingsvermogen. Als een liedje gekoppeld wordt aan een beweging is het voor jonge kinderen helemaal interessant. Als Ageeth Boom-takke-boom zingt en speelt tijdens de voorstelling zie je dat veel kinderen op het puntje van hun stoel gaan zitten en mee willen doen. Voorbereiding:
Benodigdheden:
Opstelling: Ruimte: Duur:
Leer zelf het liedje met de bewegingen. Voor ieder kind ritmestokjes of trommels (kunnen ook bv. roerstokjes voor verf zijn). Zoek met de kinderen buiten kleine takjes om mee te trommelen. Schrijf het ritme groot op het bord of een flap. Mp3 file Boom-takke-boom. Liedtekst met akkoorden. Verschillende ritme-instrumenten: denk aan bv. woodblock of djembeh of echte takjes van bomen. In de kring staand, zittend op de grond of aan de eigen tafel. Klaslokaal of spellokaal (je moet veel geluid kunnen maken) of buiten. 45 minuten.
Lesdoelen: Leren zingen en spelen van een eenvoudig ritme. Bewegingen toevoegen aan het ritme door met je armen te bewegen op het ritme Boom-takke-boom. Leren imiteren van elkaars bewegingen en spelen met leiden en volgen. Uitbeelden van een boom.
11
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Lesinhoud: In deze les is eerst zingen dan spelen het motto. Het zingen van ritmes wordt meestal vocaal percussie genoemd. In het liedje Boom-takke-boom wordt in het couplet een melodielijn gezongen en in het refrein wordt het ritme in woorden gezongen. In deze les leren de kinderen het ritme van het refrein zingen en spelen. Boom tak-ke boom boom tak-ke boom boom __ _ _ __ __ _ _ __ __ Boom tak-ke boom boom boom __ _ _ __ __ __ Maak -
bij het aanleren van het liedje de volgende opbouw: Zing het ritme zelf goed voor. Herhaal net zolang totdat de kinderen het na kunnen doen. Maak dan met je armen bewegingen opzij alsof je armen de takken van een boom zijn.
Van zingen naar spelen - Koppel er dan een beweging aan door op de tafel te slaan met de handen. - Daarna evt. met ritmestokjes of op een trommel. - Laat de kinderen het ritme net zolang hardop meezingzeggen totdat je merkt dat het vanzelf gaat. Boom-takke-boom in beeld omgezet Ageeth beeldt tijdens de voorstelling een boom uit takken die omhoog zich vertakken. Dit is voor kinderen heel leuk en leerzaam om te doen. Ze worden zich meer bewust van de verbinding tussen ritme en beweging en experimenteren in hun spel met verschillende rollen. Voor de jonge kinderen is het leuk als zij in hun eigen tempo op het ritme van de muziek kunnen bewegen. Geef als leerkracht zelf het goede voorbeeld en doe het vertakken groot voor. Voor de jonge kinderen is het waarschijnlijk nodig het tempo te vertragen. Spiegelen in tweetallen Voor de oudere kinderen is de uitdaging om elkaar precies na te doen en het ritme heel strak te volgen. Als je hen in tweetallen laat werken en om beurten van rol laat wisselen, experimenteren zij met leiden en volgen. Suggesties voor uitbreiding: Ik ben een boomtijger Maak met de kinderen een wandeling en ga opzoek naar takjes om mee te trommelen. Ga ook eens op zoek naar een goede klimboom en laat de kinderen er in klimmen. Laat kinderen ervaren wat zij nodig hebben om erin te kunnen klimmen.
12
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Liedje 4: Ik droom van de Efteling Kinderen bedenken en spelen zelf spannende situaties en mogelijke oplossingen. Het voorlezen van de liedtekst ‘Ik droom van de Efteling’ nodigt uit tot dagdromen en stimuleert de creativiteit. Thema: De 8-baan: over dingen doen die je eigenlijk nog niet durft Voorbereiding: Benodigdheden: Opstelling: Ruimte: Duur:
muziekinstallatie klaarzetten. mp3file ‘Ik droom van de Efteling’. Tekst van ‘Ik droom van de Efteling’. Evt. wat doeken en attributen. In de kring zittend op een stoel of op de grond. Spellokaal. 45 minuten.
Lesdoelen: Leren reflecteren op de voorstelling Post voor Simon. Verbinden van de inhoud van de voorstelling met eigen beleving door te praten over wanneer zij bang zijn en niet meer bang zijn. Stimuleren van eigen creativiteit in het bedenken van oplossingen voor spannende situaties. Situaties naspelen waarin je oplossingen laat zien voor deze situaties. Lesinhoud: De leerkracht begint de les met een visualisatie oefening. De kinderen mogen hun ogen dicht doen en de leerkracht vertelt het verhaal van Simon die droomt over de Efteling. De tekst van het liedje ‘Ik droom van de Efteling’ wordt door de leerkracht heel rustig vertelt. Samen beleven de kinderen zo nog een keer de rit in de achtbaan. Naar aanleiding van deze oefening begint de leerkracht een gesprek met de kinderen over Simon die bang was om net als Luuk in de boom te klimmen. Weet je nog dat Simon droomt van de Efteling? Waar hij nooit meer bang is voor iets? En dat hij dan in de achtbaan gaat? Wie van jullie is er weleens in de Efteling geweest? Of op een kermis? Of heeft iets gedaan wat hij eigenlijk niet durft? Zullen we dat eens aan elkaar laten zien? En wat je dan kunt doen om minder bang te worden? De leerkracht verzamelt in een klassengesprek een aantal situaties die kinderen zelf vertellen over dingen die ze wel graag zouden willen maar (nog) niet durven, bv. een vreemd persoon een hand geven of alleen naar de andere kant van de school lopen. Thuis blijven als je moeder een boodschap doet of alleen zijn in het donker. Of net als Simon in een hoge boom klimmen, of iets eten wat ze nog nooit hebben gegeten.
13
Post voor Simon lesbrief januari 2011
Voorbeeld: Anna kan niet slapen. Zij is bang in het donker. Anna ligt in bed en kan niet kan slapen. Zij voelt zich niet fijn. Zij is bang in het donker. Zij ligt onrustig te woelen en kan niet in slaap komen.
Lastige situatie in beeld brengen:
De leerkracht vraagt aan de kinderen in de klas: Hoe zou Anna eruit zien als zij bang in bed ligt. Wie wil dat eens laten zien? Eén van de kinderen speelt de rol van Anna. Zij zegt tegen de klas: Ik kan niet slapen. Ik ben bang in het donker. Wat moet ik doen?
Samen oplossingen bedenken en laten zien:
Wat kan Anna doen om minder bang te zijn en toch gewoon lekker te gaan slapen? Laten we dat eens spelen. Bv. Een knuffel meenemen naar bed, zodat je minder alleen bent. Je vader of moeder roepen en zeggen dat je bang bent. Je ogen dicht doen en het toch proberen. Handen op je buik leggen en je buik op en neer laten gaan. Aan iets leuks denken, bv. de Efteling. Een liedje zingen. Steeds verschillende kinderen kunnen de oplossingen laten zien. Ieder kind dat een tip geeft, mag deze tip ook laten zien. De leerkracht stimuleert de andere kinderen om te helpen. De tips worden in concreet spel omgezet door de kinderen. Als het nodig is, demonstreert de leerkracht eerst zelf hoe je de tips kunt spelen en nodigt daarna kinderen uit om mee te spelen. In een les worden zo’n twee of drie situaties gespeeld. De les wordt afgesloten door nogmaals te luisteren naar het liedje ‘Ik droom van de Efteling’. Heel veel plezier met de voorstelling en de lessen, Groeten Ageeth de Haan
14
