Extra tafel opgericht

Gewag Bijzondere activiteiten in goed gezelschap

52

Tentoonstelling

Trudie Broos, Metamorfosen

Opinie & Debat

Extra tafel opgericht

AGora-cycli

Wetenschapslezing Agora Smart cities

Inhoud Algemeen Ten geleide 2 Sociëteitsleven 7 Advertentie Bestuur 14 Ambassadeur van het AG 14

Ten geleide Het tweede nummer van het Gewag ligt voor u. Het eerste nummer lijkt zeer positief te zijn ontvangen, gezien de vele complimenten die we kregen. Daar zijn we blij mee. Er zijn ook wel aanmerkingen, zo vinden sommigen het niet prettig dat de agenda zwart is met witte letters, omdat je er geen aantekeningen bij kunt schrijven. Ook zijn er problemen met de leesbaarheid van tekst in een gekleurde achtergrond. Wat het laatste betreft zullen we proberen dat te verbeteren. Dick Veldkamp merkte bij het 50e nummer op dat de telling niet klopt. Hij schrijft: “Er worden dus 39 ‘Gewagen’ vergeten. Het idee voor een ‘Gewag’ is afkomstig van Jopie Teer en werd door het toenmalige bestuur overgenomen. Het eerste ‘Gewag’ verscheen in 1991”. De vorm van deze eerste nummers, die onder de naam ‘GEWAG’ verschenen, was echter geheel anders, we gaan daarom geen

verwarring zaaien door de nummering aan te passen. Deze uitgave draagt dus het nummer 52. U zult er in kunnen lezen dat AGora doorgaat met een ambitieus programma, dat Sikko Argelo komt met een serie films over de Middeleeuwen, dat Nel van der Vliet het bestuur heeft verlaten en er tijdens de Nieuwjaarsborrel een nieuwe tentoonstelling wordt gepresenteerd. En nog veel meer. Het blijkt dat alle inspanningen die dit jaar zijn gedaan leiden tot een toename van de instroom van nieuwe leden. Laten we allemaal ons best doen om er een brede stroom van te maken. Ten slotte wenst de redactie u allen fijne en gezellige feestdagen en een heel goed en gelukkig 2016. Namens de redactie, Michiel de Veer

AGora lezingen Verslag lezing mr.J.J. Heling 21 Programma janauari-februari 2016 24 Verslag lezing prof.dr.T. Wilthagen 30

Filmhuis Speelfilm: ‘Il y a longtemps que je t’aime’ Speelfilm: ‘The Sicilian Girl’ Muziek: ‘Falstaff’ Documentaire: The Dark Ages An age of light

18 18 19 19

Expositie ‘Metamorfosen’ Trudie Broos

10

24 AGora cycli

Programma januari - februari

29 Extra tafel Opinie & Debat

Lezingen Verslag filosofie lezing ‘Islam en moslims in Nederland’ 6 Verslag Literaire Lezing Kees ’t Hart 12 Annegreet van Bergen 32 Literaire lezing met ... Mieke Koenen 33

33 Mieke Koenen

een literaire Lezing over Ida Gerhardt

Kringen en Tafels Muziekcaleidoscoop 9 Literaire Kring: Herzog van Saul Bellow 13 Culinaire Tafel 28 Opinie & Debat 3 29

Het volgende Gewag zal eind februari 2016 verschijnen. De sluitingsdatum voor bijdragen voor zowel het Gewag nr. 53 als voor de bijbehorende agenda is vrijdag 5 februari.

Toneel Impressies ‘Éindelijk thuis. Een odyssee’

22

Ook in het AG AG-lid schrijft boek We wandelen wat af… Column Liesbeth Schreuder Mutaties Ledenbestand Colofon

2 Gewag

Het eerstvolgende nummer

4 15 20 34 35

Lid worden van het AG? Kijk op onze website www.ag-eindhoven.nl en kom vrijblijvend drie maanden kennis maken.

Gewag

3

Hans van den Berge (1930) is componist, schrijver en filosoof

AG-lid schreef boek Hans van den Berge: De goddeloosheid van Max Noordam (2015) Uitgeverij Boekscout.nl, Soest.

Boekbespreking door Sikko Argelo Hans van den Berge (1930) is componist, schrijver en filosoof, en in al die hoedanigheden nadrukkelijk aanwezig als lid van ons Academisch Genootschap. Het door hem geschreven boek kwam uit in november 2015, ik bestelde het meteen en kwam tot de ontdekking dat het een echte ‘pageturner’ is, je onderbreekt het lezen alleen als daar een dringende reden voor is. Hans verraste mij met flamboyant taalgebruik, gemakkelijk toegankelijk maar nooit oppervlakkig. Het is bestemd voor lezers die er niet tegenop zien om geprovoceerd te worden. Bij monde van de succesvolle zakenman Max Noordam en diens cultuurhistorisch deskundige echtgenote Pamela Stuart ventileert de auteur ferme standpunten op religieus, maatschappelijk en ethisch terrein. Het is buitengewoon onwaarschijnlijk dat er een lezer kan worden gevonden die het met alles eens is, en dat is maar goed ook, want de waarde van het boek zit vooral in de uitdaging. Er wordt bijvoorbeeld de stelling verdedigd dat de islam hoe dan ook onverenigbaar is en blijft met onze democratische rechtsstaat. Laat ik aannemen dat u het daar niet of niet ten volle mee eens bent. Dan is dit boek voor u de moeite waard, want de kracht van

4 Gewag

Het boek kent twee dominante thema’s: religie en handicap. de argumenten is sterk, en dwingt u er nog eens goed over na te denken. Het boek is eigenlijk niet een roman, want er is niet één samenbindende verhaallijn die via een climax leidt naar een bevredigende afronding. De vraag is wat het dan wel is. Het heeft iets van een politiek pamflet of een actievoerend essay. Maar daarvoor is het boek met 76 korte hoofdstukken van gemiddeld vijf pagina’s te dik en te gevarieerd. Als je het ziet als een biografie van het personage Max Noordam dan is het een sprookje, want een dergelijke combinatie van sterke eigenschappen bestaat niet echt. Ik zou het boek willen typeren als een verzameling van maatschappelijke probleemanalyses met een filosofisch karakter, losjes met elkaar verbonden door de betrokkenheid van de ik-figuur Max. Opmerkelijk is dat het boek overwegend uit dialogen bestaat. Sommige hoofdstukken bevatten zelfs in het geheel geen tot de lezer gerichte tekst; alle zinnen staan tussen aanhalingstekens. Ik vermoed dat Plato op dit punt een inspiratiebron is geweest.

Het aantal personages is groot, ik heb ze niet geteld maar het zijn er zeker meer dan honderd. Dat is niet hinderlijk, want naast Max Noordam figureren slechts hooguit vijf of zes belangrijke personen die het verhaal dragen. De overige spelers komen na hun introductie nog één of enkele keren terug, maar kunnen daarna worden vergeten. Het zijn passanten die als gesprekspartner hun bijdrage leveren. Het boek kent twee dominante thema’s, te weten religie en handicap. Bij monde van Max’ echtgenote Pamela worden met tal van theologische en filosofische motieven de monotheïstische godsdiensten ontmaskerd als verderfelijk bedrog. Wat dat betreft zie ik raakpunten met het ‘Atheïstisch Manifest’ van Herman Philipse of met ‘The God Delusion’ van Richard Dawkins. Het tweede thema is de maatschappelijke verplichting tot het geven van een goede kans aan mensen met een lichamelijke handicap. Hoofdpersoon Max omringt zich met drie vrouwen, die op verschillende manieren ernstig belemmerd zijn in hun functioneren in de samenleving. Gelukkig zijn ze alle drie zeer intelligent, zodat zij zich met hulp van hun weldoener Max succesvol ontplooien.

Raakpunten: ‘Atheïstisch Manifest’ van Herman Philipse ‘The God Delusion’ van Richard Dawkins.

Hans van den Berge verdient een compliment voor een maatschappelijk relevant geschrift, gepresenteerd in een levendige, prettig leesbare stijl.

Gewag

5

Islam in Nederland

Sociëteitsleven

Verslag van de lezing op 10 november

In een goed bezette zaal, stoelen moesten worden bijgezet, gaf dr. J. J. de Ruiter, arabist en verbonden aan de Universiteit van Tilburg, een lezing over de Islam in Nederland. De aanslagen in Parijs hadden nog niet plaatsgevonden.

Kernvragen in de lezing waren: ‘Wat is de ware aard van de Islam’, ‘Hoe verhoudt de Islam zich tot de democratie’ en ‘Is de angst voor islamisering terecht’? De Islam is gefundeerd op aan de Profeet geopenbaarde teksten van Allah, neergelegd in de Koran. De Sharia is direct hiervan afgeleid en heeft eveneens een goddelijke status. Er bestaat geen eenheid onder moslims wat de juiste interpretatie van de Koranteksten is. De Islam kent geen centrale autoriteit, zoals de Rooms-katholieke Kerk; er is geen representant aan te wijzen van de “ware” Islam. De Islam kent vele stromingen en is etnisch geprofileerd. Pogingen om tot een centraal aanspreekpunt te komen, geïnitieerd door de Nederlandse overheid, zijn alle mislukt. Er bestaat geen islamitische politieke partij. De onderlinge verdeeldheid en het bescheiden percentage moslims in Nederland, momenteel 4,5% van de totale bevolking, rechtvaardigt de angst voor islamisering niet, stelt de spreker. De angst hiervoor wordt gevoed en in stand gehouden door negatieve beeldvorming. Het debat hierover wordt gekenmerkt door, zowel ter linker- als ter rechterzijde, extreme standpunten. De spreker onderstreepte hierbij het belang van het scheiden van ficties en feiten. Deze bracht hij echter zelf niet sterk naar voren. De Islam is een totalitaire ideologie en conflicteert met de waarden en uitgangspunten van de democratie. Het kan niet anders zijn dan dat de door Allah gegeven Koran boven de grondwaarden van de democratie (immers van menselijke makelij) gesteld wordt. Deze fundamentele tegenstelling bergt een groot gevaar in zich. Uit zijn verhaal werd niet geheel duidelijk, welk antwoord vanuit de democratie gegeven zou kunnen worden, die verwijst naar een oplossing uit dit helse dilemma. Het al generaties goed functioneren van moslims

6 Gewag

Do 7 jan. 17.30 uur

‘Wat is de ware aard van de Islam’ ‘Hoe verhoudt de Islam zich tot de democratie’ ‘Is de angst voor islamisering terecht’

(25 miljoen) in Europa moet als hoopgevend worden beschouwd. Aan het einde van zijn lezing bracht De Ruiter de mogelijkheid naar voren dat de toekomst van de Islam weleens in Europa zou kunnen komen te liggen. Juist vanwege de diversiteit aan interpretaties binnen de Islam, gedijt deze het best in een bestel van vrijheid van meningsuiting. Er zijn verschillende Islamfilosofen die deze visie aanhangen. Dit roept de vraag op hoe zij de tegenstelling tot democratie en Islam denken te overbruggen. Met name deze visie behoeft een nadere uitwerking. Deze lezing beoogde een positieve bijdrage te leveren aan het Islamdebat. Misschien is een optimistische houding ook wel het enige denkbare antwoord, in het zich op weg begeven naar het verwezenlijken van een in vrede levende samenleving. Spijtig dat niet alle standpunten beargumenteerd werden en vele vragen open bleven. Misschien is het ook een onmogelijkheid, in een beperkt tijdsbestek met dit veelomvattende onderwerp, alles afdoende aan de orde te laten komen. Veel blijft er nog te bediscussiëren en te overdenken. Hannah Bogman

AG gesloten!

Do 4 febr. 17.30 uur

AG gesloten!

Nieuwjaarsbijeenkomst. Het bestuur wil u allen ook dit jaar weer van harte welkom heten op deze Nieuwjaarsbijeenkomst met een bruisend glas champagne. Hierbij zal u door de familie Koppen traditiegetrouw een overheerlijke oliebol worden aangeboden. Tijdens de borrel wordt door afwezigheid van onze voorzitter Richard de Groot de Nieuwjaarsrede uitgesproken door de vicevoorzitter Baudouin van Lamsweerde. Trudie Broos uit Sint-Oedenrode exposeert vanaf deze dag haar ‘Metamorfosen’ bij ons. Liesbeth Schreuder zal haar werk inleiden en de opening verrichten. Na al het kussen en handen schudden zal de maaltijd geserveerd worden. Het diner zal bestaan uit vier gangen met als hoofdgerecht de traditionele Canadese ham. De prijs voor dit Nieuwjaarsdiner bedraagt €29,50 p.p. Opgave voor de maaltijd is mogelijk via de website en aan de bar van het AG vanaf maandag 4 januari tot uiterlijk woensdag 6 januari tot 12.00 uur.

Denkt u eraan dat het AG gesloten is van 21 december 2015 t/m 3 januari 2016.

Ledenborrel. Aan de vooravond van carnaval en/of wintersport kan een oosters buffet u alvast voorverwarmen. We weten uit ervaring dat dit een culinair hoogstandje is van Jörg, onze kok. De prijs bedraagt € 25,- p.p. Vergeet u niet zich op te geven voor de maaltijd via de website of aan de bar van het AG.

Het AG zal in verband met carnaval gesloten zijn van zaterdag 6 februari tot en met dinsdag 9 februari.

Gewag

7

Social media: de stand van zaken Facebook: 1023 bezoekers in een week, 135 personen die vermelden de pagina leuk te vinden. Heel veel mensen die evenementen ‘liken’ De agenda staat erop en men vindt er veel informatie. https://www.facebook.com/academischgenootschapeindhoven Linked in: 21 leden https://www.linkedin.com Twitter: Tweets 82, volgend 34, volgers 20, vind-ik-leuks 10 https://twitter.com/ag_eindhoven

Muziekcaleidoscoop Dinsdag 26 januari, Balkonkamer

Presentatoren: Frans Remmen gaat ons vertellen over en muziek laten horen van Engelse kathedralenkoren. Theo Bemelmans zal ons laten kennismaken met muziek uit Corsica en ons daarbij laten genieten van beelden van dit prachtige eiland. Met name polyfone geestelijke muziek van de Corsicaanse broederschappen zal aan de orde komen. Recent was die ook te horen tijdens de Haarlemse koorweek in juli 2015.

Voor de bijeenkomsten op 22 maart en 24 mei 2016 zijn aanmeldingen van presentatoren nu al van harte welkom bij Hans Blekxtoon, Hans van den Berge of [email protected].

YouTube: een korte film over het AG https://www.youtube.com

Verslag van de bijeenkomst op dinsdag 24 november 2015. Jan Koppen liet ons genieten van de alt Aafje Heynis, zojuist 90 jaar geworden, in werken van Haendel en Schubert. Daarna van de violist Itzhak Perlman, nu 70 jaar, in zeer uiteenlopende werken van Scott Joplin (The Entertainer), Paganini (9de Capriccio) en Beethoven (Adagio uit de Frühlingssonate).Jean Peters presenteerde muziek van de Amerikaanse componisten Charles Ives (The unanswered question), Aaron Copland, Samuel Barber (het beroemde Adagio uit strijkkwartet op.11), George Gershwin, Ferde Grofé, Leonard Bernstein, John Williams (muziek van de film Schindler’s List, uitgevoerd door Itzhak Perlman) en Jerome Kern (Showboat). Het was een zeer geanimeerde, boeiende bijeenkomst waarin twintig mensen (inclusief bemanning) - vaak ook actief - hebben deelgenomen. Veel dank aan Ruud van Vliet die de technische kant van de avond voor zijn rekening nam.

Nobelprijswinnaars lezen Zo werd in Gewag nr. 50 een nieuw initiatief aangekondigd. En nu is in december deze literatuurgroep van start gegaan. Het is gegaan zoals de initiatiefnemers hadden gedacht: op 2 december kwamen we voor het eerst bijeen in het AG, met negen AG-leden, en bespraken het debuut ‘Buddenbrooks‘ van de Nobelprijswinnaar Thomas Mann, met een doordachte introductie van Vivian de Poorter en een zeer geanimeerde uitwisseling over onze beleving van het boek en de schrijver. Op 3 februari gaan we verder met de bespreking van ‘Disgrace’ (‘In ongenade’) van de Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar Coetzee. Een felrealistische roman die in 1999 verscheen kort na de beëindiging van het apartheidsregime.

Ed van Sprundel

8 Gewag

Hans van den Berge

Zeker niet de grootste waarschijnlijk wel de beste Boekhandel Spijkerman Kleine Berg 5 5611 JS Eindhoven Telefoon 040 - 269 3726 [email protected]

SENIORENSTEUN steun bij afnemende vitaliteit of toenemende dementie

www.seniorensteun.nl

Gewag

9

Opening Expositie op 7 januari tijdens de Nieuwjaarsborrel Expositie Dichterbij staat in de raadszaal van Eindhoven (en Schijndel) een borstbeeld van koning Willem-Alexander.

Trudie Broos: Metamorfosen 7 januari-1 maart 2016

Tijdens de Nieuwjaarsborrel op 7 januari wordt weer een nieuwe expositie geopend. Een solo expositie dit keer en dat heeft vooral te maken met de veelzijdigheid van de in SintOedenrode wonende en werkende kunstenaar Trudie Broos (Weert, 1942). Zij hanteert diverse technieken, zoals tekenen, werken in gouache, reliëfs en vrijstaand werk. Vooral wat dit laatste betreft kunt u veel van haar werk in de openbare ruimte vinden. Zo hebben twee componisten, Matthijs Vermeulen en Alphons Stallaert, in de vorm van een bronzen portret, een plek gekregen op het Speelhuisplein in hun geboortestad Helmond. In Sint-Oedenrode staat op de oever van de Dommel een ‘Monument to the Dutch’, waarop in een aantal bronzen reliëfs momenten zijn weergegeven uit de bevrijdingsgeschiedenis van het dorp door de 101-ste Airborne Divisie. Elders in SintOedenrode is er een plaquette van haar hand geplaatst, die de middeleeuwse bewoningsgeschiedenis van de Rooise Zoom illustreert en op het kerkhof bij de Martinuskerk is staat een monument voor doodgeboren kinderen.

Alphonse Stallaert

Over wat haar beweegt schrijft ze: “Klassieke mythologische verhalen zijn vaak een bron van inspiratie omdat ze in veel gevallen een actuele betekenis hebben. Dat Narcissus ook een actuele betekenis kan hebben lijkt me duidelijk; narcisme is ook nu alom te bespeuren. Daarnaast kan eigentijdse poëzie aanleiding vormen om gedachten te visualiseren. En de levenscyclus van de mens en van andere levensvormen, de lotsbeschikking, de niet te stuiten voortgang van elk leven op weg naar zijn eigen verdwijnen. Over vernieuwing, ouder worden en hoe de tijd de mens meesleept, over herinneren, bewaren en verbeelden.”

Daniël Waayenberg

“Reliëfs zijn al vanaf het begin van mijn carrière in mijn werk vertegenwoordigd; als kind al was ik gefascineerd door reliëfportretten op Romeinse munten uit mijn muntenverzameling.”

Monument St. Oedenrode

10 Gewag

Voor de expositie in het AG is gekozen om diverse technieken te laten zien, zoals tekeningen en gouaches en ruimtelijk werk. Potlood en papier gebruikt ze als gereedschap bij het dagelijks vastleggen van een bepaald idee. Als voorstadium voor de uitvoering in een plastisch materiaal zoals bijvoorbeeld hout, aluminium, brons of acrylhars. Van haar ruimtelijke werk toont ze enkele portretbustes en daarnaast een reeks zeer boeiende reliëfs, waarin zij de grens opzoekt tussen twee- en driedimensionaal. Soms monochroom, soms in kleur. En daarin worden verschillende materialen gebruikt: brons, hout, gips en acrylhars of combinaties daarvan. Met minimale middelen weet zij een gedachte of thema prachtig te verbeelden. Trudie Broos voegt toe: “Reliëfs zijn al vanaf het begin van mijn carrière in mijn werk vertegenwoordigd; als kind al was ik gefascineerd door reliëfportretten op Romeinse munten uit mijn muntenverzameling.”

Terugblik

Portretkoppen vormen in het oeuvre van Trudie Broos een belangrijk aandeel. Ook daarin is het onderzoeken van de veranderingen in de tijd, het ouder worden en de sporen die dat nalaat in de vorm van iemands gelaat een uitdaging, evenals het gebruik van uiteenlopende materialen in de uitvoering van een portret. In 2007 verscheen bij gelegenheid van de tentoonstelling ‘Kop en Vorm’ in Museum Kempenland te Eindhoven de catalogus ‘Trudie Broos portretkoppen & -tekeningen’. Liesbeth Schreuder Meer informatie over deze kunstenaar vindt u op haar website: www.broos-beeld.nl

Adam’s lament

Gewag

11

Verslag Literaire Lezing van

Van de Literaire Kring

Kees ’t Hart

Saul Bellow: Herzog

Zaterdag 28 november , 17.00 - 19.00 uur, Meerlezaal

Dinsdag 19 januari, 19.30 uur, Balkonkamer

Kees ‘t Hart begon zijn geanimeerde voordracht met een korte samenvatting van zijn in 2014 verschenen boek ’Teatro Olimpico’. Volgens een recensie van dit werk is het

“een hilarisch verslag van een schitterende mislukking”. De mondelinge weergave van ‘t Hart was ook zeer ‘plezant’. Het onderwerp voor het boek heeft ‘t Hart ontleend aan een project dat hij dertig jaar geleden in Leeuwarden georganiseerd heeft. De filosoof Rousseau vormde de inspiratiebron voor meerdere evenementen in de Friese hoofdstad. Maar een verplaatsing van deze activiteiten naar het Teatro Olimpico in Vicenza heeft nooit plaats gevonden. ‘t Hart verbaast zich nu over de teksten die hij de acteur toen op het toneel heeft laten zeggen. Zo is het boek uit 2014 een satire op zijn opvattingen uit de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Dat is iets dat de schrijver beoogt in zijn werk: opvattingen ter discussie stellen en geen eenduidige richting aangeven. De hoofdpersonen in het boek zijn buitengewoon gekant tegen de toneelopvattingen van Beckett (‘Wachten op Godot’), maar zien min of meer lijdzaam toe hoe hun toneelstuk door de Italianen wordt herschreven tot evidentietheater in de beste traditie van Beckett adepten.

12 Gewag

Kees ‘t Hart is van mening dat literatuur mensen niet wijzer maakt, maar hoogstens leidt tot mooiere (des)illusies. Geëngageerde literatuur is dan ook achterhaald volgens hem. Het aan de kaak stellen van misstanden is een taak van de journalistiek. Op een vraag uit het publiek wat hij dan vindt van ’Onderworpen’ van Houellebecq geeft ‘t Hart aarzelend toe dat dit boek toch wel een geslaagd hedendaags voorbeeld van geëngageerde literatuur is. In het nagesprek zegt ‘t Hart met een glimlach dat zijn volgende boek misschien ook wel een boodschap wil uitdragen. In ’Het gelukkige schrijven’ werkt hij zijn opvattingen over literatuur in een groot aantal essays nader uit. Henk de Graaf

Kees ‘t Hart

In de bijeenkomst van november wist Frans Remmen onze bespreking van Hella Haasse’s ’Een nieuwer testament’ op een bijzondere manier in te leiden. Een aantal minder bekende facetten van het leven en werk van de schrijfster kwam op tafel. En hij was de eerste die de kennis van de deelnemers aan een schriftelijke test onderwierp. Niet gemakkelijk, maar Bien de Muinck Keizer won met een 50% score. In januari richten we ons op ’Herzog’ van de Joods-Amerikaanse schrijver Saul Bellow (1915-2005). Met dit boek waarvoor hij verschillende grote prijzen kreeg, brak Bellow in 1964 door bij het grote publiek. De hoofdpersoon, Moses Herzog, hoogleraar met langdurig universitair verlof, verkeert in een crisis. Er is reden voor zijn overspannenheid. Zijn tweede vrouw heeft hem verlaten voor zijn beste vriend en hun kind, waar hij erg op is gesteld, wordt waarschijnlijk aan haar toegewezen. In zijn geïsoleerd liggend buitenhuis denkt hij na over wat hem is overkomen. Over zijn eigen mislukkingen en hoe te leven in een tijd waarin de vroegere tradities zijn versleten. Hij probeert zijn hart te luchten door het schrijven van brieven aan tientallen personen, zijn dokter, zijn psychiater,

Nietzsche, Plato, en zo meer. Maar hij is nog voldoende bij de tijd om ze niet te versturen. Een domme, dwaze opwelling om zijn tweede vrouw en haar minnaar te vermoorden loopt op niets uit. Maar aan het eind van de roman hervindt hij zijn geestelijk evenwicht. Het boek stelt nogal hoge eisen aan de concentratie van de lezer.

Het leven van Moses Herzog toont veel overeenkomsten met dat van de schrijver. Beiden zijn in Canada geboren als zoon van een Russische emigrant, afkomstig uit St. Petersburg. Beiden zijn Joods en hebben lange tijd in Chicago gewoond. Saul Bellow kan beschouwd worden als een van de belangrijkste, naoorlogse schrijvers in Amerika. Hij won gedurende zijn loopbaan meerdere prijzen. Na het succes van ’Humboldt’s Gift’ kreeg hij in 1976 de Nobelprijs voor literatuur. De inleiding wordt verzorgd door Ine Pels. Als u een keer een bijeenkomst van de Literaire Kring wilt bijwonen, dan graag aanmelden via [email protected]

Rob Westra

Gewag

13

Ambassadeur: de hoogste diplomatieke ambtenaar als vertegenwoordiger van een regering bij een andere.

Dat is wel een beetje hoog gegrepen voor de zogeheten ambassadeurs bij het AG, maar wat we wel doen is: nieuwe leads die hebben kenbaar gemaakt geïnteresseerd te zijn in het AG wegwijs maken. Door het bestuur zijn 20 leden benaderd die hebben aangegeven dat zij dit graag willen doen. Op de website vindt u onze namen met foto’s. Belangstellenden die kennis willen maken met het AG kunnen dat via de website kenbaar maken. Daarbij kunnen ze één van ons als hun eigen ambassadeur kiezen. De ambassadeur ontvangt de aanmelding en neemt telefonisch of per e-mail contact op. Dan komen wij in actie. Wij nemen contact op met de belangstellende, vertellen wat er zoal bij het AG te doen is en vragen uiteraard naar specifieke interesses. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de kennismaker direct al kan deelnemen aan een van de activiteiten waarvoor hij of zij belangstelling

heeft. Uiteraard bieden wij daarbij begeleiding. We hebben gemerkt dat dit door de kennismakers die we tot nu toe hebben begeleid erg gewaardeerd wordt. Uiteraard geven we hun het nieuwe Gewag en wij stimuleren hen ook om deel te nemen aan de ledenborrel en het aansluitende diner. Bij de laatste ledenborrel hebben we al een aantal kennismakers kunnen verwelkomen; enkelen hebben inmiddels al besloten lid te worden. Alle ambassadeurs vinden het leuk om op deze manier nieuwe leden te werven en te begeleiden. We hopen dat u, van uw kant, de kennismakers ook met open armen zult ontvangen. Komt u dus bij één van onze activiteiten een voor u nieuw gezicht tegen, maak een praatje. Zo zullen zij zich snel thuis gaan voelen bij ons AG.

Elly Heemskerk en Joost Stalpers

Advertentie Bestuur In het bestuur is de functie vacant van 1e secretaris, nu Nel van der Vliet deze taak heeft neergelegd. Wij zijn haar zeer erkentelijk voor al het werk dat zij heeft verzet. Tot de verantwoordelijkheden behoren onder andere: officiële correspondentie; publicaties bestuur; archief; Roadmap 2011-2016: Sociëteit, Ambiance en Kwaliteit. Leden die belangstelling hebben om in deze functie deel uit te maken van het actieve en dynamische bestuursteam, vragen wij contact op te nemen met de voorzitter, Richard de Groot, te bereiken via 0653634542 of [email protected]

14 Gewag

functie vacant: 1e secretaris Interesse? Neem contact op met voorzitter Richard de Groot, via 0653634542 of [email protected]

We wandelen wat af Op zondag 24 januari zullen wij wandeling nummer 173 gaan maken. Meer valt hier niet over mede te delen, want nog niemand heeft weet van de hoed of de rand. Onze wandeling gaat altijd door weer en wind. Als u dit niet begrijpt, kunt u het nog een keer lezen.

De gebeurtenissen spelen zich af binnen een areaal met een straal van 15 kilometer rondom Eindhoven. Het te bewandelen traject is precies 10 kilometer. Steeds weer oplaaiende discussies over het waarheidsgehalte van deze bewering worden in de kiem gesmoord. En de start, veelal in gedeelde automobielen, ligt steeds bij het AGparkeerterrein om 10.00 uur precies. Omdat we altijd over mooi weer beschikken, lopen we door bos en over heide, door moeras en om vennen en over en door sloten. Trachtend brede paden te bewandelen is er ruimschoots gelegenheid om diepzinnige gesprekken van allerlei aard aan te knopen met de lotgenoten die ook aan de start zijn verschenen. Als wij het spoor plotseling bijster zijn geraakt, moeten wij van de hak op de tak springen om daarna tot de ontdekking te komen dat onze gesprekspartner is vervangen

en de bijna gevonden oplossing van het wereldprobleem verloren is gegaan. Als we dan de weg zijn kwijtgeraakt en vanwege de bomen het bos niet meer kunnen zien, weten wij dat voor ons liggende wegen niet moeten worden gevolgd omdat we dan ongewild in Rome geraken. De hielen lichtend keren wij op onze schreden terug. Op de heide weergekeerd komen wij tot bezinning en zowaar zien we weer een stipje aan de horizon. Vermoeid maar opgeruimd komen we terug op ons uitgangspunt. In de altijd aanwezige uitspanning gaan wij nazitten. Als we na een drankje en een hapje zijn uitgezeten keren we terug naar huis en haard. Jan Houkes

Gewag

15

elke maandag, Meerlezaal, 20.00 uur elke woensdag, Meerlezaal, 20.00 uur 2e dinsdag in de maand, 19.30 uur 3e dinsdag in de maand, 19.30 uur elke woensdag, 19.30 uur, aanmelden voor dinsdag 12.00 uur Opinie&Debat 1 2e donderdag in de maand, 12.00 uur Opinie&Debat 2 4e donderdag in de maand, 12.00 uur Politiek Hist. Kring 2e woensdag van de maand, 11.00 uur HMO 3e dinsdag van de maand, 20.00 uur Toneel&Cabaret AG-koor Bridgeclub 1 Bridgeclub 2 Vrij Bridge

Data onder voorbehoud. Kijk voor de actuele agenda op: www.ag-eindhoven.nl

Di 12 jan Wandelen 5 km Parkeerplaats AG, 10.00 uur

Agenda jan - febr

Groep v. Reijen: De Zeven Hoofdzonden Balkonkamer, 10.00 uur

Ma 4 jan Filosofie

Ma 15 febr Tafel Opinie & Debat 3

Mieke Koenen, biografe Ida Gerhardt Meerlezaal, 17.00 uur

Terraskamer, 12.00 uur

Di 12 jan NKV & EOL ‘Vergilius in de late oudheid’. Lezing door dr. R. Dijkstra (NKV) Meerlezaal, 20.00 uur

Groep Van Reijen: De Zeven Hoofdzonden Balkonkamer, 10.00 uur

Do 14 jan AGora-lezing

Ma 1 febr Filosofie

‘Met Hart en Ziel’ Lezing van prof. dr. Jos Widdershoven Meerlezaal, 20.00 uur

Groep Van Reijen: Spinoza Balkonkamer, 13.30 uur

Vr 15 jan Filmhuis muziek Falstaff komische opera van Giuseppe Verdi Balkonkamer, 20.00 uur

Do12 nov AGora-cyclus Ma 4 jan Filosofie

Za 30 jan Literaire Lezing

Het zal mijn zorg zijn Op weg naar doe het zelf zorg Lezing door mr. Jan Joris Heling Meerlezaal, 20.00 uur

Ma 1 febr Filosofie

Ma 1 febr Filosofie Groep Vergeer: Schopenhauer Balkonkamer, 20.00 uur Di 2 febr Filosofie Groep Lodewijks: Islamitisch denken Balkonkamer, 20.00 uur

Groep van Zilfhout: Filosofie en de kunsten Balkonkamer, 20.00 uur

Ma 15 febr NKV & EOL ‘Neo-Assyrische reliëfs in het Rijksmuseum’ Lezing door dr. L. Petit (EOL) Balkonkamer, 20.00 uur

Do 18 febr AGora-lezing ‘Vrijheid, veiligheid en privacy in de informatiemaatschappij’ Lezing door drs. Marc van Lieshout Meerlezaal, 20.00 uur

Nobelprijs literatuur Bestuurskamer, 20.00 uur

Do 25 feb AGora-lezing ‘Het westen door een Russische bril’ Lezing door Hein Remmen Meerlezaal, 20.00 uur

Wo 3 febr Leesgroep Winnaars

Groep v. Reijen: Spinoza Balkonkamer, 13.30 uur

Di 19 jan Literaire Kring Saul Bellow: ‘Herzog’. Inleider: Ine Pels Balkonkamer, 19.30 uur

Do 4 febr Sociëteit Ledenborrel Sociëteitszaal, 17.30 uur

Vr 26 febr Filmhuis speelfilm ‘Sicilian Girl’ Haardkamer, 20.00 uur

Ma 4 jan Filosofie

Do 21 jan AGora-lezing

Vr 5 febr AGora-lezing

Za 27 febr Literaire Lezing

Groep Vergeer: Schopenhauer Balkonkamer, 20.00 uur

‘A tale of smart cities’ Lezing door Jaap Bloem Meerlezaal, 20.00 uur

AGora-extra: ‘Het Jeroen Bosch-jaar 2016’ Lezing door prof. dr. Theo Bemelmans Meerlezaal, 20.00 uur

Griet op de Beeck Meerlezaal, 17.00 uur

Di 5 jan Filosofie Groep Lodewijks: Islamitisch denken Balkonkamer, 20.00 uur

Parkeerplaats AG, 10.00 uur

Do 7 jan Sociëteit

Di 26 jan Muziekcaleidoscoop

Leden(nieuwjaars)borrel en opening expositie Trudie Broos: Metamorfosen Sociëteitszaal, 17.30 uur

Balkonkamer, 20.00 uur

Do 11 febr AGora-lezing

Vr 29 jan Filmhuis speelfilm

‘Do Something Different’ Lezing door Paul Hoogenberk Meerlezaal, 20.00 uur

Ma 11 jan Filosofie Groep v. Zilfhout: Filosofie en de kunsten Balkonkamer, 20.00 uur

Zo 24 jan Wandelen 10 km

‘Il y a longtemps que je t’aime’ Haardkamer, 20.00 uur

Di 9 febr Wandelen 5 km Parkeerplaats AG, 10.00 uur

Vr 12 febr Filmhuis documentaire De Middeleeuwen, aflevering 1 en 2 Balkonkamer, 20.00 uur

Deze lezingen zijn mede mogelijk gemaakt door:

16 Gewag

Ma 15 febr Filosofie

Zo 28 febr Wandelen 10 km Parkeerplaats AG, 10.00 uur Di 1 mrt NKV & EOL ‘Godsdienst en oorlog in de oudheid en nu’ Lezing door dr. L.J. van der Spek (NKV) Haardkamer, 20.00 uur

Do 3 mrt Sociëteit Ledenborrel en opening expositie Willem Stolwijk Sociëteitszaal, 17.30 uur

Niet-leden zijn welkom, aanmelden via website: www.ag-eindhoven.nl

Gewag Gewag

17

Documentaire

Muziek

Filmhuis

The Dark Ages An age of light

Opera op dvd: Falstaff

Speelfilm

Speelfilm

De kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen, verteld en toegankelijk gemaakt door de Britse historicus en filmmaker Waldemar Januszczak.

La Siciliana Ribelle

Il y a longtemps que je t’aime

(alleen voor leden)

(The Sicilian Girl)

Vrijdag 26 februari, 20.00 uur, Haardkamer (Italië, 2009)

Een aangrijpende film over een vrouw die haar leven in de maatschappij probeert op te pakken na een verblijf van vijftien jaar in de gevangenis. (Frankrijk, 2008) Vrijdag 29 januari, 20.00 uur, Haardkamer

Rita, dochter van de Siciliaanse maffiabaas Don Michele, is pas 11 jaar als haar vader, vanwege een strijd binnen de Cosa Nostra, voor haar ogen wordt neergeschoten. Haar familie krijgt bescherming van een andere maffiabaas, maar uitgerekend hij blijkt achter de moord op Rita’s vader te zitten. Als Rita’s broer 10 jaar later dood wordt aangetroffen verbreekt ze de omertà - de zwijgplicht binnen de maffia - en stapt ze naar de politie. Ze komt in contact met onderzoeksrechter Paolo Borsellino en vertrouwt hem haar dagboeken toe, vol met namen, plaatsen en details over de lokale maffia. Een groot proces wordt voorbereid en Rita wil als getuige gehoord worden. Maar de prijs die zij betaalt is hoog.

Nerveus zit ze op het vliegveld aan een tafeltje te wachten op haar zus. Het is lang geleden dat ze elkaar voor het laatst hebben gezien; Juliette heeft vijftien jaar in de gevangenis gezeten. De ontmoeting met Léa is stroef. Hoe kan het ook anders. Zo begint de indrukwekkende verfilming van dit drama, een familiedrama met bijna de proporties van een Griekse tragedie. Als kind waren ze altijd erg close, maar Juliette verdween achter slot en grendel voordat Léa haar kindertijd ontgroeide. Nu moeten ze weer opnieuw leren wat het is om familie te zijn. Léa biedt Juliette voorlopig onderdak in haar huis, maar haar man Luc en hun twee geadopteerde dochtertjes zien dat eigenlijk niet zitten. De film is als een boek. De kijker wordt gedwongen na te denken over schuld en onschuld, over waarheid en leugen, en pas aan het eind komt er openheid van zaken. Menselijke motieven en zwakheden worden genadeloos blootgelegd.

De film is gebaseerd op het waar gebeurde verhaal van Rita Atria. Amenta maakte in 1997 een documentaire over haar met de titel ‘One Girl Against the Mafia: Diary of a Sicilian Rebel’.

Script en regie Juliette Léa Luc

: : : :

Regie Script

Speelduur

: 115 minuten

18 Gewag

: Marco Amenta : Marco Amenta en Sergio Donati

Philippe Claudel Kristin Scott Thomas Elsa Zylberstein Serge Hazanavicius

Vrijdag 12 februari, 20.00 uur, Balkonkamer The Clash of the Gods De kunst van het Christendom What the Barbarians did for us De kunst van Hunnen, Vandalen en Goten Vrijdag 11 maart, 20.00 uur, Balkonkamer The Wonder of Islam De kunst van de Islam The Men of the North De kunst van Karolingen, Vikingen, Ieren en Angelsaksen Deze in 2012 gepubliceerde filmdocumentaire bestaat uit vier afleveringen van een uur, Engels gesproken en Nederlands ondertiteld. De films worden ingeleid en vertoond door Sikko Argelo en Roland Huijgen. Het onderwerp van deze BBC-serie is de Europese kunstgeschiedenis van de vierde tot de twaalfde eeuw. Maar het is meer dan dat, het is ook een analyse van de religieuze en culturele ontwikkeling in die periode. Het verhaal wordt verteld door de kunsthistoricus Waldemar Januszczak (1954). Hij is een van de meest gewaardeerde Britse kunstcritici. Hij produceerde circa dertig filmdocumentaires en won twee keer de Critic of the Year Award. In het United Kingdom wordt hij beschouwd als de man wiens betekenis voor de kunst vergelijkbaar is met die van David Attenborough voor de natuur.

De opera wordt ingeleid door Hanna van Stratum Commedia lirica in drie bedrijven van Giuseppe Verdi (1813-1901) Libretto: Arrigo Boito, gebaseerd op William Shakespeare’s ‘The Merry Wives of Windsor’ en scenes uit ‘Henry IV 1 en 2’. Première: Milaan, 1893. Vrijdag 15 januari, 20.00 uur, Balkonkamer Windsor, begin van de 15e eeuw, ten tijde van het bewind van Henry IV van Engeland. We maken kennis met Sir John Falstaff, een onsterfelijk dramafiguur: levenslustig als Don Juan, schelms als Tijl Uilenspiegel en een onvermoeibare dromer en avonturier als Don Quichot. De dikke ridder Falstaff resideert in The Garter Inn. Hij leeft een leven van gulzigheid, bedrog, ledigheid en met veel drank. Hij teert compleet op de rijkdom van de goede burgers van Windsor. Nu is hij erg krap bij kas en wanhopig op zoek naar een rijke vrouw. Om de kans op succes te vergroten stuurt hij gelijkluidende liefdesbrieven naar de getrouwde vriendinnen Alice Ford en Meg Page, beiden met een rijke echtgenoot. Alice en Meg hebben er veel plezier om en besluiten samen met familie en vrienden het Falstaff flink betaald te zetten en hem in de val te laten lopen. Dan ontspint zich een kluchtig verhaal met maskers, verkleedpartijen en nachtelijk tuinbezoek. Uiteindelijk heeft Falstaff door dat hij goed is beetgenomen. Hij heeft z’n lesje geleerd. Verdi geeft de figuur van Falstaff een innerlijke houding van zelfironie, wat ook de zelfironie van Verdi was, die aan het slot van zijn monumentale levenswerk met spot afscheid neemt van de wereld met zijn enige komedie, zijn 26e en laatste opera, na 50 jaar theater. Sir John Falstaff : Mrs. Alice Ford : Mrs. Meg Page : Ford : Regie :

Donald Gramm Kay Griffel Reni Penkova Benjamin Luxon Jean-Pierre Ponnelle

The London Philharmonic Orchestra en The Glyndebourne Chorus onder leiding van John Pritchard Opname: The Glyndebourne Festival Opera, 1976, 118 minuten.

Gewag

19

Column

Op weg naar doe het zelf zorg

Sociale media? Al jaren vragen kunstenaarsvrienden wanneer ik nu eens lid word van Facebook. En al jaren vraagt mijn jongste zoon wanneer ik met hem ga WhatsAppen. Na jaren wantrouwen en tegenzin tel ik nu mee, sinds een maand ongeveer, in de wereld van de sociale media. Ik bezoek dagelijks Facebook en stuur ik wekelijks de ‘gratis’ WhatsAppberichtjes naar mijn zoon in Maastricht. Soms met een foto. Zo eenvoudig! Afgelopen weekend nog een volle koelkast, om hem naar huis te lokken. Dat Appen valt me zo mee. Ik dacht van tevoren, hoe kan ik gebruik maken van dit medium zonder sociaal te zijn? De gruwel van de familie-App van mijn broer bijvoorbeeld, waar het hele gezin constant bliept, ook in gezelschap van elkaar, weerhield me. Dat nooit en gelukkig hoeft dit ook niet. Ik kan nog wel schrikken van tien berichtjes achter elkaar van mijn zoon, gewoon ‘omdat het kan’. Maar daarna weer (jammer genoeg) een week rust. Facebook kostte me iets meer moeite. Negatieve berichten in de pers, persoonlijke gegevens op straat, het oppervlakkige contact, alles stond me tegen. Ik gluurde wel vaak mee via verschillende websites, maar dan anoniem. Het was omdat Anke Nollen het me vroeg. Haar enthousiasme over het sociale verkeer op de Facebook-pagina van het AG haalde me over de streep. Het instellen van een eigen account bleek eenvoudig; even slikken met het invullen van de persoonlijke gegevens en geen gehoor geven aan vragen als: waar ben je mee bezig? De eerste dagen waren verschrikkelijk. Elke ochtend een overvolle mailbox met al die vriendschapsverzoeken. En dan de keuze: accepteren of niet? Binnen een week had ik 60 vrienden, een lachertje volgens mijn zoon, maar voor mij toch een ernstige belasting op mijn tijd, zo dacht ik. Vrienden verdienen aandacht immers. Maar ook dat viel mee. De aandacht die je aan een bericht kunt besteden varieert van alleen lezen, ‘liken’ of reageren. Dat liken is wel lastig, als het een droevig bericht betreft. Op mij komt het vreemd over iets leuk te vinden als het dat helemaal niet is. Dan maar een reactie, ‘wat vervelend’ bijvoorbeeld. Vergeet dan niet een functie uit te schakelen, waarbij alle reacties van anderen met je worden gedeeld. Dan stroomt de mail-box weer vol. Een oppervlakkig medium? Nee, zeker niet. Mijn

20 Gewag

grootste groep vrienden bestaat uit kunstenaars en die zijn aardig selectief in wat ze met de wereld willen delen. Nieuw werk, openingen van tentoonstellingen, interessante tips en vaak zeer goede filmpjes. Het nut werd al meteen bewezen toen ik zag dat bepaalde kunstenaars wel dagelijks op Facebook actief waren, maar nooit hun persoonlijke e-mailberichten lazen. Snel kennisgemaakt met het maken van een PB (persoonlijk bericht) en het contact was daar. Nu na een maand (85 vrienden) hoor ik volgens een onderzoek uit 2014 van Newcom Research & Consultancy tot het type ‘dedicated’ net als circa twee miljoen Nederlanders, die vaak op twee tot drie platforms actief zijn. Nog niet ‘convinced’, maar zeker niet ‘sceptical’. Deze laatste groep bestaat uit drie miljoen Nederlanders, bevat 40 % van alle 65-plussers. Als een van de redenen wordt genoemd: weinig vertrouwen in de sociale media. Er zijn nog niet veel AG-leden actief op Facebook. Maar die paar die ik dagelijks tref, delen mooie foto’s, bijzondere uitstapjes en ‘liken’ trouw de AG-pagina. Heel belangrijk om hoog in de zoekfunctie te komen. Wat zou u over de streep kunnen halen? Een welgemeend advies om eerst eens te kijken hoe actief uw beoogde vrienden zijn op hun tijdlijn zal vast helpen. Iets anders is: de Safety Check. Dit is een speciale dienst van Facebook, om in geval van natuurramp (Nepal) of een grote aanslag (Parijs) een speciaal bericht te sturen naar iedereen die mogelijk in het rampgebied is. Gebruikers kunnen dan direct op de knop ‘ik ben veilig’ drukken. Automatisch gaat een melding naar alle vrienden van die gebruikers. Ik heb deze berichten met opluchting langs zien komen. En zo hebben inwoners van Parijs ook twitter gebruikt om vreemde omstanders een veilig onderdak te bieden. Sociale media dus. Liesbeth Schreuder

Een verslag van de lezing van 12 november uit de AGora-cyclus ‘Het zal mijn zorg zijn’

Mr. Jan Joris Heling

Op weg naar doe het zelf zorg! Met de vereiste cultuuromslag dat men al vroeg moet beginnen met sparen voor latere zorg, zoals men dat ook doet voor pensioenvoorzieningen.

Op 12 november gaf mr. Jan Joris Heling, directeur van Savant, een lezing in de cyclus ‘Het zal mijn zorg zijn’ over de recente veranderingen in de thuis- en verpleegzorg en de consequenties die dat met zich meebrengt. Na een korte uiteenzetting over de organisatie Savant, werden de veranderingen in wet - en regelgeving geschetst met de daaruit voortvloeiende veranderingen voor zorgverleners en zorgvragers. Achtergrond van aanpassingen in weten regelgeving zijn in hoofdzaak drie ontwikkelingen namelijk demografische ontwikkelingen (een zeer sterke stijging van 75-plussers), almaar stijgende zorgkosten en arbeidsmarktontwikkelingen (procentueel steeds minder werkende jongeren). Oplossingen om deze drie ontwikkelingen het hoofd te bieden zijn successievelijk: meer preventie, grotere zelf- en samenredzaamheid, meer inzet van mantelzorg en vrijwilligers, terug naar sociale verbanden zoals wijk en buurt, andere indicatiestelling (omgevingsmogelijkheden betrekken) en tot slot per geval kritischer nagaan welke zorg nu precies nodig is. Getoond werden extreme verschillen in bijvoorbeeld mantelzorg binnen de diverse Europese landen. Spanje staat aan kop met ruim 10 uren mantelzorg per maand door kinderen, Nederland staat onderaan met slechts 1,4 uur per maand. Soortgelijke grote verschillen zien we in vrijwilligerswerk in de Nederlandse provincies (gemeten in procenten van het aantal mensen van 15 jaar en ouder): Limburg onderaan (30 %), Friesland ruim aan kop (ruim 55 %). Er is dus nog ruimte om echt aan te passen en te veranderen, zo suggereren dit soort gegevens. Wat zijn nu de consequenties voor een zorgvrager van alle ingezette veranderingen (Regeerakkoord oktober 2012, Zorgakkoord in april 2013): meer zelf doen (met de kanttekening dat er steeds meer eenpersoonshuishoudens zijn!), eerst een beroep op het sociale netwerk, minder zorg, vermogen inzetten voor zorg, meer domotica, meer inzet van mantelzorg en inzet vrijwilligers. Kortom: Op weg naar doe het zelf zorg! Met de vereiste cultuuromslag dat men al vroeg moet beginnen met sparen voor latere zorg, zoals men dat ook doet voor pensioenvoorzieningen. Na de voordracht en een korte pauze volgde een geanimeerde discussie waarin tal van vragen aan de orde kwamen, maar ook ongerustheid doorklonk over de vele veranderingen en met name het tempo waarin dat gebeurt. Opnieuw een zeer informatieve avond in de cyclus AGoralezingen met ruim 40 toehoorders. Gewag

21

Impressies in woord (van het publiek) en beeld (van Michiel de Veer)

Eindelijk thuis! Een odyssee. Opgevoerd door het AG-Toneel 21-23 november 2015

Het samenspel van de AG-spelers met de jeugdige gastspelers gaf veel speelplezier. Zou het AG deze aan zich weten te binden?

Er was veel te genieten. Het stuk werd vlot gespeeld. Er was een grote variatie in taferelen.

De combinatie van verzen van Homerus en hedendaagse dialogen werkte bijzonder goed.

Het toneelbeeld was, ondanks de bescheiden middelen, fraai.

De balletsprongen van Hermes oogstten veel bijval. Het wordt afgeraden ze thuis na te doen. 22 Gewag

De regisseur (Frank van den Berg) had weer vele vondsten. De licht- en geluidseffecten bij het gevecht tussen Zeus en Poseidon waren in het bijzonder spectaculair. En hij had een bard ingezet die een treurig lied over de oorlog in Troje zong, zichzelf op de harp begeleidend.

Goed gevoel: In deze tijd een stuk te zien dat een verbinding vormt met de bakermat van de Europese cultuur.

Zeus als een soort maffiabaas met hoedje was een vondst. Maar ook Poseidon en de heks Calypso zagen er ravissant uit.

Grappig: De Odysseus van nu had een T-shirt met een afbeelding van het paard van Troje kunnen dragen. Dat deed hij ook.

De twee prinsessen op het eiland Scheria, waar nooit iets gebeurt, tot Odysseus aanspoelt, vervelen zich te pletter. Ze weten dat volgens sommigen heel boeiend te spelen.

Het eerste optreden had de ongedwongenheid van een try-out, maar zowel na de tweede als na de derde opvoering kregen de spelers een staande ovatie.

De strijdvaardige Pallas Athene werd adequaat vertolkt door gastspeelster Agnes Franssen. “Je kan wel zien dat die op de toneelschool is” werd er gefluisterd. Of het nu ‘broertje’ Hermes was, vader Zeus of Odysseus, ze zaten allemaal bij haar onder de plak. Gewag

23

Do 14 jan. 20.00 uur, Meerlezaal

AGora-lezingen, in januari en februari Op bijna alle donderdagavonden brengt AGora een lezing in een van de drie cycli: ‘Het zal mijn zorg zijn’, ‘2050: Brave New World’ en ‘Mondiale bruggen en brandhaarden’. Tot nu toe blijkt het aantal aanwezigen bij deze lezingen op ongeveer 50 te liggen. Vaak zijn hiervan 10 tot 20% van de aanwezigen niet-leden. Eén ding is nieuw in 2016: AGora extra. Extra omdat het buiten de cycli valt en leuk is. De Jheronimus Boschtentoonstelling begint op 12 februari in het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Op 5 februari organiseren wij hierover een lezing. Het leuke is dat een AG-lid, Theo Bemelmans, deze lezing zal houden. Een nieuwe trend? Namens de AGora-commissie, Bernard Grevink

24 Gewag

Do 21 jan. 20.00 uur, Meerlezaal

Het zal mijn zorg zijn:

Met hart en ziel. Lezing door prof. dr. Jos Widdershoven Door een unieke combinatie in zijn werk van cardiologie en psychologie kan Jos Widdershoven inzicht geven in de samenhang tussen lichaam en geest. Bij kwalen wordt soms wel eens gezegd “dat het tussen de oren zit”. Jos Widdershoven zal ingaan op de risico’s van het ontstaan van hart- en vaatziekten door psychologische factoren en persoonlijkheid. Behandelaars moeten meer dan nu het geval is rekening houden met deze wetenschappelijk bewezen samenhang. Dat dit nu niet altijd het geval is, mede door eenzijdige specialisatie, laat soms de praktijk helaas zien. Hoe het in de medische praktijk mis kan gaan, wordt aan de hand van casuïstiek getoond. Jos Widdershoven (Heerlen, 1958) studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Aansluitend specialiseerde hij zich in de cardiologie in het Universitair Medisch Centrum Maastricht. Hij promoveerde bij prof. dr. H. Wellens op een epidemiologisch onderzoek naar de prognose van patiënten met acuut kransslagaderlijden. Sedert 1998 is hij werkzaam als cardioloog en opleider in het TweeSteden Ziekenhuis te Tilburg. In 2015 werd hij door de masterstudenten medische psychologie voor de derde maal op rij verkozen tot de beste docent. Kortom: een topspreker over een onderwerp dat ons allen ‘aan het hart’ gaat.

2050: Brave New World:

Smart city, de stad van de toekomst. Lezing door Jaap Bloem De stad is een leefomgeving voor mensen met kenmerken van architectuur, samenleving, planning en bestuur. Niet meer en niet minder. Maar niet meer? Internet en digitale technologie gooien alles wat we onder ’stad’ kunnen verstaan op een hoop en overhoop. Eindhoven kreeg als conglomeraat van leefkernen het predicaat Smart City en IBM verdient geld met deze dienstverlening. Wat betekent dat precies? Door de millennia heen hebben we onder meer stadstaten (Athene), steden met stadsrechten (Amsterdam), park- en tuinsteden (Babylon), en metropolen (New York) onderscheiden. Plato, Thomas More en Fritz Lang passen in deze traditie, zij het aan verschillende uiteinden van het spectrum. Wat kunnen we in de nabije toekomst op stedelijk gebied verwachten van Google, Amazon, Facebook, Apple, General Electric, IBM en andere marktpartijen, wier GDP dat van vele landen ruimschoots overstijgt? Wat is het gevolg van winkelloze e-Commerce? En wat van disruptieve startups als Uber en Airbnb? Wat van kunstmatige intelligentie en Big Data? Jaap Bloem (1957) is Principal Analyst bij ViNT, het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie van het Sogeti Trend lab.

Gewag

25

Vr 5 febr. 20.00 uur, Meerlezaal

Do 11 febr. 20.00 uur, Meerlezaal

Do 28 jan. 20.00 uur, Meerlezaal

Mondiale bruggen en brandhaarden: Iran en het Midden-Oosten. Lezing door Peyman Jafari

Het door sji’itische geestelijken aangevoerde Iran heeft zich de laatste tijd ontwikkeld tot een regionale grootmacht. Dit is vooral ten koste gegaan van de traditioneel sterke staten Egypte en Saoedi-Arabië, beide soennitisch. De uitbreiding van de macht van Iran verloopt grotendeels langs religieuze lijnen. Het land heeft zijn positie weten op te bouwen door banden aan te gaan met sji’itische organisaties en regimes als Hezbollah in Libanon, de regering van Assad in Syrië en de door hun geloofsgenoten gedomineerde regering van Irak. De groeiende macht van Iran heeft onder meer als gevolg dat een oplossing van het Syrische probleem zonder Teheran niet goed mogelijk lijkt. Peyman Jafari (Teheran 1976) vluchtte met zijn ouders in 1989 naar Nederland. Hij promoveerde aan de universiteit van Leiden. Zijn lezing zal hij houden vanuit zijn persoonlijke achtergrond en als wetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is de auteur van ‘Het andere Iran: van de revolutie tot vandaag (2009)’. In deze cyclus zal de komende maanden aandacht worden besteed aan het MiddenOosten, Rusland en Turkije.

26 Gewag

Do 18 febr. 20.00 uur, Meerlezaal

Do 25 febr. 20.00 uur, Meerlezaal

AGora extra:

Het Jeroen Bosch-jaar 2016. Lezing door prof. dr. Theo Bemelmans In 2016 herdenkt ‘s-Hertogenbosch het 500e sterfjaar van de fameuze Bosschenaar Jheronimus Bosch. In dat jaar zullen tal van activiteiten in en rond Den Bosch plaats vinden, waaronder de tentoonstelling van zijn schilderijen in het Noordbrabants Museum. De hoofdmoot van de presentatie zal bestaan uit het bekijken van werk van Jeroen Bosch en het vertellen van de vele verhalen die bestaan rondom elk werk. Zijn schilderijen zijn niet los te zien van de tijdgeest waarin hij leefde. Hij wilde de mensen van die tijd waarschuwen voor een slecht leven, immers na overlijden wachtte wellicht de verdoemenis. Soortgelijke waarschuwingen treft men aan op tal van timpanen van middeleeuwse kerken, meestal afbeeldend het laatste oordeel. Datzelfde vindt men terug op vele tableaus van Jeroen Bosch. Theo Bemelmans was ruim 25 jaar hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven op het vakgebied Bestuurlijke Automatisering. De laatste jaren verdiept hij zich met name in kunst waaronder Griekse en Romeinse mythologie in de kunst, boeddhistische kunst, Russische kunst en diverse schilders zoals Bosch, Caravaggio, Poussin, Klimt en van Gogh.

Het zal mijn zorg zijn:

Do Something Different. Lezing door dr. Paul Hoogenberk, directeur Medicinfo, Univé-VGZ-IZA-Trias Nadere informatie volgt, houd de AG-site in de gaten.

2050: Brave New World:

De teloorgang van de publieke en private ruimte: in ruil voor wat? Lezing door drs. Marc van Lieshout De aantasting van de privacy heeft niet alleen consequenties voor de traditionele domeinen, maar heeft ook een weerslag op de essentie van de publieke ruimte. Daarmee ontstaat een groot risico op de teloorgang, niet alleen van de persoonlijke levenssfeer van de mens, maar ook van het niet gekende en zelf gekozen samenzijn van mensen. Drs. Marc van Lieshout werkt als senior onderzoeker bij de afdeling Strategie en Beleid van TNO.

Mondiale bruggen en brandhaarden:

Het westen door een Russische bril. Lezing door Hein Remmen De perceptie van de Russische bevolking over de handel en wandel van westerse samenlevingen en de westerse politiek is anders dan wij zelf denken dat die is. In zijn voordracht zal Hein Remmen schetsen wat de ‘gemiddelde’ Rus denkt over het westen. Wie dat enorme verschil in perceptie niet kent, laat zich al snel leiden door allerlei vooroordelen en daaruit voortvloeiende (verkeerde) acties en reacties. Hein Remmen woont in Moskou en werkt daar als ondernemer. Gewag

27

Culinaire Tafel

Verslag van de Culinaire Tafel van dinsdag 1 december Het toppunt van decadentie achten wij de havermout-, mueslibollen- en bruine bonenclubs. Een overtreffende trap daarvan zijn waarschijnlijk nordic walking en kerststallenbezoekcommissies. De climax van de reeks moet dan ongetwijfeld de ‘Club Culinair’ van Caroline zijn, althans volgens sommigen. Toch kunt u er zich als AG-lid, met beslist laagdrempelige ballotage, bij aansluiten. Wees er echter snel bij; het aantal plaatsen is beperkt! Wat ons voor 1 december werd aangekondigd als vijfgangen-wildmenu, inclusief wijnen voor € 50 bracht ons als hoofdgerecht hazenrugfilet met mosterdsaus op een puree met rode kool. Het hoogtepunt voor mij vormde het tussengerecht van kalfstong met king oysters: heerlijk gegaarde dikke plakken, in een saus die iets prijsgaf van een vleug vanille en een sprankje saffraan. Die oysters bleken trouwens een bepaalde soort paddenstoelen en hadden niets met oesters uit te staan. Toppunt van de wijnen was bij het hoofdgerecht de Château La Clide St.Emilion Grand Cru 2010. Die vertoonde zijn kleur, proefde krachtig, had neus en een goede afdronk, naar mijn bescheiden mening. Onze chef-kok had de wat oppervlakkige smaak van een kopje courgettesoep van accent voorzien met palingsnippers. De gebakken appeltjes met kaneelijs smaakten zonder meer heerlijk. En nu ben ik nog vergeten waar het schaafsel van verse truffels bij hoorde, maar ergens was het in verwerkt, dat is zeker. Ik denk in de onovertroffen kalfstong.

28 Gewag

Exquis kortom, niet voor de massa, maar kwaliteit en je raakte van deze heerlijke vijf gangen ook niet ‘overeten’. Stelt u ook de conversatie op prijs over zeilen, knikkers, de huishoudelijke hulp, kleinkinderen, het studentenleven en wat er nog meer ter sprake kwam, aarzel dan niet om u aan te sluiten. De data voor het jaar 2016 zijn in principe elke twee maanden op de derde dinsdag. Vanwege vakanties en dergelijke is de eerstvolgende maaltijd op dinsdag 2 februari. Daarna zijn de te noteren data 19 april, 21 juni, 20 september en 15 november. Jos Huijnen en Caroline Haarman

U kunt u opgeven voor de Club Culinair via de website van het AG of per mail [email protected]

Derde Tafel Opinie & Debat Er blijkt behoefte te bestaan aan een derde tafel Opinie & Debat. Vanwege de toestroom van nieuwe leden wordt de groepsgrootte van de bestaande twee tafels te groot voor een prettige discussie. Over succes gesproken…! Daarom nemen wij graag het initiatief om een derde tafel op te richten. Daarbij wordt ingehaakt op de bestaande formule: actuele onderwerpen uit de media (opiniebladen) die door de leden worden ingebracht en tijdens een lunchbijeenkomst worden toegelicht en besproken. De ervaring leert dat het een aangename en nuttige manier is om deze onderwerpen vanuit verschillende gezichtspunten te bespreken. Het zet je aan het denken! Ons voorstel is om, net zoals bij de andere tafels, uit te gaan van de wekelijkse opiniebijlage van NRC Handelsblad. Andere voorstellen zijn natuurlijk ook bespreekbaar. Tijdens de eerste bijeenkomst kunnen we gezamenlijk bepalen welke opiniebladen, welke potentiële onderwerpen en welke werkvorm ons het meeste aanspreken. Het plan is om eenmaal per maand op de derde maandag bij elkaar te komen van 12.00 tot 14.00 uur (inclusief lunch). Als groepsgrootte willen we twaalf personen hanteren. Eerste bijeenkomst: maandag 15 februari. Aanmelden bij [email protected]

Eerste bijeenkomst: maandag 15 februari.

Tinus de Gouw Rolf Treep

Aanmelden bij [email protected]

Gewag

29

Robotisering: voor wie gaat dat werken? Onder deze titel sprak prof. dr. Ton Wilthagen voor een half gevulde Meerlezaal. Wilthagen is verbonden aan de universiteit van Tilburg. Zijn vakgebied is arbeidsmarktdynamiek en zijn hulp wordt door vele instanties ingeroepen, van EU tot vakvereniging, en alles wat daar tussenin ligt. Robotisering (of automatisering en digitalisering) is een van de factoren, die een rol spelen bij de ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Andere zijn de vergrijzing, de globalisering, de politiek/geopolitiek en de milieuproblematiek. Sinds 2000 doen automatisering en robots in steeds sneller tempo hun intrede in de arbeidsmarkt en zullen banen verdwijnen. Volgens een recent rapport loopt in de Verenigde Staten 47% en in het Verenigd Koninkrijk 35% van alle werknemers het risico om in de komende 20 jaar hun baan te verliezen. Voor Nederland ligt dat percentage wat gunstiger. Aan de andere kant zit de vraag naar robots in de lift, de wereldmarkt voor robots in 2020 wordt geschat op 150 miljard euro, terwijl het invoeren van deze technologie een productiviteitsgroei van 30% betekent. Daardoor worden natuurlijk ook banen geschapen, maar het zijn meestal banen, die andere eisen aan de werknemer stellen. In hoeverre de afkalving van banen gecompenseerd kan worden is onduidelijk. De verwachting voor Nederland is dat twee tot drie miljoen banen een aanzienlijk risico lopen te verdwijnen. Van de administratieve medewerkers, boekhouders, postsorteerders, assemblagemedewerkers, maar ook agrarische hulparbeiders, lager

30 Gewag

Een verslag van de lezing van donderdag 19 november in de AGora-cyclus ‘2050: Brave New World’

horecapersoneel, ambachtslieden en bij de financieel-administratieve beroepen verliezen mogelijk 400.000 mensen hun baan. Bij de verkopers is dat 250.000 mensen. Op hbo-niveau verliezen bijna 200.000 rekenaars, taxateurs en verzekeringsagenten hun baan, maar de gevolgen zijn het grootst voor beroepen op middelbaar niveau op het vlak van economie, recht en management. Hier verliezen ongeveer 800.000 mensen in de leeftijd 35-55 jaar hun baan. Politici zijn vaak onevenredig bang voor dit hoofdpijnscenario en focusseren daarom liever op bijverschijnselen en niet op oplossingen: er komen nieuwe banen, maar deze banen passen niet bij degenen die hun baan verloren. Desondanks kiezen nog steeds veel jonge mensen voor een opleiding in de - door hen veilig geachte - administratief/ economische sector. Hoge prioriteit moet daarom gegeven worden aan betere informatie, aan aangepast onderwijs en mogelijkheden voor om- en herscholing. Bij de bovengeschetste ontwikkelingen

De verwachting voor Nederland is dat twee tot drie miljoen banen een aanzienlijk risico lopen te verdwijnen. blijkt de situatie van Eindhoven een speciale te zijn en een punt van zorg voor het stadsbestuur. Eindhoven is natuurlijk een motor, zo niet de motor van de Nederlandse economie. Zowel qua aanbod van werk als niveau van werkloosheid scoort Eindhoven nog goed. Maar het is een feit dat het opleidingsniveau in Eindhoven en omstreken lager ligt dan het Nederlandse gemiddelde en dat maakt een toekomstige mismatch tussen aanbod en behoefte aan arbeidsplaatsen waarschijnlijk. Hoe om te gaan met een overschot aan werkloze Eindhovenaren en met de resulterende sociale tweespalt? Een antwoord op die vraag is niet gegeven en nog niet te geven. Hans Eerdmans

Zowel qua aanbod van werk als niveau van werkloosheid scoort Eindhoven nog goed.

Ton Wilthagen

Gewag

31

Verslag Literaire Lezing van

Literaire Lezing met

Annegreet van Bergen

Mieke Koenen Zaterdag 30 januari,17.00-19.00 uur Meerlezaal

Na de presentatie (op 31 oktober) door Annegreet van Bergen op het AG ben ik er een dag eens echt goed op gaan letten. Hoe ziet mijn omgeving eruit; wat maakt dat ik het leven kan leiden dat ik leid?

Annegreet van Bergen is econoom en schrijfster van het boek ’Gouden jaren’. Het begint met wakker worden. Ik word gewekt door mijn telefoon, kijk op diezelfde telefoon even naar mijn agenda voor die dag en naar de voorpagina’s van de verschillende ochtenbladen. De centrale verwarming is inmiddels aangeslagen en het wordt al behaaglijk in huis. Ik ga heerlijk warm douchen - radio 1 op de badkamerrradio - en bedenk welke kleren ik vandaag zal aantrekken; er is keuze te over. Ik ontbijt met pompoenbrood, vruchtensap, kaas en een gekookt eitje. Ik pak mijn spullen, ga de deur uit, stap in mijn auto en ga op weg naar mijn werk. In de autoradio de nieuwe cd van Adele. Een comfortabel en tegelijkertijd heel normaal begin van een dag. Maar dat dit nog niet zo lang gemeengoed is, dat realiseren we ons niet zo vaak. Annegreet van Bergen is econoom en schrijfster van het boek ’Gouden jaren’. Waar economen doorgaans worden geacht vooruit te kijken en uitspraken te doen over ons economische voorland (een heikel streven, zo blijkt met regelmaat), heeft Annegreet besloten terug te kijken en te zien wat de naoorlogse economische ontwikkeling ons heeft gebracht. En dat blijkt geweldig veel te zijn. Ons reële inkomen is in die periode verviervoudigd, het autobezit

vertwintigvoudigd. In 1950 had maar één op de tien huizen een badkamer. De gemiddelde schoolverlater was toen iets meer dan 16 jaar oud, nu is dat bijna 21. Iedereen heeft nu een wasmachine, en in supermarkten is op elk moment van het jaar vrijwel alles te vinden. Deze, en nog veel meer van onze verworvenheden, kwamen in het verhaal van Annegreet aan de orde, vaak geïllustreerd met foto’s van de - soms bijzonder curieuze - voorwerpen waarmee we ons ooit hebben weten te omringen. Zoiets valt natuurlijk uitstekend bij een zaal met veel ervaringsdeskundigen. Annegreet werkt op dit moment aan een vervolg op het boek ‘Gouden jaren’. Als dat vervolg er is moet ze daarover beslist weer komen vertellen op het AG. Joost Stalpers

Mieke Koenen is universitair docent Latijn aan de VU in Amsterdam. Zij schreef een proefschrift over Lucretius en publiceerde onder andere ‘Stralend in gestrenge samenhang. Ida Gerhardt en de klassieke oudheid’ (2002) en (samen met Ben Hosman) een bloemlezing uit de correspondentie van Gerhardt: ‘Courage!’ (2005). In 2014 verscheen haar biografie van Ida Gerhardt ‘Dwars tegen de keer.’

In haar voordracht geeft Mieke Koenen een kijkje in de keuken van een biografe door te vertellen hoe zij als een schatgraver op zoek ging naar archiefstukken, brieven en ander materiaal uit het leven van Gerhardt. Ze schetst een zeer boeiend portret van leven en werk van deze eigenzinnige en eenzelvige dichteres. Ida Gerhardt (1905-1997) ontving sinds haar betrekkelijk late debuut in 1940 veel prijzen, met als bekroning de P.C. Hooftprijs (1980). Trad zij aanvankelijk in de voetsporen van haar oud-leraar aan het gymnasium, de dichter en classicus J.H.Leopold, geleidelijk aan vond Gerhardt haar eigen stem en vorm. Voor haar geen modernistische gedichten in de trant van de Vijftigers, maar trouw blijven aan de traditionele poëzie. Naast dichter was ze docent klassieke talen en vertaler van Latijnse teksten van Lucretius en Vergilius. Samen met haar levensgezel Marie van der Zeyde vertaalde ze de Psalmen uit het Hebreeuws. Gerhardt had geen gemakkelijk karakter. Haar zuster Truus schreef over haar: “Zus is een azijnpissertje. En een heel enkele keer, als de azijn tijdelijk uitgeput is, schrijft ze een práchtig gedicht.” Teksten uit de traditie vormen de bodem waarop Ida Gerhardt stond. Mieke Koenen citeert een van Gerhardts mooiste gedichten: ‘Archaïsch grafschrift’ met daarin de regels

Mieke Koenen ging als een schatgraver op zoek naar archiefstukken, brieven en ander materiaal uit het leven van Gerhardt

‘Zij heeft het brood gebakken, zij heeft de wol gesponnen, het huis in stand gehouden.’ Deze regels zouden volgens Koenen ook wel een passend grafschrift voor Ida Gerhardt zijn. Jos Huijnen

32 Gewag

Gewag

33

Mutaties Ledenbestand

Colofon

Nieuwe leden:

Het Gewag is het sociëteitsmagazine van het AG en verschijnt vijf keer per jaar. Het AG (Academisch Genootschap) is een bruisende sociëteit met inspirerende leden. Er worden veel activiteiten georganiseerd op maatschappelijk, cultureel en wetenschappelijk gebied. De leden ervaren het onderlinge contact op de sociëteit als zeer waardevol.

Mevrouw C.M.

Drs. E.A.P.

Mevrouw C.J.M.

Mevrouw A.A.I.

Mevrouw M.

Shimakawa-Devitt MA

van Sprundel

Pollemans

Levendag

Nuyens-Rijlaarsdam

Hons Cantab

(Ed)

(Corry)

(Annelies)

(Margriet)

(Caroline)

Den Bosch

Veldhoven

Eindhoven

Eindhoven

Informatie over (aspirant) lidmaatschap en kennismaken: www.ag-eindhoven.nl E-mail: [email protected]

Eindhoven

Bestuur Voorzitter: Richard de Groot 1e secretaris: vacature E-mail: [email protected]

Overleden Mevrouw E.A. Haverkorn van

Sociëteitsgebouw Parklaan 93, 5613 BC Eindhoven Telefoon 040 - 2434808

Rijsewijk-Kleinhout Mevrouw N.A.W. Lever-Doornbos

Redactie Hoofdredacteur: Michiel de Veer Eindredacteur: Jan Koppen Redacteur: Jet Ruigendijk Redacteur: Liesbeth Schreuder

Dr. P.F.L. Deckers

(Advertentie)

Perscontacten [email protected] E-mailadres redactie Gewag [email protected] Website Webmaster per 1 januari 2016: Jos Timmermans E-mail algemeen: [email protected] E-mail agendapunten: [email protected] Concept & Design Storm Scott Opmaak Graphic Match Druk Puntscherp

www.ag-eindhoven.nl 34 Gewag

januari - februari 2016 www.ag-eindhoven.nl 36 Gewag