Externe bestuurder in het familiebedrijf Een troefkaart voor de accountant Jozef Lievens Partner Eubelius Advocaten!
Familie Bedrijf Eigendom
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
COMPLEXITEIT s:jgt
2
Complexiteit
Snoeien
Complexiteit managen
Governance
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
3
Wat is governance ? Regels, systemen en mechanismen voor interac3e tussen de familie, de eigenaars, de raad van bestuur en het management van het familiebedrijf met het oog op waardecrea3e. (Lievens gebaseerd op Huse)
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
4
Gedeelde eigenaarsvisie
Eigenaar Raad van bestuur Familie Forum + Familiaal Charter
Familie
Bedrijf
Management
Raad van Advies
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
5
Onderzoek FBNet Belgium 11 % van de familiebedrijven heeG externe bestuurders
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
6
Externe bestuurders – 8 voordelen o ObjecKeve kijk op familiebedrijf o Discipline en verantwoordelijkheidszin nemen toe o Adequate rolverdeling : familie-‐ en bedrijfsproblemen o OnparKjdige raad
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
7
Externe bestuurders – 8 voordelen o Teken van openheid en professionaliteit o Delen netwerken en relaKes o Verzekering tegen crisissituaKes o Klankbord
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
8
Rol v/d raad van bestuur 4. Samenwerken met management 3. Controle en toezicht 2. Rich:ng -‐ strategie 1. WeVelijke rol
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
9
Rol v/d raad van bestuur (Code Buysse) o Het nemen van beslissingen inzake belangrijke en strategische zaken, zoals de goedkeuring van de strategie o Erover waken dat het management en de aandeelhouders de iniKaKeven nemen die tot hun bevoegdheid behoren © 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
10
Rol v/d raad van bestuur (Code Buysse) o De benoeming van de gedelegeerd bestuurder, het direcKecomité en het management o Het geven van advies aan de gedelegeerd bestuurder, het direcKecomité en het management
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
11
Rol v/d raad van bestuur o De financiële en de operaKonele controle, met inbegrip van de invoering en de bewaking van een intern controlesysteem o Het uitsKppelen van de dividendenpoliKek die nadien ter goedkeuring aan de algemene vergadering wordt voorgelegd
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
12
Rol v/d raad van bestuur o De voorbereiding en de organisaKe van de opvolging van de gedelegeerd bestuurder, het direcKecomité en het management o Het vrijwaren van de belangen van de vennootschap in geval van crisis en conflict
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
13
Rol raad van bestuur
Aansturen © 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
Controleren
14
De accountant als externe bestuurder
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
15
Troeven van de accountant o Financiële en boekhoudkundige kennis o Kennis van vennootschapsrecht en fiscaliteit o SyntheKsch vermogen o Ervaring met andere familiebedrijven o Deontologie
© 2013 Jozef Lievens. Not to be used or reproduced without permission.
16
Accountant als externe bestuurder -‐ Bijzondere vorming nodig
Marc Cogen 17
PROGRAMMA SEMINARIES (46 UUR) 1. Corporate governance (6 uur) 2. Governance en Raad: Deel 1: efficiënKe en reglement (6 uur) Deel 2: familiebedrijven (2 uur) 3. Legal governance: Deel 1: juridisch kader (4 uur) Deel 2: verantwoordelijkheden (2 uur) 4. Strategic governance en risk governance (8 uur) 5. Financial governance uitgelegd door de accountant (4 uur) 6. Controle van het management en het budget (6 uur) 7. Financial governance Deel 1: toenadering tussen bestuurders onderling (4 uur) Deel 2: toenadering met andere personen binnen de onderneming (4 uur)
18
SEMINARIE 1 CORPORATE GOVERNANCE Doel: Leren hoe de extern bestuurder zijn mandaat het best kan invullen. Inhoud: concrete tools • Een systeem en een governance cyclus; • Een kalender; • Corporate Governance Toolkit. Methode: Een algemene, maar concrete aanpak, dankzij voorgestelde tools. Uitwisseling van standpunten. Duur: 6 uur
19
SEMINARIE 2 (DEEL 1) GOVERNANCE BINNEN DE RAAD VAN BESTUUR Doel: Toekoms3ge bestuurders te helpen bij het maken van efficiënte handelingen binnen de RvB. Inhoud: 1. Drie delen van een vergadering: Vooraf: Kennisnemen van de documenten, opzoeken van informa3e, vooraf nadenken, mogelijke belangenconflicten evalueren en contact opnemen met de voorziMer van RvB of het topmanagement; Tijdens: luisteren, informa3e uitwisselen en beslissen; Na: Kennisnemen van de opvolging, zonder tussen te komen in het opera3onele gedeelte en contact opnemen met de voorziMer van RvB of het topmanagement. 2. Ondernemingen in moeilijkheden: specifiek geval 3. Regels op het vlak van governance: voorstel canvas en bespreking Methode: Theore3sche en prak3sche sessie, rollenspelen om beter te leren omgaan met begeleidingstools: vergadertechnieken, conflicten tussen personen beheren (workshops). Duur: 6 uur
20
SEMINARIE 2 (DEEL 2) GOVERNANCE BINNEN DE RAAD VAN BESTUUR FAMILIEBEDRIJF Doel: Specificiteiten van governance binnen een RvB van familiebedrijven begrijpen, en tegelijk onaRankelijk blijven. Inhoud: Governancespecialisten binnen een familiebedrijf leggen de specificiteiten ervan uit, omdat ze alomtegenwoordig zijn in de kmo-‐sector. Ze zullen ook een aantal tools die in deze specifieke context gebruikt worden, bespreken. Specificiteiten zijn onder andere: achterdocht koesteren jegens externen en hierdoor geen gevoelige informa3e vrijgeven, verzekerd worden van de morele en professionele kwaliteiten van een extern bestuurder. De familie overtuigen van de construc3eve rol van externe bestuurders, die bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de onderneming en het familiaal patrimonium veiligstelt. Methode: Prak3sche getuigenissen uit diverse ontwikkelingsfases en periodes van de familiale onderneming, van dier oprich3ng tot de beursgang. Duur: 2 uur 21
SEMINARIE 3 (DEEL 1) LEGAL GOVERNANCE: JURIDISCH KADER Doel:
Het juridisch kader en de rechten en plichten van de bestuurder kennen; De burgerlijke of strafrechtelijke aansprakelijkheid van de onderneming en de bestuurder kennen. Inhoud:
Juridische beroepsbeoefenaars (notarissen en advocaten) onderzoeken grondig de statuten en andere juridische documenten die iemand ertoe verbinden of dwingen welbewust en op het geschikte moment te handelen of reageren gedurende hun mandaat. Enkele highrisksitua3es zoals herstructureringen worden becommentarieerd. De ervaring van de economische beroepsbeoefenaar zal in dat geval aangesproken worden. De rechten en plichten op het gebied van communica3e, zowel 3jdens als voor of na de algemene vergadering, evenals belangenconflicten, worden met argusogen geanalyseerd. Methode:
Aan de hand van voorbeeld ontdekt men de valstrikken binnen bepaalde kmo’s, waarin statuten, pacten, rechten en plichten niet al3jd even duidelijk gedefinieerd zijn of toegepast worden. Duur: 4 uur 22
SEMINARIE 3 (DEEL 2) LEGAL GOVERNANCE: VERANTWOORDELIJKHEDEN Doel: Update over de juiste verzekering voor de raad van bestuur en voor de bestuurder. Inhoud:
Een professional inzake BA-‐verzekeringen voor bestuurders en raden van bestuur legt de risico’s uit, die zich 3jdens het mandaat van bestuurder kunnen voordoen. Ook het belang van een goede juridische dekking komt aan bod. Methode: Reële cases en samenva^ngen van gerechtelijke beslissingen ter extra verduidelijking, en ook ter beves3ging van het belang van een juiste risico-‐inscha^ng. Duur: 2 uur
23
SEMINARIE 4 STRATEGIC GOVERNANCE EN RISK GOVERNANCE Doel: • Beter begrip van de strategie van de ondernemingen en de uitdagingen met betrekking tot de strategische middelen; • Een duidelijke strategie leren opzeMen, waarbij de belangrijkste ressources en risico’s met betrekking tot elke strategie worden geïden3ficeerd en geanalyseerd. Inhoud: 1. Ressource management: human, commercial, financial, technologisch, organisatorisch en IT worden de revue gepasseerd met het oog op strategie; 2. Fundamentele en strategische risico’s voor construc3eve gesprekken tussen bestuurders, rekening houdend met de ieders specialiteit. Hoe nagaan of de opera3onele risico’s goed geëvalueerd worden door het topmanagement? 3. Het topmanagement, hoge risico’s voor de onderneming: plotse verdwijning, ontslag, periodieke evalua3e van de erfopvolging van bestuurders. Methode: T.b.d. Duur: 8 uur 24
SEMINARIE 5 FINANCIAL GOVERNANCE UITGELEGD DOOR DE ACCOUNTANT Doel: Leren uitleggen en delen van de kennis met collega-‐raadsleden, die niet hetzelfde competen3eniveau hebben in het domein. Inhoud: Van de accountants wordt verwacht te spreken met de verschillende actoren (aandeelhouders, raadsleden, managers …) die niet noodzakelijk financiële kennis hebben. Een nieuwe methode vergemakkelijkt uw communica3e met de verschillende gesprekspartners. Die wordt u op eenvoudige wijze aangebracht: jaarrekeningen (balans, resultatenrekening, toelich3ngen), net als de cashflow en de liquiditeiten. Methode: Een prakHjkoefening zal voorgesteld worden teneinde de uitwisseling van ervaring tussen de deelnemers te bevorderen. Duur: 4 uur
25
SEMINARIE 6 CONTROLE VAN HET MANAGEMENT EN HET BUDGET Doel: Over informa3e beschikken die beheerd dienen te worden door het topmanagement en de bestuurders teneinde de evolu3e van de onderneming te volgen en te evalueren en toe te zien op de per3nen3e van de strategische keuzes. Inhoud: 1. Beginnen vanuit de algemene en analyHsche boekhouding om over te gaan op de controle van het management en van het budget; 2. De inbreng op het gebied van controle van de accountants binnen de RvB, op3maliseren; 3. De onderneming meehelpen bij het maken van strategische keuzes en hun financiële opvolging begeleiden. Methode: Concrete toepassingen van de financiële controles worden voorgesteld en samen met de deelnemers geanalyseerd. Duur: 6 uur
26
SEMINARIE 7 (DEEL 1) FINANCIAL GOVERNANCE: TOENADERING TUSSEN BESTUURDERS ONDERLING Doel: Het financieel lange termijn management van een onderneming beter leren beheren. Inhoud: Originele aanpak om ondernemingen te begeleiden, vanaf haar basisboekhoudkundige registra3e tot de berekening van de toegevoegde meerwaarde, voortvloeiend uit de verschillende ac3viteiten van de onderneming. Methode: Verschillende aanpakken op het vlak van het opstelling van de afschrijvingsregels van de balansen en de resultatenrekeningen, net als de berekening van het rendement van de beleggingen worden met de deelnemers besproken. Duur: 4 uur
27
SEMINARIE 7 (DEEL 2) FINANCIAL GOVERNANCE: TOENADERING MET ANDERE PERSONEN BINNEN DE ONDERNEMING Doel: Financiële informa3e uitwisselen met de verschillende actoren binnen de onderneming. Inhoud: Voor een goede ‘Financial Governance’ moet elke persoon (aandeelhouders, bestuurders en managers) beschikken over een geheel van strategische financiële informa3e, speciaal toegespitst op ieders func3e … Zelfs indien een persoon verschillende rollen speelt, wat vaak het geval is. Methode: Deze concrete tools zullen de accountants helpen bij de begeleiding van een onderneming in haar goede financiële management: een budgeLaire methode, een installaHe van een ‘cashflow forecast’ en ‘financiële boordtabellen’. Duur: 4 uur 28