Expertisecentrum Openbaar Onderwijs
nummer 2 | november 2007
Otto Meulenbeek over Leerplein055: modern, bruisend, veilig Openbaar onderwijs volgens christelijk directeur Kars Veling Leidsche Rijn College in Utrecht geeft voldoende ruimte aan geloof Over de grens: Vlaanderen en het Gemeenschapsonderwijs
EXPERTISECENTRUM OPENBAAR ONDERWIJS
Tekst: Martin van den Bogaerdt Foto: Leerplein055 Otto Meulenbeek: ‘Elke school heeft een eigen profiel’
Leerplein055: modern, bruisend, veilig
Leerplein055 staat voor moderne, veilige, bruisende en toegankelijke scholen. De naam, waarin het netnummer van Apeldoorn is verwerkt, doet denken aan 013, het hippe popcentrum waarmee Tilburg zich als bruisende muziekstad profileert. Andere mensen zullen
Het bestuur van het openbaar primair onderwijs in Apeldoorn profileert zich sinds het begin van het afgelopen schooljaar als Leerplein055. “Dat klinkt een stuk beter dan OPO of OPOA”, zegt algemeen directeur Otto Meulenbeek. Tegelijk met de nieuwe naam lanceerde het bestuur een imagocampagne om meer leerlingen te trekken.
door de netnummerverwijzing wellicht denken aan ‘Even Apeldoorn bellen’, de bekende slogan van verzekeraar Centraal Beheer. Ook het kleurige logo met als basis een vierkant waarop kleinere vierkantjes, driehoeken en rondjes staan, moet voor een positieve uitstraling zorgen. De verschillende vormen in het logo weerspiegelen de diversiteit tussen de afzonderlijke scholen. “We laten zien dat ze geen eenheidsworst zijn. Integendeel: elke school heeft een eigen profiel en dat willen we aan de ouders duidelijk maken. De ene school doet bijvoorbeeld veel aan sport, de andere aan cultuur, er wordt met daltononderwijs gewerkt, enzovoort”, vertelt algemeen directeur Otto
Meulenbeek. De diversiteit komt duidelijk
respect is voor iedereen, zulke zaken horen
basisscholen, omdat de meeste ouders
naar voren in het ‘profielenboekje’ en de
volgens ons ook bij toegankelijkheid.”
niet weten wat er precies onder primair on-
kleurenfolders waarin de scholen zich alle-
derwijs wordt verstaan.” Toch is de com-
maal kort en krachtig presenteren. Directe
Leerplein055 verkoopt het openbare
municatie met de ouders nog niet helemaal
aanleiding om voor de nieuwe uitstraling te
karakter van de scholen eveneens door de
gestroomlijnd, erkent Meulenbeek. Het
kiezen, waren de dalende leerlingenaantal-
ouders te laten zien dat het vak levensbe-
is de bedoeling dat de websites van de
len en negatieve publiciteit in de media
schouwing een prominent onderdeel van
scholen worden afgestemd op de huisstijl
over het vroegere bestuur OPO. “We
het lespakket vormt. “Veel mensen denken
van www.leerplein055.nl. Nu verschillen de
hebben toen gezegd: daar houden we mee
nog steeds ten onrechte dat openbare
afzonderlijke scholensites nog van elkaar.
op! We vertellen wat we willen bereiken.
scholen minder aan normen en waarden
“Het is belangrijk dat ouders ook op het in-
Kortom: dat we het goed doen!”, aldus
zouden doen dan het bijzonder onderwijs.
ternet zien dat alle scholen onder dezelfde
Meulenbeek.
Door hun te laten zien dat wij actief de
professionele koepel vallen.”
verschillende religies en andere levens-
Ambtelijk en smoezelig Opmerkelijk is dat het bestuur het woord ‘openbaar’ bewust uit de naam heeft geschrapt. “Dat doet volgens ons te veel denken aan de ambtelijke overheid. De
beschouwelijke stromingen aan bod laten
‘Ouders mogen zich niet verloren voelen’
Wij-zijgevoel verdwijnt Meulenbeek zegt dat de interne profilering van Leerplein055 minstens zo belangrijk is als de presentatie naar de buitenwereld. “De personeelsleden merken steeds meer
mensen zien daarmee niet een zelfstandig,
komen, kunnen wij ons onderscheiden
dat ze niet alleen voor hun school werken,
slagvaardig bestuur voor zich, waarmee ik
van de pc- en rk-scholen, waar op dit vlak
maar onderdeel zijn van een groter geheel.
overigens niet de gemeente in diskrediet
natuurlijk veel meer sprake is van eenrich-
Het wij-zijgevoel is veel minder geworden.
wil brengen! Anderen denken bij ‘open-
tingverkeer. De mogelijkheid van huma-
Ook onder de directies merk je dat. We
baar’ misschien aan het openbaar vervoer
nistisch vormingsonderwijs is ook iets
willen bereiken dat iedereen het hartstikke
of erger: aan een openbaar toilet. Er hangt
waarmee we ons kunnen onderscheiden.
leuk vindt om bij Leerplein055 te werken.
voor veel mensen een soort smoezelig-
Ik hoor van directeuren dat veel ouders
Dat is van belang om goede leerkrachten
heid omheen. Het heeft in elk geval niet de
dat willen, en dan zijn de openbare basis-
aan je te binden. Ook intern willen we
frisse uitstraling die wij willen hebben.” Het
scholen dus de aangewezen plek.” Leer-
uitstralen dat we actief onderwijs bieden,
publiek herkent het openbare karakter van
plein055 laat verder zijn moderne karakter
ambitie hebben en weer willen groeien!”
het bestuur dus niet in de nieuwe naam,
onder meer tot uiting komen in digitale
maar wie het full color magazine van
schoolborden, nieuwe computers en mo-
Leerplein055 leest of het ‘profielenboekje’
dern meubilair. De kernwaarde veiligheid
Informatie:
openslaat, ziet wel direct dat het om open-
is herkenbaar in anti-pestprotocollen en
Otto Meulenbeek,
baar onderwijs gaat. “Natuurlijk, we zijn en
de speciale aandacht voor sociaal-emo-
algemeen directeur
blijven een bestuur van openbaar basison-
tionele ontwikkeling van leerlingen, terwijl
Leerplein055, postbus 10098,
derwijs. We benadrukken bijvoorbeeld de
het bruisende karakter wordt benadrukt
7301 GB Apeldoorn.
algemene toegankelijkheid. Die betekent
in de jaarlijkse week van Leerplein055,
Telefoon 055-5393750.
uiteraard ook bij ons dat elk kind welkom
de vele buitenschoolse activiteiten en de
E-mail:
[email protected]
is, maar er is méér: klantvriendelijkheid,
actieve betrokkenheid bij de peuterspeel-
dat ouders zich niet verloren voelen, dat de
zalen. Een ander opmerkelijke stap is dat
telefoon goed wordt opgenomen, dat de
Leerplein055 het woord ‘primair’ heeft
directeur alle kinderen bij naam kent, dat er
geschrapt. “Wij spreken gewoon van
Tekst: Martin van den Bogaerdt Foto: Gerhard van Roon
Openbaar onderwijs volgens… Kars Veling
God dienen in kerk, staat èn maatschappij Is het mogelijk om met een orthodox-religieuze levensopvatting leiding te geven aan een openbare school? “Ja”, zegt oud-lijsttrekker Kars Veling van de ChristenUnie. Hij is lid van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt en sinds 2003 voorzitter van de centrale directie van de openbare Johan de Witt Scholengroep in Den Haag. “Ik voel mij hier als een vis in het water. Een sterke levensovertuiging dwingt mij niet om mijzelf te isoleren!”
De verkiezingsnederlaag van de ChristenUnie in 2002, toen de partij in plaats van een verwachte riante winst één zetel verlies leed, kondigde voor toenmalig lijsttrekker Kars Veling diens politieke einde aan. De nederlaag had onder meer te maken met het samengaan van de Reformatorische Politieke Federatie (RPF) en het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV), waardoor een deel van de kiezers zich kennelijk van de partij vervreemd voelde. Het laatste zetje waardoor Veling van zijn politieke voetstuk viel, werd volgens de media gegeven door mensen uit eigen kring. Zij hadden kritiek op hem, nadat hij had gezegd er geen problemen mee te hebben als er op zondag ijsjes werden gekocht, alhoewel hij dat naar eigen zeggen nog nooit had gedaan. Veling verdween enkele maanden later van het politieke toneel en keerde na een periode van ziekteverlof terug in een heel andere functie: directievoorKars Veling: ‘Hier op school is de bedrijfsmissie mijn focus’
zitter van de Johan de Witt Scholengroep in Den Haag. Het onderwijs kende Veling al, onder meer als voorzitter van de centrale directie van het Greijdanus College in Zwolle, een school voor voortgezet onderwijs op gereformeerde grondslag. Maar was het wel met elkaar te verenigen om als voormalig christelijk politiek boegbeeld leiding te gaan geven aan een openbare school? “Er was in het begin wel wat verbazing in het onderwijswereldje in Den Haag en ook wel hier op school”, aldus
Veling, “maar voor mij is het nooit een
probleem. Transparantie is heel belangrijk.
Als je dat als stagiair vanuit je geloofsover-
probleem geweest. Gefronste wenkbrau-
De mensen weten wat ze aan mij hebben,
tuiging niet wil, dan moet je niet op onze
wen waren er overigens nauwelijks in
en ik weet voor mezelf dat alles klopt.
school les willen geven. We hebben dat
eigen kring. Laat ik duidelijk zeggen dat ik
Verschillende overtuigingen met onze ge-
een keer aan de hand gehad. Die stagiair
mij hier als een vis in het water voel! Een
zamenlijke missie verbinden, daar gaat het
is toen niet bij ons gekomen. Een alles
sterke levensovertuiging dwingt mij niet
om. Die doelstelling is ruim voldoende om
verhullend gewaad kan bij ons ook niet,
om mijzelf te isoleren. Het is voor mij als
mij volop te motiveren. Dat is belangrijk,
omdat wij vinden dat docenten oogcontact
overtuigd christen ook mogelijk om buiten
want deze functie kun je alleen maar goed
met hun leerlingen moeten hebben.” Zelf
een christelijke setting te functioneren. Een
vervullen als je volop gemotiveerd bent.
zegt Veling op het gebied van zijn geloof
plek met alleen geestverwanten, zoals het
Dat geldt voor mij, als overtuigd chris-
nog nauwelijks tegen persoonlijke grenzen
Greijdanus, is toch beperkt. Van jongs af
ten, maar ook voor iemand met een heel
aangelopen te zijn. “Ik heb het één keer
heb ik geleerd dat je je niet moet opsluiten
andere achtergrond. Die kan net zo goed
gehad, toen we een samenwerking met
in je eigen groep. God dienen betekent voor mij dat ik mij, overal waar dat de moeite waard is, dienstbaar kan maken
’Ik heb in mijn werk geen dubbele agenda.’
ADO Den Haag hadden en er op zondag gevoetbald werd. Daar ben ik toen niet heengegaan.”
voor kerk, staat en maatschappij.” op mijn plaats zitten. Een overtuigd atheïst
Christen, moslim, atheïst
of een belijdend moslim, dat maakt niet uit.
Kars Veling (1948) studeerde wiskunde
Veling benadrukt dat hij in zijn huidige
Als je maar uitgaat van dezelfde missie. De
en filosofie aan de Rijksuniversiteit
functie een strikt onderscheid maakt tus-
grens is uiteraard de doelstelling van de
Groningen. Hij was wiskundedocent en
sen de rol die het geloof in zijn privéleven
school.”
later docent filosofie aan de Gerefor-
speelt –zo is hij voorzitter van de kerken-
meerde Sociale Academie in Zwolle,
raad van de Gereformeerd Vrijgemaakte
Op zondag voetballen
lector en later hoogleraar aan de
gemeente in zijn woonplaats Delft- en zijn
De verscheidenheid binnen het openbare
Theologische Universiteit in Kampen en
functie als directievoorzitter van de Johan
karakter van de Johan de Witt Scholen-
adjunct-directeur van de Gereformeerde
de Witt Scholengroep. Het evangelise-
groep komt volgens Veling onder meer tot
Sociale Academie in Zwolle. Van 1988
rende karakter bijvoorbeeld, dat aan zijn
uiting in het feit dat vrouwelijke docenten
tot 2002 was hij plaatsvervangend
geloofsrichting is verbonden, mag volgens
met een moslimachtergrond vrij zijn om
rector en later voorzitter van de centrale
hem in zijn werk geen enkele rol spelen.
wel of geen hoofddoekjes te dragen. “Ik wil
directie van het Greijdanus College in
“Hier op school is de bedrijfsmissie mijn
graag inclusief zijn, ruimte geven aan ver-
Zwolle. Van 1991 tot 2002 zat hij in de
focus. Een openbare school is een orga-
schillen. Ik vier ook de verschillende feest-
Eerste Kamer, eerst voor het GPV, later
nisatie van volwassenen die met respect
dagen mee, zoals het Suikerfeest waarvoor
voor de combinatie GPV/RPF, die fu-
voor ieders levensovertuiging leerlingen
ik word uitgenodigd. Sinterklaas wordt
seerde tot de ChristenUnie. In 2002 was
voorbereidt op een positieve rol in de
ook bij ons op school gevierd. Prima. Een
hij lijsttrekker voor die partij. Vanaf 2003
maatschappij. Een openbare school stelt
paar jaar geleden hadden leerlingen een
is hij directievoorzitter van de Johan de
op basis van levensovertuiging dan ook
zwarte Sint bedacht. Prachtig! Maar ik vind
Witt Scholengroep in Den Haag.
geen voorwaarden aan benoemingen van
het wel belangrijk dat we het functionele
personeel of het aannemen van leerlingen.
karakter van onze school blijven benadruk-
Wij respecteren hier ieders opvatting, of je
ken, namelijk dat we leerlingen voorberei-
nou christen, moslim of atheïst bent. Doe
den op een rol in de Nederlandse samen-
je dat niet, dan heb je hier uiteraard een
leving. Handen geven bijvoorbeeld moet.
Peter Wind: ‘Ga je vlak voor iemand die aan de ramadan doet, een boterham eten?’
Rector Peter Wind: ‘Wij gaan altijd het gesprek aan’
Leidsche Rijn College geeft voldoende ruimte aan geloof ’Het beleid is erop gericht om groepen te mengen’
Bij het beëindigen van de stageovereenkomst met een islamitische student heeft het Leidsche Rijn College in Utrecht geen verboden onderscheid op grond van godsdienst gemaakt. Sterker nog: de Commissie Gelijke Behandeling heeft waardering voor de wijze waarop deze openbare school de stagiair op geloofsgebied de ruimte gaf. Een gesprek met rector Peter Wind.
De school met in totaal circa 800 havo- en
een openbare school hebben niet met grote
vwo-leerlingen legde de kwestie niet zelf
stelligheid en zonder nuances over zijn
voor aan de Commissie Gelijke Behandeling
geloof kon spreken. De rector laat overi-
(CGB). Toch is rector Peter Wind blij met
gens met een ander voorbeeld zien dat het
de uitspraak, die voor hem bevestigt dat hij
ook goed kan gaan. Een docente die meer
weloverwogen heeft gehandeld. Wind zegt
volgens islamitische normen wilde gaan
dat hij met de stagiair over het algemeen
leven, besloot om op school een hoofd-
goede gesprekken had over diens islami-
doekje te gaan dragen. Zij vroeg de directie
tische geloofsbeleving. Desondanks werd
hoe die daar tegenover stond. Wind sprak
het voor de stagiair niet duidelijk dat hij
met haar over de consequenties. “Hoe ga je
vanwege de speciale positie die leraren op
daarmee om als je voor een klas staat met
Tekst: Maurits Huigsloot Foto: Peter Arno Broer
13- en 14-jarige leerlingen die daar ook mee
aanwezig- elkaar uit de Koran citeerden,
er geen grote spanningen in de school.
bezig zijn? Het bleek dat de docente daar
werd het gesprek gezocht. “Ik vind dat dat
“Het beleid is er bewust op gericht om de
verstandig mee omging.”
niet kan. Datzelfde zou gelden als bijvoor-
groepen tijdens lessen en andere activitei-
beeld twee gereformeerde meisjes op
ten zo veel mogelijk te mengen. De school
Grijs gebied
dergelijke wijze uit de Bijbel zouden citeren.
gebruikt hiervoor de activerende didactiek
Het Leidsche Rijn College kent algemene
Daar ga ik het gesprek met de leerlingen
van Leefstijl. Dat gaat goed, maar zo gauw
gedragcodes, met name in het leerlingen-
over aan.”
je daar geen bewuste actie op zet, gaat het
statuut. Deze codes zijn volgens Wind van
klonteren en ontstaat er afzondering. Dan
algemene strekking. Er staat bijvoorbeeld
Leefstijl
krijg je, als je niet oppast, al snel zoiets als
in dat leerlingen zich moeten gedragen vol-
Het openbare karakter van de school komt
‘wij tegen de rest’.”
gens ‘algemeen maatschappelijk aanvaarde
tot uiting in discussietechnieken. “Tijdens
normen’. Ook zijn er kledingsvoorschriften.
het vak Nederlands wordt gestimuleerd om
Radicalisering voorkomen
“Het probleem is dat deze passages ruis
voor je mening uit te komen. Hoe formu-
“Laten we ter voorkoming van radicalisering
veroorzaken, er is een grijs gebied.” Op de
leer en beargumenteer je die?” Ook in de
toch vooral investeren in goed onderwijs”,
vraag van de CGB waar voor Wind de grens
lessen maatschappijleer komen diverse
benadrukt Wind. “Ik moet ervoor zorgen dat
lag, antwoordde hij: “Als u mij dat kunt aan-
aspecten van het openbaar onderwijs aan
de leerlingen een goede opleiding krijgen en
geven, zet ik het meteen in de schoolgids!”
de orde. De onderbouw maakt gebruik
in school worden begeleid, waar ze zich ze-
Volgens hem kan het alleen van geval tot
van de methode Leefstijl, waarvan ele-
ker en veilig moeten voelen. Met goede be-
geval worden bekeken. “Of het nu docenten
menten in de bovenbouw terugkomen. De
geleiding kan in veel gevallen radicalisering
zijn of leerlingen, we gaan altijd het gesprek
methode is vooral bedoeld om leerlingen
worden voorkomen. Maar de tijd om aan
aan.”
deel te laten uitmaken van groepen en om
bepaalde leerlingen aandacht te besteden,
ze daarin goed te laten functioneren. Er zit
is er niet altijd.” Het Leidsche Rijn College
Hij benadrukt dat de school met argumen-
veel groepsdynamiek in, legt Wind uit. “Ga
besteedt ook veel aandacht aan docenten
ten moet aangeven wat wel en niet kan.
je vlak voor iemand die aan de ramadan
om die goed met verschillende groepen jon-
Als het om een T-shirt met een hakenkruis
doet, een boterham eten? En als je aan
geren om te laten gaan. Er wordt bovendien
gaat, is hij snel uitgepraat. Maar wanneer
de ramadan doet, hoe ga je dan om met
het nodige gedaan om het contact met de
twee meisjes op school verschijnen met
iemand die uitdagend vraagt of je een Mars
ouders tot stand te brengen, maar dat gaat
bomberjacks met Nederlandse vlaggetjes
wil hebben?”
niet altijd goed. “Zo moet je natuurlijk geen
erop, gaat hij het gesprek aan. “Wat bete-
ouderavond organiseren op de eerste dag
kenen die jacks voor andere kinderen? En
Peter Wind constateert sinds 2001 een
van ramadan. Dan weet je zeker dat een
waarom willen we dat niet hebben op onze
verharding in de manier waarop jongeren
bepaalde groep ouders niet komt.”
school?”. Er waren enkele gesprekken voor
met elkaar omgaan. Islamitische leerlingen
nodig, maar uiteindelijk droegen de meisjes
worden door leeftijdgenoten hard aange-
Het oordeel van de CGB dateert
de jacks niet meer op school, zonder dat
sproken op hun geloof. Jongeren met een
van 16 augustus jongstleden.
de verhoudingen verstoord waren. Ook met
Marokkaanse of Turkse achtergrond voelen
twee andere meisjes die in de aula -zeer
zich meer gediscrimineerd. Gelukkig zijn
Over de grens…
Openbaar onderwijs in Vlaanderen GO! is het Gemeenschapsonderwijs in Vlaanderen. De letters staan ook voor Gelijkekansenonderwijs. Daarmee wil GO! laten zien dat het zich richt op álle kinderen, ongeacht hun culturele, religieuze of welke achtergrond dan ook. Neutraliteit en actief pluralisme vormen de basis.
In 2005, het Jaar van de Diversiteit, gaf
Kleurloosheid,
GO! een andere invulling aan de term
dat is wat GO! wil
neutraliteit. Tot dan toe waren de openbare
voorkomen. Daarbij
scholen in Vlaanderen neutraal in de Fran-
staat sinds 2005
se zin van het woord: iedereen is gelijk.
actief pluralisme centraal, waarin, zoals
lisme betekent eerst en vooral dat iedereen
De Antwerpse filosoof en publicist Ludo
Abicht dat verwoordt, het principe van
bij ons welkom is. Wij maken geen enkele
Abicht, die in het themajaar 2005 voorzit-
de neutraliteit kan worden gehandhaafd
selectie, mogen dat bij wet ook niet, en ge-
ter was van de reflectiegroep Diversiteit,
‘als een verbod op vooringenomenheid
ven alle leerlingen gelijke kansen. Daarom
legt uit dat uniformiteit met strikt neutrale
en partijdigheid’. Pluralisme moet volgens
hebben we gekozen voor de afkorting GO!.
leraren zonder eigen mening niet past bij
hem actief zijn, omdat passieve verdraag-
Die betekent niet alleen Gemeenschapson-
modern onderwijs. “Hoe is het mogelijk dat
zaamheid alle mogelijke spanningen,
derwijs, maar ook voor Gelijkekansenon-
intellectueel geschoolde, verantwoordelijke
wrijvingen en conflicten vermijdt. Dat kan
derwijs.” Dit houdt in, zo benadrukt ze, dat
volwassenen, mensen die beroepshalve
tot ‘gettovorming van de geesten’ leiden
leraren zich niet paternalistisch opstellen,
een voorbeeldfunctie uitoefenen, over
en een katalysator zijn voor segregatie in
maar leerlingen zelf hun talenten en am-
belangrijke thema’s geen oordeel hebben
het onderwijs. Abicht verwijst daarbij onder
bities laten ontdekken. “Anderen zeggen
of het in elk geval angstvallig voor hun
meer naar de situatie zoals die in de loop
misschien dat ze dat ook doen, maar wij
leerlingen verbergen?” Abicht maakt een
der jaren is ontstaan in Nederland.
vertrekken ècht vanuit de persoonlijkheids-
duidelijk onderscheid tussen een leraar die
ontwikkeling van het kind.” Een direct
neutraal is in die zin dat hij onbevooroor-
Van theorie naar praktijk
zichtbaar gevolg van het pluralisme is dat
deeld en objectief lesgeeft, en een neutrale
Woordvoerder Ann Van Driessche legt in
de leerlingen op de scholen van GO! geen
leraar die niet voor zichzelf denkt. Die
het Brusselse kantoor van GO! uit hoe
uniformen dragen, terwijl dat op een deel
laatste is volgens hem ‘zowat het ergst wat
het theoretische kader van Abicht in de
van de andere scholen in Vlaanderen nog
leerlingen kan overkomen’.
huidige praktijk functioneert. “Actief plura-
steeds, zij het in afnemende mate, het
Tekst: Martin van den Bogaerdt Foto: GO!
aan bod komen. Die beperkte keuze hangt
GO! illustreert het actieve pluralisme aan de hand van tien waarden, ook wel ‘onze troeven’: mondig, leergierig, respectvol, verdraagzaam, creatief,
samen met het feit dat erkende religieuze en levensbeschouwelijke stromingen in België door de staat financieel worden ondersteund. Per week worden twee lesuren aan religie en levensbeschouwing
geëngageerd, sociaal, zelfstandig,
besteed. Die lessen worden net als op de
verantwoordelijk en positief-kritisch. Op
Nederlandse openbare scholen niet door
grote affiches presenteert GO! zich met
de eigen leerkrachten gegeven, maar door
leerlingen die VIP’s worden genoemd, waarbij die afkorting verschillende betekenissen kan hebben, bijvoorbeeld
docenten van de ‘inrichtende machten’. “Wij hebben het programma dus niet in de
Sinds de herziening van de Bel-
hand”, aldus Van Driessche, maar wat er in
gische grondwet in 1988 is bijna
de lessen aan bod komt, moet wel passen
Veelzijdige Intelligente Persoonlijkheid,
niets in het onderwijs nog federaal
binnen het Pedagogisch Project van het
Verbluffende Inventieve Ploegspeler en
GO! (PPGO).
geregeld. Het zijn de Vlaamse en
Vrolijke en Inspirerende Plannenmaker. Het PPGO is het leidende basisdocu-
Waalse gemeenschappen, en in het oosten van de Ardennen die
ment waarin GO! onder meer de actief
van de Duitstalige Belgen, die zelf
pluralistische opdracht heeft vastgelegd.
hun onderwijsbeleid bepalen. De
Voor elke medewerker geldt dat die twee
federale overheid gaat slechts
geval is. “Elk kind is uniek, wij willen niet
verklaringen moet ondertekenen, de
over de onderwijspensioenen,
iedereen gelijk maken. Schooluniformen
Gehechtheidsverklaring en Neutraliteitsver-
passen daar dus niet bij. Leerlingen mogen
klaring, waarin het PPGO wordt benoemd.
bij ons binnen bepaalde grenzen expe-
Hierin staan gelijke ontwikkelingskansen,
rimenteren met hun kleding. Er kan heel
maximale ontplooiing van capaciteiten en
Vlaanderen, dat officieel onderwijs
veel, totdat je anderen schaadt.”
een harmonische wisselwerking tussen
heet, kent drie verschijningsvor-
individuen centraal. Van Driessche: “Het is
men. GO! wordt door de Vlaamse
Interlevensbeschouwelijke dialoog
decretaal vastgelegd dat de verklaringen
Gemeenschap bekostigd, terwijl
Het actieve pluralisme komt ook sterk tot
moeten worden ondertekend. Het is geen
uiting in de lessen godsdienst en levens-
wantrouwen jegens onze medewerkers, de
er ook openbare scholen zijn
beschouwing, die een interlevensbeschou-
verklaringen moeten worden gezien in de
welijke dialoog tot stand moeten brengen.
historische context van de felle schoolstrijd
Net als in Nederland kunnen de ouders
die wij hier in Vlaanderen hebben gehad.”
de leerplicht en de diploma-eisen. Het openbaar onderwijs in
die door de gemeenten of de provincies worden gefinancierd. GO! is met een marktaandeel van ongeveer 15 procent binnen het
aangeven of zij willen dat hun kind les krijgt over bepaalde stromingen, die overigens
Uitgebreide informatie over GO! staat op
officiële onderwijs de grootste.
wel officieel door de overheid moeten zijn
de website www.g-o.be. Het theoretische
De vrije rooms-katholieke scholen
erkend. Binnen het christendom zijn dat
kader van het actief pluralisme zoals
het rooms-katholicisme, het protestan-
Ludo Abicht dat schetst, staat in het boek
tisme, de Anglicaanse en de orthodoxe
‘Diversiteit, een troef voor het onderwijs’
stroming. Daarnaast kan in de lessen de
dat in 2005 is uitgegeven door Politeia in
islam, het jodendom en het humanisme
Brussel (ISBN 90 571 8012 X).
zijn van oudsher met een marktaandeel van ongeveer 75 procent veruit de grootste in Vlaanderen.
10
Kort nieuws Archieffoto’s: Harry Tielman
Groninge obs heeft Leraar van het Jaar
Directeuren positief over g/hvo
Drie denominaties onder één dak
Rogier Hilbrandie van openbare basisschool Kromme Akkers in Garnwerd is Leraar van het Jaar 2007. De school in het Noord-Groningse terpdorp valt onder het bestuur L&E, dat lid is van VOS/ABB.
De meeste directeuren van openbare basisscholen zijn positief over levensbeschouwelijk vormingsonderwijs. Slechts een minderheid vindt dat dit soort onderwijs niet thuishoort op een openbare school. Dit blijkt uit een enquête van bureau Research voor Beleid in opdracht van het ministerie van OCW.
De DE Brede School in Amsterdam-Zuidoost is het eerste schoolgebouw in Nederland waarin een openbare, een islamitische en een levensbeschouwelijke basisschool onder één dak zitten. Prinses Laurentien verrichtte in juli de officiële opening.
De jury vond vooral dat Hilbrandie veel persoonlijke aandacht heeft voor leerlingen en dat hij goed zicht heeft op
De DE Brede School is genoemd naar
hun leefwereld. ‘Verder vraagt Rogier om
De enquête ‘Godsdienst- en humanis-
de D/E-buurt in de Bijlmer. De openbare
advies waar nodig en accepteert hij dat
tisch vormingsonderwijs: onderzoek
basisschool De Bijlmerhorst, die via
moeilijke zaken niet altijd alleen op te
naar huidig gebruik en verwachte vraag’
de Amsterdamse Bestuurscommissie
lossen zijn’, aldus de jury. De winnaars
richtte zich op de openbare basisscholen.
Openbaar Onderwijs Sirius bij VOS/ABB
in de categorieën primair, voortgezet en
Behalve dat er werd gekeken naar de
is aangesloten, zit er onder één dak met
middelbaar beroepsonderwijs werden
huidige en verwachte vraag naar g/hvo,
de islamitische basisschool As-Soefah
tijdens de Nationale Onderwijsweek be-
werd directeuren ook gevraagd wat hun
en de levensbeschouwelijke basisschool
kendgemaakt. In de categorie voortgezet
mening is over levenbeschouwelijk vor-
De Polsstok. In het gebouw heeft elke
onderwijs is Mary van Meurs Leraar
mingsonderwijs. Het blijkt dat zij hier over
school een eigen vleugel, terwijl in het
van het Jaar 2007 geworden. Zij geeft
het algemeen positief over zijn. Er is wel
midden van het pand een gemeenschap-
Nederlands aan de Interconfessionele
een verschil in respons tussen directeuren
pelijke ruimte zit. In het nieuwe brede-
Scholengemeenschap Westland in Poel-
van scholen die één of meer vormen van
schoolgebouw zijn ook voorzieningen
dijk. Matthijs van Mansveld van het ROC
g/hvo geven en directeuren bij wie dat op
voor buitenschoolse opvang en vroeg-
Midden-Nederland in Utrecht won in de
school niet gebeurt. Maar ook bij deze
en voorschoolse educatie gevestigd. Het
categorie beroepsonderwijs.
laatste groep vindt slechts een minder-
concept van de nieuwe brede school
heid van 22,8 procent dat g/hvo niet
wordt onder meer door het stadsdeelbe-
thuishoort op de openbare basisschool.
stuur van Amsterdam-Zuidoost gezien
De onderzoeksresultaten zijn na te lezen
als ideale manier om via het onderwijs de
op www.ecoo.nl.
integratie te bevorderen.
11
Veelgestelde vragen Vraag 1 Is er al duidelijkheid over de eventuele
heeft te maken met mogelijke commerciële
laten weten dat een en ander samenhangt
verlenging van de bruidsschatregeling, die
activiteiten die het voortbestaan van het
met een vooruitzicht voor deze leraren op
op 1 januari 2009 afloopt?
openbaar onderwijs zouden kunnen bedrei-
een onderwijsconforme vergoeding. ECOO
gen. De regeling van tussen- en buiten-
ondersteunt het initiatief tot structurele
Antwoord
schoolse opvang valt daar echter niet onder.
bekostiging van godsdienst- en levensbe-
De inspanningen van VOS/ABB om de
De wetgever heeft ieder bevoegd gezag in
schouwelijk vormingsonderwijs.
bruidsschatregeling met twee jaar te verlen-
het primair onderwijs -dus ook het bestuur
gen, hebben tot een eerste positief resultaat
van de genoemde stichting- opgedragen
Vraag 4
geleid. Beide staatssecretarissen van OCW
voor tussen- en buitenschoolse opvang te
Bij welke organisatie kan ik terecht als
hebben opdracht gegeven tot een wetsvoor-
zorgen. Het zelf regelen van die opvang valt
ouders vragen om islamitisch godsdienst-
stel om verlenging met twee jaar mogelijk te
dus onder de onderwijstaak.
onderwijs?
het wetsvoorstel heeft gebogen, bepaalt de
Vraag 3
Antwoord
ministerraad of het voorstel naar de Tweede
Is de Wet beroepen in het onderwijs (Wet
De Stichting Platform Islamitische Organi-
Kamer gaat. Naar verwachting zal het dan
BIO) al in werking getreden voor leraren
saties Rijnmond (SPIOR) verzorgt al vele
februari zijn. Het parlement zou dan vóór
godsdienst- en levensbeschouwelijk vor-
jaren het islamitisch godsdienstonderwijs op
eind 2008 het voorstel in een wet moeten
mingsonderwijs?
de openbare scholen in Rotterdam. SPIOR
maken. Nadat de Raad van State zich over
omzetten.
zet zich in voor kwalitatief goed islamitisch Antwoord
godsdienstonderwijs en participeert daarom
Vraag 2
Nee, maar minister Ronald Plasterk van
in het kader van de uitwerking van de Wet
Moet een stichting openbaar onderwijs de
OCW heeft de Tweede Kamer laten weten
beroepen in het onderwijs (Wet BIO) ook in
regeling van de tussen- en buitenschool-
dat hij verwacht nog dit jaar de uitzonde-
het initiatief om duurzaam godsdienstonder-
se opvang aan de gemeente overlaten?
ringspositie voor leraren godsdienst- en
wijs en levensbeschouwelijk vormingson-
levensbeschouwelijk vormingsonderwijs te
derwijs op openbare scholen vorm te geven.
Antwoord
kunnen schrappen. Dan moet wel eerst het
Sinds enkele jaren verzorgt SPIOR ook
Nee. De wet bepaalt dat het statutaire doel
overleg met alle relevante organisaties zijn
islamitisch godsdienstonderwijs op enkele
van een stichting openbaar onderwijs uitslui-
afgerond. De samenwerkende organisaties
scholen buiten Rotterdam. Voor vragen kunt
tend het geven van openbaar onderwijs is
die zich sterk maken voor professionalisering
u terecht bij SPIOR-directeur Ibrahim Spal-
(artikel 48, vierde lid WPO). Deze beperking
van deze leraren, hebben de minister
burg: 010–4666989,
[email protected].
12
Colofon Special Kernthema Expertisecentrum Openbaar Onderwijs (ECOO) nr. 2 | november 2007
Uitgave: VOS/ABB © Communicatie & Marketing Postbus 162 3440 AD Woerden Tel. 0348 – 405 200 www.vosabb.nl
Redactie en eindredactie: Martin van den Bogaerdt
Bijdragen: Klaas te Bos Maurits Huigsloot
Opmaak: Vormgeving Onbekend, Almere
Fotografie: Peter Arno Broer GO! Leerplein055 Gerhard van Roon Harry Tielman
Omslagfoto: Leerplein055
Druk: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel
Webistes die voor openbare scholen interessant kunnen zijn: www.ecoo.nl Expertisecentrum Openbaar Onderwijs van VOS/ABB: heeft tot doel het openbaar onderwijs stevig op de kaart te zetten door de identiteit ervan voor het voetlicht te brengen en het imago van de openbare scholen voor primair en voortgezet onderwijs te versterken. www.voo.nl Vereniging voor Openbaar Onderwijs: landelijke belangorganisatie die zich op ouders richt. avmo.aob.nl Algemene Vereniging voor Medewerkers in het Onderwijs: landelijke belangenvereniging voor het openbaar onderwijs binnen de Algemene Onderwijsbond (AOb). www.cboo.nl Contactcentrum Bevordering Openbaar Onderwijs: landelijk overlegorgaan voor organisaties die zich inzetten voor (deel)belangen van het openbaar onderwijs. www.actiefpluriform.nl Website voor pabo-studenten die zich willen oriënteren op het openbaar onderwijs. www.ikoslandelijk.nl InterKerkelijk Overleg in Schoolzaken: wil interkerkelijk en oecumenisch-christelijk vormingsonderwijs op openbare scholen bevorderen. www.hvo.nl: Humanistisch centrum voor onderwijs en opvoeding: richt zich niet alleen op scholen, maar ook op opvoeders/instanties die praktisch of theoretisch advies willen. www.spior.nl: Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond: koepelorganisatie voor Rotterdam en omstreken die leerkrachten levert voor islamitisch godsdienstonderwijs op openbare scholen.
