Expeditie Jong Centraal. Samenwerkingsovereenkomst. Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort

Expedi

l a a r t n e C g n o J e i t

Samenwerkingsovereenkomst Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort

Laat u inspireren

Met trots bieden wij u ter inspiratie aan: Expeditie Jong Centraal. Ofwel: het proces van de totstandkoming van onze samenwerkingsafspraken. Afspraken waarin wij als partners van Jong Centraal, het Centrum voor Jeugd en Gezin in Amersfoort, ons commitment verwoorden. Samen tot bindende afspraken komen, is een heel proces. Zelfs meer dan dat. Eén van de partners verwoordde het als volgt: ‘dit wordt geen verzorgde busreis, maar een expeditie. Het blijft zoeken naar de juiste weg’. En dat klopt! In deze brochure leest u meer over de totstandkoming en context van onze samenwerkingsafspraken. Ook laten wij u zien op welke manier wij de afspraken willen hanteren en last but not least, in welke mate onze afspraken een inspiratiebron kunnen zijn voor u. Met een waarschuwing vooraf: ‘copy en paste’ van deze afspraken is niet mogelijk. Ze zijn namelijk het resultaat van een proces en daarom uniek, op maat gesneden. Dus: handle with care en laat u vooral inspireren. Rogér Caubo voorzitter netwerk Jong Centraal, Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort directeur SOVEE Namens alle partners van Jong Centraal: Beweging 3.0 ■ Bureau Jeugdzorg Utrecht ■ Eduniek ■ GGD Midden Nederland ■ MEE Utrecht, Gooi en Vecht ■ NIS ■ PC Eemland ■ RIAGG Amersfoort & Omstreken ■ REC4 ’t Gooi, Utrecht, West Veluwe ■ SOVEE ■ Stichting Welzijn Amersfoort ■ SWV-VO Eemland.

Wilt u onze samenwerkingsovereenkomst in zijn geheel bekijken? Ga dan naar www.jongcentraal.nl en klik op de knop ‘Over Jong Centraal/partners en samenwerking’. Hier kunt u de overeenkomst downloaden.

2

Expeditie Jong Centraal – Samenwerkingsovereenkomst Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort

Stap 1 In gesprek over ambities Het proces in een notendop In 2007 constateerden wij als partners van Jong Centraal dat de samenwerking om verschillende redenen niet zo optimaal verliep als we wilden. Een doorlichting, in opdracht van de gemeente Amersfoort, bevestigde dit gevoel. Over de gefor muleerde verbetersuggesties gingen we serieus met elkaar in gesprek. Samen met Wilfrid Opheij van Twynstra Gudde, expert op het gebied van samen werking en netwerkorganisaties, organiseerden we op 23 mei 2008 een werkconferentie. Het lukte ons om echt met elkaar in gesprek te komen over ambities. Een eenvoudig, maar zeer betekenisvol schema, gebaseerd op ‘de logica van het netwerk’, stond centraal in deze werkconferentie. Elke partner vulde het schema in. Hieronder een bescheiden greep uit de antwoorden.

1 Beeld bij de ambitie van de samenwerking Voorwaarde voor een goede samenwerking is dat de partners op één lijn zitten qua ambitie. ‘Geef aan wat jouw beeld is van de ambitie van de samenwerking.’ SWA ‘We maken echt een verschil ten gunste van het kind door goede, effectieve samenwerking.’ SOVEE ‘Sluitende aanpak, voor ieder kind passend aanbod, één kind, één plan.’

2 Wat willen wij dat de samenwerking voor ons oplevert (inhoudelijk)? Samenwerken prima, maar dat moet ons ook iets opleveren. Je levert toch een stuk van je autonomie in, je doet het niet (alleen) uit idealisme. ‘Geef aan wat de samenwerking voor jou moet opleveren.’ RIAGG ‘Goede inhoudelijke zorgketen, zonder barrières.’ NIS ‘Betere signalering op scholen.’

3 Wat willen wij dat de samenwerking voor ons oplevert (bijdrage aan onze rol)? Samenwerking gaat ook uit van respect van de partners voor de essentie en kernwaarden van ieder van de partners. ‘Geef aan wat de rol is die voor jouw organisatie essentieel is.’

Beweging 3.0 ‘Helderheid over onze rol en die van andere samenwerkingspartners.’ GGD Midden Nederland ‘Signaleerder lichamelijke, psychosociale gezondheid van kinderen en hun ouders.’

4 Wat willen wij erin stoppen? De ‘logica van het netwerk’ gaat er vanuit dat ieder van de partners iets ‘in de samenwerking’ wil stoppen en er iets ‘uit wil halen’. De som daarvan definieert mede de samenwerking. ‘Geef aan wat jij allemaal in de samenwerking wil stoppen.’ REC4-4 ‘Bestaand Multidisciplinair Team: zorgplatform.’ Eduniek ‘Expertise en kennis.’

5 Wat willen wij eruit halen? Ook hier gaat de ‘logica van het netwerk’ er vanuit dat ieder van de partners iets ‘in de samenwerking’ wil stoppen en er iets ‘uit wil halen’. ‘Geef aan wat jij allemaal uit de samenwerking wil halen?’ MEE ‘Verbeteren van de dienstverlening aan onze cliënten.’ SWV-VO Eemland ‘Netwerk’


3

Stap 2 Gezamenlijk startdocument voor de netwerkorganisatie Onze ambities verwoord De werkconferentie van 23 mei 2008 gaf ons de energie en de ambitie om weer samen aan de slag te gaan. Het was prettig om af en toe een beroep te kunnen doen op de kennis en ervaring van Wilfrid Opheij van Twynstra Gudde, maar we bleven steeds zelf op de bok zitten. Het resulteerde uiteindelijk op 8 juli 2008 in een document waarin wij onze gezamenlijke ambitie formuleerden: Jong Centraal, startdocument voor de netwerkorganisatie.

4

Met dit startdocument als basis gingen we verder met het stap voor stap vormgeven van Jong Centraal. Toen er op hoofdlijnen overeenstemming was, vonden we het tijd om dat in goede afspraken vast te leggen. Mr. Lydia Jansen kwam in beeld. Zij heeft met alle partners gesproken en de afspraken verwoord en vastgelegd. Tussen de partners én met de gemeente bleek er wel nog een aantal verschillen van inzicht. Die zijn uitgesproken en opgelost. Daarmee waren de afspraken geformaliseerd.


‘Ik zag echte bereidheid om de zorg voor jeugdigen en hun opvoeders te verbeteren door de handen ineen te slaan.’ Mr. Lydia Jansen, juridisch adviseur en opleider in (jeugd)zorg en welzijn

Mr. Lydia Jansen, jurist met verstand van zaken en ervaring in het werkveld. Zij verwoordde alle afspraken en legde deze vast in Jong Centraal, gezamenlijk startdocument voor de netwerkorganisatie. In januari 2008 stapte ze op de fiets en ging alle partners af voor een gesprek.

‘Op basis van de gesprekken met de partners zou ik de afspraken in een overeenkomst vastleggen’, legt Lydia uit. ’Er lag wel al een aantal stukken waarin de partners hun intentie hadden uitgesproken om intensief samen te werken. Maar in deze stukken werden nog geen concrete werkafspraken gemaakt. Eerlijk gezegd startte ik met het gezonde wantrouwen van een jurist. Ik vond de eerdere intentieverklaringen nogal vaag. Verhulden die teksten dat concretere afspraken niet mogelijk waren? Of waren er echt goede bedoelingen

en moesten die alleen nog verder worden ingevuld? Tot mijn vreugde bleek het laatste het geval. De partners borrelden van de ideeën om nauwer samen te gaan werken en bleken ook bereid om daarvoor eigen werkprocessen tegen het licht te houden en zo nodig aan te passen! Hoe meer partners ik sprak, hoe meer ik zag dat er echte bereidheid was om de zorg voor jeugdigen en hun opvoeders te verbeteren door de handen ineen te slaan. Zo werd het opstellen van de samenwerkingsafspraken een leuke en inspirerende klus

die heeft geleid tot verregaande samenwerkingsafspraken, bijvoorbeeld over het gebruikmaken van elkaars intakegegevens, over diagnoses die niet ‘opnieuw’ worden gesteld, over een zorgvuldige manier van doorverwijzen en over een helder escalatiemodel als de hulp stagneert. Ik ben er trots op dat ik mee mocht werken aan het opstellen van deze afspraken. En ik heb er alle vertrouwen in dat ze echt iets gaan betekenen voor ouders en kinderen die een beroep doen op de hulp van de partners van Jong Centraal.’


5

Stap 3 De positionering van Jong Centraal Regie op afstand met netwerkoplossing Een ander punt is de context en daarmee ook de positionering van het CJG. Zoals u wellicht weet, mag iedere gemeente, binnen de randvoorwaarden van het ministerie voor Jeugd en Gezin, zelf haar keuze maken voor de invulling van het CJG. Rolinvulling gemeente De gemeente kan bijvoorbeeld zelf het voortouw nemen, een projectleider aanstellen en de touwtjes in handen nemen. Een andere opstelling is dat de gemeente de spelers in de regio uitnodigt om het samen op te lossen en regie op afstand voert. Eventueel kan de gemeente een partner uitnodigen om de regie te nemen. Aard van de oplossing Dan is er nog de aard van de oplossing. Het CJG kan worden georganiseerd als netwerk: spelers zijn in essentie gelijkwaardig en alle partners moeten bereid zijn een deel van hun autonomie in te leveren, in het vertrouwen dat ze er meer voor terugkrijgen. Niemand is de baas, vertrouwen speelt een belangrijke rol en je

moet het samen regelen. Een andere oplossing is die van de hiërarchie. Eén speler, ofwel de gemeente zelf, ofwel één van de instellingen in de gemeente, wordt aangewezen als de trekker. Daar worden mensen en/of middelen geconcentreerd en door middel van eigen capaciteit of duidelijke klant-leverancierrelaties afspraken gemaakt. In Amersfoort wilde de gemeente een regievoering op afstand en in samenspraak met de 12 partners van het CJG is gekozen voor een netwerkoplossing. In onderstaand schema ziet u dit terug. Aan zo’n oplossing kleeft natuurlijk een aantal risico’s. Populair gezegd kun je in een situatie terecht komen waar de traagste het tempo bepaalt en de meest kleurloze de kleur. Dat wilden de partners niet. Daarom werden er afspraken gemaakt om dit te voorkomen. De samenwerkingsafspraken moeten ook in die context worden gelezen. Als je een andere positionering kiest, dan zul je andere afspraken moeten maken.

Netwerk AARD VAN DE OPLOSSING

Hiërarchie

6

Jong Centraal, CJG Amersfoort

Gemeente zit er kort op

Gemeente voert regie op afstand

Rolinvulling van gemeente


Stap 4 Waar gaat het om? De essentie van onze afspraken Waar gaat het nu om in de samenwerkings afspraken? Wat is de essentie? Hieronder vindt u in hoofdlijnen de inhoud van de overeenkomst. Signaleren van en effectief inspelen op vragen, problemen en risico’s In artikel 2 hebben wij afspraken verwoord over de attentheid van alle partners in hun contacten met cliënten met betrekking tot opgroei- en opvoedvragen en -problemen, signalen dat jeugdigen het risico lopen in hun ontwikkeling te worden belemmerd en signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld. Signaleert een partner vragen, problemen of risico’s? Dan draagt hij er zorg voor dat de cliënt passende zorg krijgt. Als het nodig is, dan verwijst de partner de cliënt naar een andere instelling. Daarnaast maakt de partner gebruik van de verwijsindex @risk. Is er sprake van kindermishandeling of huiselijk geweld, dan doet hij een melding bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Gezamenlijke aanpak, regievoering en zorgcoördinatie Zijn er meerdere partners die zorg bieden aan een cliënt? In artikel 3 staan duidelijke afspraken over de gezamenlijke aanpak, afstemming, regievoering en zorgcoördinatie. Stagneert bijvoorbeeld het opstellen van een gezamenlijke aanpak, omdat de partners het niet eens zijn, dan vraagt de zorgcoördinator advies aan het Multidisciplinair Team. Het escalatiemodel wordt ingezet als de partners niet goed samenwerken. Uitvoering van de zorgcoördinatie In artikel 4 staat de rol omschreven van de zorgcoördinator. Deze persoon komt om de hoek kijken zodra er door meerdere partners zorg wordt geboden. De zorgcoördinator volgt onder andere de geboden zorg en de effecten daarvan. De partners die onderdelen uitvoeren van de gezamenlijke aanpak, informeren de zorgcoördinator over het proces van de zorgverlening. Als de zorgverlening stagneert, dan is hier ook een rol weggelegd voor de zorgcoördinator. Doorgeleiden van een cliënt Als een partner vaststelt dat hij een cliënt geen passende zorg kan bieden, dan geleidt hij de cliënt door


7

naar een partner of andere instelling. In artikel 5 staat omschreven op welke manier een partner dit doet om ervoor te zorgen dat de overdracht goed verloopt. Mocht het doorgeleiden in verband met wachttijden niet lukken, dan is de partner verantwoordelijk voor het bieden van overbruggende zorg. Vastleggen van (persoons)gegevens en ter beschikking stellen aan andere partners In artikel 6 staat vastgelegd dat iedere partner zorgdraagt voor het vastleggen van de noodzakelijke (persoons)gegevens van de cliënt op een zorgvuldige manier. Daarnaast legt hij ook andere belangrijke gegevens vast over bijvoorbeeld de doorverwijzing van een cliënt en de melding in @risk. Bij doorverwijzing zorgt de partner ervoor dat de andere partner alle cliëntgegevens krijgt. Verder verwoordt dit artikel gedetailleerde afspraken over de zorgvuldige informatieuitwisseling tussen de partners. Bereikbaarheid Iedere partner draagt er zorg voor dat hij op uitvoerend niveau en op managementniveau goed bereikbaar is voor de andere partners. Bijvoorbeeld voor het voeren van overleg over de zorg van de cliënt. Eigen verantwoordelijkheid van iedere partner Ondanks de intensieve samenwerking tussen de partners, blijft iedere partner zelf verantwoordelijk voor bijvoorbeeld de kwaliteit van zorg, het volgen van de resultaten hiervan en het doorgeleiden van een cliënt naar een partner of andere instelling. In artikel 8 staan alle verantwoordelijkheden op een rij.

Escalatiemodel voor stagnerende zorg aan een cliënt Stagneert de zorg aan de cliënt door bijvoorbeeld een slechte samenwerking tussen partners of het niet nakomen van de afspraken tussen de partners? Dan kan het escalatiemodel worden ingezet. In artikel 9 kunt u lezen welke stappen de zorgcoördinator moet nemen in geval van stagnatie. Overleg over structurele stagnaties in de samen werking tussen de partners Als een partner meent dat een andere partner structureel tekortschiet in het bieden van zorg aan cliënten, of in het nakomen van de samenwerkingsafspraken, neemt de partner zo spoedig mogelijk contact op met de andere partner om de onvrede te bespreken. De partners bekijken in het partneroverleg welke maatregelen ze moeten nemen. De partners hebben overleg met elkaar of vragen om bemiddeling door de secretaris. De positie van de cliënt De partners spannen zich in, de cliënt vanaf 12 jaar, en of zijn wettelijk vertegenwoordiger als de cliënt nog geen 16 jaar is, vroegtijdig te betrekken bij het ontwikkelen van een gezamenlijke aanpak van zijn problematiek. En zoveel mogelijk in te spelen op zijn wensen en behoeften. In artikel 11 staat precies verwoord hoe de partners dit samen aanpakken, zoals bijvoorbeeld toestemming vragen aan de cliënt voor de aanpak en het op tijd verstrekken van informatie aan de cliënt.

De do’s van een samenwerkingsovereenkomst Pas op voor spraakverwarring, zorg voor eenheid in taalgebruik. ■ Spreek duidelijk verwachtingen naar elkaar uit en vraag door. ■ Denk vooral in wederzijdse belangen en niet alleen in standpunten. ■ Houd draagvlak en daadkracht in balans. ■ Ga aan de slag en verdeel het werk zo veel mogelijk. Zo is iedereen betrokken en blijft het niet bij praten. ■ Maak in een vroeg stadium afspraken over zeggenschap. ■ Combineer de ontwerp- en ontwikkelaanpak slim. ■ Organiseer het leiderschap; in een netwerk moet er sprake zijn van ‘gegund leiderschap’. ■ Werk aan vertrouwen door kleine stappen te zetten en goed te blijven afstemmen. ■

8


De meerwaarde van Jong Centraal in de praktijk Een casus

Tess, een stil en teruggetrokken meisje Tess is 8 jaar, heeft een broertje van zes en haar ouders liggen in scheiding. Tess is in de klas stiller geworden en minder vrolijk. Ze kan zich moeilijk concentreren waardoor haar prestaties achteruit gaan. De leerkracht merkt dit op en nodigt de ouders van Tess uit voor een gesprek. Moeder komt alleen. Ze deelt de zorgen van de juf. Thuis gaat het ook niet zo lekker met Tess en moeder heeft het zwaar met de scheiding. Vader woont nog in hetzelfde huis, dat zorgt voor veel spanningen. De leerkracht overlegt met de intern begeleider. Ze vinden dat Tess hulp nodig heeft en dat ook moeder wat ondersteuning kan gebruiken.

Hulpverlening heden Tess wordt opgeroepen bij de jeugdverpleegkundige. Ze geeft een signaal af in de verwijsindex @risk. Er komt een match met de buitenschoolse opvang (BSO). Ook daar zien ze het veranderde gedrag van Tess. Ook hebben de leidsters regelmatig de indruk dat vader onder invloed is. School, BSO en jeugdgezondheidszorg overleggen wat de beste hulp zou zijn. De intern begeleider kijkt in de sociale kaart of er specifieke hulp is bij echtscheidingsproblematiek voor Tess. Die blijkt er niet te zijn. Maar op verwijzing kan ze wel naar een psycholoog bij het RIAGG. Voor moeder wordt in eerste instantie schoolmaatschappelijk werk ingezet. De schoolmaatschappelijk werker gaat bij de ouders langs en het lukt hem ook de vader erbij te betrekken. De ouders hebben veel moeite om over de kinderen te communiceren. De schoolmaatschappelijk werker stelt mediation voor, helaas is dat duur. Ze probeert door te vragen op een eventuele verslaving van vader, maar hij houdt de boot af.

Kenmerken heden Veranderende houding: meer gericht op samenwerking en afstemming; elkaar beter leren kennen (competenties, aanbod); van aanbod naar vraaggericht werken; outreachend en ambulant werken; verbinding met het onderwijs; inzet multidisciplinair team, inzet @risk; vangnetfunctie Jong Centraal.

Toekomst De jeugdverpleegkundige wordt zorgcoördinator. Zij vraagt aan de frontoffice van Jong Centraal op welke scholen gespreksgroepen worden gehouden voor kinderen die te maken hebben met echtscheidingsproblematiek. Als de situatie zorgelijk is, kan een indicatie worden afgegeven voor mediation en hebben de ouders geen kosten. De zorgcoördinator regelt de indicatie via Bureau Jeugdzorg. De schoolmaatschappelijk werker geeft vader het nummer van de verslavingszorg. Ze geeft een signaal aan de verslavingszorg dat ze het graag hoort als vader contact

heeft opgenomen. Op verzoek van de ouders wordt de schoolmaatschappelijk werker zorgcoördinator. De begeleider van de kindergroep echtscheidingsproblematiek, de mediator en schoolmaatschappelijk werker komen bij elkaar om voor één gezin, één plan op te stellen. Daarin wordt vastgelegd wat er aan hand is, wat het doel van de hulp is en wie wat doet. Jeugdgezondheidszorg, de basisschool en de BSO worden op de hoogte gehouden. Vader heeft zich gemeld bij de verslavingszorg. Elke hulpverlener levert zijn deel in één gezin, één plan. Kenmerken toekomst Gezin centraal: van kind naar gezin; inspelen op kracht gezin; van keten naar cirkel; geen dubbele intake; zorgcoördinatie; informatieuitwisseling, warme overdracht; gebruik escalatie model; verbinding met onderwijs, elektronisch kinddossier, Bureau Jeugdzorg; aanbod aanpassen; vroegsignalering en preventie in de wijk.


9

De samenwerkingsafspraken hebben tot doel om jeugdigen die in de gemeente Amersfoort wonen – en zo mogelijk ook jeugdigen die niet in deze gemeente wonen maar daar wel naar school gaan – en hun opvoeders, goede, toegankelijke, effectieve en sluitende zorg te bieden.

10


Stap 5 De artikelen van de samenwerkingsovereekkomst Een tipje van de sluier

Om u een idee te geven van de opzet van een samenwerkingsovereenkomst, geven wij u hier alvast de hoofdstukken en artikelen zoals wij die hebben verwoord. De volledige samenwerkingsovereenkomst kunt u downloaden via www.jongcentraal.nl onder de knop ‘meer over jong centraal / partners en samenwerking’.

Artikel 1

I

Algemene bepalingen over de samenwerking tussen de partners

Artikel 2 Artikel 3 Artikel 4 Artikel 5 Artikel 6 Artikel 7 Artikel 8 Artikel 9 Artikel 10 Artikel 11

Begripsbepalingen

Signaleren van en effectief inspelen op vragen, problemen en risico’s Gezamenlijke aanpak, regievoering en zorgcoördinatie Uitvoering van de zorgcoördinatie Doorgeleiden van een cliënt Vastleggen van (persoons)gegevens en ter beschikking stellen aan andere partners Bereikbaarheid Eigen verantwoordelijkheid van iedere partner Escalatiemodel voor stagnerende zorg aan een cliënt Overleg over structurele stagnaties in de samenwerking tussen de partners De positie van de cliënt

II Werkorganisatie Jong Centraal: De taken die de partners gezamenlijk uitvoeren III Verbinding met het Bureau Jeugdzorg, het onderwijs en het veiligheidshuis IV Taken en verantwoordelijkheden van het partneroverleg, het kernoverleg, de secretaris en de CJG-coördinator V Toezicht op de samenwerking en op de resultaten daarvan VI Overige bepalingen

‘De samenwerkingsafspraken gaan bijvoorbeeld over het gebruikmaken van elkaars intakegegevens, over diagnoses die niet “opnieuw” worden gesteld, over een zorgvuldige manier van doorverwijzen en over een helder escalatiemodel als de hulp stagneert.’


11

Optimale aandacht voor de jeugd De afspraken helpen, de mensen moeten het doen Wij hebben de overtuiging dat de door ons gekozen oplossing voor samenwerking in onze gemeente voor de jeugd tot goede, toe gankelijke, effectieve en sluitende zorg leidt. Tegelijkertijd komt het tegemoet aan de gerechtvaardigde belangen van de betrokkenen. We hebben nog niet alle vraagstukken opgelost, maar we hebben er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken. De afspraken zullen daarbij helpen, maar de mensen moeten het doen. We gaan er vanuit dat we het escalatiemodel niet of nauwelijks uit de kast hoeven te halen. Maar als het erop aankomt, hebben we met elkaar de goede afspraken gemaakt. Wij gunnen ieder CJG in Nederland een vergelijkbare en inspirerende expeditie toe! Namens alle partners van Jong Centraal: Beweging 3.0 ■ Bureau Jeugdzorg Utrecht ■ Eduniek ■ GGD Midden Nederland ■ MEE Utrecht, Gooi en Vecht ■ NIS ■ PC Eemland ■ RIAGG Amersfoort & Omstreken ■ REC4 ’t Gooi, Utrecht, West Veluwe ■ SOVEE ■ Stichting Welzijn Amersfoort ■ SWV-VO Eemland.

Colofon

Bezoekadres Heiligenbergerweg 36 3816 AK Amersfoort T 033 47 94 000 E [email protected] I www.jongcentraal.nl

Expeditie Jong Centraal is een gezamenlijke uitgave van de partners van Jong Centraal, Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort

Redactie Rogér Caubo, Lydia Janssen, Wilfrid Opheij Eindredactie en coördinatie Convinza! Tekst & Communicatie, Amersfoort Ontwerp en opmaak CARTA, Utrecht

Druk ZuidamUithof, Utrecht Fotografie Alief Fotografie, Arie Cijfer, Bert de Jong oktober 2009

Expeditie Jong Centraal. Samenwerkingsovereenkomst. Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort

Recommend Documents