EXCLUSIEF VOOR LERAREN EN HUN GEZIN
Verken de Groote Oorlog voor je klas 36 GRATIS ACTIVITEITEN ROND WO I
Deze brochure bundelt 36 inspirerende activiteiten rond de Eerste Wereldoorlog. Verken ze eerst met je gezin en straks met je klas.
21 jaar, 19 jaar, 17 jaar zelfs. Ik sta op een van de oorlogskerkhoven rond Ieper. Het is aangrijpend hoe klein het verschil is tussen de geboorte- en sterfdata op de grafzerken. De emotie wordt nog groter als ik de afscheidswoorden lees die rouwende ouders op de graven hebben achtergelaten. In steen gebeitelde woorden van dank aan hun gesneuvelde zoon, omdat hij zijn vaderland heeft gediend. Their name liveth for evermore. Rust in vrede, dicht bij God. Een stukje geschiedenis dat je pas leert kennen door het te beleven.
PRAKTISCHE INFO •
Voor elke activiteit in deze brochure moet je je inschrijven via www.lerarenkaart.be/ wereldoorlog1
•
De activiteiten vinden telkens op één of twee dagen plaats. Ze zijn per provincie geordend.
•
Onder elke activiteit staat welke leraren eraan kunnen deelnemen.
•
Op www.lerarenkaart.be/ wereldoorlog1 vind je extra informatie over elke activiteit. Je leest er bijvoorbeeld of
ONTDEK WO I IN ANTWERPEN ...................................4 BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST ............................................6 LIMBURG ..........................................9 OOST-VLAANDEREN ....................10
je partner en kinderen ook gratis toegang of een korting krijgen, waar en wanneer de activiteit start, eventuele extra programma-informatie van de aanbieder en praktische richtlijnen. Lees deze info zeker voor je je inschrijft. •
Als je je hebt ingeschreven voor een activiteit, krijg je via e-mail een toegangsbewijs toegestuurd. Dat geef je ter plaatse af aan de organisator.
Ook in de 36 activiteiten die je volgende maand met je gezin kan verkennen, staat deze beleving centraal. Deze exclusieve selectie uit het Groote Aanbod van de lerarenkaart helpt je om het in de klas over geschiedenis en veel meer te hebben. Zo lees je hoe de media over die eerste oorlogsweken berichtten, proef je wat de bevolking toen at of stap je door Kortrijk in het spoor van spionnen. Het is een selectie om te beleven, te proeven en te voelen. Zowel in het museum, als via de tablet of je smartphone. In ieder geval krijg je genoeg inspiratie om jezelf en je leerlingen op sleeptouw te nemen en je te laten raken door een tijdperk waarin ouders hun zonen nog bedankten omdat ze gesneuveld zijn.
EXTRA ELF TIPS OM EEN HERINNERINGS- PLAATS TE BEZOEKEN.................. 12 INSPIRATIE EN LESMATERIAAL OVER WO I.......................................14 OVERNACHT MET 50% KORTING IN DE JEUGDHERBERG................. 15
Pieter Lesaffer Hoofdredacteur Klasse
VLAAMS-BRABANT ........................ 11 WEST-VLAANDEREN ....................16 ©© milo-profi photography
2
3
ANTWERPEN ©© An official photographer working for the Australian Imperial Force, Captain Herbert F Baldwin © Imperial War Museums (E(AUS) 222)
RONDLEIDING
FOTOGRAFIE IN DE VUURLINIE De Groote Oorlog is het eerste grootschalige conflict dat met foto’s en films is vastgelegd. De jonge media blijken ongekende krachten te bezitten: als alziend oog, als herinnering, maar ook als wapen. De tentoonstelling 'Shooting Range' belicht hoe dat gebeurde. Combineer een rondleiding door prille oorlogsfotografie met een stukje taart en koffie in het museumcafé. Download de iOS- of Androidapp Shooting Range voor een interactieve ervaring voor en tijdens je bezoek. Wanneer? zaterdag 11 oktober Waar? FotoMuseum, Antwerpen Voor? leraren secundair en hoger onderwijs
WORKSHOP & RONDLEIDING TUINIEREN TIJDENS DE GROOTE OORLOG Vergeten groenten zijn nu 'in'. Maar in 1914 waren ze alledaags, ja zelfs onmisbaar. Een rondleiding door de oorlogstuin toont je die groenten en doet je stilstaan bij voedselschaarste. Daarnaast bereid je in een verkorte kookworkshop een oorlogsgerecht. Wanneer? woensdag 15 oktober Waar? ’t Grom, Sint-Katelijne-Waver Voor? leraren lager en secundair onderwijs
4
©© Wouter Gheyle
WANDELING & TENTOONSTELLING NIEUW LOOPGRAVENPAD 4,8 km Duitse loopgraven met tientallen deels heringerichte bunkers zijn vanaf oktober toegankelijk. Tijdens een geleide wandeling door het loopgravenpad ontdek je educatief materiaal voor de derde graad secundair onderwijs rond oorlog, bos en natuur. Een tentoonstelling met muzikale omlijsting in het oude gemeentehuis toont je de menselijke kant van WO I. Wanneer? zaterdag 18 oktober Wie? Bos+ Waar? Kapellen Voor? leraren secundair onderwijs
©© Noortje Palmers
RONDLEIDING
BELGISCHE EMIGRANTEN IN AMERIKA TIJDENS WO I In het begin van de twintigste eeuw bereikte de Belgische emigratie naar Amerika haar hoogtepunt. Maar toen het Duitse leger België in 1914 bezette, viel het trans-Atlantische passagiersverkeer uit Antwerpen stil. Belgische, Duitse en Europese emigranten geraakten afgesneden van hun moederland en dikwijls ook van familie. Hoe ervoeren deze migranten de Groote Oorlog? Welke keuzes moeten migranten ook nu nog maken? En welke impact hebben die keuzes op het hele gezin? Daarop focust de rondleiding in het Red Star Line Museum tijdens de gratis tentoonstelling ‘Ver van de Oorlog?’. Wanneer? zaterdag 11 oktober Waar? Red Star Line Museum, Antwerpen Voor? leraren secundair onderwijs
RONDLEIDING DE MODERNEN. KUNST IN DE GROOTE OORLOG Beleef in deze tentoonstelling de schok die WO I teweegbracht in de kunst en de literatuur. De rondleiding leert je wat de oorlog betekende voor figuren als Rik Wouters en Paul van Ostaijen. Wanneer? zaterdag 11 oktober Wie? Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Waar? Koningin Fabiolazaal, Antwerpen Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
Schrijf je in voor elke activiteit via www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1
5
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST RONDLEIDING
RONDLEIDING
14-18, DIT IS ONZE GESCHIEDENIS!
MOBILITEIT IN DE GROOTE OORLOG
Beleef de oorlog en het dagelijkse leven tijdens de Belgische bezetting. Herontdek de mobilisatie van de Europese staten die België trachtten te redden. De tentoonstelling ‘14-18, dit is onze geschiedenis!’ toont alle facetten van het conflict dat Europa getroffen en verzwakt heeft. Onze geschiedenis, met een grote en een kleine g. In een rondleiding langs authentieke objecten, decors, getuigenissen, multimedia-installaties, films en sensoriële ruimtes leer je hoe WO I de twintigste eeuw vormgaf. Je krijgt ook een pedagogisch dossier.
Een gids neemt je op sleeptouw voor een reis door de automobielgeschiedenis. Hij staat uitgebreid stil bij de invloed van de Eerste Wereldoorlog op de automobiel en bij het belang van mobiliteit tijdens de Groote Oorlog. Je leert ook bij over de Belgische autogeschiedenis in 'Belgium at Autoworld' en kan de rest van het museum met meer dan 250 wagens bezoeken. Het museum is eenvoudig te combineren met de expo ‘14-18, dit is onze geschiedenis!’.
Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Autoworld, Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus ©© BE Defense/Malek AZOUG
TENTOONSTELLING & WORKSHOP
WAT ALS ER MORGEN OORLOG UITBREEKT? De tentoonstelling 'Shock! 1914' dompelt je via officiële berichten, nieuwsartikels en persoonlijke getuigenissen onder in de chaotische eerste oorlogsweken van 1914. Ontdek welke informatie kanalen ze toen gebruikten en of je ze kon vertrouwen. Drie generaties later zijn de snelheid, de vorm en het informatieaanbod geëxplodeerd. In de workshop 'Making the news: media in oorlogstijd' denk je als journalist na over hoe het nieuws tot stand komt.
©© AR
6
Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Koninklijke Bibliotheek van België, Brussel Voor? leraren lager, secundair en hoger onderwijs
TENTOONSTELLING & KINDERSPEURTOCHT
14-18 BRUSSEL TIKT DUITS Rantsoenering, tekorten, opeisingen, een nieuwe uurregeling. Het leven in het bezette Brussel was hard. Karikaturen uit WO I leiden de weg in deze tentoonstelling, terwijl kinderen van 10 tot 12 jaar op speurtocht gaan. Ook het lot van enkele even zwaar getroffen Duitse steden wordt niet vergeten. Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Museum van de Stad Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
©© Archief van de Stad Brussel
Op www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1 vind je extra info over elke activiteit
7
©© Folies Bergère' van Zidrou en Porcell - Uitgeverij Ballon Media
LIMBURG ©© Erik Janssen - Erfgoedkring Maasmechelen (Observatiebunker)
BELEVINGSWANDELING
MET EEN RANGER OP ZOEK NAAR LITTEKENS VAN WO I
WORKSHOP
STRIPS OVER WO I Dankzij enkele bijzondere stripalbums ontdek je verschillende aspecten van de Groote Oorlog. Na de voorstelling van de lesmap lees je de strips en voer je de opdrachten bij de lesmap uit. Welke historische feiten, personen en plaatsen komen aan bod? Welke positie neemt de auteur in? Barly Baruti, die een strip maakte over de oorlog in Congo, praat over zijn werk. Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Stripmuseum, Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus, vanaf zesde leerjaar lager onderwijs
INTERACTIEVE WANDELING OORLOG OP TABLETS Verken dit parcours voor je leerlingen langs symbolische plaatsen van WO I. Interpreteer historische documenten. Archieffilms en foto’s verplaatsen je naar het bezette Brussel. Een applicatie op een ter beschikking gestelde tablet wijst je de weg. Wanneer? zaterdag 11 en zondag 12 oktober Waar? Erfgoedklassen, BIP, Brussel Voor? leraren tweede en derde graad van het Brussels secundair onderwijs
8
LEZING & TENTOONSTELLING THE GRAVES ARE NICE THIS TIME OF YEAR Fotograaf Jimmy Kets maakte een fotoreeks over het herdenken en herinneren van de Eerste Wereldoorlog. Hij leidt je zelf rond in zijn expositie. Maarten Van Alstein (Vlaams Vredesinstituut) vertelt je wat herdenken en herinneren van WO I betekent. Wanneer? zaterdag 11 oktober Wie? Vlaams Vredesinstituut Waar? Vlaams Parlement, Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
In het Nationaal Park Hoge Kempen drukte de oorlog een blijvende stempel op het landschap. In kant-en-klare lesopdrachten link je de oorlog met het bos. Duik onder begeleiding van een Ranger in bommenkraters en bewonder zeldzame salamanders. Sluip in bunkers met vleermuizen, schuif kaarten over elkaar en ontdek hoe het bos voor het front moest wijken. Een kortfilm over WO I in Limburg en een bezoek aan de WO I-tentoonstelling sluiten de namiddag af.
RONDLEIDING HET PARLEMENT TIJDENS DE GROOTE OORLOG Het huidige Federaal Parlement was tijdens WO I bezet door de Duitsers. Een gids neemt je mee door de zalen en ruimtes waar de geschiedenis zich afspeelde. Je verneemt heel wat over het bestuur en het leven tijdens de Duitse bezetting. Wanneer? zaterdag 11 oktober Waar? Federaal Parlement, Brussel Voor? leraren van alle onderwijsniveaus, vanaf zesde leerjaar lager onderwijs
©© In Illustrierter Kriegs-Kurier (Coll. Archief Senaat)
©© Jan Lantmeeters - Minenwerfschule
Wanneer? zaterdag 18 oktober Wie? Agentschap voor Natuur en Bos Waar? Nationaal Park Hoge Kempen, Maasmechelen Voor? leraren secundair onderwijs
LEZINGEN & OORLOGSMAALTIJD
OVERLEVEN IN HASSELT Hoe zag het leven er in de Limburgse hoofdstad uit tijdens WO I? Welke impact had de oorlog op de inwoners? Hoe verliep het contact met het front? En wat aten ze in die tijd? Enkele lezingen beantwoorden die vragen. In de namiddag kan je een oorlogsmaaltijd eten, in combinatie met een keuze uit de tentoonstelling ‘Geen nieuws, goed nieuws!?’ in Het Stadsmus, een oorlogswandeling in de stad of een kijk op het leven in Kuringen tijdens WO I. Wanneer? donderdag 6 november Waar? PXL en Het Stadsmus, Hasselt Voor? leraren van alle onderwijsniveaus Kostprijs? Voormiddaglezingen gratis, optioneel namiddag €10 (met maaltijd €15)
Schrijf je in voor elke activiteit via www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1
9
OOST-VLAANDEREN
VLAAMS-BRABANT WANDELING & VOEDINGSLES
DOOR LEUVEN MET JE SMART PHONE
BELEVINGSWANDELING & TENTOONSTELLING OP SMOKKELTOCHT LANGS DE DOODEN DRAAD United States Army Signal Corps
TENTOONSTELLING & STADSWANDELING
OUDENAARDE, STAD ONDER VUUR Beleef de oorlog vanuit vier menselijke invalshoeken. De commandant van de Duitse troepen in Oudenaarde vertelt over het leven van zijn manschappen en het contact met de plaatselijke bevolking. De burgemeester van toen heeft het over de dagelijkse strijd van zijn bevolking om te overleven. Twee verzetsstrijders beschrijven hun werk voor de geallieerde troepen, terwijl twee Amerikaanse soldaten de bevrijding van Oudenaarde verhalen. Voor of na de tentoonstelling kan je Oudenaarde verkennen met een historische stadswandeling. Een gids of wandelbrochure neemt je mee door het oorlogsverleden van de stad. Wanneer? zaterdag 4 en zondag 5 oktober Waar? Stadhuis, Oudenaarde Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
10
Ga mee op smokkeltocht met de belevingswandeling ‘Vluchtroute ‘14’. Een smokkelaar van weleer toont je zijn historische route. Sluip langs de doodendraad en de elektrische draadversperring die de grens met het neutrale Nederland hermetisch afsloot. De tentoonstellingen 'Grote Vrouwen en de Groote Oorlog' en 'Boekhoute in tijden van oorlog' tonen het oorlogsleven van de Boekhoutenaren. Voor de kinderen is er een smokkelspel. Wanneer? zaterdag 4 oktober Wie? Bezoekerscentrum Boekhoute Waar? Kerk, Boekhoute Voor? leraren lager, secundair en deeltijds kunstonderwijs
Leuven werd tijdens WO I zwaar getroffen. Grote delen werden verwoest. Laat je op deze lerarendag door de stad leiden met een speciaal ontworpen applicatie voor je smartphone. Langs drie wandelroutes kom je op belangrijke historische plaatsen van WO I. Met de app en het iBook kan je thuis zelf een route voor je leerlingen uitwerken. Naast de wandeling krijg je een presentatie van de dagelijkse voeding tijdens WO I, die je ook kan proeven. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Groep T, Leuven Voor? leraren secundair onderwijs
©© collectie Jean en Isabelle Rigaux
LITERAIRE BUSTOER & VOORLEESSESSIE VOORLEESFIETSTOCHT & VERTELTHEATER VERTELLINGEN OVER DE GROOTE OORLOG BELEVEN Vertellingen en jeugdliteratuur staan centraal in het nieuwe Belevingscentrum ’14-’18 in het Ursulinenklooster van Tildonk. Fiets samen met Marc de Bel langs de oude oorlogslinie en luister her en der naar passages uit zijn boek ‘Ule’. Luister naar het verteltheater van Hikke Takke Toe en maak kennis met de inspiratiegids ‘Klein in de Groote Oorlog’, die je mee naar huis krijgt. Wanneer? zaterdag 4 oktober Wie? Provincie Vlaams-Brabant Waar? Belevingscentrum ’14-’18, Tildonk Voor? leraren lager onderwijs
KLEIN IN DE GROOTE OORLOG Jeugdauteur Marc de Bel vertelt uit Ule, zijn boek over de Eerste Wereldoorlog. Laat je ook inspireren door de tips in ‘Klein in de Groote Oorlog’, een handige gids voor leraren, of door de website kindereninbezetgebied.be. Snuister in de boekentrolley en doorblader de bijbehorende lesfiches. Ontdek waarom er op school soep werd uitgedeeld dankzij een bezoek aan de interactieve expo Pajottenland Zennevallei 14-18. Wanneer? zaterdag 4 oktober Wie? Erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei Waar? GC Het Koetshuis, Roosdaal Voor? leraren lager en secundair onderwijs
Op www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1 vind je extra info over elke activiteit
11
AGENDA VAN DE GROOTE OORLOG Welke evenementen herdenken WO I in Vlaanderen? Op www.2014-18.be vind je ze allemaal in de UiT-agenda Groote Oorlog. Van de grote culturele tentoonstellingen tot lokale evenementen bij jou in de buurt.
WO I OP DE KAART ©© Westtoer
Zoek je een overzichtelijke kaart om het landschap van WO I te verkennen? Met www.wegwijzerwoi.be zoek je op thema, tijdslijn, doelgroep of locatie tussen alle mogelijke items die rond WO I bestaan (projecten, sites en monumenten, boeken, websites, educatief materiaal …).
OP HERINNERINGSBEZOEK MET JE KLAS? 11 TIPS Een bezoek aan een oorlogsbegraafplaats, een monument, een site of een standbeeld wordt pas waardevol met volgende tips in het achterhoofd.
Geef je leerlingen de kans om op hun eigen ritme een plaats te verkennen en maak achteraf tijd om er met hen over te praten.
1.
Bedenk op voorhand goed wat je wil bereiken met je leerlingen door deze plek te bezoeken.
8.
2.
Bezoek de plaats vooraf zelf en bekijk ze door de ogen van kinderen en jongeren.
Houd rekening met de leeftijd van je leerlingen.
9.
3.
Zorg ervoor dat je leerlingen goed zijn voorbereid en het grote verhaal van WO I al kennen, anders heeft een bezoek weinig effect.
Ga op zoek naar voorwerpen, beeldmateriaal, verhalen, poëzie, of muziek die je met de plaats kan verbinden.
4.
12
7.
Maak jongeren bewust van het uitzonderlijke karakter van een dergelijke plaats maar schep ook geen te hoge verwachtingen. Zo zijn ze niet teleurgesteld over wat ze uiteindelijk te zien krijgen.
5.
Focus tijdens het bezoek eerst op kennis en inzicht. Daarna zullen leerlingen spontaan reflecteren over hun ervaringen.
6.
Onthoud dat een herinneringsplek nooit één enkel verhaal vertelt. Door interessante open vragen te stellen leren je leerlingen ook veel.
10. Bezoek herinneringsplaatsen in je omgeving. Zo maak je je leerlingen bewust van de lokale geschiedenis. 11.
Geef je leerlingen waar mogelijk inspraak in de uitstap en laat ze af en toe zelf gidsen.
EDUCATIEF MATERIAAL Blijf je graag op de hoogte van nieuwe projecten en educatief materiaal over herinneringseducatie? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie. Tijdens de herdenkingsperiode 2014-2018 staan de schijnwerpers op projecten over WO I. www.herinneringseducatie.be
100 JAAR GROOTE OORLOG HERDENKEN IN DE KLAS Deze brochure van CANON Cultuurcel maakt je wegwijs in de informatie, acties en evenementen die ter gelegenheid van 100 jaar WO I georganiseerd worden. Je vindt er praktijkvoorbeelden, achtergrondinformatie en tools voor de herdenking van WO I in je klas. Download of bestel ze op www.canoncultuurcel.be/ publicaties.
Met de gepersonaliseerde tool ‘Start to remember’ krijg je op www.herinneringseducatie.be feedback over hoe jij aan herinneringseducatie doet.
13
INSPIRATIE VOOR WO I IN JE KLAS
©© VJH
WWW.KLASCEMENT.NET/ HERINNERINGSEDUCATIE Het leermiddelennetwerk KlasCement.net werkt nauw samen met het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie (BCH). Je vindt er meer dan duizend lespakketten, bronnenmateriaal, links naar websites, cultureel aanbod, vormingsaanbod … van zowel het BCH als van leraren en andere aanbieders. Een schat aan bronnen voor wie lesideeën zoekt rond WO I.
ANIMATIEFILM EN POËZIE
©© Westtoer apb
BELGIAN WAR DEAD REGISTER Het Instituut voor Veteranen heeft een online database met biografische gegevens over de ongeveer 40.000 gesneuvelde soldaten van het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Via een zoekfunctie kan je gericht naar gevallen soldaten zoeken. Je kan de database gebruiken voor onderzoeksprojecten met leerlingen, zoals over een soldaat in de familie, de gesneuvelden van het dorp of de streek …
14
Naar aanleiding van de herdenking van WO I lanceerden het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) en het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) een wedstrijd voor regisseurs en jong dichttalent. Het resultaat zijn twaalf animatiefilms met evenveel gedichten, telkens op een van die kortfilms geïnspireerd. Kinepolis stelde de animatiefilms al voor en in het najaar zijn ze ook te zien op verschillende kanalen van de VRT. Dan verschijnt er ook een bloemlezing met internationaal geselecteerde gedichten over vrede, de winnende gedichten bij de animatiefilmpjes en de dvd. In samenwerking met CANON Cultuurcel zal het VFL een lesbrief rond de bloemlezing opstellen.
WWW.INGEBEELD.BE Met het platform 'Ingebeeld' biedt CANON Cultuurcel een online leeromgeving met praktijkvoorbeelden rond mediawijsheid. In de LABruimte ontsluit het platform ook VRT-materiaal, waarmee je als leraar aan de slag kan. Herbekijk er bijvoorbeeld de TV-reeks ‘Ten Oorlog’ via www.ingebeeld.be/video/ten-oorlog. Onder de rubriek “Zelf doen” vind je via de knop “Projecten” diverse voorbeelden van scholen om de Groote Oorlog multimediaal te herdenken.
MAAK EEN WEEKEND VAN JE UITSTAP De Vlaamse jeugdherbergen organiseren meerdaagse schoolverblijven voor alle leerjaren lager en secundair onderwijs. Overnacht er op een van deze data met je gezin. Leraren krijgen 50% korting, partner en kinderen 25%
Jeugdherberg ‘Pulcinella’ in Antwerpen www.jeugdherbergen.be/antwerpen • Korting op zaterdag 11 oktober en op zaterdag 18 oktober
Jeugdherberg ‘Bruegel’ in Brussel www.jeugdherbergen.be/brussel • Korting op zaterdag 11 oktober en op zondag 12 oktober
Jeugdherberg ‘De Roerdomp’ in Bokrijk www.jeugdherbergen.be/bokrijk • Korting op zaterdag 18 oktober
Jeugdherberg ‘De Blauwput’ in Leuven www.jeugdherbergen.be/leuven • Korting op zaterdag 4 oktober
Jeugdherberg ‘Europa’ in Brugge www.jeugdherbergen.be/brugge Jeugdherberg ‘De Ploate’ in Oostende www.jeugdherbergen.be/oostende Jeugdherberg ‘De Peerdevisser’ in Oostduinkerke www.jeugdherbergen.be/oostduinkerke • Korting op zaterdag 4 en zondag 5 oktober • Korting op vrijdag 24 en zaterdag 25 oktober
Reserveer je overnachting via
[email protected] (vermeld je naam, datum, locatie, aantal personen en lerarenkaartnummer). De plaatsen zijn pas gereserveerd als je bevestiging krijgt. Aanbod onder voorbehoud van beschikbaarheid. MEER INFO? Contacteer de Vlaamse Jeugdherbergen op 03 232 72 18 of
[email protected] 15
WEST-VLAANDEREN
BRUGGE / KORTRIJK / OOSTENDE / ROESELARE
De bekendste herdenkingsplaatsen van WO I vind je rond het voormalige front in de Westhoek (zie pagina 18). Toch kan je in West-Vlaanderen ook het andere verhaal van het bezette België verkennen. Op zaterdag 25 oktober ga je op belevingstocht door Brugge, Kortrijk, Roeselare en Oostende.
RONDLEIDING
OORLOG IN BEELD Beleef Brugge als bezette stad met foto’s, affiches en unieke objecten. In een ander deel van ‘14-18 Oorlog in Beeld | Brugge in Oorlog’ brengen Magnumfotograaf Carl De Keyzer en auteur David Van Reybrouck twee fototentoonstellingen: de eerste met 100 beklijvende foto’s uit wereldwijde oorlogsarchieven, de andere met een hedendaagse kijk op oorlog en herdenking door de lens van Carl De Keyzer en negen buitenlandse Magnumfotografen. Een gids geeft je de interactieve rondleiding voor het vierde tot het zesde leerjaar basisonderwijs of voor de derde graad secundair onderwijs.
RONDLEIDING BRAVE LITTLE BELGIUM Commando - observatiebunker, Batterij Aachen
WORKSHOP & EXPO
HOE KLINKT EEN OORLOGSGEBIED? Sta oog in oog met 15 kunstwerken over de oorlogsbeleving van soldaten in de expo ‘Freestate # Private Shelter’ rondom de Duitse batterij Aachen. Ontdek de nieuwe educatieve pakketten over Batterij Aachen en WO I aan de kust voor de tweede en derde graad lager onderwijs. Met een interactieve app kunnen klasgroepen en gezinnen met kinderen op een andere manier kennismaken met dezelfde thema’s. Herschep tot slot het oorlogsverleden in een speelse workshop. Je maakt een eigen compositie met geluidsfragmenten die verwijzen naar de wereldoorlog. Wanneer? zaterdag 25 oktober Waar? Provinciedomein Raversyde, Oostende Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
16
Onder leiding van Albert I zorgde Brave Little Belgium er mee voor dat het Duitse leger een allesbepalende vertraging opliep. De tentoonstelling brengt dit verhaal laagdrempelig op de zolders van het Kasteel van Rumbeke. In de stallen leer je Koning Albert I kennen als zoon, echtgenoot, vader en koning. Laat je op deze dag leiden door de gids die ook educatieve schoolprogramma’s verzorgt. Wanneer? zaterdag 25 oktober Waar? Kasteel Rumbeke, Rumbeke Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
Wanneer? zaterdag 25 oktober Wie? Musea Brugge Waar? Stadshallen, Brugge Voor? leraren lager, secundair, hoger en deeltijds kunstonderwijs
©© ECPAD/France/Moreau Albert
WORKSHOP
CITYGAME & RONDLEIDING
KINDEREN IN BEZET GEBIED Wat zijn ulanen en wat gebeurde er op Schuwe Maandag? Hoe ontcijfer je een oorlogsmonument? Een antwoord krijg je in een workshop over WO I in bezet gebied. Erfgoedcel TERF creëerde ook de website kindereninbezetgebied.be. Daarop vind je info over het dagelijkse leven van kinderen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wanneer? zaterdag 25 oktober Wie? Erfgoedcel TERF Waar? Duitse militaire begraafplaats, Hooglede Voor? leraren lager onderwijs
IN HET SPOOR VAN DE SPION Kruip via je tablet of smartphone in het vel van spion Evarist of van de Duitse geheime politie die hem op de hielen zit. Het speeldomein van deze activerende citygame rond spionage tijdens WO I is de Kortrijkse binnenstad. Hier ontdek je de vroegere Duitse aanwezigheid. In de tentoonstelling ‘In het spoor van de spion’ komt door de bril van de echte spion Evarist, een burgerdame, een arbeidersvrouw en een Duitse commandant het Kortrijk van WO I tot leven. Wanneer? zaterdag 25 oktober Waar? Kortrijk 1302, Kortrijk Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
Schrijf je in voor elke activiteit via www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1
17
WEST-VLAANDEREN
WESTHOEK
Op zondag 5 oktober organiseert de Provincie West-Vlaanderen een gezinsdag in de regio Ieper. Op de INFOMARKT van 10 tot 12 uur in Peace Village Mesen leer je het educatieve aanbod en evenementenaanbod rond WO I in de Westhoek kennen, gevolgd door een gratis maaltijd. In de namiddag kan je kiezen uit de volgende activiteiten (opgelet: wel op voorhand inschrijven via www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1).
RECONSTRUCTIE & RONDLEIDING
ONDERGRONDSE OORLOGSVOERING Wijtschate, gelegen op een heuvelrug bij Ieper, was voor de Duitsers van groot strategisch belang. Op de site Bayernwald vertellen 320 meter gereconstrueerde Duitse loopgraven, bunkers en mijnschachten het verhaal van de ondergrondse oorlogsvoering. Een gids toont je in het dorp twintig banners met beelden van het verwoeste dorp op locaties waar ze door Duitse soldaten genomen werden. In de kerk draait ‘Zero hour’, een korte documentaire over de ondergrondse oorlogsvoering op deze heuvelrug. Wanneer? zondag 5 oktober Wie? Gemeentebestuur Heuvelland Waar? Site Bayernwald, Wijtschate Voor? leraren van alle onderwijsniveaus Kostprijs? Rondleiding door het dorp gratis, optioneel bezoek Bayernwald €1 i.p.v. €4
SPEURTOCHT MYSTERIE IN HET POLYGOONBOS
©© Museum Passchendaele
ERVARINGSMUSEUM & EDUCATIEF AANBOD
HET SOLDATENLEVEN AAN HET FRONT Laat je leerlingen het front en het leven van een soldaat voelen, horen en ruiken. Dat kan met het educatieve aanbod van het Memorial Museum Passchendaele 1917. Je bezoekt het museum en krijgt uitleg over het educatieve materiaal voor de derde graad basisonderwijs, het secundair, hoger en volwassenenonderwijs. Dat omvat doe-activiteiten tot 14 jaar, de inleefdag ‘Platoon Experience’ in het spoor van soldaten in WO I vanaf 14 jaar, een uitleenbare museumkoffer, een uniformworkshop … Ook de tijdelijke tentoonstelling over het Britse leger in België kan je - na inschrijving - vrij bezoeken. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Memorial Museum Passchendaele 1917, Zonnebeke Voor? leraren van alle onderwijsniveaus, lager onderwijs enkel derde graad
18
GPS-WANDELING IN NO MAN’S LAND Ga op zoek naar verschillende historische sites met kaart, gps en coördinaten in de hand. In groepjes bezoek je een vijftal locaties, waar je telkens een opdracht uitvoert rond verschillende thema’s zoals de kerstbestanden, diversiteit, overleven in conflictgebieden ... Achteraf debatteer je erover met de andere deelnemers.
Help boswachter Eric bij de opheldering van een merkwaardige ontmoeting en verken de geschiedenis van het Polygoonbos met een wandelbrochure voor kinderen en hun ouders. Tijdens WO I leed dit bos erg onder het strijdgewoel. Duizenden mensen lieten het leven en ook de natuur bleef niet gespaard. Ingesloten in het bos ligt het Buttes New British Cemetary.
Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Peace Village, Mesen Voor? leraren secundair onderwijs
Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Polygoonbos, Zonnebeke Voor? leraren lager onderwijs
©© Westtoer
RONDLEIDING PLUGSTREET 14-18 EXPERIENCE Verken dit gloednieuwe interpretatiecentrum over WO I in de buurt van het Britse Memorial in KomenWaasten. Laat je rondleiden door de interactieve tentoonstelling over het leven van de soldaten en de burgerbevolking. Maak ook kennis met het gezelschapsspel en de speurtocht voor 10- tot 14-jarigen. Aan een infostand krijg je een presentatie van het pedagogische dossier. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Plugstreet 14-18 Experience, Ploegsteert Voor? leraren basis- en secundair onderwijs
KENNISCENTRUM IN FLANDERS FIELDS Op zondag 5 oktober van 10 tot 16 uur opent ook het Kenniscentrum van het In Flanders Fields Museum (Ieper) uitzonderlijk de deuren. Je krijgt er tips van de educatieve medewerkers.
Op www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1 vind je extra info over elke activiteit
19
RONDLEIDING
HOOGE CRATER CEMETERY EN MUSEUM Tegenover Hooge Crater Cemetery, waar hevige gevechten plaatsvonden, stap je een gerestaureerde kapel binnen. Je vindt er reconstructies van oorlogstaferelen, een uitgebreide collectie wapens, de uitrustingen van de verschillende legers in WO I en oorlogsfoto's. Je krijgt eerst uitleg over de educatieve pakketten en de bezienswaardigheden op wandelafstand. Daarna leidt een gids je rond in het museum met gesimuleerde loopgraven en bunkers. Tot slot bezoek je de militaire begraafplaats Hooge Crater Cemetery. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Hooge Crater, Zillebeke (Ieper) Voor? leraren lager en secundair onderwijs
EDUCATIEVE ZOEKTOCHT IN HET SPOOR VAN SOLDAAT W.A. STOKES Kruip in de huid van je leerlingen en volg het spoor van W.A. Stokes, een 17-jarige soldaat uit WO I, die begraven ligt in het domein van de Palingbeek, op Hedge Row Trench Cemetery. Aan de hand van de inhoud van zijn ransel, een stapeltje brieven en de doos met persoonlijke spullen die na zijn dood aan zijn ouders werden bezorgd, ga je op zoek naar de verbanden tussen het oorlogslandschap van toen en het natuurdomein van nu. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Bezoekerscentrum De Palingbeek, Zillebeke Voor? leraren lager onderwijs
20
WESTHOEK
©© Michael Depestele
WEST-VLAANDEREN
WORKSHOP COMING WORLD REMEMBER ME
©© B.A.D
WANDELING, INITIATIE & DIORAMA
MILITAIRE BEGRAAFPLAATS EN SPOORKNOOPPUNT POPERINGE In het bezoekerscentrum Lijssenthoek Military Cemetery kan je na een korte initiatie zelf aan de slag met de nieuwe educatieve pakketten voor de derde graad lager en de eerste graad secundair onderwijs. Tijdens WO I verliep de aan- en afvoer van soldaten, goederen, gewonden en vluchtelingen via Poperinge. Hoe dit gebeurde, zie je in de tentoonstelling ‘Groote Beweging, spoorverkeer en andere trafiek in Poperinge 1914-1918’. Op het diorama (een dynamische maquette) rijden treinen af en aan, dag en nacht. Het tweede deel van de expo verloopt in de openlucht. Trek het landschap in met een applicatie op je smart phone of een tablet die je gratis ontleent aan de balie. Ontdek er de verhalen achter de spoorrelicten.
Tussen 2014 en 2018 maken duizenden mensen wereldwijd de land art installatie ‘ComingWorldRememberMe’ (CWRM) door 600.000 beeldjes uit klei te boetseren. Eén voor elk van de slachtoffers die in België het leven lieten tijdens WO I. CWRM herinnert aan WO I, maar steunt ook kinderen in oorlogssituaties. Maak een beeldje tijdens deze workshop, word online peter of meter of nodig een mobiel atelier uit in jouw school. Wanneer? zondag 5 oktober Wie? vzw Kunst i.o. van Provincie West-Vlaanderen Waar? Kazemat 5, Ieper Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
©© vzw Kunst
Wanneer? zondag 5 oktober Wie? WO I-cel Stad Poperinge Waar? Bezoekerscentrum Lijssenthoek Military Cemetery, Poperinge Voor? leraren van alle onderwijsniveaus Schrijf je in voor elke activiteit via www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1
21
WEST-VLAANDEREN
WESTHOEK
RONDLEIDING & EDUCATIEF PAKKET
HET LAATSTE STUKJE ONBEZET BELGIË Vrij Vaderland focust niet op het slagveld van de Groote Oorlog, maar op het laatste stukje onbezet België, de zogenaamde Belgische Sector, die standhield tegen de Duitse bezetter. Met een gids of op eigen houtje beleef je het verhaal achter het front en het dagelijkse leven in dit onbezette gebied met zijn smeltkroes van mensen. De expo belicht thema’s als verzorging, onderwijs, rechtspraak en de rol van koning Albert I. Je krijgt het nieuwe educatieve pakket voor de derde graad lager of de derde graad secundair onderwijs mee naar huis. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Belevingscentrum Vrij Vaderland, Veurne Voor? leraren lager, secundair en hoger onderwijs
DE GROOTE OORLOG MET JE LERARENKAART Plan je je verkenningstocht liever op een andere dag dan de lerarendagen? Of ben je op een lerarendag net in de buurt? Bij deze partners van de lerarenkaart kan je het hele jaar door terecht om de Groote Oorlog te herdenken. De volledige lijst van musea en militaire begraafplaatsen vind je op www.lerarenkaart.be.
GRATIS MET LERARENKAART • • • • • • • • •
KORTING MET LERARENKAART
RONDLEIDING
22 VERDIEPINGEN OORLOGSLEED Het museum aan de IJzer legt de nadruk op de Belgisch-Duitse confrontatie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens een rondleiding leer je hoe soldaten proberen een normaal leven te reconstrueren aan het front, wat mensen meenemen als ze plots op de vlucht slaan en hoe frontsoldaten de oorlog achteraf verwerken. In dit vernieuwde museum in de IJzertoren kom je ook meer te weten over de Vlaamse ontvoogding en de littekens van WO I in het omliggende landschap. De vredesgedachte staat centraal. Wanneer? zondag 5 oktober Waar? Museum aan de IJzer, Diksmuide Voor? leraren van alle onderwijsniveaus
Atlantikwall, Oostende Bayernwald, Wijtschate Kasteel van Loppem, Loppem Memorial Museum Passchendaele 1917, Zonnebeke Musée Baillet-Latour et Musée de la Guerre en Gaume, Latour Musée d'Armes et d'Histoire militaire, Doornik Musée des Chasseurs Ardennais, Marche-en-Famenne Museum Slag der Zilveren Helmen, Halen Stedelijk Museum Aarschot, Aarschot
• • • • • •
Belevingscentrum Vrij Vaderland, Veurne Hooge Crater Museum 1914-1918, Zillebeke (Ieper) In Flanders Fields Museum, Ieper Museum aan de IJzer, Diksmuide Musée Régional d'Archéologie et d'Histoire de Visé Talbot House, Poperinge
GRATIS VOOR IEDEREEN • • • • •
Fort van Kessel, Kessel Geschiedkundig Museum Mesen Lyssenthoek Military Cemetery, Poperinge Museum René De Clerq, Deerlijk Provinciaal Domein Palingbeek, Zillebeke (Ieper)
KLASSE Lerarenkaart Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel www.lerarenkaart.be i.s.m. CANON Cultuurcel Hoofdredacteur: Pieter Lesaffer Eindredactie: Kris Vanhemelryck Redactie: Wietse Coolen Coördinator: Katrien Nijs Vormgeving: Mieke Keymis Verantwoordelijk uitgever: Micheline Scheys, Departement Onderwijs en Vorming
©© milo-profi photography
22
Op www.lerarenkaart.be/wereldoorlog1 vind je extra info over elke activiteit
23
©© Westtoer
ONTDEK ALLE EDUCATIEVE VOORDELEN EXCLUSIEF VOOR LERAREN OP WWW.LERARENKAART.BE
