Eventaudit Wereldkampioenschappen Bridge 2011 Johan Cruijff University Tilburg Klas: 2J 2011-2012 Thomas Peters Jens van Son Emmy Wilde
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Titelblad Titel: Event audit over het Wereld Kampioenschap Bridge 2012 te Veldhoven Studenten: Thomas Peters 2144167 Jens van Son 2113673 Emmy Wilde 2170184 Klas: 2J In opdracht van: Johan Cruijff University Tilburg
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
2
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Voorwoord Deze opdracht is uitgevoerd in opdracht van Fontys Economische Hogeschool Tilburg. Deze opdracht is een testcase voor de studenten in periode 2 van semester 3. Hier word de geleerde theorie toegepast in deze opdracht. Deze opdracht is verdeeld in 4 componenten met ieder een eigen docent cq. begeleider. 1. 2. 3. 4.
Citymarketing – Eventmarketing Sponsoring Marketingcommunicatiestrategie Bedrijfseconomie
24 oktober zijn wij voor het eerst gaan kijken bij het WK Bridge, hier hebben we zoveel mogelijk informatie opgenomen. Later hebben we telefonisch contact gehad met de organisatie en de sponsoren. Tevens hebben we veelvuldig en goed contact gehad met Thijs van den Bersselaar & Mark Verheijen over dit event. Via deze weg willen wij iedereen bedanken die heeft mee geholpen aan dit verslag.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
3
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Inhoudsopgave
Inhoud Titelblad ................................................................................................................................................... 2 Voorwoord .............................................................................................................................................. 3 Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 4 Inleiding ................................................................................................................................................... 7 Inleiding in het rapport........................................................................................................................ 7 Algemene introductie van het evenement ......................................................................................... 7 Inleiding in de betreffende sport ........................................................................................................ 7 Hoofdstuk 1 probleemanalyse ................................................................................................................ 8 Aanleiding onderzoek .......................................................................................................................... 8 Doelstelling onderzoek ........................................................................................................................ 8 Probleemstelling.................................................................................................................................. 8 Onderzoeksvragen/ Onderzoeksopzet ................................................................................................ 9 Hoofdstuk 2 Eventmarketing/Citymarketing ....................................................................................... 13 2.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 13 2.2 Eventdoelstellingen ..................................................................................................................... 13 2.3 Eventstrategieën ......................................................................................................................... 13 2.3.1 Merkenstrategie .................................................................................................................. 13 2.3.2 Propositiestrategie ............................................................................................................... 13 2.3.3 Relatiemanagement ............................................................................................................. 14 2.3.4 Verkoopstrategie .................................................................................................................. 14 2.3.5 Organisatiestrategie ............................................................................................................. 14 2.4 Doelgroepen: wie zijn het?.......................................................................................................... 14 2.5 Doelgroepen: motieven event bezoek? ...................................................................................... 14 2.6 Beleving van het event ................................................................................................................ 15 2.7 Aanwezigheid en waarde van side events? ................................................................................. 16 2.8 Eerste inschatting van de accountability van het event.............................................................. 16 2.9 Eventconcept en- ontwerp .......................................................................................................... 17 Citymarketing .................................................................................................................................... 17 2.10 City: rol van evenement tbv stad .............................................................................................. 17 2.11 City: wat betekent het event voor relevante doelgroepen in de stad? .................................... 18 Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
4
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
2.12 Conclusie ................................................................................................................................... 18 Hoofdstuk 3 Sportsponsoring ................................................................................................................ 19 3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 19 3.2 Analyse van het evenement ........................................................................................................ 19 3.2.1 Event karakteristieken .......................................................................................................... 19 3.2.2 Concurrentie voordeel ......................................................................................................... 20 3.2.3. Exposure/ bereik ................................................................................................................. 21 3.3 Analyse van de sport ................................................................................................................... 21 3.3.1 Welke waarden horen bij deze sport ................................................................................... 21 3.4 Het matchingmodel ..................................................................................................................... 22 3.5 Doelstellingen vanuit het evenement vanuit de sponsor ........................................................... 25 3.6 Relatie sponsor sponsorobject .................................................................................................... 26 3.7 Activering..................................................................................................................................... 26 3.8 Conclusie ..................................................................................................................................... 26 Hoofdstuk 4 Marketingcommunicatie .................................................................................................. 27 4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 27 4.2 Marketingcommunicatie doelgroep............................................................................................ 27 4.2.1 Visuele doelgroep ................................................................................................................. 28 4.3 Marketingcommunicatie doelstelling.......................................................................................... 29 4.4 Marketingcommunicatie positionering ....................................................................................... 29 4.5 Marketingcommunicatie propositie ............................................................................................ 29 4.6 Marketingcommunicatie strategie .............................................................................................. 30 4.7 Marketingcommunicatie-instrumenten ...................................................................................... 31 4.8 Marketingcommunicatie media .................................................................................................. 31 4.9 Online marketingcommunicatie instrumenten/media ............................................................... 31 4.10 Conclusie ................................................................................................................................... 31 Hoofdstuk 5 Bedrijfseconomie .............................................................................................................. 32 5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 32 5.2 Financiële knelpunten ................................................................................................................. 32 5.2.1 Kosten ................................................................................................................................... 32 5.2.2 Opbrengsten ......................................................................................................................... 32 5.2.3 Resultaat, kosten en opbrengsten ....................................................................................... 32 5.3 Beoordeling diverse inkomstenbronnen ..................................................................................... 33 5.4 Samenstelling van de uitgaven .................................................................................................... 33 Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
5
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
5.5 Conclusie ..................................................................................................................................... 37 Hoofdstuk 6 Aanbevelingen .................................................................................................................. 38 6.1
Eventmarketing/Citymarketing ............................................................................................. 38
6.2
Sportsponsoring .................................................................................................................... 39
6.3
Marketingcommunicatie ....................................................................................................... 39
6.4
Bedrijfseconomie................................................................................................................... 40
6.5
Geïntegreerd advies (aanbevelingen over vakgebieden heen)............................................. 40
Bronvermelding ..................................................................................................................................... 41
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
6
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Inleiding Inleiding in het rapport Algemene introductie van het evenement De wereldkampioenschappen Bridge Al voor de 2de wereldoorlog werden er wedstrijden om de wereldtitel bridge gespeeld. In 1935 ontmoetten de kampioenen van Europa en Amerika elkaar in New York. De Amerikanen wonnen toen van de Fransen. In 1937 namen de Europeanen revanche in Boedapest. In 1950 pakt de Britse oud-international Norman Back de draad weer op. Hij organiseerde het 1ste wereld kampioenschap de Bermuda Bowl in Bermuda. Vandaar ook de naam ‘’Bermuda Bowl’’. In 1974 was in Venetië een nieuwe evenement gelanceerd, de Venetië Cup. Voor het eert strijden vrouwen om de wereldtitel. Het begon als een match tussen vrouwen teams uit de Verenigde Staten en Italië, wat Europa vertegenwoordigde. Later veranderde naam in Venice Cup. In 2001 is er nog een toernooi bijgekomen, het zogenoemde Senior Bowl. Het wereldkampioenschap vaan 60+ spelers. Tegenwoordig bestaat het wereldkampioenschap Bridge uit 3 toernooien: -
Bermuda Bowl Venice Cup d’Orsi Senior Bowl
Inleiding in de betreffende sport Bridge Bridge is een kaartspel dat onder de noemer denksport geplaatst kan worden. In wedstrijdbridge is bewuste gestreefd naar het zoveel mogelijk uitschakelen van de factor ‘’geluk’’ als uitkomstbepalend. Het spel vereisten concentratie, geheugen, logisch denken en goede samenwerking tussen partners. Het spel wordt gespeeld door 4 persoenen met 52 kaarten. De kaarten worden één voor één gedeeld, te beginnen bij de speler links van de gever, uiteindelijk heeft iedere speler 13 kaarten. De spelers krijgen de naam van een windrichting: Noord, Oost, Zuid of West. Noord en Zuid spelen samen en vormen een koppel en zij spelen tegen Oost en West, die ook samenspelen. Bridgen bestaat uit 2 delen, het bieden en het spelen. Het bieden gaat in een soort veilig bij opbod, waarbij telkens hoger geboden wordt totdat niemand meer hoger wil. Het hoogste bod heet het ‘’contract’’ en bepaalt de troefkleur en het aantal slagen wat de ‘’leider’’ in de speelronde tenminste moet zien te maken. De tegenstanders proberen dit juist te voorkomen door ook zoveel mogelijk slagen te halen. Als dit lukt dan is het contract ‘’down’’. Uiteindelijk doel van het spel is zoveel mogelijk punten te scoren.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
7
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 1 probleemanalyse Aanleiding onderzoek De aanleiding van deze audit is semester 3 waarin word ingegaan op de organisatie van evenementen, deze eventaudit is daar een onderdeel van. We gaan hierbij verder in op de organisatie van het WK bridge in Veldhoven. We gaan in deze audit de theorie toepassen die we in periode 1 van dit semester behandeld hebben.
Doelstelling onderzoek Het doel van deze audit is het goed toepassen van de theorie die behandeld is in de vorige periode. Evenals de manier van organiseren van het event zo goed mogelijk in kaart brengen, en hier eventuele aanbevelingen op doen. Dit word gedaan met het oog op de 4 onderdelen eventmarketing/citymarketing, sportsponsoring, marketingcommunicatie en bedrijfseconomie.
Probleemstelling Eventmarketing/citymarketing Welke 'eventdoelstellingen' & ‘citymarketing doelstellingen zou de organisatie hebben? En hoe proberen ze dat te realiseren. Sportsponsoring Wat zijn de doelstellingen van het event op het gebied van sponsoring? En hoe proberen ze dat te realiseren. Marketingcommunicatie Wat zijn de doelstellingen van het event op het gebied van marketingcommunicatie? En hoe proberen ze dat te realiseren Bedrijfseconomie Wat zijn de economische doelstellingen van het event? En hoe proberen ze dat te realiseren?
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
8
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Onderzoeksvragen/ Onderzoeksopzet
Eventaudit WK Bridge Veldhoven Auditopzet tbv Eventmarketing 1. Welke 'eventdoelstellingen' zou de organisatie hebben? (concrete uitwerking per type doelstelling) Hoe: Interview / deskresearch organisatie, website 2. Eventstrategieen: hoe komen de 5 event strategieen terug in dit evenement? Merkenstratiegie: creeren of veranderen van associatie met merk. Propositiestratgie: toevoegen van waarde aan goederen of diensten van bedrijf. Relatiemanagement: verdiepen van relaties met betrokkenen. Verkoopstrategie: bereiken van verkoopdoelstellingen. Organisatiestrategie: bijdragen aan organisatieontwikkeling. Hoe: fieldresearch, website 3. Doelgroepen: wie zijn het? Hoe: fieldresearch, interview, website 4. Doelgroepen: motieven event bezoek? Waarom bezoek je een event? En waarom juist dit event? Hoe: fieldresearch, website 5. Doelgroepen: wat is het beleid per doelgroep? Hoe is er ‘’contact’’ opgezocht met de bepaalde doelgroepen? Hoe: fieldresearch, website 6. Beleving van het event Hoe: fieldresearch, website 7. Aanwezigheid en waarde van side events? Wat is de waarde van de side event? - 8e Transnational Open Teams Championship (24-29 oktober) - 15de WK Computerbridge (23-28 oktober) Hoe: fieldresearch, webstie
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
9
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
8. Eerste inschatting van de accountability van het event Accountabilitycyclus en ROI- model invullen
Hoe: fieldresearch, website 9. Eventconcept en –ontwerp Hoe: interview, deskresearch, website 10. City: rol van evenement tbv stad Waarom in Veldhoven? Weet de regio dat het WK daar is? Leeft het event? Wat voor promotie is daarvoor gebruikt? Hoe: deskresearch, interview 11. City: wat betekend het event voor relevante doelgroepen in de stad? Hoe: deskresearch, interview Auditopzet tbv Marketing communicatie 1. Doelgroep/ doelstellingen Wat is de doelgroep van het event? Wat zijn de doelstellingen van het event? Zijn de doelstellingen SMART? Hoe: deskresearch, interview 2. Positionering/ propositie/ strategie Hoe: deskresearch, interview
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
10
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
3. Communicatie- instrumenten Welke communicatie- instrumenten zijn er gebruikt? En op welke manier. Hoe: deskresearch, interview 4. Media Affiches/ posters, krantenartikelen, media aandacht (NOS, Omroep Brabant) Hoe: website, fieldresearch 5. Online instrumenten/ media Wordt er gebruik gemaakt van social media? Hoe zit de website in elkaar, is daar voldoende informatie te vinden over het event? Is de website interactief? Hoe: website Auditopzet tbv Sponsoring 1. Motieven keuze sport/evenement Waarom in Nederland/Veldhoven? Waarom Bridge voor NH Conference Centre Koningshof? Hoe: deskresearch, webiste 2. Specifieke doelstellingen Wat zijn de doelstellingen van het sponsorobject - Financiële middelen, fysieke middelen, expertise of personeel Wat zijn de doelstellingen van de sponsor Hoe: website, deskresearch 3. Relatie met sponsorobjecten/ andere sponsoren Is er een business ruimte Worden er veel netwerken op het evenement uitgebreid door bedrijven/mensen Hoe: website, interview, deskresearch 4. Activering traditioneel / web 1.0/ web 2.0 Hoe worden toeschouwers benaderd om te komen kijken Hoe word het evenement naar buiten uit gedragen Zijn er speciale social media Is er een speciale website Worden er nog andere communicatiemiddelen gebruikt? Hoe word hier de sponsoring in meegenomen. Hoe: website
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
11
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Auditopzet tbv Bedrijfseconomie 1. Wat zijn de knelpunten in de financiële onderbouwing? M.a.w. waar komt de begroting niet overeen met de werkelijkheid (discrepantie tussen begroting en realisatie)? 2. Hoe beoordeel je de verdeling van de diverse inkomstenbronnen? 3. Hoe beoordeel je de samenstelling van de uitgaven?
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
12
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 2 Eventmarketing/Citymarketing 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaan we kijken hoe de organisatie van het WK bridge de eventmarketing en citymarketing heeft aangepakt. We gaan onder andere kijken naar de eventdoelstellingen, eventstrategieën, de doelgroepen, de invloed van side events en de rol van de organiserende stad.
2.2 Eventdoelstellingen Doelstelling van het event is voornamelijk bridge meer op de kaart te zetten. Bridge zit in een groeifase. Op dit moment telt de KNBB al meer dan 100.000 leden. Ook wil de organisatie het imago van de sport veranderen en verjongen.
2.3 Eventstrategieën De organisatie heeft eigenlijk alleen aan merkstrategie en relatiemanagement gedacht. Het grootste doel van het organiseren van het WK- Bridge in Nederland is dat een nieuw imago krijgt en het aantrekken van nieuwe leden. Het huidige imago van bridge is oubollig en alleen voor ouderen, dit heeft de Nederlandse Bridge bond geprobeerd te veranderen door het WK te organiseren. Doordat het mannenteam (dat wereldkampioen is geworden) nog vrij jong is vergeleken met het huidige imago van de sport. Probeerde de bond dat team als uithangbord te gebruiken. Het is nog niet na te gaan of dit nieuwe en jongere leden heeft opgeleverd. Dit is pas te meten na een aantal maanden. 2.3.1 Merkenstrategie Merkstrategie is het creëren of veranderen van de associatie die het publiek bij een merk heeft. De associatie met bridge is saai, ouderwets en alleen voor ouderen. Dit imago is de voornaamste reden voor de organisatie. De gemiddelde leeftijd van de leden van de KNBB is 67. Doordat bridge geen kijksport is kan er eigenlijk geen nieuwe doelgroep aangeboord worden. De WK-bridge is door de actieve bridgers bezocht, de niet-bridgers waren ook niet op de hoogte van dit wereldkampioenschap. Gedurende het WK werd het steeds meer opgepikt door de media. In kranten werden artikelen geschreven, Premtime deed een half uur durende show op Radio 1 en verscheidene tv-programma’s zijn opnamen komen maken. Door het uiteindelijke succes van het mannenteam is er zeker een “boost” geweest voor het imago van bridge, maar over ongeveer een half jaar is het publiek dit succes weer vergeten en is de bond weer terug bij af. Dan is het imago van bridge weer oubollig en saai. Op korte termijn is het doel gelukt om het imago te verbeteren, maar of de KNBB dit kan vasthouden hangt af van de verdere stappen die de bond wel of niet gaat nemen. 2.3.2 Propositiestrategie Propositiestrategie is het toevoegen van waarde aan de goederen of diensten van het bedrijf. Propositiestrategie is niet echt van toepassing op het WK-Bridge. Wat we wel kunnen zeggen over het WK en over Bridge. Is dat bridge de laatste tijd erg populair is op het internet. Duizenden mensen spelen in Nederland bridge op de computer, over de hele wereld zijn er miljoenen mensen die bridgen op de computer. Tijdens het WK was er via het internet een livestream. Dit maakte het mogelijk om thuis beelden en scores te kijken van de wedstrijden die er op dat moment bezig waren. Goederen levert de organisatie niet, maar de dienst is de livestream.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
13
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
2.3.3 Relatiemanagement Relatiemanagement is het verdiepen van de relaties met betrokkenen, bijvoorbeeld klanten. De KNBB heeft de banden met de World Bridge Foundation (WBF) weer aangehaald. De organisatie is goed verlopen dus de WBF zal ook zeker tevreden zijn en eerder toernooien toewijzen aan Nederland. Iedere dag gedurende het toernooi was het toegankelijk voor publiek. Hierdoor wordt de relatie met huidige leden verbeterd en wordt er een relatie aangegaan met niet-leden. Hier had de KNBB zich meer op kunnen richten, om niet-bridgers in contact te brengen met de sport. Dan hadden ze nieuwe leden kunnen werven en eventueel ook kunnen verjongen. Het is denkbaar dat de positie Veldhoven strategisch is gekozen in verband met Brainport Eindhoven. Natuurlijk kunnen hier nieuwe internationale relaties gelegd worden op het gebied van innovatie en ontwikkeling. Bridge is een sport voor voornamelijk hoogopgeleide mensen. En Veldhoven ligt tegen de slimste regio van de wereld. 2.3.4 Verkoopstrategie Verkoopstrategie is het bereiken van verkoopdoelstellingen. Verkoopstrategie is niet echt van toepassing op het WK. De organisatie heeft geen doelstellingen ten opzichte van de verkoop van merchandise. De rest van de verkoop was in handen van het Koningshof. De entree was gratis dus daar konden geen inkomsten uit gehaald worden. Wel werden er op de finaledag extra tafels neergezet in de foyer voor de merchandise. Deze kramen liepen erg goed. 2.3.5 Organisatiestrategie Organisatiestrategie is het bijdragen aan de organisatieontwikkeling, bijvoorbeeld een fusie. Voor de organisatiestrategie geldt hetzelfde probleem als voor de verkoopstrategie, dit is niet van toepassing op het wereldkampioenschap. De KNBB heeft al veel ervaring met de organisatie van grote toernooien dus organisatieontwikkeling is niet van toepassing.
2.4 Doelgroepen: wie zijn het? Onder event doelgroepen kunnen we zeggen:
Familie/ ouders Bridge liefhebbers/ leden van bridgeverenigingen Sponsorrelaties/ Bedrijven
2.5 Doelgroepen: motieven event bezoek? Onder de eventdoelgroepen verstaan we de familie van de deelnemers, bridgeliefhebbers, leden van bridge verenigingen en sponsorrelaties. Voor de familie is het vanzelfsprekend dat zij komen supporteren. Maar voor de bridgeliefhebbers en leden van bridgeverenigingen is het misschien ook de eerste aanraking met een groot bridge event. Aangezien niet jaarlijks zo’n groot bridge event in Nederland wordt georganiseerd. Deze mensen zullen het waarschijnlijk ook leuk vinden om dit event te bezoeken, terwijl er weinig te beleven is op het WK bridge waar op een groot scherm de scores worden getoond en wat commentaar erop wordt geleverd. Maar deze mensen zijn meer betrokken bij het bridge zelf en is de interesse er naar ook groter. Bedrijven nemen relaties mee omdat het voor hun waarschijnlijk ook de eerste aanraking is met een bridge event. En zij daardoor na het bezoek van het event een ander beeld op bridge hebben.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
14
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
2.6 Beleving van het event Het evenement was naar onze mening niet spectaculair. Wel was het een ander soort evenement dan je zou verwachten wanneer je hoort dat je een sportevenement moet gaan bezoeken. Het huidige imago van bridge is oubollig en een sport alleen voor ouderen. Dit was eigenlijk ook wel een beetje de uitstraling van het event op de dag dat wij er waren. Hoe dit op de finale dag was weten we niet. Die uitstraling heeft waarschijnlijk ook wel te maken met de locatie waarop het evenement plaatsvond. NH Hotel De Koningshof in Veldhoven is namelijk een voormalig klooster. Sommige delen van de locatie zijn gerenoveerd. Deze stukken waren duidelijk te herkennen en al meteen een stuk moderner. Wij denken dat wanneer de organisatie een locatie had kunnen vinden met wat meer uitstraling dat dat meteen wat meer had toe kunnen voegen aan het evenement. Zo wordt het Evoluon in Eindhoven ook als congres centrum gebruikt en worden daar ook grote evenementen georganiseerd.
Verder was de beleving van het evenement in de regio ook niet echt aanwezig. Het event leefde niet onder de bewoners van Veldhoven en Eindhoven. In het centrum van deze 2 steden hingen wel aanplakbiljetten, abri’s en vlaggen maar verder was het verrassend stil rond het WK bridge. Wat qua deelnemersaantal geen klein evenement was.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
15
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
2.7 Aanwezigheid en waarde van side events? Tijdens het WK bridge waren er twee side events, namelijk het 8ste Transnational Open Teams Championship en het 15de WK Computerbridge. Deze evenementen vonden plaats tussen 24-29 oktober en 23-28 oktober. Deze side events waren tijdens de laatste dagen van het echte WK. Bij het Transnational Open Teams Championships bestaan de teams uit vier spelers. Deze spelers kunnen zowel mannen als vrouwen zijn. Het toernooi was een groot succes. Er deden maar liefst 152 teams mee aan dit side toernooi, waaronder veel van de afgevallen teams het van hoofdtoernooi. Nederland heeft daarmee het best bezette Transnational toernooi ooit. Het WK Computerbridge is de digitale variant van het wereldkampioenschap bridge. Dit jaar deden er zeven teams van vier personen mee aan het toernooi wat alweer voor de 15de keer gehouden werd. In de voorrondes worden er 32 spellen gespeeld. In de halve finale en de finale komen daar nog eens 64 spellen bovenop. Het WK computerbridge is een goed voorbeeld van innovatie in deze sport. Doordat het spel digitaal gespeeld kan worden word het moderner en word er aan het imago gewerkt.
2.8 Eerste inschatting van de accountability van het event Accountability kan je onderverdelen in drie doelen: bereikdoelen, procesdoelen en effectdoelen.
Bron: Karoline Wiegerink & Ed Peelen, Eventmarketing, 1ste druk 2012
Bereikdoelstellingen: De organisatie van het WK bridge wil met dit evenement niet alleen de deelnemers en hun familie leden bereiken maar ook de bewoners van Eindhoven en Veldhoven. De vrijwilligers en de KNBB behoren ook nog tot de bereiksdoelstellingen. De mensen die direct met het event te maken zullen gaan krijgen zijn de toernooideelnemers, de vrijwilligers en de KNBB. Na afloop van het evenement wil de organisatie dat 3 miljoen mensen wereldwijd van het evenement gehoord hebben.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
16
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Procesdoelstellingen: De organisatoren willen de bewoners van Eindhoven en Veldhoven trekken door gebruik te maken van de regionale media en reclame te maken via o.a. Abri’s in beide steden. Ook wil de organisatie dat de eventdeelnemers het toernooi als positief ervaren, waarbij topsport en vermaak centraal staan. Effectdoelstellingen: Ze doen dit in de hoop dat de bezoekers van het toernooi niet alleen de mensen zullen zijn die al bekend zijn met de bridgewereld, maar dus ook mensen zullen zijn die niet bekend zijn met deze tak van sport. En uiteindelijk eventuele ledengroei van de Koninklijke Nederlandse Bridge Bond. De KNBB zou het liefst het ledenaantal zien groeien met zo’n 15%-20%. Dat wil zeggen dat er na het evenement meer dan 20.000 Nederlands aangesloten zouden zijn bij de bond. De organisatie heeft zich niet als doel gesteld om winst te halen uit dit evenement. Het toernooi was meer bedoeld om het merk ‘bridge’ bekender te maken. Ook was het toernooi bedoeld om deze regio, ‘de slimste regio van de wereld’ op de kaart te zetten.
2.9 Eventconcept en- ontwerp Eventconcept Hoe is het evenement opgebouwd en wat zijn de belangrijkste speerpunten voor de organisatie. Het WK bridge word voor de eerste keer georganiseerd in Nederland en er is gekozen voor Veldhoven, wat de redenen voor Veldhoven zijn is hiervoor uitgelegd. Natuurlijk is dit een opzienbarend event, voor het eerst in Nederland georganiseerd. Er word getest met een nieuw systeem die de kaarten leest waardoor het beter en sneller te volgen is voor de toeschouwers. Verder is er een virtueel stadion opgezet in het Koningshof, hier kunnen de toeschouwers gratis naar binnen om de wedstrijden te volgen via een groot scherm met commentaar van een deskundige. De beleving van die mensen die komen kijken is totaal anders dan bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd. De toeschouwers komen na de wedstrijd alle spelers gewoon tegen in de gangen van het hotel. Er is heel makkelijk contact tussen toeschouwers en spelers na de wedstrijden. Eventontwerp De locatiekeuze is voorheen al toegelicht waarom veldhoven. Maar waarom het Koningshof, Het Koningshof stelde een gedeelte van het hotel beschikbaar voor het WK Bridge. Zo waren er verschillende ruimtes ingericht naar de wensen van de organisatie. Er waren aparte ruimtes voor de pers en speciale afgesloten speel ruimtes. Daarnaast was er natuurlijk de meeting room met horeca en merchandising, en de virtuele stadions met voldoende zitplaatsen voor de toeschouwers. Het WK op zich was 2 weken bridge op topniveau, de hele dag door. Met 4 verschillende toernooien, genaamd: Bermuda Bowl, Venice Cup, d’Orsi Senior Bowl, Transnationals. Bij het ontwerp horen natuurlijk ook de manier van naar buiten treden van het WK Bridge. Hierbij denken wij vooral aan het logo, de sponsoren die zich identificeren met het WK, en de social media twitter en Facebook.
Citymarketing De volgende twee paragraven gaan over citymarketing. Hierin gaan we kijken naar de impact van het WK voor de regio Eindhoven en Veldhoven. We hebben hier gekeken naar de rol van het evenement t.b..v. de stad en de doelgroepen.
2.10 City: rol van evenement tbv stad Het WK Bridge is een groot internationaal event waar heel veel verschillende nationaliteiten uit de hele wereld naar Veldhoven komen. Veldhoven staat dus in de picture voor de bridgewereld, het geeft exposure. Het WK Bridge in Veldhoven zorgde voornamelijk voor veel hotelboekingen etc. Dus in dat opzicht alleen maar goed voor de gemeente Veldhoven. Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
17
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
2.11 City: wat betekent het event voor relevante doelgroepen in de stad? Relevante doelgroepen in de stad zijn onder andere:
Horeca Buurtbewoners Politie Jeugd Winkelcentrum hotels
De belangrijkste doelgroepen hiervan zijn de hotels, winkelgelegenheden en hotels. Het Wk Bridge telde qua deelnemers+begeleiding ongeveer tussen de 800-1000 mensen. Het Koningshof in Veldhoven was door de WBF gedeeltelijk afgehuurd voor de accommodatie van deelnemers, begeleiding, en wanneer er nog kamers over waren konden die nog door supporters worden geboekt.
Hotels: Het Koningshof was deels afgehuurd door de WBF. Het Koningshof beschikt niiet ver genoeg kamers om de deelnemers, begeleiding en supporters onderdak te bieden. Hotels in Veldhoven en omstreken zullen daardoor extra gasten hebben gehad die gerelateerd waren aan het WK bridge. Horeca: Tijdens het WK Bridge zal de horeca in Veldhoven het vast wel drukker hebben gehad dan normaal. Aangezien niet iedereen in het Koningshof verbleef moesten zij dus elders opzoek voor consumptie. Hierdoor zullen restaurants en dergelijke het drukker hebben gehad dan normaal. De horeca in Eindhoven daarentegen zal weinig hebben ondervonden hebben van het WK Bridge. Mensen zijn eerder geneigd om in Veldhoven wat te eten dan in Eindhoven. Winkelgelegenheden: Voor het winkelgebeuren zal men toch in Eindhoven moeten zijn, maar of zij het daadwerkelijk hebben gemerkt dat is de vraag. Eindhoven is sowieso al erg massaal dus ook winkelgelegenheden zullen er vrij weinig van gemerkt hebben. In Veldhoven zelf heb je het Veldhoven city center. Dit is een overdekt winkelgebied, dit kan doordeweeks drukker bezocht zijn dan normaal omdat de meeste mensen overdag werken.
Het Koningshof ligt vrij afgelegen dus het heeft geen betrekking gehad op buurtbewoners. Ook de politie niet, het WK Bridge staat niet bekend als een evenement waar ongeregeldheden zou kunnen plaats vinden.
2.12 Conclusie Voor de organisatie van het evenement is de regio Eindhoven/ Veldhoven een goede keuze. Maar de uiteindelijke locatie had beter gekund. De beleving heeft daarmee ook te maken aangezien het Koningshof in Veldhoven een voormalig klooster is. En het daardoor er vanbuiten al sober uitziet. Het algemene beeld wat de mens van de sport ‘bridge’ heeft moet veranderd worden. Om dat te realiseren moet het spel interesanter worden gemaakt. Waardoor een WK Bridge vanzelf aantrekkelijker wordt. En het eerder een succes zal zijn.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
18
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 3 Sportsponsoring 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaan we kijken hoe het met de sponsoring geregeld is bij het WK Brigde. We gaan hier kijken of de sponsors matchen met het evenement en andersom. We gaan ook kijken naar de event karakteristieken, de exposure, het imago van het evenement en het concurrentie voordeel. Verder gaan we de sport bridge analyseren.
3.2 Analyse van het evenement Deze paragraaf bestaat uit een aantal onderdelen. We gaan hier kijken naar de karakteristieken, het concurrentievoordeel, de exposure, de mogelijkheden voor het WK bridge en de mogelijkere tegenprestaties richting de sponsors. 3.2.1 Event karakteristieken In deze deelparagraaf gaan we de missie, visie en positionering van het evenement proberen weer te geven. Missie: Bridge populairder maken voor de Nederlandse bevolking. Visie: Naamsbekendheid creëren en bridge op de kaart zetten om zo tot een groei te komen in het ledenaantal van de Nederlandse bridgebond. Positionering: De KNBB wil hun huidige positie van niet boeiend en oubollig veranderen naar modern en verslavend/ leuk om te spelen. Later in het verslag, hoofdstuk 4 Marketingcommunicatiestrategie, wordt hier verder op ingegaan. En uitgelegd aan de hand van een positionergingsgrafiek. Imago van het evenement: Het huidige imago van bridge is oubollig en alleen voor ouderen. Bridge wordt gezien als een saaie en niet boeiende sport. Waardoor het zeker voor de jongeren niet als een aantrekkelijke vrijetijdsbesteding zal worden beschouwd. Geschiedenis van het evenement: Voor een uitgebreide geschiedenis van dit evenement kunt u kijken naar de inleiding van het rapport. Daar wordt de geschiedenis van het event uitgebreid beschreven. In 1950 organiseerde de Britse oud-internation Norman Back het eerste wereld kampioenschappen voor Bridge. De Bermuda Bowl in Bermuda. In 1974 kwam er ook een WK voor vrouwen. Deze kampioenschappen waren in Venetië, Italië. De wedstrijd is daar naar vernoemd, de Venice Cup. In 2001 is er een 3de toernooi bijgekomen, het zogenoemde Senior Bowl. Het wereldkampioenschap voor 60+ spelers. In principe hebben sponsoren weinig betrekking op vorige en volgende edities van het WK bridge. Dit omdat het ieder jaar in een ander land en een andere regio gehouden word. Wereldwijd zijn er relatief heel weinig mensen die het bestaan weten van het WK bridge. En zijn hier ook niet van op de hoogte. Daarom heeft bij de organisatie van elke WK editie het evenement lokale sponsoren.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
19
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
3.2.2 Concurrentie voordeel Het is een WK dat om de 2 jaar ergens ter wereld word gehouden, en nu in Veldhoven Nederland. Unieke kans voor bridge liefhebbers en spelers om een WK van dichtbij mee te maken. Er zijn spelers uit 60 verschillende landen dus het bereik van de sponsoren is internationaal. De sponsoren spelen al een belangrijke rol op de internationale markt. En de spelers en doelgroep zijn veelal goed opgeleide personen waardoor het interessant is voor deze sponsors. RICOH is van origine een Japans bedrijf. Azië had een groot aantal vertegenwoordigende landen op het WK. Er was geen sprake van een duidelijke hoofdsponsor bij dit evenement. Alle sponsoren hadden dezelfde rechten en plichten. Het partnermodel laat duidelijk zien dat alle sponsoren gelijk aan elkaar zijn.
Bron: Jolanda Colijn & Robert Kok, Sportsponsoring, 1ste druk 2009
Welke evenementen concurreren om sponsoren en binnen het tijdsvlak
Wold Open Squash EK boksen voor vrouwen Yonex Dutch Open Badminton EK baanwielrennen
Huidige sponsors:
BC’t Onstein Brainport Region Eindhoven NOC*NSF RICOH Lavazza VDL Gemeente Veldhoven Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
20
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
3.2.3. Exposure/ bereik De nieuwswaarde van dit event is niet groot. Er is weinig interesse voor dit event. De reguliere media schenken nauwelijks aandacht aan dit door de Nederlandse Bridgebond georganiseerde evenement. Het internet besteed hier meer aandacht aan. En dan met name de website van het WK en de bridgebond zelf. Er is een internationale website in het Nederlands en in het Engels. Het event is via de social media te volgen zoals Twitter en Facebook. Exposure is vooral lokaal met advertenties om aandacht te trekken voor het event.
3.3 Analyse van de sport In deze paragraaf gaan we de sport analyseren. 3.3.1 Welke waarden horen bij deze sport Bridge wordt voornamelijk gezien als een saaie denksport waar spektakel ver te zoeken is. Het wordt ook over het algemeen gespeeld door volwassenen/ouderen van 45+. Door hen zal het ervaren worden als een leuke denksport waarbij het afhangt van kwaliteit en niet van geluk. Je moet de spelregels kennen als je toeschouwer bent. Tijdens het WK bridge kon je de wedstrijden live volgens in 2 grote zalen waar de scores werden bijgehouden en er commentaar op werd gegeven door een verslaggever. De het soort beoefenaars van deze sport loopt erg uiteen. Waar in Nederland en Noord- Europa over het algemeen de wat “saaiere” 45+’er de beoefenaars zijn. Is in een land als India wordt bridge echter alleen door welgestelde mensen, mensen uit de “elite group”. Daar hebben de spelers een heel ander imago dan dat bridgespelers hier in Nederland hebben. De toeschouwers van het WK bridge zijn voornamelijk bridgeliefhebbers en bridge spelers zelf. Of familie, vrienden of kennissen van de deelnemers. Ook hier viel het merendeel van de mensen in de categorie 45+. Toen wij zelf aanwezig waren bij het toernooi hebben we geen jeugd gezien. Wij waren veruit de jongste bezoekers/toeschouwers. Er was ook een mogelijkheid om de wedstrijden via een live-stream te kijken op de website. Waarschijnlijk zijn dit dezelfde mensen die ook die verrichtingen in het algemeen van het WK bridge volgen dus de bridgeliefhebbers, familieleden en vrienden. Er is door de media relatief weinig aandacht besteed aan het WK Bridge. Rondom Eindhoven hingen wel wat posters en ook in de regionale kranten was er weinig aandacht voor het WK Bridge. Je kon het WK wel volgen via de social media Twitter en Facebook. De beleving van de sport en de emoties die daarbij komen kijken zijn moeilijk te beschrijven voor een bridge wedstrijd. De spelers onderling kunnen elkaar tijdens de wedstrijd namelijk niet zien. Ook onder de toeschouwers was er van beleving of emoties weinig sprake. Alle mensen in de zaal zijn rustig en luisteren aandachtgelijk naar de commentator die uitleg geeft bij de scores.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
21
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
3.4 Het matchingmodel Hier gaan we kijken in hoeverre de sponsoren matchen met het zogenaamde matchingmodel. Aan de hand van dit model kunnen we zien of de sponsoren goed bij het evenement passen.
Bron: Jolanda Colijn & Robert Kok, Sportsponsoring, 1ste druk 2009
De doelgroep van VDL De VDL Groep is een internationale onderneming die zich toelegt op de ontwikkeling, productie en verkoop van halffabricaten, bussen en overige eindproducten. Op het terrein van toeleveringen is VDL toonaangevend in metaalbewerking, mechatronische systemen en modulebouw, kunststofverwerking en oppervlakte- behandeling. De divisie bussen bestaat uit touringcars, openbaarvervoerbussen, mini- & midibussen, chassis modules en gebruikte bussen. De divisie eindproducten is veelomvattend: veersystemen voor de automotive industrie, productieautomatiserings- systemen, warmte-, koel- en luchttechnische installaties, installaties voor de olie-, gas- en petrochemische industrie, zonnebanken en dakkoffers, systemen voor de agrarische sector, containerhandlingsystemen, sigaren- en verpakkingsmachines, componenten voor bulkhandling en afzuiginstallaties en systemen voor explosie- en brandbeveiliging. De doelgroep van VDL is dus erg divers, ze richten zich dus vooral op opdrachtgevers voor grote partijen onderdelen of eindproducten. De doelstellingen van VDL De VDL groep streeft een beheerste groei na, zowel autonoom als door acquisities. Het beleid van de VDL Groep is gericht op een voortdurende verbetering van haar concurrentiepositie. De analyse en Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
22
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
besparing van kosten is daarbij essentieel, evenals een hoog kwaliteitsniveau van de producenten. Investeringen zijn daarom afgestemd op vernieuwing, verbetering en uitbreiding van producenten en productieprocessen. VDL is erg betrokken bij alle evenementen en bedrijven die zich in de regio Eindhoven afspelen en zijn gevestigd. Meneer van der Leegte, directeur van VDL, heeft aangegeven dat hij zoveel mogelijk regionaal betrokken wil zijn. Vandaar dus ook de sponsoring van het WK Bridge. Hiermee willen zij ook de naamsbetrokkenheid verhogen binnen de regio. Missie, visie, positionering van de sponsor Visie: Het beleid van de VDL Groep is gericht op een voortdurende verbetering van haar concurrentiepositie. Missie: De VDL Groep streeft een beheerste groei na, zowel autonoom als door acquisities. VDL positioneert zich als de specialist in de nationale en internationale handel in gebruikte voertuigen. De bedrijfscultuur van de sponsor De VDL-bedrijven zijn voortdurend op zoek naar verbetering van productieprocessen en producten. Centraal staat: het zo snel en goed mogelijk beantwoorden van vragen van de klant. De VDL Groep investeert in de voorwaarden daarvoor: een modern machinepark, goede huisvesting en optimale logistiek, een kritisch kwaliteitsbeleid en gedegen vakmanschap. Minstens zo belangrijk is de permanente aandacht voor het versterken van de bestaande no-nonsense bedrijfscultuur, waarin een informele, persoonlijke en open communicatie de boventoon voert. Kracht door samenwerking is het credo. De VDL Groep heeft een vlakke organisatiestructuur met korte beleidslijnen. Er is permanente aandacht voor het versterken van de bestaande no-nonsense cultuur, waarin een informele, persoonlijke en open communicatie de boventoon voert. Bron: www.vdlgroep.com
Match VDL & WK Bridge Het is lastig om een duidelijke match aan te geven tussen deze 2 organisaties. De doelgroep zou overeen kunnen komen, in deze groep hoogopgeleide mensen zouden directeuren of andere personen kunnen zitten die strategische beslissingen nemen voor het bedrijf waarvoor ze werken. De doelstelling lijkt redelijk overeen te komen, ze willen allebei zich ontwikkelen en beter/groter worden. Bedrijfscultuur van VDL en WK bridge lijken niet overeen te komen, VDL wil zo snel en zo goed mogelijk antwoord geven op de vraag van de klant. Het WK bridge laat hier nog ontzettend veel liggen, ze kunnen het op vele manieren aantrekkelijker en interessanter maken voor de toeschouwer.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
23
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
De doelgroep van de sponsor Ricoh is leverancier van producten en diensten op het gebied van IT & documentmanagement oplossingen. Naast de hoogwaardige multifunctionals en printers bieden ze duurzame oplossingen op het gebied van documentbeheer. Oplossingen die gericht zijn op het optimaliseren van informatiestromen binnen en tussen organisaties. Dat doen ze met inzet en passie, zowel voor multinationals als voor lokale bedrijven. De doelstellingen van de sponsor Het doel is steeds hetzelfde: organisaties efficiënter, duurzamer en productiever laten werken. Missie, visie, positionering van de sponsor Missie: Een onderscheide leverancier zijn op het gebied van document management, en gericht op het verbeteren van productiviteit bij klanten. Visie: De visie Ricoh luidt: Ricoh wil een uitmuntende leverancier zijn van innovatieve documentoplossingen gericht op het verbeteren van de productiviteit van klanten. Ricoh wil de beste zijn in haar sector, dit doen ze door middel van zich te onderscheiden van de concurrentie. 3 Kernwaarden van RICOH
Zorg voor harmonie met het milieu, de producten en diensten van RICOH zijn niet alleen goed voor onze klanten, maar ze zijn ook milieuvriendelijk. Vereenvoudig uw leven en werk, de producten en diensten van RICOH zijn functioneel, doeltreffend en eenvoudig in het gebruik en onderhoud. Ondersteun kennisbeheer. Efficient en doeltreffend kennisbeheer draagt positief bij aan het verloop van werkprocessen. RICOH deelt graag haar technische en operationele kennis met de klant.
RICOH probeert deze waarden tot leven te brengen in haar gedrag. Daarin stellen ze het volgende centraal:
Handel snel De klant eerst Denk als een ondernemer
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
24
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
De bedrijfscultuur van RICOH Ricoh heeft een sleutelrol gespeeld bij de snelle ontwikkeling van kantoorautomatisering. Daardoor is ons bedrijf in slechts twintig jaar uitgegroeid tot wereldwijd marktleider in duurzame documentoplossingen. Ricoh is een open en vooruitstrevende onderneming. Onze mensen zijn de belangrijkste factor voor succes. We bieden onze klanten een creatieve oplossing die een totaalpakket van consultancy, hard- en software, services, training en outsourcing omvat. Het hoofdkantoor van Ricoh Nederland is gevestigd in ’s-Hertogenbosch. Hier werken ruim 1400 medewerkers, onder meer aan opdrachten voor grote organisaties en multinationals. In 2013 zal Ricoh Nederland een nieuw hoofdkantoor betrekken in het Bossche Paleiskwartier. Op 15 plaatsen verdeeld over Nederland vindt u een Ricoh Document Center. Deze flexibele, zelfstandige organisaties richten zich op het midden- en kleinbedrijf in de eigen regio. Ze bieden een persoonlijke service met de ondersteuning van een wereldwijde marktleider in praktische en duurzame documentoplossingen. Match RICOH & WK Bridge: De doelgroep zou overeen kunnen komen, in deze groep hoogopgeleide mensen zouden directeuren of andere personen kunnen zitten die strategische beslissingen nemen voor het bedrijf waarvoor ze werken. De doelstellingen komen overeen, het wk word efficiënt georganiseerd, nadeel hiervan is dat het heel basic is en er weinig leven rond het evenement heerst. De bedrijfscultuur komt niet overeen met de cultuur van het WK bridge. De cultuur van RICOH staat voor een snelle ontwikkeling, vooruitstrevend ondernemen en hebben creatieve oplossingen. Van dit alles is geen sprake bij het WK bridge. Bron: www.ricoh.nl
3.5 Doelstellingen vanuit het evenement vanuit de sponsor Wat zijn de doelstellingen: We hebben telefonisch contact gehad met meerdere medewerkers van Ricoh en niemand van deze medewerkers kon achterhalen wat nou de motivatie was om het WK Bridge te sponsoren. Diegene die er voor verantwoordelijk was voor de sponsordeal met het WK bridge is inmiddels er niet meer werkzaam. We hebben persoonlijk contact gehad met de directeur en de adjunct directeur van VDL, Wim en Pieter van der Leegte. Zij hebben ons verteld dat de voornaamste rede voor VDL om het WK Bridge te sponsoren was dat medewerkers van een klant van hun, een openbaarvervoersbedrijf, deelnamen aan het WK Bridge. Dit was een dus een strategische keuze.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
25
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Wat zouden doelstellingen kunnen zijn: Het WK Bridge is een groot internationaal event met veel verschillende nationaliteiten van over de hele wereld. De sponsoren van het WK Bridge willen voornamelijk naamsbekendheid creëren onder het internationale publiek. Zowel Ricoh als VDL verrichten al opdrachten/werkzaamheden in het buitenland. De doelgroep van het WK bridge bestaat voornamelijk uit hoogopgeleide mensen, en zeker de onder de internationale bridgespeler. Deze mensen zouden een functie kunnen vervullen waar zij strategische beslissingen voor zijn of haar bedrijf moet nemen. Het is dan naast het WK Bridge ook om te netwerken en nieuwe contacten te leggen. Het doel van het WK Bridge is om de sport Bridge meer op de kaart te zetten en het creëren van een ander imago dan een ‘saaie niet spectaculaire’ denksport zoals het nu wordt gezien. Sponsoren kunnen klanten meenemen naar het WK Bridge omdat het waarschijnlijk voor velen een eerste kennismaking zal zijn met een bridgeevenement en er zo anders tegen bridge aan zullen kijken.
3.6 Relatie sponsor sponsorobject Het is voor het eerst dat een WK Bridge wordt georganiseerd in Nederland. Voorheen was er wel al een keer de organisatie van het EK Bridge voor landenteams. Daarom is het de eerste keer dat VDL en Ricoh zijn verbonden aan het event. Waarschijnlijk zal deze verbondenheid zoals het er nu naar uit ziet eenmalig zijn en niet structureel. De sponsoren van het WK Bridge zijn ook allemaal gevestigd in de regio Eindhoven. Het WK Bridge 2013 georganiseerd in Bali, Indonesië heeft andere sponsoren. Op het WK Bridge werd het sponsormodel partnermodel toegepast. De sponsoren hebben dezelfde rechten en een eigen exclusiviteit. Dat betekent ook dat er geen partners uit dezelfde branche komen.
3.7 Activering Op de site www.wkbridge2011.com worden alle sponsoren genoemd die bij dit event horen. Op internet en via Google zijn er paar een beperkt aantal artikelen te vinden waar het de sponsoren aan het WK Bridge worden gekoppeld. Op de sites van de sponsoren zelf is er ook geen aandacht voor het feit dat zij het WK Bridge sponsoren. Tijdens het event werd er ook gebruik gemaakt van de social media: Twitter en Facebook. Dit was puur alleen om het WK Bridge thuis live te volgen.
3.8 Conclusie De sponsoren hebben het in principe goed aangepakt alleen is niet duidelijk waarom Ricoh heeft besloten om het WK Bridge te sponsoren. VDL zette zich in met het vervoer van deelnemers, die van het vliegtuig werden gehaald. Buitenlandse bezoekers werden ook naar hun verblijf gebracht. Dit was meer om goodwill te creëren bij de mensen en hun veel in aanmerking te laten komen met het merk VDL. Ricoh hielp het WK Bridge met de documentatiebeheer.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
26
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 4 Marketingcommunicatie 4.1 Inleiding In het volgende hoofdstuk gaan we kijken naar de marketingcommunicatie van het evenement. We gaan de doelgroep visualiseren, er word gekeken naar de doelstellingen en de porpositie en positionering van het WK Bridge. Verder gaan we kijken naar de marketingcommunicatiestrategie die gebruikt is. En welke media er gebruikt zijn.
4.2 Marketingcommunicatie doelgroep In de afbeeldingen hieronder wordt de marketingcommunicatie doelgroep gevisualiseerd. De marketingcommunicatie doelgroep kan worden beschreven op algemeen, merkspecifiek en domeinspecifiek niveau. Op algemeen niveau hebben we het over de brigdespelers, dus ze mensen die lid zijn bij bridgeverenigingen. Op merkspecifiek zijn het de mensen die luxe artikelen kopen dus de mensen van de Porsche en de Audi. En als laatste op domeinspecifiek niveau de mensen die meer van de elitaire sporten houden zoals golfen. In de moadboards hieronder is te zien wat de interesse en hobby’s van die mensen zijn. Dit kan een goede doelgroep zijn omdat deze mensen weten wat bridge is, in deze wereld thuis zijn en hoe het spel gespeeld moet worden. Een eventuele andere doelgroep kan zijn, de zakelijke relaties. Denk hierbij aan sponsoren. Hiervoor zou je een speciaal VIP arrangement aankunnen bieden.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
27
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
4.2.1 Visuele doelgroep
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
28
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
4.3 Marketingcommunicatie doelstelling Naar onze mening heeft de organisatie van het WK niet echt een specifieke marketingcommunicatie doelstelling. Maar een doelstelling zou kunnen zijn de sport bridge op de kaart te zetten. En te zorgen voor een imago verandering doormiddel van communicatie. Een andere doelstelling is dat de bridge willen groeien als sport, binnen 10 jaar moet het ledenaantal bij de bridgebond zijn gegroeid met 10%.
4.4 Marketingcommunicatie positionering Concurrerende evenementen die tijdens dezelfde periode plaats vinden als het WK Bridge zijn: World Open Squash, EK boksen voor vrouwen, Yonex Dutch Open Badminton en het EK baanwielrennen. Het WK Bridge zal zich qua spektakel en amusement zich niet gunstig onderscheiden t.o.v. de andere evenementen. Dit komt ook omdat bridge over het algemeen wordt gezien als een saaie en slome sport. Wat daarnaast ook voornamelijk wordt beoefend door de relatief oudere mensen of ‘nerds’. Doordat dit evenement gratis is en er nieuwe speeltypen worden geïntroduceerd zoals het ‘computerbridgen’ kan het zich daarmee wel onderscheiden en het zo meer mensen zal aanspreken.
Modern
Bridge Verslavend en leuk om te spelen
Niet boeiend
Bridge
Oubollig
4.5 Marketingcommunicatie propositie Het WK bridge in Veldhoven staat voor de vernieuwing in de bridge wereld. Het wordt verjongd en vernieuwd. Het WK bridge is meer als het spel alleen, er zijn complete arrangementen met overnachtingen, en alle bezoekers kunnen genieten van verschillende restaurants. De toegang tot dit evenement is gratis en voor iedereen toegankelijk.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
29
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
4.6 Marketingcommunicatie strategie Tijdens het WK Bridge zijn de volgende media gebruikt. Internet, Social Media, Kranten en Televisie. De social media was gericht op de spelers en niet op de mensen die buiten het bridge staan en er weinig over weten. Hieronder een overzicht van de gebruikte media.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
30
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
4.7 Marketingcommunicatie-instrumenten Voor de promotie van de WK Bridge zijn de volgende instrumenten gebruikt: Reclame Public Relations en voorlichting Direct marketing Reclame In Veldhoven hingen er posters en flyers. In de omliggende plaatsten rondom Veldhoven werd er weinig tot geen aandacht besteed aan promotie van het WK Bridge in Veldhoven. Daardoor zullen hoogstwaarschijnlijk er ook mensen zijn die niet wisten dat het kort geleden heeft plaats gevonden. Bij binnenkomst van Eindhoven werd er wel wat reclame gebruikt via Billboards en LED verlichte borden. Op sommige bussen werd er geadverteerd met het WK Bridge. Op de achterkant van de bus stond dan wat tekst met informatie over het event.
4.8 Marketingcommunicatie media Media die verslag deed van het WK Bridge waren kranten en Televisie. In het Eindhovens Dagblad hebben in de periode van het WK Bridge ongeveer 5 artikelen gestaan. Er werd relatief er weinig aandacht besteed aan het WK. Ook Omroep Brabant en de NOS hebben heel weinig aandacht besteed aan het WK bridge. De NOS is op de finale dag even langsgekomen met camera’s om een indicatie te geven hoe het nou daadwerkelijk aan toe ging op het WK. Omroep Brabant heeft een keer tijdens een nieuwsblok wat verslag gedaan van het event. Alle media aandacht was erg gering.
4.9 Online marketingcommunicatie instrumenten/media Online kon met het WK op de voet volgen via de eigen website, twitter, facebook, RSS Feed en www.bridgetopics.com. Het gebruik van de social media was gericht op de spelers en niet op de mensen die buiten het bridge staan en er weinig over weten. Op het facebook pagina stond letterlijk helemaal niks. Er was wel een pagina aangemaakt maar daar werd niks mee gedaan. Via de website www.wkbridge2011.com kon men de wedstrijden live volgen, maar in principe was het precies hetzelfde als dat je daadwerkelijk aanwezig was.
4.10 Conclusie De media aandacht die er aan het WK is besteed is erg weinig. Het is tenslotte wel een WK. Daarom is het van noodzaak dat het bridge interessanter wordt en mensen aanspreekt. Dan zal de aandacht die het krijgt ook gelijk groeien. Ze moeten af van het oubollige imago, zodat de doelgroep wordt verjongd. Iets wat ze daarin zouden kunnen veranderen is het spel moderner maken. Verder moet de social media ook gericht zijn op mensen die er geen verstand van hebben. Nu was de boodschap die er werd vermeld voornamelijk gericht tot de bridge spelers. Ze hadden voor het WK ook speciaal een facebook pagina aangemaakt daarin is echter geen aandacht besteed. Wanneer er social media wordt ingezet moet men hier ook gebruik van maken en het niet laten verwateren.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
31
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 5 Bedrijfseconomie 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaan we kijken naar het financiële gedeelte van het event. Er word gekeken waar er eventuele knelpunten zitten in de begroting. Wat hoge kostenposten zijn en hoe je deze kosten eventueel zou kunnen verminderen. Ook word er gekeken naar de inkomsten en hoe daar mee omgegaan word.
5.2 Financiële knelpunten In deze paragraaf gaan we kijken naar de kosten en opbrengsten van het wereldkampioenschap bridge 2011. Waar zitten de knelpunten? En op welke kosten kan bespaard worden de volgende keer dat het evenement gehouden word? 5.2.1 Kosten Over het algemeen zijn er niet echt hele grote knelpunten bij de kostenposten. In totaal heeft de organisatie zelfs minder kosten gehad dan dat er begroot waren. De enige echt hoge kostenposten zijn de overnachtingen van de deelnemers en de VIP’s, de catering van de VIP’s, de beveiliging in het algemeen en de huur van de persruimtes is ook hoger uitgevallen dan begroot. In totaal zijn deze kosten zo’n €12.236,- hoger dan begroot. 5.2.2 Opbrengsten De opbrengsten zijn lager uitgevallen dan verwacht. De organisatie had eventueel andere afspraken kunnen maken met sponsoren voor eventuele grotere sponsor bedragen of andere overeenkomsten. Ook had de organisatie kunnen denken aan het verhogen van de entreeprijs voor het event. De prijs hoeft niet veel hoger te zijn, al is het maar €0,50 of €1,- want alle kleine beetjes helpen.
5.2.3 Resultaat, kosten en opbrengsten De organisatie heeft evenveel kosten als opbrengsten begroot voor het hele toernooi. Echter hebben ze dit niet kunnen realiseren. Dit is geen schande. Want het is bijna onmogelijk om met zo’n soort evenement quitte te draaien. Wij denken ook niet dat een organisatie van een dergelijk sportevenement zich moet richten op het maken van eventuele winst. De organisatie is waarschijnlijk meer bezig met het goed laten verlopen van het evenement en het zorgen voor positieve media aandacht.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
32
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
5.3 Beoordeling diverse inkomstenbronnen De organisatie van het wereldkampioenschap bridge kent vier inkomstenbronnen, namelijk de kaartverkoop, catering, merchandising en de inschrijfgelden van de deelnemers. Dit zijn op zich goede inkomstenbronnen omdat bezoekers van het evenement een entreebewijs moeten hebben om bij het evenement aanwezig te mogen zijn. De inkomsten van de kaarverkoop zullen er dus altijd zijn. Net zoals de inkomsten van de catering. Als mensen naar een toernooi gaan willen ze altijd iets eten en iets drinken. Deze inkomsten zullen dus ook altijd bij ieder event aanwezig zijn. Verder is het gebruik van artikelen ook van belang voor de inkomsten. Het maken van deze producten kost natuurlijk ook het een en ander, maar zowel toeschouwers als deelnemers zullen deze artikelen kopen. Het is belangrijk voor de organisatie dat deze artikelen verkocht zullen worden omdat deze artikelen vaak voorzien zijn van het logo en de naam van het evenement. Dit kan weer voor naamsbekendheid zorgen. Ook de inschrijfgelden zijn een inkomstenpost waar je niet omheen kan. Ieder deelnemend land of team moet inschrijfgeld betalen aan de organisatie om te deel te mogen nemen aan desbetreffend toernooi.
5.4 Samenstelling van de uitgaven Sponsor Hotel: Minder kosten dan begroot. Dit misschien door onderlinge afspraken met sponsor. Catering VIP: Een klein negatief verschil. Een te klein bedrag begroot aan consumpties, of VIP’s hebben meer gegeten en gedronken dan verwacht. Gifts: Event is minder geld kwijt aan gifts voor de sponsors zelf. Overig: De overige kosten kunnen door verschillende omstandigheden hoger uitgevallen zijn. Het is niet duidelijk uit de tabellen af te lezen waar dit aan kan liggen.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
33
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Kaartverkoop De kosten voor de kaartverkoop zijn minder hoog dan verwacht. Echt grote verschillen zijn er niet. Een oorzaak hiervoor zou kunnen zijn dat de organisatie iets heeft kunnen regelen met de drukkerij van de kaarten voor een eventuele korting.
Catering Inkoop: Kosten minder hoog dan verwacht. Dit kan komen doordat er misschien landen hebben afgezegd. En daardoor is er dus minder eten en drinken ingekocht. Personeel: Als er landen afzeggen is er minder personeel nodig om de catering voor te bereiden. Huur ruimte: Kosten iets hoger uitgevallen dan verwacht. De beoogde ruimte was niet beschikbaar, daardoor hebben ze een andere iet duurdere ruimte moeten huren om de catering voor te bereiden.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
34
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Merchandising Inkoop bridgeartikelen: Iets hoger dan verwacht. Hoogstwaarschijnlijk waren de inkoopprijzen net iets hoger dan veracht.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
35
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Algemeen Prijzengeld: Prijzengeld is €2000,- lager dan begroot. Dit kan komen door het afhaken van eventuele deelnemers. Promotie: Er was meer geld voor de promotie begroot dan dat er daadwerkelijk uitgegeven is. Er is €1750,- ‘’over’’. Overnachtingen: De overnachtingen van zowel de deelnemers als de VIP’s zijn een stuk hoger uitgevallen dan begroot in totaal zo’n €6358,-. Dit zou kunnen komen doordat er misschien meer deelnemers waren dan verwacht. Vervoer deelnemers: Ook deze post is een stuk hoger uitgevallen dan begroot. Er is ruim €3340,meer uitgegeven aan het vervoer van de deelnemers dan er verwacht was dat er uitgegeven zou worden. Dit zou kunnen komen doordat er gevlogen moest worden op Schiphol in plaats van op Eindhoven. Waardoor de deelnemers in Amsterdam opgehaald moesten worden in plaats van in Eindhoven. Beveiliging: Ook aan de beveiliging is meer uitgegeven dan dat er begroot was. Dit zullen waarschijnlijk allemaal kleine onvoorziende kosten zijn. Die dan wanneer je alles bij elkaar op telt toch een heel bedrag zijn. Administratie/ organisatie: €2081,- verschil op de begrootte kosten. Dit zullen waarschijnlijk ook onvoorziende kosten zijn.
Totale kosten Het enige bedrag wat erg afwijkt van het begrootte bedrag is de €12364.- onder de post algemeen. Verder zijn er geen grote negatieve verschillen. Opvallend is dat er aan de catering aanzienlijk minder geld uitgegeven is dan dat er begroot is, zo’n €9510,-
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
36
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
5.5 Conclusie Over het algemeen zijn er geen hele grote verschillen in de bedragen wat er begroot is en gerealiseerd. De gerealiseerde opbrengsten zijn minder dan verwacht. Echter kan je niet echt spreken van een heel groot verlies. Voor een wereld kampioenschap bridge zijn wij van mening dat er toch nog voor een heel bedrag aan opbrengsten zijn. De opbrengsten komen onder andere uit inschrijfgelden van de deelnemende teams en de kaartverkoop.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
37
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Hoofdstuk 6 Aanbevelingen 6.1
Eventmarketing/Citymarketing
Over het algemeen valt er weinig negatiefs te zeggen over hoe het WK Bridge is georganiseerd. Het toernooi is soepel verlopen. Maar toch zijn er nog wel een aantal punten waar even bij stil gestaan moet worden. Volgens ons was het slimmer geweest om een andere locatie te zoeken. De huidige locatie had als voordeel dat het meteen een hotel was en het dus geen probleem hoefde te zijn voor de deelnemers om te zorgen voor overnachtingen. Tegelijk was de locatie ook tegenstrijdig met het doel wat de bridgebond voor ogen had met dit toernooi. Namelijk verjonging en vernieuwing van de sport. Naar onze mening is het niet echt vernieuwend wanneer de locatie van het toernooi een voormalig klooster is. NH Hotel De Koningshof is op sommige delen wel gerenoveerd. Deze stukken waren ook duidelijk moderner dan de nog niet gerenoveerde stukken. Wij denken dat wanneer de organisatie een locatie had kunnen vinden met wat meer uitstraling dat dat dan meteen meer had kunnen toevoegen aan het evenement. Een eventuele andere locatie in deze regio had bijvoorbeeld het Evoluon in Eindhoven kunnen zijn. Dit gebouw wordt ook gebruikt als congres centrum en er worden daar ook grote evenementen georganiseerd. Ook heeft dit gebouw nog steeds een hele moderne en vernieuwende uitstraling en het is makkelijk te bereiken. Nog een eventuele andere locatie had het pas verbouwde Hotel Pullmann Cocagne in Eindhoven kunnen zijn. Verder had de organisatie de locatie sfeervoller kunnen inrichten.
De organisatie had ook aparte VIP ruimtes moeten creëren voor haar sponsoren. Deze waren niet aanwezig. Verder had de organisatie de sponsoren persoonlijk kunnen uitnodigen als blijk van waardering. Dit was ook een goed netwerk moment geweest voor alle sponsoren. Het toevoegen van clinics was een leuke optie geweest. De sport is moeilijk om te begrijpen, door middel van clinics kun je dit via een leuke manier uitleggen. De KNBB had hier goed op kunnen inspelen door bijvoorbeeld haar topspelers de clinics te laten geven.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
38
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
6.2
Sportsponsoring
Om de waarde van de sponsoring te verhogen zou de organisatie met meer middelen vaker naar buiten moeten komen. Regionaal is het heel weinig in het nieuws geweest en landelijk zowaar nog minder. Ze zouden eventueel bekende mensen met het juiste profiel (jong-fris-leuk) kunnen benaderen om het te promoten. Daarnaast kunnen ze meer via social media communiceren Breng de sponsoren meer in beeld als er een camera bij is, zorg voor zichtbaarheid van sponsoren: 1. Website ( bovenin vermelden) 2. Een sponsorbord bij interviews 3. Social media sites De organisatie had lokale bedrijven/ organisaties bij het evenement als sponsoren bij het WK Bridge moeten betrekken.
6.3
Marketingcommunicatie
De marketingcommunicatie had over het algemeen heel wat uitgebreider gemogen. Een van de doelstellingen van de organisatie was namelijk dat de meeste mensen uit de regio wist dat het WK bridge in Veldhoven gehouden werd. Naar onze mening is dat niet gelukt. Er reden wel bussen bedrukt met informatie over het WK bridge. De organisatie heeft ook brochures op openbare plaatsen, zoals de bibliotheek van Eindhoven en Veldhoven, gelegd. Verder waren er langs de weg nog verschillende banners en abri’s. Volgens ons had dit veel uitgebreider gekund. De organisatie had bijvoorbeeld de brochures van het WK bridge ook bij bridgeverenigingen moeten leggen. Dit had hoogstwaarschijnlijk gezorgd dat er meer bridgeliefhebbers naar het WK waren gekomen. Verder had de organisatie de brochures ook bij diverse golf,tennis en wandelverenigingen in de omgeving neer kunnen leggen. Deze sporten zijn interessant voor de organisatie omdat ze in dezelfde doelgroep vallen als de huidige bridgedoelgroep. Leeftijd 50+ en een gemiddeld hoge sociale klasse. Op deze manier worden deze doelgroepen geïnformeerd over het WK Bridge en zal het evenement hoogstwaarschijnlijk meer bezoekers trekken. Verder had de organisatie meerdere malen een advertentie kunnen plaatsen in het Eindhoven Dagblad. Hierdoor hadden ze meer merkbekendheid kunnen krijgen, en meer mensen naar het evenement kunnen trekken. Het Eindhovens Dagblad heeft namelijk dagelijks een oplage van 109.00. Ook hadden de organisatoren meer gebruik moeten maken van social media. Bij het inzetten van social media moet van tevoren een duidelijk doel gesteld zijn. Bij Facebook hadden ze bijvoorbeeld mensen en of bridgeverenigingen kunnen uitnodigingen om lid te worden van hun pagina. Op de Facebook pagina hadden ze iedere dag een link kunnen plaatsen van de dagelijkse blog die al op de website gezet. Zo was de pagina waarschijnlijk meer gaan leven. Daarnaast had de organisatie ook nog kunnen kiezen om Nederlandse en buitenlandse topbridgers te betrekken bij de social media door middel van het plaatsen van dagelijkse berichten op Twitter of Facebook.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
39
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
6.4
Bedrijfseconomie
In het algemeen heeft de organisatie het goed voor elkaar. Er zijn geen hele grote verschillen in de begrootte bedragen en de gerealiseerde bedragen. Toch kan de organisatie niet echt spreken van een heel groot verlies. Wij zijn van mening dat het maken van winst geen doelstelling hoeft te zijn voor een evenement zoals het wereldkampioenschap voor bridge. De organisatie moet zich richten op het goed laten verlopen van het evenement en de positieve media aandacht. Verder had de organisatie een betere inschatting kunnen maken van het verwachte bezoekers aantal zodat er een beter inzicht was in de inkomsten van de kaartverkoop. Wat een slimme zet van de organisatie had kunnen zijn was om zich indirect te richten op de catering. En eventuele sponsorinkomensten. Wat de organisatie van te voren ook had kunnen weten waren de kosten die er verbonden waren aan de overnachtingen van de deelnemers en de VIP’s. Deze kosten kan je van to voren bijna helemaal precies uitrekenen.
6.5
Geïntegreerd advies (aanbevelingen over vakgebieden heen)
Maak het event spannender en gebruik een moderne accommodatie in plaats van een oud klooster, zorg voor een frisse uitstraling, de internationale zaal was de rest van de accommodatie op dat gebied ver vooruit.
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
40
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Bronvermelding Literatuur/ Krant:
Karoline Wiegerink & Ed Peelen, Eventmarketing, 1ste editie, Pearson Education Benelux, 1ste druk 2010 Jolanda Colijn & Robert Kok, Sportsponsoring, 1ste editie, Pearson Education Benelux, 1ste druk 2009 Ko Floor & Fred van Raaij, Marketingcommunicatiestrategie, 6de druk, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/ Houten, 1ste druk 2010 Elise van Dijk- Bettenhaussen, 1ste editie, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/ Houten, 1ste druk 2011 Diverse krantenartikelen uit het Eindhovens Dagblad Pers dossier van het Wereldkampioenschap Bridge 2011
Personen:
De organisatie van het WK Bridge De directeur van VDL, Wim van der Leegte De adjunct directeur van VDL, Pieter van der Leegte Hoofdkantoor van RICOH Bersselaar,Thijs T.J.A. van den, 4de jaars SPECO student aan de Fontys Economische Hogeschool Tilburg Verheijen,Mark M.G.W.C., 4de jaars SPECO student aan de Fontys Economische Hogeschool Tilburg
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
41
Event audit, WK Bridge Veldhoven 2011
Internet:
Website van het Wereldkampioenschap Bridge: http://www.wkbridge2011.nl/ Website van Omroep Brabant: http://www.omroepbrabant.nl/Search.aspx?searchstring=WK+Bridge+2011&refinement=ne ws Website van de NOS: http://nos.nl/zoeken/?s=WK+Bridge+2011 Website VDL: http://www.vdlgroep.com/ Website RICOH: http://www.ricoh.nl/ Website Evoluon: http://www.evoluon.com/ www.bridgetopics.com http://www.sportknowhowxl.nl/nieuwsberichten//zoek/blockname/zoek_form/fld_src_keywords/WK%20bridge%202011/pageid_source/nieu ws/form_src_submit/yes/prot_process/search/processed/1 http://bridgenieuws.wordpress.com/about/
Overig:
Alle in de les behandelde stof van de volgende vakken: - Eventmarketing - Citymarketing - Sportsponsoring - Marketingcommunicatiestrategie - Bedrijfseconomie
Thomas Peters, Jens van Son & Emmy Wilde
42