EVC-procedure voor gidsen en reisleiders Leidraad voor de kandidaat

EVC-procedure voor gidsen en reisleiders Leidraad voor de kandidaat

1

Colofon Toerisme Vlaanderen – afdeling Kennis en Innovatie Projectcoördinatie: Katrien Van Ginderachter, Toerisme Vlaanderen Inhoudelijke uitwerking: Frederik De Decker, Associatie Universiteit Gent Karine Janssens, Associatie Universiteit Gent Charlotte Vandenberghe, Associatie Universiteit Gent David Theelen, Toerisme Vlaanderen Verantwoordelijke uitgever: Peter De Wilde, administrateur-generaal, Toerisme Vlaanderen, Grasmarkt 61, 1000 Brussel Contact: Dienst Toeristische Vorming David Theelen Grasmarkt 61 1000 Brussel [email protected] www.toerismevlaanderen.be/EVC © 2011 Toerisme Vlaanderen

2

Inhoud

Inleiding

1 Leidraad voor de kandidaat

1.1 Wat is het doel van “EVC” en “EVK”? 1.2 Waaruit bestaat de EVK-procedure voor de opleiding gids en reisleider? 1.3 Wat zijn eerder verworven competenties (EVC’s)? 1.4 Kan ik de procedure ook doorlopen om toegelaten te worden tot de opleiding? 1.5 Wat levert een EVC-procedure mij op? 1.6 Welke stappen moet ik doorlopen in de EVC-procedure? 1.7 Wat houdt de coaching in? 1.8 Wat houdt de aanmelding in? 1.9 Wat is een bekwaamheidsonderzoek? 1.10 Wat is de erkenning? 1.11 Wat kost de EVC-procedure? 1.12 Is er beroep mogelijk in de EVC-procedure? 1.13 Waar kan ik concreet terecht als ik de procedure wil opstarten? 1.14 Slotbeschouwing

2 Het portfolio

2.1 Wat is een portfolio? 2.2 De onderdelen van jouw portfolio 2.3 De bewijsstukken 2.4 Wat mag men met jouw portfolio doen?

3

Inleiding

Sinds het schooljaar 2006-2007 bieden een vijftiental opleidingsverstrekkers in Vlaanderen de vernieuwde opleidingen gids en reisleider aan. Origineel daarbij is dat drie soorten instellingen deze opleidingen organiseren: • • •

Centra voor Volwassenenonderwijs, onder de vorm van een “hogere beroepsopleiding” Syntra-instellingen, die dit vanuit hun missie (ondernemersvormingen) organiseren Verenigingen (met een v.z.w.-statuut) uit de socio-culturele of jeugdsector

Van bij de aanvang van de ontwikkeling van het nieuwe opleidingstraject voor gids en reisleider werd door Toerisme Vlaanderen vooropgesteld dat de te verwerven competenties van gids en reisleider centraal moesten staan, los van waar je de opleiding wenst te volgen. Daarnaast werd ook vertrokken van het idee dat het volgen van de volledige opleiding gids en reisleider niet de enige weg mocht zijn om erkend te worden als gids of reisleider. Om rekening te houden met de feitelijke situatie op het terrein werden actieve reisleiders in tot eind 2010 eenmalig geregulariseerd. In 1996 werden actieve gidsen geregulariseerd. Sindsdien startte Toerisme Vlaanderen met een opleidingstraject voor gidsen dat in 2006 vernieuwd werd en georganiseerd wordt door de bovengenoemde opleidingscentra. Het is ook de bedoeling dat mensen vrijgesteld kunnen worden van een of meer modules, of zelfs delen van modules (enkel betrekking op onderdelen EHBO), op basis van bepaalde diploma’s of getuigschriften (EVK = erkenning van verworven kwalificaties) of op basis van ervaring (EVC = erkenning van verworven competenties). De hoofddoelstelling van dit systeem is dat mensen die op een aantoonbare wijze beschikken over de competenties die gekoppeld zijn aan een of meer modules uit het opleidingsprofiel worden vrijgesteld van het volgen van die module(s) en dat deze vrijstelling aanvaard wordt door de betrokken opleidingsverstrekkers. In sommige, wellicht uitzonderlijke, gevallen kan dit impliceren dat iemand vrijgesteld wordt van alle modules en bijgevolg automatisch erkend wordt als gids of reisleider door Toerisme Vlaanderen. De aanbieders van de opleidingen gids en reisleider in Vlaanderen hebben dan ook beslist de EVC-procedure gezamenlijk uit te bouwen, maar voor de uitvoering ervan wordt sterk gebruik gemaakt van de expertise van de individuele betrokken aanbieders. Je wilt graag de opleiding gids of reisleider aanvatten, maar meent al over een aantal gids- of reisleider competenties te bezitten? Deze leidraad zal je helpen te bepalen of en hoe je deze eerder verworven kwalificaties of competenties kan laten erkennen. Je vindt in deze gids dan ook welke stappen je kunt ondernemen en waaruit de volledige procedure bestaat. We gaan hiervoor uit van een aantal vragen waarmee je geconfronteerd kan worden en geven hierop een antwoord. Met deze leidraad zal je in staat zijn om jouw competenties duidelijk en transparant te presenteren in een vorm die de assessoren zal helpen bij hun evaluatie van jouw dossier. We vertrekken hierbij van het uitgangspunt dat je de competenties (of componenten daarvan zoals kennis, vaardigheden en attitudes) al verworven hebt. De leidraad zet je wellicht al een heel eind op weg, maar je kunt ook steeds terecht bij een coach voor begeleiding bij de EVC- of EVK-procedure. We wensen je alvast veel succes!

4

5

1 Leidraad voor de kandidaat 1.1 Wat is het doel van “EVC” en “EVK”? De kennis en de vaardigheden die tegenwoordig nodig zijn om te kunnen functioneren in de maatschappij veranderen snel. Het is daarom nodig dat iedereen blijft leren, ook nadat men het initiële onderwijs heeft verlaten. Leren doe je echter niet op de schoolbanken alleen. Ook wat je geleerd of ontwikkeld hebt op de werkplaats, tijdens het verenigingsleven, door zelfstudie enz. draagt bij tot je competentieontwikkeling. Het is de bedoeling van deze procedure om het resultaat van dit levenslang leren te erkennen in functie van de opleiding gids of reisleider. De erkenning van deze leerervaringen, hetzij kwalificaties (“EVK”) of competenties (“EVC”) kan de drempel tot het verder studeren verlagen door al deze leerervaringen in rekening te brengen. Je krijgt er immers mogelijks een aantal “vrijstellingen” voor in het opleidingstraject tot gids of reisleider. Dat betekent dat je een aantal modules van de opleiding niet meer hoeft te volgen. EVC en EVK hebben dezelfde doelstelling, maar verlopen op een andere manier. Dit wordt hierna verder verduidelijkt. Eerst willen we echter nog even stilstaan bij wat soms genoemd wordt HVC, zijnde de loutere “herkenning van verworven competenties”. Het is niet de bedoeling van deze procedure dat je laat onderzoeken of je wel degelijk een aantal competenties op het vlak van gidsen of het leiden van reizen bezit, zonder dat je de intentie hebt het certificaat hiervoor te behalen. Als je de procedure inzet louter omwille van persoonlijke redenen (om je te “bewijzen”), dan zal je in de voorafgaande coachingsfase afgeraden worden de procedure op te starten. Je moet er dus op voorbereid zijn dat er na de EVC- en/of EVK-procedure wellicht nog een formeel leertraject volgt, waar je de nodige tijd voor moet uittrekken.

1.2 Waaruit bestaat de EVK-procedure voor de opleiding gids en reisleider? De Erkenning van Verworven Kwalificaties (EVK) gebeurt op basis van bewijsstukken van ‘opleidingen’ of ‘delen van opleidingen’ (waarmee bedoeld wordt alle vormen van leerervaringen, zowel formeel als niet-formeel, zowel uit Vlaanderen als daarbuiten, maar waarover, bv. op basis van precedenten, voldoende kwaliteitsgaranties bestaan). Voorbeelden daarvan kunnen zijn, Master (licentiaat) in de Geschiedenis, Master (licentiaat) in de Kunstgeschiedenis,… of in het niet-formele circuit Jeugdanimator, Eerste hulpverlener,… Als dergelijke bewijsstukken op een precedentenlijst zijn opgenomen, geven ze automatisch aanleiding tot vrijstelling(en) in de opleidingen gids en reisleider. Kwalificaties die op de EVK-lijst (zie www.toerismevlaanderen.be/EVC) vermeld staan en die maximum 5 jaar oud zijn, worden automatisch erkend. Bij kwalificaties ouder dan 5 jaar, moet de kandidaat kunnen aantonen op een relevante manier de kwalificaties in die periode gebruikt of bijgehouden te hebben (bv. in een beroeps- of vrijetijdscontext of actueel gehouden via vormingen). Kwalificaties die niet op de precedentenlijst voorkomen of die ouder zijn dan 5 jaar en niet “bijgehouden” werden, kunnen wel ingebracht worden als bewijsstuk in een EVC-procedure (zie 2.2 de onderdelen van jouw portfolio). Elke EVK-aanvraag moet gestaafd worden met de nodige bewijsstukken en formeel goedgekeurd worden door de directie van de organisatie waarbij de aanvraag gebeurt. Het is dus de verantwoordelijkheid van de opleidingsverstrekker om EVK-aanvragen te behandelen. Opleidingsverstrekkers kunnen jou dan ook vrijstellingen op basis van EVK rechtstreeks en kosteloos toekennen.

6

1.3 Wat zijn verworven competenties (EVC’s)? Het decreet op de Vlaamse Kwalificatiestructuur (2009) een definieert competentie als “de bekwaamheid om kennis, vaardigheden en attitudes in het handelen geïntegreerd aan te wenden voor maatschappelijke activiteiten”. Competenties die je “eerder” (dus voorafgaand aan de start van je opleiding) of “elders” (dus meestal buiten een onderwijscontext) verworven hebt, vormen de basis van een EVC-procedure. Jouw competenties zullen uiteindelijk na het doorlopen van de EVC-procedure al dan niet ‘erkend’ worden. Dit betekent dat je zelf tijdens deze procedure informatie verzamelt waardoor je de assessoren, dat zijn de mensen die je competenties beoordelen, overtuigt dat je de competenties beheerst. Die informatie kan dan ook heel divers zijn: een cursus kaartlezen die je gevolgd hebt, een verslag van jouw werkgever dat duidelijk maakt dat je heel bekwaam bent in het leiden van een team, enthousiaste getuigenissen van deelnemers aan excursies die je begeleidde, contracten met opdrachtgevers met een gedetailleerde beschrijving van je opdracht,…

1.4 Kan ik de procedure ook doorlopen om toegelaten te worden tot de opleiding? Net zoals bij een gewone inschrijving zal je moeten beantwoorden aan eventuele toelatingsvoorwaarden van de organisatie waar je de opleiding wenst te volgen. Voor meer informatie hierover kan je terecht bij de verschillende opleidingsverstrekkers. Om toegelaten te worden tot de EVC-procedure gelden geen bijkomende voorwaarden.

1.5 Wat levert een EVC-procedure mij op? Wanneer je een EVC-procedure met succes doorlopen hebt, ontvang je uiteindelijk een bewijs van bekwaamheid dat vervolgens leidt tot een vrijstelling voor bepaalde modules. We gaan hierna dieper in op beide. 1.5.1. Wat moet ik weten over een “bewijs van bekwaamheid” → WAT IS HET BEWIJS VAN BEKWAAMHEID? De EVC-procedure voor de opleiding gids en reisleider leidt, in het geval van erkenning, tot een “Bewijs van bekwaamheid”: het officiële bewijs van jouw bekwaamheid op bepaalde gebieden. Het geeft m.a.w. duidelijk weer welke competenties erkend worden. Uiteraard kunnen daar enkel competenties op vermeld staan die je via deze procedure hebt laten onderzoeken. Competenties die niet erkend werden door het bekwaamheidsonderzoek, worden ook niet op het bekwaamheidsbewijs vermeld. → HOE LANG BLIJFT EEN BEWIJS VAN BEKWAAMHEID GELDIG? In principe blijft jouw bewijs van bekwaamheid steeds geldig. De opleidingsverstrekker waar je naartoe stapt met jouw bewijs van bekwaamheid, om uiteindelijk vrijstellingen aan te vragen heeft echter wel het recht om een ‘actualiseringprogramma’ op te leggen wanneer het meer dan vijf jaar geleden is dat je jouw bewijs behaalde. De competenties (kennis, methodes, vaardigheden/handelingen) kunnen namelijk in de loop van de jaren gewijzigd zijn. Het gidsen en leiden van reizen ontwikkelen zich tegenwoordig snel en ook de competenties die je nu laat erkennen, zijn over een vijftal jaren waarschijnlijk ook al aan een opfrisbeurt toe. → WAAR KAN IK TERECHT MET HET BEWIJSVAN BEKWAAMHEID? De bekwaamheidsbewijzen zijn geldig bij alle opleidingsverstrekkers die meewerken aan deze EVC-procedure. Je vindt een actuele lijst van deze opleidingsverstrekkers op onze website. Of andere organisaties, buiten de aanbieders van de opleiding gids en reisleider, het bewijs van bekwaamheid zullen erkennen is niet gegarandeerd, maar kan op zich ook niet de doelstelling van de procedure zijn. Met deze bewijzen kan je dan vervolgens vrijstellingen krijgen voor één of meerdere modules van de opleiding of delen daarvan. In uitzonderlijke gevallen kan je door Toerisme Vlaanderen onmiddellijk volledig erkend worden als gids of reisleider, als je bewijs van bekwaamheid aangeeft dat je alle competenties van gids of reisleider verworven hebt.

7

1.5.2. Hoe vraag ik een vrijstelling aan? De aanvraag van een vrijstelling maakt op zich géén deel uit van de EVC-procedure. Je kan immers vrijstellingen pas aanvragen en verkrijgen ná het doorlopen van de EVC-procedure en dus nadat het bewijs van bekwaamheid uitgereikt is. Dit is logisch aangezien je bij de EVC-aanvraag moet aangeven voor welke competenties je erkend wil worden (en niet voor welke modules). De EVC-procedure test immers niet zozeer de “schoolse” kennis of vaardigheden, maar wel de competenties, los van de manier waarop ze verworven zijn. Omdat de opleidingen gids en reisleider overal vergelijkbaar zijn, kan je wel goed inschatten voor welke modules (of delen ervan) je vrijgesteld kan worden als je weet welke competenties je bezit. Een vrijstelling betekent dat men een (deel van een) module uit jouw studieprogramma schrapt. Deze vrijstelling zorgt ervoor dat de omvang van je opleidingstraject vermindert en het volgen van de opleiding dus minder tijd in beslag neemt. Je betaalt voor de vrijgestelde module ook geen inschrijvingsgeld. De procedure die je moet volgen voor het verkrijgen van een vrijstelling verschilt per aanbieder. raadpleeg hiervoor de opleidingsverstrekker waar je de opleiding wenst te volgen.

1.6 Welke stappen moet ik doorlopen in de EVC-procedure? De EVC-procedure bestaat uit vier onderdelen. Het doorlopen van deze procedure kan uiteindelijk leiden tot de erkenning van jouw competenties. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen: − − − −

Coaching: voorafgaand aan en doorheen de procedure kan je ondersteuning krijgen van een coach. Je vindt de lijst van opleidingscentra die coaching voorzien op onze website. Aanmelding: op het moment dat je beslist een aanvraag in te dienen, meld je je hiervoor formeel aan bij Toerisme Vlaanderen. Je betaalt op dat ogenblik ook een bijdrage van 50 euro voor de EVC-procedure. Beoordeling: drie assessoren zullen op basis van je portfolio en andere beoordelingstechnieken nagaan of je de competenties verworven hebt. Erkenning: als één of meerdere competenties positief beoordeeld worden, krijg je hiervoor een “bewijs van bekwaamheid”, waarmee je dan vrijstellingen kan aanvragen.

Hierna wordt meer gedetailleerd ingegaan op al deze stappen in de procedure.

1.7 Wat houdt de coaching in? Het doel van de coaching is het geven van algemene informatie en advies over de procedure. Je kan dus, als je dat wil, individueel gecoacht worden doorheen de volledige procedure. Deze coachingstaak wordt uitgevoerd door coaches van de opleidingscentra gids/reisleider. Alle coaches hebben een goed algemeen zicht op de opleiding en zijn voldoende vertrouwd met de algemene aspecten van het gepast omgaan met cursisten. Voor de coaching wordt geen financiële bijdrage van de kandidaat gevraagd. → WAT MAG JE VERWACHTEN VAN DE COACH? De coach kan samen met jou enkele taken uitvoeren: −

De EVC-procedure verder uitleggen, steunend op de informatie uit deze EVC-leidraad Welke stappen zal je moeten doorlopen? Welke informatie zal je moeten verzamelen? Wat is het resultaat van de procedure? Hoe lang duurt de procedure?

−

Informeren over het bekwaamheidsonderzoek. De coach zal jou informeren over de verschillende technieken die gehanteerd kunnen worden tijdens het bekwaamheidsonderzoek. Dit gebeurt o.a. aan de hand van een lijst waarin per competentie aangeduid wordt welke techniek toegepast wordt: portfolio, reflectiedossier, beheersingsproef of criteriumgericht interview.

8

−

Helpen bepalen of een EVK-procedure mogelijk is. Kan ik met mijn studiebewijzen (ook) een EVK-procedure starten?

−

Advies geven bij de samenstelling van jouw portfolio. De coach kan hierbij richtlijnen geven m.b.t. de keuze van de bewijsstukken; mogelijke onduidelijkheden bespreken; suggesties geven bij het inventariseren van ervaringen en bewijsstukken. Hij kiest niet in jouw plaats de gewenste bewijsstukken, maar kan wel een aantal tips of aanwijzingen geven over wat als bewijsstuk geschikt kan zijn of eerder niet. Je kan tijdens het zoeken van de verschillende bewijsstukken deze opmerkingen meenemen, maar de slotbeslissing heb je zelf in handen.

−

Informatie geven over de procedurevoor het behalen van vrijstellingen,of je verwijzen naar de bevoegde dienst. Als je enkel een EVK-procedure wil opstarten of je hebt jouw bewijs van bekwaamheid en wil een vrijstelling vragen dan zal de coach je daarbij kunnen helpen of doorverwijzen.

Deze coaching zal vooral tijdens de aanvang van de procedure een belangrijke plaats innemen, maar ook tijdens het verdere verloop – iets minder op de voorgrond – aanwezig blijven. De coach zal je dan vooral kunnen zeggen in welke fase het dossier zich bevindt, wat eventuele verdere stappen zijn enz. Op die manier kan je het verloop van de procedure stapsgewijs blijven volgen.

→ HOE KAN DE COACH JOU HELPEN BIJ HET SAMENSTELLEN VAN JE PORTFOLIO? Je blijft zelf verantwoordelijk voor je portfolio, de coach kan je enkel van aan de zijlijn ondersteunen in het samenstellen hiervan. −

De coach neemt geen beslissingen in jouw plaats. De coach geeft advies dat je al dan niet volgt. Je blijft zelf verantwoordelijk. Het advies van de coach is op zich geen voldoende reden om gelijk te krijgen in een eventuele beroepsprocedure.

−

Verwacht van de coach niet dat hij het portfolio in jouw plaats zal samenstellen. De coach is geen tutor of docent die je begeleidt bij een leerproces. De coach helpt je alleen de competenties die je al bezit in kaart te brengen zodat de assessoren er een juist oordeel over kunnen geven. Verwacht van de coach dus niet dat hij voor jou bewijsmateriaal zal verzamelen.

−

Het is niet de taak van de coach om jouw teksten (naar vorm of inhoud) te herschrijven. De coach kan wel advies geven, maar uiteindelijk moet je zelf aantonen dat je de competenties beheerst.

−

Verwacht van de coach niet dat hij een voorspelling doet over de competenties die wel of niet erkend zullen worden.

De gesprekken met de coach zullen vooral adviserend zijn. De coach kan wel aangeven of je leer- en werkervaringen relevant zijn tegen het licht van de beoordelingsstandaarden van een bepaalde module, maar dit mag je niet interpreteren als een deel van de beslissing. De coach wil je enkel helpen om zoveel mogelijk van jouw competenties te laten erkennen, maar hij neemt de uiteindelijke beslissing niet en wordt ook niet door de assessoren bevraagd.

1.8 Wat houdt de aanmelding in? Vóór je aanmelding zal de coach nagaan of je volledig op de hoogte bent van de procedure en of je reeds in het bezit bent van een EVC-leidraad en een formulier om jouw portfolio samen te stellen. Verder zal je een aanvraagdossier moeten indienen dat bestaat uit twee voorgestructureerde documenten:

9

−

een EVC-aanmeldingsformulier met daarop een aantal persoonsgegevens

−

jouw portfolio Dit zal een verzamelmap worden waarin je per competentie aan de hand van een aantal bewijsstukken aantoont dat je die competenties bezit.

Aanmelding betekent dat je jouw portfolio in vijf exemplaren indient bij Toerisme Vlaanderen, Grasmarkt 61 te 1000 Brussel. Aanmelding is verplicht. De aanmelding zal pas officieel zijn nadat je de noodzakelijke formulieren hebt ingevuld en de betaling is uitgevoerd. Na deze aanmelding start de procedure. Je ontvangt bij aanmelding een planning van de momenten waarop praktijkproeven en interviews door assessoren zijn ingepland. Maximaal 30 werkdagen na de aanmelding wordt je meegedeeld of en voor welke competenties je een bewijs van bekwaamheid ontvangt.

1.9 Wat is een bekwaamheidsonderzoek? Het bekwaamheidsonderzoek is een verplicht onderdeel van de procedure, dat volgt op de aanmeldingsfase. Dit onderzoek vormt de kern van de EVC-procedure omdat op dat moment de competenties die je op het aanmeldingsformulier hebt aangeduid, onderzocht en vervolgens al dan niet erkend worden. De competenties zijn die zoals opgenomen in het zogenaamde opleidingsprofiel. Voor gids is dit het profiel “ BO HB 003”, voor reisleider “BO HB 002”. Beide documenten zijn terug te vinden op de website van Toerisme Vlaanderen. Alle competenties hebben in dit profiel ook een apart nummer, gelinkt aan de module waartoe ze behoren. Dit vormt het uitgangspunt voor de beoordeling tijdens het bekwaamheidsonderzoek. Refereer dan ook naar de codes en omschrijvingen van de competenties zoals ze in het betreffende profiel werden opgenomen. 1.9.1 Welke technieken worden bij de beoordeling gebruikt? Om te onderzoeken of je de competenties bezit zullen de assessoren, op basis van de aangevraagde competenties, gebruik maken van telkens twee van de onderstaande technieken: → HET PORTFOLIO Het portfolio is het basisdocument in de procedure. Per competentie moet je hierin een overzicht geven van jouw leeren werkervaring met de focus op wat je allemaal onder de knie hebt m.b.t. die competentie. Je dient daartoe een map van bewijsstukken (evaluatieverslagen, maquettes, papers, opleidingscertificaten die niet verbonden zijn met EVK, …) aan te leggen waarmee je aantoont of je voldoende relevante ervaring hebt m.b.t. de verschillende competenties. > Hoe stel je een portfolio samen? Voor het portfolio wordt een gestructureerd formulier ter beschikking gesteld op www.toerismevlaanderen.be/EVC. Het portfolio wordt in vijf exemplaren op papier, waaronder ten minstens één origineel, afgeleverd bij de aanmelding. Het mag ook bijkomend elektronisch opgeleverd worden. In het formulier vind je de documenten die je nodig hebt voor de samenstelling van jouw portfolio alsook aanwijzingen en tips. Je kan steeds bij je coach terecht wanneer bepaalde zaken niet duidelijk zijn. > Hoe wordt een portfolio beoordeeld? Er zullen minstens drie assessoren (beoordelaars) zijn die onafhankelijk van elkaar een oordeel geven over jouw competenties en dus de waarde bepalen van de door jou ingeleverde documenten of competentiebewijzen.

10

De assessoren zijn personen die over heel wat expertise beschikken m.b.t. de inhouden van de opleiding. Ze komen namelijk uit het werkveld of uit de opleiding zelf. De assessoren komen onafhankelijk van elkaar tot een oordeel; tijdens het beoordelen van het portfolio wisselen de assessoren geen informatie uit. In eerste instantie zullen de bewijsstukken gecontroleerd worden op hun authenticiteit, actualiteit en relevantie. Bewijsstukken die hieraan niet voldoen, zullen in het verdere verloop van de procedure niet meer opgenomen worden. Assessoren hoeven met deze documenten geen rekening meer te houden. De overige twee criteria, variatie en kwantiteit, worden bekeken over het geheel van de bewijsstukken heen. Meer informatie over de criteria vind je in het specifieke portfoliodocument. → HET REFLECTIEDOSSIER In het reflectiedossier leg je een verband tussen wat je via (werk)ervaring hebt geleerd en de standaarden die de opleiding voor die competentie hanteert. Een sjabloon voor het invullen van het reflectiedossier wordt je ter beschikking gesteld.

→ HET COMPETENTIEGERICHT INTERVIEW Een aantal vaardigheden, inzichten enz. zijn niet louter te beoordelen door een portfolio. Sommige zaken zijn namelijk moeilijk aan te tonen door een document, omschrijving, verslag, werkstuk. Die moeten ook op een andere manier bewezen worden. Het competentiegericht interview kan dan als aanvulling bij en/of verdieping van het portfolio gebruikt worden. Tijdens het interview zullen de assessoren je op een gestructureerde manier bevragen over jouw competenties. Ze vertrekken daarbij van het portfolio. Het is niet de bedoeling dat je op dat ogenblik nog nieuwe argumenten of bewijsstukken aanbrengt. Die moeten in het portfolio zitten. Men zal je vooral vragen naar concrete voorbeelden die aantonen dat je de competentie beheerst. Hierdoor wil men een zo specifiek en nauwkeurig mogelijk beeld krijgen van de competentie. Je kunt je enkel voorbereiden op het competentiegericht interview door het portfolio nog eens goed te herlezen en je af te vragen welke vragen de assessoren zouden kunnen stellen om na te gaan of je de competenties echt wel beheerst. Het interview wordt afgenomen door minstens twee assessoren.

→ DE BEHEERSINGS- OF PRAKTIJKPROEF Deze proef kan afhankelijk van de competenties, verschillende vormen aannemen: een simulatieopdracht, een casestudie, een kennistoets. Een dergelijke proef toetst meestal vaardigheden die verband houden met het gidsen of het leiden van reizen. Hiermee zal men nagaan in welke mate je die effectief op vraag (en indien mogelijk in een levensechte of gesimuleerde situatie) kan uitvoeren. 1.9.2. Hoe verloopt het bekwaamheidsonderzoek? Het bekwaamheidsonderzoek kan onderverdeeld worden in drie stappen: Stap 1: Het indienen van het portfolio met, indien van toepassing, een reflectiedossier. Toerisme Vlaanderen zal bij aanmelding de praktische informatie met betrekking tot het interview en/of de beheersingsproef meedelen (indien van toepassing). Stap 2: Beoordeling competenties door drie assessoren Stap 3: Ontvangen Bewijs van bekwaamheid en samenvattend verslag

1.9.3. Wat kan het eindresultaat zijn van het bekwaamheidsonderzoek? De assessoren kunnen het volgende oordeel vellen op basis van de beoordeling: −

Op basis van het portfolio en de aanvullende techniek is voldoende duidelijk dat bepaalde basiscompetenties zoals 11

−

omschreven in het opleidingsprofiel zijn aangetoond. De betreffende competenties worden erkend. Op basis van het portfolio en de aanvullende techniek is onvoldoende duidelijk dat bepaalde basiscompetenties zoals omschreven in het opleidingsprofiel zijn aangetoond. De betreffende competenties worden niet erkend.

1.10 Wat is de erkenning? Het (positieve) resultaat van de beoordelingsfase wordt weergeven in een “bewijs van bekwaamheid”, dat de positief beoordeelde basiscompetenties bevat. Daarnaast vermeldt dit bewijs ook de gehanteerde standaarden en de gebruikte beoordelingstechniek(en). Daarnaast ontvang je ook een “samenvattend verslag” waarin de (beknopte versie van) de beoordelingen door de assessoren worden opgenomen. De erkenning wordt geregistreerd in een centraal register, bij Toerisme Vlaanderen. Je zal vervolgens het bewijs van bekwaamheid en jouw originele portfolio zelf moeten afhalen en tekenen voor ontvangst bij Toerisme Vlaanderen. Daarna kan je, zoals vermeld, inschrijven en vrijstellingen aanvragen op basis van jouw bewijs van bekwaamheid, al dan niet in combinatie met EVK-bewijsstukken. Let wel, je bent door deze procedure niet vrijgesteld van de specifieke toelatingsvoorwaarden die elke opleidingsverstrekker stelt.

1.11 Wat kost de EVC-procedure? De EVC-procedure kost 50 euro. Dit bedrag dient bij aanmelding te worden overgeschreven op rekening van Toerisme Vlaanderen. De gegevens hiervoor vind je op het aanmeldingsformulier.

1.12 Is er beroep mogelijk in de EVC-procedure? Als je niet akkoord gaat met de beslissing over het al dan niet erkennen van jouw competenties en je daarvoor gegronde redenen hebt, kan je in beroep gaan bij de Kwaliteitsraad gidsen en reisleiders. Neem eerst contact op met je EVC-coach die je meer toelichting kan geven bij het samenvattend verslag van je EVCbeoordeling en je kan adviseren over een vervolgtraject. Als je na het gesprek met je EVC-coach overtuigd blijft dat de procedure voor het erkennen van jouw competenties niet goed werd uitgevoerd, dan bestaat de mogelijkheid om binnen een termijn van 30 werkdagen na het ontvangen van het samenvattend verslag van Toerisme Vlaanderen een schriftelijk en aangetekend bezwaar in te dienen bij de Kwaliteitsraad gidsen en reisleiders, Grasmarkt 61, 1000 Brussel. Het is niet mogelijk om bij een beroepsprocedure een aangepast portfolio in te dienen. Het beroep wordt behandeld op basis van het portfolio dat bij de aanmelding werd ingediend. Binnen de tien werkdagen krijg je een schriftelijke bevestiging of jouw bezwaar aan de eisen voldoet. Is dit het geval dan wordt jouw bezwaar behandeld. Afhankelijk van de concrete omstandigheden kunnen dan de volgende stappen worden ondernemen: −

er wordt overlegd tussen jou, de assessoren, ... en alle andere actoren in het geval van een gegrond vormelijk en/of inhoudelijk bezwaar;

−

er wordt opnieuw een bekwaamheidsonderzoek uitgevoerd en er wordt een samenvattend verslag voor alle of bepaalde competenties (in het geval van een gegrond procedureel bezwaar opgesteld);

−

jouw beroep wordt beargumenteerd verworpen.

Het is de Kwaliteitsraad die de uiteindelijke beslissing neemt over het al dan niet erkennen van de competentie(s) en het al dan niet uitreiken van een (aangepast) bewijs van bekwaamheid. Vanzelfsprekend gelden naast deze beroepsprocedure ook andere juridische (externe) beroepsmogelijkheden.

12

1.13 Waar kan ik concreet terecht als ik de procedure wil opstarten? Voor het opstarten van de procedure kan je terecht bij de dienst Toeristische Vorming van Toerisme Vlaanderen: Tel. 02 504 04 61 E-mail: [email protected]

1.14 Slotbeschouwing Het begrip ‘erkenning van eerder verworven competenties of kwalificaties’ (EVC en EVK) kent een breed toepassingsgebied. Ook in Vlaanderen zijn er EVC- en EVK-initiatieven die verschillende doelen nastreven. Deze leidraad is in de eerste plaats bedoeld voor aanvragers die zich al als cursist in de opleiding gids of reisleider hebben ingeschreven of dit van plan zijn. De reglementering op het vlak van EVC en EVK is recent en dus nog voortdurend in ontwikkeling. De houdbaarheid van deze leidraad is dan ook beperkt. Vraag de EVC-coaches steeds naar de meest recente stand van zaken. De procedure kan je misschien formeel en ingewikkeld lijken. De kernidee is echter dat je reeds over een aantal competenties beschikt. Daar zijn zeker materiële stukken voor beschikbaar. Deze neem je op in je portfolio en daarover dien je te reflecteren. Elke vorm van hoger beroepsonderwijs veronderstelt een zekere vaardigheid in het reflecteren over wat men kan. Als je de competenties bezit, is dit aantonen op zich een haalbare kaart voor iedereen die over het algemeen geschikt is om de opleiding aan te vatten en op termijn te gidsen of reizen te begeleiden.

13

14

2 Het portfolio 2.1 Wat is een portfolio? Het portfolio is in de procedure het basisdocument, waarmee je aantoont dat je de competenties die je erkend wil zien, in huis hebt. In dit document vind je dan ook de nodige informatie en documenten om jouw portfolio samen te stellen. In het algemeen betekent “portfolio” een map waarin stukken worden bijgehouden. Vertaald naar de EVC-procedure betekent dit dat je een dossier aanlegt voor de bewijsstukken van de competenties die je wilt aantonen. Dit doe je niet zomaar willekeurig, het portfolio is niet enkel een verzamelmap. Essentieel is dat je de bewijsstukken op een welbepaalde wijze presenteert. Dit document is dan ook een handleiding om je bij die taak de nodige aanwijzingen te geven. Hoewel je zelf verantwoordelijk bent voor de inhoud en vormgeving van jouw portfolio, kan je bij twijfels of problemen steeds terecht bij jouw EVC-coach. Op www.toerismevlaanderen.be/EVC vind je het eigenlijke formulier op basis waarvan je jouw portfolio samenstelt. Je dient bij de aanmelding vijf exemplaren van jouw portfolio op papier af te leveren, waaronder ten minstens één origineel. Aanvullend mag het ook elektronisch.

2.2 De onderdelen van jouw portfolio Hieronder vind je een opsomming van de onderdelen van jouw portfolio die je moet vervolledigen, hoe je dit dient te doen en waarom. Waar nodig worden je een aantal tips aangereikt. → ALGEMENE GEGEVENS OP HET VOORBLAD Op het voorblad vul je jouw algemene gegevens met betrekking tot de EVC-aanvraag in zoals jouw naam, de datum van jouw aanvraag en de opleiding die je beoogt (gids of reisleider). Als je een specialisatie voor een bepaalde regio wenst aan te geven, kan je dit hier noteren. → CURRICULUM VITAE In het curriculum vitae geef je achtergrondinformatie over jezelf door bijvoorbeeld opleidingen, werkervaringen en vrijetijdsbesteding te beschrijven. Het doel van dit curriculum vitae is om de assessoren alle noodzakelijke informatie te verschaffen zodat zij de bewijsstukken en de reflectie in een ruimer kader kunnen plaatsen.

→ COMPETENTIEOVERZICHT Je bent een EVC-procedure gestart omdat je wenst vrijgesteld te worden voor een of meerdere modules. Het ligt dus voor de hand dat je zoveel mogelijk de competenties van die modules zal onderbouwen in jouw portfolio. Hierbij vind je een lijst met competenties en bijhorende codes waarop je kan aankruisen welke competenties je wil bewijzen. In de laatste kolom vind je een overzicht van de aanvullende techniek, waar mee de competentie zal beoordeeld worden als aanvulling op het portfolio. → OVERZICHT BEWIJSSTUKKEN De bedoeling van deze lijst is jezelf en de assessoren een overzicht te verschaffen van welke bewijsstukken je opneemt in het portfolio en hoe je ze linkt met de te bewijzen competenties. Gebruik hiervoor de codes uit het competentieoverzicht. Ga zorgvuldig na of je voldoende bewijsmateriaal voor alle competenties hebt opgenomen.

2.3 De bewijsstukken De bewijsstukken vormen de zogenaamde bewijslast om aan de assessoren duidelijk te maken dat je de competentie beheerst en jouw aanvraag gebaseerd is op de realiteit. Ze vormen de belangrijkste basis waarop in de EVC-procedure beoordeeld wordt. 15

De bewijsstukken kunnen zaken zijn die je zelf hebt geproduceerd in jouw werksituatie en die aantonen dat je bepaalde vaardigheden onder de knie hebt. Het kunnen ook directe of indirecte getuigenissen zijn die jouw ervaring illustreren. Een bewijsstuk kan bij meerdere competenties ingebracht worden. Je hoeft het dus maar één keer in het portfolio op te nemen. Zorg er wel voor dat elke competentie voldoende wordt aangetoond. Hou er rekening mee dat een al te omvangrijk dossier de leesbaarheid niet bevordert en voor de assessoren verwarrend kan overkomen. Probeer bij het samenstellen van het portfolio een goed beeld te hebben van welke ervaringen voor welke competenties belangrijk zijn. Selecteer zorgvuldig de relevante documenten die volgens jou in aanmerking komen. Orden de documenten zelf tot een goed doordacht en gestructureerd geheel. Wees duidelijk in wat de assessoren moeten lezen, horen of bekijken. Onderstreep relevante passages, selecteer videofragmenten, enzovoort. Criteria waaraan de bewijsstukken moeten voldoen Elk bewijsstuk moet minimaal voldoen aan de criteria authenticiteit, relevantie en actualiteit. Indien daaraan niet voldaan is, kan het bewijsstuk niet verder in aanmerking genomen worden als relevante representatie van jouw ervaring. De criteria variatie en kwantiteit worden over de bewijsstukken heen bekeken.

AUTHENTICITEIT: De bewijsstukken moeten aantonen dat het niet louter om competenties gaat die je door zelfstudie hebt verworven zonder enige toepassing. Bovendien moet het bewijsstuk authentiek en betrouwbaar zijn. Concrete vragen: − Geven de bewijsstukken een eerlijk beeld van jouw ervaring, capaciteiten? − Blijkt uit de bewijsstukken duidelijk wie ze opgemaakt heeft en behoort de handtekening daadwerkelijk aan de ondertekenaar toe? − Tonen de bewijsstukken aan dat je de competentie effectief hebt toegepast in een reële (werk)situatie?

RELEVANTIE De bewijsstukken moeten relevant zijn voor de competentie die je wil aantonen. Concrete vraag: − Toont het bewijsstuk dat je de competentie bezit?

ACTUALITEIT De bewijsstukken tonen duidelijk de mate aan waarin je vandaag de competentie beheerst. Concrete vraag: − Toont het bewijsstuk hoe goed je vandaag bent in de competentie? Wanneer je stukken wenst in te brengen die van een iets minder recente datum zijn, toon je aan dat je de competentie nog steeds beheerst. VARIATIE AAN CONTEXTEN De bewijsstukken geven aan dat de competentie in verschillende situaties gebruikt werd. Concrete vaag: − Heb je jouw competenties voor verschillende taken/opdrachten gebruikt? KWANTITEIT De bewijsstukken tonen duidelijk aan hoelang en hoe intensief je de competentie ontwikkeld hebt. 16

Concrete vragen: − Hoeveel maanden, jaren,… ervaring kan je met dit bewijsstuk aantonen? − Zegt het bewijsstuk iets over hoe regelmatig je de competentie gebruikt?

Overzicht van mogelijke bewijsstukken Een portfolio zal uit verschillende bewijsstukken bestaan die de assessoren ervan moeten overtuigen dat je een bepaalde competentie bezit. Het zal hierbij gaan over een verscheidenheid van documenten: verslagen, certificaten, contracten, enz. Globaal genomen kunnen we de bewijsstukken in drie grote groepen onderverdelen: -

Formele informatie Gestandaardiseerde informatie Overig materiaal (materiaal waarbij interpretatie nodig is)

Hierna worden een aantal voorbeelden gegeven van dergelijke bewijsstukken met daarbij de nodige toelichting, in het bijzonder de voorwaarden waaraan elk bewijsstuk dient te voldoen. Formele informatie Bewijsstuk

Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen

Diploma

Officieel diploma, met duidelijke vermelding van de verschillende opleidingsonderdelen. Opmerking: diploma’s niet behorende tot EVK

Examenresultaten

Officiële documenten met een duidelijke officiële omschrijving van de vakinhouden van de relevante opleidingsonderdelen. Opmerking: examenresultaten niet behorende tot EVK

Certificaten

Officiële documenten met een duidelijke omschrijving van de opleidingsinstelling en de inhoud van de gevolgde opleiding/cursus. Opmerking: certificaten niet behorende tot EVK

Getuigschriften

Officiële documenten met een duidelijke omschrijving van de opleidingsinstelling en de inhoud van de gevolgde opleiding/cursus. Opmerking: getuigschriften niet behorende tot EVK

Contracten

Stageverslag evaluatie

Ondertekende documenten van werk-/opdrachtgevers met een duidelijke functieomschrijving en overzicht van taken die je uitvoerde, alsook de periode. Tevens voeg je er de referentiegegevens van de werk-/opdrachtgever (liefst de direct leidinggevende) bij. en

- Ondertekende documenten van de stagebegeleiders zowel op de school als op de stageplaats met een duidelijke omschrijving van de praktische invulling van de stage en de taken die je als stagiair diende uit te voeren. Hierbij vermeld je de periode, alsook de referentiegegevens van de stagebegeleiders en voeg je een kopie van het stageverslag toe.

Bewijs van intern Officieel attest van de intern gevolgde scholing met een duidelijke omschrijving van de gevolgde scholing inhoud van het programma en de beoogde doelen. …

…

17

Gestandaardiseerde informatie Binnen deze categorie worden bewijsstukken opgenomen die meestal betrekking hebben op specifieke competenties of vaardigheden. Bewijsstuk

Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen

Beoordelingsgesprekken

Verslag van de evaluatiegesprekken/ functioneringsgesprekken bij een werk/opdrachtgever of in het kader van een stage of opleiding.

Projecten

Een gedetailleerde omschrijving van de inhoud van het project en de taak die je daarin had. Officiële documenten die duidelijk aantonen dat de je aan het project hebt meegewerkt. Je neemt een verslag en referentiegegevens van de begeleiders of medewerkers binnen het project op.

Vrijwilligerswerk bij officiële organisatie

een Ondertekende documenten van de organisatie met een duidelijke omschrijving van de jobinhoud en taken die je uitvoerde, alsook de periode. Je neemt de referentiegegevens van de verantwoordelijke binnen de organisatie op.

Vervaardigde producten/ Relevante realisaties die een duidelijke link hebben met de competentie die je werken/ essays/ powerpoint- wenst aan te tonen. presentaties etc. Een bewijs dat je de uitvoerder bent van de producten/werken/ essays die je aangeeft. Video-opnames/ Geluidsopnames/ ..

Foto’s/ Video-opnames van jouw handelen in de echte beroepssituatie, die bovendien relevant zijn/verband houden met de basiscompetentie.

Verslagen

Verslagen van activiteiten/projecten, etc. waaruit jouw taken duidelijk blijken.

Websites

Indien je zelf websites hebt ontworpen kan je de URL’s en documenten aanleveren die aantonen in hoeverre je zelf betrokken was bij het ontwerp en de uitvoering ervan.

Artikels / Ontwerpen

Enkel artikels/ontwerpen etc. die officieel bekendgemaakt zijn, bv. op een vergadering, in een tijdschrift, etc. kunnen in aanmerking komen. Je dient je aandeel in de opstelling hiervan duidelijk aan te tonen.

Feedbackformulieren/ Beoordelingen

Feedbackformulieren van organisaties, werk-/opdrachtgevers, …waar je gefunctioneerd hebt. Deze documenten dienen ondertekend te zijn door diegene die ze opgesteld heeft.

…

…

18

Overig materiaal Bewijsstuk

Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen

Vrijwilligerswerk in een niet- Document dat de geleverde activiteit aantoont, alsook officiële organisatie omschrijving van de taken die daarbij hoorden.

een

duidelijke

Indien mogelijk worden de referentiegegevens van relevante personen opgenomen. Activiteiten die verbonden zijn Document dat de geleverde activiteit aantoont, alsook aan je vrije tijd omschrijving van de taken die daarbij hoorden.

een

duidelijke

Indien mogelijk worden de referentiegegevens van relevante personen opgenomen. Verslagen/documenten van Verslagen van vergaderingen die duidelijk aantonen welke je taken en vergaderingen waarin je verantwoordelijkheden waren en waaraan je meewerkt. betrokken was Getuigenissen

Ondertekende documenten die positieve feedback op geleverde prestaties bevatten, bv. van klanten (of opdrachtgevers).

…

…

Al deze bewijsstukken wegen in meer of mindere mate door voor het beoordelen van je aanvraag. De bewijsstukken moeten in de eerste plaats relevant zijn voor de competenties die je wenst aan te tonen. Selecteer enkel die bewijsstukken die authentiek zijn en duidelijk een illustratie vormen voor de competentie. Zorg indien mogelijk voor verschillende soorten bewijzen. Anderstalige bewijsstukken Bewijsstukken mogen ingediend worden in het Nederlands, Engels, Frans of Duits. Bewijsstukken in andere talen dienen vergezeld te zijn van een vertaling door een beëdigde vertaler in één van de vier vermelde talen.

2.4 Wat mag men met jouw portfolio doen? Eigen aan de EVC-procedure in het algemeen en het portfolio in het bijzonder, is dat je als kandidaat persoonlijke informatie en documenten moet inleveren. Je hoeft je echter geen zorgen te maken met betrekking tot een respectvolle en integere behandeling van jouw dossier. Iedereen die in aanraking komt met de gegevens die je verschaft in het kader van het bekwaamheidsonderzoek behandelt jouw dossier vertrouwelijk en houdt zich aan de volgende ethische code: -

De door de kandidaat geleverde informatie kan enkel gebruikt worden binnen de EVC-procedure en dus niet worden bezorgd aan personen die geen deel uitmaken van de EVC-procedure, tenzij de kandidaat daar uitdrukkelijk de toestemming voor geeft.

-

Het portfolio maakt uitsluitend deel uit van de EVC-procedure en zal voor geen enkel ander doeleinde door de opleidingsverstrekker worden geraadpleegd. Zo kan in het bijzonder het portfolio evenmin intern worden doorgegeven in het kader van het vervolg op de procedure, namelijk de toekenning van de vrijstelling. Hetzelfde is van toepassing voor de resultaten van het onderzoek, die enkel gelden binnen het kader van EVC en enkel aan de betrokken actoren worden doorgegeven.

-

Assessoren hebben het recht om vrij contact op te nemen met de referentiepersonen die werden aangegeven in het portfolio. Ze dienen daarbij wel te vermelden dat het om een EVC-procedure gaat.

-

Na het afsluiten van de procedure krijg je het originele portfolio terug. Toerisme Vlaanderen behoudt één kopie van je portfolio.

19