Beste lezer, Het winteruur is terug van kracht, de dagen korten en het voorbije mooie zomerweer is voorbij. Een op het eerste zicht grijze periode waarbij je met enige weemoed terugblikt op heerlijke zomerdagen. En toch is dit voor natuur- en vogelwaarnemers een interessante periode. De najaarstrek is dan wel grotendeels voorbij maar de echte wintergasten uit het hoge Noorden komen rond deze tijd van het jaar terug. Kleine zwanen, wilde zwanen, nonnetjes, grote zaagbekken, en veel andere soorten. Dus zeker niet de tijd om stil te zitten. Deze periode leent zich ook bij uitstek om regelmatig allerlei werkjes uit te voeren. De landbouwers, waarmee we een beheersovereenkomst afsloten, zorgden voor het nodige maaibeheer. Maar een hele resem andere klussen zoals het verwijderen van wilgenopslag langsheen grachten en in rietvelden of het verwijderen van maairesten die niet door de landbouwers kunnen verwijderd worden, liggen nog te wachten. En daar zorgen wij als vrijwilligers voor. Hierover vind je verder in deze nieuwsbrief meer nieuws.
Europese belangstelling voor onze natuurinrichtingsprojecten Het succes van de natuurontwikkelingsprojecten in en rond de Antwerpse haven ontvangt ook Europese weerklank. In de “European Voice”, het wekelijkse vakblad voor de Europese politici en ambtenaren, verscheen op 15 oktober over deze projecten en in het bijzonder over ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’ een uitgebreid artikel. Het volledige artikel met illustraties vind je via: http://www.europeanvoice.com/article/imported/trying-to-be-at-one-withnature/66154.aspx
Helikopterincident 8 oktober, 10.30 uur, mijn bijna dagelijkse telling van alle aanwezige vogels. Al enkele keren overvliegt laag een helikopter het gebied. De aanwezige vogels worden wat onrustig maar blijven gelukkig ter plaatse. Een vijftal minuten later scheert dezelfde helikopter opnieuw en in dalende lijn de ‘binnenweilanden’. Even later, gedurende een drietal minuten, verdwijnt hij uit het zicht achter een lage rij wilgen om dan weer koers te zetten richting Hoevenen. Klacht wordt ingediend bij de Natuurinspectie, een cel van het Agentschap voor Natuur en Bos. Door hun zeer efficiënte en spoedige (re)actie wordt de betrokken piloot gecontacteerd. Uit onderzoek blijkt dat het ging om een instructievlucht met een leerling-piloot waarbij een landingsprocedure op een beperkte ruimte aan de orde was. Al geruime tijd hebben we overlast van laag overvliegende heli’s. Dit incident leidde echter wel tot duidelijke afspraken met de piloten die in dit gebied bedrijvig zijn. In de toekomst kunnen we hopelijk door deze afspraken verdere problemen vermijden. Indien je bij een bezoek een zeer laag overvliegende heli ziet (minder dan 100 meter), noteer dan het immatriculatiekenteken op de flank van het toestel en bezorg het aan ondergetekende. Noteer ook enkele kenmerken zoals kleur of andere opschriften. Meestal beginnen deze nummers in onze regio met 00- of PH- telkens gevolgd door 3 letters.
Koereiger, wereldveroveraar bij uitstek Een druilerige maandagmorgen 5 oktober. Felle regen doet me snel huiswaarts keren. Bij het wegrijden van de parking van ‘de Grote Kreek’ zie ik in mijn ooghoek een kleine witte reiger foeragerend tussen het aanwezige vee. Meteen wordt mijn vermoeden bevestigd: een koereiger! Tevens de eerste waarneming ooit in het rangeerstation (zie foto als bijlage én met dank aan Walter Van Ginhoven). Ook de volgende dag was de vogel nog present. De koereiger is een echte wereldveroveraar, die vanuit zijn oorspronkelijke broedgebieden in Afrika zich gedurende de voorbije 60 jaren verspreid heeft over het Amerikaanse continent, Azië, Australië en Europa vanaf het zuiden van Spanje en Portugal. Inmiddels gaat de veroveringstocht doorheen Europa en de Lage Landen verder. Ook broedgevallen blijven wellicht in de nabije toekomst niet lang uit.
Kijkwanden Bij aanvang van de inrichtingswerkzaamheden van ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’ was het meteen onze bedoeling om naast de beide kijkhutten, ook drie kijkwanden te plaatsen. Maar een kijkwand kost veel geld; dus moesten we even sparen om de nodige middelen bij elkaar te krijgen. Dat is ons inmiddels gelukt! Midden oktober werd de aanvraag tot bouwvergunning bij de bevoegde instanties ingediend. Het is nu afwachten of deze toelating wordt verleend. Dergelijke kijkwanden bieden ons in de toekomst meer mogelijkheid om in kwetsbare en niet toegankelijke zones waarnemingen te verrichten. Duimen….
Bijzondere waarnemingen Een Geoorde fuut was druk op zoek naar voedsel tussen 19 tot 21 september. 3 Grote zilverreigers pleisterden op 27 september, 1 op 28 september, 4 op 10 oktober en 1 op 21 oktober. Tien jaar geleden hadden dergelijke waarnemingen tientallen veldwaarnemers op de been gebracht. Ook deze soort rukt op naar Noordelijkere gebieden in Europa. De Kleine zilverreiger was ook weer present. Op 19 september zochten 3 exemplaren naar prooi en nog eens 2 exemplaren werden gezien op 21 september alsook op 4, 5 oktober. Zoals hoger vermeld pleisterde 1 Koereiger in het rangeerstation op 5, 6 oktober. Roerdompen verbleven op verschillende plaatsen in het rangeerstation op 23 en 26 september alsook op 3, 10, 15, 18 en 29 oktober. Een late Lepelaar overvloog ‘De Kuifeend’ op 19 september gevolgd door een groep van 13 exemplaren op 21 september. De laatste waarnemingen van Zomertalingen vonden plaats tot 11 oktober met een maximum van 5 op 21 september, 3 op 19 september en 2 op 11 oktober. De aantallen pleisterende Krakeenden stijgen nog steeds. Einde september werd de kaap van 1.000 exemplaren bereikt. Op 27 oktober werden niet minder dan 1.563 voedselzoekende krakken geteld. Het tweede hoogste aantal ooit in het reservaat en meer dan 2.5 % van de populatie in Noordwest Europa!! Ook Slobeenden waren in hoge
aantallen van de partij met niet minder dan 354 exemplaren op 8 oktober. Dit aantal benadert bijna 1% van de Noordwest Europese populatie! De eerste Smient van het najaar verscheen op 5 september. Inmiddels verblijven er dagelijks rond de 200 exemplaren. Een maximumtelling van 507 Tafeleenden gebeurde op 15 oktober. Kort nadien reduceerde dit aantal tot slechts enkele exemplaren. Op 14 oktober verscheen het eerste mannetje Brilduiker, vergezeld van twee vrouwtjes. Een ontsnapte Brandgans foerageerde tussen een groep Canadese ganzen op 23 september. Het grote aanbod plantaardig voedsel in de plas van ‘De Kuifeend’, laat ook de Meerkoet niet onbetuigd. Ook zij is in toenemende aantallen aanwezig. Op 19 september werden 555 exemplaren geteld, 674 op 8 oktober, 628 op 17 oktober, 724 op 19 oktober en niet minder dan 843 exemplaren op 25 oktober! Het absolute record ooit werd geteld op 16 oktober 1999. De plas zag toen ‘zwart’ door de aanwezigheid van niet minder dan 2.160 meerkoeten! 3 Bonte strandloper pleisterden aan ‘De Grote Kreek’ op 19 september, gevolgd door 1 exemplaar op 8 oktober. Een zeldzamere Temmincks strandloper pleisterde op de zelfde plaats op 19 september. De eerste Pontische meeuw van het najaar pleisterende op ‘De Kuifeend’ op 11 oktober. Een zeer late Zwartkopmeeuw in adult winterkleed genoot van de najaarszon op 29 oktober op de nabijgelegen Ekerse Putten. Een Zwarte wouw overvloog ‘De Kuifeend’ op 10 oktober even later gevolgd door een Visarend. Een voorbijflitsend Smelleken verscheen op 21 oktober. Een tweede Cetti’s zanger werd dit jaar geringd op 21 september. Dezelfde dag werd ook nog een late Snor geringd, meteen de tiende vangst in 2009. Gelukkig werden vanaf de nazomer geregeld Ijsvogels waargenomen tot ondermeer 2 exemplaren op 3 oktober. Dat is goed nieuws na de toch wel strenge voorbije winter. Op 20 oktober overvlogen nog 3 late Boerenzwaluwen ‘De Kuifeend’ op weg naar hun winterkwartieren in Centraal Afrika. Een groepje van 10 Baardmannetjes werd op 17 en 21 oktober gezien. Op 29 oktober zaten 6 exemplaren tot op minder dan 1 meter van de kijkhut van ‘De Kuifeend’. ’s Avonds verschijnen meerdere duizenden Spreeuwen op de slaapplaats in het grote rietveld van ‘De Kuifeend’. Diezelfde vogels kun je ’s morgens in de schemer opnieuw zien vertrekken naar hun voedselplaatsen. Hun aantal wordt geschat tussen de 4.000 à 5.000 exemplaren.
Jacht Conform het jachtdecreet, periode 2008-2013, is sinds kort de jacht in Vlaanderen opnieuw geopend. Helaas wordt er, omwille van een bestaande jachtovereenkomst tussen de betrokken wildbeheerseenheid en de grondeigenaar NMBS, ook dit jaar nog gejaagd in sommige door Natuurpunt beheerde deelgebieden alsook in andere delen van het rangeerstation. In samenspraak met de betrokken wildbeheerseenheid wordt er slechts acht keer per jaar en op vooropgestelde data, in een beperkte zone van het gebied gejaagd. Deze jacht
kunnen we als beheerder van het natuurgebied helaas niet verhinderen. Voor meer algemene info over te bejagen soorten zie http://www.vogelbescherming.be
Noteer alvast in je agenda: Kalenderexcursies De eerstvolgende kalenderwandeling naar “De Kuifeend en de Grote Kreek” vindt plaats op zondag 8 november. Afspraak om 9.30 uur aan het Natuurpunt.huis in Ekeren. Daar beslissen we, afhankelijk van de omstandigheden, welk deel van ons natuurgebied we zullen bezoeken. Einde voorzien rond 12 uur. Er valt momenteel heel wat te bekijken! Werkdag De werkdag van vorige week werd een groot succes! Heel wat werk werd uitgevoerd door een tiental enthousiaste vrijwilligers waaronder enkele nieuwe gezichten. En ook de sfeer was prima. Onze volgende werkdag, waarop ik jullie allen graag uitnodig, vindt plaats op zaterdag 5 december. Afspraak om 9 uur op de parking van ‘de Kuifeend’. Vandaar vertrekken naar de werklocatie. Graag vooraf een seintje aan ondergetekende. Makkelijk om voor iedereen voldoende materiaal te voorzien! Vlaamse Ornithologische Studiedagen Op zaterdag 21 november vindt de 21ste editie plaats van de Vlaamse Ornithologische Studiedagen (VLOS). Deze studiedag wordt ingericht om alle Vlaamse veldornithologen te stimuleren om hun kennis over de verspreiding, de ecologie en het gedrag van vogels te verbreden. Het gaat om een initiatief van verenigingen waaronder Natuurpunt, universiteiten en wetenschappelijk instellingen. Traditiegetrouw vindt deze studiedag plaats in de Marmeren Zaal van de Antwerpse Zoo. Bovendien is dit een forum om vele andere vogelkijkers te (her)ontmoeten. Allen daarheen! Inschrijven kun je per e-mail voor 31 oktober aan
[email protected] met de vermelding of je lunch wil of niet. Een deelnemingsbijdrage van 5 euro wordt gevraagd. Programma: 09u15
Opening met koffie en thee
09u50
Verwelkoming door de dagvoorzitter
10u Algemene Broedvogels Vlaanderen: de eerste telcyclus is voorbij! - Glenn Vermeersch, Iwan Lewylle, INBO/Natuurpunt Studie 10u20
Grauwe gorzen in akkerreservaten - Robin Guelinckx, INBO
10u45
PAUZE
11u15
De nieuwe Waalse broedvogelatlas - Jean-Paul Jacob, AVES
11u50
Vervuiling vanuit vogelperspectief - Veerle Jaspers, Universiteit Antwerpen
12u30
LUNCH
14u
Mussen in Vlaanderen en Europa - Jenny De Laet, Universiteit Gent
14u20
Het nieuwe Vlaamse soortenbesluit: implicaties voor vogels - Agentschap voor Natuur en Bos
14u40
Een halve eeuw ringen in Noord Limburg: karekietenpap met krenten - Carlo Van Seggelen
15u
PAUZE
15u30 Zeevogels als maatstaf voor de antropogene druk op het mariene ecosysteem - Nicolas Vanermen, INBO 15u55
20 jaar natuurreservaat Uitkerkse Polder - John van Gompel, Natuurpunt
16u20
Afsluiting door de dagvoorzitter
Vriendelijke groeten en veel leesgenot,
Ludo Benoy Conservator ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’
PS: ken je iemand die interesse heeft om deze nieuwsbrief te ontvangen of wens je deze nieuwsbrief niet langer te ontvangen, graag een mailtje aan
[email protected]
