vergroot de belangstelling voor uw pianoconcert INHOUD

vergroot de belangstelling voor uw pianoconcert do o r

Tjeerd de Haan

vergroot de belangstelling voor uw pianoconcert INHOUD pagina

Voorwoord

1

Samenvatting

2

Inleiding

3

Oorzaken van de matige belangstelling

4

Op weg naar meer sukses

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9

het programma kies de juiste pianist de publiciteit de dag/aanvangstijd de prijs het programmablad de financiën ambiance en sfeer zicht op de toetsen nawoord

9 10 12 14 15 15 16 17 17 18

Bijlagen – – – – – – – – – – – –

persbericht strooifolder/mailing affiche programmaboekje voorblad programmaboekje pagina 2-3 programmaboekje pagina 4-5 inlegvel programmaboekje reakties uit het inlegvel onzinnige programmatoelichting kontrakt fragment waarderingslijst diverse komposities informatiebrief pianiste Nobuko Takahashi

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

–1–

VOORWOORD In ons land worden er heel wat klassieke concerten georganiseerd. De belangstelling is echter vaak teleurstellend. Gelet op het aantal mensen dat is geïnteresseerd in klassieke muziek zou de belangstelling toch veel groter moeten zijn. Dit zou met name moeten gelden voor pianoconcerten, wegens het feit dat de piano een zeer populair instrument is. Waarom blijft de belangstelling voor een gemiddeld pianoconcert desondanks vaak zo minimaal? In dit artikel probeer ik hier een antwoord op te geven. Dit stuk bestaat uit twee gedeelten. Het eerste gedeelte geeft een analyse van de oorzaken van de vaak matige belangstelling voor een pianoconcert; in het tweede gedeelte geef ik een groot aantal suggesties voor verbetering. Tekst met kleine letters kan voor een goed begrip worden overgeslagen. Deze geeft echter wel "leuke" achtergrondinformatie. En heeft u eigenlijk helemaal geen tijd voor het lezen van dit stuk, beperkt u zich dan tot de samenvatting. Hoewel de strekking toepasbaar is op kamermuziek in het algemeen, gaat dit stuk specifiek over pianoconcerten in de regio; dus kleinschalige pianoconcerten waarvan er elk seizoen honderden in ons land worden georganiseerd. Dit soort concerten beschouw ik, in tegenstelling tot de pianorecitals in de grote concertzalen, als gewone concerten, bedoeld voor gewone pianoliefhebbers. Het aardige van deze kategorie concerten is nu dat iedere gewone burger zo'n serie kan organiseren en daarmee richting kan geven aan een bepaald cultureelmuzikaal aanbod in zijn regio. Als liefhebber van mooie pianomuziek doe ik dit al jaren met veel sukses en even zo veel plezier! Inspiratie en feitenkennis voor het schrijven van dit artikel heb ik opgedaan als concertorganisator van mijn eigen serie Kaarslicht Concerten Nieuwegein (voorheen Populaire Pianoconcerten N'gein) en als manager van een aantal pianisten waardoor ik betrokken was bij het tot stand komen (en sukses) van tientallen pianoconcerten elders in het land. Dit artikel is geen wetenschappelijk rapport met de daarbij behorende vage schrijftaal. Ik heb bewust gekozen voor een persoonlijke stellingname, gebaseerd op ervaring, waarneming en vooral ook op "feeling". Ook de schrijftaal en -stijl is een bewuste keus. Zo worden bijvoorbeeld belangrijke items meerdere malen genoemd en kleur ik veel feiten met een eigen mening. Hiermee is naar mijn idee dit stuk voor iedereen goed en vooral prettig leesbaar en komt mijn boodschap - en daar gaat het natuurlijk uiteindelijk om - bij de geïnteresseerde lezer helder over. Dit stuk is in de eerste plaats geschreven voor podia die zoeken naar wegen om de belangstelling voor hun concerten te vergroten. Maar ook voor anderen, zoals pianisten die een bloeiende concert-praktijk nastreven (klantvriendelijke pr!), subsidie-verstrekkers, perscoördinatoren, marketing-deskundigen etc kan dit artikel interessant zijn. Nog één opmerking. Als uw belangstelling is gericht op een concert voor de kenner, bespaar u tijd en lees dan niet verder. Veel leerzaam leesplezier! Tjeerd de Haan Abstederschans 18 3432 EG Nieuwegein tel 030-606.1183 email: [email protected]

Nieuwegein, september 2004 uitdraai: 31-01-15

–2–

SAMENVATTING De belangstelling voor een pianoconcert is meestal maar matig. Gelukkig valt hier heel wat aan te doen. Zo formuleert u natuurlijk in de eerste plaats uw uitgangspunt: wat wilt u voor wie? Het ene soort publiek verlangt nu eenmaal een totaal ander programma dan de andere. Er van uitgaande dat uw doelgroep de gewone pianoliefhebber is en u graag een goed gevulde zaal wilt, kunt u met een publieksvriendelijke aanpak uw belangstelling gemakkelijk vier tot tien maal vergroten! Een eerste voorwaarde voor sukses is natuurlijk een aantrekkelijk programma. Het programma dat de gemiddelde pianist in de aanbieding heeft, is echter (totaal) ongeschikt voor uw doelgroep. Om uw publiek uiteindelijk toch een aantrekkelijk programma te kunnen bieden (en om een debacle te voorkomen), is er maar één oplossing: net zo lang "shoppen" tot dat u een pianist heeft gevonden die naar uw gevoel enigszins aan uw programmawensen tegemoet komt (of nog beter: op basis van programma-overleg een aantrekkelijk programma wil instuderen). Arrogante pianisten (of hun managers) die niet bereid zijn tot programmaoverleg of van mening zijn dat hun programma er "in gaat als koek", laat u natuurlijk onmiddellijk vallen. Uw publiciteit is publieksgericht en leest derhalve vlot weg. Irrelevante informatie (een saaie cv van uw pianist!) laat u achterwege; het bijzondere van uw concert (een fraai programma voor ièdere pianoliefhebber) wordt door u extra benadrukt. Zorg verder voor voldoende strooifolders (pag 20) en affiches (pag 21). Strooifolders (minimaal 500st) niet alleen te verspreiden op de geëikte plaatsen maar vooral ook in winkels. De strooifolder kan ook gebruikt worden als mailing naar uw vaste "klanten". Een mailing vormt een zeer belangrijke en stabiele basis voor een goede opkomst; het opbouwen van een adressenbestand heeft dan ook uw speciale aandacht. Om uw (nieuwe) formule kenbaar te maken, presenteert u uw concert als "populair pianoconcert", "romantisch pianoconcert" o.i.d. Uw programmablad is uw visitekaartje. Deze is dus op en top verzorgd; de tekst is vlot leesbaar. Voeg een inlegvel (zie pag 25) toe voor "kontakt" met uw publiek en het verwerven van adressen voor uw adressenbestand. Opmerkingen van uw publiek (waar u om vraagt) grijpt u dankbaar aan om het sukses van uw serie te vergroten. Verder zorgt u natuurlijk voor een sfeervolle ambiance. Is deze niet optimaal, kijk dan uit naar een andere lokatie in uw regio. Bijvoorbeeld een romantisch kerkje, kasteeltje of landhuis. Versterk de sfeer door een bloemstuk o.i.d. De stand van de vleugel is zodanig dat zo ongeveer iedereen zicht heeft op de toetsen. Financiëel bent u zo veel mogelijk selfsupporting. Subsidies werken verlammend op uw kreativiteit; u houdt deze dus zo veel mogelijk buiten de deur. Uw financiën zijn in orde door een goede balans tussen inkomsten en uitgaven. Inkomsten verkrijgt u uit de recette, sponsors en uit partikuliere fondsen (zie het Fondsenboek); uitgaven kunt u beperken door bijvoorbeeld met de pianist een recette-afhankelijke vergoeding overeen te komen. Een pianoconcert is theater. U zorgt dus dat er bij uw concert ook het één en ander gebeurt. Dit kan echter alleen maar wanneer er twee zaken op uw concert zijn verenigd: u heeft een aantrekkelijk programma en het is voor uw pianist een uitdaging uw publiek een onvergetelijk concert te bezorgen. Uw nieuwe formule zal vooral in het begin veel sukses opleveren. Profiteer voor uw vervolgconcerten hier wel van maar teer er niet op. Blijf dus alert en laat ook voor het sukses van een volgend concert niets aan het toeval over!

–3–

INLEIDING Klassieke concerten hebben een saai imago; voor de gemiddelde concertbezoeker zijn de programma's vaak zwaar, de pianisten geen artiesten (zie laatste alinea deze pagina) en ontbreekt het nogal eens aan wat sfeer in de zaal. Kortom er valt weinig leuks aan te beleven; het publiek blijft weg. De vraag rijst natuurlijk waarom dit patroon niet wordt doorbroken. De redenen hiervoor kunnen vermoedelijk in een paar woorden worden samengevat: de macht der gewoonte en de misvatting dat klassieke concerten niet "verkocht" hoeven te worden. Hierdoor kon zich een concertcultuur ontwikkelen, die niet bepaald publieks-vriendelijk was. Bepaalde muzikale smaakmakers, geruggesteund door subsidies, bepaalden wat goed was voor het publiek. Met desastreuze gevolgen. Op 17 mei 1997 besteedde het Utrechts Nieuwsblad nog een paginagroot artikel aan dit probleem. "Alleen het verlenen van grote subsidies kan ons redden van een culturele ondergang" aldus Peter Smids, toenmalige directeur van Muziekcentrum Vredenburg, in dit artikel. Mijns inziens zal dit de zaak alleen nog maar verergeren. Door zijn afwezigheid zendt het publiek duidelijk een signaal uit: dit soort concerten willen wij niet. Zelfs als een concert slechts wordt bezocht door een handvol "kenners", weigeren de meeste podia nog steeds de hand in eigen boezem te steken. "In deze regio is het publiek nu eenmaal weinig cultureel geïnteresseerd" of "wij bevinden ons vlak bij een groot podium waar de liefhebbers van een pianoconcert nu eenmaal liever heen gaan" zijn veel gebruikte argumenten om de oorzaak van het concert-debacle vooral aan andere zaken toe te schrijven dan aan een verkeerde aanpak. Wanneer het vrije marktmechanisme meer regulerend had kunnen werken en er dus meer publieksgericht zou zijn georganiseerd, zou het klassieke wereldje niet zover zijn weggezakt. Subsidies, waarmee de arrogantie van de heersende muzikale smaakmakers zich tot ongekende hoogte kon ontwikkelen, maakten het waaien van een frisse wind echter onmogelijk. Nu de subsidies drastisch worden teruggeschroefd, wordt menig podium zich bewust van een (lang bestaand) probleem. Waarom is er toch zo weinig belangstelling voor concerten met de "beste" musici? Waarschijnlijk om de volgende simpele reden: bekwame musici zijn per definitie nog geen bekwame artiesten! Met ander woorden: voor het brengen van een geslaagd concert is meer en vooral wat anders nodig dan een voortreffelijk speelnivo, verworven tijdens al die opleidingen, masterclasses en wat dies meer zij. En voor dat "wat anders" kunt u gelukkig zelf zorgen! Voor een geslaagd concert zijn twee partijen nodig die weten wat zij willen èn hetzelfde voorstaan om dit te realiseren. Hiervan uitgaande is er voor een geslaagd concert dus heel wat meer nodig dan op de concertdag een zaal en vleugel ter beschikking stellen / langs komen om deze vleugel te bespelen. En wat dat "meer" is, leest u in dit stuk.. Opmerking. Uit de podium-enquete die de Kamervraag in 2004 onder een 100 tal podia heeft gehouden, blijkt dat het aandeel "vergrijsde" bezoekers voor kamermuziekconcerten het clichébeeld bevestigt: 75% is ouder dan 40 jaar. Het lijkt zaak om de ouderen te koesteren en de jongeren te verleiden zo luidt het advies. Verder zouden de podia en ensembles meer aandacht moeten besteden aan het verbeteren van de gemiddelde zaalbezetting. Helaas worden er geen ideeën aangereikt hòe de jongeren zouden kunnen worden verleid / de gemiddelde zaalbezetting kan worden verbeterd. Dit artikel doet dat wèl!!

–4–

OORZAKEN VAN DE MATIGE BELANGSTELLING De belangstelling voor een pianoconcert is vaak matig tot slecht. Veel podia wijten dit aan de culturele ongeïnteresseerdheid van het publiek en/of de aanwezigheid van een "grote" concertzaal in hun regio. Naar mijn opvatting is dit een kortzichtige gedachte en moet de werkelijke oorzaak in andere items worden gezocht. Hieronder een aantal mogelijke oorzaken:

1 U HEEFT GEEN DOELGROEP GEFORMULEERD Bij de organisatie van een concert moet natuurlijk in de eerste plaats helder zijn, voor wie wat wordt georganiseerd. Een kenner verlangt nu eenmaal een totaal ander programma dan bijvoorbeeld de gewone pianoliefhebber. Verder is de kennersmarkt slechts een fraktie van die van de gewone pianoliefhebber; geen onbelangrijk gegeven wanneer u zoekt naar wegen om de belangstelling voor uw concerten te vergroten.! De bezoekersmarkt is globaal onder te verdelen in drie kategorieën:

Kategorie één: de gewone pianoliefhebber; u en ik!! Deze vormt verreweg de grootste groep, ca 95%! De pianoliefhebber uit deze groep hoort het liefst alleen mooie werken. Af en toe een wat minder toegankelijk werk kan nog net. Omdat het gemiddeld programma weinig aansluit op deze "wens" is deze groep zwaar ondervertegenwoordigd op onze concerten. Hoe groot deze groep is laat Wibi Soerjadi ons zien! Door het brengen van aantrekkelijke programma's (wat iedere pianist zou moeten doen) heeft hij de klassieke pianomuziek bij een breed publiek populair weten te maken. Zo verkocht hij (stand nov 2003) inmiddels 350.000 cd's.! Als dit geen markt is voor klassieke pianomuziek!!! Ook het aantal amateur-beoefenaars geeft een aardige indikatie van de grootte van deze groep.

Kategorie twee: de kenner. Deze vormt ca 5% van de markt. Heeft in vergelijking met de liefhebbers uit de vorige kategorie een omgekeerde programmawens. Zware stukken hebben voor hem de voorkeur; af en toe een mooi werk kan nog net.

Kategorie drie: de vernieuwer. Vertegenwoordigt slechts 0,01% van de pianoliefhebbers. De vernieuwer hoort graag muziek die zeker door de liefhebbers uit de eerste kategorie wordt beoordeeld als "volsterkt ontoegankelijk, loodzwaar, zeer saai, komt geen eind aan, niet om aan te horen" etc. Er van uitgaande, dat het gemiddeld pianoconcert in de regio eigenlijk bedoeld is voor de gewone pianoliefhebber, ligt het voor de hand te veronderstellen dat het gemiddeld programma in zekere zin is afgestemd op deze doelgroep. Merkwaardigerwijs is hier echter sprake van een omgekeerde "logika": de meeste pianoconcerten zijn eigenlijk alleen maar interessant voor de kenner en de vernieuwer; oorzaak nummer één voor de matige belangstelling voor het gemiddeld pianoconcert! Eigenlijk zijn alle overige hierna genoemde oorzaken een gevolg van dit punt. In dit artikel ga ik verder uit van de volgende stelling:

Uw doelgroep is de gewone pianoliefhebber en u wilt een volle zaal. Deze twee uitgangspunten vormen tesamen uw formule! Door het brengen van een niet-publieksgericht programma zal de belangstelling voor uw serie steeds verder afbrokkelen cq altijd minimaal blijven. Veel podia komen vervolgens tot de konklusie dat er voor een klassiek pianoconcert in hun regio weinig belangstelling bestaat. En inderdaad, voor concerten met een verkeerd programma's is de belangstelling vanzelfsprekend gering. Wordt het programma echter gebaseerd op de smaak van een breed

–5–

publiek, dan blijkt de belangstelling opeens vele malen groter te zijn (wordt overigens niet alleen bepaald door een aantrekkelijk programma). Dit heb ik al 23 maal mogen ervaren bij de organisatie van de concerten in mijn eigen serie Populaire Pianoconcerten Nieuwegein. Gemiddelde belangstelling: 300 bezoekers! Deze serie startte ik overigens 19 jaar geleden uit onvrede met het reguliere pianoconcert.

2 ONJUISTE INSTELLING / ONDESKUNDIGHEID VAN DE ORGANISATIE Veel organisaties werken niet publieksgericht, zijn weinig kreatief, gemakzuchtig en zelfs arrogant. Ook is de betrokkenheid vaak slecht. Zo biedt (bood) iedere zichzelf respekterende gemeente haar inwoners wel een serie klassiek aan (hierop wordt de laatste jaren gelukkig behoorlijk bezuinigd). De verantwoordelijke persoon is dikwijls een ambtenaar die weinig of niets afweet van klassieke muziek. Om de opdracht toch korrekt uit te voeren werd er dus een "deskundig buro" ingeschakeld, meestal het Nederlands Impresariaat (NI)*. Het NI leverde weliswaar deskundige musici maar helaas was deze deskundigheid een beetje eenzijdig gericht: alleen op de smaak van de "kenner". Gevolg: de gewone pianoliefhebber werd, voorzover hij al een poging ondernam eens een concert te bezoeken, geleidelijk aan de zaal uitgespeeld! Door onvoldoende betrokkenheid wordt er vaak ook weinig gedaan aan een aangename sfeer; naast een aantrekkelijk programma een belangrijk aandachtspunt! *Het Nederlands Impresariaat (NI) voorzag tot haar opheffing in 2001 naar schatting meer dan 70% van de Nederlandse podia van musici. Veel podia bestelden zelfs blind een pakket concerten bij het NI. Men wist dus niet welke pianist het concert zou verzorgen noch het programma dat zou worden gebracht.... Een onvoorstelbare procedure bij de aankoop van b.v. een auto. U belt hiervoor toch ook niet een "deskundige" garage met de vraag: lever maar een auto.... Veel podia handelden zo uit gemakzucht, onkunde, gewoonte, het onterechte geloof in het "gezag" van het NI en het idee dat er middels wat subsidie voor een leuk bedrag kwaliteit in huis kon worden gehaald. Menig podium deed zelfs uitsluitend zaken met het NI. Het aanbod van andere musici of impresariaten die wellicht voor een gunstiger prijs een aantrekkelijker produkt konden bieden werd niet eens overwogen (starheid)! Ook programma-overleg (zie verder) was met en NI-pianist vreemd genoeg niet mogelijk.

Zoals veel podia kon het NI zelf ook alleen maar bestaan dank zij subsidies. Inmiddels is het NI wegens bezuinigingen opgeheven. Hoewel velen dit (nog) niet zullen onderschrijven is dit naar mijn mening een zegen voor de kamermuziek! Podia zijn nu genoodzaakt zelf enig initiatief te ontplooien en uit de veelheid van aanbieders (......) een keuze te maken. Aanbieders, die mogelijk alles leveren wat u nodig heeft voor een geslaagd concert. Zoals een gegarandeerd aantrekkelijk programma voor een breed publiek, kant en klare persberichten in prettig leesbare taal, vlotte foto's van uw pianist en de mogelijkheid voor programma-overleg. En desgewenst maken zij ook nog uw programmablad en affiche! Ook valt er nog al eens over de prijs te onderhandelen. Kan tot 50% korting opleveren! Als dit geen subsidie is.... Verder regelen zij voor u de financiële afhandeling naar de belastingdienst, maken zij een kort maar duidelijk kontrakt en zijn er in de regel heel soepel detailafspraken te maken. Lang leve het partikulier initiatief! Zie voor dit alles elders in deze essay. Een gedeelte van het voormalig NI personeel probeert zich thans op een andere manier en onder een andere naam – even Genre Instituut en thans Stichting De Kamervraag – verdienstelijk te maken voor de kamermuziek. In plaats van het beconcurreren van partikuliere aanbieders presenteren zij zich thans als een soort (gratis) adviesburo en – wellicht het meest interessant – als een intermediair voor vraag en aanbod van de kamermuziek. Zo beschikt De Kamervraag over een website, waarop alle aangemelde muziekaanbieders (ensembles, pianisten etc) en muziekbieders (podia) in een handomdraai gratis opgevraagd kunnen worden. Een podium of ensemble kan zich gratis aanmelden. Leuk en inspirerend zijn ook de vaak enthousiaste wederwaardigheden van ervaren of startende podia. Deze zaken en nog veel meer kunt u lezen in een maandelijks nieuwsbrief, waarop u zich onder meer per e-mail kunt abonneren. Bezoekt u voor meer informatie de website van de Stichting De Kamervraag:

–6–

www.dekamervraag.org of bel naar 020-573.0300. Opm. Helaas is de voertaal (nog) behoorlijk ambtelijk en dus "taaie kost". Voor het bereiken van een grote doelgroep is vlotte leesbaarheid natuurlijk een eerste voorwaarde. Als de Kamervraag er ook wil zijn voor gewone podia (en dat wil zij natuurlijk) zal zij voortdurend moeten letten op een vlotte leesbaarheid van haar teksten.

De ambtenaar laat (liet) zich vaak leiden door het NI of een culturele kommissie. De meeste van deze "deskundigen" gruwden bij de gedachte hun oor te laten hangen naar de smaak van dat "domme" publiek. Alles wat riekt naar populair en/of een aangename sfeer was in hun ogen uit den boze. "Het publiek moet worden opgevoed" en "laat de muziek zijn werk zelf doen", zo luidde hun credo. Aldus blokkeerden zij broodnodige veranderingen. Zelfs Daniël Wayenberg / Mariëtta Petkova trekt bij ons geen publiek, beklaagden zich diverse podia. Waarmee zij kennelijk bedoelden te zeggen: hiermee is de culturele desinteresse van de bevolking in deze regio wel heel duidelijk aangetoond. Als hierbij echter wordt vermeld, dat het programma bestond uit drie "loodzware" Beethovensonates / alle études tableaux van Rachmaninov komt de culturele desïnteresse toch wel in een ietwat ander daglicht te staan. Mijn konklusie: een concert dat interessant is voor slechts 5% van de pianoliefhebbers wordt ook alleen maar bezocht door deze 5%!

Vermoedelijk weten de meeste podia wel enigszins waar de schoen wringt. Maar meestal zijn podia zo ver in hun starre, weinig kreatieve denkwijze weggezakt, dat ze niet meer in staat zijn om de hand in eigen boezem te steken. Gevolg: veel podia lijden een kwijnend bestaan en/of sterven een langzame dood.

3 DE SMAAK / ARROGANTIE VAN DE PIANIST Naast de podia missen helaas ook de meeste pianisten feeling met het gewone publiek. Zij hebben weinig idee van wat het publiek graag wil horen. Maar het kan nog erger. Voor veel pianisten is publieksgerichtheid zelfs een "doodzonde". Zij menen, evenals menig lid van de diverse podia, dat het publiek moet worden opgevoed ... Musici hebben deze arrogante instelling overigens kunnen ontwikkelen door de tijdgeest. Het was "in" om moeilijk toegankelijke werken te spelen; een pianist met een populair programma kon zichzelf niet respekteren. Natuurlijk allemaal de schuld van de conservatoria* waar de pianist wordt gevormd, van het NI dat driekwart van de Nederlandse podia van pianisten voorzag en hierbij nooit publieksgerichte eisen stelde en last but not at least de schuld van de subsidies die zonder de juiste voorwaarden kwistig werden toegekend. Door dit laatste was er geen marktwerking waardoor er een overmaat aan concerten werd aangeboden, waar geen vraag naar was. De echte verantwoordelijken voor deze scheefgroei zijn overigens de podia zelf die geen eisen stelden aan het programma. *Een conservatorium-opleiding is in de eerste plaats gericht op muzikaal/technische ontwikkeling van de (aankomend) pianist. Maar waar het uiteindelijk allemaal omgaat, namelijk hoe deze verworvenheid moet worden vertaald naar het publiek, daar wordt nauwelijks of geen aandacht aan besteed. Een groot mankement in de opleiding! De helft (10) van de pianisten, die in mijn serie hebben gespeeld hadden gemiddeld maar één aantrekkelijk werk paraat; onbegrijpelijk! Tot overmaat van ramp kompenseren veel pianisten hun gebrek aan feeling met het publiek met arrogantie. Het publiek moet worden opgevoed, hetgeen in hun ogen alleen mogelijk is met "zware" werken. Een programma samenstellen op basis van de smaak van het publiek (voor zover de pianist zich hierin kan verplaatsen) vindt hij hoogst onverantwoord. Diskussiëren over het programma (hetgeen ik altijd doe) vinden de meeste pianisten derhalve maar vreemd. Ze zijn dit niet gewend en het zou de opvoedingsgedachte kunnen doorkruisen.... Toch bevolkt dit soort musici grotendeels de podia. De gevolgen zijn reeds genoemd: lege zalen.

–7–

4 DE SUBSIDIES Subsidies werden verleend om de organisatie van klassieke concerten in de regio mogelijk te maken. Met als achterliggende gedachte om klassieke concerten dichterbij het gewone publiek te brengen. De enige relevante voorwaarden voor subsidietoekenning zouden dan ook moeten zijn: is het programma wel geschikt voor de betreffende doelgroep en is de pianist wel voldoende kundig. Helaas werd bij de toekenning van subsidie eigenlijk alleen maar gelet op de tweede voorwaarde; aan de eerste en eigenlijk belangrijkste voorwaarde (een aantrekkelijk programma voor de beoogde doelgroep) ging men helaas geheel voorbij. Gevolg: hele series "hoogwaardige" concerten en lege zalen! Weliswaar hield de subsidiestroom werkgelegenheid in stand maar concertsubsidie was toch in de eerste plaats bedoeld voor het toegankelijk maken van klassieke concerten voor iedereen. Helaas besefte men niet dat de gang naar een klassiek concert door meer faktoren wordt bepaald dan alleen de prijs van het toegangskaartje..... Subsidie kan, mits zorgvuldig toegepast, bijdragen tot een goed en gevarieerd cultuuraanbod. Maar als er geen of verkeerde voorwaarden worden gesteld verdwijnen de prikkels om de doelgroep een optimaal produkt aan te bieden: subsidie gaat dan werken als een kille sluipmoordenaar. Een groot probleem bij de subsidietoekenning vormt de (on)deskundigheid van de subsidieverlener. Zijn deskundigheid is meestal nihil. Daarom laat/liet hij zich leiden door reguliere "deskundigen" zoals vertegenwoordigers van de organisatie of het Nederlands Impresariaat. Dit zijn "kenners" met hun bijbehorende opvatting over een verantwoord programma. De gevolgen van dit beleid (dus subsidie verlening op basis van de smaak van de "kenner") zijn reeds genoemd: lege zalen. Subsidie voor concerten in de regio zou alleen moeten worden toegekend wanneer: a

het concert aantrekkelijk is voor de gewone pianoliefhebber

b

de organisatie er op is gericht om het concert tot een sukses te maken (pr)

c

de organisatie zich heeft ingezet om sponsors te krijgen

d

subsidie als laatste sluitpost van de begroting dient

Gelukkig wordt de subsidiestroom de laatste jaren drastisch teruggedraaid. Hierdoor komen veel podia in financiële problemen. Maar deze ontwikkeling heeft vooral een positieve kant: eindelijk ontstaan er prikkels om eens over het één en ander na te denken!

5 DE RECENSENT Deze rekent zichzelf natuurlijk tot een deskundige bij uitstek. Doordat zijn verhaal wèl en de mening van de gewone concertbezoeker nièt in de krant komt, is zijn invloed relatief groot. In negatieve zin helaas omdat de recensent bij zijn beoordeling meestal andere kriteria hanteert dan de gemiddelde concertbezoeker. Zo gebeurt het regelmatig dat een optreden waarop het publiek enthousiast reageert door de recensent de grond in wordt geboord en omgekeerd: saaie concerten worden de hemel ingeprezen*. Het is dan ook wel een beetje te begrijpen, dat de pianist zijn programma baseert op werken die in de wereld van de critici algemeen worden aanvaard. Wat het publiek zou willen horen (waarvoor hij nota bene wordt betaald) komt hierdoor op een tweede plaats. Kortzichtig gedacht natuurlijk want uiteindelijk bepaalt toch het publiek het verloop van z'n carrière. Maar voorlopig heeft u als podium wèl met dit gegeven te maken. *Een voorbeeld. Op één van mijn concerten stonden o.m. drie fraaie Lieder ohne Worte van Mendelssohn op het programma. Ze werden door de recensent denigrerend als suikergoed omschreven. De achterliggende gedachte: een beetje pianist houdt zich niet bezig met dit soort "eenvoudige" muziek..... Een soortgelijk voorbeeld: in het decembernummer 2003 van de deskundigen-cd krant "Luister" werd de onlangs uitgebrachte cd van Wibi Soerjadi, getiteld "another touch of romance", besproken. Uiteraard een "waardeloze" cd volgens deze kenners: "Beluister je deze cd vol pianistisch snoepgoed, dan weet je waarom Wibi het zo slecht doet bij de meeste mensen"... Over smaak valt natuurlijk niet te twisten maar als je schrijft dat de meest populaire pianist van deze en de vorige eeuw het slecht doet bij

–8–

de meeste mensen, terwijl Wibi inmiddels 350.000!!!! kassieke piano-cd's heeft verkocht, ben je op z'n zachts gezegd de weg kwijt of in ieder geval zèèèèr arrogant. Gelukkig wordt dit tijdschrift alleen door "deskudigen" gelezen, die dit soort teksten natuurlijk verslinden om in hun droomwereldje te kunnen blijven doordromen. De kritikus Christo Lelie schreef in Trouw van 27-5-97 dat Wibi Soerjadi die week in week uit voor uitverkochte zalen speelt, toch hoog nodig zijn suksesformule eens moet veranderen. Een frisse wind (bedoeld wordt vermoedelijk meer moderne werken voor de kenner) is alleen maar goed voor iemands artistieke ontwikkeling....... Gelukkig staat Wibi boven dit soort wartaal.

Helaas maar wel begrijpelijk meent de gemiddelde pianist de recensent niet te kunnen negeren. Daarom laat hij zich bij z'n programma keuze vermoedelijk zwaar leiden door de heersende (kenners)opvattingen over "verantwoorde" muziek. Ook podia laten zich bij de keuze van een pianist graag (mis)leiden door een "goede" recensie en/of de mening van "deskundigen".

6 INTERAKTIE MET HET PUBLIEK De meeste organisaties zijn terecht gevoelig voor kritiek van het publiek. Niet zelden zijn de reakties tegenstrijdig. Helaas hebben zij hierbij te veel respekt voor het oordeel van de "kenner" met alle gevolgen van dien. Iedere klacht van vooral de gewone concertbezoeker (uw belangrijkste doelgroep) zou u moeten benutten om uw sukses te vergroten!

7 OVERAANBOD Veel podia hebben vijf of meer klassieke concerten per seizoen. Zowel voor publiek als de organisatie wellicht een beetje te veel van het goede. Een geslaagd concert vergt nu eenmaal veel voorbereiding. Dus beter één of twee geslaagde dan vier of vijf matige concerten per seizoen. Zelf organiseer ik slechts één pianoconcert per seizoen. Dit kost minstens 60 uur voorbereiding maar het sukses is er dan ook naar: gemiddeld tussen de 250 en 350 belangstellenden!

8 SLECHTE PUBLICITEIT Veel podia beperken hun publiciteit, zeker wanneer deze vanuit een ambtelijke situatie worden bestuurd, vaak tot een paar regels in de jaarbrochure en een vermelding in een huisaan-huis blad. Zwaar onvoldoende natuurlijk. Meestal betreft het echter saaie concerten, waardoor het publiek gelukkig toch niets mist .....

9 VERKEERDE TIMING Voor veel (potentiële) bezoekers is het tijdstip een belangrijke (mede)bepalende faktor voor al dan niet gaan. Dit geldt voor zowel de maand, dag als het uur. Zo is mijn ervaring dat een concert in de maand november veel meer bezoek trekt dan één in de maand februari. Bij sommige podia begint het concert al om 11.30 uur op de zondagmorgen. Voor veel potentiële bezoekers veel te vroeg lijkt mij.

Door al deze oorzaken is het gemiddeld concert maar weinig aantrekkelijk voor de gewone pianoliefhebber, uw doelgroep. Hoe u dit kunt verbeteren leest u in het volgende hoofdstuk:

op weg naar meer sukses

–9–

OP WEG NAAR MEER SUKSES Het sukses van een concert wordt door veel faktoren bepaald. Hiervoor zijn er een aantal genoemd met daarbij veel voorkomende knelpunten. Interessant is natuurlijk de vraag hoe te komen tot verbeteringen. Sommige podia zoeken hun heil in het kontrakteren van een pianist met een klinkende naam zoals de winnaar van een Lisztconcours. Wellicht best interessant voor de kenner maar wat moet de gewone pianoliefhebber met bv de sonate in b van Liszt? Deze aanpak lost dus eigenlijk niets op. Wilt u struktureel verbetering, dan zult u uw formule moeten veranderen of moeten gaan programmeren op basis van een formule. En deze is: uw doelgroep is de gewone pianoliefhebber en u wilt sukses. Hieronder een aantal aandachtspunten met een groot aantal suggesties. Suggesties, waarmee ook u uw concerten tot een sukses kunt maken.

1 HET PROGRAMMA De gewone pianoliefhebber wil in de eerste plaats een aantrekkelijk programma. Over wat aantrekkelijk is kan natuurlijk tot het oneindige worden gediscussieerd maar u neemt hieromtrent natuurlijk geen risiko. Laat u hierbij leiden door uw eigen gevoel ten aanzien van welke werken bij uw publiek goed zullen overkomen en welke vooral ook niet. Hanteer bij twijfel de volgende stelregel: voor ons publiek is het mooiste niet mooi genoeg! Wantrouw uitspraken van pianisten, die natuurlijk het liefst hun eigen programma spelen, als: "dit gaat er in als koek / dit vindt iedereen absoluut het einde" etc. Zij hebben vermoedelijk zelden of nog nooit voor een "gewoon publiek" gespeeld! Een aantrekkelijk programma bestaat natuurlijk in de eerste plaats uit aantrekkelijke werken. Deze zijn derhalve "mooi" of "leuk"; ze moeten bij de gemiddelde toehoorder een gevoelige snaar raken. Behalve dat het programma uit "mooie" werken bestaat heeft deze ook een goede opbouw. Een programma met veel fraaie werken maar met te veel van hetzelfde, kan toch nog saai overkomen. Bijvoorbeeld zes nocturnes, twaalf études, of acht walsen van Chopin, vier of meer van de acht impromptu's van Schubert etc. Een goed programma kenmerkt zich door een goede afwisseling in sferen (romantiek, virtuositeit, melancholie en humor), stijlperiodes en lengte van de werken. Verder heeft uw programma natuurlijk een goede spanningsopbouw, uitmondend in een spektakulair finalenummer. Samengevat: a b c d

zeker 90% van het programma is absoluut aantrekkelijk voor uw doelgroep het eerste nummer is een flitsend kort werkje van Bach, Scarlatti o.i.d. iedere concerthelft heeft een wat langer stuk, bv een Beethovensonate er staan minstens vier verschillende komponisten op het programma, waarvan twee "grote"namen, zoals Chopin of Schubert. Deze trekken (terecht) publiek. e het eindstuk is spektakulair en bij voorkeur een beetje bekend en/of ligt zeer goed in het gehoor. Voorbeelden hiervan zijn de zesde polonaise en een aantal études van Chopin en van Liszt vele Hongaarse rapsodieën en La Campanella. Zie voorbeeld pagina 30. Opmerking 1 In principe is ieder volgorde/opbouw goed als er maar wordt voldaan aan de hoofdstelregel: het programma is aantrekkelijk voor onze doelgroep. Opmerking 2 Als u "niets" doet, kiest u onbewust voor een kennersprogramma. U moet zich hierbij realiseren dat de markt voor dit soort programma's maar heel klein is en u dus al gauw het risiko loopt van een minimale belangstelling met bijbehorende financiële problemen. Veel podia realiseren zich dit ook wel en proberen derhalve wat "bij te sturen". Veelal met als resultaat, dat het eindprodukt weliswaar niet meer als een echt kennersprogramma kan worden aangemerkt maar desondanks toch nog veel te "zwaar" is voor uw doelgroep.

– 10 –

2 KIES DE JUISTE PIANIST. Kies een pianist die bereid is een aantrekkelijk programma te spelen. Hier ontmoeten we één van de grootste knelpunten. Een pianist moet tot de kenners worden gerekend; zijn repertoire is dus per definitie ongeschikt voor uw doelgroep. Een nadrukkelijk verzoek om een aantrekkelijk programma te spelen helpt in de regel wel wat, maar u mag van een dergelijk verzoek niet al te veel verwachten. De meeste pianisten zijn namelijk extreem ver van het gewone publiek "afgedwaald". Een in hun ogen zware kniebuiging naar u zal in werkelijkheid veelal niet meer zijn dan een verbetering in de marge. Om toch verzekerd te zijn van een aantrekkelijk programma zult u dus een zwaarder middel moeten hanteren: programmaoverleg. Doet u dit niet dan speelt de pianist ongecensureerd zijn programma; het publiek geniet niet echt en blijft de volgende keer gewoon thuis. Dit is helaas de praktijk van alle dag. En dit patroon wilt u nu juist doorbreken! Behalve dat u met programma-overleg kunt bijsturen naar het ideale programma, heeft dit overleg nog een ander belangrijk voordeel. U kunt uw kandidaat-pianist goed beoordelen op zijn uitstraling. Is hij aardig of arrogant, vlot of publieksschuw, enthousiast of juist gereserveerd? Allemaal eigenschappen die voor uw publiek van invloed zijn voor een optimale concertbeleving. Om tot een goede keuze te komen, zult u wellicht kontakt moeten zoeken met meerdere aanbieders. Beoordeel hun brochures / informatiebrieven hierbij goed op publieksvriendelijkheid en laat u niet misleiden door wollige uitspraken betreffende uw kandidaatpianist van critici of andere "grootheden" uit het wereldje van de kenners. Deze uitspraken zijn vermoedelijk alleen in negatieve zin van toepassing op uw doelgroep (zie ook pag.13 kleine tekst: "veel voorkomende foute teksten etc"). Breng uw uitgangspunten duidelijk naar voren in een voorgesprek alvorens u een pianist uitnodigt voor programmaoverleg. Dit vergroot de kans van slagen uiteraard aanzienlijk. Teleurstellingen zijn overigens nooit helemaal te voorkomen. Ongetwijfeld roept programma-overleg bij velen van u een aantal bezwaren op. In de eerste plaats is programmaoverleg zeer ongebruikelijk in dit wereldje. Daarom nog geen reden om het niet te doen. Velen zullen ongetwijfeld tegenwerpen dat programmaoverleg afbreuk doet aan de artistieke waarden van de pianist. Hoe komen ze er bij? En wat zijn eigenlijk artistieke waarden? Het stuit u wellicht tegen de borst iemand die zo goed kan pianospelen, de les te leren. Een misplaatst gevoel van bescheidenheid! Pianisten zijn ook maar heel gewone mensen die toevallig één ding wat beter kunnen dan u: pianospelen. En u nodig hebben om te kunnen funktioneren! U bent gewoon zakelijke partners. Het enig gezonde uitgangspunt! Maar wij beschikken over te weinig repertoirekennis voor een suksesvol overleg zullen weer anderen vervolgens als bezwaar aanvoeren. En inderdaad, dit argument valt niet zo maar weg te wuiven. Maar gelukkig is een goede repertoirekennis – handig voor het doen van programmavoorstellen – niet het enige belangrijke voor een vruchtbaar overleg. Feeling t.a.v hoe een werk bij uw doelgroep zal overkomen, minstens zo belangrijk. En dit laatste heeft u uiteraard genoeg. Anders was u natuurlijk niet aan dit werk begonnen!! Overigens kan repertoirekennis ook elders worden verkregen.* * Belt u voor ondersteuning naar Tjeerd de Haan Promotions (tel 030-606.1183). Dit buro beschikt over lijsten met honderden komposities van de grote komponisten e.a. voorzien van waarderingscijfers. Waarderingscijfers die uiteraard zijn gedacht vanuit uw doelgroep!! Werkt heel snel en zeer efficiënt. Alle werken, lager gewaardeerd dan een zeven, komen voor u simpelweg niet in aanmerking... Met deze lijsten is uw repertoirekennis in één klap een veelvoud van dat van uw pianist! En het zal u verbazen hoe ontzaglijk veel mooie werken er zijn en daarmee met stijgende verbazing zich afvragen waarom er door de meeste pianisten toch zo weinig van dit fraais wordt gespeeld........ Uiteraard vormen deze lijsten ook de basis voor het programma-overleg voor mijn eigen concerten. Een paar fragmenten uit deze waarderingslijst ziet u op pagina 29. Voor mij was programma-overleg vanaf het eerste concert een vanzelfsprekendheid. Hierbij vielen mij de volgende punten op: pianisten zijn vaak publieksschuw, hebben weinig repertoirekennis, zijn weinig

– 11 –

kreatief en hebben in de regel geen flauw idee van hoe een beetje aantrekkelijk programma er uit zou moeten zien. Kortom; het programma dat zij in de aanbieding hebben, is meestal (zeer) ongeschikt voor uw publiek. De nummers zijn vermoedelijk overblijfselen uit hun studietijd. Ondanks deze zware tekortkomingen werden de meeste van mijn "pianisten", aanvankelijk nog gereserveerd, gaandeweg het overleg steeds meer enthousiast! Veel pianisten zijn van mening dat er in bepaalde werken beslist niet mag worden geknipt. Van wie eigenlijk niet? Laat dit idee dus varen en baseer uw keuzes op het enige juiste uitgangspunt namelijk wat leuk is voor uw doelgroep. Veel sonates hebben bijvoorbeeld naast twee fraaie, één saai (en vaak ook nog relatief lang) deel. Weglaten dus! Of omgekeerd – en dit komt minder vaak voor – u laat uit een bepaalde sonate alleen dat ene mooie deel spelen, zoals bijvoorbeeld het vierde deel uit de sonate D959 van Schubert. Zeer geschikt voor uw doelgroep. Andere voorbeelden die zich goed lenen voor selekties zijn vele sessies van Schumann. Bundeltjes van tien à twintig korte werkjes zoals de Davidsbündlertänze opus 6 (zie pag 29), Carnaval opus 9, Kinderszenen opus 15, Kreisleriana opus 16, Humoresk opus 20, Bunte Blätter opus 99 etc, etc. Deze werken zijn als geheel min of meer ongeschikt voor uw doelgroep. Maar ze bevatten soms verrassend leuke deeltjes. Er uitlichten dus! Hierdoor kan ook de gewone pianoliefhebber kennis nemen van veel schoons uit onze pianoliteratuur. Pianisten werden niet opgevoed om de gewone pianoliefhebber te verwennen. Integendeel. Als er tijdens de opleiding al aandacht werd besteed aan de praktijk, was de opvatting dat het publiek vooral moest kennis nemen van moderne (lees moeilijk toegankelijke) werken. Deze opvoedingstheorie wordt thans wel wat losgelaten maar marktgericht denken heeft op de conservatoria helaas nog steeds een zeer lage prioriteit.

Programmaoverleg is natuurlijk een kwestie van geven en nemen. Maar weest u alleen dan tevreden met het resultaat als minsten 80% van het programma geheel naar uw zin is. Lukt dit niet, nodig dan een tweede of derde pianist uit. Konklusie: programmaoverleg kost veel tijd. Begin er dus zeer vroeg mee; minstens tien maanden voor de concertdatum. Dit ook i.v.m. het feit dat de pianist vermoedelijk een gedeelte van het programma, het resultaat van het programma-overleg, geheel nieuw moet instuderen. Velen van u denken ongetwijfeld dat er weinig te overleggen valt. Je kunt een programma (en daarmee de pianist) accepteren of niet. Gelukkig blijkt dit meestal een misvatting. De meeste pianisten zijn namelijk tuk op een opdracht en zijn graag bereid hiervoor een middagje of langer met u over het programma te brainstormen. En zo niet, wees dan blij dat dit "zeldzaam talent" niet de kans krijgt de reputatie van uw serie te schaden. Programmaoverleg zal in het begin even wennen zijn. Maar al gauw krijgt u de smaak te pakken en wordt dit (zoals bij mij) één van de leukste onderdelen van de organisatie. En.... het geeft natuurlijk heel veel voldoening om zo veel te kunnen bijdragen aan uw eigen sukses. Opmerking. Als u geen zin heeft in al die sores, maar toch enige garanties wilt voor een aantrekkelijk programma voor uw publiek, kunt u het konsept-programma van uw pianist ook laten "keuren" door deskundig buro: Tjeerd de Haan Promotions, tel 030 -606 1183. Dit voor slechts €5. U maakt het u zelf natuurlijk nog veel makkelijker door alles aan dit buro uit te besteden. U krijgt niet alleen een fraai programma met bijbehorende vlotte pianiste (zie pag 30) maar tevens materiaal ter ondersteuning van uw pr zoals wervende tekst voor uw jaarbrochure en konsept-persbericht en een fraaie foto's van de pianiste. Desgewenst verzorgt hij ook uw strooifolder, affiche en programmablad. Zie de bijlages op pagina 20-25.

– 12 –

3 DE PUBLICITEIT Als u dan eindelijk de eerste fase naar een suksesvol concert – een pianist met een mooi programma - hebt afgerond, moet de volgende hindernis worden genomen. Hoe bereik ik mijn doelgroep? Het antwoord lijkt eenvoudig: met een goede pr!. Maar wat is een goede pr? Het antwoord: vlotte stukjes in regionale – en huis-aan-huis bladen, honderden strooifolders, een eigen mailing naar de vaste klanten van uw serie etc. Veel podia beperken zich tot het opsturen van een saai persbericht naar een paar kranten en het ophangen van een paar affiches. Dit werkt natuurlijk niet. Een goed pr is een absolute voorwaarde voor een goede opkomst. U neemt dus geen risiko en gaat met uw pr voortvarend aan de slag. Uw pr kan bestaan uit de volgende onderdelen: a. een persbericht naar de diverse media b. een mailing naar uw relaties c. affiches d. strooifolders e. info voor de diverse concertagenda's. Voor pianomuziek is de beste en de meest uitgebreide www.pianoconcerten.nl .

a. persberichten U wilt natuurlijk graag een wervend artikel in een aantal kranten. Bedenk echter dat dit alleen mogelijk is als u ook zelf een wervend konsept opstuurt. Sluit vooral als blikvanger voor uw artikel een vlotte foto bij van uw pianist. Geef het bericht een "kop" die past bij uw formule zoals: "Romantisch pianoconcert in het Oude Kerkje"of "Populair pianoconcert in theater De Kom" etc. Vermijdt nietszeggende koppen zoals "Russisch pianotalent in theater De Uitdaging" of "Mieke Speelstra soleert in theater De Binnenhof". Dit soort teksten hebben voor uw doelgroep maar één boodschap: dit wordt een saai concert. Krantenartikelen lezen lekker weg. Het door u zo gewenste artikel over uw concert dient ook aan deze voorwaarde voldoen. Wanneer u saaie informatie opstuurt moet deze dus door de krant worden omgevormd tot een smeuïg stukje. Hiervoor heeft men meestal geen tijd en/of uw persbericht heeft onvoldoende informatie om er iets leuks van te maken. Gevolg: van een saai persbericht blijft weinig over of nog erger: er wordt helemaal niets geplaatst. Konklusie: een prettig leesbaar persbericht vergroot de kans tot plaatsing aanzienlijk (zie pag 19). De meeste pianisten zijn niet pr gericht en sturen dus saaie cv's met idem foto's. Weet u wel van die doorkijk-vleugel kiekjes. Veel beter is een vlotte kleurenfoto gewoon buiten genomen met als achtergrond een romantisch natuurgebiedo.i.d. Zie foto Nobuko Takahashi op pagina 30. Met een vlotte foto wordt uw artikel eerder geplaatst en heeft uw artikel een blikvanger. Verder heeft een leuke foto een verborgen boodschap: het wordt een leuk/romantisch concert! Zorg er dus voor dat u tijdig in het bezit bent van het nodige beeldmateriaal. Met de nadruk op tijdig zodat uw pianist de gelegenheid heeft nog eens een tweede serie foto's te laten maken wanneer u niet tevreden bent met het aangeleverd materiaal.

Uw persbericht is dus helder, leest vlot en bevat vooral relevante informatie voor uw doelgroep. Uw formule komt natuurlijk luid en duidelijk naar voren. Accentueer derhalve het fraaie programma en de wat meer bekende werken. Bijvoorbeeld: "Nobuko speelt onder meer van Schumann de Arabesk, van Chopin het beroemde 2e scherzo, een nocturne, twee mazurka's en vier études. Verder laat ze haar toehoorders genieten van het menuet van Paderewski, een paar études van Scriabin (populair gemaakt door Horowitz) en Ständchen, een pianotranscriptie van Liszt naar het gelijknamig lied van Schubert; een werkje om heerlijk bij weg te dromen. Nobuko besluit dit bijzondere optreden met de 6e Hongaarse rapsodie van Liszt, een spektakulair werk. Om dit alles naar behoren te kunnen vertolken moet een pianist niet alleen veel in zijn mars maar ook het nodige in zijn vingers en armen te hebben. En Takahashi heeft dat!" Alleen deze regels zijn vermoedelijk al goed voor vijftig bezoekers extra!

– 13 –

Vermijdt zgn. klinkende, doch eigenlijk dodelijk saaie en nietszeggende opsommingen over al die opleidingen, leraren, meningen van die leraren, masterclasses etc van uw pianist.* Iedere conservatorium-student kan zo'n lijst opstellen. Benadruk daarentegen, waarom dit zo'n bijzonder concert is en waarom dit vooral door geen enkele liefhebber van pianomuziek mag worden gemist. Voorkom hierbij misleiding, dit wordt u bij een volgend concert zeer zwaar aangerekend. Ik bedoel hiermee dat bijvoorbeeld een programma dat voor de helft uit fraaie werken bestaat (en dus nog altijd voor de andere helft wellicht uit minder toegankelijke werken), u niet als "schitterend" programma of "aantrekkelijk voor jong en oud" mag omschrijven. Een wervend persbericht kan naar mijn mening dan ook alleen maar worden geschreven vanuit een programma, waarmee u met zekerheid kunt scoren bij uw doelgroep. *Veel voorkomende "foute" teksten: "Evelina studeerde af aan de Centrale School voor Muziek van het Tsjaikofsky Staatsconservatorium bij de professoren Mikhail Woskressensky (heeft nog nooit iemand van gehoord) en Elene Koeznetsova (heeft nog nooit iemand van gehoord). Hiervoor kreeg zij privé-lessen van Rudolf Kehrer "(heeft eveneens nog nooit iemand van gehoord). Of "Evelina was prijswinnares van het toonaangevende Rachmaninov Pianoconcours (zegt de gewone pianoliefhebber niets) en kreeg de aanmoedigingsprijs voor de beste interpretatie van Rachmaninov's Etudes Tableuax (voor uw doelgroep zèèr saaie werken; gelukkig zeggen deze hem niets) en Préludes (eveneens zeer saaie werken; idem). De pedagoog Paul Badura Skoda (nog nooit iemand van gehoord) schreef: "Zelden heb ik een leerling gehad bij wie intelligentie, gevoel en technische capaciteiten zo goed in balans zijn" (uw doelgroep weet niet goed meer waar het over gaat); de Nederlandse pianopedagoog Jan Wijn (wat meer bekend) vermeldde: "Een zeldzaam talent. Ik had nog nooit iemand gezien met zoveel affiniteit met de muziek en de piano als zij". En: "overal waar Marianne Petkova optreedt zijn de suksessen ongekend groot en is het publiek laaiend enthousiast. Het publiek verliest het besef van tijd en plaats. Een kunstenares van grote klasse". In werkelijkheid is uw publiek er zich vermoedelijk pijnlijk van bewust dat het nog een half uur te gaan heeft voordat het moment van "en dan is er koffie" is aangebroken. Vermijd dus dit soort (voor uw doelgroep misleidend) taalgebruik in uw publiciteit; de uitwerking is per definitie averechts.

Voor een vlotte leesbaarheid (en om uw kans tot plaatsing te vergroten) komprimeert u dus al deze door uw pianist aangeleverde informatie tot slechts één of enkele regels. Een paar voorbeelden. "Naast zijn reguliere studie volgde hij vele masterclasses en nam hij deel aan tal van concoursen waarmee hij diverse malen een finaleplaats behaalde". Of: "Evelina, geboren in Rusland, ontving haar eerste pianolessen van haar ouders, studeerde aan de conservatoria van Moskou (cum laude) en Parijs, volgde vele masterclasses bij tal van prominente pianopedagogen en was finaliste in het Rachmaninov- en Lisztconcours. In 1994 vestigde zij zich in Amsterdam als concertpianiste en docente. Inmiddels verzorgde Evelina meer dan 400 concerten in binnen-en buitenland". U geeft natuurlijk ook "leuke" informatie. Informatie die overigens zelden wordt gegeven, maar nu juist zo aardig is (en de boodschap in zich heeft: het wordt een leuk concert). Bijvoorbeeld: "Sinds tien jaar woont Nobuko in Nederland. In die tijd is zij er met haar charme en publieksgericht optreden in geslaagd een breed publiek voor haar concerten te interesseren. Ik wil dat het publiek echt kan genieten van mijn optreden; daarom besteed ik altijd veel zorg aan het programma, zo luidt haar credo." Op pagina 19 ziet u een voorbeeld van een persbericht, waarin zelfs geen woord wordt besteed aan de cv van de pianiste. Oordeelt u zelf of het publiek hier iets aan mist..... Door het weg laten van saaie cv informatie (of door deze te komprimeren tot slechts een paar zinnetjes) en daarvoor in de plaats te focussen op de inhoudelijkheid wordt een persbericht helderer, duidelijker en vooral meer uitnodigend naar uw doelgroep. En zoals gezegd, een prettig leesbaar persbericht wordt in de regel vrijwel in z'n geheel door de pers overgenomen, zoals ik reeds vele malen heb mogen ervaren. Maar helaas geven ook vlotte persberichten met idem foto's nog geen garantie voor een leuk artikel op een goede pagina. Soms wordt er zelfs helemaal niets gepubliceerd! Aangezien een goede pr alles is voor een goede opkomst, neemt u hierin geen enkel risiko en beschikt u over een goede eigen publiciteit. Zie hier onder.

– 14 –

b. een mailing Op mijn concerten komt het grootste gedeelte van de bezoekers uit de mailing. Het adressenbestand bouwt u voornamelijk op uit aanmeldingen van bezoekers van voorgaande concerten (zie verder onder punt 6). Uw mailing (= strooifolder; zie ook punt d) heeft natuurlijk een blikvanger, b.v. een toetsenbalk of uw eigen logo en vermeldt alle relevante concertinfo, inklusief het totale (fraaie) programma (zie pag.20). In de digitale mailing verstuurt u deze strooifolder natuurlijk als bijlage.

c. affiches Uw affiche is, indien mogelijk, in kleur en vooral uitnodigend naar uw (nieuwe) doelgroep. Zorg voor een relevante blikvanger, zoals een pianotoetsen-balk. Dit ziet een pianoliefhebber al van grote afstand. De kop spreekt natuurlijk voor zich: Populair pianoconcert, Romantisch pianoconcert, Kaarslichtconcert o.i.d. Uw affiche vermeldt uiteraard alle relevante informatie, inklusief de meest populaire werken uit het programma. De naam van de pianist is, indien niet landelijk bekend, eigenlijk niet relevant. Niet al te groot vermelden dus. Een voorbeeld van een affiche ziet u op pagina 21. Affiches dienen in een behoorlijk oplage te worden verspreid; u moet denken aan 100 stuks of meer. Verder is het handig de meeste affiches in A4-formaat aan te maken; de meeste winkeliers zijn niet gelukkig met een lap papier in A3 formaat op hun raam. Beperk de aktieradius van uw affiches (en strooifolders; zie hieronder) niet tot uw eigen woonplaats. Een pianoliefhebber rijdt graag 25 km of meer enkele reis voor een leuk concert!

d. strooifolders Deze is voor mijn concerten dezelfde als de mailing (zie pagina 20). Uw strooifolder is evenals uw persbericht, prettig leesbaar; de informatie helder en duidelijk. Vermijdt irrelevante "informatie". Strooifolders dienen in een behoorlijk oplage te worden verspreid. Denk hierbij aan een aantal van 500 stuks of meer. Verspreid ze niet alleen op de geëikte plaatsen zoals biebs en buurthuizen, maar vooral in winkels! De meeste winkeliers zullen er geen enkel bezwaar tegen hebben dat u bij hen een setje van 5 à 10 st. op de toonbank legt. Omdat toonbanken vaak wit zijn, is het raadzaam een gedeelte van uw strooifolders op geel papier af te drukken. Vouw uw strooifolder (formaat A4) één maal dubbel met uw blikvanger, het toetsenbord, naar boven (zie pag 20)! Begin evenals uw affiche, ook tijdig met het verspreiden van uw strooifolder. Omdat strooifolders (bij winkels) zeer gretig worden meegenomen, is het wellicht zinnig, een aantal winkels zo'n vijf dagen voor uw concert nog eens te bevoorraden.... Probeer in al uw publiciteit enthousiasme te laten doorklinken. Dit wordt onbewust "gevoeld" en werkt dus wervend.

4 DE DAG / AANVANGSTIJD Het tijdstip (het uur, de dag en de maand) van uw concert is in belangrijke mate bepalend voor een goede opkomst. Een belangrijk aandachtspunt dus. Vrijwel alle pianoconcerten vinden op een zondagmiddag ergens in het concertseizoen plaats. Een uitzondering hierop vormen concerten met een sterk privékarakter, gehouden op vaak bijzondere lokaties (kastelen, woonboerderijen, landhuizen etc). Dit soort concerten vindt vaak plaats op een zaterdagavond.

Voor een concert op de zondag bestaan er in grote lijnen twee versies: het koffieconcert om 12.00 uur (duur één uur zonder pauze met koffie vooraf en bij de prijs inbegrepen) en het zondagmiddagconcert om 15.00 uur (duur twee uur met pauze).

– 15 –

Het koffieconcert van 12.00 uur vind zijn oorsprong in de zeventiger jaren. De welvaart nam enorm toe en de overheid vond de tijd aangebroken dat (middels subsidies) klassieke concerten voor iedereen toegankelijk moesten zijn. En meer dan dat: de concerten moesten naar het gewone publiek worden "gebracht". Ieder zichzelf respekterende gemeente startte wel een serie koffieconcerten, veelal in één of ander buurthuis. Aanvankelijk beantwoordden deze concerten heel aardig aan hun doel: de programma's waren leuk en de opkomst goed. Helaas verwaterde het sukses al snel. Door het brengen van verkeerde programma's (het publiek moest worden opgevoed) zakte de gemiddelde belangstelling geleidelijk tot een absoluut dieptepunt.

Er van uitgaande dat u van uw concert meer wilt maken dan een korte pianobespeling voor de kenner, lijkt mij de formule van het 12.00 uur-koffieconcert niet een goed uitgangspunt. In de eerste plaats is de aanvangstijd te vroeg. Voor velen is de zondagmorgen, zeker tijdens de donkere wintermaanden, er voor het gezin etc; dus heilig. Er wordt uitvoerig uitgeslapen en gebruncht. Om toch op tijd op het concert te zijn, moet men zich haasten. Op het nippertje aangekomen is er natuurlijk geen tijd meer voor het gratis kopje koffie vooraf. En eenmaal in de zaal zittend heeft menigeen het eerste kwartier nodig om verder wakker te worden (gehoord van bezoekers). Een ander nadeel van het koffieconcert van een uurtje is dat er geen tijd is om in de juiste sfeer te komen. Dit geldt overigens niet alleen voor het publiek; ook de pianist heeft tijd nodig om "los te komen". Verder missen trouwe kerkbezoekers bij het 12.00 uurconcert de boot en u mist ze op het concert. Om al deze nadelen te omzeilen is een aanvangstijd van bijvoorbeeld 15.00 uur wellicht een betere keuze. Iedereen is dan inmiddels wakker, de kerkgangers zijn weer thuis en het verplichte koffiedrinken bij opa en oma is dan ook weer achter de rug. Een ieder kan zich in alle rust, (veel van mijn vaste klanten reizen 40 km of meer) en/of zonder gewetensbezwaren in verband met verzuimd kerk- of op/oma bezoekbezoek naar het grote gebeuren begeven. Ook de maand waarin het concert wordt gehouden, blijkt van invloed op de opkomst. Zo is mijn ervaring dat de belangstelling voor een concert in februari maar ± 60% is van dat van een novemberconcert. Een zondagmiddagconcert na 1 april is verder minder geschikt wegens de toenemende kans op mooi weer. Sommige podia houden hun concerten op een avond in de week; mijns inziens niet het meest ideale tijdstip voor een optimale belangstelling. De zaterdagavond is dan wellicht nog het beste alternatief.

5 DE PRIJS Deze is vaak inklusief een kopje koffie, dat dan meestal alleen vooraf kan worden genuttigd (alleen bij concerten zonder pauze). Hierdoor betalen laatkomers wel koffie zonder deze echter te gebruiken. Bovendien lust niet iedereen koffie. Laat de bezoeker dus vrij in de konsumptiekeuze en haal de koffieprijs uit het kaartje. Hierdoor wordt deze goedkoper, waarmee er weer een grens verlaagd is. Of serveer koffie / thee in de pauze. Wat is verder een redelijke prijs? Deze zal naar mijn mening niet veel meer moeten bedragen dan €9/pp (kinderen half geld). Een overschrijding van dit bedrag zal voor velen nieuwkomers een rem zijn om eens een poging te wagen voor een concertbezoek. Uitgaande van een goede opkomst valt er overigens met deze prijzen een heel behoorlijke recette te behalen.

6 HET PROGRAMMABLAD Het programmablad is uw visitekaartje. Zorg dus dat dit er verzorgd uitziet; een A4-tje met een rommelige lay-out geeft de indruk van ongeïnteresseerdheid. Het is natuurlijk nog beter uw programmablad wat "uit te bouwen" naar één of twee gevouwen A-4tjes; een programmaboekje (zie bijlage pag 22-23-24). De "uitbouw" kan bestaan uit: a. wat informatie over de pianist (houd het leuk; zie pag 23) b. informatie over uw serie en/of specifiek over dit concert (wordt helaas zelden gedaan maar is nu juist zo leuk; zie bijlage pag 23)

– 16 –

c. een programmatoelichting (zie bijlage pag 24) d. advertenties e. inlegvel (bijlage pag 25) Evenals de tekst van uw persbericht en strooifolder is de tekst van uw programmaboekje luchtig. Zo natuurlijk ook een eventuele programmatoelichting. Veel programmatoelichtingen zijn overigens dermate "zwaar", dat ze beter achterwege gelaten kunnen worden (zie voorbeeld onzinnige programmatoelichting op pag 27). Een foto van de pianist en eventueel een plaatje van een paar komponisten kunnen de opmaak van uw programmaboekje aanmerkelijk verfraaien. Zeer aanbevelingswaardig is het zo juist genoemde inlegvel (zie pag 25). Hiermee kunt u verschillende leuke dingen doen. Zoals het verzamelen van adressen voor uw mailinglijst, hoe uw publiek is geïnformeerd over dit concert (interessant voor uw pr-strategie) en hoe de verschillende nummers door uw publiek zijn gewaardeerd. Natuurlijk geeft u de bezoeker ook gelegenheid tot een eigen reaktie. Dit alles geeft betrokkenheid (het wordt hun concert) en aldus een goed uitgangspunt voor een herhalingsbezoek. Zie voor reakties uit het publiek de bijlage op pagina 26.

7 DE FINANCIËN Alleen al om uit de kosten te komen is een minimum aantal bezoekers noodzakelijk. De meeste podia halen dit minimum aantal echter niet. Tot voor kort konden de meeste podia dit opgevangen met subsidies. Nu de subsidiekraan drastisch wordt aangedraaid, komen veel podia in financiële problemen. Maar gelukkig kunnen deze problemen met een kreatieve aanpak grotendeels of geheel worden opgelost. Zo kunt u (veel) meer publiek trekken door uw formule te veranderen (zie deze essay). Probeer daarnaast andere bronnen van inkomsten. Bronnen, die u als jarenlange ontvanger van subsidies wellicht onvoldoende heeft benut, maar toch heel interessant kunnen zijn: € sponsors (advertenties in het programmaboekje, affiches en strooifolder/mailing); alleen al de advertenties in het programmaboekje zijn voor mijn concerten goed voor €450/concert! € fondsen. Ter ondersteuning van allerlei (meestal kulturele) aktiviteiten zijn er duizenden-één fondsen. Zie het Fondsenboek, te koop voor ca €40. Voor de laatste drie concerten in mijn serie goed voor ca €1000/concert. Verder zijn er in sommige gemeenten ook nog plaatselijke fondsen, in stand gehouden door b.v. de vereniging voor handel en industrie. De meeste fondsen – dus niet alle – stellen als één van de voorwaarden voor de toekenning van een bedrag dat uw organisatie de status heeft van een vereniging. Gewoon informeren! U houdt de zaken niet alleen financieel gezond door te focussen op de inkomsten; ook aan de kostenzijde valt "winst" te behalen. Zo selekteert u uw pianist natuurlijk mede op de prijs. Verder zijn sommige pianisten bereid om hun vergoeding (mede) te laten afhangen van de opkomst (uitbetaling op basis van partage; zie kontrakt pag 28). Hiermee maakt u hem mede verantwoordelijk voor het sukses. Voor hem dus een prima prikkeling om te komen met goede programmavoorstellen. Informeer naar deze mogelijkheid! Opmerking. Een vervelend kostenpostje waar toch rekening mee moet worden gehouden, zijn de BUMA-rechten. BUMA-rechten moeten worden betaald over gespeelde werken met een zgn BUMAverplichting. In z'n algemeenheid zijn dit werken, waarvan de komponist minder dan 75 jaar geleden is overleden. BUMA-plichtig zijn dus vooral veel moderne werken. Werken, waarvan de gemiddelde pianist er veel op z'n lijstje heeft staan en die uw doelgroep liever niet hoort! Hoewel de te betalen rechten afhankelijk zijn van een aantal faktoren zoals de lengte van de BUMA-plichtige werken in relatie tot het hele programma, de ontvangen recette etc, is deze verplichting een tweede goede reden –

– 17 – de eerste was dat moderne werken vaak niet geschikt zijn voor uw doelgroep – om heel mondjesmaat moderne werken te programmeren. Een probleem apart is de financiële afhandeling. Valt eigenlijk buiten het kader van deze essay maar door de relevantie toch interessant om dit onderwerp even aan te tippen. Ieder podium is als opdrachtgever verplicht belasting en sociale premies in te houden. Dit brengt veel administratieve rompslomp met zich mee; voor veel podia is dit terecht een ware schrik. Het inhouden van de belasting is nog te doen. Maar omdat u wordt beschouwd als werkgever (voor één dag) van uw pianist, dient u ook nog premies van diverse sociale verzekeringen in te houden (5-10%). Dit laatste is behoorlijk ingewikkeld en vooral tijdrovend. Allemaal erg irritant, wetende dat het maar om enkele tientallen euro's gaat en uw pianist nooit zal profiteren van al die betaalde premies. Gelukkig kunt u al dit gedoe omzeilen door simpelweg een zogenaamde "verklaring arbeidsrelatie" (voorheen de zelfstandigheidsverklaring) van de pianist te vragen. Voor de pianist is één telefoontje naar de belastingdienst voldoende om deze te krijgen. Er zijn verschillende arbeidsrelaties mogelijk. Voor uw pianist is vermoedelijk het meest interessant een verklaring waarbij zijn vergoeding wordt aangemerkt als "resultaat uit overige werkzaamheden". De pianist doet dan zelf, gelijktijdig met zijn overige inkomsten, na het einde van het betreffende belastingjaar aangifte bij de belastingdienst. Omdat hij niet in loondienst is bij zichzelf, heeft hij (en u) ook niets meer te maken met de premies voor de sociale verzekerings-wetten. Op deze wijze betaalt hij, afhankelijk van zijn overig inkomen uiteindelijk vermoedelijk niet meer dan 20% belasting. Van u eist de belastingdienst alleen een kopie van deze "verklaring arbeidsrelatie" (let op de geldigheidsduur van slechts één jaar) èn een vermelding op het kontrakt hoeveel u aan de pianist heeft uitbetaald. Heel eenvoudig. Zie voorbeeld kontrakt pagina 28. Veel podia zijn echter niet op de hoogte van deze regeling en besteden derhalve alles uit aan een verloningsburo. Ze zijn hiermee weliswaar verlost van de administratieve verplichtingen maar deze keuze is wel heel onvoordelig voor de pianist. Hij derft zeker 25% aan inkomsten; naar schatting 10% provisie voor het verloningsburo, minstens 5% aan premies voor de sociale verzekeringen en vermoedelijk 10% aan belasting*. Eigenlijk onaanvaardbaar op een toch al vaak zo lage vergoeding. En gelukkig ook niet nodig want er is zoals gezegd een prima alternatief: de verklaring arbeidsrelatie. Voor alle partijen een simpele en prima oplossing! *als een pianist zelf aangifte doet middels zijn belastingformulier, betaalt hij ca 20% belasting. Middels de "officiele" weg – de inhoudingen worden verricht door het podium zelf of door iemand, die daartoe bevoegd is – wordt er op voorhand meer dan 30% belasting (en ook nog 5-10% aan sociale premies) ingehouden. Een gedeelte van die 30% belasting kan later wellicht weer worden teruggevorderd maar vaak komt het daar niet van.

8 AMBIANCE EN SFEER Een juiste ambiance draagt aanzienlijk bij tot een optimale concertbeleving. Zorg daarom voor sfeerverlichting, indien mogelijk in kombinatie met kaarslicht. Dit werkt ook voor de pianist inspirerend. Verder prijkt er natuurlijk een bloemstuk naast de vleugel en leidt u het concert in met een kort praatje. Hiermee krijgt uw serie een "gezicht". Naast de ambiance wordt de aantrekkelijkheid van een zaal natuurlijk ook bepaald door de lokatie. Ligt uw zaal in een saai winkelcentrum o.i.d. denk dan eens aan een alternatief in de vorm van een romantisch kerkje, kasteeltje, leuk landhuis of iets dergelijks. Gewoon eens wat rondkijken.

9 ZICHT OP DE TOETSEN Een pianoconcert is vaak niet alleen ín een theater; het ís ook theater (althans dat hoort het te zijn). Het kijken naar de verrichtingen van een pianist is dus een zeer wezenlijk onderdeel van het concert. Zorg daarom voor goed zicht op de toetsen. Meestal staat de vleugel netjes in het midden. Hierdoor ziet echter een groot gedeelte van het publiek "niets"; zeker voor degenen die zelf pianospelen – vermoedelijk meer dan de helft van uw publiek – erg irritant! Hoe weinig besef de meeste pianisten hebben van dit theateraspekt moge blijken uit het feit, dat op één van mijn concerten de pianist de vleugel weer recht zette, nadat ik deze even daarvoor naar het publiek had "open" gedraaid. Een schuine stand hoort niet en geeft bovendien een slechte akoestiek, zo sprak hij.....

– 18 –

NAWOORD Als u met al deze faktoren rekening houdt, kunt u de belangstelling voor uw concert vele malen vergroten. Zelfs het tienvoudige is heel goed mogelijk, zoals in mijn serie. Om uw sukses te kontinueren is het echter van het grootste belang dat u heel konsekwent vasthoudt aan uw formule. Het negatieve effekt van een verkeerd concert kan namelijk nog jaren doorwerken. Baseer uw sukses vooral op een aantrekkelijk programma en niet op de naam van uw pianist. Om uw nieuwe aanpak naar het publiek duidelijk te maken is het wellicht een goed idee een klinkende naam aan uw serie te geven of de naam van uw serie te veranderen. Bijvoorbeeld "Kaarslichtconcerten in Speelwoude"of "Populaire pianoconcerten in Klaverdam". Wellicht ben u bang met uw nieuwe formule "oud" publiek af te stoten. Deze vrees is echter maar gedeeltelijk terecht; ook uw "harde kern" hoort graag leuke werken (dit heb ik vele malen ervaren)! Maar sommigen zullen toch hun neus ophalen voor uw zoetsappige concerten. Treur hier echter niet om, u krijgt voor hen een veelvoud aan belangstelling terug. Verder kunt u het natuurlijk nooit iedereen naar de zin maken. Velen die betrokken zijn bij de organisatie van een concertserie, of overwegen om een concertserie te beginnen, denken wellicht dat veel aspekten voor het organiseren van een concert, zo "horen". Uiteraard bestaat er wel zo iets als een (saaie) concertcultuur waar de weinig kreatieve geesten zich ook braaf aan houden, maar in principe "hoort" er helemaal niets en kunt u helemaal naar eigen goeddunken de organisatie met alles wat daarbij hoort, ter hand nemen. Zo is het ook helemaal niet nodig om als organisatie de status van Stichting te hebben, of zelfs maar een bestuur. Mijn eigen concerten organiseer ik grotendeels alleen. Gewoon heel praktisch: geen moeilijke en tijdrovende bestuursvergaderingen maar gelijk het in praktijk brengen van goede ideëen! En zelfs een statusloze één-mansorganisatie komt bij sommige fondsen gewoon in aanmerking voor ondersteuning; voor mijn laatste drie concerten goed voor zo'n €1000 per concert! Dit artikel geeft min of meer een terugblik op de concertcultuur van grofweg de afgelopen twintig jaar. Met name de scheefgroei heb ik onder de loep genomen. Sinds de opheffing van het Nederlands Impresariaat (NI) in 2001 zijn de ontwikkelingen echter in een stroomversnelling geraakt. Het NI is van leverancier van musici met daaraan gekoppelde subsidie "omgezet" in De Kamervraag, een instelling die de belangen van beide partijen op het gebied van kamermuziek behartigt. Iedere muziekgever kan nu, zonder eerste door het vml NI gescrreend te worden, zich zelf aanbieden bij een podium. Met het gevolg dat het aanbod gigantisch is en er met de daarbij behorende prijzenslag voor een podium heel wat te "verdienen" valt. Verder kan een podium, nu los van de afname van een aantal musici bij het NI, subsidie aanvragen bij het Fonds Podium Programmering en Marketing (FPPM), tel. 070-416 9025 / www.fppm.nl . Daarnaast zijn er ook nog tal van andere, vaak partikuliere fondsen waar een podium een beroep op kan doen. Zie bijvoorbeeld het Fondsenboek Nog iets over het programma. De vele voorbeelden van een aantrekkelijk programma suggeren misschien dat dit alleen is te realiseren met werken van de (grote) romantici zoals Beethoven, Schubert, Chopin, Schumann en Liszt, etc. Hoewel met deze komponisten in principe goed kan worden gescoord, mag dit natuurlijk geen taboe zijn voor het spelen van moderne werken. Ook komponisten zoals Rachmininof, Shostakovich, Scriabin, Prokofiev etc hebben gelukkig werken geschreven, die heel geschikt zijn voor onze doelgroep en door hun andere klankkleur juist een goede bijdrage kunnen leveren aan een aantrekkelijk programma. Omdat moderne werken echter in z'n algemeenheid minder geschikt zijn voor onze doelgroep, is het natuurlijk van groot belang dat u deze (samen met de pianist) zeer zorgvuldig selekteert.

Tot slot: een goed gevulde zaal geeft veel voldoening en .... is natuurlijk de beste promotie voor uw volgend concert. Veel sukses!

– 19 –

persbericht

Romantisch kaarslichtconcert in theater De Kom te Nieuwegein NIEUWEGEIN – Zondagmiddag, 16 november 2003 om 15.00 uur verzorgt de Japanse pianiste Nobuko Takahashi een romantisch-virtuoos pianoconcert in theater De Kom te Nieuwegein. Een optreden van deze pianiste staat voor romantiek, virtuositeit en bovenal voor een fraai programma. Met dit 22ste concert in de serie Populaire Pianoconcerten Nieuwegein , dat overeenkomstig voorgaande concerten wordt uitgevoerd bij kaarslicht, kunnen de bezoekers dan ook een bijzondere pianomiddag tegemoet zien.. In 1986 begonnen de initiatiefnemers Tjeerd de Haan en Ton Vis deze serie als tegenhanger van het regulier aanbod van klassieke concerten. Deze waren in hun ogen veel te "zwaar" voor de gewone pianoliefhebber. Het doel van de serie Populaire Pianoconcerten Nieuwegein was en is dan ook: het bieden van een aantrekkelijk pianoconcert voor een breed publiek. Om dit te bereiken laten de organisatoren niets aan het toeval over. Zo besteden zij onder meer veel aandacht aan het programma en wordt er gespeeld bij kaarslicht. Dat deze serie duidelijk in een behoefte voorziet mag blijken uit het feit dat de voorgaande 21 concerten gemiddeld door 300 bezoekers werden bezocht.

Nobuko opent haar optreden met het eerste deel uit het bekende Italiaans concert van Bach. Na deze introduktie volgt de Arabesk van Schumann, een zeer romantisch werk dat zich qua sfeer ten voete uit om leent om bij kaarslicht gespeeld te worden. Op een populair pianoconcert mag Chopin, dè komponist van romantische pianomuziek natuurlijk niet ontbreken. Van hem speelt Nobuko het 2e scherzo, een nocturne, twee mazurka's en vier études. Het 2e scherzo is een imposant en zeer virtuoos werk, de nocturne (vertaald: nachtmuziek / muziek bij kaarslicht) is een meer dromerig stuk. Mazurka's zijn drie-delige werkjes, gebaseerd op de Poolse volksmuziek van toen. De études van Chopin zijn korte één-delige komposities; sommige zijn niet langer dan een minuut. De meeste zijn lichtvoetig maar bezitten desondanks toch een zeer hoge moeilijkheidsgraad. Niet voor niets heeft Chopin ze aangeduid als études (oefenstukken). Voor Nobuko zijn deze charmante werkjes echter een kolfje naar haar hand. Voor het gedeelte na de pauze staan twee impromptu's van Schubert, een koddig menuet van Paderewski, twee études van Scriabin (bekend geworden door Horowitz) en tot slot twee werken van Liszt op het programma. Met het eerste Lisztwerk neemt Nobuko haar toehoorders middels Ständchen, een pianotranscriptie naar het gelijknamig Schubertlied, mee op een romantische droomreis om ze vervolgens met de zesde Hongaarse rapsodie weer in een andere werkelijkheid te brengen: die van het spektakel. Om dit alles naar behoren te kunnen uitvoeren dient een pianist niet alleen veel in zijn/haar mars maar ook veel in zijn armen en vingers te hebben. En Nobuko heeft dat! De entree voor dit bijzondere pianoconcert, dat ook heel geschikt is om uw (oudere) kinderen eens te laten kennismaken met een klassiek concert, bedraagt €9 voor volwassenen. Voor kinderen tot 14 jaar is de toegang €4.50. Kaartverkoop en reservering bij theater De Kom, tel 604.55.54. Het is aan te bevelen tijdig te reserveren. Voor meer informatie kunt u bellen naar Tjeerd de Haan, tel 606.1183.

– 20 –

strooifolder / mailing

– 21 –

affiche

– 22 –

programmaboekje voorblad formaat A5 totaal acht pagina's pagina 2-3 zie pagina 22 pagina 4-5; zie pagina 23 pagina 6, 7 en 8 (advertentiepagina's) zijn niet weergegeven

– 23 –

programmaboekje pag 2 en 3

– 24 –

programmaboekje pagina 4 en 5

– 25 –

inlegvel programmaboekje voor- en achterzijde

– 26 –

reakties uit het inlegvel Heel mooi programma; 't was zoals altijd een uitstekend concert! E.v.d.Berg, IJsselstein Een uitstekend concert; Nobuko speelde perfekt! Mw J.Beuzekom, Utrecht Het was en fantastisch concert; heel bijzonder was de Hongaarse rapsodie. Bedankt. I.Bosse, Nieuwegein Een zeer goed concert. In het bijzonder genoten van Ständchen en de Hongaarse rapsodie. Mw E.v.Blitterswijk, Nieuwegein Het programma was gevarieerd; al met al een schitterend concert! Mw Bouman, Nieuwegein Nobuko speelde uitstekend met emoties en gevoelens. Ik heb enorm van haar spel genoten. Mw A, Braams, Nieuwegein Een boeiend programma; vooral genoten van de impromptu's van Schubert. De zaal was heel sfeervol met dat kaarslicht. A.J.van Erk. Amersfoort De eerste helft vond ik wat saai; van de 2e helft heb ik bijzonder genoten. J.Franken. Nieuwegein Een prachtig concert met een sfeervolle ambiance (kaarslicht). Fenny de Graaf, Nieuwegein Weer een prachtig, sfeervol concert. Graag een volgende keer toch eens een werk van Debussy en/of Ravel. Mia Slieker, Nieuwegein Virtuoos en sprankelend spel van Nobuko. Dhr W.Janssen, Grubbenvorst (Limburg) Het concert was in één woord geweldig!!! D.Janssen van Doorn, Hoogland Het programma was uitstekend. Het mooist vond ik de 13e nocturne van Chopin, de 4e impromptu van Schubert en Ständchen van Schubert/Liszt. In wezen was het hele concert geweldig!! J.C.Joore, IJsselstein 't Was een echt romantisch concert; heel mooi! Gerrit Koenen, Nieuwegein

Welke stukken ik het mooist vond? Ik kan geen keuze maken. Het hele concert was fenomenaal!! Zeer genoten van deze middag. C.v.d.Laarschot, Woerden Een geweldig programma; bewonderenswaardig uitgevoerd! Mw D Nelissen-Broek, Woerden Heel fijn dat Nobuko weer wilde optreden in De Kom. Ik vind haar een fantastisch pianiste. Wederom bedankt voor deze mooie middag en voor het organiseren van deze happening bij kaarslicht. Mw Plaizier-Boerrigter, Utrecht We vonden het concert erg mooi. De afwisseling van romantische "kaarslicht"muziek met meer imposante werken was goed gekozen. Volgend jaar zijn we weer van de partij! Nicole en Marcus Prins, Landsmeer Mooi concert; krachtig spel van Nobuko. Prachtig, sfeervolle verlichting. Graag zo doorgaan; we kijken al weer uit naar het volgende concert. Mariëtte de Reeper, Nieuwegein Het was een paar uurtjes heerlijk ontspannen! Geniet ieder jaar weer. 'k Zou het leuk vinden als een dergelijk concert meerdere malen per jaar plaatsvond! H.Stekelenburg, Utrecht Nobuko is een boeiend en begaafd pianiste! L.v.d.Stoep, Nieuwegein Het concert was een geweldige ontspanning; Nobuko is een geweldige vakvrouw. Ik heb genoten! Mw J.Vermeulen, Houten Een uitstekend programma; het geheel was zeer goed verzorgd! A.van Vessum, Nieuwegein Chopin was voor mij perfekt; Paderewski frivool en luchtig; Scriabin was effe wennen. Nobuko speelt speelt echt fantastisch; de organisatie is altijd goed. Mw T.Veldkamp, Utrecht Verder nog 34 reakties met alleen de woorden: uitstekend, perfekt, schitterend, fantastisch (5x), heel mooi (8x), erg goed, geweldig (6x), prima, prachtig.

– 27 –

onzinnige programmatoelichting

TOELICHTING OP HET PROGRAMMA Ludwig van Beethoven: In drie pianosonates die bijna onmiddellijk na elkaar zijn ontstaan tussen 1800 en 1801 wijkt Beethoven voor het eerst van de traditionele sonatevorm af. Opus 26 begint met een Andante con variatione, een scherzo als tweede deel en het langzame deel (de beroemde Marcia funèbre). In de sonate op 27/1 (ze hebben beide de titel "Sonate quasi una fantasia") zijn blijkbaar de eerste delen in een vrije vorm gegoten. Het eerste deel van opus 27 moedigt a.h.w. aan te improviseren. Het zijn een aantal variaties op een kort liedachtig thema met een contrasterend Allegro in C-dur. Het tweede deel is een Scherzo in louter kwartnoten tot het napikken in de laatste herhaling. Het direkt aansluitende derde deel, het Adagio in As, is verrassend kort. Direkt daarop volgt de Finale, evenals opus 27/2 (de Mondscheinsonate) het langste. Een groot rondo met sonatevormachtige elementen met als Coda een korte herinnering aan het Adagio, maar nu in Es, en een Presto als besluit. Robert Schumann: De zo eenvoudig genoemde Bunte Blätter, die in 1851 in druk verschenen, zijn een meesterwerk in fijngevoeligheid en persoonlijkheid. Ze vertonen een indrukwekkend beeld van de aard van Schumann. Nr 11 is een Treurmars met een trio, dat door zijn zeer indringende voortgaande achtste noten opvalt. Nr 12 is een onconventioneel onrustig Menuet en nr 13 een Agressief niet al te opgeruimd Scherzo. De afsluiting vormt een zeldzaam indringende Geschwindmarsch. Nobuko besluit voor de pauze met de Arabesk opus 18, gekomponeerd in 1839. Felix Mendelssohn: Zeer bekend van hem zijn de 48 Lieder ohne Worten, ontstaan in 1840/1841. Het waren lyrische gedachten, een nieuw genre dat door Mendelssohn flink werd uitgebreid in de tijd van de Biedermeier-epoque. Het Rondo capriccioso opus 14 uit 1833, dus na zijn bekende reis naar Italië, is een populair pianostuk. Het begint met een Andante, direkt overgaand in een Presto in 6/8/maat. Franz Schubert: De eerste van de vier Impromptus opus 142, die in 1827 ontstonden, is eigenlijk een eerste deel van een Sonate. De stukken, met uitzondering van wellicht het laatste, zijn echter een zo afgerond geheel, dat ze ook afzonderlijk kunnen bestaan. De vijf walsen opus 9 zijn wat vrolijker, maar bezitten evengoed de karakteristieke Schubertzeggingskracht. Franz Liszt: Aan het slot van een groot concert met orkest en koor in ± 1840 fantaseert Liszt op Mendelssohn's "Auf Flügeln des Gesanges" waarbij de auteur, Clara en Robert Schumann om de vleugel staan. "Widmung" van Schumann is ook een piano-parafrase. Op deze wijze geraakten door die parafrases liederen, opera- en symfoniedelen in de salons en werden zo zeer bekend. De flinke begeleidingsfiguren stellen de beste pianisten danig op de proef. Nobuko eindigt met de Valse-caprice nr 6, waarin we Schubert weer terughoren, maar dan gesausd met de bekende Liszt-effekten.

– 28 –

kontrakt

Tjeerd de Haan Promotions

Abstederschans 18 3432 EG Nieuwegein tel 030 – 606.1183 bank: 52.13 668

Kontrakt Betreft

pianorecital op zondagmiddag 21 september 2003 te geven door de pianiste Nobuko Takahashi.

Opdrachtgever

Stichting Concerten Oud-Avereest, vertegenwoordigd door dhr G.Vermeij, Acacialaan 19, 7707 BG in Balkbrug. Tjeerd de Haan Promotions, vertegenwoordigd door Tj. de Haan, Abstederschans 18 in N.gein (zie briefhfd). zondagmiddag, 21 september 2003 om 15.00 uur. Ned.Herv.kerk te Oud-Avereest. twee maal 40 minuten met pauze. € 400 bruto + €5 voor ieder betalende bezoeker boven het aantal van tachtig (=totaal €.......). Nobuko Takahashi (de pianiste). Zij overlegt hiertoe een geldige "verklaring arbeidsrelatie". aantrekkelijk voor een breed publiek.

Opdrachtnemer Datum + tijd Lokatie Speeltijd Vergoeding Inhoudingen Programma

de opdrachtgever (dhr G.Vermeij)

de opdrachtnemer (dhr Tj.de Haan)

datum

datum

..............

28 april 2003

PS Een kontrakt kan zowel door de opdrachtgever als opdrachtnemer worden opgemaakt.

– 29 –

fragment diverse waarderingslijsten

Chopin Nocturnes nr 1 2 3 4 5 6 7 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

opus 9/1 9/2 9/3 15/1 15/2 15/3 27/1 37/2 48/1 48/2 55/1 55/2 62/1 62/2

toonsrt bes kl Es gr B gr F gr Fis gr g kl cis kl G gr c kl fis kl f kl Es gr B gr E gr 72/1(posth) e kl 72/2 (posth) cis kl posthuum c kl

waard = waardering tijd 5½ 4½ 6½ 4 3½ 5 4½ 5½ 6 7 5½ 5½ 7 5½ 4½ 4½ 4

waard 9 9½ 8 7 9 7½ 8 7 8½ 6½ 8½ 6 6½ 6 8½ 9½ 9

cd

opmerkingen

53,56,46,120

bd 69 bd 52,55 bd 52 bd 52 bd 52.59,82,86 Maarten, Petr bd 52 bd 52

53,55,80,81

53 53 53,109 53 53,45 53,46,45

bd 52,69,85 bd 52,85 bd 52,59,69,87,93 Pogor. bd 87 bd 87 bd 33,51,69,87 bd 51,52,64,69 bd 51,69 Maarten Venhuizen

51 95 2 108

Schumann Davidsbündlertänze opus 6 deel 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

naam frisch lebhaft balladenmaβig einfach mit Humor wild und lustig zart und simgend frisch mit gutem Humor wie aus der Ferne nicht schnell

tijd 1.00 1.40 1.40 1.50 0.50 3.20 3.00 2.00 2.00 4.20 2.10

waard 7½ 7½ 7 8 8 8 7½ 8 7½ 6½ 7½

cd 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

opmerkingen

soort lied vrolijk

soort lied

Liszt Paganini-études nr

naam

tijd

waard

1 2 3 4 5 6

Preludio – tremelo

5 6 4½ 2 3 6

7½ 8½ 9½ 9 8½ 8½

Oktava La campanella Arperggio (3 versies)

La chasse in E gr Thema in a (hèt thema)

cd

opmerkingen

10,107 10 10

Nobuko; bd 54,61,85, bd 49,51,61,85 Nob.Maasdriel

– 30 –

informatiebrief pianiste Nobuko Takahashi

Nobuko Takahashi – een bijzondere pianiste – Romantiek, virtuositeit, sprankelend spel, een aantrekkelijk programma voor iedere pianoliefhebber: Nobuko laat haar toehoorders verbazen en optimaal genieten! Nobuko Takahashi (1961), afkomstig uit Japan, begon reeds op haar vierde jaar met pianospelen en speelde als veertienjarige Mozart's pianoconcert KV 466. Zij studeerde aan de conservatoria van Osaka, Warschau en Utrecht, volgde masterclasses bij prominente pedagogen en nam deel aan tal van (gezaghebbende) pianoconcoursen, zoals het Chopinconcours in Warschau, het Koningin Elisabethconcours in Brussel en het Lisztconcours in Utrecht. In maart 1999 behaalde Nobuko de eerste prijs op een pianoconcours in het Franse Arras. Vanaf haar vroege levensjaren heeft Nobuko met veel sukses voor publiek gespeeld; de afgelopen jaren verzorgde zij meer dan tachtig recitals in ons land. Ook op het gebied van ensemble-spel is Nobuko aktief. Zo vormt zij een duo met de violiste Jarmila Delaporte-Petrikova, lid van het Nederlands Filharmonisch Orkest. Het repertoire van Nobuko omvat vele muziekstijlen; haar voorliefde ligt echter bij het meer romantisch getinte werk. programma-voorbeeld Bach

- Siciliano - Italiaans concert

Brahms

Chopin

- nocturne nr 13 opus 48/1 - étude op 25/1, 2, 10/5 en 25/9 - mazurka nrs 46 en 47 - polonaise nr 6 (de Heroïsche)

Janáček Dvorak Liszt

- ballade nr 2 - Hongaarse dans nr 4 - rapsodie nr 1 - thema + variaties - Slavische dans opus 72/2 - Ständchen (liedbew. van Schubert) - Paganini-étude nr 3: la Campanella

Het repertoire van Nobuko is zeer uitgebreid; op dit voorbeeld zijn dan ook, al dan niet op basis van uw programmawensen, veel variaties mogelijk. Voor uw publiciteit lever ik behalve de nodige foto’s desgewenst ook een kant-en-klaar persbericht, een wervende strooifolder en een fraai affiche. Voorbeelden hiervan kunt u bekijken op haar website www.nobuko.net. Verder regelen wij ook uw fiscale afdrachten. Een optreden, eventueel op partagebasis, is al mogelijk vanaf €400 all-in! Een recente cd stuur ik u graag op aanvraag toe. Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor een optreden, al dan niet in kombinatie met genoemde violiste, stuur dan een email naar [email protected] of belt u naar

Tjeerd de Haan Promotions in Nieuwegein tel 030-606.1183