European Piano Teachers Association Afdeling Nederland TOE AAN IETS ANDERS?

European Piano Teachers Association Afdeling Nederland TOE AAN IETS ANDERS?

VERGELIJKING BEGINNERSMETHODEN

PIANO Bespreking van 18 pianomethodes (december 2010)

Vergelijking Beginnersmethoden

INHOUDSOPGAVE (december 2010)

3

Voorwoord

4

Vergelijkingstabel

5

Beoordelingscriteria

Methodes: 6

Ehrenpreis & Wohlwender : 123 KLAVIER

10

Michael Aaron: Piano Course

14

Denes Agay: The Joy of First-Year Piano

18

Alfredʼs Basic Piano Library

21

Alfredʼs Basic Adult Piano Course

25

Step by Step, Edna Mae Burnams Piano Course

28

Chesterʼs Easiest Piano Course (Carol Barrat)

31

Fritz Emonts: Europäische Klavierschule

35

Folk Dean: Mijn 1e, 2e, 3e pianoboek en Steeds Beter 1, 2 en 3

38

Hervé - Pouillard: Mijn eerste en tweede jaar piano

41

Hal Leonard: Pianomethode

45

Geertje Nooitgedagt: Speel je mee?

48

John Thompson: Meest eenvoudige leergang

53

John Thompson: Adult Preparatory Piano Book

59

Klaus Runze: Zwei Hände – Zwölf Tasten

65

Pauline Hall: Piano Time

71

Siebzig Tastenabenteuer mit dem kleinen Ungeheuer

75

Recensie: Bijdehandjes 2 EPTA Nederland - Werkgroep Beginnersmethoden


Voorwoord De werkgroep beginners-methoden is ontstaan tijdens het EPTA-congres 2001 en bestond aanvankelijk uit vijf mensen: Anne-Kristien ʼt Hart-Romeijn, Corien van den Berg, Elly Max-Hagen, Mariëtte Bos en Otto Ede Pool. Wat ons bij elkaar bracht was de behoefte om inzicht en overzicht te krijgen in de veelheid aan bestaande methodes. We zijn een vergelijkend onderzoek gestart en stelden daartoe eerst een lijst met criteria samen aan de hand waarvan “getoetst” kon worden. Besloten werd om uitsluitend methodes te beoordelen op basis van onze eigen werkervaring en die van collega-docenten. Duidelijk werd hoe de diverse methodes hetzelfde doel nastreven maar daarbij kiezen voor verschillende wegen. En zulke keuzes betekenen altijd: beperkingen. Een alles omvattende methode hebben we tot dusverre niet gezien. En de vraag is natuurlijk of die er ooit zal zijn. Een methode wordt pas compleet door wat de leerkracht zelf er mee doet. Ons onderzoek is een leerproces geweest. We vonden onvermoede of vergeten kwaliteiten bij methodes. En waar we beperkingen als tekorten ervoeren zijn we op zoek naar alternatieven gegaan; elke leerling en lessituatie vergt een eigen aanpak. Methodes kunnen elkaar aanvullen en het is boeiend om daar gebruik van te maken. Helemaal overstappen op een andere methode kan soms ook een goede keus zijn. Wij merkten dat onze lessen er levendiger van werden. We hopen dat bij het veranderen van methode onze vergelijkingstabel (bijgewerkt tot aan de eerste 14 methodes) kan helpen; hierop is zichtbaar gemaakt hoe de methodes op elkaar aansluiten en zich verhouden tot ʻde schaal van Kloppenburgʼ. Na 18 methodes te hebben besproken hebben we in 2010 besloten het stokje over te dragen en de werkgroep te beëindigen. Wie het stokje overneemt is nu niet bekend, maar we hopen dat binnenkort weer andere leden van EPTA zich in dit boeiende, en noodzakelijke onderzoeksveld zullen begeven. Voor u ligt een 75 paginaʼs tellend boekwerkje, of pdf, waarin alle resultaten zijn verzameld. (Met dank aan de leden Karin Limburg en Harry Koopman.) Onze dank gaat uit naar alle docenten die ons tips hebben gegeven en hebben geholpen bij methodes waar zij veel ervaring mee hadden. Anne-Kristien ʻt Hart-Romeijn Corien van den Berg Mariëtte Bos December 2010

3 EPTA Nederland - Werkgroep Beginnersmethoden


Vergelijkingstabel In onderstaande tabel ziet u hoe de besproken methodes zich wat betreft de moeilijkheidsgraad verhouden tot ʻde schaal van Kloppenburgʼ, en hoe ze zich onderling verhouden. In dit overzicht zijn 14 van de 18 besproken methodes verwerkt.



Beoordelingscriteria 0.

Datering van de beoordeling

1.

Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever

2.

Presentatie, layout

3.

Extraʼs en aanvullend materiaal

4.

Doelgroep (jonge) leerling, middelbare scholier, volwassene, individueel of groepsles

5.

Instapniveau

6.

Eindniveau

7.

Progressie (de snelheid waarmee en de manier waarop het moeilijker wordt) en de evenwichtigheid van de progressie.

8.

Speelmateriaal, soorten muziek (stijl), muzikale kwaliteit, ritmische diversiteit enz.

9.

Mogelijkheid tot samenspel

10.

Aandacht voor lichte muziek, akkoordsymbolen, improvisatie of compositie

11.

Verbale toelichting over componist, stijl, techniek enz.

12.

Inhoudelijke opbouw, per deel en aandacht voor technische en theoretische ontwikkeling. Conclusie en bevindingen.


Vergelijking Beginnersmethoden Ehrenpreis & Wohlwender: 123 Klavier

Ehrenpreis & Wohlwender: 123 Klavier Bevindingen van de werkgroep Een uitnodigende ontdekkingsreis in 2 delen naar het rijk van de pianomuziek. Positief: In deze methode is het beleven van de muziek net zo belangrijk als het technisch kunnen uitvoeren. Het materiaal en de aanpak nodigen uit tot bewegen; ritme wordt lijfelijk en vanuit grote motoriek aangepakt en er wordt veel gezongen. Het aspect van het voelen, de tastzin, is erg belangrijk. Het notenbeeld komt pas na het spelen, het doet “her”kennen wat de kinderen al kennen en kunnen. De noten worden niet als losse elementen gepresenteerd maar in zinvol verband aangeboden. De leerling leert wel noten lezen, maar leert ook los te komen van die noten. Er is volop aandacht voor improvisatie en analyse. Van af het begin worden de handen gelijkwaardig aan het werk gezet. De Lehrerkommentare zijn bijzonder interessant. Hierin geven de auteurs aan op welke manier de methode naar hun idee het beste kan worden gebruikt. Het zijn zinnige en inspirerende adviezen en aanknopingspunten die bij sommigen van ons ook doorwerken in het lesgeven uit andere boeken, bijna als een “upgrade” van onze opleiding pianomethodiek. De lesontwerpen bieden duidelijke structuur voor met name de groepsles. Dat vraagt aanvankelijk nogal wat voorbereiding per les, maar op den duur wordt je daarin als docent steeds zelfstandiger. Kritiekpunten: De uitgebreide lesbeschrijvingen in de Lehrerkommentare gaan voor sommigen te ver en kunnen betuttelend worden gevonden door ervaren docenten. Toch komen de stukken juist aan de hand van dit lerarenboek optimaal tot hun recht. Dat de methode in het Duits is geschreven kan ook een barrière zijn. Een Nederlandse versie zou welkom zijn. Heft 2 : les 26 Greensleeves geeft dubieuze pedaalaanwijzingen. Blz. 68: Kwintencirkel, de parellel-toonsoorten kloppen niet allemaal. Datum beoordeling: mei 2004 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn met veel dank aan Dorothea Schokking

Algemene Gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publikatie, uitgever 123 KLAVIER Klavierschule für 2-8 Hände, Heft 1 en 2, Claudia Ehrenpreis & Ulrike Wohlwender, 1995, Breitkopf und Härtel. 2. Presentatie Duitstalig. Heft 1 in het formaat landscape (A4 kwartslag gedraaid) , grotere noten en letters dan in Heft 2. De illustraties zijn mooi kleurig en suggestief uitgewerkt, ze inspireren en brengen het kind in de sfeer van de muziek. Alle informatie is echt voor de leerling bedoeld (de leraar heeft een aanvullend boek) en valt daardoor goed te verwerken.



3. Extra’s en aanvullend materiaal Lehrerkommentar Heft 1 en 2: zeer uitgebreid boek voor de docent. Hierin wordt per les een werkwijze aanbevolen, nauwkeurig ingedeeld en uitgewerkt (zeker waar het groepslessen betreft). Het bevat ook wat lesmateriaal zoals bouwsteen-voorbeelden om te kopiëren. 4. Doelgroep Geschikt voor kinderen vanaf 6-7 jaar t/m bovenbouw basisschool. De methode is bedoeld voor de individuele leerling of voor een groep van 2, 3 of 4 kinderen. Het Lehrerkommentar Heft 1 richt zich echter niet op de individuele leerling. Het tweede deel is bedoeld voor de individuele les of voor een koppel van twee. Heft 2 bevat ook bruikbaar materiaal voor oudere kinderen. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. 6. Eindniveau Kloppenburg trap 2, eenvoudige Engelse sonatines. 7.Progressie Richtlijn van de auteurs is: één boek per jaar uitgaande van een lesduur van 45 à 50 minuten. Die tijd lijkt ons minstens nodig. Het tempo per les ligt hoog, zeker voor heel jonge kinderen; maar je kunt ook meerdere keren over één les doen en soms verdient het aanbeveling ander aanvullend lesmateriaal toe te voegen. Vooral in Heft 2 kun je vrijer omgaan met de volgorde van de stukken, aangepast aan de ontwikkeling van de leerling of aan bijv. de wisseling van seizoenen. 8. Speelmateriaal Afwisselend in stijlen als volkslied, oosters, chromatisch, aleatorisch, atonaal, klassiek, polyfoon, blues, boogie, grafische partituur. De stukken zijn van goede kwaliteit en zodanig gekozen dat de leerling de structuur ervan kan begrijpen. Veel opdrachten en aanknopingspunten voor variatie en improvisatie. Ook ruimte voor auditief werken met bekende kinderliedjes (zelf Nederlandse liedjes zoeken). 9. Mogelijkheid tot samenspel Enkele stukjes voor 4-mains. Vanuit de opzet van de methode kan alles in samenspel en interactie van 2, 3 of 4 kinderen geleerd en uitgevoerd worden (spelen, bewegen, zingen, klappen). Ideaal is daarbij de beschikbaarheid van meer dan één piano. Ook slagwerkinstrumenten worden aanbevolen. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Aandacht voor lichte muziek, vooral in Heft 2. Structurele opbouw in het leren begeleiden van liedjes. Akkoordsymbolen. Veel speel- en schrijfopdrachten voor ontbrekende passages en voor improvisatie of variatie. In grafisch genoteerde stukken wordt ervaring opgedaan met compositieprincipes zoals die van de polyfonie (Heft 1 les 29). 11. Toelichtingen Beknopte aanwijzingen of toelichtingen, vaak in opdrachtvorm. Aan het eind van de boeken wordt de theorie overzichtelijk voor de leerling op een rij gezet.

Inhoudelijke beschrijving Heft 1 (37 lessen) 1 Kennismaken met groep, werkwijze en samenspel. Klankvoorstelling en improvisatie. Hoog-midden-laag. Oriëntatie toetsenbord.



2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

Kwart-noot, kwart-rust, tweetal achtste noten. Vinger(zettings)cijfers. Rondovorm. Toonhoogte, dynamiek, klankdichtheid. Grafische notatie. Klank rechter pedaal. Halve noot en rust en hele noot. Maataccent. Zwarte-toetsen lied. Coördinatie maatritme twee handen. Hele-toons-toonladder Beide handen spiegelbeeldig in vijfvinger-positie rondom centrale c. Dat blijft zo t/m les 10. Eerste oriëntatie notensysteem. Stappen-sprongen. G-sleutel en F-sleutel met hun lijn in de balk. Noten f g a b c1 d1 e1 f1 g1. Verbinding notenbeeld-notennaam-toets. 4/4 maat. Hele rust. Overbinding. Forte-piano. Tweestemmig, grotere sprongen en repeterende tonen. Herhalingsteken, legatoboog. Eerste traditioneel genoteerd 8-matig stukje. Nieuwe noten: c d e . Beide handen c-positie. Kwint. Gelijke en tegenbeweging. Nieuwe noten: B . 3/4 maat. Halve noot met punt. Sext. Zelf ontbrekende begeleidingsnoten overschrijven. Auditieve les: kinderliedjes spelen, begeleiden met kwint-sext, transponeren. Mezzoforte. Zelf ontbrekende melodie-noten overschrijven. Nieuwe noten: a1 . D-positie. Aangeboden ostinate begeleidingsvarianten toepassen. Nieuwe noten: b1 . E-positie. Secunde, terts, kwart. Staccato-legato. Da Capo al Fine. ABBA-vorm. Nieuwe noten: c2 . F-positie. Fermate. Pianissimo-fortissimo. Tegengestelde articulatie links-rechts. Nieuwe noten: d2 . G-positie. Gebroken drieklank. Eerste aanzet canon-spel. Zestoons bereik door sprong tussen vinger 1 en 2. Kwart noot met punt en achtste noot. Melodie-variaties toepassen en zelf verzinnen. Stukje zonder tekst als hulpmiddel. Rechts legato - links staccato. Muzikale verbeelding van stemmingen. Improvisatie binnen traditioneel genoteerd stukje. Halve toonsafstanden. Kruis en mol. Bewustmaking maatsoort, rust en pulse voelen. Benoemen van alle zwarte toetsen (toets-noot-naam). Chromatiek. Herstellingsteken. Duim onderdoor zetten. Voorteken voor aan de balk. Canon. Polyfoon. Toonrepetitie met andere vinger (positieverandering) Auditieve les: kinderliedjes met opmaat. 2/4 maat. Begeleiden met I-V7 akkoorden in C (voorgeschreven) en transponeren. Vingerzettingen zelfstandig uitzoeken en noteren. Andante en allegro. Wisselende maatsoort 3/4 en 2/4. Derde vinger overzetten. Grafisch genoteerde bouwstenen uitvoeren en coördinatie verschillende bouwstenen. Kreeft, omkering, kreeft van de omkering. Stukje 4-mains. Zwaar-licht bij twee door boog verbonden kwartnoten en beweging van de pols (neer-op). Adagio. 6/8 maatsoort. Snelle wisselingen van positie (kleine afstanden). Zwaar-licht bij drie door boog verbonden kwartnoten en beweging van de pols (neer-op). Nieuwe noten: bes in G-sleutel . Blues-toonladder c es f ges g. Overzetten tweede vinger. Accentteken. Snel positiewisselen clusters (grote sprongen). Syncope. Gebroken drieklanken over 4 oktaven. Pedaaltechniek. Jazz-cadens II-V-I. Vierklanken (verdeeld over twee handen). Melodie-improvisatie met akkoordtonen. Nieuwe noten: C. Vervolg les 35, melodie zingen met II-V-I begeleiding op de piano. Wisselzang solo-tutti.



Heft 2 ( 36 lessen) 1 Nieuwe noten: uitbreiding van F t/m g2. Drieklank ongebroken in grondligging spelen. Syncope in de achtste noten. Melodie-improvisatie op ostinate bas. Gordonritmespraak. 2 Nieuwe noten: a2. Bewust variëren van tempo, articulatie en dynamiek als expressiemiddel. 3 Herhaalteken “eentje-tweetje”. Maatwisseling binnen één stuk. Invoering toonladderspel. 4 Akkoorden in sextligging. Crescendo-teken. Simile. Oktaveringsteken. 2/2 maatsoort. Legato-pedaal bij akkoorden. 5 Strofenlied waarbij I-V drieklankbegeleidingen in varianten toegepast moeten worden. Tonica-dominant. Akkoordsymbolen C en G. Uitleg eerste omkering. Zestiende noten (als opmaat). 6 Nieuwe noten: E en B1. Boventonen. Combinatie traditionele met relatieve toonhoogte notatie. 7 Nieuwe noten: a in g-sleutel. Diminuendo. Volledige canon. 8 Sempre legato. Oriëntaalse skala (g-a-bes-cis-d-e). Veranderen van positie door samentrekken hand. Crescendo-decrescendo en hun tekens. 9 Moderato. Non legato. 10 Relatieve tijdnotatie. Stom aangeslagen noten en boventonen. 11 Liedbegeleiding. Dominant septimeakkoord in grondligging en in eerste omkering. Achtste noot met punt + zestiende. Achtste rust. Bouw majeur-ladder. 12 Auditieve les. Liedbegeleidingen verder uitgebreid. 13 Blues-ladder, blue notes en bluesschema. Triool. Enharmonisch cis=des. Achtste noten uitvoeren in swing. 14 Langzame wals. Verschillende dynamiek links-rechts. 15 Sequens. Tweestemmige begeleiding linkerhand. 16 Melodievariaties maken bij boogie met voorgeschreven bouwstenen. 17 Ritardando. Da Capo al Fine. Spel snellere zestiende noten. 18 Sforzato. 19 Vierhandig. Mezzopiano. Majeur-mineur vergelijking. Toonladder harmonisch-mineur 20 Clusters en improvisatie op 4 tonen. Voortekens aan het begin van het stuk anders dan bij klassieke notatie. 21 Ostinate akkoorden 22 Deels auditieve les. Liedbegeleiden met I-IV-V (en V7 in enge ligging) in C, G, D en F. Subdominant. 23 Flamenco. Toonladderspel stijgend en dalend. Phrygisch. 24 Afkortingsteken voor herhaalde maatpatronen. 25 Boogie. Complemantair interval terts-sext. Alteraties naar keuze spelen/schrijven. 26 Majeur-mineur-drieklank. Largo. Del Segno. Wissel- en doorgangsnoten. 27 Polyfoon menuet in 5-vingerpositie. 28 Tango-Habanera. Gebonden tertsen spelen. Harmonisch mineur. Coda en codateken. 29 Glissando-notatie. Elleboog-cluster. Tenuto. Subito. Lopende bas. 30 Majeur en parallel mineur. 31 Allemande. Modulatie. 32 Nieuwe noten: c3. 4-mains. Maatwisseling 5/8 en 6/8 maat. Kleine introductie in minimal compositie techniek. 33 C-teken voor 4/4 maat 34 Gavotte. Alla breve maat. 35 Nieuwe noten: e3. Sus4-akkoord. Loco. Orgelpunt. Arpeggio. 36 Wisselbas (wisselende basnoot in het akkoord). In de theorie samenvatting aan het eind ook nog: Septime en oktaaf. Aanzet tot kwintencirkel.


Vergelijking Beginnersmethoden Michael Aaron: Piano Course

Michael Aaron: Piano Course

Bevindingen van de werkgroep Michael Aaron’s Piano Course is een methode in 5 delen voor snellere leerlingen vanaf 7-8 jaar. Ook geschikt voor volwassenen. De methode zit goed overdacht in elkaar. Michael Aaron komt uit de school van Matthay, wat vooral is te merken aan de technische opbouw (bijvoorbeeld veel stukjes vanuit draaibewegingen). Het eigen materiaal is (ook in de eenvoudige stukjes) meestal zeer muzikaal met duidelijke melodielijnen en goed geschreven voor de ontwikkeling van de hand. Deel 1 start met het aanleren van het notenschrift op beide balken. Omdat het tempo daarin behoorlijk hoog ligt zou je de eerste 10 stukjes uit boek 1 eerst auditief aan kunnen leren, daarna gaan lezen. De liedjes uit deel 1 komen terug in het 4-mains boek. Hierdoor is het makkelijk en snel te leren als deel 1 is afgerond. Wat betreft deel 1 t/m 3 doet de gemiddelde leerling ongeveer een jaar over een deel. Voor veel leerlingen is het leertempo vanaf de 2e helft van deel 4 behoorlijk hoog. Zeker als dit samenvalt met de 1e of 2e klas middelbare school (niet genoeg zelf thuis oefenen). Veel leerlingen gaan achteraf zelf aan de slag om vooral deel 5 nog volledig te kunnen spelen. Bij de nieuwe druk (1994) passen de nieuwe titels minder of niet bij de muziek, bijvoorbeeld “Indianendans” wordt “Rock”. Geen verbetering. Datum beoordeling: 21-9-2002 Otto Ede Pool

Algemene Gegevens 1. Auteur, titel, jaar van publicatie, uitgever Michael Aaron: Michael Aaron Piano Course, 1945, rev. 1994 Warner Bros/Belwin, Florida USA IMP, Woodford Green, Essex, England. 2. Presentatie Alleen in het Engels verkrijgbaar. Duidelijke grote plaatjes en redelijk grote noten. Grootte van noten neemt af per deel. De plaatjes zijn wat ouderwets en in zwart wit (zelf in te kleuren). Portretjes van componisten. De gereviseerde uitgave (1994) ziet er gelikter uit, enkele titels zijn gewijzigd en plaatjes “vernieuwd”; elk deel start met een korte inhoud van de lesstof. Boek 1 en 2 bevatten enkele bladzijden met schrijf- en leesoefeningen (Engelse woorden spellen in noten). De boeken 1 t/m 4 sluiten af met een diploma. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Primer: voorbereidend op deel 1. Quatre-mains boek bij deel 1. Speelboeken en boeken voor techniek en theorie in 5 delen corresponderend met de moeilijkheidsgraad van de methode. 4. Doelgroep Snellere leerlingen vanaf 7-8 jaar tot en met volwassenen. Individuele les 5. Instapniveau Leerlingen zonder voorkennis. Boek 1 begint meteen met 2 handen spelen en noten lezen. 6. Eindniveau Kloppenburg trap 6 (bijvoorbeeld Gavotte uit de 5e Franse Suite van Bach, eerste deel Mondscheinsonate van Beethoven, Rêverie van Debussy).



7. Progressie De methode is zo opgebouwd dat steeds een nieuw niveau van spelen wordt verlangd. Makkelijke en moeilijke stukken worden binnen een niveau afgewisseld. Nieuwe leerstof wordt vaak per item compleet behandeld (bijvoorbeeld dynamiek: alle stappen van pp t/m ff worden tegelijk geïntroduceerd). 8. Speelmateriaal De gebruikte stijlen zijn: volksmuziek, barok, klassiek, romantiek en (vroeg)impressionisme. De methode werkt toe naar het klassiek en romantisch standaardrepertoire. In het begin veel eigen materiaal, vaak ook geënt op allerlei verschillende “nationale” stijlen, en eenvoudige citaten van (niet de meest bekende) klassieke werken van uiteenlopende componisten. In de eerste delen wordt vaak de helft van het origineel weggelaten (bijvoorbeeld van Für Elise alleen het thema en van Bach menuetten alleen de eerste helft ). Naarmate de methode vordert komen er steeds meer originele klassieke stukken (4e deel 50%, 5e deel 75%) en minder eigen materiaal. 9. Mogelijkheid tot samenspel Er is een Quatre-mains boek bij deel 1 op basis van de zelfde liedjes. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Geen. Wel drieklanken, septime-akkoorden (ook omkeringen) en akkoordenschema's. Opbouw van stukken (vormleer) alleen behandeld en gebruikt in traditionele zin. 11. Toelichtingen Soms summiere uitleg over techniek, af en toe foto's. Geen begeleiding/begeleidende teksten voor leraar. In de eerste delen af en toe kleine componistenportretten. Vanaf deel 2 bij elk stuk een beschrijving van speelaard en speelstijl.

Inhoudelijke beschrijving boek 1 (Donkerblauw) 60 blz. Liedjes van 8 tot 36 maten. Meteen lezen, meteen 2 handen. Eerst alternerend, dan tegelijk. Vanuit vaste handposities: duimen op centrale c, telkens een vinger erbij, 3/4 en 4/4 maat. Accent. Beide handen in cpositie, fraserings/legato-boog, overbinding, kruis, mol, herstellingsteken. G-positie, achtste noten, kleine positiewisselingen in 1 hand, opmaat. F-positie, incidentele voortekens, secunde-terts-kwart-kwint: tweeklanken als begeleiding, drieklanken in grondligging als begeleiding, stukjes met wisseling C-G7 en C-G7-F (in omkering), gepuncteerde kwart, 2/4 maat, 6/8 maat, drieklanken als begeleiding of in melodie. A-mineur-positie, diminuendo. Wisseling F-C7-Bes (omkering), F-C7 als begeleiding, meerdere verplaatsingen in 2 handen. Wisseling G-D7-C (omkering), G-D7 als begeleiding, octaafverplaatsing 2 handen, hand overzetten. D-positie met D-A7 als begeleiding, chromatische trilleroefening. Toonladder met officiële vingerzetting. A-positie. Meerdere positiewisselingen links en rechts, verminderd akkoord en positiewisselingen, vingerwisselen, octaafsprong, staccato/legato tegelijk in twee handen, eentje-tweetje. Toonsoorten: C, G, D, A, F, Bes. Mineur a en c. Termen met tekens en betekenis (Eng.): A tempo, Accelerando, Accent, Allegretto, Allegro, Andante, Con brio, Crescendo, Da Capo al Fine, Decrescendo, Diminuendo, Fermate, Fine, Flat (mol), Forte, Fortissimo, Half Step (halve toonsafstand), Legato, MezzoForte, MezzoPiano, Misterioso, Moderato, Natural (herstellingsteken), Piano, Pianissimo, Poco a Poco, Presto, Repeat Sign, Ritardando,



Sforzando, Sharp (kruis), Slur (boog), Staccato, Tempo, Tie (overbinding), Trill, eentje-tweetje.

Vivace,

Eindsectie met alle majeur toonladders met 2 handen over 1 octaaf met drieklank in grondligging en woordenlijst. Boek 2 (Rood) 64 blz. liedjes van 16 tot 40 maten. Noten lezen t/m 3 hulplijntjes. Toonsoorten: C, G, D, A, F, Bes, Es en As. Mineur a, e en c. Akkoordwisselingen (cadens) in G en D in beide handen. Positieverschuiving, hand overzetten R+L, C-akkoord-omkeringen in beide handen. Syncope, 2e vinger over 1e zetten, oefening 1-2 spreiding, snelle wisseling C-G-F, a- en E-positie in beide handen, zestiende noten, voorslagen en melodie links, oefening 1-2 en 4-5 spreiding, introductie pedaal, uitleg Tonica-Dominant, G7-omkeringen, snelle sprongen links (bas-akkoord), steeds wisselende drieklanken en omkeringen, chromatische toonladder beide handen, toonladders met 1-2, 13 en 1-4, stukjes met chromatische passages, verplaatsende sexten, notenkettingen L+R overzetten, snelle 123, 234 en 345 groepjes L+R. Mineur toonladder en parallel mineur, uitleg grote en kleine tertsen, trilleroefeningen, polsstaccato (verplaatsende sexten), toonladders in 16e noten, aantal liedjes met veel overzetten in 16e noten, uitleg majeur en mineur drieklanken, 2/2 maat, prelude in vaste en gebroken akkoorden. Termen, met teken en betekenis (Eng.): 8va, Agitato, Alla Marcia, Animato, Cantabile, Dolce, Espressivo, Grazioso, Il Canto, Left Hand, La Melodia, Leggiero, Lento, Marcato, Molto Vivace, Right Hand, Scherzando, Sempre, Simile, Slight Accent ( - ), Teneramente, Tranquillo, Vivo. Eindsectie met alle majeur toonladders met twee handen over 2 octaven met drieklankomkeringen. Bewerkingen: Turkse Mars (uit Ruinen Athens) van Beethoven, Waltz (in G) van Brahms, Swanee River van S. Foster, On Wings of Song van Mendelssohn, en Onvoltooide Symfonie van Schubert. Origineel: Menuet in G (1e helft) van Bach. Boek 3 (Groen) 64 blz. liedjes van 16 tot 92 maten. Noten lezen t/m 3 hulplijntjes (1x4) + 8va. Toonsoorten : C, G, D, A, E, F, Bes, Es en As. Mineur a , e, fis, g en c. Gebonden parallelle tertsen in vijf-vinger-positie, sprong c’ naar terts a’-c” en secunde bes’c”, ostinato bas in snelle achtsten, 2 stemmen in 1 hand: standtoon + toonherhaling. Uitleg en toepassing van overmatige en verminderde drieklank, overzicht drieklanken in a-mineur, octaafverleggingen van akkoorden met 2 handen gelijk (elke maat een ander akkoord, veel zwarte toetsen), snelle toonladderfiguren rechts (triolen) over gehele bovenste helft piano, ‘springbas’ binnen octaaf, cadenzen in C: I-V-I, I-IV-I, I-IV-V-I en I-IV-I-V-I in verschillende liggingen (termen Tonica, Dominant, Sub-Dominant), kort gebroken drieklanken (ook twee handen in tegenbeweging), 2 stemmen in een hand: standtoon + melodie (ook links), parallelle tertsen en sexten (1-5 en 2-4) met polsstaccato, trillers in 16e noten (L 2-3 en R 12, 2-3, 3-4 en 4-5). Tonaliteit: spanning en oplossing, onderscheid tussen rusttonen en actieve tonen, R grote spreiding (oktaaf) + L sprongen, handsamentrekking in snel passagespel (verplaatsende figuur), begeleiding met snelle octaafverplaatsingen links. Gepuncteerde melodie links + rechts naslaande begeleiding (ook in een hand aan het eind!), drieklanken kort gebroken (vierledig) in C en G, octavenspel chromatisch (1-4, 1-5) gebroken en vast, rechts snelle chromatische toonladders, arpeggio, lang gebroken drieklanken tweehandig, tertsen (1-2, 1-3, 2-4, 3-5), links snelle ostinato begeleiding (toonladder) + rechts melodie, snelle herhaalde noten met vingerwisselen (R 3-2-1, L 2-1), ‘springbas’



binnen 2 octaven, rechts melodiesprongen groter dan octaaf, parallelle loopjes links en rechts (achtsten). Termen, met teken en betekenis (Eng.) : Andantino, Con Brio, Poco moto. Eindsectie met alle majeur en mineur drieklanken lang gebroken met twee handen over 2 octaven, alle mineur toonladders (harmonisch) met twee handen over 2 octaven met drieklankomkeringen. Drieklankoefeningen verminderd en overmatig in C, G, D, F, Bes en Es. Een lijst van termen en tekens. Bewerkingen: Aria van Bach, Elegie van Massenet, Etude op.25 no. 9 in Ges (Vlinder) van Chopin, Country Dance van Beethoven, Bloemenwals uit de Notenkraker-Suite van Tsjaikowski, Allegro van Haydn, Hongaarse Dans van Brahms. Origineel: Wheatlands van Knipper, Etude van Duvernoy, Für Elise (thema) van Beethoven, Etude in G van Krause, Etudes op.100 no.15 (Ballade) en op.100 no. 17 van Burgmüller, Spinning Song van Ellmenreich, Prelude van Berens, Curious Story van Heller en Menuet in G van Beethoven. Boek 4 (Paars) 62 bladzijden. Lengte stukken 16-110 maten. Kloppenburg trap 4/5. Toonsoorten: C, G, D, A, F, Bes, As en Ges. Mineur a, e, b, cis en c. Dubbelslag op en tussen noten, sonatevorm, grote sprongen links, vingerwisselen op herhaalde tonen, duool, verminderd 7-akkoord, snelle passages met verschuivend motief links-rechts afwisselend, snel repeterende octaven links-rechts afwisselend. Melodie in meerdere stemmen, snelle lang gebroken drieklanken links en rechts, melodie links met passagespel rechts, gebonden snelle tertsen links-rechts afwisselend, snelle gerolde akkoorden rechts, gebroken akkoorden in decime spanning links, begeleiding links in duodecime spanning, links-rechts alternerend (16e noten ook tertsen en akkoorden), eenvoudige polyfonie, melodie in octaaf-akkoorden, melodie en begeleiding in een hand, snel passagespel over twee handen verdeeld, begeleiding in lang gebroken drieklanken met melodie in octaven. Originele stukken waaronder: Sonatine opus 36 no.1 van Clementi, Prelude (Canon) in F van Bach, Mozart KV 331 deel1, Solfeggietto van C.Ph.E.Bach, Prelude c en Wals in b van Chopin, Nocturne van Field, menuet uit Sonate opus 49 no. 2 van Beethoven, eerste deel Mondscheinsonate van Beethoven, Spaanse dans opus 12 no.1 van Moszkowski en Butterfly van Merkel. Eindsectie met lang gebroken dominant-septime-akkoorden met omkeringen in alle toonsoorten. Boek 5 (lichtblauw) 64 blz. Lengte stukken 16 - 103 maten. Kloppenburg trap 5/6. Toonsoorten: C, G, D, A, E, C#, Es en Des. Mineur a, e, b, d, g en f. Snel repeterende akkoorden, snel passagespel rechts, melodie met begeleiding in een hand (rechts-links), lang gebroken akkoorden als begeleiding, polyfonie, tertsenpassages rechts met o.a. octavenbegeleiding links , l+r alternerend 16e noten (gitaar imitatie), snel passagespel, alternerende en parallelle octaven links-rechts, ritmes 2 tegen 3 en 3 tegen 4. Originele stukken: Prelude opus 28 no. 6 in b van Chopin, Gavotte uit de 5e Franse Suite en een tweestemmige inventie van Bach, Dans van de suikerfee van Tsjaikowski, Watlz in E opus 3 no.2 van Brahms, Etude opus 10 no. 3 (begin) van Chopin, Variaties op “Nel cor piu non mi sento” van Beethoven, De Zwaan van Saint Saëns, eerste deel uit Sonate KV 545 van Mozart, Nocturne opus 54 no. 4 van Grieg, Scottish poem opus 31 no. 2 van Mac Dowell en Rêverie van Debussy.


Vergelijking Beginnersmethoden Denes Agay: The Joy of First-Year Piano

Denes Agay: The Joy of First-Year Piano Bevindingen van de werkgroep Een boek om regelmatig uit de kast te halen. Door de lay-out, de lengte van de stukken en de progressie is deze methode met name heel goed bruikbaar voor volwassenen en oudere kinderen. In verhouding tot de progressie is er weinig oefenmateriaal en daarom is het raadzaam meer en aanvullend materiaal te gebruiken. Anderzijds is het boek heel geschikt om er stukken uit te halen voor leerlingen die met andere methodes bezig zijn. Toonladder- en akkoordspel en pedaalgebruik worden niet behandeld. Positief: De muziek is volwassen van klank en heel divers. De introductie (blz. 3 t/m 10) bevat zinnige en essentiële informatie met wat speeloefeningetjes. Een volwassene kan hiermee goed van start. Voor kinderen kan de docent de informatie op eigen manier doseren en doceren. De onafhankelijkheid van de handen wordt al in een vroeg stadium op speelse wijze geïntroduceerd. Er staan geen overbodige vingerzettingen. Het ontbreken van fraseringsbogen bij de eerste 16 stukjes biedt de leerling kans om zelf over frasering na te denken. Prettig is het gebruik van verschillende toonsoorten en alteraties binnen een toonsoort met de daarbij horende stemmingen. Kritiekpunten: De ritmiek wordt aan het eind van het boek haastig aangepakt in verhouding tot de rustig geleidelijke ontwikkeling daarvoor. Het is opvallend maar misschien geen punt van kritiek: er is geen voorbereiding op toonladderspel, wel staat op de laatste bladzijde een stukje met toonladders in beide handen. Omdat (op twee kleine uitzonderingen na) gedurende de eerste 25 pagina’s vanuit de centrale c wordt gewerkt ervaren leerlingen de overgang naar andere posities daarna als moeilijk. Drukfoutjes op blz. 7 en 15. Soms staan er overbodige voortekens (bijv. blz. 67 eerste maat en blz. 69 maat 11). Datum beoordeling: mei 2006 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ‘t Hart-Romeijn Met dank aan Suzanne Spanjaard

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever The Joy of First-Year Piano (A method and repertory for the beginning pianist), Denes Agay, 1972, Yorktown Music Press Inc. 2. Presentatie Rustige lay-out, geen kleuren, geen illustraties. Tamelijk grote noten, vanaf blz. 55 worden ze wat kleiner. Engelstalig, heel weinig tekst. De stukjes zijn in vergelijking met andere beginnermethodes lang, meestal een volledige pagina. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Geen. Wel is een aantal stukken ook te vinden in andere boeken van dezelfde auteur in de reeks “The Joy of…”.



4. Doelgroep Volgens de auteur beginners van alle leeftijden, voor de individuele les. Wij adviseren deze methode echter niet voor jonge kinderen. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. 6. Eindniveau Thompson deel 6 halverwege of Alfred Adult begin 2e deel. 7. Progressie In vrijwel elk stuk wordt iets nieuws geïntroduceerd. De progressie is in de eerste helft heel geleidelijk. De stukken beginnen met beide duimen op c, vanaf blz. 25 komen snel opeenvolgende positieveranderingen. De handen spelen al gauw samen, afwisselend of gelijktijdig. Aan het eind van het boek worden nieuwe ritmische figuren haastig ingepast. Door de beperkte hoeveelheid speel-/oefenmateriaal is het tempo van de methode vrij hoog. De tweede helft van het boek vraagt meer studietijd, en het is de vraag of “first year” meestal haalbaar is. 8. Speelmateriaal Muzikaal en goed in het gehoor liggend. Een originele keuze uit volksmuziek en klassieke muziek met een knipoog naar easy listening, impressionisme en Balkanstijl. Er komt vrij veel polyfonie voor, op een eigentijdse manier. De meeste stukken worden door de leerlingen zeer gewaardeerd. Ze bevatten opvallend weinig kinderlijk idioom. De titels spreken tot de verbeelding. 9. Mogelijkheid tot samenspel Nauwelijks, in het begin wat eenvoudige begeleidingen voor de docent. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Geen. 11. Toelichtingen Bij de stukken summier. Wel begint de methode met een introductie. Hier wordt in een notendop de begintheorie en -techniek behandeld.

Inhoudelijke beschrijving Blz. 3 Blz. 4 Blz. 5/6

Voorwoord, houding en adviezen voor het oefenen. Speelstukjes en 4-mains om voor en na te doen. Verkenning toetsenbord, uitleg vingerzetting en handhouding. Oefeningetjes/liedjes in 5-vingerpositie in c en c2, en Blz. 7 getransponeerd naar D. Uitleg hele, halve en kwart noot (drukfout halve noot). Blz.8 Vingerzettingoefeningetjes en ritmes, uitleg balk en sleutels. Blz. 9 Maat en maatsoorten 2/4 3/4 4/4, ritme-oefeningen. Blz. 10 Tabel toetsennamen en noten F t/m c3. Blz. 11/12/13 Beide duimen op centrale c. Noten a-b-c1 in F-sleutel en c1-d1-e1 in Gsleutel. Notenwaarden heel, half, kwart en kwart met punt. Maatsoorten 2/4, 3/4 en 4/4. Melodie verdeeld over de handen. Op blz. 13 spelen de handen gelijktijdig en onafhankelijk. Het begrip octaaf. Blz. 14 Rechterhand in d-positie. Nieuwe noten: f1 en g1. Forte en piano. Blz. 15 Hele rust. Nieuwe noot: g. (Drukfout: sleutel bij het duetje moet F-sleutel zijn.) Blz. 16 Halve rust.



Blz. 17 Blz. 18 Blz. 19 Blz. 20 Blz. 21 Blz. 22 Blz. 23 Blz. 24/25 Blz. 26 Blz. 27 Blz. 28 Blz. 29 Blz. 30 Blz. 31 Blz. 32 Blz. 33 Blz. 34 Blz. 35 Blz. 36 Blz. 37 Blz. 38 Blz. 39 Blz. 40 Blz. 41 Blz. 42/43 Blz. 44 Blz. 45 Blz. 46 Blz. 47 Blz. 48 Blz. 49 Blz. 50 Blz. 51 Blz. 53/54 Blz. 55 Blz. 56 Blz. 57 Blz. 58 Blz. 59 Blz. 60 Blz. 61 Blz. 62/63 Blz. 64 Blz. 65 Blz. 67 Blz. 68

Kruisteken. Mezzoforte. Kwartrust. Nieuwe noot: f. Opmaat. Molteken. Beide duimen op d1. Spannende harmonie (eindigt met picardische terts). Boog, legato (valt hier samen met de frasering). Achtste noot. Veel repeterende noten. Overbinden. Linkerhand in e-positie. Nieuwe noot: a1. In dit stukje “Dusk and Dawn” dat in mineur staat (avondschemering), wordt je uitgenodigd om het ook in majeur te spelen (ochtendgloren). Positieverandering linkerhand door meerdere halve toonafstanden (krimpen). Nieuwe noten: e en d. Articulatieboogje. Linkerhand in c-positie. Accentteken. Nieuwe noot: c. Unisono links-rechts. Herhalingsteken. Beide handen in d-positie. Secundes en tertsen als begeleidingsfiguur. Blue note. “Del Segno”-teken. Crescendo, decrescendo, diminuendo en hun tekens. Kwint. Kwart. Vierstemmig akkoord verdeeld over de handen. Ritardando. Notatie d1 in F-sleutel. 8va teken wordt vermeld. Staccato. Opdracht om het stuk een halve toon lager te spelen (omslachtig onder woorden gebracht). Nieuwe noot: b. Fine. Tenuto en het tenutoteken. Da capo-vorm zonder vermelding van de Italiaanse term. Mezzopiano. Linkerhand over de rechterhand zetten. Nieuwe noot: c. Vier achtste noten onder één vlag. Pianissimo. 8va teken wordt gebruikt ( waarom nu ineens als 8….?). Sleutelwisselingen. Pedaal mag gebruikt worden. Vaste voortekens. 4/4 maat als C genoteerd. Nieuwe noot: F. Rechterhand over de linker zetten. Nieuwe noot: d2. Duimspreiding uit de positie. Stukje met alleen de derde vinger gesprongen. Nieuwe noten: e2, f2 en g2. Nieuwe noten: A en B. Sext. Vijfvingerloopje in steeds andere positie. Herstellingsteken. Miniatuur sonatine. Allegretto. Stukken in sextomvang. Notatie e1 in F-sleutel. Drieklank, grondligging, vast aangeslagen en gebroken. 5/4 maat. Fermate. Bewerking stukje Beethoven. C-G7 in elementaire greepwisseling. Gelijke, parallelle en tegenbeweging. Imitatie. Moderato. Stemmingsspel met kleine, grote en overmatige secundes en grote en kleine tertsen. Andantino. Combinatie staccato en accentteken. Vingerwisseling op repeterende noten. Allegretto. Kwart-punt-achtste noot. Uitleg canon. Variaties. Nieuwe noot: a2. Twee achtste noten over twee balken genoteerd. Toonladderfiguur over de handen verdeeld. Grotere positiewisselingen in beide handen. Neer-op-beweging van de pols bij 5-vingerloopjes. Nieuwe noten: b2 en c3. Sequensen. Teken voor scherp accent ^. Accelerando. Achtste rust.



Blz. 69 Blz. 70 Blz. 71 Blz. 72 Blz. 73 Blz. 74 Blz. 77 Blz. 79 Blz. 80

Cantabile. Boogie. Pedaalteken. Rallentando. Zestiende noot. A tempo. Allegro. Origineel stuk James Hook. 6/8 maat. Triool. Achtste-punt-zestiende noot. Linkerhand vingerpedaal (liggenblijvende bastoon van het akkoord). Onderdoorzetten duim en over de duim heen zetten van derde vinger. Toonladder C majeur. Opdracht voor auditief spelen van de grote tertstoonladders van G, D, A en E.


Vergelijking Beginnersmethoden Alfred's Basic Piano Library

Alfred’s Basic Piano Library Bevindingen van de werkgroep Het gemak van overzichtelijk gerangschikt en schier onuitputtelijk materiaal maakt Alfred’s Basic Piano Library zeer bruikbaar. Leerlingen zijn over het algemeen tevreden of enthousiast. Positief: De teksten bij de liedjes zijn heel werkzaam. De begeleidingen voor de docent zijn aardig. De uitleg van de toonladder en het akkoord is systematisch en adequaat. Vanaf level 4 aardige toelichtingen bij sommige stukjes. Kritiekpunten: Tot en met level 3 conditionering van het gegeven dat rechts bij de g-sleutel hoort en links bij de f-sleutel. Het in het eerste deel gebruikte systeem van letters in de noten kan verwarrend zijn. In het begin wordt het pedaal incidenteel gebruikt maar niet op een fraaie manier. De linkerhand heeft veelal een begeleidende rol. Daarbij worden de akkoorden in stereotiepe eenvoudig te hanteren grepen gebruikt, wat op den duur gaat vervelen en niet bijdraagt aan de ontwikkeling van onafhankelijk spel van de handen. Datum beoordeling: september 2002 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien 't Hart - Romeijn Otto Ede Pool

Algemene Gegevens 1. Auteur, titel, jaar van publikatie, uitgever Willard A. Palmer/Morton Manus/Amanda Vick Lethco, Alfred’s Basic Piano Library, lesboeken niveau 1a t/m 6, Alfred Publishing Co. Inc.1981, Ned.vertaling Broekmans en van Poppel BV 2. Presentatie Bont-kleurig, met grote noten en royaal geïllustreerd door woord en beeld. Naar deel 6 toe soberder. Elk niveau heeft eigen kleurlijn voor de buitenkant, doorgevoerd ook in alle bijbehorend materiaal. Nog niet alle delen zijn in het Nederlands vertaald. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Veel aanvullend materiaal op alle niveau’s: theorie, techniek, speelrepertoire in verschillende stijlen, á vue oefeningen, begeleidend materiaal voor docenten, 4-mains en meer-pianobezettingen, kerstboeken, gehoortraining, notenspellers, jazz/rock course. Ook CD’s en software. 4. Doelgroep Bedoeld voor de gemiddelde, individuele beginner vanaf 7 jaar.



N.B. Voor jongere kinderen is er de Prep Course, die langzamer opbouwt dan de gewone lesboeken, voor latere beginners vanaf 8 jaar is er de Basic Complete serie die juist sneller en compacter is, en voor volwassenen (en middelbare scholieren) is er de Adult Course. De All-in-One Course (in verschillende beginners en volwassenen uitvoering) combineert de stof uit de lesboeken met de theorie, techniek en speelboeken. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. Het begint met klappen, spelen en zingen, waarbij begeleidingen voor de docent. 6. Progressie De opbouw is evenwichtig. Het eerste deel is bij sommige leerlingen snel uit. 7. Eindniveau Burgmüller-etudes en “Für Elise”. 8. Speelmateriaal Stukjes van de auteurs, songs, ballads, blues, rock, volksliedjes en Amerikaans repertoire, evergreens, traditionals, negro-spirituals, licht klassieke bewerkingen en originele klassieke pianostukken. De methode werkt vanuit 3 “hoofdakkoorden” die steeds in dezelfde grepen (liggingen) worden gehanteerd. Geen experimenten in 20e eeuwse (serieuze) stijl. 9. Samenspelmogelijkheden Niveau 1A heeft bij de meeste stukjes een begeleiding voor de docent. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie of compositie Niet als zodanig. De systematische presentatie van het ladder- en akkoordmateriaal kan wel ondersteunend zijn bij het ontwikkelen van improvisatie- en begeleidingsvaardigheden. 11. Toelichtingen Vaak toelichtingen bij de stukjes en bij de introductie van nieuwe onderwerpen.

Inhoudelijke beschrijving Niveau 1a Blz. 3 t/m 17 hele, halve en kwart noten, piano-forte, vingernummers, motiefjes en melodietjes op zwarte toetsen, handen apart, nog geen notennamen en notenbalken Blz. 18 t/m 26 toetsennamen a b c d e f g, introductie maatsoort, halve noot met punt, melodietjes met tekst en toetsennamen vanuit de positie beide duimen op centraal c en beide handen c-positie Blz. 27 t/m 49 notenbalken en beide sleutels, secunde-terts-kwart, legato, frasering, overbinding, herhalingsteken, hele halve en kwart rust, blz. 42 voor ’t eerst echt handen tegelijk Blz. 50 t/m 61 lezen en spelen in G-positie, opmaat, kruis-mol, staccato, (de)crescendo Blz. 62 t/m 64 herhaling theorie en overgangsdiploma Niveau 1B Blz. 2 t/m 15 herhaling stof deel 1A met stukjes, mezzoforte Blz. 16 t/m 46 lezen en spelen in positie duimen centrale c, fermate, achtste noot en rust, tempoaanduidingen, pedaal, oktaveringsteken, uitbreiding posities, hele en halve toonafstanden en opbouw majeurladder, positiewisselingen Blz. 47 overzicht muziektermen Niveau 2



Blz. 2 t/m 23 kwartnoot met punt, maatwisseling, kwint / sext / septime / oktaaf, melodieën buiten 5-vingerpositie, fortissimo / pianissimo, positiewisselen door 2 over 1 Blz. 24 t/m 47 majeurladders C, G en D in tegenbeweging van pink naar duim, drieklanken (blz. 30), I-IV-V cadens, V7-akkoord, gebroken akkoorden Level 3 Blz. 2 t/m 47 gebroken akkoorden met verdubbelde tonen, duim onderdoorzetten, majeurladders C, G en D in tegenbeweging over 1 oktaaf heen en weer, chromatische ladder, kleine terts, mineurladder a en d met akkoorden, “overlappend” pedaal, drie- en zesachtste maatsoort Level 4 Blz. 2 t/m 19 triool, coda- en overige herhalingstekens, akkoordomkeringen, arpeggio, majeurladders C, G, D en F in gelijke beweging over één oktaaf, tweestemmigheid in één hand, mineurladder van e, g en bes met akkoorden, zestiende noot en rust Level 5 Blz. 2 t/m 47 lange en korte voorslag, triller, mordent, sonatevorm, majeurladders A en Es met akkoorden, mineurladders b en c met akkoorden, langgebroken akkoorden Level 6 Blz. 2 t/m 63 verminderd akkoord, overmatige drieklank, vingerpedaal, acht-kwartsmaat, tweeëndertigste noot en rust, majeurladders van E en As met akkoorden, mineurladders van fis en cis met akkoorden, atonaal


Vergelijking Beginnersmethoden Alfred's Basic Adult Piano Course

Alfred’s Basic Adult Piano Course Bevindingen van de werkgroep Een overzichtelijk gerangschikte methode die met name in het begin zeer bruikbaar is voor de volwassen beginner. Positief: Snel speelresultaat. Er worden systematisch (voor)oefeningen en informatie gegeven. Consequente aanpak van toonladders en akkoorden. Kritiekpunten: In het begin veel overbodige vingerzettingscijfers. De methode is greepgericht, al snel zijn er (steeds) melodieën met akkoordbegeleiding. Het spelen van drietoons-akkoorden is in de beginfase vaak moeilijk. De melodieën blijven zo lang in de vijfvingerpositie dat de leerling struikelt bij een melodie die een sext omvat. Van begin af aan akkoordgericht wat op den duur gaat vervelen en niet bijdraagt tot onafhankelijkheid van de handen. In de hele methode ontbreekt het aan een muzikaal verantwoord pedaalgebruik. Hoewel de opbouw van de methode heel goed werkt leidt de muzikale inhoud op een gegeven moment tot verzadiging. Datum beoordeling: september 2005 Corien van den Berg Mariëtte Bos Anne-Kristien ‘t Hart-Romeijn Elly Max-Hagen

Algemene Gegevens 1. Auteur, titel, jaar van publikatie, uitgever Willard A. Palmer, Morton Manus, Amanda Vick Lethco: Alfred’s Basic Piano Library Lesboeken niveau 1: 1983, niveau 2: 1984, niveau 3: 1987. Alfred Publishing Co. Inc., Ned. vertaling en uitgever: Broekmans en van Poppel BV. 2. Presentatie Gedrukt in zwart, roze en rood. Deel 1 en 2 zijn vertaald in het Nederlands, deel 3 is in het Engels. Op bijna iedere bladzijde een nieuw onderwerp. Duidelijke uitleg. Soms is het beeld wat druk omdat er veel wordt uitgelegd. Notenbeeld in alle delen iets vergroot. Theoretische begrippen staan in roze . 3. Extra’s en aanvullend materiaal CD en General Midi Disk verkrijgbaar bij deel 1 en 2 . Verder zijn er veel extra’s in de uitgaves van de Alfred Bibliotheek. 4. Doelgroep Volwassen leerling, individueel onderwijs. 5. Instapniveau Zonder voorkennis.



6. Progressie Geleidelijk. 7. Eindniveau Burgmüller-etudes en “Für Elise”. 8. Speelmateriaal Stukjes van de auteurs, songs, ballads, blues, rock, volksliedjes en Amerikaans repertoire, evergreens, traditionals, negro-spirituals, licht klassieke bewerkingen en originele klassieke pianostukken. De methode werkt vanuit de drie basis-akkoorden die steeds in dezelfde grepen (liggingen) worden gehanteerd. Vooral het eerste deel is eenzijdig (gericht op Amerikaanse volksliedjes en bekende melodieën). Geen experimenten in 20e eeuwse (serieuze) stijl. 9. Samenspelmogelijkheden In deel 1 staat bij één liedje een begeleiding. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie of compositie Niet als zodanig. De systematische presentatie van het toonladder- en akkoordmateriaal (met akkoordsymbolen) kan wel ondersteunend zijn bij het ontwikkelen van improvisatie- en begeleidingsvaardigheden. 11. Toelichtingen Vaak toelichtingen bij de stukjes en bij de introductie van nieuwe onderwerpen.

Inhoudelijke beschrijving Niveau 1 Blz. 1 t/m 29 C-akkoord in grondligging, G7 in sextligging (drietoons), F in kwartsextligging, zowel links als rechts. Blz. 4 t/m7 Houding, toetsennamen, vingernummers. Blz. 8 t/m 11 C-positie rechts + links, hele, halve, kwartnoot, maat, maatstreep, dubbele streep. G- en F-sleutel. Blz. 12 Systeem notenbalken, 4/4 maat, kwart rust, halve en hele rust, herhalingsteken. Blz. 14 t/m 17 Secunde, terts (harmonisch en melodisch), p, mf, f, kwart en kwint (harmonisch en melodisch). Blz. 17 Spelen met twee handen. Blz. 18 C-akkoord in beide handen, als greep, zonder uitleg (grondligging). Blz. 20 t/m 23 C- + G7-akkoord, als greep, zowel links als rechts. Blz. 21 Overbinding. Blz. 24 3/4 maat, halve noot met punt. Vanaf hier worden ook akkoordsymbolen gebruikt. Blz. 25 Legatoboog/fraseringsboog. Blz. 27 Opmaat. Blz. 30 G-positie: zelfde procedure als bij C. Blz. 32 Articulatieboogje over twee noten. Blz. 33 Kruisteken (incidenteel). Blz. 36 “Vaste” en “gebroken” akkoorden. Blz. 37 Pedaal. Begrip toon en noot wordt verwisseld. Blz. 42 Beide duimen op centrale c.



Blz. 43 en 44 Blz. 45 Blz. 46 Blz. 47 Blz. 48 Blz. 51, 52 Blz. 53 Blz. 54 Blz. 57 Blz. 58 Blz. 60 Blz.61 Blz. 62 Blz. 63 Blz. 64 Blz. 66 Blz. 67 Blz. 68 Blz. 70 Blz. 71 Blz. 73 Blz. 74 Blz. 75 Blz. 66 Blz. 79 Blz. 80 Blz. 82 Blz. 84 Blz. 86 Blz. 87 Blz. 88 Blz. 94 Blz. 96

Crescendo, diminuendo + de tekens, 8va, fermate. Achtste noten. D.C. al Fine. Verplaatsen L.H., melodie van de ene naar de andere hand, ritardando. Kwart met punt + achtste. Sext. Maatwisseling. Melodie buiten vijfvinger-positie. Staccato. Septiem en oktaaf. Molteken (incidenteel). Hele en halve afstand, tetrachord. Opbouw majeur toonladder vanuit twee tetrachorden, onderdoorzetten duim, de toonladder van C majeur. ff Opbouw drieklank in grondligging. I, IV, V7, grepen die vanaf het begin aangeleerd zijn worden hier uitgelegd. Introductie bluesschema, spelen van twee achtsten als lang - kort. Drieklank vierledig gebroken (gespreide positie). Als bij blz. 66 in G. Vingerwisseling. Ten onrechte “stom wisselen” gebruikt. Syncoop en herstellingsteken, 1e en 2e afsluiting. F majeur. Achtste rust en accent-teken. Als bij 66 in F. Arpeggio-teken. Toonsoort a mineur (parallelle toonsoort van C majeur). De toonladder van a mineur harmonisch. Introductie “Overlappend Pedaal”, mp. Grote terts en kleine terts. Toonsoort d mineur (parallelle toonsoort van F majeur). pp. I, IV, V7 in d mineur. Triool. Overzicht toonladders + cadensen.

Niveau 2 Blz. 4 t/m 7 Blz. 8 Blz. 12

Herhaling. Onderdoorzetten van 1 onder 2. Italiaanse tempo-aanduidingen, spelen van begeleidingsakkoorden verschillende patronen. Blz. 14 6/8 maat, accelerando, sf (sforzando). Blz. 16 Scherzo, presto. Blz. 22 t/m 27 e mineur toonladder en akkoorden volgens hetzelfde procédé, simile, morendo. Blz. 28 t/m 33 D majeur zelfde procédé, espressivo. Blz. 34 Chromatische toonladder. Blz. 36 Theoretische uitleg van de eerste akkoord-omkering, coda en coda-teken. Blz. 40 Tweede omkering + uitleg, maatwisseling. Blz. 44 Tweestemmigheid in één hand, molto maestoso, allargando. Blz. 46 Septiemakkoord, uitleg over de omkering van het septiemakkoord. Blz. 52 Zestiende noot. Blz. 54 Het eerste originele klassieke werkje: “Musette” van Bach. Blz. 58 Achtste met punt + zestiende. Blz. 60 Bes majeur toonlader en akkoorden volgens hetzelfde procédé.


in


Blz. 68 t/m 71 Blz. 72 Blz. 76 Blz 78 Blz. 82 Blz. 84 Blz. 88 t/m 95

g mineur toonladder en akkoorden. Verminderde drieklank. Overmatige drieklank, poco piu mosso, D.S. (teken) al Fine. Es majeur zelfde procédé. De triller en trillerteken, tenuto. “Canon in D” van Pachelbel. Alle toonladders + cadensen volgens de kwintencirkel (op pagina 88 en 89 staan de cirkels twee keer afgebeeld, voor majeur en mineur), woordenlijst.

Niveau 3 Blz. 4 t/m 11 Blz. 12 Blz. 14 Blz. 16 Blz. 20 Blz. 23 Blz. 25 Blz. 26 Blz. 36 t/m 42 Blz. 43 Blz. 48 Blz. 50 Blz. 54 Blz. 56 Blz. 60 Blz. 62 t/m 73

Vier stukjes waarin geen nieuwe dingen behandeld worden. Albertijnse bas. Vingerpedaal. Verminderd septiemakkoord. Con spirito, tremolo. Meno mosso. Tempo primo, zestiende triolen. Contretemps. A majeur toonladder, fis mineur toonladder, caesuur, Rondo. E majeur toonladder, dubbelkruis. cis mineur toonladder, Ostinato. Es majeur toonladder. c mineur toonladder. As majeur toonladder. De korte voorslag in een Country Song (op de tel). “Just for fun” sectie. Speelstukjes die vanaf het begin van deel drie al gespeeld kunnen worden, jazzy stukjes. Blz. 68 Sequens. Blz. 74 t/m 93 “Ambitious” sectie, bekende klassieke stukjes in originele zetting, con moto. Blz. 79 Tweeëndertigste noten, pesante. Deel 3 eindigt met: “Für Elise”, “prelude” opus 28 no.7 van Chopin, “Mondschein”sonate 1e deel en een uitgebreide woordenlijst.


Vergelijking Beginnersmethoden Step by step, Edna Mae Burnams Piano Course

Step by step, Edna Mae Burnams Piano Course Bevindingen van de werkgroep “Step by Step” is een methode in 6 delen met een lage progressie voor leerlingen vanaf 6 jaar. De methode is zo opgezet dat in elke les steeds maar 1 nieuw item wordt aangeboden. Is als zodanig ook geschikt voor leerlingen die veel duidelijkheid en houvast nodig hebben. Elk boek begint met een opsomming van de leerstof en sluit af met een theorietest en diploma. Alleen in boek 1 staan begeleidingen voor de docent (zeer eenvoudig). - Beeldende uitleg van notenschrift in eerste deel - Langzame, geleidelijke progressie die tot het einde van de methode wordt volgehouden. - Er wordt veel gewerkt vanuit vaste handposities (tot in deel 5 en 6 geen onder- en overzetten), wat de muziek technisch heel begrijpelijk en leesbaar houdt. - Voor langzame leerlingen is dit een prettige, overzichtelijke methode. - De methode wordt zeer op prijs wordt gesteld door leerlingen met leerproblemen, concentratieproblemen en dergelijke, dit ook dankzij of ondanks de wat eenvoudige muzikale taal. Datum beoordeling 21-8-2002 Corien van den Berg Mariette Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn Otto Ede Pool

Algemene Gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Edna Mae Burnam: Step by Step, Edna Mae Burnams Piano Course, 1959-1960 Boeken 1-6. The Willis Music Company: Florence , Kentucky USA 2. Presentatie Vrij volle opmaak, in eerste boeken meer korte liedjes en oefeningen per pagina. Tot en met deel 6 grote noten. Deel 1 t/m4 bevat veel leuke invul- en uitzoekoefeningen met plaatjes. De methode is ontwikkeld in de jaren ‘50/’60, daardoor kunnen de vele zwart/wit tekeningetjes wat ouderwetse overkomen; opvallend is daarbij dat leerlingen het leuk vinden ze in te kleuren. Ook apart te gebruiken door leerlingen die niet uit deze boeken les hebben. Bij de nieuwere uitgaven (vanaf 1998) is alleen het kaft gewijzigd. De serie is uitsluitend in het Engels verkrijgbaar. 3. Extra’s en aanvullend materiaal “Pieces to play book” deel 1-6 (corresponderend met de moeilijkheidsgraad van de boeken van de methode). “Spin and tell”: set 1-3 (theoriespel: sets van opdrachten, sluit aan bij boek 1-3 van methode). “Write it right”: boek 1-6 (schrijfopdrachten aansluitend bij deel 1-6 van de methode). Van dezelfde auteur, niet corresponderend met de methode: “Theory Papers” deel 1-3 (elk boek bevat 12 wekelijkse lessen). “a Dozen a Day” (technische oefeningen in oplopende moeilijkheidsgraad in 8 delen). “Play with ease in many Keys”. 4. Doelgroep Leerlingen vanaf 6 -12 jaar, individuele les.



5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. 6. Eindniveau Kloppenburg trap III 7. Progressie Laag en zeer geleidelijk. De gehele methode door worden nieuwe dingen 1 voor 1 geïntroduceerd, hetgeen resulteert in een zeer evenwichtige opbouw. 8. Speelmateriaal Alleen eigen gecomponeerd materiaal met onder andere Amerikaanse lied en kinderlied als basis. Eenvoudig tonaal ofwel klassiek/romantisch met eenvoudige ritmiek. De diversiteit in gebruikte stijlen is beperkt. 9. Mogelijkheid tot samenspel In deel 1 staat bij de helft van de liedjes een (zeer eenvoudige) begeleiding voor de docent. 10. Aandacht voor lichte muziek Geen 11. Toelichtingen Veel duidelijke en gedetailleerde uitleg voornamelijk over notenschrift, muzikale termen, toetsen en sfeer.

Inhoudelijke beschrijving Deel 1: (45 blz.) Liedjes van 2 tot 16 maten. Vaste handpositie met duimen op middelste C. Hele noot/rust, halve noot punt/rust, halve noot/rust, kwartnoot/rust. Maatsoorten 4/4 3/4 en 2/4. Maatstreep, bassleutel, vioolsleutel, notenbalk, accolade. Deel 2: (42 blz.) Liedjes van 8 tot 25 maten. Noten c-c2 steeds vanuit stabiele handpositie. Achtste noot, kruis, mol, herstellingsteken. Toonsoorten van C, F, G met vaste voortekens. Gekruiste handen, tweeklanken met 1 hand, D.C. al Fine. Deel 3: (50 blz.) Liedjes van 8 tot 30 maten. Noten G-f2, b en d met 1 hulplijntje. Tot helft van boek steeds 1 hand met vaste positie. Twee- en drieklanken, opmaat, dynamiek pp-ff, rit., >, C = 4/4, accent, diminuendo en crescendo, hairpins, fermate, herhalingsteken, staccato, eentjetweetje. Toonsoort D met vaste voortekens. Deel 4: (50 blz.) Liedjes van 8 -32 maten. Noten C-c3, toonsoort B met vaste voortekens. Frasering, bogen, triolen, DC al fine, DS al Fine, allegretto, andante, crescendo, dolce, Fine, legato, marcato, moderato, ritardando, syncope, pp, p, mp, mf, f, ff, (de)crescendoteken. Deel 5: (61 blz.)



Liedjes van 16 tot 52 maten. Het notenbereik beslaat nu bijna het volledige toetsenbord met gebruik van meerdere hulplijnen onder en boven de balk. Toonsoorten A, E, Bes en Es met vaste voortekens. Rechterpedaal, 8va en 8vb, gepuncteerde kwart, linkerhand solo, Gsleutel met links en F-sleutel met rechts spelen, handen overzetten, 16e noot, 6/8 maat. Enkele stukjes met duim onderzetten/vinger overzetten. Alla marcia, allegro, andantino, Coda, cantabile, giocoso, introductie, maestoso. Deel 6: (56 blz.) Lengte stukjes: op enkele kortere oefeningen na van 16 tot 52 maten. Toonsoorten F#, C# , Des, Ges, Ces en As met vaste voortekens. Repeterende noten met vingerwisselen, 8e +punt, voorslag, dubbelslag, halve en hele toonsafstand, chromatische passages en toonladders, lang-gebroken akkoorden met hand-overzetten (rolled chords), notatie op 3 balken, alla breve, 6/8 maat in tweeën, triller. Veel stukjes met duim onderzetten en vinger overzetten. Accellerando, andante, andantino, animato, diminuendo, gaio, lesto, marcato, simile, poco, poco a poco, tempo, tempo di Marcia.


Vergelijking Beginnersmethoden Chester's Easiest Piano Course

Chester’s Easiest Piano Course (Carol Barrat) Bevindingen van de werkgroep Deze Engelse methode bestaat uit drie boeken en gaat redelijk snel. Elk boek heeft zijn eigen herkenningskleur. Het is opvallend dat deze methode zich in de begeleidingen van de stukjes niet bedient van akkoorden in tegenstelling tot tijdgenoot Alfred. Door de zelfstandiger linkerhandbegeleidingen zijn de stukjes niet zo eenvoudig, er moet ”met beleid” gestudeerd worden. De methode is gericht op het lees- en speelvermogen. Geen aandacht voor auditief werken of improvisatie. Positief: Het materiaal is gevarieerd en origineel. De opbouw is evenwichtig en de uitleg uitgebreid (meestal op de linker pagina). De leerling kan oefenen aan de hand van puzzels, spelletjes en werkbladen waarna stukjes volgen op grond van de opgedane kennis. Veel aandacht voor ritme (o.a. klappen en/of teksten bij de liedjes). Moeilijk en makkelijk worden afgewisseld. Kritiekpunten: De uitgangspositie centrale c blijft tot halverwege boek 2. Pedaalgebruik wordt niet behandeld. Barratt maakt gebruik van omcirkelde vingercijfers en lichter afgedrukte telcijfers, dit kan verwarring opleveren. De serie is alleen in het Engels verkrijgbaar. Het formaat van het boek (in alle delen is dat landscape) heeft consequenties voor de lengte en daarmee het niveau van de speelstukken. Datum beoordeling: februari 2005 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn Met veel dank aan Laetitia Waayenburg

Algemene Gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Caroll Barratt, Chester’s Easiest Piano Course, 1989, Chester Music Ltd. 2. Presentatie De boeken zijn alle drie horizontaal uitgegeven (landscape), felle kleuren en vrolijk-druk gevulde pagina’s. Grote noten (deel 1 en 2), veel plaatjes, uitleg en opdrachten. Chester junior (een kikker) is de zoon van Chester uit de snellere pianomethode (Chester’s Piano Book). Zij, en ook de andere plaatjesfiguren, ondersteunen het leerproces en spreken tot de verbeelding. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Aanvullend materiaal naast de methode: Manuscript Book, waarin de leerling het geleerde via opdrachten nog eens extra kan opschrijven/tekenen. Verder: Chester’s Music Puzzles Sets 1, 2 en 3, Chester’s Pianostarter 1, 2 en 3, Warm up with Chester 1 en 2, in combinatie met de methode.



Daarnaast: (Easiest)Animal tunes, Blues, Rags, Dinosaur tunes, First solos, Foodsongs, Christmas Carols, Christmas Duets, Sight Reading Course, Piano Duets (vanaf lesboek 2). 4. Doelgroep De methode is bedoeld voor de jonge beginner vanaf zes, zeven jaar. Individueel onderwijs. 5. Instapniveau Instapniveau voor leerlingen zonder enige voorkennis. Er wordt direct gestart met noten lezen. 6. Eindniveau Kloppenburg trap twee. 7. Progressie De opbouw van de stukjes is rustig en evenwichtig, goed over de drie delen gespreid. De moeilijkheidsgraad wordt vooral bepaald door af en toe lastig samenspel der handen, ritmes en verplaatsingen. Na moeilijkere stukken volgen echter ook weer eenvoudigere. 8. Speelmateriaal Muzikaal en origineel aanbod, niet alledaagse bewerkingen door Barratt van stukken uit de zestiende tot de twintigste eeuw: kinderliedjes, volksliedjes. Rags, Boogies, Blues en stukjes van Barratt zelf. Grote ritmische diversiteit. 9. Mogelijkheden tot samenspel Elk boek bevat 1 duet, beide partijen gelijk niveau. In boek 1 en 2 staat bij veel liedjes een begeleiding voor de docent. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Geen. 11. Toelichtingen Veel ruimte voor de introductie van nieuwe onderwerpen met uitgebreide oefenen werkbladen. Uitneembaar kartonnen dummy pianobord (deel 1).

Inhoudelijke beschrijving Boek 1 (rood) De stukjes hebben maximaal 16 maten. Uitgangspositie centrale c. Vanaf pag. 20 gehele vijf-vingerpositie vanuit centrale c. Vanaf pag. 44 handen samen. Blz. 4 t/m 8: Introductie: toetsen, hoog en laag, muzikale alfabet, g- en f-sleutel, notenbalken en centrale c. Blz. 9 t/m 11: 4/4 en 2/4 maat, maat(strepen), hele, halve en kwartnoot. Blz.12 t/m 15: Nieuwe noten: a, b, c1, d1 en e1, cijfers vingerzetting. Blz.16 t/m 25: Secunde, terts, herhalingsteken. Nieuwe noten: f en g, f1 en g1. Halve-nootpunt. Blz.26 t/m 31: f en p, (de)crescendo-teken, opmaat, canon. Blz.32 t/m 43: Kwart en kwint, hele, halve en kwartrusten, accentteken, twee- en driestemmige samenklanken, overbinding, lezen in de andere sleutel en kruisen van de handen. Blz.44 t/m 48: Samenspel van de handen in vijfvingerpositie. Blz.47/48: Theorie-opdracht en diploma.



Boek 2 (groen) De stukjes hebben maximaal 16 maten. Gehele boek in vijfvingerpositie, centrale c-positie wordt verlaten. Vanaf begin regelmatig twee handen samen. Blz. 4 t/m 13: Mol incidenteel, Blz.14/15: Fraseringsboog. Blz.16 t/m 19: Kruis incidenteel. Blz.20 t/m 25: Achtste noot, syncope. Blz.26 t/m 32: Uitleg toonsoorten, toonsoort F en G met vaste voortekens, largo, adagio, andante, moderato, allegro, presto, linkerhand in c-positie met nieuwe noten c, d en e, unisono-spel in octaven, octaaf. Blz.33 t/m 46: Da capo al fine, eentje/tweetje, 5/4/maat, linkerhand G-positie (hulplijntje bij centrale c), rechterhand G-positie, hulplijntje bij centrale b (rechterhand), herstellingsteken, nieuwe noten a1, b1, c2 en d2, maatwisseling. Blz. 47/48: Theorie-opdracht, diploma. Boek 3 (blauw) De liedjes hebben maximaal 16 noten. Vijfvingerpositie wordt verlaten Blz.8 t/m 25: Ritenuto, fermate, staccato Nieuwe noten e2 en f2, toonsoort e mineur, achste rust, tenuto, uitbreiding uit de vijfvingerpositie, handverplaatsing rechts binnen een stukje. Blz.26 t/m 29: Handverplaatsingen links, pp, ff, mp, mf, accelerando. Blz.30 t/m 46: Overzetten 2e vinger over de duim, a tempo, gepunkteerde kwart, toonsoort a en Bes. Blz. 47/48: Theorie-opdracht en diploma.


Vergelijking Beginnersmethoden Fritz Emonts: Europäische Klavierschule

Fritz Emonts: Europäische Klavierschule Bevindingen van de werkgroep Een grondige Duitse methode voor de intelligente leerling. Ziet er prachtig uit. Positief: Het boek ziet er prachtig uit met mooie, kleurige illustraties. Deze methode is gedegen opgezet en uitgewerkt. Het materiaal is kwalitatief goed en biedt stof tot gehoorsontwikkeling en creatief-speelse elementen. Er is veel aandacht voor de onafhankelijkheid van de handen, wat een uitstekende voorbereiding tot het polyfone spel geeft. Het pedaal wordt misschien wat laat maar desalniettemin uitstekend behandeld. De gele gedeeltes in de methode kunnen auditief worden aangeboden en lenen zich goed voor creatief pianospel. Ze kunnen door de hele methode heen gebruikt worden. Band 3 geeft een ruim aanbod repertoire en gevorderde techniek. Kritiekpunten: De traditionele aanpak en het repertoire sluiten minder aan bij de belevingswereld van de gemiddelde hedendaagse leerling dan de nieuwere (Amerikaanse) methodes. Het vraagt een behoorlijke dosis begrip en doorzettingsvermogen om de opbouw te kunnen volgen in harmonisch/theoretische zin; deze structurele werkwijze is niet voor iedereen geschikt. Er kan op zeker moment een soort vermoeidheid optreden waardoor niet alle delen aaneensluitend doorlopen kunnen worden. De methode kan voor de docent die nieuw begint onoverzichtelijk zijn. Er wordt zelfwerkzaamheid verlangd omdat niets uitgebreid is voorgekauwd. De leerstof wordt gecomprimeerd in de boeken voorgelegd. In de rest van de boeken wordt teruggegrepen op materiaal uit het gele gedeelte, echter zonder verwijzingen. In het voorwoord zijn de principes van de auteur beschreven en niet zo zeer de werkwijze. Wat meer toelichting had gekund. De CD kan hierbij nog wel behulpzaam zijn. Datum beoordeling: november 2004 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn met veel dank aan Lia van Kalmthout-Born, Jakob Kamminga en Truus Nijessen-Müller

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publikatie, uitgever Europäische Klavierschule, Band 1-2-3, Fritz Emonts, 1992-1993-1994, Schott. De Europäische Klavierschule is een “renovatie” van het vroegere “Erstes Klavierspiel”. 2. Presentatie Drietalig: Duits-Engels-Frans, het voorwoord ook nog in Spaans en Italiaans. Alle delen zijn formaat Portrait (A4), ook het eerste deel, waardoor het beeld in eerste aanblik compact lijkt, met veel noten, tekst en illustratie op één pagina. In Band 1 tot blz. 34 zijn de noten wel een beetje vergroot. De presentatie is zeer verzorgd. De illustraties van Andrea Hoyer zijn fantasierijk, veelkleurig en humoristisch. Sommige leerlingen “vallen” meteen voor het boek vanwege de plaatjes.



3. Extra’s en aanvullend materiaal Op het niveau van Band 1: een speelboek en een 4-mainsboek Op het niveau van Band 2: vier speelboeken (Barok, Klassiek, Romantiek, van Bartok t/m Strawinski) en een 4-mainsboek Op het niveau van Band 3: twee speelboeken (Romantiek, Polyfonie) en een 4-mainsboek Bij alle drie banden is een CD verkrijgbaar, ook los van het boek. Alle muziek wordt (op een echte piano) voorgespeeld. Voor de leerling aardig om een idee van de stukjes te krijgen, maar voor de docent voornamelijk aanbevolen om het materiaal van de gele gedeeltes te verduidelijken. 4. Doelgroep De methode is geschikt voor de intelligente leerling, niet te jong (vanaf 8 à 9 jaar) en voor volwassenen die van creativiteit houden. Door de onafhankelijkheid van de handen en de polyfonie vragen de stukjes enig doorzettingsvermogen van de leerling. 5. Instapniveau Het instapniveau is dat van leerlingen zonder enige voorkennis. Maar de methode kan ook goed gebruikt worden voor hen die al wat ervaring hebben. 6. Eindniveau Band 3 Kloppenburg trap 5 Beethoven /Bagatelle in g, Bach/Kleine prelude in D, Schumann/Nordisches Lied 7. Progressie De methode is evenwichtig. Het tempo ligt redelijk hoog en is daarom niet voor iedere leerling aan te bevelen. 8. Speelmateriaal De kwaliteit is hoog. Veel liedmateriaal uit verscheidene Europese landen (ook om zelf begeleidingen bij te maken), oefeningen, voordrachtstukken en 4-mains. De nadruk ligt op klassieke muziek en op polyfonie (ook 20e eeuws). Het materiaal uit de gele gedeeltes kan auditief worden verwerkt. 9. Mogelijkheid tot samenspel Eenvoudige begeleidingen bij de stukjes. Regelmatig 4-mains waarbij de partijen niet altijd gelijkwaardig zijn. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie De Europäische Klavierschule is een echt klassieke methode en is als zodanig geen voorbereiding voor lichte muziek. Wel is er veel aandacht voor harmonische ontwikkeling en het leren begeleidingen maken. De methode kan (vooral in de gele gedeeltes) gebruikt worden als aanzet en aanleiding tot improvisatie (klassiek) maar geeft hiertoe geen echt duidelijke handleiding. In Band 3 staat in het gele gedeelte een summiere kennisgeving van jazzharmonieën (akkoordsymbolen). 11. Toelichtingen De positie van de hand wordt geïllustreerd met een toets-tekening. Begrippen worden vermeld, maar weinig of niet toegelicht. Bij componisten staan jaartallen. Zo nu en dan worden, ter aanvulling om te spelen, verwijzingen gegeven naar andere boeken of aanbevolen stukken.



Inhoudelijke beschrijving Band 1: 87 pagina’s Gele gedeelte: blz. 8 t/m 19 spelen op zwarte toetsen, blz.20 t/m blz.29 liedmateriaal (auditief presenteren)in de omvang van 5 en daarna meer tonen, eenvoudige begeleidingsfiguren Blz. 30 t/m 46

Blz. 47 t/m 55

Blz. 56 t/m 59 Blz. 60 en 61 Blz. 62 Blz. 65 Blz. 66 t/m 69 Blz. 70 t/m 77 Blz. 78

Notenstukjes binnen de vijf-vinger-positie waarbij beide handen met de duim op centrale c, beweging in kwartnoten. Halve noot, halve noot met punt en hele noot. Melodieën eerst verdeeld over de handen, al snel ook handen in tegenbeweging en onafhankelijke beweging. Kwart, halve en hele rust. Drie- en vierkwartsmaat. Piano, Forte en MezzoForte. Overbinding. Crescendo/decrescendo en hun dynamische tekens. DC al Fine. Accentteken. Herhalingsteken. Introductie/voorspel en coda/naspel. Opmaat. Stukjes vijf-vingerpositie in F. Herstellings- en molteken. Gelijke (unisono) en tegenbeweging. Herhalingsteken met eentje/tweetje. Canon. Combinatie kwartnoot met punt en achtste noot. Steunvinger (1 en 5) als voorbereiding voor meerstemmig spel. Stukjes vijf-vingerpositie beide handen in C. Voorbereidende oefening positieverplaatsing. Zeskwartsmaat. Majeur-mineur. Kruis. Stukjes vijf-vingerpositie in D. Tweekwartsmaat. Maatwisseling. Achtste noten. Zesachtste maatsoort. Achtste rust. Fermate. Stukjes in A en a. Eerste aanzet vinger over de duim zetten. Positiewisseling binnen een stuk. Rit. Pianissimo. Drie-achtste maat. Fraseringsboog. Legato-staccato. Verschillende articulatie links/rechts. Moderato. Poco. Allegretto. Marcato.

Band 2: 96 pagina’s Bladz.7 t/m 13 Frasering en articulatie. Het 'drie noten motief' (Schleifer) wordt geïntroduceerd. Veelvuldig handverplaatsing, zowel in één hand als in beide handen tegelijk. Bereik van de noten in de rechterhand: c1 - a2. Linkerhand: D - d1. Bladz.14t/m 20 Introductie van de majeur- en mineurtoonladder, met uitleg over de opbouw. C-majeur en a-mineur in tegen- en gelijke beweging. Tranquillo. Cantabile. Bladz. 21t/m 54 Introductie van de toonsoorten t/m drie kruisen en drie mollen, in majeur en hun mineur-parallel. Tevens introductie van de gelijknamige toonladders en cadensen. Dit alles wordt aangeboden in zeer diverse stijlen uit de periodes vanaf 1552 tot heden. Zestiende noot. Allegro. Andante. A tempo. Sempre. Molto. PPP. Espressivo. Dolce. Korte voorslag. Combinatie zestiende noot met punt + tweeëndertigste. Coda-teken. Zigeunertoonladder. Lento. Blues-beweging. Portato. Bladz.54 t/m 58 Technische en melodische etudes ter bevordering van snelheid en gelijkheid in aanslag. ABACA-vorm, refrein/couplet. Maatherhalingsteken. Leggiero. sF. Risoluto. Diminuendo. Bladz.59 t/m 69 Een zeer belangrijk en verhelderend hoofdstuk over het pedaalgebruik. Er worden drie soorten rechterpedaalgebruik onderscheiden: klankpedaal (mengen van meerdere klanken bij elkaar), legatopedaal (bij harmoniewisseling) en rhytmisch pedaal, oftewel accentpedaal. Adagio. Alla breve maatsoort. Blz. 70 t/m 75 Behandeling van het cantabile spel. Er worden drie hulpmiddelen aangereikt: de mogelijkheden van aanslag die de verschillende vingers



Blz.76 t/m 83

t.o.v. elkaar hebben, flexibel gebruik van hand en armgewicht en gevoelig pedaalgebruik, gecontroleerd door het oor. Stukken ter bevordering van snelheid en gelijkheid in aanslag.

Gele gedeelte: blz. 84 t/m 93. Hierin staan alle nieuwe toepassingen van het spelen van liedbegeleidingen, een voortzetting van wat er in Band 1 behandeld is: a. Een begeleiding in bourdon-vorm in majeur en in mineur. b. Het spelen van cadensen en het maken van allerlei varianten hierop in de linkerhand. c. Liedbegeleiding met 1e en 5e trap. d. Liedbegeleiding met 1e, 4e en 5e trap. e. Het bedenken van een nazin bij een gegeven voorzin en het afronden van een begeleidingsvorm bij een gegeven voorbeeld. Het is de bedoeling dat deze appendix tijdens het doorwerken van het gehele boek in iedere les gebruikt wordt en niet pas aan het einde van het boek. Bovendien geeft deze aanvulling op het lesmateriaal een welkome en verfrissende inbreng op de gehele les, de meeste leerlingen doen dit graag erbij. Band 3: 112 pagina’s Stukken en oefeningen met specifieke aandachtsgebieden. Blz. 6 t/m 16 Drieklanken. Triool. Blz. 17 t/m 20 Tertsen. Blz. 21 t/m 25 Sexten. Blz. 26 t/m 31 Diverse intervallen. Comodo. Blz. 32 t/m 37 Uitgebreider drieklankenspel. Blz. 38 t/m 51 Ritmiek. Maatwisselingen, vijf- en zevenachtste maatsoort. Twee tegen drie. Triller-dubbelslag. Begrip intro en chorus. Vivace. Blz. 52 t/m 55 Chromatiek. Fz. Blz. 56 t/m 67 Melodische expressie. Andante sostenuto. Con moto. Andantino. Blz. 68 t/m 73 Cantabilespel met pedaal. Praller en mordent. Blz. 74 en 75 Gavotte in E in originele vorm en in arrangement door Egon Petri. Blz. 76 t/m 89 Voordrachtsstukken. Trillers. Dubbelslagteken. Largo. Rubato. Vivo. Maestoso. Gele gedeelte: Blz. 90 t/m 112. Suggesties voor improvisatie, variatie en liedbegeleidingen. Ostinate basfiguren. Chaconne. Asymetrisch ritme. Hoofd- en nevendrieklanken. Tonica, dominant, subdominant. Melodieën afmaken. Dominantketen. Septiemakkoorden. Summiere introductie in de jazz-harmoniek.


Vergelijking Beginnersmethoden Folk Dean

Folk Dean: Mijn 1e, 2e, 3e pianoboek en Steeds Beter deel 1, 2, 3 Bevindingen van de werkgroep De methode van Folk Dean is waarschijnlijk Nederlands meest gebruikte naoorlogse methode geweest. Positief: Door de duidelijke evenwichtige opbouw, met gebruik van Nederlandse volks/kinderliedjes, biedt Folk Dean een gedegen piano methode aan. Kritiekpunten: Aan de eisen die aan een moderne methode worden gesteld kan Folk Dean niet meer voldoen. Het aanbod van het materiaal is zeer eenzijdig. Over het algemeen ligt het accent sterk op het aanbieden van leerstof door middel van oefeningen. De aandacht is vooral gericht op de techniek van het spelen en noten lezen en niet zo zeer op het ontwikkelen en stimuleren van muzikaal bewustzijn in bredere zin. Het speelmateriaal is eenzijdig gericht op de Weense Klassieke stijl en ademt een ouderwetse opgewekte sfeer hoofdzakelijk in majeur. Datum beoordeling: maart 2004 Corien van den Berg Mariette Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Mijn eerste/tweede/derde pianoboek en Steeds beter 1, 2 en 3, Folk Dean (pseudoniem van Theo Ettema 1906-1991), copyright 1957, Muziekuitgeverij XYZ Huizen. 2. Presentatie Duidelijk leesbare, iets vergrootte noten. In Steeds Beter deel 3 wordt het notenbeeld kleiner. Veel korte oefeningen en liedjes staan op een pagina afgedrukt, waardoor het beeld nogal etude-achtig overkomt. De liedjes en oefeningen zijn doorgenummerd. Het tekstfond in de toelichting is nogal klein. Overzichtelijke schema’s van toetsenbord en notenbalken. De liedjes en oefeningen zijn voorzien van zwart/wit tekeningen (functionele trappenmannetjes). 3. Extra’s en aanvullend materiaal Veel aanvullende literatuur: “Zingende Tonen” (eenvoudig speelboekje), “Melodische etuden” in 2 delen, “De opgang”, 4-mainsboeken “Marlieske in droomland” en “Sprookjestuin”. 4. Doelgroep Kinderen vanaf 6/7 jaar, maar ook voor andere leeftijdsgroepen. Individueel onderwijs. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. Start direct met noten lezen.



6. Eindniveau Mijn derde pianoboek : helft deel 3 methode John Thompson. Steeds Beter deel 3: eenvoudige etudes Burgmüller opus 100. 7. Progressie De opbouw is rustig en evenwichtig. Er staan veel oefeningen bij de nieuwe leerstof. Het accent ligt op het noten lezen, ontwikkeling van de associatie noot-greep. Daarbij vergeleken is de ritmische en harmonische progressie laag. De mineurtoonsoorten komen vrijwel niet aan bod. 8. Speelmateriaal Traditioneel. De methode bestaat vooral in de eerste 3 delen uit oefeningen, afgewisseld met Nederlandse volks- en kinderliedjes en speelstukjes.In de latere delen worden meer traditionele klassieke vormen als menuet, rondino, etude gebruikt. Het muzikale materiaal is eenzijdig gericht op Weense Klassieke stijl: toonladder figuren en albertijnse bassen. De methode is harmonisch en ritmisch zeer beperkt. 9. Mogelijkheid tot samenspel Geen. 10: Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Geen. 11. Toelichtingen Overzicht van toetsenbord en notenbalk in het begin. Verder vrijwel geen toelichting.

Inhoudelijke beschrijving Deel 1: (24 blz) 5-vingerpositie vanuit de centrale c (links en rechts), 2/3/4/kwarts maat, kwart/halve/hele noot/rust, halve noot+punt, overbinding, legatospel, staccatospel, spelen van boogjes over 2 noten (afspringen), boogjes over groepje noten (fraseren). Op ongeveer ! kwart van het boek start gelijktijdig samenspelen van de handen. Deel 2: (24 blz) Uitbreiding 5-vingerpositie g-sleutel van centrale c tot c2, in de f-sleutel van de centrale c tot c klein octaaf, d in de f-sleutel, kruis en mol. Verandering van handpositie: beide handen in de g-positie, beide handen in de f-positie, linkerhand in de c-positie . Verplaatsen van de vingers: opschuiven, dubbelgrepen. Spelen in de toonsoorten C, G en F. Accentteken, p, pp, mp, mf en f. Herhalingsteken, Da Capo al Fine, rit., (de)crescendo. Deel 3: (24 blz) Uitbreiding van C naar c3. Hulplijntje f-sleutel: e1. Achtste noten, opmaat, verplaatsen van de vingers in wijdere omvang, binden van dubbelgrepen, onderdoorzetten van de duim, veelvuldig gebruik afwisselend staccato en legato-spel met 2 handen, spreiden van de vingers. Steeds Beter deel 1: (24 blz) Achtste rust, kwartnoot+punt. Losmaken vingers uit de 5-vingerpositie, toonsoorten G en F met vast voorteken, herstellingsteken.



Steeds Beter deel 2: (24blz) Achtste noten in groepjes van vier, 3/8 en 6/8 maat, kwartnoot+punt-achtste, spelen van gebroken drieklanken (in het boek aangegeven als: “het plaatsen der vingers in wijdere toonafstanden”), wijdere toonafstanden en spanningen, stukjes in D, A ( met alleen 1 kruis als vast voorteken) en c (zonder vaste voortekens). Allegretto, moderato. Steeds Beter deel 3: (24 blz) Toonladderspel in gelijke/ tegen en gemengde beweging, liggen blijvende stem (steunvinger). Majeurladders C, G, F en D met vaste voortekens, uitleg opbouw majeurladder. Opmerking: voor alle delen van de methode geldt (in oplopende moeilijkheidsgraad) een bijna uitputtend veelvuldig gebruik van afwisselend en gelijktijdig staccato en legato-spel.


Vergelijking Beginnersmethoden Hervé - Pouillard: Mijn eerste en tweede jaar piano

Hervé - Pouillard: Mijn eerste en tweede jaar piano Bevindingen van de werkgroep Vrolijk ogend boek voor wat grotere kinderen die tempo kunnen maken. Positief: De methode toont heel aantrekkelijk door de mooie illustraties en biedt veel muzikaal speelmateriaal, ook veel 4-mains. Hij wordt met plezier gebruikt door snelle, handige leerlingen. Beide boeken zijn goed geschikt als aanvullend materiaal bij andere methodes. Kritiekpunten: Het tempo ligt hoog. De leerstof wordt vaak oppervlakkig en beperkt behandeld en in saaie oefenstukjes verwerkt. Zo wordt het begrip akkoord gebrekkig uitgelegd, majeur-mineur niet uitgediept en het pedaal mechanisch aangeleerd; de beweging van nieuwe ritmes wordt metronomisch aangepakt. Veel overbodige vingerzettingcijfers. De vertaling van de Franse tekst laat regelmatig te wensen over (bijv. blz.46 “het overzetten van de duim”). Datum beoordeling: 10-6-2007 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien 't Hart - Romeijn

Algemene Gegevens 1. Auteur, titel, jaar van publicatie, uitgever Charles Hervé en Jacqueline Pouillard: Mijn eerste en tweede jaar piano, 1996 Delen 1 en 2, H. Lemoine, 24 Rue Pigalle – 75009 Paris, France 4 talen: Nederlands (Vlaamse titel: do, re, mi), Italiaans, Spaans, Chinees. 2. Presentatie Ringband, foto’s en vrolijke tekeningen in kleur. De indeling van de bladzijdes is vol en geeft een onrustige indruk. De 4 talen vragen ruimte, het lettertype is fors en het notenbeeld komt krachtig naar voren. Zijn daarom misschien de accolade en de dikke dubbele streep weggelaten? De 4-mains-begeleidingen hebben een kleiner notentype. Nieuwe leerpunten staan in kleine gekleurde vakjes bij de stukken, meestal zonder verdere uitleg. Als er wel toelichtingen staan, zijn die hinderlijk klein gedrukt. De Nederlandse vertaling klopt niet altijd. De notennamen zijn Frans (do-re-mi). Detail blz. 32: illustratie bij introduktie groepjes van vier 16e noten suggereert juist een 3deling. 3. Extra’s en aanvullend materiaal 1 cd per boek waarop alle stukken worden voorgespeeld. 4. Doelgroep Deze methode is geschikt voor zowel snelle leerlingen vanaf zeven jaar als handige volwassenen. Individuele les.



5. Leerling zonder voorkennis.

Instapniveau

6. Eindniveau trap III (Clementi op.36 no.1) 7 Progressie De leestechnische en speeltechnische progressie is hoog. 8. Speelmateriaal Traditioneel, veel bestaand 18 t/m vroeg 20e eeuws, folkloristische muziek, een negrospiritual, een boogie en een bluesstukje. Muzikale kwaliteit is wisselend; naast methodisch etude-matig materiaal ook mooi speelrepertoire. 9. Mogelijkheid tot samenspel Regelmatig quatre mains (begeleiding moeilijker). 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Geen. 11. Toelichtingen Eerste boek : uitleg met tekst en foto’s betreffende houding, vingerzetting en aanslag. Beide boeken: Nieuwe leerpunten staan in kleine gekleurde vakjes bij de stukken, meestal zonder verdere uitleg. Als er wel toelichtingen staan, zijn die meestal hinderlijk klein gedrukt. De Nederlandse vertaling klopt niet altijd. Op de laatste pagina’s (appendix) staat alle theorie gecomprimeerd.

Inhoudelijke beschrijving Mijn eerste jaar piano Blz. 4 t/m 8 Blz. 9 t/m 14

Blz. 16 en 17 Blz. 18 t/m 21 Blz. 22 Blz. 26 t/m 31

Blz. 32 t/m 35 Blz. 36 t/m 39

Tekst, plaatjes en foto’s over houding, vingerzetting en aanslag. Noten: g, a, b, c1, d1, e1 en f1. Hele, halve en kwartnoten en rusten, overbinden, 4/4 maat (ook het C-teken) en 3/4 maat, halve-noot-punt, herhalingsteken. Opmaat (nog niet uitgelegd). Oefeningen rond centrale c. Nieuwe noten: c, d, e, f, g, c2, d2, e2, f2 en g2. Legatospel. Vijf-toonsoefeningen links in c en rechts in c2 positie. Fraseringsboog. Twee handen tegelijk. Nieuwe noten: d1 in F-sleutel, g1, a1 en b1. Oefenstukjes en 4-mains in g-positie. Aandacht voor articulatie en voordracht, staccato en articulatieboogje, forte, piano, mezzoforte, (de)crescendo- tekens, fermate, twee handen (in twee tetrachorden gepositioneerd) spelen eenstemmig in dezelfde sleutel genoteerd, 4-mains. Onafhankelijk spel van de handen, de linkerhand stapt buiten de vijfvingerpositie, accentteken. Akkoorden in de vorm van dubbelgrepen en een paar keer volledig in grondligging (detail: de er bij geplaatste foto toont een grondligging met vingerzetting 1-2-5). Legato gespeelde dubbelgrepen. Rechterhand stapt uit de vijf-vinger-positie (detail: de er bij geplaatste foto toont een grondligging met vingerzetting 1-2-5). Rit. en a tempo.



Blz. 40 t/m 43

Incidentele en vaste voortekens. D.C. Nieuwe noot: e1 in F-sleutel. Mezzopiano. Stom aangeslagen cluster (voor boventoonresonantie). Blz. 44 Kruisen van de handen (bereik blijft tussen c en g2). Blz. 46 en 47 Onderdoorzetten van de duim en overzetten van de derde vinger. C-Toonladder. Blz. 48 t/m 51 Achtste noten. De beweging wordt metronomisch aangeleerd. Oefenstukjes. Voor het eerst een maat met meerstemmig spel in eén hand. Blz. 52 t/m 55 Akkoorden, gebroken en vast, ook het dominant 7-akkoord 3-stemmig in omkering, vooral als begeleidingen. Geen uitleg. Blz. 56 t/m 61 Opschuifoefeningen en oktaafsprongen. Portato (boog met puntjes). Nieuwe noot: g1 in F-sleutel. Stukjes van Gnyesina, Turk, Kabalevsky en L.Mozart. Appendix van theoretische begrippen. Mijn tweede jaar piano Blz. 3 t/m 7

Kwart-punt-achtste, G-toonladder. Albertijnse bas. Espressivo. Vingerwisselen op de toets. Blz. 8 t/m 11 D-toonladder. 6/8 maat. Blz. 12 t/m 15 Achtste rust. F-toonladder. Blz. 16 Chromatiek. Blz. 17 Omkeringen (grondligging met 1-2-4 vingerzetting). Crescendo. Blz. 18 en 19 Vierledig gebroken akkoord. Kort voorslag. Blz. 20 5/4 maat. Blz. 22 t/m 25 a-mineur-toonladder, parallel mineur. Stom vingerwisselen. Non legato. Dolce. Blz. 26 en 27 e-toonladder. Imitatie en canon. Tenuto. Blz. 28 t/m 29 d-toonladder. Pedaalgebruik met summiere uitleg (mechanisch) en ongebruikelijk pedaalteken. Syncope. Una Corde. Pianissimo. Blz. 30 en 31 Triool. Blz. 32 en 33 Zestiende noten. Blz. 34 8va. Blz. 36 en 37 Misterioso. Sonoro. Subito. Pianississimo. Blz. 38 t/m 61 Stukken in oplopende moeilijkheid van o.a. Czerny, Duvernoy, Lack, J.C. Bach, Kabalevsky, Martin, Corelli, Mozart, Sjostakovich en Schubert. Appendix theoretische begrippen.


Vergelijking Beginnersmethoden Hal Leonard: Pianomethode

Hal Leonard: Pianomethode Bevindingen van de werkgroep Toegankelijk en makkelijk werkbare Amerikaanse methode. Biedt ook mogelijkheden voor improvisatie. Positief: Hal Leonard is een methode die systematisch en overzichtelijk werkt. Het materiaal is gevarieerd en sluit aan bij de leerling van nu. Er is variatie in stijlen en ritmes, de muziek nodigt uit om aan voordracht te werken (dynamische en andere tekens, bogen enz.). Er zijn bijdragen uit de lichte muziek als ook de klassieke. Deel 1 is echt voor kinderen, maar door de systematische aanpak en het speelmateriaal is deze methode vanaf deel 2 ook heel bruikbaar voor een volwassene. Een pluspunt is dat er improvisatie-opdrachten gegeven worden (alleen melodische, geen begeleidingstechnieken). Voor de docent met weinig ervaring op dit gebied kan dit handig zijn. Kritiekpunten: De methode is in opbouw niet overal even gelijkmatig (zie progressie). De -vaak jazzybegeleidingen zijn verassend, voor de jonge leerling soms een beetje moeilijk te volgen. Het tempo van de CD-begeleidingen ligt soms hoog. De uitleg van het pedaal is vaag, abstract en zeer onvoldoende. De ontwikkeling van het toonladderspel en –begrip wordt aangepakt vanuit de 5-vingerpositie en niet vanuit de gehele reeks. Voor specifieke technische vaardigheden worden geen oefeningen gegeven, met uitzondering van kleine oefeningetjes bij de introductie van een nieuw ritme, en de toonladders & cadens, maar ze zijn, als ze worden meegespeeld met de CD, een leuke uitdaging omdat het ritmisch en snel moet. Datum beoordeling: september 2002 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien 't Hart - Romeijn Otto Ede Pool

Algemene Gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Barbara Kreader, Fred Kern, Phillip Keveren, Mona Rejino (1 en 2): Hal Leonard Pianomethode, 1996, 1997, 1998, De Haske. 2. Presentatie Helder en duidelijk, veel vrolijke kleine tekeningetjes (t/m deel 4). Elk deel heeft "een eigen kleur". Alle delen hebben een inhoudsopgave. De delen 2 t/m 5 beginnen met een overzicht van het geleerde in het vorige boek. Noten van groot (deel1) tot tamelijk klein (deel 5), waarbij in deel 5 de regels soms best dicht op elkaar staan. Ongeveer 50 bladzijden per deel.



3. Extra's en aanvullend materiaal Naast ieder Lesboek een Speelboek. Bij deel 1 en 2 een oefenboek notenlezen: "Spellen met Noten". CD's bij de les- en speelboeken. 4. Doelgroep De individuele leerling. Deel 1 is vooral geschikt voor jonge kinderen (6, 7 jaar), de volgende delen ook voor een volwassene. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. Meeklappen met CD of zwarte toetsen hoog en laag (ook met begeleiding).

pianobegeleiding, improviseren op

6. Eindniveau Burgmüller opus 100, Notenbüchlein A.M. Bach, eerste helft. 7. Progressie Het tempo van deel 1 en 2 is in verhouding tot deel 3, 4 en 5 lager. Deel 1 start pas in de tweede helft het absolute noten lezen (balken en sleutel). Tot dan toe vooral ritmiek en aandacht voor de hand. Vanaf deel 3 wordt het voor sommige leerlingen te moeilijk. De vaardigheid om met twee handen tegelijk te spelen en twee balken te lezen is nog klein. De wijze waarop de 5-vingerpositie wordt uitgebreid naar wijdere ligging kan logischer. Ook deel 4 en 5 gaan snel. De in de eerste drie delen opgedane leeservaring is vaak nog onvoldoende: er zijn snelle wisselingen in toonsoorten en liggingen van de elkaar opvolgende liedjes, de leerling krijgt weinig gelegenheid om aan de noten te wennen. Aanvullend materiaal is nodig, anderzijds zouden deel 4 en 5 een leuke aanvulling kunnen zijn bij ander lesmateriaal. Het technisch niveau van de stukjes wisselt; als er iets moeilijks wordt gepresenteerd volgt er vaak een eenvoudiger stukje. Dat kan in de opbouw storend gevonden worden maar ook ervaren worden als een stimulerende beloning. 8. Speelmateriaal Pop, Rock, Blues, Gospel, Zuid-Amerikaans, (Oost-) Europees, Klassiek (origineel en bewerkt) volksmelodietjes, composities van de auteurs. Geen atonale muziek of experimentele stijl. De CD biedt de mogelijkheid om een liedje met een hand mee te spelen of om mee te zingen (helaas valt door de vertaling de klemtoon nogal eens op de verkeerde plaats). 9. Mogelijkheid tot samenspel Alles kan twee keer met de CD meegespeeld worden (de eerste keer met en tweede keer zonder ingespeelde piano). De begeleidingen zijn ook voor piano uitgeschreven. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Vanaf het begin improvisatieopdrachten die aansluiten bij het materiaal. Het zijn melodische improvisaties, met begeleiding van CD of piano. Vanaf deel 4 worden de toonladders, I-IVV7 akkoorden en symbolen systematisch behandeld. Geen compositieopdrachten. 11. Toelichtingen Over het algemeen beknopte toelichtingen bij nieuwe onderwerpen.



Inhoudelijke beschrijving Boek 1 (lichtblauw) Blz. 3 t/m 20 Houding, vingernummers, spelen op de zwarte toetsen, handen apart, kwartnoot, kwartrust, hele noot, halve noot, maten, dubbele maatstreep, halve rust, liedje verdeeld over twee handen. Blz. 21 t/m 35 Het muzikale alfabet, c' d 'e', piano, herhalingsteken, forte, f g a b, vierkwartsmaat. Blz. 36 t/m 63 Notenbalk, bassleutel, vioolsleutel, systeem van bas- en vioolsleutel, centrale c, mf, mp, bij handhouding beide duimen op c of RH duim op c en LH duim op b. Tertssprongen, adagio, andante, allegro, D.C. al Fine, syncopen spelen, 3/4 maat, verbindingsboog. Boek 2 (paars) Blz. 4 t/m 11 Nieuwe noten LH: c d e , hele rust, handen in c-positie, legato,secunde en terts,staccato, kwart interval. Blz. 12 t/m 21 Handhouding: RH duim op d' en LH duim op centrale c. Opmaat, twee handen tegelijk, a', crescendo en diminuendo Blz. 22 t/m 27 Handhouding beide handen c-positie, legato van twee noten, Blz. 23 Twee handen tegelijk waarbij de een legato en de ander staccato, 8va, ff. Blz. 28 t/m 41 Kruis, d-positie, RH ingedrukt houden+LH staccato en andersom, fis en cis, ABA-vorm, mol, bes, es, dis, accent, ritenuto, herstellingsteken, fermate, hulplijnen en d' LH, b' c'' d'' voor RH. Blz. 42 t/m 47 Spelen in g-positie, pp, nieuwe noot as. Boek 3 (geel) Blz. 4 en 5 Achtste noten, 2/4 maat. Blz. 6 en 7 G A B voor LH. Blz. 8 t/m/18 Handhoudingen wisselen elkaar af, de sext, c'' d'' e'' voor RH, achtste noten in swing, f'' en g'' voor RH. Blz. 19 en 20 Kwartnoot met punt+achtste. Blz. 21 t/m 25 Halve en hele toonafstand, loco, a tempo, rechter pedaal eerste kennismaking, hele-toonsliedje. Blz. 26 t/m 35 C akkoord en vijf-tonenreeks van C, idem van G en F, (veel akkoorden voor de LH), D.S. al Fine. Blz. 36 t/m 47 Akkoord en vijf-tonenreeks in a, e en d, LH de e', Coda, spelen in twee vioolsleutels, a'' b'' c''' voor RH, (veel akkoorden voor de RH), a b voor RH, 15ma, en het boek eindigt met een "uitsmijter" waarin beide handen akkoorden spelen, steeds om beurten. Boek 4 (groen) Blz. 4 t/m 10 Paralleltoonsoorten. C en a, G en e. Nieuwe noot C, liedjes met gelijktijdige verplaatsing LH en RH, achtste rust, pedaal, septiem. Blz. 11 t/m 29 C-toonladder, uitleg vaste voortekens, liedje met syncopisch ritme+oefening, 3/8 en 6/8 maat, a-toonladder, I-IV-V en I-IV(omk)V7(omk) in C, oktaaf, C=4/4maat, I-IV-V7 in a. Thema en variaties: Joshua fit the battle of Jericho in verschillende stijlen en maatsoorten. Blz. 30 t/m 47 G-toonladder, alla breve-maat, triolen, e-toonladder, liedje met combinatie ven triolen en twee achtsten, d''' e''' voor RH, I-IV-V en I-IVV7 in G, I-IV-V7 in e, vingerverplaatsing, tenuto. Boek 5 (rood) Blz. 4 t/m 15 Zestiende noten, F-toonladder+cadens, d-toonladder+cadens, motief en cadens spelen in improvisatie, zestiende-rust, patroon van achtste en twee zestienden.



Blz. 16 t/m 21 Blz. 24 t/m 29 Blz. 30 t/m

Akkoordsoorten majeur, overmatig, mineur, verminderd. De akkoorden op de trappen van de toonladder, mineurakkoorden II-IIIVI en verminderd op VII. Wijde ligging. Akkoorden van de F-toonladder. D en b-toonladder+cadens+improvisatie (vraag en antwoord). Achtstepunt-zestiende, voorslag, twee zestienden+achtste. Grondligging, 1e en 2e omkering, Bes en gtoonladder+cadens+improvisatie (ABA-vorm), chromatische toonladder. Het boek besluit met Canon in D van Pachelbel.

N.B. Overzicht van de opbouw van toonladders en akkoorden: Deel 3 Vijf-tonenreeksen majeur en drieklanken van C, G en F Vijf-tonenreeksen mineur en drieklanken van a, e en d Deel 4 Improvisatie in C & a, in G & e, vijf-tonenreeksen. Toonladders C & a, G & e. I-IV-V in C, a, G en e. Deel 5 Toonladder en cadensen in F en d, improvisatie in F en d idem in D en b, in Bes en g.


Vergelijking Beginnersmethoden Geertje Nooitgedagt: Speel je mee?

Geertje Nooitgedagt : Speel je mee? Bevindingen van de werkgroep De vraag is of dit boek een beginnersmethode genoemd kan worden omdat niet alle aspecten van de traditionele methode aan de orde komen (o.a. het notenschrift, muzikale begrippen en speelmanieren). De werkwijze is puur auditief: op de linkerpagina de liedtekst en het notenbeeld voor de docent/ouder/begeleider, op de rechterpagina de liedtekst met alleen de vingerzetting voor de leerling. Veel liedjes zijn helaas onbekend voor de kinderen maar kunnen snel aangeleerd worden, bijvoorbeeld in de les voorafgaand aan de les waarin de liedjes worden gespeeld. De auteur zelf noemt het “voorbereidend piano-onderwijs, een methode om docent en ouders de helpende hand te bieden” bij de pianoles aan leerlingen van 4, 5 en 6 jaar. Behalve een voorwoord in het boek zelf geeft Geertje Nooitgedagt op haar website suggesties, bedoeld voor de docent die deze methode wil gebruiken. Positief: Dit boek biedt een goede opbouw in de speelvaardigheid van kinderen zonder de ballast van het noten lezen. Werken met dit boek geeft inzicht in de mogelijkheden van de leerling (hoe handig is het kind? hoe makkelijk speelt het na op het gehoor? heeft het een goed geheugen? hoe is de coördinatie links-rechts?). Omdat aan het eind van “Speel je mee” een behoorlijk muzikaal en technisch spelniveau wordt bereikt, is de vraag wat je als opvolger kiest niet eenvoudig want de leerling kan nog niet lezen. Je zou in de eindfase van het boek al een combinatie kunnen maken met een beginnersmethode of een boek met in notenschrift weergegeven kinderliedjes. En later, zo schrijft Geertje Nooitgedagt ook zelf, lang nadat dit boek uit is, kun je er nog op terug grijpen wanneer bepaalde technieken zich aandienen. Dit boek is een uitstekende aanvulling op ander materiaal en omgekeerd. Het is heel goed voor de ideevorming hoe je liedjes kunt gebruiken. En ook als je niet het hele boek consequent door werkt, kun je er regelmatig liedjes uit halen. Het is sympathiek dat het Nederlandse kinderlied zo uitgebreid gebruikt en gecultiveerd wordt. Kritiekpunten: Overigens ligt hierin ook de eenzijdigheid van het boek. De keuze van uitsluitend Nederlands repertoire en de daarbij behorende I - (IV) - V - I begeleiding bepaalt de toon, terwijl jonge kinderen heel ontvankelijk zijn voor de minder traditionele klankwereld. De cijfers voor de vingerzetting staan onder de tekst en niet onder het ritme; een gemiste kans om beeldvorming van ritme-notatie te ontwikkelen. Op de rechterpagina voor de auditief lerende kinderen staan soms aanwijzingen die eigenlijk op de begeleidende website of de linkerbladzijde thuishoren (bijvoorbeeld blz. 11 of 17 waar sprake is van een drieklank op fis en van een cadens). Datum beoordeling: juli 2006 Corien van den Berg Mariëtte Bos Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn Elly Max-Hagen met dank aan Simina Ruppert



Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Speel je mee? Geertje Nooitgedagt. 1996. Broekmans & van Poppel Amsterdam. 2. Presentatie Nederlandstalig boek, zwart/wit gedrukt met vrolijke tekeningen. Ruim en overzichtelijk opgezet, op de linkerbladzijde de tekst met het notenvoorbeeld, op de rechterbladzijde de tekst met de vingerzetting. Boven de liedjes staan geen titels. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Geen. Wel geeft de auteur toelichtingen op haar website: www.philippens.com 4. Doelgroep Zeer jonge leerling vanaf 4 jaar. Voorbereidend auditief piano-onderwijs voor de individuele les maar uitstekend te gebruiken bij de groepsles (samen zingen, klappen, dansen en spelen). 5. Instapniveau Zonder voorkennis. 6. Eindniveau Muzikaal en technisch kunnen liedjes gespeeld worden door de rechterhand (met overzetten, onderdoorzetten en spreiden) en begeleid door de linkerhand (kwinten, sexten en grondligging-akkoorden), in alle toonsoorten (veel zwarte toetsen). Geen leesvaardigheid. 7. Progressie Evenwichtig en rustig opgebouwd, veel materiaal met dezelfde moeilijkheidsgraad. Mogelijkheden genoeg om het niveau te variëren door linkerhand erbij of apart te laten spelen; heel handig in de groepsles. 8. Speelmateriaal Kinderliedjes, uitsluitend Nederlands, die makkelijk in het gehoor liggen en snel aangeleerd kunnen worden als ze niet bekend zijn. 9. Mogelijkheid tot samenspel Geen voorgeschreven duetten enz. Wel nodigt het uit tot spelletjes samen aan de piano. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie of compositie Geen. Wel kan het gebruik van de kwinten, sexten en akkoorden (cadensen) een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van improvisatie- en begeleidingsvaardigheden. 11. Toelichtingen Alle technische stappen worden met aanwijzingen en oefeningetjes voorbereid. Deze staan bij de betreffende liedjes en op de website van Geertje Nooitgedagt.

Inhoudelijke beschrijving Blz. 4/5

Speeloefeningetjes op zwarte en witte toetsen in rustige (halve noten) octaafsprongen over het hele toetsenbord.



Blz. 6/7 Blz. 8/9 Blz. 10/11 Blz. 12/13 Blz. 14/15 Blz. 16/17 Blz. 18/19 Blz. 20/21 Blz. 22/25 Blz. 26/27 Blz. 28/29 Blz. 30/31 Blz. 32/33 Blz. 34/37 Blz. 38/39 Blz. 40/41 Blz. 42/43 Blz. 44/45 Blz. 46/47 Blz. 48/49 Blz. 50/51

Twee- en drie-vingerliedjes op de zwarte toetsen vanuit de roepterts cis-ais. Fis-kwintbegeleiding. Links en rechts spelen samen. Ritmes in halve, kwarten achtste-noten in 2/4 of 4/4 maat. Beweging kwarten achtste-noten in 6/8 maat. Ritme met kwartnoot-punt. Halve noot-punt. Drieklank van Fis, vast aangeslagen en gebroken. Ritme met overbinding. 3/4 maat. Zwarte-toetsen-liedjes in tertsomvang (vanuit grondtoon fis) rechts met kwintbegeleiding links. Liedjes in tertsomvang in C. Linkerhand speelt begeleiding kwint (I) en sext (V). Idem, een liedje in kwart-omvang. Drieklank en cadens kwint (I) sext (V) in C. Idem, maar nu in D. Drieklank en cadens in D. 3/4 maat. Liedjes in D. Omvang a t/m d. Ritme met kwart-punt-achtste. Liedjes in E. Vijf-vingeromvang van e t/m b en vier-vingeromvang van b t/m e. Ritme met opmaat. Drieklank en cadens in E. Liedjes in vijf-vingeromvang, drieklank en cadens in F. Vijf-vingerliedjes in G. Vijf-vingerliedje, drieklank en cadens in G. Vijf-vingerliedjes in A. Vijf-vingerliedjes, drieklank en cadens in A. Vijf-vingerliedjes, drieklank en cadens in B. Ritme met achtste-punt-zestiende. Vijf-vingerliedjes, drieklank en cadens in d, vijf-vingerliedje in e. Drieklank en cadens in e. Vijf-vingerliedjes, drieklank en cadens in g. Oefeningetjes voor links en rechts: onderzetten van de duim onder de tweede en derde vinger, en weer terug over de duim. Liedjes met onderdoor- en overzetten vingers in C. Linkerhandbegeleiding sext voor trap IV. Cadens I IV I V I in C, ook akkoorden, I in grondligging, IV in kwart-sextligging en V in sextligging. Liedjes in D met overzetten over de duim. Liedjes in C en D met terts-spreiding tussen vinger 1 en 2 (sextomvang). Kwintspreiding vinger 1 en 4. Cadens (ook akkoorden) in E en F.


Vergelijking Beginnersmethoden John Thompson: Meest eenvoudige leergang

John Thompson: Meest eenvoudige leergang Bevindingen van de werkgroep Positief: John Thompson’s “Meest eenvoudige leergang” is een goede werkbare methode, die ook door leerlingen leuk wordt gevonden. De opbouw is evenwichtig, de toelichtingen zijn over het algemeen duidelijk. Het muzikaal aanbod is aantrekkelijk en gevarieerd. Kritiekpunten: Bij de uitgangspositie van beide duimen op centrale c kan het probleem ontstaan dat de leerling teveel de associatie gaat leggen tussen duim=c. Vanaf het 2e deel worden nieuwe posities geïntroduceerd. De technische toelichting is soms oppervlakkig of onvolledig, bijvoorbeeld de uitleg over pedaalgebruik. Met de behandeling, benoeming en toepassing van fraserings- en articulatieboog zijn we het niet altijd eens. Nieuw aangeboden technieken komen niet altijd even duidelijk terug in de stukjes die er bij worden gegeven. Voorbeelden hiervan in boek 5: de uitleg van pedaal met pedaalteken en de behandeling van pols- en onderarmstaccato. De ritmische opbouw in de methode verloopt rustig; de syncopen in de stukjes in het eerste deel (kwart-halve-kwart) springen er dan ook uit en kunnen door sommige leerlingen als moeilijk ervaren worden. Op blz. 20 deel 4 wordt de term sostenuto gebruikt daar waar wij tenuto bedoelen. De belangrijkste informatie wordt gegeven in de eerste 4 delen; de volgende delen werken meer in de breedte verder, waardoor het gevoel van “ meer van hetzelfde” kan ontstaan. Datum beoordeling: 2-11-2002 Corien van den Berg Mariëtte Bos Elly Max-Hagen Anne-Kristien 't Hart - Romeijn Otto Ede Pool

Algemene Gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publikatie, uitgever Meest Eenvoudige Pianoleergang, delen 1-8, John Thompson, 1956, Chappel & Co., Holland, B.V., Naarden 2. Presentatie Lay-out: prettig leesbaar, overzichtelijk, leuk opgesteld. Plaatjes in de hogere delen wat ouderwets. De delen zijn recentelijk “verjongd”, waarbij de plaatjes, sommige titels en de indeling hier en daar zijn aangepast. Nadeel is het glanzende papier, waardoor het maken van aantekeningen met potlood een stuk lastiger wordt. Noten zijn groot, vanaf deel 6 iets kleiner gedrukt. Delen 1 tot en met 5 zijn in het Nederlands en in het Engels verkrijgbaar, de delen 6 t/m 8 alleen in het Engels. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Geen.



4. Doelgroep Voor de beginner vanaf 6 jaar. Hogere delen (vanaf deel 3-4) geschikt voor alle leeftijden. Individueel onderwijs. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. Start direct met noten lezen. 6. Eindniveau Moeilijkere etudes uit Burgmüller opus 100 en eenvoudige sonatines van Köhler en Clementi. 7. Progressie Rustig en evenwichtig. Geschikt voor leerlingen die iets meer tijd en uitleg nodig hebben. 8. Speelmateriaal Toegankelijk en gevarieerd maar traditioneel. In het 1e deel voornamelijk oefeningen en liedjes, in de volgende delen volksmelodieën, negro spirituals, cowboy songs, zigeuner muziek en Slavische muziek. Daarnaast ook bewerkingen van klassiek repertoire en aanbod van stijlvormen als gavotte, menuet, sonatine, nocturne, serenade, wals en mars. Verder boogie-woogie, ragtime, jazz, cake-walk en tango. Veel vingeroefeningen. 9. Mogelijkheid tot samenspel Sommige liedjes zijn voorzien van een begeleiding voor de leerkracht (deel 1 en 2). Incidenteel wordt een 4-mains aangeboden. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Aandacht voor de lichte muziek beperkt zich tot het introduceren van uitgeschreven muziekvoorbeelden zoals besproken onder 8. Uitleg over akkoorden wordt alleen gegeven in klassiek verband: grondligging met omkeringen. 11. Toelichtingen Veel toelichtingen bij de stukjes, uitleg en soms een foto bij de introductie van nieuwe onderwerpen.

Inhoudelijke beschrijving Deel 1 Blz. 4 t/m 7:

Introductie muzikale alfabet en toetsenbord, notenbalk, hele noot, g- en fsleutel, maat(streep), 4/4, 3/4 en 2/4 maat, cijfers vingerzetting. Blz. 8 t/m 11: Halve en kwartnoot. Nieuwe noten: c1 (lezen en spelen). Blz. 12: Werkblad noten. Blz.13/14: Nieuwe noten: b en d1. Blz.15: Werkblad. Blz.16 t/m 21: Nieuwe noten: a en e1. Halve-noot-punt. Syncope. Blz. 22: Werkblad. Blz. 23 t/m 25:Nieuwe noten: g. Eenvoudig samenspelen handen. Blz. 26/27: Hele, halve en kwart rust. Blz. 28 t/m 30:Nieuwe noten: f1.



Blz. 31: Overbinding. Blz. 32 t/m 35:Nieuwe noten: g1. Blz. 36 t/m 38:Nieuwe noten: f. Blz. 39/40: Werkblad en getuigschrift. Deel 2 Blz. 4: Blz. 5:

Herhaling deel 1. Achtste noot. Blz. 6: Opmaat. Blz. 7: Onafhankelijk spel van de handen. Dubbelgreep (terts). Blz. 8: Nieuwe noten: d1 in f-sleutel, b in g-sleutel. Blz. 10: Werkblad (ritme). Blz. 11: Kruis. Blz. 12: Mol. Blz. 13: F-majeur met vast voorteken. Blz. 14/15: G-majeur met vast voorteken. Positieverandering in rechterhand. Blz. 16 t/m 20: Nieuwe noten: a1, b1 en c2 met werkblad. Blz. 21/22: Nieuwe noten: c, d en e met werkblad. Blz. 23: Kwintspel (bourdonbegeleiding). Blz. 24: Herstellingsteken. Blz. 25: Positieverandering in linkerhand. Blz. 26 Gebroken drieklank majeur en mineur. Linkerhand over de rechterhand zetten. Blz. 27/28/29: Nieuwe noten: d2, e2, f2 en g2. met werkblad. Blz. 30/31: Eenvoudige 2- en 3-toons akkoordgrepen I-V7-I in C, F en G verdeeld over de handen. Blz. 32/33: Melodie in de linkerhand. Fermate. Blz. 34 t/m 36:Eenvoudige 3-toons akkoordgrepen in één hand binnen de kwintomvang in C, F en G. Blz. 37: Octaafspel verdeeld over de handen. Sleutel wisselen binnen een stuk. Blz. 38: Vingeroefening (spreiden) in sextomvang. Blz. 39: Accentteken. Overzetten 2e vinger over de duim en terug (links). Blz. 40/41: Verenging hand. Blz. 42 t/m 45: Quatre-mains (begeleiding docent) met positiewisselingen. Blz. 47: Getuigschrift Deel 3 Blz. 4: Voor-/ nazin. Fraseringsboog. Blz. 5: Driedelige zinsbouw. Nieuwe noten: G, A en B. Blz. 6: Vierdelige zinsbouw. mf, mp, f en p. Blz. 7: Polsstaccato. Allegro en allegretto. Blz. 8/9: Werkblad nieuwe noten (blz.5) en stukje met staccato. Blz. 10: Verplaatsen van de handen. Herhalingsteken eentje/tweetje. Blz. 11: (De)crescendo-teken. Andantino. Uitleg begrip legato. Blz. 12 t/m 15:Articulatie(boogje) neer-op. Rit., allegro moderato, crescendo. Blz. 16/17: Halve en hele toonsafstanden. Blz. 18: Articulatieboogje over 3 noten. Boogie Woogie in f-sleutel. Moderato. Blz. 19: Kruisen van de handen. Animato. Blz. 20: Bouw van de majeurtoonladder. Majeurladders t/m 3 kruisen en mollen. Blz. 21/22: C voor 4/4maat. Toonladders G en F over 2 handen. Blz. 23: Uitleg syncope. Blz. 24/25: Begeleiding met sextgreep. Octaaf in linkerhand. Octaveringsteken. pp. Blz. 26/27: Quatre-mains (begeleiding docent) met syncope door overbinding in achtste noten. Blz. 28 t/m 31:Uitleg en spel akkoorden met omkeringen. Nieuwe noot: e1 in f-sleutel.



Blz. 32/33: Stukjes met V7 akkoorden in drie-toons omkering in C en G. Blz. 34: Begrip dissonant. Blz. 35 t/m 37:Stukjes met V7 akkoorden in drie-toons omkering in D, Bes en G. Achtste rust. Tenutoteken. Pedaalgebruik met summiere instructie. Nieuwe noot: a2. Blz. 38: ff. Blz. 39: Gebonden octaafsprong in de rechterhand. Blz. 40: Stukje in A met in de linkerhand dalende akkoordopeenvolging. Blz. 41: 6/8maat. Kwartnoot+punt in 6/8maat. Vivace. Blz. 42: Stukje in Es. Blz. 43: Stukje in 6/8 maat. (Is de fis in maat 10 bedoeld of is het herstellingsteken vergeten?) Blz. 44: Overzicht behandelde toonladders met officiële vingerzetting en cadens. Blz. 45: Woordenlijst begrippen. Blz. 47: Getuigschrift Deel 4 Blz. 5: Poco. Blz. 6/7: Dim. Blz. 8/9: Uitleg hulplijntjes in f-sleutel, werkblad en stukje. Blz. 10/11: Kwartnoot+punt in 3/4maat en 4/4maat. Blz. 12/13: Uitleg hulplijntjes in g-sleutel, werkblad en stukje. Blz. 14/15: Vingerwisselen op dezelfde toets. Blz. 16/17: Werkblad en stukje in E. Del Segno al Fine. Blz. 18/19: Da Capo al Fine. Blz. 20: Uitleg sostenuto. Blz. 21 t/m 23:Werkblad en etude in As. Pedaalgebruik met teken ped.-sterretje. Andantino. Tweestemmig spel in één hand. Nieuwe noot: bes2 en Es. Blz. 24/25: Repeterende noten met vingerwisselen. Blz. 26 t/m 29:Speelstukjes. Nieuwe noot: F. Blz. 30/31: Werkblad en stukje in B. Vivace. Blz. 32 Nocturne. Blz. 33: sff. Blz. 34/35: Werkblad en stukje in Des. Blz. 36/37: Speelstukje. Blz. 38/39: Werkblad en stukje in Ges. Nieuwe noot: Des. Blz. 40 t/m 44:Speelstukken. Blz. 45: Woordenlijst begrippen. Blz. 46: Overzicht toonladders met officiële vingerzetting en cadens. Blz. 47: Getuigschrift. Deel 5 Blz. 5: Zestiende noten. Scherzando. Blz. 6: Steunvinger. Blz. 7: Nieuwe noten: d3 en e3, A-contra, B-contra en C. Blz. 8/9: Speelstukje. Blz. 10/11: Korte voorslag. Blz. 12: Pols- en onderarmstaccato. Blz. 13 t/m 15: Uitleg en stukjes pedaal en het pedaalteken met “haken”. fz en sfz. Blz. 16: Akkoordspel met pedaal met verschillende tekens. Andante sostenuto. Blz. 17: Fraseringsboogjes volgens Thompson, naar ons idee de Seufzer. Blz. 18/19: Weense wals. Blz. 20/21: Nieuwe noot: f3.



Blz. 22/23:

Zestiende noten in 4/4maat, 2/4maat en 6/8maat. Twee achtste noten over twee balken verbonden. Blz. 24 t/m 26:Speelstukken. Blz. 27/28: Onderdoorzetten van de duim en overzetten van de tweede vinger. Blz. 29: Duim onder de derde vinger zetten. Blz. 30/31: Derde vinger over de duim zetten. Blz. 32 t/m 35:Speelstukken. Gavotte. Blz. 36: Stukje getransponeerd herhaald. Blz. 37: Dubbelmol. Blz. 38/39: Allegro con brio. Alla breve. Blz. 40/41: Dolce. Blz. 42: Tango. Blz. 43: Onderarmaanslag. Vierklank in één hand. Blz. 44/45/46: Grazioso. Blz. 47: Getuigschrift. Deel 6 Blz. 4/5: Uitleg Alla breve. Blz. 6 t/m 9: Speelstukken. Blz. 10 t/m 15: Triolen, uitleg, oefeningen en stukken. Simile. Allargando. Blz. 16/17: Albertijnse bas. Blz. 18/19: Arpeggio. Rall. Cadenza. Blz. 21 t/m 25: Achtste+punt-zestiende . ^ accentteken. Blz. 26/27: Melodie in tussenstem. Blz. 28/29: Oefening voor trillerspel. Blz. 30 t/m 41: Speelstukken. ppp. Tempo I. Blz. 42/43: Dubbelslag en akkoord als korte voorslag. Maestoso. Presto. Blz. 45/46: Speelstuk. Blz. 47: Uitleg mineur (parallel en harmonisch). Blz. 48: Getuigschrift. Deel 7 en 8: Speelstukken in allerlei stijl, arrangementen en origineel repertoire. Op het gebied van lezen, ritme en theorie geen opvallend grote ontwikkelingen meer. De aandacht richt zich nu vooral op voordracht en stijlkennis.


Vergelijking Beginnersmethoden John Thompson's Adult Preparatory Piano Book

John Thompson’s Adult Preparatory Piano Book Bevindingen van de werkgroep Methode met traditionele benadering, bestaande uit drie delen. Bij de bespreking beperken we ons tot het eerste deel. De reden daarvoor is dat we onze bevindingen uitsluitend willen baseren op ervaring. Wel geven we de inhoudelijke beschrijving van book two en three. Book one heeft een “Introductory section” en een “Main section”. De Introductory section kan gezien worden als een inleiding; hier worden noten en ritme geïntroduceerd. Dit gaat aan de hand van eenstemmige melodieën verdeeld over twee handen, met leuke begeleidingen voor de leerkracht. In de Main Section wordt meteen met twee handen tegelijk gespeeld. Positief: Dit boek is, ondanks het hoge tempo, een bruikbare methode die zeer wordt gewaardeerd door leerlingen. Het speelmateriaal is muzikaal en afwisselend en ligt goed in het gehoor. De methode, vooral book two en three, biedt nogal wat repertoire voor pubers. Veel harmonische diversiteit (keuze toonsoorten en modulaties). De eenstemmige melodieën in de Introductory Section nodigen uit tot vloeiend en muzikaal spel. De technische oefeningen uit de Main Section werken goed. De vele aanvullende informatie wordt door leerlingen erg op prijs gesteld. Door de wat traditionele insteek kan deze methode een goede tegenhanger zijn van een methode als Alfred die meer akkoord/greep gericht is. Kritiekpunten: De zogenaamde “teachers page” in de Introductory Section kan in een boek, bestemd voor volwassenen, wat bevoogdend overkomen. In het begin overbodige vingerzettingscijfers. De progressie vertoont grillige sprongen waardoor aanvullend materiaal nodig is. Zo is “In the swing” op blz. 26/27 een lastige opgave wat betreft notenmateriaal, articulatie en techniek. Bij de technische behandeling van de verschillende soorten staccato zijn de muziekvoorbeelden bijzonder ongelukkig gekozen. De toelichtende foto’s kloppen bovendien niet. We vragen ons bovendien af of dergelijk gevorderde technische oefeningen in dit beginnerstadium moeten worden aangeboden. Opvallend is dat er regelmatig technische adviezen worden gegeven die verder gaan dan alleen methodische en die voor ons discutabel zijn (zo is in book one blz. 40 sprake van “raise and drop the fingers with military precision” bij het onderwerp vingerlegato. Hij adapteert hier een Hanon-oefening voor een ander doeleind). De behandeling, benoeming en toepassing van fraserings- en articulatieboog is onduidelijk. We zijn het er ook niet altijd mee eens. Pedaalspel wordt in book one niet behandeld. Dit kan een gemis zijn gezien het niveau van de stukken aan het einde van het boek. De term sostenuto wordt gebruikt daar waar wij tenuto bedoelen. Datum beoordeling: november 2005 Corien van den Berg Mariette Bos Anne-Kristien ’t Hart-Romeijn Elly Max-Hagen



Algemene gegevens 1. Auteur, titel, jaar van publicatie, uitgever Adult Preparatory Piano Book, John Thompson, 1943, Chappel&Co., LTD London. 2. Presentatie Engelstalig boek, zwart /wit gedrukt. Notenbeeld is iets vergroot. De bladzijdes, zeker die van de Introductory Section staan wel eens wat vol. De meeste uitleg over theorie, techniek en andere informatie staat in kaders. Technische aanwijzingen soms voorzien van plaatjes toetsenbord en/of foto’s. Boven elk hoofdstuk staat een duidelijke vermelding van het onderwerp. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Thompson verwijst in deze methode regelmatig naar andere boeken van zijn hand. Die zijn goed te gebruiken als aanvullend materiaal voor techniek, solfège, samenspel, repertoire en stijlkennis. 4. Doelgroep Volwassenen, individueel onderwijs. 5. Instapniveau Zonder voorkennis. In de Introductory Section groot aanbod van noten en ritme tegelijk, in eenstemmige melodieën verdeeld over twee handen. De Main section begint dan meteen met tweehandig pianospel. 6. Progressie Redelijk snel, af en toe grillig, maar overzichtelijk. De brede aanpak waarbij vele aspecten van het pianospel meegroeien, daagt de leerling steeds uit (alleen het werken met akkoorden is beduidend minder dan we bij moderne methodes zien). Het toonladderspel in de officiële vingerzetting wordt in Book one niet voorbereid (zoals het onderdoorzetten van de duim onder de 3e en/of 4e vinger). Wel veel voor de bouw van de toonladder. 7. Eindniveau Book one: eenvoudige etudes van Burgmüller opus 100. (Book three:Heller opus 125). 8. Speelmateriaal Traditioneel, goed in het gehoor liggend en muzikaal aanbod. Veel verschillende toonsoorten en harmonische wendingen, ritmische diversiteit en allerlei stijlen. Sommige stukken zijn afkomstig uit andere boeken van Thompson (bijv. “Elementaire piano etudes”, “Moderne piano cursus 1”) . Stukken van de hand van de auteur, bewerkingen van al dan niet beroemde klassieke werken en volksliederen, technische oefeningen (waaronder een aantal Hanon-studies) en etudes. 9. Samenspeelmogelijkheden In de Introductory Section zijn alle melodieën voorzien van begeleidingen. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie of compositie Geen 11. Toelichtingen



Meestal zijn de toelichtingen en uitleg beknopt. Wel gaat de auteur uitgebreid in op een aantal onderdelen van de techniek (met foto’s) en geeft hij de leerling studietips en aanwijzingen over voordracht. Soms ontbreekt ineens uitleg bij de introductie van nieuwe leerstof zoals bijv. blz. 43: D.C. al Fine. In de Introductory Section staat op de linkerpagina (waar ook de piano begeleidingen staan) informatie “for the teacher only”.

Inhoudelijke beschrijving Book one (preparatory) Introductory section (t/m blz. 17 is de linkerpagina voor de docent bedoeld). Blz. 3: Voorwoord. Blz. 4: Oriëntatie toetsenbord met de namen van de witte toetsen. Blz. 5: Maat(streep), g- en f-sleutel, kwart-, halve en hele noot, 2/4maat, 3/4maat en 4/4maat. Blz. 6/7: Lees- en klapoefeningen, quatre-mains-stukjes (begeleiding docent), nieuwe noten: a, b, c1, d1 en e1. Blz. 8/9: Quatre-mains-stukjes (begeleiding docent). Nieuwe noten: f, g, f1 en g1, halve noot + punt, kwart-, halve en hele rust. De docent krijgt aanwijzingen over accent, ritme en tempo. Blz. 10/11: Quatre-mains-stukjes (begeleiding docent), herhalingsteken, linkerhand kruist over de rechterhand, achtste noot, kruisteken, lees- en klapoefening. De docent moet de toetsennamen cis, dis, fis, gis en ais aanleren. Blz. 12/13: Quatre-mains-stukjes (begeleiding docent), kruis als vast voorteken, overbinden, opmaat. De handen spelen een paar maten samen. Nieuwe noten: a1 en b1, d1 in f-sleutel. Blz. 14/15: Vinger- en leesoefening waarin positieverandering rechts (een octaaf hoger), beide handen spelen tegelijk, quatre-mains-stukjes (begeleiding docent), mol als vast voorteken, herstellingsteken. Nieuwe noten: c, d, e, c2, d2, e2, f2 en g2. De docent moet letten op handen vingerhouding en de toetsennamen des, es, ges, as en bes aanleren. Blz. 16/17: Vingeroefening, quatre-mains-stukje (begeleiding docent), de linkerhand speelt ook in de g-sleutel, mp, f, (de)crescendo-teken. Blz. 18: Lees- en klapoefeningen, maatstrepen invullen. Blz. 19: Overzicht aangeleerde leerstof tot nu toe. Blz. 20: Studietips voor de leerling: hoe te oefenen, belang van nauwgezetheid, herhaling, vingeroefeningen en doorgaan met oplezen en klappen. Blz. 21: Frasering(boog), aandacht voor de muzikale bouwstenen, met beide handen tegelijk spelen, vingeroefening. Blz. 22/23: Speelstuk met vooroefening, moderato, legato, mf, p, pp en ritardando, tweeklank. Blz. 24/25: Hele en halve toonsafstanden, invuloefening en speelstukje, rechterhand gpositie en linkerhand b-positie. Nieuwe noot: b in g-sleutel. Blz. 26/27: Speelstuk met vooroefening, spreiding naar sext, septime en octaaf, vierstemmigheid in de laatste twee maten, tweede vinger stapt over de duim, andantino, poco, a tempo en dim.. Nieuwe noten: e1 en f1 in f-sleutel. Blz. 28/29: Articulatie zwaar-licht/neer-op (hier genoemd “phrasing”), articulatieboogje, foto’s en Hanon-oefening. Nieuwe noten: B, a in g-sleutel. Blz. 30/31: Speelstuk met melodie in linkerhand, Hanon-oefening gebruikt voor de “phrasing” over 4 noten. Blz. 32: Speelstuk, accent, staccato. De handen articuleren samen maar ook onafhankelijk van elkaar (maat 5 en 11).



Blz. 33 t/m 35:Uitleg bouw majeurladder. Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord (in C en G), oefeningen en speelstukjes, allegro, andante, eentje/tweetje herhaling, spelen in twee f-sleutels. Blz. 36/37: Uitleg opbouw akkoord, C, G en F, omkeringen, vast en gebroken (“arpeggio”), octava-teken, nieuwe noot: c3. Blz. 38: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in F. Speelstuk, melodie (rechts en daarna links) met akkoordbegeleiding, allegretto. Blz. 39: Speelstuk in a. Nieuwe noot: A. Blz. 40/41: Hanon-oefening voor “finger legato”. Sleutelwisseling. Nieuwe noten: C, D E, F en G. Blz. 42/43: Oefening gebroken akkoorden en omkeringen, triool. Nieuwe noot: g1 in fsleutel. Speelstuk, sfz, tenuto-teken, eerste en tweede thema, D.C al Fine, Nieuwe noten: a2 en b2, g in g-sleutel. Blz. 44: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord met speelstukje in D. Blz. 45: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in A en speelstukje. Kwartnoot-punt-achtste. Blz. 46: Etude voor legatospel (“smooth finger legato”) met veel positiewisselingen. Blz. 47: Speelstuk in a, ff. Blz. 48/49: Etude in F voor toonladder (verdeeld over twee handen). Speelstuk in F. Blz. 50/51: Uitleg (met foto’s) en oefenen van polsstaccato. Hanon-oefening. Blz. 52/53: Oefening en speelstuk voor polsstaccato. Achtste rust. Blz. 54/55: Uitleg 6/8maat met speelstukjes in D en F, espressivo. Blz. 56/57: Etude en speelstuk voor dubbelgrepen en staccato. Blz. 58: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in Bes met speelstuk. Nocturne. Blz. 59: Opdracht om de oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in Es te spelen. Etude in Es, fermate. Blz. 60: Etude in a, bourdon-begeleiding, rechterhand kruist over de linker. Blz. 61: “Stille nacht”. Blz. 62: Etude in a voor de linkerhand genoteerd op twee balken. Sostenuto, korte voorslag. Nieuwe noten; B-contra en A-contra. Blz. 63: Speelstuk in F, syncope (met uitleg). Blz. 64: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in E met speelstuk. Blz. 65: Etude voor legatospel van de ene naar de andere hand. Molto. Nieuwe noot: f3. Blz. 66: Speelstuk in D, Albertijnse bas, V7-akkoord in omkering in drie-toons greep . Blz. 67: Uitleg onderarm-staccato met foto en oefenstuk. Nieuwe noot: a1 in f-sleutel. Blz. 68/69: Speelstuk in F, onderarm-akkoordspel. Blz. 70/71: Oefening toonladder verdeeld over twee handen in 2 tetrachorden en het akkoord in As met speelstuk . Blz. 72/73: Speelstuk (Dvorak’s “Nieuwe Wereld”), largo. Blz. 74/75: Etude in C voor toonladder (verdeeld over twee handen). Speelstuk in G. Blz. 76: Uitleg zestiende-noot met speelstuk. Groepje van twee achtste-noten verdeeld over twee balken. Blz. 77: Oefenstuk voor de triller, tr. Blz. 78: Speelstuk in C. Achtste-punt-zestiende in 6/8maat. Blz. 79: Speelstuk in C. Blz. 80: Woordenlijst. Book Two Blz. 5:

Oefening en speelstuk overzetten tweede vinger over de duim, vinger wisselen. Metronoom-aanduidingen.



Blz. 6: Blz. 7: Blz. 8: Blz. 10: Blz. 11: Blz. 12/13: Blz. 14: Blz. 15: Blz. 16: Blz. 17: Blz. 18/19:

Blz. 20/21: Blz. 21: Blz. 22/23: Blz. 24/25: Blz. 26: Blz. 27: Blz. 28: Blz. 29: Blz. 30: Blz. 31: Blz. 32/33: Blz. 34/35: Blz. 36/37: Blz. 38/39: Blz. 40/41: Blz. 42/43: Blz. 44/45: Blz. 46:

Hulplijnen. Oefening met speelstuk, duim onder de tweede vinger door zetten. Gebroken drieklank C vierledig. Summiere uitleg rechterpedaal en gebruik pedaalteken (haken) met speelstuk (“Schöne Blaue Donau”). Speelstuk in e. C voor 4/4maat, elegie. Speelstuk in D (Brahms “Wiegelied”), orgelpunt, allargando. Speelstuk in G, wijde ligging akkoord waarbij basnoot in het pedaal. Akkoordetude. Origineel Rondo van Mozart. Origineel Gavotte van Bach. “Double grace notes” (uitgeschreven pralltriller). Speelstuk in C “Country Gardens”. Uitleg van achtste-punt-zestiende. Speelstuk. Combinatie fraseringsboog en articulatieboog. Speelstuk om het staccato te oefenen. Thompson raadt aan om nu toonladders te gaan spelen met de officiële vingerzetting. Hij behandelt dit niet verder maar verwijst naar een ander boek van zijn hand. Zo adviseert hij hier ook een van zijn boeken voor gebruik en begrip van akkoorden. Etude toonladderspel in G, crescendo. Speelstuk, uitleg Gavotte, Dal Segno al Fine, wisseling voortekens binnen een stuk en binnen de maat (E majeur-e mineur-E majeur). Speelstuk in G, overlappend pedaal (haken met wisselingen aangegeven), ppp. Etude Czerny voor vloeiend gebroken akkoordspel. Speelstuk in g. Arpeggio en arpeggioteken. Speelstuk in C, vivo, langgebroken akkoord met één hand. Speelstuk in D, uitleg triool, cantabile. Speelstuk in G, negro spiritual, met verschillende syncope-notaties en uitgebreidere uitleg daarvan. Oefening voor onderdoor- en overzetten bij lang-gebroken-akkoord-spel. Duvernoy-etude tertsen en sexten staccato. Speelstuk in C (thema “Liebestraum” Liszt). Speelstuk in D, linkerhand trillerbeweging 2/1 met steunvinger 5. Speelstuk in F, vereenvoudigde wals van Chopin. Speelstuk in G, con fuoco, arrqangement “Il Trovatore” van Verdi. Speelstuk als oefening voor het kruisen van de handen, decrescendo. Speelstuk in A, vereenvoudiging “Lied ohne Worte” van Mendelssohn om begeleiding met gebroken akkoorden te oefenen. Speelstuk in a, vereenvoudiging Grieg pianoconcert, alla breve. Speelstuk in Fis, vereenvoudiging “Romance” van Schumann, dubbelkruis, semplice, simile. Speelstuk in d in zigeunerstijl, tempowisselingen, presto. Speelstuk voor de linkerhand in As “Meditation” van Thompson zelf.

Book Three: Blz. 5/6/7: Speelstuk in C in 6/8maat (stijl gondellied), animato. Blz. 8: Speelstuk in C, Hongaarse dans, lange voorslag van twee noten. Blz. 9/10/11: Uitleg harmonisch mineur op twee manieren: als alteratie van de majeurladder en als parallelle toonsoort. De ladders t/m 1 kruis en 3 mollen worden gegeven. Blz. 12/13: Speelstuk in C – a – C. Coda. Blz. 14/15: Speelstuk in a – A – a. Con moto. Blz. 16/17: Speelstuk in A “To a wild rose” van MacDowell. Blz. 18: Etude in g harmonisch en melodisch mineur. Beide handen toonladderspel in gelijke beweging. Blz. 19/20/21: Speelstuk in d “Dolores” van Waldteufel. Blz. 22/23: Speelstuk in F (Weense melodie).



Blz. 24/25:

Oefening en speelstuk in c (Zigeunerdans) om repeterende akkoorden te oefenen in een verende beweging. Blz. 26 t/m 29:Speelstuk in D, vereenvoudiging “Clair de Lune” van Debussy, oktaafspel, maatwisselingen, rubato, una corde, morendo. Blz. 30/31: Uitleg cadens (majeur en mineur) en oefenstuk. Tonica, dominant, subdominant, I – IV – V - I. Blz. 32: Uitleg dominant septime-akkoord met omkeringen. I – V7 – I. Speelstuk (Napolitaans) in C. Melodie in tertsen en sexten (rechterhand). Blz. 33: Oefening langgebroken septime-akkoord in A. Speelstuk in D (Spaanse volksmelodie). Blz. 34/35: Etude in B voor toonladderspel. Aansporing om het stukje uit het hoofd te leren en dan in andere toonsoorten (ook mineur) te spelen. Speelstuk in F “Mighty Lak’a rose” van Nevin. Blz. 36/37: Speelstuk in C, arrangement “Romeo en Julia” van Tsjaikowski. Blz. 38 t/m 40: Speelstuk in Bes (met 3 mollen als vaste voortekens), vereenvoudiging Rachmaninow’s 2e concert. Grote sprongen in de linkerhand met oktaafspel rechterhand. Blz. 41 t/m 43:Speelstuk in G, arrangement “Humoreske”van Dvorak. Leggiero, grazioso, piu lento, tweeëndertigste noten, lange voorslag van 3 noten. Blz. 44/45: Speelstuk in Bes “The Rosary” van Nevin. Cadenza. Blz. 46: Regels voor de vingerzetting van toonladders. Blz. 47: Uitleg van de drie soorten mineur.


Vergelijking Beginnersmethoden Klaus Runze: Zwei Hände – Zwölf Tasten

Klaus Runze: Zwei Hände – Zwölf Tasten Bevindingen van de werkgroep De methode is ontstaan in 1971 en gereviseerd in 1982 (in de tijd dat in het reguliere onderwijs de speel-leer-klassen in zwang kwamen). Klaus Runze is pianist en schildert daarnaast zelf ook. Hij wijst erop hoe sterk bij (vooral jonge) kinderen muziek maken en beeldend werken met elkaar verbonden zijn. De methode bestaat uit twee banden. Deze bespreking betreft alleen de eerste band van de methode aangezien hiermee de meeste ervaring is opgedaan. Positief: Runze heeft gekeken welke de belangrijke bewegingen zijn die op de piano gemaakt worden. In plastische beelden worden muzikale en technische aspecten door hem vertaald naar voorbeelden uit de belevingswereld van het kind (spelletjes, dieren enz.). De tekeningen spreken sterk tot de verbeelding van de leerlingen. De gebruikte dieren/bewegingen/beelden zijn heel stimulerend en de emotionele associatie bevordert hierbij het begrip en versterkt het geheugen. Het bewegingenarsenaal wordt goed opgebouwd van groot naar fijn. Ook de handbewegingen bij de muzikale opdrachten, los van het toetsenbord, versterken de link tussen klank en beweging. Runze besteedt veel aandacht aan het auditieve element juist ook omdat de klank verder van het lichaam af ontstaat (i.t.t. bijvoorbeeld de viool). Belangrijk is daarbij de beleving in combinatie met het tactiele gevoel op de toetsen. Pas daarna komt het notenbeeld/abstracte. Het muziekschrift wordt in Band I niet aangeleerd, maar incidenteel voorbereid door de grafische vormgeving. In het Lehrerheft vind je veel aanvulling waarom en hoe met de methode te werken, wat vooral bij de iets oudere leerling bruikbaar is omdat je dan dieper op de materie in kunt gaan. Vooral wanneer deze oudere leerlingen een stijve motoriek hebben is de methode goed in te zetten. De beide handen krijgen evenveel aandacht en het gehele toetsenbord wordt daarbij gebruikt. Er wordt ook met spiegelbeeld gewerkt. Te vroeg beginnen met kwintbegeleiding raadt Runze af vanwege gevaar voor fixatie/verstijving van de linkerhand/arm, daarom eerst melodische ontwikkeling. De ritmische ontwikkeling wordt basaal opgebouwd vanuit bewegingen en woordritmes. Eén van de opvallende dingen is dat kleine kinderen aan de piano mogen staan en zo meer bewegingsvrijheid hebben dan vast gezet op de kruk. Staande hebben ze de juiste speelhoogte en bewegen daarnaast lopend mee met de speeloefeningen. Op deze manier kunnen soepele bewegingen worden gemaakt en door de afwisseling van zitten en staan ontstaat een speelveld waarin wordt geleerd om te communiceren met klank aan de hand van allerlei muzikale opdrachten. Het biedt vrijheid om zelf te spelen met het materiaal en er is alle ruimte voor creativiteit en improvisatie. Zelf werkt Runze ’t liefst met twee kinderen tegelijk: “Je moet eigenlijk naast het kind staan en mee fantaseren”, adviseert hij. Kritiekpunten: De methode blijkt voor sommige docenten moeilijk toegankelijk en hanteerbaar te zijn. Er is een drempel te nemen: werken met deze methode vraagt creativiteit en de docent moet afstand nemen van het traditionele lesgeven. Het Lehrerheft is een prettige aanvulling maar is niet noodzakelijk. Een korte toelichting (liefst in het Nederlands) van een bevlogen docent die hiermee ervaring heeft zou het boek voor veel docenten toegankelijker maken.



Kinderen maken vaak sneller dan volwassenen op uit de tekeningen wat de opdrachten inhouden. Het notenbeeld is er bijgezet voor de ouder/docent. Soms viel het ons niet mee om uit te puzzelen wat de bedoeling van een les is. Zo kunnen we bij het balspel op blz. 54 de in de toelichting genoemde rotatie niet terugvinden in de oefening. En het beeld van de waterval op blz. 55 spreekt niet echt aan bij de techniek van de kleine articulaties. Blz. 12 had misschien beter een slak kunnen zijn i.p.v. een olifant. Sommige onderdelen zijn voor kleine (kinder)handen eigenlijk te moeilijk om goed uit te voeren. Bijv. op blz. 8 en 40 waar de greep van de hand de vijf zwarte toetsen overspant. De overgang van 3 naar 5 toetsen is misschien wat vroeg (bijv. blz. 8 – 11). De kanon op blz. 35 had ook wat later gekund. Er wordt veel stemgebruik aangewend in klanken maar weinig vanuit zingen, melodie en ritme. De kwaliteit daarvan (vaak ook door de omvang of ligging) lijkt ook meer op dat van deunen, meemompelend of zingend praten zoals dat bij kleine kinderen ook gebeurt bij het gewone spel. Er zijn Duitse teksten die je zelf zou kunnen vertalen. Een Nederlandstalige uitgave van dit boek lijkt ons zeer welkom. Het werkt heel goed om een combinatie te maken van deze methode met ander melodisch en ritmisch (lied)materiaal (bijvoorbeeld Geertje Nooitgedagt, Magda Evertse of Ina te Kolstee). Datum beoordeling: april 2008 Corien van den Berg Mariëtte Bos Anne-Kristien ‘t Hart-Romeijn Met dank aan Ina te Kolstee en Heleen Verleur.

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Zwei Hände – Zwölf Tasten, Klaus Runze, 1971, herzien in 1982, Schott 2. Presentatie Duitstalig, ook verkrijgbaar in het Engels. Formaat landscape, kleurig, kindertekeningen, kan bij eerste aanblik rommelig en druk overkomen. Kinderen kijken snel en toch gedetailleerd en weten zo de weg wel te vinden. Getekende afbeeldingen van toetsen en handen geven de oefeningen voor de kinderen weer. De begeleidende teksten zijn voor de volwassenen, de kleine-letter-teksten geven nog meer mogelijkheden om de oefeningen te doen en te variëren. In notenbeelden is voor de docent te zien wat er moet gebeuren. De lay out en de verhaallijn zijn echt voor jonge kinderen. Het lijkt ons daarom niet zo aantrekkelijk voor oudere leerlingen, hoewel veel oefeningen wel goed te gebruiken zijn als technische introductie, zelfs voor volwassenen. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Lerarenboek. 4. Doelgroep Kinderen van 4 tot 7 jaar, ook voor 8 tot 10. Vooral voor de groepsles (2 tot 4 kinderen). Runze raadt aan band I ook naast band II te gebruiken voor oudere kinderen. 5. Instapniveau Leerling zonder enige voorkennis.



6. Eindniveau Speeltechnisch vergelijkbaar met Hal Leonard deel 1, leestechnisch niveau 0. 7. Progressie Doordachte opbouw, progressie is afhankelijk van wat de docent er mee doet. De nadruk ligt op de “innerlijke beleving” van de leerstof, meer dan op snelle vooruitgang. Er worden technieken ontwikkeld, speelmanieren aangeleerd, muzikale bouwstenen aangereikt, vrijwel hoofdzakelijk in vijfvingerpositie. 8. Speelmateriaal Geen speelstukjes. Wel klanken en bewegingspatronen die uitnodigen tot improviseren. Woordritmes (Duitstalig). 9. Mogelijkheid tot samenspel Improviserend. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Ruimschoots uitnodigend tot improvisatie. 11. Toelichtingen Bij elke les aanwijzingen voor de docent en apart in het Lehrerheft.

Inhoudelijke beschrijving Primaire speelvormen I Grove motoriek op de drie zwarte toetsen met twee handen tegelijk, verkenning toetsenbord Blz. 4: Zebra, grove motoriek, clusters op de drie zwarte toetsen met twee handen tegelijk, verkenning toetsenbord Blz. 5: De waggelende eend, op de twee en de drie zwarte toetsen met de vlakke hand afwisselend links rechts Blz. 6: De ezel, vingers 2, 3 en 4 spelen op en neer op de drie zwarte toetsen Blz. 7: Spiegelbeeld, vingers 2, 3 en 4 spelen op en neer op de drie zwarte toetsen beide handen tegelijk in spiegelbeeld Blz. 8 en 9: Rijden op de zebra, de zebra met eén hand met alle vijf vingers op zwarte toetsen en daarna gespiegeld met de andere hand Blz. 10 en 11: De zebra speelt nu op andere zwarte toetsen, de hele hand schuift steeds een toets op Blz. 12: De glijbaan, de tweede vinger glijdt als een slak van wit naar zwart naar wit naar zwart enz. verkennen van de zwarte en witte toetsen door een chromatische tocht van de tweede vinger Blz. 13: De autoracebaan, de handen maken glissando’s heen en terug, grote ronde bewegingen van de hand, pols en arm Blz. 14: De klok, oktaven zoeken op zwarte toetsen met de wijsvingers afwisselend Blz. 15: Combinatie van opdrachten blz. 12 en 14 (de glijbaan en de klok) Blz. 16, 17 en 18: De koekoek, de roepterts op zwarte toetsen met de tweede vinger van beide handen, daarna door eén hand vinger 1 en 2, vervolgens in oktaven, in spiegelbeeld, vervolgens in posities steeds opgeschoven en zodoende ook op witte toetsen (zoals in de glijbaan) Blz. 19: Verstoppertje, vraag- en antwoordspelletjes met zelf gekozen namen op de koekoekterts Blz. 20: De tijger, het over de toetsen sluipen met beide handen van hoog naar laag (handen dwars op het klavier) en vervolgens grijpend



Blz. 21: De klimaap, grijpen in de toetsen en onmiddellijke ontspanning er op volgend Blz. 22 en 23: De papegaai, de Dorische toonladder op d, elke toets wordt twee (of meer) keer na elkaar gespeeld door vingerwisseling, de handen apart daarna samen in spiegelbeeld. Eerste toetsennamen. Blz. 24 en 25: De egel, chromatische loopjes met de vingers 1 en 2, 1 en 3 of 1 en 4 en gecombineerd, de hand wordt bol gemaakt Blz. 26 en 27: De kameel maakt met de handen afwisselend “tussen de twee bulten” een chromatisch loopje van vier tonen met overzetten van vinger 3 over 1 Kwintomvang I De eerste liedjes in vijftoonomvang Blz. 28 en 29: Het berglied, in Fis-positie de berg op en af spelen (andere hand beweegt mee in de lucht) Blz.30 en 31: De pauk, lied met kwintgreep op zwarte toetsen (waarbij grafische voorstelling van melodie en ritme), chromatisch opgeschoven (glijbaan) Blz. 32 en 33: Het berglied naar andere posities op het gehoor getransponeerd Blz. 34: Het berglied met kwintbegeleiding door de andere hand, staccatospel Blz. 35: Fragmenten uit het berglied in kanon Blz. 36: Het muzikale huis, het akkoord opgebouwd als kelder-huis-dak spelen in alle posities Blz. 37: De koekoeksterts in het akkoord. Vraag en antwoord. Blz. 38: Het berglied met beide handen parallel op zwarte toetsen, ook in gepuncteerd ritme en in 7/8 maat (“struikelende beweging”) Blz. 39: Het berglied in mineur lang-kort gespeeld in 3/4 maat, het muzikale huis (blz. 36) in mineur en staccato gespeeld Primaire speelvormen II Blz. 40: De krokodil loopt: de platte vingers maken een grijpbeweging tussen de zwarte toetsen Blz. 41: De schildpad: de duim (de kop van het dier) beweegt onder de vingers 2, 3 en 4 door die op de zwarte toetsen staan (het schild), oefening voor het polsgewricht: neer bij de duim en op bij het onderdoorzetten Blz. 42/43: De schaar: oefeningen voor het spreiden en verengen van de hand, de tertsenschaar met vinger 2 en 3 (of 3-4, of 4-5) sluit met een secunde, zo ook de kwarten- en kwintenschaar met andere vingers Blz. 44/45: Dringen in de bus: opschuifoefening voor de vingers 1-2-3, dan 1-2-3-4 en dan 12-3-4-5 op de witte toetsen (verengen van de hand) Kwintomvang II Spiegeling in de vijfvingeromvang Blz. 46: De koekoek (blz. 37), de handen spelen het gebroken akkoord in tegenbeweging op de zwarte toetsen, ook het berglied (blz. 28) wordt in tegenbeweging gespeeld Blz. 47: De wip: de vingers 1 en 5 maken een kantelende beweging (wip) via de vingers 2, 3 of 4, rotatieoefening, ook met kwintbegeleiding in de andere hand Blz. 48: De sprong: de vingers maken repeterende bewegingen (2, 3 en 4x) op elke toets van een dalend toonladdertje, de andere hand begeleidt in tegenbeweging met lange noten Blz. 49: De schommel: twee vingers naast elkaar schommelen, oefening voor de articulatie van twee noten onder een boogje Primaire speelvormen III Toverhanden aan de piano, elasticiteit van de handen



Blz. 50/51: De vliegende spin: oefening voor soepel terugveren van de pols na een vrije val van de hand op willekeurige toetsen De kangoeroe: trefoefening (over oktaven) voor een hand met een vinger (2, 3 of 4), de andere hand begeleidt met liggenblijvende drieklank De tovenaar doet hetzelfde maar dan met terts-, kwint- of akkoordgrepen en het spelen van oktaafsprongen met vingers 1, 2 en 5 Blz. 52: De locomotief: de handen rusten op de toetsen (eerst op de pianoklep), de onderarmen worden naar voren gebracht (als de stang van een locomotief) en weer terug, de hand en pols rollen mee Blz. 53: De kever en de kreeft: chromatische loopjes gespeeld met vingers 2-3 en 3-4, de langere vinger over de korte als het krabbelen van een kever, de korte vinger onder de langere als het achteruit lopen van de kreeft Blz. 54: Het balspel: losheid van het polsgewricht Toevallige muziek: de arm wordt door de docent gepakt en over de toetsen bewogen (geschud), als een bal veert hij op en neer Het Lehrerheft spreekt over rotatie (???) Stuiteren: de duim valt op een willekeurige toets, de andere vingers “stuiteren” licht als een balletje na: 1-3-2, 1-4-3-2 en 1-5-4-3-2 In de lift: secundes op witte toetsen gespeeld door vingers 3–2, waarbij de 3 valt, de pols helemaal doorveert en de 2 zich dan onmiddellijk afzet terug naar boven (articulatie in grove beweging) Blz. 55: de waterval: een serie neer-op-articulaties van de lift (nu in kleine beweginkjes) geschakeld tot een toonladder (waterval) Ook met beide handen tegelijk en zelfs als tertsen in eén hand Kwintomvang III De vijftoonomvang heeft nog menige verrassing Blz. 56: De steile trap: Binnen de e-kwintgreep en f-kwintgreep gaan de drie middelste vingers schuiven (lydisch omhoog en phrygisch omlaag); de hele en halve toonafstanden worden onderscheiden Vervolgens experimenteren in andere posities Blz. 57: Fietsen: het afwisselen van beide handen binnen vijftoonomvang (overnemen van een loopje door de andere hand) Het berglied wordt over twee handen verdeeld met vier vingers, de duim doet niet mee Majeur op, mineur neer, het loopje steeds een toets opgeschoven (de fietsketting), ook lydisch-phrygisch zoals bij de steile trap, of als cluster (vingerkluwen) Blz. 58: De krabbelvoet: spelen met een steunvinger, de vinger ernaast speelt met krabbende beweging spielanleitung 3?????? Blz. 59: Het berglied voor twee: de ene hand eindigt op de dominant, de andere pakt het over, en omgekeerd weer terug naar de tonica De laatste toon van ieder loopje wordt steeds gerepeteerd door vingerwisseling Blz. 60: De wandelende brugpijler: beide handen staan in vijftoonpositie in elkaars spiegelbeeld, de rechterhand in Fis-majeur en de linker in dis-mineur; de pink is steunvinger (brugpijler), de 2e en 3e vingers spelen hun toets steeds twee maal gerepeteerd; daarna doet ook de 4e vinger dat, de enige vinger op de witte toets Blz. 61: De wijde wereld in: het berglied (met een iets ander slot) wordt door de rechterhand gespeeld in Fis-majeur en door de linker in dis-mineur, een koekoeksgreep (kleine terts) lager, duidelijk als parallel Het paukenslot Het boek sluit af met “paukenslagen” kwart, kwint en oktaaf



Korte beschrijving van geïntroduceerde technieken, bouwstenen en speelmanieren in Band I: Handen zoeken groepjes zwarte toetsen(blz.4-5) Vingers 2-3-4 op zwarte toetsen (blz.6) Spiegelbeeld (blz.7) Pentatonisch op zwarte toetsen met vingers 1-2-3-4-5 (blz.8-9-10-11) Chromatiek (blz.12) Glissando (blz.13) Oktaaf verkenningen (blz.14-15) Kleine terts (blz.16-17-18-19) Echo (blz.19) Zijwaarts “lopen” van de vingers (blz.20) Grijpen-ontspannen (blz.21) Vingerwisselen (3)-2-1 (blz.22-23) Toetsennamen c, d en e Staccato (blz. 22) Overzetten vingers en onderdoorzetten duim (blz.24-25-26) Het overnemen van een melodische lijn van de ene hand door de andere (blz.27) Kort laddertje (vijfvingeromvang) in majeur (blz.28-29) Kwint (blz.30-31) Transponeren (blz.32-33) Kwintbegeleiding links bij rechterhand (blz.34) Canon (blz.35) Drieklank (blz.36) Vraag en antwoord (blz.37) Gelijke beweging R-L kort laddertje (blz.38) Kort laddertje in mineur (blz.39) Grijpbewegingen vingers 2-3-4 (blz.40) Polsbeweging op-neer met onderdoorzetten duim (blz.41) Spreiden en sluiten vingers (blz.42-43) Intervallen terts, kwart, kwint en sext (blz.43) Opschuifoefeningen (blz.44-45) Tegenbeweging (blz. 46) Rotatie (blz.47) Repeterende vingers (blz.48) Articulatie (2 noten onder een boog) in vijfvingerpositie (blz.49) Val van de arm en verende polsbeweging (blz.50) Oktaafsprongen (blz. 50-51) Rollende hand/polsbeweging (blz.52) Onderdoor- en overzetten vingers 2-3 en 3-4 (blz.53) Losheid van de verende pols bij de vallende beweging (blz.54) Articulatie neer-op met opschuivende vingers 2-3 (blz.55) Hele en halve toonafstanden binnen kwint (blz.56) Overpakken van de handen (blz.57) Steunvinger (blz.58) Repeterende bewegingen (blz.59) Krachtige bewegingen vingers met pink als steunvinger (blz.60) Majeur en parallel mineur (blz.61)


Vergelijking Beginnersmethoden Pauline Hall: Piano time

Pauline Hall: Piano Time Bevindingen van de werkgroep Deze methode dateert van 1983 en is in 2004 in een verzorgd nieuw jasje gestoken. De stijl is echt Engels, vergelijkbaar met Thompson. De bevindingen van de werkgroep gaan over het eerste deel. Van het tweede en derde deel wordt alleen de inhoudelijke beschrijving gegeven. Opvallend is dat bij de introductie van nieuwe leerstof, zeker in het begin, alles apart links/rechts geoefend wordt. Positief: Pianotime 1 is degelijk opgebouwd en er komt veel leerstof aan bod. Van begin af aan is er veel aandacht voor vloeiend en melodieus spel. De stukjes zijn veelal van goede muzikale kwaliteit. Er wordt veel liedmateriaal met tekst en dus woordritme gebruikt. Kritiekpunten: Het muzikaal materiaal is van goede kwaliteit maar eenzijdig. Bovendien is er voor leerlingen die wat eigentijdse muziek zoeken weinig te vinden. De positie van de handen is lang gefixeerd met de duimen op centrale c. Op blz. 40 wordt het overzetten van vinger 2 over 1 niet echt handig geïntroduceerd (door de rusten kan de leerling de positie kwijt raken). Er komen vaak overbodige vingerzettingscijfers voor. Toonladders worden traditioneel geïntroduceerd toegespitst op de vingerzetting en geen uitleg over de bouw (pas in het tweede deel). Hoewel we alleen het eerste deel echt op grond van leservaringen hebben beoordeeld, konden we het niet laten enkele kanttekeningen te plaatsen bij deel 2 en 3: Waar de systematische lijn in de technisch/muzikale opbouw van het eerste deel juist heel uitgebalanceerd en consequent is, wordt die in de twee volgende delen naar ons idee grillig. Sommige onderdelen (zoals pedaalgebruik, de syncope, het tenuto-spel, het loslaten van de vijfvingerpositie en de ontwikkeling die daarop volgt) worden niet zorgvuldig uitgewerkt aangeleerd; het speelmateriaal sluit niet altijd logisch aan op de volgorde van de aangeboden lesstof (en andersom) en sommige speelstukjes zijn overladen met technische en muzikale leerstof (voorbeeld deel 3 blz. 34); de keuze van vingerzettingen is dikwijls discutabel. Opvallend is dat de linkerhand in deze methode vaak extra aandacht krijgt. Datum beoordeling: december 2008 Corien van den Berg Mariëtte Bos Anne-Kristien ‘t Hart-Romeijn Met dank aan Frans van Leeuwen

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Pianotime 1, 2 en 3, Pauline Hall, 1983/2004, OXFORD university press. 2. Presentatie



Engelstalig. De huidige, wat betreft lay-out sterk verbeterde Engelse uitgave, dateert van 2004 en is uitgevoerd in meerkleurendruk op stevig papier met vrolijke tekeningen. Het oogt prettig en overzichtelijk (kleurgebruik en indeling) ook al staat er soms veel op een pagina. Er is een duidelijke indeling in secties, waarbij naast lettergrootte gebruik wordt gemaakt van kleuren (rood voor te behandelen onderwerp, groen voor subonderwerp en blauw voor titels van stukjes). In het begin zijn de noten niet - zoals in de meeste pianomethodes - vergroot. Elk van de drie delen bevat 48 genummerde pagina’s, zonder inhoudsopgave. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Aansluitend bij de niveaus zijn boeken voor o.a. jazz, 4-mains, klassiek, carols en operette. Daarnaast is op de eigen website: (www.oup.com/uk/music/pianotime) extra oefenmateriaal beschikbaar dat gratis gedownload kan worden. 4. Doelgroep Individuele leerling vanaf ongeveer 8 jaar. 5. Instapniveau Leerling zonder voorkennis. 6. Eindniveau Vergelijkbaar met de laatste stukken van Burgmüller opus 100. 7. Progressie Evenwichtig, soms pittig, niet extreem. Wanneer belangrijk nieuwe lesstof wordt aangeboden gebeurt dat steeds onder vertrouwde (reeds aangeleerde) omstandigheden, de moeilijkheidsgraad van de stukjes wordt op andere punten onmiddellijk aangepast. (het betreft hier Pianotime 1). 8. Speelmateriaal Veel eigen composities van de auteur, stukjes uit de Engelse school en materiaal gebaseerd op Engelse/Amerikaanse songs of volksliedjes. (Bewerkingen van) stukken van klassieke componisten komen relatief weinig voor. Het speelmateriaal is van muzikaal goede kwaliteit (melodisch opvallend sterk) en aandacht voor akkoorden (traditioneel) en eenvoudige polyfonie. Verschillende ritmes en speelmanieren komen aan bod. 9. Mogelijkheid tot samenspel In het begin van het boek staan eenvoudige begeleidingen voor de docent en een paar 4mains aan het eind van het boek. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Alleen uitgeschreven stukken uit de lichte muziek. We vroegen ons af op blz. 23 (“rocking horse”) wat hier “rocking” is. 11. Toelichtingen Bij alle onderwerpen technische en theoretische uitleg. Af en toe werkbladen.



Inhoudelijke beschrijving Pianotime 1 Blz. 2 Oriëntatie toetsenbord waarbij de witte toetsen hun namen krijgen. Blz. 3 Hele, halve en kwart noot, tussenlijn- en lijnnoten, notenbalk, g- en f-sleutel, maatstrepen (ook de dubbele), maatsoort, vingercijfers, handhouding. Blz. 4 Klapoefening in 4/4 maat, ritme halve en kwart noten, waarbij doortellen 1-2-3-4. De duimen, links en rechts, spelen afwisselend liedjes op de centrale c. Blz. 5/6 Nieuwe noten: d1, e1, a en b, waarmee liedjes voor de handen afzonderlijk in stapjes en tertssprongen. 2/4 maat. Blz. 7 Halve noot met punt, 3/4 maat met klapoefening en stukjes met melodie verdeeld over de twee handen. Blz. 8/9 Nieuwe noten: f1, g1, g en f. Accent. Forte en piano. Stukjes voor de handen apart en stukjes met de melodie verdeeld over de twee handen. Blz. 10 Hele, halve en kwart rust met bijbehorende stukjes. Eerste stukje met beide handen samen (tegenbeweging). Aandacht voor vloeiend spel. Blz. 11 Opmaat. De melodie vloeiend doorspelen van de ene naar de andere hand. Blz. 12 Werkblad. Blz. 13 Boog voor overbinden. Tweestemmig stukje voor de beide handen. Nazingen willekeurig aangeslagen toetsen. Blz. 14 Legato en polsstaccato (uitgelegd aan de hand van het stuiteren van een bal). De boog gebruikt voor legatospel en frasering. Blz. 15 Herhalingsteken. Mezzopiano, mezzoforte en fortissimo. Nieuwe noot: C. Blz. 16 Crescendo en diminuendo met de tekens erbij. Blz. 17 Zwarte toetsen-liedjes en improvisatieopdracht. Halve-toonsafstanden. Blz. 18 Kruis. Pianissimo. Blz. 19 Stukjes met incidentele verhogingen (voor het eerst springt de linkerhand tweede vinger even uit positie). Blz. 20 Mol. Enharmonische link verhoogde en verlaagde noot. Wat is de bedoeling van het articulatieboogje? Blz. 21 C = 4/4 maat. Allegro. Het begrip allegro heeft hier vooral betrekking op het karakter en minder op het tempo. Stukje in melodisch mineur met begeleiding voor de docent. Majeur-mineur gevoel. Blz. 22 Toonsoort C, F en G met vast voorteken. Hierbij wordt aandacht gevraagd voor het beluisteren van de toonsoort. Blz. 23 Nieuwe noten: c, d en f. Linkerhand in c-positie. Blz. 24 Terts, kwint en drieklank (in het Engels alles “chord” genoemd). Kwintbegeleiding. Blz. 25 Werkblad. Blz. 26 Nieuwe noten: d1 in f-sleutel en b in g-sleutel. Linkerhand in g-positie en rechterhand in b-positie. Blz. 27 Achtste noot. Ritmeoefening aan de hand van woordritme. Blz. 28 Herstellingsteken. “Jingle, bells”. Halvetoonsafstanden spelen (handverenging). Blz. 29 Sprongen van twee of drie oktaven van links over rechts en rechts over links. Nieuwe noot: c2. Blz. 30 Nieuwe noten: a1, D en A. Rechterhand in d-positie. Oktaafsprong voor de linkerhand. Vivace. Blz. 31 Intervallen secunde, terts, kwart en kwint. Rallentando. Blz. 32/33 Nieuwe noten: b1 en d2. Beide handen in g-positie. Blz. 34 Onderdoorzetten duim onder de derde vinger en weer terug en vervolgens de toonladder van C vanuit de duim. Blz. 35 Onafhankelijkheid van de handen, de ene staccato, de andere legato. Blz. 36 Nieuwe noten: F, G, A en B. Soort werkblad om de noten (tussen of door de lijn) in de F-sleutel-balk te herkennen.



Blz. 37 Nieuwe noten: e2, f2 en g2. Soort werkblad om de noten (tussen of door de lijn) in de G-sleutel-balk te herkennen. Blz. 38 Sextomvang. Spreiding eerste - tweede vinger tot terts. Verandering positie (van C naar G). Blz. 39 Intervallen sext, septime en oktaaf. Stukje van Walter Carroll (“het beekje” uit Scenes at a farm). Blz. 40 Stukje in F. De tweede vinger stapt over de duim. Articulatieboogje. Blz. 41 Achtste rust. Kleine-grote terts (blues). Blz. 42 Kwartnoot-punt. Klapoefeningen. Blz. 43 Allegretto. Blz. 44 Toonladder van G vanuit de duim. Blz. 45 Nieuwe noten: a2, b2, c3, d3, C, D en E (hulplijn-noten). Fermate (hier “pause” genoemd.). Blz. 46/47 Quatre-mains stukjes van Walter Carroll. Da capo en Fine. Blz. 48 Finale stukje. Pianotime 2 (nieuw aangeleerde noten worden niet meer vermeld) Blz. 2 Overzicht stof Pianotime 1 Blz. 3 Studietips Blz. 4 Openingsstukje. Maestoso. Blz. 5 Positieveranderingen door vingerwisselingen op een toets en door overzetten/onderdoorzetten. Cluster. Blz. 6 Hele en halve toonsafstanden. Blz. 7 Chromatische toonladder. Blz. 8 Werkblad voor de f-sleutel. Blz. 9 Speelstukjes met chromatiek in de linkerhand. Blz.10 Majeur-mineur in vijftoons-ladder en akkoorden. Bouw van de majeurladder. Blz.11 Toonladder van C in tegenbeweging. Blz.12 Speelstukje met chromatisch motiefje. (De vingerzetting wordt niet zorgvuldig aangegeven). Blz.13 Speelstukjes. Syncope (wordt niet toegelicht). (vingerzetting in de Beach calypso niet zorgvuldig). Blz.14 Toonladder van C apart over twee oktaven. Drieklank C. Blz.15 Speelstukje ter oefening van het voorgaande. Blz.16 Tenuto (de combinatie met het boogje is naar ons idee heel vreemd). Oktaveringsteken. Blz.17 Gebroken akkoordstukje met pedaalbeweging (alleen neer-op). Sextenstukje. Blz.18 Toonladderoefening voor de linkerhand. Werkblad vooral voor hulplijnen. Blz.19 Speelstukjes ter oefening van het voorgaande. Blz.20 Toonladder van G apart over twee oktaven. Drieklank G. Blz.21 Speelstukje in G met vierledig gespeelde drieklank (ook in de linkerhand). Blz.22 Overzicht maatsoorten 2/4, 3/2, 3/8, 4/4 en C (naar ons idee miniem toegelicht). Blz.23 Speelstukjes ter oefening van het voorgaande. Blz.24 Akkoord lezen. Speelstukje Haydn. Blz.25 Gebroken drieklanken (vierledig). Blz.26 Drieklankomkeringen in C. Blz.27 Speelstukje ter oefening van het voorgaande. Blz.28 Toonladder van F apart over twee oktaven. Drieklank F. Blz.29 Speelstukje waarin dynamische verschillen links-rechts-begeleiding-melodie. Cantabile. Moderato. Blz.30 Articulatie boogje neer-op, eerst vanuit twee, dan vanuit drie noten. Blz.31 Oktaven treffen en oktaafsprongen. Blz.32 Toonladder van D apart over twee oktaven. Drieklank D.



Blz.33 Blz.34 Blz.35 Blz.36 Blz.37 Blz.38 Blz.39 Blz.40 Blz.41 Blz.42 Blz.43 Blz.44 Blz.45 Blz.46 Blz.48

Speelstuk in D. Speelstukjes met sleutelwisselingen. Rit. Speelstukjes met registerwisselingen (oktaven). a- en d-mineur harmonisch. Speelstukje ter oefening van het voorgaande. Andante. 6/8maat met toelichting. Liedjes voor een hand in 6/8maat. Speelstukjes in 3/4/ en 6/8 maat, vergelijking van de groepering achtstenoten. Speelstuk met combinatie en maatwisseling 3/4 en 6/8. Rumba. Stukjes van Diabelli en Berens. Da Capo al Fine. Werkblad maatsoort en ritme. Speelstuk. Coda. Voorslag. The Entertainer. Overzicht terminologie.

Pianotime 3 (nieuw aangeleerde noten worden niet meer vermeld) Blz. 2 Overzicht stof Pianotime 2. Blz. 3 Studietips. Blz. 4 Zestiende noten. Blz. 5 Werkblad ritme. Blz. 6 Engelse dans van James Hook. Blz. 7 Speelstuk. Achtste rust. Blz. 8 Transponeren naar A en E volgens het principe van de kwintopeenvolging. Blz. 9 Werkblad toonsoorten. Blz.10 Toonladder van A apart over twee oktaven. Drieklank A. Blz.11 Speelstukje in A. Blz.12 Achtste-punt-zestiende. Blz.13 Country Gardens. Blz.14 Albertijnse bas met speelstukje. Blz.15 Legato. Speelstuk met Albertijnse bas-begeleiding. Blz.16 Toonladder van Bes apart over twee oktaven. Drieklank Bes. Blz.17 Poco. Tranquillo. Speelstuk in Bes. Blz.18 Achtste-punt-zestiende in 6/8 maat. Speelstukje. Blz.19 Schotse ballade. Blz.20 Informatieblad akkoorden lezen en grijpen voor de linkerhand. Blz.21 Akkoordspeelstukje (grondliggingen) ook met de handen gekruist. Sforzando. Blz.22 Oefenblad techniek zestienden loopjes en onafhankelijkheid vingers (steunvingers). Blz.23 Oefeningen tertsenspel (gebonden en staccato), vinger repeteren op een toets, drieklankomkeringen in verschillende toonsoorten. Blz.24 Toonladderspel in gelijke beweging (C en G). Blz.25 Speelstukje Cornelius Gurlitt (links lange toonladder, rechts neer-op-articulatie). Con moto. Blz.26 Achtstentriool. Oefenstukje Czerny met links vingerpedaal. Blz.27 Speelstukje met melodie in de linkerhand, rechts begeleiding. Speelstukje “Amazing Grace”. Blz.28 Ragamuffin. Melodie loopt door van de ene hand naar de andere, genoteerd in een balk en over twee balken. Blz.29 Speelstuk 8/8 maat, rumba. Blz.30 Rusttekens t/m zestiende. Ritme-oefeningen. Blz.31 Speelstukje boventonen (stom indrukken toetsen). Blz.32/33 Toonladder van C, G en D gelijke beweging over twee oktaven. Blz.34 Speelstuk in 3/4 maat met pedaal van tel 1 naar 3. Simile. A tempo. Espressivo.



Blz.35 Blz.36 Blz.37 Blz.38 Blz.39 Blz.40 Blz.41 Blz.42 Blz.43 Blz.44 Blz.45 Blz.46 Blz.47 Blz.48

Speelstuk met veel (D)toonladders. Grote-kleine terts, majeur-mineur binnen vijfvingerpositie. Speelstuk in A-B-A-vorm (d-mineur D-majeur d mineur) Speelstuk. Con brio. Speelstuk Joan Last. ppp. Una corda. Toonladder a- en d-mineur-melodisch. Parallel toonsoort. Menuet van Henry Purcell. Tweestemmigheid in de linkerhand. Blad om eigen concertprogramma te maken. Menuet van Wilhelm Fr. Bach. Grazioso. Eentje-tweetje herhalingsteken. Speelstuk. Subito. Speelstuk. Moderato van D.G.Türk. Portato aanduiding zonder toelichting. Speelstuk ragtime. Overzicht terminologie.


Vergelijking Beginnersmethoden Siebzig Tastenabenteuer mit dem kleinen Ungeheuer

Siebzig Tastenabenteuer mit dem kleinen Ungeheuer, Klavierstücke für Anfänger, Karin Daxböck – Elisabeth Haas – Martina Schneider – RosemarieTrzeja – Veronika Weinhand Bevindingen van de werkgroep Hoewel dit boek niet wordt gepresenteerd als methode maar als bijboek nemen wij het toch op in onze lijst. Het boek biedt namelijk een heel duidelijke opbouw en is goed bruikbaar als rode draad in de ontwikkeling van de beginnende pianoleerling. Toelichtingen, technisch en theoretisch, ontbreken en kunnen door de docent al dan niet met een echte methode worden aangevuld. Positief: Aanbevolen! Mooi uitgegeven bundels waarin met weinig materiaal muzikaal veel wordt gedaan. De opbouw is degelijk maar komt heel speels over. Veel stukjes (vooral in Heft 2) lenen zich voor verdere improvisaties. De muziek wordt suggestief aangeduid door de titels, illustraties en grafische aanwijzingen. Kritiekpunten: jammer dat er geen Heft 3 is. Datum beoordeling: juli 2009 Corien van den Berg Mariëtte Bos Anne-Kristien ‘t Hart-Romeijn

Algemene gegevens 1. Titel, auteur, jaar van publicatie, uitgever Siebzig Tastenabenteuer mit dem kleinen Ungeheuer, Klavierstücke für Anfänger, Heft 1 – 2, Karin Daxböck – Elisabeth Haas – Martina Schneider – RosemarieTrzeja – VeronikaWeinhandl, 2001, Breitkopf&Härtel 2. Presentatie Duits/Engels-talig, ruim opgezet, rustig notenbeeld of grafische vormgeving, kleurige illustraties die goed weergeven waar de stukjes over gaan en zeker door jonge kinderen worden gewaardeerd. Het notenbeeld en de tekeningen lopen vaak in elkaar over, soms over twee pagina’s. Ook de titels passen goed bij de muziek. Geen overbodige vingerzettingen. 3. Extra’s en aanvullend materiaal Geen. 4. Doelgroep Jonge kinderen. Heft 2 ook voor oudere kinderen.



5. Instapniveau Beginners. 6. Eindniveau Vergelijkbaar met eerste helft Alfred deel 3 of Hal Leonard deel 4. 7. Progressie Rustige, evenwichtige opbouw. Nieuwe elementen worden goed gedoseerd, opeenvolgend geïntroduceerd en/of voorbereid (uitzondering is misschien het gepuncteerde ritme in 43 en het bindingspedaal in 39). 8. Speelmateriaal Met eenvoudige middelen wordt muzikaal veel gedaan. Behalve dat het gebruikte materiaal methodisch weloverwogen is gekozen, heeft het een duidelijk muzikale essentie: fantasierijk, niet altijd even gebruikelijk (bijvoorbeeld de samenklanken) maar toch goed in het gehoor liggend. De muziek is vaak programmatisch. Lange en korte stukjes, verschillend van sfeer en stemming, worden afgewisseld. Het hele klavier wordt bespeeld en allerlei speelmanieren van grote gebaren tot kleine bewegingen komen aan bod. De onafhankelijkheid van de handen wordt goed ontwikkeld. Een aantal stukjes kunnen ook in swing gespeeld worden (bijvoorbeeld 41 en 47) of nodigen uit tot improvisatie (bijv. de akkoorden uit 46 en 47). 9. Mogelijkheid tot samenspel Geen. 10. Aandacht voor lichte muziek, improvisatie, compositie Ruimte voor opdrachten zoals improvisatie, spiegelbeeld-spel, echo-effecten, uit hoofd verder spelen, transponeren enz. Veel stukjes (zoals de blues en boogie in het tweede deel) lenen zich voor verdere improvisaties. 11. Toelichtingen Geen, wel aanwijzingen voor de uitvoering van de stukjes.

Inhoudelijke beschrijving Grafische notatievormen voor handelingen en geluiden komen veel voor. Vaak wordt gebruik gemaakt van “fantasie”noten om de notenwaarde aan te geven. Heft 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

nieuwe noot c1, 4/4 maat, kwart noot, halve noot, beide duimen afwisselend op c. hele noot, spreek”nootjes” forte teken, rechterpedaal voortdurend (galm) nieuwe noten b en d1, uitstekend bruikbaar als vooroefening staccato – legato staccato-punt hele en halve rust, links en rechts slaan twee noten tegelijk aan nieuwe noten a en e1, piano teken, “wind”notatie staccato-stukje 2/4 maat, kwart rust herhalingsteken, tertssprongetje, hele rust overbinding, lange toon linkerhand tegen staccato”klop” rechterhand en andersom tegenbeweging rechts-links, halve rust glissando zwarte toetsen, pedaalteken, fermate



14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

gelijke beweging rechts-links (één hand is genoteerd) nieuwe noot g, opdracht om uit hoofd de melodie in repeterende noten te herhalen mezzoforte teken, crescendo teken, halve noot met punt, clusterspel, 3/4 maat, maatwisseling, gedeeltelijk spel met grafische notatie nieuwe noot f1, stukje met samenspel (onafhankelijke handen) lange tonen tegenover (pols)staccato nieuwe noten f en g1, linkerhand speelt imitatie in spiegelbeeld van de rechter secunde als harmonisch interval, decrescendo teken, transponeren naar zwarte toetsen spel met improvisatie, cluster teken, articulatie boogje (“hoempapa”) (drukfoutje met punt?) stukje met echospel in verschillende registers opmaat, eentje-tweetje-drietje-viertje herhalingsteken, stukje wordt steeds een oktaaf hoger herhaald, melodie rechts en begeleiding (zelfs tegenstem) links stukje met imitatie (gelijke beweging) terts als harmonisch interval, accent teken klankstukje zonder maat en notenwaarden, uitstekend als oefening voor steunvingers kwart en kwint als harmonisch interval, contretemps begeleiding oktaaf treffen stukje met kantelende beweging van de hand (rotatie) stukje dat in omgekeerde volgorde wordt herhaald (geheugen oefening), “vingerklik”noten legato/fraseringsboog, dynamisch verschil linker- rechterhand, rit. (jammer van de nootherhaling in de melodie, hierdoor wordt het legatospel bemoeilijkt) vrolijk speelstukje (geliefd bij de leerlingen) speelstukje met improvisatie opdrachten speelstukje in 3/4 maat da Capo al Fine, articulatie neer-op (zeer geliefd speelstukje)

Heft 2: 35 achtste noot 36 speelstukje, articulatie over drie noten “in galop” 37 stukje waarin tweestemmigheid duidelijk genoteerd 38 nieuwe noot e, linkerhand speelt gebroken kwart-sext-ligging 39 nieuwe noot c, linkerhand in c-positie, voor het eerst bindingspedaal onder gebroken akkoorden 40 nieuwe noot d 41 linkerhand speelt afwisselend kwint-begeleiding en sext-begeleiding 42 incidentele verhoging en verlaging (kruis en mol) en daardoor eerste vijf tonen van de zigeunertoonladder, improvisatie opdracht 43 kwartnoot-punt-achtste, 44 melodie in de linkerhand 45 vaste voortekens, 3 mollen, c-mineur, accent teken 46 stukje met vast aangeslagen akkoorden (voor kleine handjes best pittig), fortissimo teken 47 stukje met lopende bas, syncope, octaveringsteken 48 nieuwe noot b in g-sleutel, overzetten van de duim 49 grafische notatie waarbij de sterrenhemel de toonhoogte aangeeft 50 stukje met wisselend majeur-mineur effect, herstellingsteken, achtste noot los genoteerd 51 achtste rust, arpeggio teken (dalend), g-sleutel voor de linkerhand 52 nieuwe noot a1, beide handen in d-positie 53 stukje met samenklanken van boventonen 54 octavering 15va



55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

pittig stukje waarbij de rechterhand articuleert in boogjes neer-op tegen ostinaat linkerhand staccato nieuwe noten b1 en c2, positiewisseling, opdracht om te transponeren (tevens geheugen oefening!) stukje in f-positie nieuwe noot F, suggestief stukje met rotatie clusters expressief droevig stukje stukje waarin de rechterhand in hoog tempo de linkerhand (melodie) naslaat nieuwe noten D en A, d2 en a2, verplaatsende kwinten, pianissimo teken nieuwe noten C en G, stukje in bluesschema stukje met opschuivende drieklank nieuwe noten a in g-sleutel, E, A en B, d1 in f-sleutel, linkerhand kruist over rechts, sleutelwisselingen nieuwe noot b2, hele-toons-toonsoort (waarin ook de eis), spel met gekruiste handen ritmisch stukje waarbij beide handen verschuiven in akkoordschema “heart and soul” (I - VI - IV - V) allabreve-maat 2/2, pentatonisch, melodische terts tussen vinger 3 en 4, simile, opdracht om een toets hoger te spelen stukje op de zwarte toetsen en de b-toets waarbij de 6 kruisen als vast voorteken genoteerd chromatiek, articulatie wals, overzetten derde vinger over de duim, toonladderfiguren verdeeld over twee handen, verandering vaste voortekening/toonsoort nieuwe noot e2, herhalingsteken


Vergelijking Beginnersmethoden Recensie: Bijdehandjes

Recensie: Bijdehandjes Afgelopen jaar bracht Broekmans & van Poppel een auditieve pianomethode uit onder de naam “bijdehandjes” bedoeld voor kinderen van 5 tot 7 jaar en geschreven door Erna Fransen en Mieke de Jong. Onder een veelkleurig kaft schuilen in sober maar effectief zwart-wit 25 kinderliedjes. Het merendeel ervan is bekend. In een aantal gevallen zijn ritme, toonomvang of tekst aangepast, waarschijnlijk omwille van de methodische doelstellingen. Het is wel jammer dat de herkomst van de liedjes niet wordt vermeld. De tekst van elk liedje wordt in grote letters weergegeven vergezeld van het toetsenbeeld waarop de positie van de hand op de toetsen en daarbij de beginnende vinger. Een vrolijk royale kleurplaat illustreert het geheel. Voorafgaand aan deze leerling-bladzijde wordt het liedje voor de docent uitgeschreven in notenschrift met daarbij aanwijzingen om met het materiaal verder te spelen. De docent krijgt uitgeschreven eenvoudige begeleidingen, akkoordsymbolen of wordt uitgenodigd om zelf iets te verzinnen. De liedjes worden gezongen, geklapt en bewogen zodat de muzikale motoriek en frasering lijfelijk worden ondervonden. De handen worden meteen allebei ingeschakeld en fixatie in een vast register op de piano wordt vermeden door al vanaf de eerste les “kikker” octaafsprongen te maken. Afgezien van sprongen staan de handen wel steeds in vijfvinger-positie; op deze manier kan de aandacht, ook in de technische oefeningetjes (deels op de klep) geheel gericht zijn op het vingerspel; hierbij wordt veelvuldig gebruik gemaakt van steunteksten. De ooievaar is een aardige vondst om de beweging van de vingers aanschouwelijk te maken. Eerst spelen alleen de middelste drie vingers de melodie, de duim komt er bij in liedje 8 en de pink zelfs pas vanaf liedje 18. In het eerste stadium van het boek wordt de leerling aan het spelen gezet zonder al te veel te benoemen. Zo moeten de kinderen het maataccent en de opmaat eerst horen en voelen. De bewustwording van het ritme wordt uitgesteld tot na liedje 11. Dan worden de ritmekaartjes die achter in het boek staan (hele, halve en kwartnoten en de combi van twee achtste noten) onder de aandacht gebracht met als referentie het liedje “grote klokken zeggen bim bam”. Hoe de docent daarmee kan werken wordt echter pas in liedje 20 aangekaart. De opbouw in ritmische motieven is niet helemaal duidelijk. Daarbij zou de herkenbaarheid van de woordritmes groter kunnen zijn wanneer die vanaf de eerste liedjes consequent ingevoerd en herhaald zouden worden. Het aanleren van de toetsennamen en het spelen van vijf-vinger-toonladdertjes (boer en kip) gebeurt niet altijd parallel aan andere ontwikkelingen. Zo moeten er liedjes getransponeerd worden wanneer nog niet alle benodigde toetsennamen gekend zijn. We vroegen ons soms af of de liedjes -en de volgorde daarvan- bij de leerstof waren gekozen of andersom. Ook al mist het als methode misschien wat structuur, “Bijdehandjes” is heel goed bruikbaar als handvat voor lessen aan kleine kinderen. Het is bij uitstek geschikt voor de groepsles maar kan ook bij het individuele onderwijs aantrekkelijk zijn. Om de leerling zelf meer in het creatieve proces van pianospelen aan de gang te zetten lijkt het ons goed een combinatie te maken met bijvoorbeeld Zwei Hände – zwölf Tasten van Klaus Runze. En voor wat oudere kinderen (vanaf groep 3) zouden wij zeker een alternatief naast dit boek zoeken. Hierbij is te denken aan Hal Leonard of 123Klavier. Een vervolgdeel is in voorbereiding.


European Piano Teachers Association Afdeling Nederland TOE AAN IETS ANDERS?

Recommend Documents