_PCC0501_Linux.qxd
23-11-2004
16:55
Pagina 42
Tijd voor iets anders Knoppix 3.7 Op je computer gebruik je Windows, dat lijkt vanzelfsprekend. Toch kan het ook anders en dat hoeft niet eens moeilijk te zijn. In dit artikel lees je hoe je zonder problemen eens een keer gebruik kunt maken van het andere besturingssysteem Linux. Installatie is niet nodig, dus er verandert niets aan je computer: we maken gebruik van een opstartbare Knoppix cd-rom.
O
p zich is er niets mis met Windows. Vrijwel elk programma draait er immers onder en het is ook helemaal niet moeilijk om een nieuw programma op een Windows-computer te installeren. Toch zijn er ook zaken die minder prettig zijn geregeld. Als eerste is dat bijvoorbeeld de beveiliging. Ondanks dat Microsoft Windows XP onlangs heeft voorzien van Service Pack 2, blijft Windows een heel gewild doelwit voor crackers en virusschrijvers. Tot slot zijn er de nodige kosten verbonden aan het gebruik van Windows. Ga maar eens naar de winkel om een officieel pakketje van Windows XP te kopen, dat is niet echt goedkoop.
WAAROM LINUX? Redenen genoeg dus om eens een kijkje te nemen in de keuken van de concurrentie. De belangrijkste Windowsconcurrent op dit moment is Linux. Je kunt dit besturingssysteem overal gratis downloaden. Behalve het kostenaspect biedt Linux nog meer voordelen. Wellicht het grootste voordeel is dat er nog maar weinig virussen zijn die voor Linux zijn geschreven. Ook andere ongenoegens van het computeren komen onder Linux minder voor. Zo is er bijvoorbeeld ook maar weinig spyware voor dit platform beschikbaar. Toch moeten we de voordelen van Linux niet overdrijven. Het is inderdaad waar dat het goedkoper is en dat er wat voordelen zijn op het gebied van beveiliging, het is echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn, er zijn ook de nodige nadelen. Als eerste zijn dat de toepassingen. Wil je aan het werk met Office XP onder Linux? Vergeet het maar. Je kunt dit programma met geen mogelijkheid op een Linux-computer installeren. Er zijn echter wel goede alternatieven. En het mooiste is dat ze bijna allemaal gratis zijn. Een van deze alternatieven is OpenOffice.org, een Office-pakket dat nagenoeg hetzelfde kan als Microsoft Office, maar gratis beschik-
42
baar is. Ook andere Windows-programma’s doen het meestal niet onder Linux. Dat hoeft echter geen bezwaar te zijn, voor vrijwel elk Windows-programma is namelijk gewoon ook een Linux-alternatief voorhanden en zoals gezegd, de meeste van deze alternatieve programma’s zijn gewoon gratis.
INSTALLEREN … OF NIET? Als je met Linux aan het werk gaat, moet je het eerst installeren en dat is moeilijk, zegt men. Bovendien moet je voldoende vrije ruimte op de harde schijf van je computer hebben om ruimte te maken voor Linux. Voor veel mensen een serieuze beperking om Linux op hun computer te installeren. Gelukkig is er een alternatief: met Knoppix hoef je helemaal niets te installeren, maar kun je gewoon direct aan het werk. Doe de Knoppix cdrom in het cd-station, zet de computer aan en Knoppix wordt automatisch gestart. Een ideale manier om eens geheel vrijblijvend kennis te maken met Linux. Blijkt het achteraf toch niet te bevallen? Dan haal je gewoon de cd er weer uit en start je computer de volgende keer weer Windows, alsof er verder niets is gebeurd. Wij hebben Knoppix meegeleverd op de dvd bij dit blad. Je leest nu hoe je met behulp van het ISO-bestand dat op de dvd staat je eigen opstartbare Knoppix-cd kunt maken.
KNOPPIX-CD MAKEN Om een Knoppix-cd aan te maken, heb je een ISObestand nodig. Je kunt dit bestand natuurlijk zelf downloaden van www.knoppix.net, maar om het je wat makkelijker te maken, hebben wij dat vast voor je gedaan. We hebben er zelfs een Nederlandstalige versie van gemaakt, met dank aan Unix-gebruikersgroep Nederland. Je vindt het bestand alleen op de dvd die bij dit blad is geleverd, want het is bijna 700 MB. Leg de PC Consument-dvd in de lade van je dvd-station en klik op start / installeer Knoppix. Dit zorgt ervoor dat het
Systeemeisen Om met Knoppix aan het werk te gaan, moet je computer aan de volgende minimumeisen voldoen: een Intel compatibele CPU, 486 of later, 20 MB werkgeheugen voor gebruik zonder grafische omgeving, 128 MB aanbevolen voor volledig gebruik van de grafische omgeving, een cd-romstation, standaard SVGAcompatibele grafische kaart en een muis.
_PCC0501_Linux.qxd
23-11-2004
16:55
Pagina 43
Knoppix ISO-bestand wordt gekopieerd naar de map c:\knoppix op je harde schijf. Met je brandprogramma maak je je eigen Knoppix-cd. Om het je makkelijk te maken, is het speciale versie van het brandprogramma Nero Reloaded 6 meegeleverd op de PC Consument-schijf.
EERSTE KENNISMAKING MET LINUX Je hebt nu je eigen Knoppix-cd gemaakt. Door van deze cd op te starten, begint je eerste kennismaking met Linux. Je hoeft nergens bang voor te zijn: Knoppix laat de gegevens die op je harde schijf staan totaal met rust. Er wordt niets weggeschreven of overschreven. Als je Linux niets vindt, hoef je alleen maar je computer opnieuw te starten en de Knoppix-cd te verwijderen. Je kunt dan gewoon weer met Windows aan het werk. Om op te kunnen starten vanaf de Knoppix-cd, moet je echter wel een aanpassing doen in het BIOS van je computer. Je computer is namelijk gewend om tijdens het opstarten eerst op de harde schijf te kijken. Nu moet je hem duidelijk maken dat hij eerst moet kijken of er een cdrom aanwezig is waarvan kan worden opgestart. Stap 1 Start je computer opnieuw op. Kijk goed naar het scherm van je computer. Tijdens het opstarten zie je een melding als Press F2 to enter SETUP (zie 1). Let even op: de toets waarop je moet drukken, verschilt per computer. Druk op deze toets om het BIOS-setupmenu van je computer te activeren. Stap 2 Zoek nu de optie waarin je de opstartvolgorde van je computer kunt aanpassen. Meestal moet je hiervoor de opties in het menu Boot aanpassen. Plaats in dit menu het cd-romstation voor je harde schijf (zie 2). Stap 3 Leg nu de Knoppix-cd in de lade van het cdromstation en druk in het BIOS-installatiemenu op F10 om de instellingen te bewaren en opnieuw de computer te starten.
1
Om Knoppix te kunnen starten, moet je via het BIOSsetupmenu je computer vertellen dat hij tijdens het opstarten eerst op de cd-rom moet kijken.
Tip! Knoppix heeft niet veel nodig om zijn werk te kunnen doen. Toch zul je merken dat het behoorlijk langzaam kan zijn wanneer je minder dan 128 MB beschikbaar werkgeheugen hebt. Als je harde schijf is ingericht met FAT32-partities en niet met NTFS-partities, kun je hier eenvoudig wat aan doen. Klik op het knop Terminal Program (de zesde knop van links in de knoppenbalk). Dit opent een Konsole-venster, de Linux-variant op de DOS-box. Geef hierin de opdracht mkdosswapfile, hiermee wordt er op een FAT32-partitie op je harde schijf een swapfile aangemaakt. Je zult zien dat het systeem daar een stuk sneller van wordt. Niet zeker of je wel een FAT32-partitie hebt? Probeer simpelweg deze opdracht uit. Als je geen FAT32 gebruikt, volgt een foutmelding en gebeurt er gewoon niets. Als je krap zit in het beschikbare werkgeheugen, kun je met de opdracht mkdosswapfile een swapfile aanmaken. Hiermee wint je computer aanzienlijk in snelheid.
Stap 4 De computer start opnieuw op. Je zult hierbij niet langer het vertrouwde Windows-scherm zien, maar een aantal schermen waarin Knoppix wordt geladen. Om te beginnen is dat het opstartmenu waarin je geavanceerde opstartopties mee kunt geven, vervolgens zie je in een tekstscherm dat Knoppix automatisch de hardware in je computer herkent. Stap 5 Aan het eind van de opstartprocedure verschijnt vanzelf de grafische omgeving van waaruit je in Knoppix aan het werk kunt gaan. Deze grafische omgeving ziet
2
Als je het cd-romstation in de opstartvolgorde voor de harde schijf plaatst, zal je computer voortaan eerst naar het cdromstation kijken voordat wordt opgestart vanaf de harde schijf.
43
_PCC0501_Linux.qxd
23-11-2004
16:55
Pagina 45
er heel anders uit dan Windows, maar je zult merken dat je er snel aan gewend bent (zie 3). Hoog tijd om kennis te maken met deze afwijkende omgeving!
AAN DE SLAG Je kunt nu aan het werk met Knoppix. Het beste dat je kunt doen, is gewoon eens een paar van de opties die je in de menubalk vindt aanklikken. In het totaal heb je vanuit Knoppix wel mooi bijna 2 gigabyte aan gegevens ter beschikking. Grote kans dus dat de toepassing die jij wilt gebruiken er tussen zit! Vooral onder het menu met de grote letter K (helemaal links onder in de knoppenbalk) vind je veel toepassingen (zie 4 ). Probeer op je gemak alles eens uit, er zijn geen programma’s waarmee je ongemerkt je computer sloopt. Wij lichten een paar van de handigste programma’s uit voor verdere bespreking. Een van de eerste zaken die je wilt met je Knoppixsysteem, is internet op. Als je computer in een thuisnetwerk zit waarin een router de toegang tot internet regelt, is dat heel eenvoudig: de DHCP-server op de router zorgt er namelijk voor dat je computer wordt voorzien van alle informatie die nodig is om internet op te kunnen. Ook wanneer je computer niet in een netwerk hangt, maar direct aan internet is verbonden, zijn er mogelijkheden genoeg. Het hulpmiddel dat je dan vooral handig zult vinden, is het ADSL/PPPOE Configuration-programma. Je vindt dit in het K-menu onder Knoppix » Internet. Als je gebruikmaakt van een Ethernet-netwerkkaart waaraan je adsl- of kabelmodem is verbonden, zorgt dit hulpmiddel er voor dat je verbinding automatisch tot stand wordt gebracht. Wanneer dan de verbinding met internet is geregeld, wil je waarschijnlijk ook je mail ophalen en andere belangrijke dingen doen, zoals een browser starten om
verschillende internetsites te bekijken. Ook hiervoor zijn uitstekende oplossingen voorhanden. Om te beginnen kun je kiezen uit meerdere browsers: alles waar het bij Linux namelijk om gaat, is keuzevrijheid. Standaard wordt Knoppix geleverd met de browsers KInternet en Mozilla. Je vindt snelkoppelingen naar beide browsers in de knoppenbalk van je computer. Om mail binnen te halen, maak je gebruik van het programma KMail dat je in het K-menu onder de optie Internet vindt. Er is echter wel een ding dat je in de gaten moet houden wanneer je werkt met een mailclient onder Knoppix: Knoppix maakt immers geen gebruik van je harde schijf en het is dus ook niet mogelijk om je mail binnen te halen en op te slaan op je computer, tenzij je ervoor zorgt dat je een zogeheten persistent homedirectory hebt. Hoe je hiervoor kunt zorgen, lees je verderop in dit artikel. Als je geen voorziening hebt getroffen voor je homedirectory, moet je er rekening mee houden dat je alle gegevens kwijt bent wanneer je de computer opnieuw opstart.
SCHRIJVEN IN JE HOMEDIRECTORY Knoppix staat volledig geïnstalleerd op cd-rom en soms is dat onhandig. Bijvoorbeeld omdat je je mailbestanden wilt kunnen opslaan in je homedirectory. De persistent Knoppix homedirectory is de oplossing voor dit probleem. Hiermee stel je Knoppix zo in dat bestanden die je weg wilt schrijven, automatisch worden weggeschreven op de harde schijf van je computer of bijvoorbeeld op een usbkey. Wegschrijven op harde schijf lukt niet altijd, Knoppix kan namelijk wel lezen, maar niet schrijven op een NTFSpartitie. Daarom laten wij zien hoe je je homedirectory weg kunt schrijven op een usb-key. Stap 1 Verbind de usb-key aan je computer. Hij wordt nu automatisch herkend. In de meeste gevallen wordt
3
De grafische omgeving waarmee je werkt met Knoppix, is behoorlijk anders dan Windows.
4
Onder het menu met de witte letter K, vind je vrijwel alle toepassingen die je onder Knoppix kunt gebruiken.
45
_PCC0501_Linux.qxd
23-11-2004
16:55
Pagina 46
hij op de desktop zichtbaar met een pictogram waaronder de naam sda1 staat. Stap 2 Klik in de taakbalk op het pictogram van een pinguïn en selecteer uit het menu Configure de optie Create a persistent KNOPPIX home directory. Stap 3 Je ziet nu een scherm waarin wordt uitgelegd wat een persistent home directory is. Klik hier op Yes om te beginnen met aanmaken van deze homedirectory. Stap 4 Selecteer nu het apparaat waarop je deze directory wilt maken. Wil je hem opslaan op de harde schijf van je computer? Kies dan een van de regels die begint met /dev/hda. Wil je hem opslaan op een usbkey? Bewaar hem dan op het apparaat waarvan de naam begint met /dev/sd. Stap 5 Als volgende wordt gevraagd of je de volledige partitie wilt gebruiken. Selecteer hier altijd de optie No, hiermee voorkom je dat je per ongeluk de volledige inhoud van je schijf wist. Stap 6 Geef nu aan hoeveel ruimte voor je homedirectory moet worden gereserveerd en klik op OK. Stap 7 In de volgende stap wordt gevraagd of je je homedirectory wilt versleutelen. Geef ook hier aan dat je dat niet wilt doen. Stap 8 De homedirectory wordt nu aangemaakt. Dit kan heel even duren. Start je computer opnieuw op wanneer Knoppix hiermee klaar is, vanaf dat moment kun je bestanden wegschrijven naar je homedirectory. Stap 9 Even opletten: wanneer nu Knoppix opnieuw wordt gestart, zie je helemaal in het begin een Bootprompt. Type hier de opdracht knoppix home=scan om je homedirectory te activeren (zie 5).
bruiker uitvoert met zijn computer, is dat het werken met Office-documenten. Zoals je zult begrijpen, is Microsoft Office echter niet beschikbaar onder Knoppix. Wel is er het uitstekende programma OpenOffice.org. Hiermee doe je bijna alles wat je met Microsoft Office ook doet. Je kunt er zelfs documenten mee openen die door iemand anders met Microsoft Office zijn gemaakt en ook is het mogelijk er zelf documenten mee aan te maken in het Microsoft Office-formaat. Er is eigenlijk maar een onderdeel dat je tevergeefs zult zoeken in OpenOffice.org en dat is een equivalent voor het databaseprogramma Access. Hiervoor zijn echter andere alternatieven voorhanden. Je kunt OpenOffice.org starten vanuit de knoppenbalk onder in het scherm: Stap 1 Klik op het pictogram met de twee meeuwen dat je in de knoppenbalk van je computer ziet. OpenOffice.org wordt nu gestart Stap 2 Selecteer de optie Bestand » Nieuw en kies vervolgens Tekstdocument. Je kunt vanuit dit menu meerdere soorten documenten aanmaken, wij houden het even eenvoudig en laten je zien hoe je een tekstje kunt typen. Stap 3 Type nu je tekst. Klaar met typen? Sla de tekst dan op door in het menu Bestand de optie Opslaan als te selecteren. Geef het document een naam en klik vervolgens op de uitschuiflijst die je achter de optie Bestandstype ziet. Selecteer hier het formaat Microsoft Word 97/2000/XP (.doc). Hiermee zorg je ervoor dat het bestand wordt opgeslagen in een formaat dat vanuit elke versie van Word kan worden ingelezen (zie 6).
ZEER COMPLEET WERKEN MET OFFICE Als er een taak is die zo ongeveer iedere computerge-
5
Om gegevens weg te kunnen schrijven in je homedirectory, moet je wel elke keer tijdens het starten van de computer een aparte opdracht geven.
46
We hebben in dit artikel tot nu toe maar een paar dingetjes uitgelicht, maar Knoppix heeft nog veel meer te bieden.
6
Met de standaard tekstverwerkingstoepassing KWriter is het geen enkel probleem bestanden op te slaan in een formaat dat leesbaar is in Microsoft Word.
_PCC0501_Linux.qxd
23-11-2004
16:55
Pagina 47
Om te beginnen worden de nodige spellen meegeleverd, leuk voor als je eens een moment niets te doen hebt (zie 7). Ook multimedia heeft zijn rol onder Knoppix. Met de multimediaspeler Xine bekijk je veel verschillende videoformaten, met KsCD beluister je audio-cd’s en met K3b heb je in een handomdraai je eigen cd’s gebrand. Daarmee zijn we er echter nog lang niet. Zo is er het geavanceerde programma GIMP waarmee je grafische afbeeldingen kunt bewerken en wordt Knoppix ook geleverd met de nodige tools die door beheerders kunnen worden gebruikt voor het onderhoud van een pc of zelfs een heel netwerk. Tot slot is er WINE, de Windows Emulator. Met behulp van dit laatste pakket kun je vanuit je Knoppix Linux-omgeving gewoon ook een behoorlijk aantal Windows-toepassingen starten en gebruiken.
ANDERE LINUX-VERSIES In dit artikel heb je gelezen hoe je kennis kunt maken met Linux door gebruik te maken van Knoppix. Knoppix is echter niet de enige Linuxversie die bestaat. Er zijn ook andere producenten die Linux leveren. Een van de bekendste van deze zogeheten distributeurs is SUSE. Dit is een Linux-versie die je ook gewoon op je computer kunt installeren om zo Linux te gebruiken als totale vervanging van je Windowsomgeving. Misschien trekt het je niet aan om daar je nieuwe computer gelijk helemaal mee in te richten. Linux doet het echter ook uitstekend op een wat oudere computer, zodat je op je gemak eens alles kunt bekijken. Daarnaast is Linux helemaal ideaal wanneer je een server in wilt richten. Alle serverprogramma’s waarvoor je normaal namelijk veel geld betaald, worden met elke Linux-versie gratis meegeleverd. Als server is Linux zeker niet obscuur, momenteel draait namelijk al 67% van alle webservers op internet op Linux! Wij hopen dat dit artikel een aanmoediging is om je eens in dit veelzijdige besturingssysteem te verdiepen. SANDER VAN VUGT
7
In Knoppix vind je ook de nodige spelletjes.
