Het tijdschrift van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België
info
Na sparen, groei!
3
Juni 2012
EUROP
Opinie Beste lezers,
Opinie
Het is voor mij een grote eer om dit eerste editoriaal te schrijven als nieuw Hoofd van de Vertegenwoordiging van de Commissie in België. Eerst en vooral zou ik hulde willen brengen aan Willy Hélin, die dit elektronische magazine op poten heeft gezet. Zoals hij heb ik altijd geloofd dat het Europese project zich niet verder ontplooit zonder de burger erbij te betrekken. Dit contact met de burger komt er niet vanzelf. Het is een werk van lange adem, gebaseerd op een ware dialoog. En dat is precies de bedoeling van dit magazine. Ik ben fier dat onze Vertegenwoordiging aan de basis ervan ligt. Het is een zeer nuttig en noodzakelijk instrument, zeker als men de huidige situatie in Europa in acht neemt. De Unie wordt vandaag geconfronteerd met een ware identiteitscrisis, zonder twijfel de ergste in haar geschiedenis. Ze bevindt zich op een cruciaal punt in haar ontwikkeling. In het licht van deze groeiende twijfels, moet men echter twee zaken goed voor ogen houden: ten eerste is het Europese project een ontwikkelend proces, dat op elk moment van richting kan veranderen. De Europese ontwikkeling is er in de voorbije zestig jaar bijna steeds een geweest van vooruitgang, maar steeds meer mensen stellen zich vragen over het nut, het ritme en zelfs de waarden waarop de Unie is gebouwd. Ten tweede is Europa het enige project van dat type dat elke dag ingrijpt in het leven van miljoenen mensen. In tijden van crisis stellen mensen zich de terechte vraag: ”Wat zit erin voor mij? Wat heeft dit voor mij persoonlijk te betekenen?”. Deze vraag
3
We zijn toegekomen aan het moment van de keuze en de aarzelingen met Griekenland tonen dat de antwoorden niet evident zijn. In alle tegenstrijdigheden die de huidige situatie kenmerken zijn er nochtans enkele veranderingen op te tekenen: politieke veranderingen, met een potentieel nieuw evenwicht van de politieke prioriteiten naar groei en naar een sociaal Europa; voorstellen voor een beter politiek bestuur, naast de vooruitgang die het economische bestuur sinds 2010 heeft gemaakt; en een grotere aandacht voor de problemen van de burgers, met de lancering van het Europees Burgerinitiatief en de aankondiging van het Europees Jaar van de Burger in 2013. We zien het duidelijk, de uitdagingen zijn ernstig. We zijn beland op een scharniermoment dat het begin kan zijn van een nieuwe stap voorwaarts. EUROPinfo zal ook in zijn volgende nummers aandacht schenken aan deze evolutie, die we allemaal samen moeten aansturen. De toekomst zelf van het Europese project hangt ervan af.
Jimmy Jamar Hoofd van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België
Inhoud Dossier Na sparen, groei! 7
2
is essentieel, want als we ze niet beantwoorden, of als we niet de juiste middelen vinden om de antwoorden over te brengen, zullen mensen zich tegen Europa blijven keren en hun toevlucht zoeken tot populistische en eurosceptische partijen, die men nu overal in de Unie tegenkomt.
Stabiliteit, groei en werk:
de Commissie geeft België 7 aanbevelingen
10
Europa en de doos van Pandora
12
Iets nieuws?
Dossier
Na sparen, groei!
Groei! Dat woord hoor je op dit moment elke dag het meest in Europese kringen. Hoe kom je aan groei? Deze vraag wordt straks de kern van de Europese top van 28 en 29 juni. In feite is het thema alles behalve nieuw. Weliswaar is dit debat met de verkiezing van François Hollande als President van Frankrijk midden mei in een hogere versnelling geraakt, maar de regeringshoofden van de EU-lidstaten hadden reeds eind januari en begin maart 2012 de zaak grondig besproken. In meerdere EU-landen werd de openbare opinie echter ongeduldig. Al twee jaar lang – sinds het begin van de schuldencrisis – was sparen en snoeien in de overheidsuitgaven als dogma ingeroepen. Parallel hiermee kreeg het imago van Europa flinke klappen.
Dossier
Hoe kom je aan groei? Deze vraag is het thema bij uitstek bij de Europese instellingen en in de hoofdsteden van de 27 EU-landen. Groei en sparen zijn twee zijden van eenzelfde munt.
Maar er moest een nieuw leitmotiv komen voor het middenveld. Geen enkele politicus kan zich echt tevreden stellen met de eenzijdige boodschap ”besparen”. Des te meer daar niet alleen de bevolking maar ook een reeks economen – niet alleen de linkse trouwens – het strakke besparingsbeleid ongegrond vonden, onder meer omdat de Griekse economie totaal gehavend uit dit soort beleid kwam. Maar hoe kom je aan groei zonder de schulden verder op te stapelen? Een hocus pocus mirakelformule bestaat namelijk niet. De Europese Commissie, uit de mond van Voorzitter José Manuel Barroso, heeft in dit verband voorstellen op tafel gelegd tijdens de Europese top van 23 mei.
De prioriteit was om orde op zaken te stellen in de openbare uitgaven. Het kwam erop aan de financiele markten te sussen om te vermijden dat andere landen van de eurozone voor hun leningen ”op zijn Grieks” zouden behandeld worden.
Hij heeft opnieuw de nadruk gelegd op een verdere uitbouw van de Europese binnenmarkt, een meer efficiënt gebruik van de structuurfondsen en meer middelen voor de Europese Investeringsbank.
Terloops vermeld: dit had ook als gevolg dat er een grote stap vooruit werd gezet op institutioneel vlak. Het zogenaamde Europese Economische Bestuur (”economic governance”) – een meer verantwoordelijk economisch beleid – werd in twee jaar tijd versterkt.
Verder heeft hij nieuwe ideeën voorgelegd om de groei te ondersteunen: de zogenaamde ”project-bonds” – Europese leningen om grootse infrastructuurprojecten te financieren – of een belasting op financiële transacties. Ten slotte meldde hij dat de Europese Commissie 3
Na sparen, groei!
”Gouden regel?” - wat is dat voor een beest?
schulden verrekend. Hij had zelfs het concept ”gouden regel” ingevoerd om het Stabiliteits- en Groeipact te versoepelen. Iets heel anders dan de huidige regelgeving die voorziet dat het begrotingstekort tot maximaal 3 % van het BBP mag uitlopen, inclusief alle uitgaven, zonder uitzondering.
Ook andere voorstellen werden naar voren gebracht. Zoals het idee van Mario Monti, de nieuwe Italiaanse premier, dat hij reeds jaren geleden verdedigde toen hij nog Europees Commissaris was: staatsuitgaven die kunnen worden beschouwd als productieve investeringen worden boekhoudkundig niet als
Het debat over de heropleving van groei maakt trouwens deel uit van de zogenaamde Europa 2020-strategie, die twee jaar geleden van start ging. Een van de doelstellingen is dat tegen 2020 75 % van de Europese burgers tussen de 20 en 64 jaar een job moeten hebben.
reeds meerdere scenario's ontworpen had om bijvoorbeeld de schuldenlast van de onderlinge lidstaten gemeenschappelijk op te vangen.
WAAR MEN OPNIEUW VAN DE DRACHME SPREEKT… De nieuwe Griekse regering die, na de tweede verkiezingen in een paar maanden tijd, gevormd zal worden, zal geen keuze hebben. Om Griekenland in de eurozone te houden moet het land het besparingsplan dat met de EU en het IMF is afgesproken tot op de letter naleven. Nochtans is het verworpen door de meest radicale Griekse politieke partijen evenals door een groot deel van de publieke opinie. De boodschap van de laatste Europese Raad over dit punt was duidelijk en zonder enige ambiguïteit. ”Wij willen dat Griekenland in de eurozone blijft en haar engagementen naleeft. De hervormingen verderzetten om de schuld te verminderen, privéinvesteringen aanmoedigen en de instellingen van het land versterken. Dat zijn de beste garanties voor een betere toekomst in de eurozone… Wij hopen dat de nieuwe regering na de verkiezingen deze keuze zal maken”, zei Herman Van Rompuy. Elk woord klonk als een ultimatum… En om nog meer gewicht te geven aan deze waarschuwing, hebben de landen van de eurozone hun experten gevraagd om de modaliteiten en de gevolgen te bestuderen in geval Griekenland de euro laat vallen. Gebluf voor de onvermijdelijke aanpassingen van het besparingsprogramma? Misschien… Het debat over de kosten van een Griekse exit uit de eurozone voor de geldschieters gaat in ieder geval door. Onmiddellijke financiële kosten, verlies van geloofwaardigheid, besmettingsrisico en een mogelijke ineenstorting van de zone: de optelsom zou zeer zwaar zijn. Toch zijn er bepaalde waarnemers die dit ontkennen, en die ervan uitgaan dat de eurozone zonder Griekenland met een nieuwe, gezondere lei kan beginnen. ✎ J.D.
4
Dossier
Het debat zal zeker nog wat aanslepen. Sommige maatregelen zouden al tijdens de Europese top van 28 en 29 juni kunnen beklonken worden, maar andere zullen héél wat meer tijd vergen. Zoals de ”euro-obligaties”: die komen er niet zonder nieuwe verregaande stappen ten gunste van meer macht voor de Europese instellingen, of wie weet, misschien wel een verdragswijziging. En dat is niet vanzelfsprekend. Er zullen heel wat technische argumenten pro en contra aangehaald worden, maar de kern van de zaak blijft wie er nu echt méér Europese integratie wil. Het wordt interessant te horen wat François Hollande, de nieuwe Franse president, hierover denkt. Hij moet in de eerste plaats kleur bekennen ten opzichte van de uitspraken in zijn verkiezingscampagne en meer bepaald de uitspraak dat hij een herziening wil van het begrotingsverdrag dat in maart 2012 door 25 lidstaten werd ondertekend. Hij zou een stapje terug kunnen zetten, wordt verwacht, om een ”trauma” bij zijn Europese partners te vermijden. Er zou een soort ”groei-protocol”, ofwel een ”verklaring” of een ”addendum” aan het begrotingsverdrag toegevoegd worden… Inhoud en documentsvorm zullen afhangen van een compromis tussen Frankrijk en Duitsland en met de verdere 23 lidstaten. Een revolutie wordt het zeker niet, gezien de economische feiten. Maar het wordt wel een stootje ten gunste van groei. Met een echte symbolische waarde.
SPAREN EN/OF GROEI: EEN MOEILIJK DEBAT Sinds Gerhard Schröder de politiek verliet, is hij een referentie. Ook bij zijn voormalige politieke tegenstanders. Met zijn Hartz IV-programma was hij immers de architect van de spectaculaire revival van de Duitse economie. Tot in België toe zeiden liberale kopstukken dat de aanpak van de voormalige sociaaldemocraat model moest staan voor de eigen hervormingen. Uitgerekend Schröder haalde begin mei hard uit naar de Europese crisisaanpak. ”De besparingen wurgen Europa,” zo schreef hij. Schröder drong erop aan dat het beleid grondig werd bijgestuurd: minder soberheid, meer groei. Schröder parafraseerde wat diverse economen, onder hen de Amerikaanse Nobelprijswinnaars Paul Krugman en Joe Stiglitz, al meer dan een jaar terug formuleerden. Volgens hen was de Europese crisisaanpak de zekerste weg naar een recessie. In België was er Paul De Grauwe. Reeds in mei 2010 luidde hij de alarmklok. ”Door nu harde besparingen te forceren”, zo stelde hij, ”dreigen de financiële markten het herstel vooral te bemoeilijken. De hele eurozone loopt het gevaar in een deflatoire dynamiek te belanden.” Sinds kort legt de Unie nieuwe klemtonen en wordt opnieuw over groei gesproken. De kentering kwam er na de overwinning van François Hollande. De impact van politieke feiten blijft dus onvergelijkbaar groter dan doorwrochte academische pleidooien. ✎ J.D.
✎ R.V.
5
Na sparen, groei!
FRANK VANDENBROUCKE ”HARDE BEGROTINGSAANPAK MOET SPOREN MET GROEI STRATEGIE”. Frank Vandenbroucke, voormalig socialistisch Minister van Arbeid en Sociale Zaken en momenteel professor Europese sociale ontwikkelingen ziet vele positieve punten in het tewerkstellingspakket van de Europese Commissie.
”De verwijzing naar het tewerkstellingspotentieel in de groene economie, gezondheidszorg en ICT is correct. Positief is ook de nadruk die de Commissie op de sociale dialoog, minimumlonen en de organisatie van de arbeidsmarkt legt. Ik onthoud hier vooral de waarschuwing voor atypische contracten, precaire arbeid en schijnzelfstandigen. Daarnaast is er de voortdurende verwijzing naar de relatie tussen arbeid en onderwijs. In diverse landen zitten we hier met een heel problematische situatie. Neem nu Spanje. 47 procent van de leeftijdsgroep tussen 24 en 64 jaar is laag geschoold. Een verontrustend slechte score, want in de hele Unie is dat slechts 27 procent. Indien Spanje opnieuw competitief wil worden, moet hier vooral aan gewerkt worden. En hier wringt het schoentje. De hervorming van arbeidsmarkt en onderwijs gebeurt onder zachte Europese druk, de begroting daarentegen wordt onder harde druk bijgestuurd. Het is dus noodzakelijk dat de twee met elkaar sporen en in dezelfde richting gaan. In Spanje, maar ook in diverse 6
andere lidstaten, is die koppeling er niet. Bijgevolg dreigt het harde budgettaire beleid de hervormingen af te remmen in plaats van te versnellen. Het is zeer zorgwekkend dat uitgerekend in tal van lidstaten de investeringen in het onderwijs door de budgettaire soberheid in de verdrukking komen.” ”Vooralsnog is er geen alternatief voor de zachte coördinatiemethode in sociale zaken, arbeid en onderwijs. Er moet dus erg op worden toegekeken dat de doelstellingen zoals die in de groeistrategie Europa 2020 werden geformuleerd door de harde begrotingsaanpak niet onderuit worden gehaald. Daarom lijkt het me noodzakelijk dat de sociale investeringsstrategie in het budgettair beleid wordt ingebed. Essentieel is bijgevolg dat de schulden van de lidstaten worden gecollectiviseerd, bijvoorbeeld via eurobonds. Alleen op deze manier krijgen de zuiderse lidstaten het perspectief dat de groei niet door hoge intresten wordt verstikt. En verder is er nood aan Europese investeringsprogramma’s via bijvoorbeeld de Europese Investeringsbank (EIB). Zonder grondige hervormingen, onder meer in het onderwijs, is duurzame groei in Europa uitgesloten. Het gevaar bestaat dat de financiële crisis en de begrotingsellende ons daar verder van verwijdert.”
Economisch bestuur
: k r e w n e i e o r g , t i e t i l i b Sta de Commissie geeft België zeven aanbevelingen
Economisch bestuur
Dit jaar heeft de Commissie zeven aanbevelingen bekendgemaakt voor België. Ze hernemen wat de Commissie ook al in 2011 aan ons land vroeg, maar wat voorlopig nog niet helemaal in beleidsdaden is omgezet. Bovendien is er één aanbeveling die volledig in de wind werd geslagen: de hervorming van de automatische indexering van de lonen. België doet het goed, maar het kan beter. Dat is de hoofdboodschap in de aanbevelingen die de Commissie op 30 mei bekendmaakte. De aanbevelingen van 2012 lijken erg op die van 2011, wat bewijst dat er nog werk aan de winkel is. ”De uitdagingen voor het land blijven nagenoeg dezelfde,” schrijft de Commissie, ”maar sommige zijn nijpender geworden”.
Hieronder een overzicht, in volgorde, van de zeven aanbevelingen van dit jaar. Zoals alle aanbevelingen – de Commissie gaf er aan alle lidstaten – moeten ze worden bekrachtigd door de Europese Raad van 28 en 29 juni, waardoor ze een referentiewaarde krijgen. We kunnen ook aannemen dat ze zullen zorgen voor een geanimeerd debat in politiek België.
In haar aanbevelingen legt de Commissie de nadruk op begrotingsmaatregelen en economische hervormingen die ze, land per land, vraagt om uit te voeren en die moeten zorgen voor een sterkere financiële stabiliteit, voor een dynamische economische groei en voor de creatie van banen in de hele Europese Unie. Ze maken deel uit van het zogenaamde ”Europese semester”, die dit jaar aan zijn tweede editie toe is. Het Europese semester moet zorgen voor een betere socio-economische coördinatie in de Unie. Vandaag is economisch bestuur dus geen hol woord meer in Europa…
1. Overheidsfinanciën
België heeft de aanbevelingen van 2011 slechts ten dele opgevolgd. Maar de Commissie toont begrip: ”De tenuitvoerlegging werd in zekere mate bemoeilijkt door het feit dat de nieuwe federale regering de eed pas heeft afgelegd op 6 december 2011, 541 dagen na de verkiezingen van 13 juni 2010”.
2. Vergrijzing en de pensioenleeftijd
”De begroting voor 2012 uitvoeren om ervoor te zorgen dat het buitensporige tekort in dat jaar wordt gecorrigeerd. Maatregelen nemen om de budgettaire doelstelling op middellange termijn te behalen, in het bijzonder de doelstelling om het tekort te verminderen en de overheidsschuld te doen dalen.” Dit is het voornaamste punt en de voornaamste van alle prioriteiten. De aanbevelingen van 2011 op het vlak van begroting zijn ten dele opgevolgd, maar de Commissie maakt zich zorgen over het verwachte tekort in 2013 van 3,3 % van het BBP, tegenover 3 % dit jaar.
”De houdbaarheid op de lange termijn van de overheidsfinanciën verbeteren door de leeftijdsgerelateerde uitgaven in toom te houden. Maatregelen nemen die de wettelijke pensioenleeftijd aan de toegenomen leeftijdsverwachting koppelen.” Ook hier is
7
Stabiliteit, groei en werk: de Commissie geeft België zeven aanbevelingen
de aanbeveling van 2011 ten dele opgevolgd met de hervorming van de pensioenen en de vervroegde uittredingen, die de Commissie ”lovenswaardig en bemoedigend” noemt. Maar de effecten zijn nog niet duidelijk en de arbeidsmarkt moet verder hervormd worden zodat ook de werkgelegenheidsgraad bij oudere werknemers stijgt.
3. De Banksector ”Het kapitaal van de zwakste banken verder verhogen om de soliditeit van de banksector te ondersteunen, zodat deze in staat is om zijn rol als kredietverlener aan de economie te vervullen.” België heeft ook hier de aanbeveling van 2011 slechts gedeeltelijk gevolgd door zijn financiële sector te hervormen in lijn met de Europese regelgeving. Maar er zijn meer maatregelen nodig om het vertrouwen in de bankensector te herstellen.
4. Loononderhandelingen en automatische indexering van de lonen ”De werkgelegenheid en de concurrentie bevorderen door stappen te ondernemen om, in overleg met de sociale partners en conform de nationale praktijken, het systeem voor het voeren van loononderhandelingen en het loonindexeringssysteem te hervormen. In een eerste fase ervoor zorgen dat de loonstijging beter aansluit bij de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit en het concurrentievermogen.” Dit is de hete aardappel. De Commissie vroeg in 2011 al om het systeem te hervormen, maar dat is niet gebeurd. Het 8
regeerakkoord van de regering Di Rupo voorziet het behoud van het systeem. We kunnen veronderstellen dat dit onderwerp de komende weken en maanden nog zal zorgen voor een hevige discussie in België.
5. Belastingen op arbeid ”Een significante verschuiving van belastingen op arbeid naar minder groeiverstorende belastingen, zoals onder meer milieubelastingen, bewerkstelligen. De in gang gezette hervorming van het stelsel van werkloosheidsuitkeringen voortzetten om de negatieve prikkels om te werken te verminderen, en bij de ondersteuning van de werkgelegenheid en het activeringsbeleid sterker het accent leggen op kwetsbare groepen. De geplande verdere regionalisering van de arbeidsmarktbevoegdheden aangrijpen om de interregionale arbeidsmobiliteit te bevorderen en de samenhang versterken tussen onderwijs, levenslang leren, beroepsopleidingen en werkgelegenheid.” De aanbeveling van 2011 is ook wat dit betreft gedeeltelijk opgevolgd (met maatregelen om de werkloosheidsuitkeringen te hervormen en meer oudere mensen aan het werk te krijgen). Maar de Commissie betreurt hier dat er geen vooruitgang is geboekt om de lasten op arbeid te verschuiven naar consumptie en milieuheffingen.
6. Concurrentie ”De concurrentie in de detailhandel blijven stimuleren door de toegangsbelemmeringen en de operationele
Economisch bestuur
beperkingen te reduceren. Maatregelen nemen om de concurrentie in de netwerkindustrieën (elektriciteit en gas, telecommunicatie, postdiensten en vervoer) te intensiveren door belemmeringen in regelgeving aan te pakken en de regelingen voor een effectieve handhaving van de staatssteunregels te versterken.” En hetzelfde liedje herhaalt zich. Ook hier heeft België de aanbeveling van 2011 slechts ten dele omgezet. Ons land heeft maatregelen genomen voor een beter toezicht op de energiesector om zo de inflatie beter te beheersen. Maar de Commissie oordeelt dat het beter zou zijn om structureel de voorwaarden te verbeteren voor een ware concurrentie in de energiesector. En op het gebied van concurrentie in de detailhandel is geen verbetering vastgesteld.
PAS OP VOOR DE OVERHEIDSSCHULD EN DE COMPETITIVITEIT!
”Maatregelen treffen om iets te doen aan de uitblijvende vooruitgang bij de verwezenlijking van de doelstellingen voor het verminderen van broeikasemissies, met name door ervoor te zorgen dat het vervoer een wezenlijke bijdrage levert aan de realisatie van deze doelstelling.” Dit thema kwam niet voor in de aanbevelingen van 2011, maar deze keer vraagt de Commissie dat België iets doet om de effecten van de vervuiling (en dan vooral in het verkeer) drastisch terug te dringen.
In februari heeft de Commissie twaalf landen, waaronder België, onder meer economisch toezicht gezet. Ons land heeft te kampen met budgettaire macroeconomische onevenwichten. Op hetzelfde moment als de publicatie van de aanbevelingen op 30 mei maakte de Commissie vooruitgangsrapporten voor de twaalf bekend. Cyprus en Spanje vertonen nog steeds ”zeer ernstige” onevenwichten, terwijl vier andere (Frankrijk, Hongarije, Italië en Slovenië) ”ernstige” onevenwichten hebben. De zes andere lidstaten, waaronder België, hebben minder ernstige problemen. Voor ons land wordt gewezen op het lagere competitiviteitsvermogen en op de hoge overheidsschuld.
✎ R.V.
✎ R.V.
7. Uitstoot van broeikasgassen
9
Europese politiek
Europa en de doos van Pandora Toen Mariano Rajoy op 20 november de Spaanse verkiezingen won en premier José Luis Rodriguez Zapatero voor bewezen diensten werd bedankt, belandde de Europese sociaal-democratie in een dieptepunt zonder voorgaande.
In geen enkel van de vier grote EU-lidstaten zat ze nog in de regering en in de Europese Raad was ze marginaal. Sinds 6 mei is er echter een kentering. Hoewel hij twee jaar terug geen schijn van kans werd toegedicht, slaagde François Hollande erin om de Franse presidentsverkiezingen te winnen. Ineens verschoof de focus van de Europese Unie en werd een extra Europese top gepland. Een informele top met slechts één agendapunt: groei. Op 13 mei was er een nieuw signaal dat de rechterzijde op haar beurt in het defensief raakte. In Noordrijn-Westfalen, de grootste Duitse deelstaat, kreeg de CDU van Angela Merkel een pak slaag. Uitgerekend in het hart van het grootste en meest welvarende EU-land moest het soberheidsbeleid van Merkel een zware opdoffer incasseren. In normale tijden zou de verkiezing van Hollande en de CDU-nederlaag in Noordrijn-Westfalen dagenlang het Europees nieuws overschaduwd hebben. Nu was het anders. Het zijn geen normale tijden, omwille van Griekenland. Nog maar eens is Europa in de ban van Griekenland. Nea Dimokratia (ND) en Pasok kwamen zwaar gehavend uit de verkiezingen, terwijl het links-radicale Syriza een doorbraak forceerde. Het gevolg is bekend: een totale politieke impasse en nieuwe verkiezingen op 17 juni. Ondertussen houdt Europa de adem in. Als Syriza nog verder groeit en op 17 juni ”incontour10
nable” zou worden, is een krachtproef met de eurolanden niet meer te vermijden. Een ”Grexit” kan dan alleen vermeden worden, indien de ”troika” water bij de wijn doet. Dat ligt heel moeilijk, bijgevolg is het risico reëel dat zowel de eurozone als Griekenland in heel woelige wateren terecht komen. Een exit van Griekenland zou een ”permanent precedent” zijn en het geloof in de irreversibele muntunie onderuit halen. Er zal dan over nieuwe exits gespeculeerd worden, met alle gevolgen van dien voor de rente van de Italiaanse, Spaanse en Portugese overheidsobligaties. Zeker voor Spanje zou dat dramatisch kunnen worden. Met een jeugdwerkloosheid van meer dan 50 procent is de grens bereikt. Nog meer sparen, zonder concrete groeiperspectieven, zou ook in de Spaanse politiek zorgwekkende kortsluitingen kunnen veroorzaken. Heel bijzonder is de situatie van Nederland. De coalitie van liberalen en christendemocraten onder leiding van Mark Rutte crashte omdat de gedoogpartner, de partij van Geert Wilders, zich tegen nieuwe bezuinigingen verzette. Wilders begon in de liberale partij, maar moest er opstappen omdat hij electoraal goud in de strijd tegen de islam zag. Met brutale uitspraken tegen de islam en een haatcampagne tegen moslims werd zijn partij in 2010 de derde grootste formatie in Nederland. Wilders die een neus voor populistische
thema’s heeft, hoopt bij de parlementsverkiezingen in september opnieuw te scoren. Deze keer neemt hij niet alleen de islam maar Europa in het vizier. ”De verkiezingen”, zo zei hij, ”worden een referendum over Europa.” Als Wilders navolging krijgt en ander Europese populisten zijn voorbeeld volgen, bestaat het gevaar dat de doos van Pandora zich opent. In veel lidstaten stuit de Europese integratie op groeiend scepticisme van de burgers. De tijd dat Europa per definitie op een gunstig a priori kon rekenen, is sinds het verdrag van Maastricht voorbij. De twijfel en de terughoudendheid heeft zich ondertussen verder uitgediept. Dat bleek overduidelijk in 2005, toen Frankrijk en Nederland in een referendum tegen de Europese grondwet stemden. De financiële crisis, het hard bezuinigingsbeleid en de ontgoochelende resultaten van dat beleid hebben de legitimiteitsbasis van de Europese Unie nog zwaarder aangetast. Zowel in het zuiden als het noorden kunnen politieke partijen nu garen spinnen als ze tegen Europa campagne voeren. In vergelijking met een kwarteeuw terug is dat een dramatische verandering. Het versterkt het beeld dat Europa op het drijfzand van een wispelturige publieke opinie is gebouwd. In de beginjaren van de Unie was het nut van Europa een evidentie, als vredesproject en vehikel voor economisch groei. Vandaag wordt Europa door velen als een hefboom van ongelijkheid gepercipieerd. Het legt een zware hypotheek op verdere integratie. Dat vindt ook Jurgen Habermas. ”Een Europese burgersolidariteit”, zo schreef hij eind vorig jaar, ”is onhaalbaar als er sprake is van een structurele toename van de sociale ongelijkheden tussen arme en rijke landen.” ✎ J.D.
11
Iets nieuws? Europa neemt deel aan Francofolies van Spa van 18 tot 22 juli 2012: Let’s Move! Youth on the move is een initiatief van de Europese Commissie dat onder meer de bedoeling heeft om actief deel te nemen aan het verminderen van de werkloosheid onder jongeren en om de tewerkstellingsgraad te verhogen van de actieve bevolking tussen 20-64 jaar, via Europese programma’s i.v.m. onderwijs, vorming, mobiliteit en arbeid. De samenwerking met Francofolies van Spa is een première. Het festival – internationaal erkend voor zijn kwaliteit en zijn engagement t.o.v. de burger – ontvangt duizenden jongeren, van België en daarbuiten, om samen muziek te beleven. Bezoek de stand Youth on the Move, van 19 tot 22 juli van 12 tot 19 uur op de Place Royale van Spa.
Youth on the move Francofolies van Spa
Europa viert 50 jaar gemeenschappelijk landbouwbeleid op de beurs van Libramont van 27 tot 30 juli 2012 Sinds 50 jaar is Europa ononderbroken bezig geweest om de samenwerking met de landbouwers te verstevigen door middel van haar gemeenschappelijk landbouwbeleid. Het Europees Parlement en de Europese Commissie zullen deelnemen aan de beurs van Libramont om al uw vragen te beantwoorden. U wordt ook uitgenodigd om deel te nemen aan het debat ”Jonge landbouwers, kansen voor de toekomst!” dat doorgaat op 27 juli in de namiddag. Tevens kunt u een grote interactieve tentoonstelling bezoeken, over de thema's voeding, milieu en landelijke ontwikkeling. Bezoek de stand van de Europese Commissie – de Vertegenwoordiging in België op de beurs, Rue des Aubépines 50 – 6800 Libramont van 9 tot 18:30 uur, van 27 tot 30 juli 2012. Raadpleeg de website van de beurs van Libramont om onze stand, evenals het precieze uur van het debat, te vinden.
Gemeenschappelijk landbouwbeleid Beurs van Libramont
Karel Van Miert-Prijs voor professionele journalisten en studenten In het najaar reikt de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie opnieuw een prijs uit voor journalistieke stukken over de Europese Unie. Het thema van dit jaar voor professionele journalisten is ”Groei en jobs: de EU en economische heropleving”. Studenten mogen zich wijden aan het thema: ”De Europese Unie voor jongeren: wat doet de EU voor de jonge generatie en wat zou ze kunnen/moeten doen?”. De bijdrage kan zowel een stuk zijn voor de geschreven pers als een stuk voor de audiovisuele pers of voor het internet. Zowel individuele werken als groepswerken zijn toegestaan. Meer informatie en deelnemingsvoorwaarden vindt u op onze website: www.eu4be.eu. Inschrijven kan enkel via het online formulier op dezelfde website. Uiterste inschrijvingsdatum: 5 november 2012 om 12 uur ’s middags.
EUROP Het tijdschrift van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België
12
info
www.eu4be.eu
De ondergetekende bijdragen verbinden enkel de auteurs en zijn niet noodzakelijk de weergave van de standpunten van de Commissie. Overname van bijdragen is toegelaten – behalve voor commerciële doeleinden – mits bronvermelding plus bezorging van een bewijsexemplaar aan de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België. © Europese Unie, 2012 EUROPinfo wordt uitgegeven door de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België, Archimedesstraat 73 B - 1000 Brussel Tel: 02 295 38 44 Fax: 02 295 01 66 Internet: www.eu4be.eu E-mail:
[email protected] Verantwoordelijke uitgever: Jimmy Jamar, Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België, Archimedesstraat 73 B - 1000 Brussel
