Europa uropa E mijn thuis thuis mijn
Een uitgave van de Vertegenwoordiging in België van de Europese Commissie
D
it is het verhaal van Emma en Thomas. Op een regenachtige dag
hebben ze op zolder bij opa een stapel oude strips gevonden, en daar zijn ze natuurlijk uren zoet mee geweest, hoe zou je zelf zijn. In een oude kast vinden ze bovendien een andere trofee:
‘Oh, kijk’ roept Emma uit, ‘een grote, ouderwetse loupe, net zo één als de speurders in opa’s stripverhalen gebruiken om op onderzoek te gaan.’ ‘Keitof’ zegt Thomas. ‘Zullen we speurdertje spelen?’ ‘Goed idee, laat ons op onderzoek gaan om onze spreekbeurt over de Europese Unie voor te bereiden’ zegt Emma. ‘We zouden kunnen mensen ondervragen en zo, in plaats van alles in boeken bij mekaar te zoeken.’ ‘Yes!’ zegt Thomas enthousiast ‘Ik heb al een idee met wie we kunnen beginnen. Het is gestopt met regenen, kom op, naar de bibliotheek! En vergeet de loupe niet!’
W e e t j e ?
D e Eu ro p e s e v lag is b la uw e n b eva t e e n c ir ke l va n twa a lf g e le s te rr e n m e t v ij f p u n te n E r is d u s g e . e n s te r p e r la n d , z o a ls o p d e v la g v a n d e USA .
Bladzijde Europa mijn thuis
t h c a Opdr 1
Kleur de Europese vlag hiernaast met de juiste kleuren.
2
Zoek 10 afbeeldingen, foto’s, teksten,… die aan Europa doen denken! Knip ze uit, nummer ze en noteer hieronder waarom je ze koos. 1.
6.
2.
7.
3.
8.
4.
9.
5.
10.
En blijgezind hollen ze naar hun eerste speurwerk. Het is echt wel een boeiende tocht geworden. Ga je mee?
Europa mijn thuis
Bladzijde
E
Een bee mma en Thomas willen beginnen bij het begin.
Wat is dat eigenlijk, die Europese Unie? En hoe is die ontstaan? Ze richten hun loupe op het internet in de stadsbibliotheek. Ze roepen al snel de hulp in van Marc. Hij is bibliothecaris en al een tijdje met ‘Europa’ bezig, hij moet dus een uitstekende ‘getuige’ zijn… Ze hebben afgesproken dat ze elk om beurt een vraag zullen stellen.
Marc, kan jij ons vertellen hoe de Europese Unie gestart is? ‘Na de Tweede Wereldoorlog lag heel Europa in puin. Er waren miljoenen mensen gedood, de wegen waren vernield en veel mensen waren op de vlucht. Een catastrofe. En dat was niet de eerste keer. Van 1914 tot 1918 gingen Frankrijk, Duitsland en de rest van Europa al eens met elkaar op de vuist. Toen waren er ook al zo veel verwoestingen en kwamen er miljoenen mensen om het leven.’
Maar wat heeft dat te maken met de EU? ‘In 1945 vond iedereen dat het gedaan moest zijn met oorlogvoeren. Frankrijk en Duitsland moesten maar eens stoppen met elkaars vijand te zijn. Maar hoe zorg je daarvoor? Robert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, kwam met een schitterend voorstel. Hij nodigde (op 9 mei 1950) Duitsland uit om samen met Frankrijk een soort ‘club’ te stichten, waarin ze zouden samenwerken. Die samenwerking zou gebeuren voor kolen en staal. Waarom? Heel eenvoudig: kolen en staal heb je nodig om wapens te maken. Als Frankrijk en Duitsland niet meer afzonderlijk wapens kunnen maken, kunnen ze geen oorlog meer voeren tegen elkaar. Slim gezien van die Schuman, vind je ook niet?’
Bladzijde Europa mijn thuis
tje geschiedenis
Frankrijk en Duitsland zouden dus voortaan niet meer zelf kolen opdelven en staal maken? ‘Toch wel, maar wat ze ermee doen beslissen ze samen. Schuman nodigde andere landen uit om mee te werken. België, Nederland, Luxemburg en Italië zagen dat wel zitten. Met zes landen startten ze de ‘club’ van de EGKS: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Dat gebeurde in 1951. Toen is de Europese samenwerking begonnen. Je kan zeggen dat de EGKS het begin is van de Europese Unie.’
Hoe groeide de EGKS dan uit tot de EU? (lacht) ‘Niet zo vlug. We doen het stap voor stap. Vooraleer er sprake was van de EU was er eerst nog de EEG, wat staat voor Europese Economische Gemeenschap. Waar dat goed voor was? Wel, het ging zo goed met de EGKS dat men in de zes landen dacht: waarom ons beperken tot kolen en staal? Kunnen we niet beter voor de hele economie (of anders gezegd voor alles waar we handel mee drijven) samenwerken? Natuurlijk kon dat en zo werd de EEG in 1957 geboren.’
Er wordt wel eens gesproken over ‘de gouden jaren zestig’. Was die EEG dan zo’n succes? ‘Zeker, de 6 landen van de EEG dreven volop handel met elkaar en werden welvarender. De honger en de ellende van de oorlog waren vergeten. Er was echte vrede in Europa. Het was zelfs ondenkbaar geworden dat Frankrijk en Duitsland nog ooit oorlog zouden voeren.
Europa mijn thuis
Bladzijde
Andere Europese landen zagen toch hoe succesvol de EEG was? Waren zij niet geïnteresseerd om mee te doen? ‘Jazeker. In 1973 kwamen het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Ierland bij de EEG. Daarna begon de uitbreiding naar het zuiden van Europa. Griekenland sloot in 1981 aan. In 1986 verwelkomde de EEG Portugal en Spanje.’
Als we goed geteld hebben, waren ze toen met twaalf. Het zal niet altijd makkelijk geweest zijn om overeen te komen zeker? ‘Neen, dat niet. Maar toch wilden ze allemaal samen vooruit. In 1992 besloten ze om binnen tien jaar met één munt te betalen. Ze veranderden ook hun naam van Europese Gemeenschap naar Europese Unie.’
t h c a r Opd 3 Vul in de kadertjes op de tijdbalk de belangrijkste feiten
Bladzijde Europa mijn thuis
19 70
5 19 6
0 19 6
5 19 5
19 50
van de Europese eenwording in.
De euro dus? Juist, sinds 1 januari 2002 kunnen we in twaalf van de vijftien EU-Lidstaten met de euro betalen. Als dat geen grote verandering is… Intussen - in 1995 kwamen Oostenrijk, Finland en Zweden bij de EU.
Maar zijn we nu met z’n 27? Absoluut. Op 1 mei 2004 kwamen er maar liefst tien nieuwe Lidstaten bij de EU. Het is de eerste keer in de geschiedenis van de Europese samenwerking dat er in één smak zo veel landen toetraden. En op 1 januari 2007 komen er nog twee bij. Jullie kennen die landen toch?’
Euh… ‘Ik zal ze even voor jullie opsommen. Het zijn de drie Baltische staten: Estland, Letland en Litouwen. Dan nog Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Slovenië (verwar die twee niet met elkaar!). Dan nog twee eilanden: Malta en Cyprus. En ten slotte, de twee nieuwelingen: Roemenië en
Europa mijn thuis
20 10
5 20 0
0 20 0
5 19 9
0 19 9
5 19 8
0 19 8
19 75
Bulgarije.
Bladzijde
O p d r a c ht
1. België 2. Bulgarije 3. Cyprus
4
Met behulp van een atlas is het heel simpel om van deze blinde kaart een kaart van de Europese Unie te maken. Hiernaast vind je een alfabetische lijst van alle Lidstaten. Geef ieder land zijn plaats op de kaart door het overeenstemmende nummer erop in te vullen. Bijvoorbeeld: voor
4. Denemarken 5. Duitsland 6. Estland 7. Finland 8. Frankrijk 9. Griekenland 10. Hongarije 11. Ierland
België schrijf je het nummer
12. Italië
‘1’ op de juiste plaats op
13. Letland
de kaart
14. Litouwen 15. Luxemburg 16. Malta 17. Nederland 18. Oostenrijk 19. Polen 20. Portugal 21. Roemenië 22. Slovenië 23. Slowakije 24. Spanje 25. Tsjechië 26. Verenigd Koninkrijk 27. Zweden
Bladzijde Europa mijn thuis
Europa ? Wa t he b je d ’r aa n ?
W
at heb jij nu vooral onthouden van dit interview? wil Emma van Thomas weten.
‘Wel,’ zegt Thomas ‘al die landen zou ik nog niet kunnen opsommen, daarvoor zou ik mijn notities nog eens moeten nalezen. Maar ik heb wel begrepen dat er nu vrede heerst tussen de Lidstaten. En dat is toch wel een groot voordeel’ ‘Dat klopt,’ zegt Emma. ‘Maar ze zullen het toch niet alleen maar daarvoor gedaan hebben? Er zullen zeker nog andere voordelen zijn die we nog niet ontdekt hebben. Ik ken iemand die ons kan verder helpen, komaan’ ‘OK’ zegt Thomas terwijl hij zijn jasje aantrekt ‘maar deze keer krijg ik de loupe’
En met z’n tweetjes trekken ze er weer op uit. Ze richten hun vragen (en hun loupe) op een aantal specialisten, want het ene gesprek leidt naar het andere. Luister maar mee…
Europa mijn thuis
Bladzijde
Europa en de landbouw: hand in hand Renilde, 32 jaar, landbouwster ‘Vijf jaar geleden hebben mijn man en ik het landbouwbedrijf van mijn ouders overgenomen. We hebben er meteen een stukje vakantiehoeve van gemaakt. We kunnen tijdens de vakantie vier gezinnen ontvangen. Door dat plattelandstoerisme (zoals ze dat noemen) verdienen wij een centje bij. Het is tegenwoordig moeilijk om enkel van de landbouw te leven.’
Was dat vroeger anders dan? ‘In de tijd van mijn ouders ging dat heel goed. In de jaren ‘50 herinnerde iedereen zich de honger van tijdens de oorlog. Dat wilden ze niet meer. Er moest dus altijd voldoende voedsel zijn voor iedereen. En wie zou daar voor zorgen? Juist, de landbouwers.
Maar wat was de rol van ‘Europa’ hierin dan? Omdat de landbouwers veel voedsel zouden kunnen produ ceren, zorgde ‘Europa’ (de EEG) ervoor dat ze goede prijzen kregen voor hun producten. Omdat iedereen alles zou kunnen kopen, zorgde ‘Europa’ er tegelijk voor dat de prijzen van de voeding in de winkel niet te hoog waren. Zo was iedereen tevreden. Ik herinner me nog dat mijn ouders in die tijd veel werk verzetten. Onder tussen konden ze ook veel oogsten. Want er waren landbouwmachines die het werk lichter maakten en door kunstmeststoffen konden ze meer kweken. Het resultaat: overschotten. Er waren meer landbouwproducten dan de Europeanen konden opeten. Toen sprak men van de ‘boterberg’ en de ‘melkplas’.
Dat lijkt mij het andere uiterste. Daar moest toch iets aan gebeuren? Ja natuurlijk. Geleidelijk aan kregen de landbouwers een minder goede prijs voor hun oogst. ‘Europa’ spoorde hen aan om meer op de kwaliteit van hun producten te letten, in plaats van er zo veel mogelijk van te oogsten. En de EU vraagt de landbouwers ook om het milieu te respecteren. Sommige landbouwers schakelden over op biologische teelten. Anderen (zoals wij) stelden een stukje van hun boerderij open voor toeristen.’
Bladzijde 10 Europa mijn thuis
5
6
O p d r a c ht
Lees het verhaal van Renilde. Schrijf op
‘Europa’ heeft zich na de Tweede Wereldoor-
of de volgende beweringen juist of fout
log met de landbouw beziggehouden. Dat
zijn. Als ze fout zijn, noteer dan waarom
noemen we het Europese ‘landbouwbeleid’.
dat zo is.
Dat landbouwbeleid verliep in verschillende stappen. Plaats de stappen hieronder in de
‘Europa’ zorgde ervoor dat de consumenten
juiste volgorde, door er cijfers naast te plaat-
(mensen die de landbouwproducten kopen
sen (voor stap 1 plaats je dus een 1, enz.)
in de winkel) een hoge prijs moesten betalen en de producenten (de landbouwers die
n
De landbouwers werkten erg hard en er waren
de producten voortbrengen) een lage prijs
machines waarmee ze nog meer konden doen.
kregen. Zo was iedereen tevreden.
Zo kwamen er al snel overschotten.
Juist
Fout
n
ceren. De EEG spoorde ze aan om dat te
‘Europa’ hield zich na de Tweede Wereldoor-
doen door ze goede prijzen te geven voor
log met de landbouw bezig, om te vermijden
hun producten.
dat er ooit nog honger zou zijn in Europa. Juist
Fout
De landbouwers moesten meer gaan produ-
n
‘Europa’ steunt de landbouwers niet meer om meer te produceren, maar wel om pro-
De ‘boterberg’ en de ‘melkplas’ zijn voor-
ducten van goede kwaliteit voort te brengen
beelden van overschotten die er kwamen.
en op het milieu te letten.
De overschotten waren het gevolg van het feit dat de landbouwers nogal lui waren en
n
nood in Europa. Er was niet voldoende voedsel
alles op hun boerderij lieten liggen. Juist
Fout
voor iedereen.
n
Nu vraagt de EU de landbouwers om zorg te dragen voor het milieu. Sommige landbouwers doen aan plattelandstoerisme om een centje bij te verdienen. Juist
Fout
Na de Tweede Wereldoorlog was er hongers
Sommige landbouwers schakelen over op hoevetoerisme of biologische landbouw.
n
Omdat ‘Europa’ een handje toestak, kregen de boeren een goed inkomen en waren ook de mensen die het voedsel kochten tevreden. Zij betaalden in de winkel lage prijzen voor landbouwproducten.
Europa mijn thuis
Bladzijde 11
Europa zonder grenzen Luc, 53 jaar, buschauffeur ‘Al twintig jaar ben ik buschauffeur. Ons vak is de laatste jaren sterk veranderd. De wegen raken altijd maar voller en de mensen hebben minder geduld. Positief is dat er geen echte grenzen meer zijn tussen de landen van de Europese Unie.’
Dat is ooit anders geweest… ‘Zeker weten. In de jaren tachtig reed ik ook al naar Oostenrijk en Zwitserland. Eerst moest je aan de douanepost van Nederland aanschuiven om binnen te raken. Dan hetzelfde liedje aan de Duitse grens, maar meestal nog een beetje erger. De Duitse douaniers controleerden alle papieren heel grondig en vroegen soms de identiteitskaart van iedereen op de bus. Aan de Oostenrijkse grens was het nog eens van dat. Er ging toen veel tijd verloren. En ik mag nog niet echt klagen. Mijn neef die vrachtwagenchauffeur is, stond soms uren lang aan de grens aan te schuiven. Zijn bedrijf moest veel tijd en geld steken in het klaarmaken van zijn papieren, vooraleer hij de grens over kon.’
En wanneer is dat allemaal veranderd? ‘In januari 1993 om precies te zijn. We kunnen nu gewoon doorrijden aan de grenzen van de EU-landen. Gedaan met dat vervelende wachten en dat tijdverlies.’
Maar dat wegvallen van de grenzen is vooral een goede zaak voor bedrijven? ‘Niet alleen voor de bedrijven hoor! Ook voor iedereen die op reis wil gaan in de EU zijn er geen grenscontroles meer. En als je als Belg inkopen wil doen in Duitsland of Frankrijk, dan kan dat zonder probleem. Firma’s uit andere landen van de EU kunnen in ons land hun producten verkopen, net alsof het hun eigen land zou zijn. Zo hebben wij een grotere keuze en zijn er lagere prijzen. Dat is goed voor onze portemonnee.’
Bladzijde 12 Europa mijn thuis
O p d r a c ht
7 Vul de volgende tekst aan Sedert 1 januari
(jaartal) mag je vrij aankopen doen in een ander land van de
Europese Unie. Je mag er alles kopen, net zoals je dat in je eigen land zou doen. Aan de grenzen zijn de
d
immers verdwenen.
Je kunt ook zonder problemen
r
naar en in een ander EU-land.
Voor de bedrijven is dat wegvallen van de Hun vrachtwagens moeten niet meer
g
a
eveneens een hele verbetering. aan de grens om gecontroleerd
te worden en ze moeten minder
invullen. De bedrijven mogen hun
goederen overal in de EU verkopen, net alsof daardoor
hebben
g
wij
een
grotere
k
en
worden
de
producten
.
8
Ken je nog een vereniging van landen die één grote markt vormen? Vertel eens.
9
Een label voor de beste producten Als je producten van zowat overal kan kopen, moet je er natuurlijk zeker van zijn dat ze van goede kwaliteit zijn. Daarom moeten alle producten die hier te koop zijn, van de EU aan bepaalde voorwaarden voldoen. Die producten mogen dan een speciaal kenteken dragen, men noemt dat het ‘CE label’. Die staat meestal op de verpakking. Kijk thuis eens rond naar verpakkingen van allerlei producten, zoals GSM, rekenmachientjes, digitaal fototoestel, speelgoed enz. en maak en lijstje van degene waarop je een CE label hebt gevonden. Let op! Soms staat het CE label ook op het product zelf.
Europa mijn thuis
Bladzijde 13
1€ 1€
1€
1€ 1€
1€ 1€
1€ 1€
1€
1€
1€ 1€
Was dat nu echt nodig, die euro?
1€
1€ 1€ 1€
1€
1€
Miranda, 28 jaar, verkoopster van souvenirs ‘Vroeger was alles beter, zegt mijn oma vaak. Daar ben ik het niet mee eens. Zeker niet als het over de euro
1€
gaat. Voor ons, in de souvenirwinkel, is het veel gemakkelijker geworden.’
Hoezo? ‘Tot een paar jaar geleden betaalden de toeristen hier in Franse frank, Duitse mark of Nederlandse gulden. Zowel de toeristen als wij moesten iedere keer omrekenen. Dat was niet altijd eenvoudig. Met de euro is dat allemaal opgelost. We hebben nu één kassa en dat rekenen hoeft niet meer.
Vooral makkelijk voor de toeristen dus? ‘Niet alleen voor hen hoor. Onze leveranciers zeggen dat hun bedrijf de euro ook wel ziet zitten. Vroeger moesten ze soms tien verschillende prijslijsten hebben voor alle landen in Europa waar ze leveren. Nu volstaat één prijslijst. Veel gemakkelijker voor hen. Ze hebben nu een groot gebied om zaken te doen. Een grote zone zonder grenzen en met hetzelfde geld. Een beetje zoals je in je eigen land zou verkopen.
Reizen in Europa wordt nu dus een stukje simpeler? Ja, dat ondervinden we zelf aan den lijve. In de winter sluiten we de winkel altijd een maand. Dan nemen we vakantie. Meestal gaan mijn man en ik dan naar Griekenland. De euro heeft onze vakantie een beetje aangenamer gemaakt. Vroeger moesten we Belgische franken wisselen tegen Griekse drachmes. De bank rekende ons daarvoor kosten aan. In Griekenland moesten we de eerste dagen alles omrekenen naar Belgische frank om toch een idee te hebben of iets duur of goedkoop was. Terug in België konden we weer naar de bank om de drachmes die nog over waren te wisselen. En natuurlijk weer kosten betalen. Dat is allemaal verleden tijd.’
W e e t j e ?
Het symboo
seerd op de
is tegelijk d
Griekse lett
e eerste lett
O (e) is geb
er epsilon (Â
er van ‘Euro
a-
) en
pa’. eepjes zijn e knipoog naa en r de dollar e n de yen en symbolisere n de stabilite it van de eu ro. De twee eve
Bladzijde 14 Europa mijn thuis
l van de EUR
nwijdige str
1€
10
O p d r a c ht
Lees de tekst van Miranda heel aandachtig. Som drie voordelen van de euro op. Met andere woorden: wat is er gemakkelijk of overbodig geworden door de komst van de euro?
11
Hieronder staan een aantal beweringen. Schrijf in de rechterkolom of ze juist of fout zijn. Als je ‘fout’ invult, schrijf dan ook (op een afzonderlijk blad) waarom dat zo is. Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
7. De beeltenis van de Belgische koning staat op alle euro-biljetten
Juist
Fout
8. Anderhalve euro mag je schrijven als 1,50 euro
Juist
Fout
9. Op de euro-biljetten staan er veel bruggen en vensters
Juist
Fout
Juist
Fout
1. De naam van één honderdste van een euro is één europenning 2. De beeltenis van de Belgische koning komt niet meer voor op de euro-munten 3. De euro-biljetten en de euro-munten zijn in de twaalf EU-Lidstaten die de euro invoerden volledig gelijk 4. Het meervoud van ‘euro’ is ook ‘euro’. Je mag dus schrijven: dat boek kost tien euro 5. Het euro-teken kennen we. De Amerikaanse munt, de dollar, heeft ook een teken, nl.: $. Het Britse pond heeft als teken: £. 6. Er zijn zeven verschillende euro-munten en acht verschillende euro-biljetten in omloop.
10. Zwitserland is geen lid van de Europese Unie, maar heeft toch de euro als officieel geld ingevoerd
12
Weet je in welke landen je reeds met euro’s kan betalen? Duid ze op de kaart op blz. 8 met het euro-symbool (e) aan.
Europa mijn thuis
Bladzijde 15
Is er een vuiltje aan de lucht? Theo, 41 jaar, boswachter ‘Van beroep ben ik boswachter. Mijn vrije tijd stop ik in de milieubeweging. We moeten ophouden onze planeet te bevuilen. Minder vieze troep uit de schoorstenen van de fabriek en geen rommel meer in de rivieren! De landbouwers moeten minder sproeistoffen gebruiken, want die raken uiteindelijk toch in ons drinkwater. En wij moeten allemaal minder afval produceren. Veel minder verpakkingen is de boodschap. Plus zoveel mogelijk sorteren, zodat we zoveel mogelijk kunnen hergebruiken.’
Da’s meteen een ganse boterham. Heeft de EU daar een rol in te spelen? ‘Jazeker. De Europese Unie houdt zich veel met het milieu bezig. Dat is ook logisch. Milieuvervuiling stopt nu eenmaal niet aan de grenzen van een land. Als de schoorstenen van de fabrieken in een buurland vuile stoffen uitstoten, brengt de wind die ook naar België. Het heeft dus weinig zin dat elk land afzonderlijk maatregelen neemt om het milieu schoon te houden. Dat moeten we echt samen doen.’
W e e t j e ?
In de EU rijd
en ongevee r auto’s rond . Elke inwone r gooit er ja arlijks onge veer 50 0 kg huis houdafval w eg. 20 0 miljoen
Bladzijde 16 Europa mijn thuis
Wat kan de EU dan in de praktijk doen? ‘Wel, daarom maakt de EU wetten (ze noemen dat daar ‘richtlijnen’) die door de landen van de EU moeten uitgevoerd worden. Zo hebben ze bv. al jaren geleden beslist dat alle nieuwe auto’s in de EU een katalysator moeten hebben. Dat is een toestel om de uitlaatgassen te zuiveren. Alle Lidstaten kregen van de EU ook de opdracht om hun ‘oppervlaktewateren’ te zuiveren. Als het zeewater, de rivieren en de meren niet vervuild zijn kent Europa een vlag toe…
Ah ja, de beruchte blauwe vlaggen? Inderdaad, die zijn stilaan door iedereen gekend. Het is niet netjes als bijvoorbeeld een strand (of een meer, of een rivier) niet met een blauwe vlag kan uitpakken.
O p d r a c ht
13 De EU telt ongeveer 456 miljoen inwoners en er toeren
wagens
rond. Wat kun je daar zoal bij bedenken?
14
Om te helpen de afvalberg te verminderen, bedacht men het principe van ‘de vervuiler betaalt’. Wie verontreinigende producten maakt of koopt zal een extra bedrag moeten betalen. Omgekeerd wil men dan weer milieuvriendelijke goederen of diensten goedkoper maken. Voor frisdranken in flessen bijvoorbeeld betaalt men minder dan die in wegwerpverpakkingen. Daarom staan er op sommige verpakkingen ‘milieulogo’s’. Verzamel zo veel mogelijk van die milieulogo’s. Weet je ook wat ze betekenen?
Europa mijn thuis
Bladzijde 17
Wég met banditisme en terrorisme Guido, 48 jaar, politieagent ‘Aangenaam. Guido is de naam. Al 25 jaar agent. Ik ben dus een oude rot in het vak. Maar in vijfentwintig jaar tijd is er wel het een en ander veranderd. Dat kan ik je verzekeren.’
Kunt u daar een voorbeeld van geven? ‘Wel, neem nu die achtervolging van vorige week. We waren een drugsbende op het spoor. Na een wilde achtervolging waren we in de buurt van de Nederlandse grens beland en ja hoor, ze stoven de grens over. We bleven ze achternazitten tot een stuk in Nederland. Ondertussen
hadden
we
onze Nederlandse collega’s gewaarschuwd. Samen hebben we de bende kunnen oppak ken. Tien jaar geleden zou dat waarschijnlijk niet gelukt zijn. Door de Schengen akkoorden kan dat nu wel.’
Pardon? Wat bedoelt u met Schengen akkoorden? ‘De politie werkt nu beter samen. De akkoorden hiervoor dragen de naam van het Luxemburgse stadje waar ze werden ondertekend: Schengen. Er staat nu in Straatsburg een grote politiecomputer. Daar stoppen we alle gegevens over gestolen auto’s, verboden wapens, gestolen identiteitskaarten en nog allerlei andere zaken in. Al de politieagenten uit heel Europa kunnen in die computer kijken. Als er bv. een auto gestolen wordt in ons land en in Duitsland opduikt, dan grijpen onze collega’s meteen in. En dan is er natuurlijk ook nog Europol’
Wat is dat, Europol? ‘Dat is een Europese politiedienst die de agenten van de EU helpt. Zij verzamelen (vanuit hun hoofd kwartier in Den Haag) informatie en geven die aan ons door. De misdadigers werken nu over heel Europa. De politie ook, wees daar maar zeker van!’
Bladzijde 18 Europa mijn thuis
Juist
Fout
O p d r a c ht
15 Zijn de volgende beweringen juist of fout?
Als ze fout zijn, schrijf dan op een afzonderlijk blad waarom dat zo is. 1. Europol is gevestigd in de Nederlandse hoofdstad Den Haag
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
Juist
Fout
2. Schengen is een stadje in Duitsland, waar afgesproken werd dat de politie in Europa beter zou samenwerken 3. In Straatsburg staat een grote politiecomputer. De politiediensten van de Europese landen kunnen daar in kijken om te zien welke auto’s er bij voorbeeld werden gestolen 4. In Schengen is er afgesproken dat de politie in Europa beter zou samenwerken. Daardoor mag de Belgische politie gangsters achtervolgen op Nederlands, Frans of Duits grondgebied 5. Europol is een Europese politiedienst die verkeersboetes geeft aan buitenlanders die in ons land overtredingen begaan
Europa mijn thuis
Bladzijde 19
1€ 1€
1€
1€ 1€
1€ 1€
1€ 1€
1€
1€
Hulp voor mensen in nood
1€
1€
Michel, 44 jaar, journalist
1€ 1€
1€ 1€
1€
‘Ik ben al jaren reporter bij een belangrijk tijdschrift. Ik hou me vooral bezig met wat er in de arme landen
1€
gebeurt. Ik reis heel veel, want als er iets belangrijks gebeurt, wil je natuurlijk ter plaatse zijn. Ik word uiteraard geconfronteerd met veel menselijke ellende, want mijn job heeft vaak te maken met natuurrampen en conflicten. Denk maar aan de tsunami, of de aardbeving in Java - oorlog en hongersnood in Afrika.
‘En wat doet de Europese Unie?’ “Wel, jullie moeten weten dat de Europese Unie oog heeft voor de ellende in de wereld. Overal waar de bevolking van een land wordt geteisterd door oorlog en geweld, als de mensen moeten vluchten, als een epidemie uitbreekt … komt de EU onmiddellijk ter hulp”
‘En hoe doet ze dat dan?’ ‘De EU verleent op twee manieren hulp aan de armste landen. Ten eerste is er de onmiddellijke humanitaire hulp. Die wordt verstrekt door het Bureau voor Humanitaire Hulp van de Europese Commissie, ECHO, dat werd opgericht in 1992. ECHO neemt deel aan programma’s die worden opgezet om mensen te helpen die door een ramp zijn getroffen. Denk maar aan de tsunami, met zijn 200.000 slachtoffers. Er moest voedsel worden gevonden voor 898.000 mensen die hebben en houden hadden verloren. De EU maakte alleen al voor deze ramp 103 miljoen euro vrij. Het totale jaarbudget bedraagt meer dan 600 miljoen euro…Per jaar worden op die manier meer dan 18 miljoen mensen geholpen in meer dan 60 landen!
16 Thomas ligt op een bank die de totale hulp van de EU aan mensen in nood voorstelt. Kan
W e e t j e ?
Cotonou is
een belangri
jke Afrikaan se er in juni 20 00 e e n s a m e nw erkingsakko o rd m et 77 ontwikke lingslanden voor de volgende 20 jaar. havenstad.
De EU sloot
je hem in twee stukken verdelen, waardoor duidelijk te zien is welk deel bestemd is voor humanitaire hulp en welk deel voor ontwikkelingssamenwerking. Weet je ook waarom de EU het bedrag voor samenwerking met de ontwikkelingslanden zo groot houdt?
Bladzijde 20 Europa mijn thuis
1€
1€ 1€
‘En wat is die tweede manier?’ “De EU doet ook aan ontwikkelingssamenwerking. Dat is anders dan humanitaire hulp: hier is het de bedoeling om de economische en sociale toekomst - en het milieu - in de arme landen te verbeteren.
‘Dat is vooral Afrika zeker?’ “Ja. Maar niet alleen Afrikaanse landen krijgen steun uit ontwikkelingsfondsen. Ook landen uit LatijnsAmerika, Azië en Middellandse-Zeelanden. De EU en haar Lidstaten besteden jaarlijks meer dan 30 miljard aan overheidssteun voor ontwikkelingslanden. En het is de bedoeling om dat op te trekken naar 50 miljard tegen 2010”
‘Oei, dat is wel een pak geld’ “En of. De Europese Unie is dan ook veruit de grootste hulpverstrekker ter wereld. Dat past in haar solidariteitsbeleid. Ze geeft trouwens niet alleen hulp, ze sluit ook handels- en samenwerkingsakkoorden af met ontwikkelingslanden, die dan hun producten bij ons kunnen verkopen. Een voorbeeld daarvan is het Akkoord van Cotonou, waaraan 77 zogenaamde ACP landen deelnemen (=Afrika, Caraïben en de ‘Pacific’ of Stille Oceaan).
O p d r a c ht
Europa mijn thuis
Bladzijde 21
Wie doet wat in de Euro
E
mma en Thomas brengen een bezoek aan het gebouw van het Europees
Parlement in Brussel. Ze hebben daar al
veel over horen vertellen door hun papa, hij noemt dat gebouw ‘Le Caprice des Dieux’. Ze hebben altijd gedacht dat dat de naam van een kaas was, maar nu blijkt het over een bijzonder mooi gebouw te gaan. Ze worden er onthaald door Peter.
‘Wie bestuurt de Europese Unie eigenlijk? Wil Emma weten ‘Da’s niet zo simpel,’ zegt Peter ‘er zijn eigenlijk verschillende instellingen die de EU besturen. En de regels van het spel veranderen af en toe eens. Onlangs nog, toen er 10 nieuwe Lidstaten bij kwamen.’
‘Hou het maar bij de voornaamste hoor’ zegt Thomas, een beetje bang dat hij te veel zou moeten noteren. ‘OK dan’ zegt Peter glimlachend. ‘Er zijn er eigenlijk een vijftal. En naast dat vijftal zijn er nog een groot aantal instellingen die ook een vinger in de pap hebben. Maar daar zal ik jullie niet mee vervelen. Ik zal het bij de drie belangrijkste houden’
W e e t j e ?
De Europese inwoners be sturen mee d Europese Un e ie. Zij kiezen wie hen mag vertegenwoo rdigen in het parlement. D manier van b eze esturen noe mt men dem ocratie.
Bladzijde 22 Europa mijn thuis
pese Unie? ‘Dank u’ zegt Thomas opgelucht ‘Om te beginnen is er de Europese Commissie. Dat is de ‘regering’ van Europa als je wil, want zij neemt de initiatieven in het beleid. Zij doet voorstellen voor wetten aan de Raad van de Europese Unie en/of het Europees Parlement en zij waakt over de toepassing ervan. Er is één Commissaris per Lidstaat, het gaat dus over een ploeg van…
‘27’ roept Emma vooraleer Thomas zijn mond heeft kunnen openen ‘Juist’ zegt Peter. ‘En elk van hun is verantwoordelijk voor een welbepaalde opdracht. De Belgische Commissaris is verantwoordelijk voor ontwikkeling en humanitaire hulp. Kennen jullie ook zijn naam?
‘Ik denk dat het Louis Michel is’ zegt Thomas met een zekere trots ‘Bravo’ zegt Peter. ‘ Die Commissarissen worden aangeduid door hun eigen regering, maar ze moeten worden aanvaard door het Europees Parlement. En de Commissie heeft een voorzitter: José Manuel Barroso’
‘OK’, zegt Thomas, die bang is dat het allemaal wat te lang zal duren, ‘wie zijn die twee andere instellingen dan?’ ‘Wel’ zegt Peter ‘je hebt daarnaast het Europees Parlement. Dat is de stem van de Europese burgers. En weten jullie waarom? Wel, omdat de parlementsleden verkozen worden door het volk, door Europese verkiezingen.’
Europa mijn thuis
Bladzijde 23
‘Zijn ze ook met z’n 27?’ wil Emma weten ‘Neenee’, lacht Peter ‘dat zijn er een pak meer. Er zijn er momenteel 732, en 24 van hen zijn Belgen’. Het Parlement stemt de wetten (ze kan er ook zelf voorstellen hoor) en de budgetten en controleert de Europese Commissie’
‘En de derde instelling?’ vraagt Thomas, want het begint hem al wat te duizelen ‘Dat is de Raad van de Europese Unie’ zegt Peter. ‘Men noemt het ook soms de Raad van Ministers. Om de eenvoudige reden dat die is samengesteld uit ministers van de landen van de EU. Eén minister per land. Maar niet altijd dezelfde! Dat is afhankelijk van het onderwerp waarover wordt gediscussieerd. Als het over landbouw gaat, zijn het de ministers van landbouw…’
‘En als het over milieu gaat, zijn het de ministers van milieu’ roept Emma ‘Juist, je hebt het systeem begrepen’ zegt Peter. ‘Samen met het Europees Parlement stemmen ze wetten en budgetten.’
‘En wat gebeurt er als een land van de Europese Unie een wet aan zijn laars lapt? ‘ “Wel, dan riskeren ze een straf vanwege het Europese Hof van Justitie in Luxemburg.”
Tip Zou je het leuk vinden om samen een project te doen met scholen in andere landen van de Europese Unie en zelfs daarbuiten? Dat kan, dank zij COMENIUS. Spreek er maar eens over met je leerkracht.
Bladzijde 24 Europa mijn thuis
O p d r a c ht
17
Vul de volgende tekst aan:
Als er een Europese wet moet worden gemaakt zetten de Europese
C
zich aan het werk. Dat zijn 27 personen uit alle landen van de EU. Het Belgische lid van deze groep heet Louis
M
. Hij helpt dus mee met het schrijven van een
wetsvoorstel. Dat wetsvoorstel gaat dan naar het waarin meer dan 700
E
P
v
,
zetelen. Zij keuren het wetsvoorstel goed
of af. Bij een goedkeuring, komen de
m
van alle EU-Lidstaten bijeen.
Zij moeten over het wetsvoorstel ook nog eens hun zegje doen. Pas als zij ‘ja’ zeggen, verandert het wetsvoorstel in een heuse Europese wet. De Europese
C
(je weet wel, waar Louis Michel in zit) moet er nu
voor zorgen dat die wet
wordt. Als een Lidstaat van de EU het wat
te bont maakt en de wet overtreedt, komt het Europese J
H
van
in actie.
Europa mijn thuis
Bladzijde 25
H oe goed ken je de la nden va n de Europese U nie ?
E
mma en Thomas hebben heel wat bijgeleerd over de
Europese Unie, hun speurwerk is een succes geweest. Ze willen graag laten zien hoeveel ze aan de weet zijn gekomen. Voor een Europese dag op de school hebben ze een quiz gemaakt voor hun klasgenoten. Als uitsmijter hebben ze zelfs een k ruiswoordraadsel in elkaar gepuzzeld. Spelen jullie mee?
Bladzijde 26 Europa mijn thuis
O p d r a c ht
18 Europa quiz
Emma en Thomas spelen quizmaster en geven eerst wat achtergrond over de quiz. ‘Jullie
weten intussen al dat er op verschillende tijdstippen groepen landen bij de EU toegetreden zijn’ zegt Thomas. ‘Tussen 2004 en 2007 kwamen er nog eens 12 Lidstaten bij. En er staan nog een aantal kandidaten te wachten die ook wat graag bij de Europese Unie zouden komen. Deze quiz gaat over al die Lidstaten. Emma en ik hebben ze ingedeeld in 6 groepen, gebaseerd op het jaar waarin ze lid zijn geworden. Voor elke groep maakten we een aantal beweringen. Het is aan jullie om erbij te schrijven over welk land elke bewering gaat. Pas op: soms is er meer dan één bewering per land! Veel succes ermee.’
Groep 1 a België, b Nederland, c Luxemburg, d Frankrijk, e Duitsland en f Italië (1951) 1. De schilder James Ensor woonde in een stad aan de kust van dit land a
b
2. Leonardo da Vinci en Michelangelo komen uit dit land a
f
b
c
d
e
c
d
e
f
3. In 1953 verdronken in dit land veel mensen toen de zee het land overspoelde. De Deltawerken zijn er een geheel van bruggen en dijken die er moeten voor zorgen dat er geen overstromingen meer komen a
b
c
d
e
f
4. Het staatshoofd van dit land is een groothertog a
b
c
d
e
f
5. Algerije was tot het begin van de jaren zestig een kolonie van dit land a 6. Dit land heeft maar liefst negen buurlanden a
b
c
d
7. De Alpen en de Apennijnen zijn bergketens in dit land a
e b
b
c
d
e
f
f c
d
e
f
Groep 2 a Verenigd Koninkrijk, b Ierland en c Denemarken (1973) 1. Schotland en Wales maken deel uit van dit land a 2. Dublin is de hoofdstad van dit land a
b
b
c
c
3. Hans Christian Andersen, een schrijver van sprookjes, leefde van 1805 tot 1875 in dit land a
b
c
Europa mijn thuis
Bladzijde 27
4. De Vikingen kwamen uit dit land a
b
c
5. India en Pakistan waren tot 1947 kolonies van dit land a
b
c
6. William Shakespeare en Rudyard Kipling zijn schrijvers uit dit land a 7. Saint Patrick’s Day is er een belangrijke feestdag a
b
b
c
c
Groep 3 a Griekenland, b Spanje en c Portugal (1981 en 1986) 1. Dit land vormt samen met Spanje het Iberisch schiereiland a 2. De ‘fado’ is er een geliefd muziekgenre a
b
b
c
c
3. In de hoofdstad vind je de indrukwekkende Akropolis a 4. ‘Moussaka’ is er één van de bekende gerechten a
b
b
c
c
5. In 776 voor Christus vonden er voor het eerst Olympische Spelen plaats, ter ere van de oppergod Zeus a
b
c
6. De ‘flamenco’ is hun bekendste dans a
b
c
7. Uit dit land vertrokken vele ontdekkingsreizigers op tocht over heel de wereld. Het land had dan ook verschillende kolonies. Eén van die ontdekkingsreizigers was Vasco da Gama a
b
c
Groep 4 a Zweden, b Finland en c Oostenrijk (1995) 1. Alfred Nobel, de uitvinder van het dynamiet, werd er geboren. Kort voor zijn dood in 1896 besloot hij dat er jaarlijks een prijs moest worden uitgereikt (de Nobelprijs) aan mensen die iets goeds hadden verwezenlijkt a
b
c
2. Dit land herken je aan de duizenden meren en ontelbare bossen a
b
c
3. In 1756 werd Wolfgang Amadeus Mozart er in Salzburg geboren a
b
c
4. De Alpen en de Vooralpen beslaan er bijna 70% van het landoppervlak a 5. Volvo en Saab zijn automerken uit dit land a
b
c
6. Nokia, het bedrijf dat gsm’s maakt, komt uit dit land a
b
c
7. Astrid Lundgren, de schrijfster van ‘Pipi Langkous’ komt uit dit land a
Bladzijde 28 Europa mijn thuis
b
b
c
c
O p d r a c ht Groep 5 a Estland, b Polen, c Slowakije, d Hongarije, e Malta en f Roemenië (2004 en 2007) a
1. Dit land is één van de ‘Baltische staten’
b
a
2. Krakow was vroeger de hoofdstad van dit land 3. Voor 1992 was dit land één met Tsjechië
a
c
b
d
e
b c
f
c d
d e
e
f
f a
4. Meer dan dertig procent van de bevolking woont in de hoofdstad Tallinn
a
5. De pianist en componist Chopin werd in 1810 in dit land geboren
b
b
c
c
d
e
d
e
f
a
b
c
f
6. Je vindt het land (eigenlijk een aantal eilanden) in de Middellandse Zee, tussen Sicilië en Tunesië
a
b
c
d
e
f
7. De ridders van de Johannieterorde bouwden er mee aan de hoofdstad La Valetta
d
e
f
8. Met bijna veertig miljoen inwoners is dit het grootste land dat in 2004 tot de EU toetrad
a
b
c
d
e
f a
9. Een van de grootste wereldkampioenes turnen, Nadia Comaneci, komt uit dit land
b
c
d
e
Groep 6 a Letland, b Litouwen, c Tsjechië, d Slovenië, e Cyprus en f Bulgarije (2004 en 2007) 1. Dit land is een eiland in de Middellandse Zee en ligt niet zo ver van Turkije a
b
c
d
e
f
2. Ivan Lendl en Martina Navratilova zijn beroemde tennisspelers uit dit land a
b
c
d
e
f
3. Samen met Litouwen en Estland, vormt dit land de ‘Baltische Staten’. a
b
c
d
e
f
4. Dit land maakt deel uit van de streek die we ‘de Balkan’ noemen a
b
c
e
f
5. Dit land was vroeger een onderdeel van Joegoslavië a
e
f
b
6. De hoofdstad van dit land ligt aan de rivier de Moldau a
c
b
d c
d
d
e
f
b
c
7. Door de hoofdstad van dit land loopt er een grens. Er is immers een Grieks en een Turks gedeelte a
b
c
d
e
8. De naam van de hoofdstad van dit land is ook een vrouwennaam. a
f d
Europa mijn thuis
e
f
Bladzijde 29
f
19
O p d r a c ht Zoek het eens op… ‘Dit kruiswoordraadsel is makkelijker dan het lijkt’ legt Emma uit. ‘Je vindt alle antwoorden in deze brochure. Als je het rooster horizontaal hebt ingevuld, vind je in de verticale kolom een begrip waar het in deze brochure vaak om gaat…’ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
1. In 1973 werd ... lid van de Europese Gemeenschap.
6. De EU telt ongeveer 456 000 000 ...
2. Eeuwenlang was ... het centrum van de wereld.
7. In 1986 werd ... lid van de Europese Gemeenschap.
3. De invoering van de ... maakte een einde aan de kosten die gepaard gingen met het wisselen van geld.
8. EGKS is de afkorting van de Europese Gemeenschap voor ... en Staal.
4. Zo vermijdt men ondermeer het gebruik van sommige stoffen die schadelijk zijn voor het ... 5. De EU is één groot gebied met één grote ...
9. De EU geeft uit dat ... de armste landen extra geld. 10. Dankzij de … akkoorden, werkt de politie in Europa beter samen.
Bladzijde 30 Europa mijn thuis
11. Emma en Thomas brengen een bezoek aan het Europees Parlementsgebouw in ... 12. Slachtoffers van rampen kunnen rekenen op ... hulp van de EU. 13. De boeren en de tuinders, de ..., enz. hebben ondanks moderne technieken veel en zwaar werk. 14. Het Europees ... telt momenteel 732 leden.
Europa mijn thuis
Bladzijde 31
Oplossingen van de opdrachten Commissie - toegepast - Hof van Justitie
kosten meer)
ment - vertegenwoordigers - ministers -
Niet meer omwisselen (dus ook geen bank-
de sterren geel.
Commissarissen - Michel - Europees Parle-
Niet meer omrekenen
De achtergrond van de vlag kleur je blauw,
Opdracht 17
Opdracht 10
Opdracht 1
Opdracht 3
Grotere ruimte voor de bedrijven
Opdracht 18
In de tijdbalk vul je van links naar rechts in:
Groep 2:
7: fout; 8: juist; 9: juist; 10: fout
Griekenland - Spanje en Portugal - Verdrag
1 a; 2 f; 3 b; 4 c; 5 d; 6 e; 7 f
1: fout; 2: fout; 3: fout; 4: fout; 5: juist; 6: fout;
ken, het Verenigd Koninkrijk en Ierland -
Groep 1:
Opdracht 11
EGKS, EEG en EURATOM - EG - Denemar-
van Maastricht (EU) - de grenzen tussen de
1 a; 2 b; 3 c; 4 c; 5 a; 6 a; 7 b
1 a; 2 b; 3 c; 4 c; 5 a; 6 b; 7 a
Spanje en Portugal.
- uitbreiding van Cyprus, Estland, Hongarije,
Groep 4:
Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk,
de euro wordt de gemeenschappelijke munt
land, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland,
van Amsterdam - EMU - Verdrag van Nice -
Je kan met euro’s betalen in België, Duits-
- Zweden, Finland en Oostenrijk - Verdrag
Opdracht 12
landen van de EU gaan open (Interne markt)
Groep 3: 1 c; 2 c; 3 a; 4 a; 5 a; 6 b; 7 c
Groep 5
Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië,
Groep 6
> Er zijn ongeveer 200 miljoen voertuigen
menië en Bulgarije
1 a; 2 b; 3 c; 4 a; 5 b; 6 e; 7 e; 8 b; 9 f
Opdracht 13
Slowakije en Tsjechië - toetreding van Roe-
in de EU
Opdracht 4
1 e; 2 c; 3 a; 4 d; 5 d; 6 c; 7 e; 8 f
> Maak deze oefening in de klas
Laat je werk door je leerkracht verbeteren.
Opdracht 5 Bewering 1: fout Bewering 2: juist Bewering 3: fout Bewering 4: juist
Opdracht 6
Opdracht 19
Kolen
8.
Spanje
7.
Bewering 5: fout
Inwoners
6.
Bewering 4: juist
Markt
5.
Bewering 3: juist
Milieu
4.
Bewering 2: fout
Euro
3.
(Den Haag is niet de hoofdstad!)
Europa
2.
Bewering 1: fout
Denemarken
1.
Opdracht 15
Het begrip: De Europese Unie
Dat wil zeggen dat elke cm gelijk is aan 2000
Parlement
14.
bank waarop Thomas ligt is 15,3 cm lang.
hun eigen land is - keuze - goedkoper
Vissers
13.
worden besteed aan humanitaire hulp. De
aanschuiven - papieren (documenten) - het
Humanitaire
12.
30, 6 miljard euro), waarvan 600 miljoen
1993 - douanehokjes - reizen - grenzen -
Brussel
11.
bedraagt ongeveer 30.600 miljoen euro (of
Schengen
10.
De totale hulp van de EU aan landen in nood
Fonds
9.
Opdracht 16
4–2–5–1–6–2
Opdracht 7
Opdracht 8
miljoen euro. Bijgevolg staan 3 mm van de
De Verenigde Staten van Amerika
balk voor humanitaire hulp en de rest voor ontwikkelingssamenwerking.
1 NA-76-06-378-NL-C
Meer exemplaren en bijkomende informatie kan u krijgen bij de Vertegenwoordiging in België van de Europese Commissie Archimedesstraat 73 - 1000 Brussel Tel: (32-2) 295 38 44 - Fax: (32-2) 295 01 66 Internet: http://ec.europa.eu/belgium E-mail:
[email protected]
Deze brochure kwam tot stand met de medewerking van de Stichting Ryckevelde en de Provincie Limburg
© Europese Gemeenschappen, 2006
Overneming met bronvermelding toegestaan.
8ste uitgave – 2006
Printed in Belgium
