Ethiek en wetgeving Rein Baneke Ambitie & passie 15 juni 2012
competenties • • • •
Gz-psycholoog KP-specialisme Psychotherapeut Maar ook bijv Kwaliteitskaders en erkenningseisen CONO-opleidingen. • Tuning-project van EuroPsy: Reference points for the design and delivery of degree programmes in Psychology (2011): enabling professional competences.
Competenties die er toe doen • • • • •
Communicatievaardigheden Client betrekken bij besluitvorming Intra- en interdispl samenwerking Optimaliseren eigen kennis en kunde Handelen o.g.v. Wettelijke regelgeving en beroepscode • Handelen vanuit maatschappelijk verantwoord bewustzijn • Kent organisatie en vanuit management geformuleerde taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden.
Competenties die er toe doen (2) • Betrokkenheid bij kwaliteitsbeleid op niveau organisatie • Adekwaat persoonlijk en interpersoonlijk professioneel gedrag • Zelfbewustheid • Verantwoordelijkheid nemend.
aanvliegroutes • Ethiek en wetgeving • Professioneel gedrag • Reflectief prakticum
Doelen: vertrouwdheid wet- en regelgeving, bekendheid professionele dilemma’s en hiermee leren omgaan, zelfreflectie en bespreken met collega’s.
discussie • In het rijtje ontbreekt het zgn moreel beraad. Hoort dit hier in thuis, of gaat zo een beraad meer om behandeldilemma’s dan om professionele gedrag? • Is moreel beraad daarmee onderdeel van iedere cursus in de opleiding?
discussie • Wat zijn de competenties die nodig zijn om als (praktijk)opleider op te kunnen treden? • Zit er ten aanzien van ethiek en wetgeving een overlap met die voor de GZ-psycholoog?
Structuur (1) • • • • • • •
Gezondheidsrecht in relatie tot het recht Ethiek in relatie tot het (gezondheids)recht Wetgeving opleiding en beroep Patientenwetgeving Arbeidsrecht Zorgverzekeringsrecht Structuur van de gezondheidszorg.
Structuur (2) • Gezondheidsrecht is onlosmakelijk deel van wetssystematiek van • Privaatrecht (WGBO) • Publiekrecht (wet BIG, ZVW) • Strafrecht (dood door schuld, titelmisbruik) • Gezondheidsrecht niet uniek als verbijzondering, denk aan arbeidsrecht, huurrecht etc.
Structuur (3) • Wetgeving is complexe zaak: – Formele wet – AMVB – Koninklijk besluit, ministerieel besluit – Regelgeving gemeenten , provincies – Regels van ZBO’s (Nza, CVZ etc)
beroepsethiek • Fundamentele waarden die de GZpsycholoog zich eigen maakt (zie voorwoord NIP-code) • Is de wetgeving die de psycholoog raakt een neerslag van die waarden? • Waar doet zich spanning voor, hoe daar mee om te gaan?
Thema’s • Verantwoordelijkheid, bevoegdheid – Wet BIG laat ruimte qua bevoegdheid, verantwoordelijkheid zelf invullen – Samenwerking, Handreiking uit 2010. – Arbeidsrecht, professioneel statuut. – Tuchtrecht, hoe mee om te gaan (De Psycholoog juni 2012) – NIP-standpunt verantwoordelijkheid en opleidingssituaties – Zorgverzekeringen en verantwoordelijkheid, verlengde arm (EuroPsyche)
Thema’s • Kwaliteit en deskundigheid – Wet BIG (verantwoorde zorg, opleidingsvereisten) – WGBO (goed hulpverlenerschap, professionele standaard) – Wet Kwaliteit Zorginstellingen: afgeleide normen – ZVW: invloed zorgverzekeraars op deskundigheid en kwaliteit, (on)terecht?
Thema’s • Communicatie, instemming en privacy – Wet BIG (beroepsgeheim) – WGBO: communicatie, instemming, dossiers, inzage, rapportage etc. – Zorgverzekeringswet: indienen nota;s, DBC’s – Wet Poortwachter, WIA c.s.: rapportage aan bedrijfsarts, aan werkgever. – WMO: nog onvoldoende uitwerking pat. rechten.
Thema’s • Maatschappelijk bewustzijn – BOPZ (maatregelen) – Ontwikkelingen: afbouw AWBZ, invoering WMO, wet Verplichte GGZ en wet Zorg en Dwang, WCZ en hun implicaties. – Wet jeugdhulpverlening, veranderende opvattingen over OTS en misbruik – Forensische zorg en ontwikkelingen qua onderzoek en rapportage.
discussie • • • • •
Moreel beraad Competenties opleiders Aanvliegroutes, wel of geen structuur? Wat ontbreekt er? Casuistiek
Casus 1 •
• • •
•
In het programma Nieuwsuur verschijnt psycholoog CR om commentaar te leveren om de persoonlijkheid van verdachte M. die in de jaren ervoor haar 4 pasgeboren kinderen om het leven heeft gebracht. CR geeft aan dat het waarschijnlijk om een persoonlijkheidsstoornis gaat. Vraag: kan CR dit publiekelijk zo stellen? Maakt het uit als ze zou stellen dat het in dit soort gevallen meestal gaat om een persoonlijkheidsstoornis? Aanvliegroutes: privacy, diagnostiek, algemeen belang
Casus 2 •
• • • •
Een voorwaardelijk in vrijheid gestelde TBS-patient heeft zich vrijwillig onder behandeling gesteld van een GZ-psycholoog. Gedurende de behandeling is sprake van een dreigende overtreding van de voorwaarden van in vrijheidstelling. De GZ-psycholoog droeg hier kennis van maar ging niet naar de reclassering of politie/OM. De tbs-er vermoordt vervolgens een persoon. Had de GZ-psycholoog de reclassering of OM/politie in moeten seinen? Hoe zwaar weegt de geheimhoudingsplicht? En hoe zit dit bij een ernstig vermoeden van kindermishandeling? Hoe is de afweging tussen melden en wellicht de fout ingaan en het belang van het kind. Denk ook aan het afbreken van de behandeling door de ouders.
Casus 3 •
•
• •
•
GZ-Psycholoog K. heeft mevrouw X in behandeling met ernstige relatieproblemen. Ze vertelt veel over de tekortkomingen van haar echtgenoot tijdens de zittingen. Op pogingen om er een relatietherapie van de maken, gaat de man niet in. Er volgt een echtscheiding. GZ-psycholoog maakt op verzoek van de advocaat van mevrouw X een verklaring waarin hij zijn mening geeft over de geestesgesteldheid van mevrouw X. Hij schetst daarin ook hoe z.i. het gedrag van de echtgenoot verklaard kan worden. Deze is daar niet blij mee en dient een klacht in. Vragen: Is het verstandig om als behandelaar op het verzoek van de advocaat van mevrouw X in te gaan? Denk je dat de klacht van meneer X een kans van slagen heeft?
Casus 4 •
•
•
Een licht verstandelijk beperkte man woont begeleid onder verantwoordelijkheid van een instelling. Er dreigt ernstige obesitas om de man zich vrijwel niet beweegt. Hij weigert echter behandelingen en activiteiten om hieraan het hoofd te bieden Hij heeft geen mentor en ook geen aangewezen vertegenwoordiger.Kan de GZ-psycholoog als zijn zorgcoordinator/verantwoordelijke hier iets aan doen. Hoe zit dit als zijn broer aangeeft met een behandeling in te stemmen, maar de patient toch blijft volharden in een weigering?
Casus 5 • U heeft een client in behandeling genomen op basis van psychotherapie on analitic lines. Gedurende de behandeling denk t u dat het toch beter is de meer directieve kant op te gaan. Kunt u zonder meer die verandering inzetten, zonder informatie/toestemming van de client?
Casus 6 •
•
Een patient van u bekent tijdens de therapie dat hij zijn moeder heeft vermoord; U herkent een geruchtmakende zaak van enige tijd geleden, waarbij verschillende verdachten al in the picture zijn geweest of nog zijn. Dient u uw geheidmhoudingsplicht in stand te houden richting politie en OM of kunt u in het belang der zaak deze doorbreken?
Casus 7 • Staatssecretaris Teeven heeft een wetsontwerp aangekondigd om over verdachten die weigeren aan een tbsonderzoek mee te werken toch een rapport uit te kunnen laten brengen. Daarbij wordt uitgegaan van een zorg/GGZ verleden. De wet moet voorzien in een dwangmiddel om oude dossiers in te kunnen zien. • Uw mening?
Casus 8 • Rapportages van een psycholoog op verzoek van een bedrijfsarts. Wat is de opdrachtsituatie? • Aan wie wordt gerapporteerd? • Wat wordt er gerapporteerd?
• Zie CvT NIP 2011-08
