ERM enterprise risk management
Eerste stappen van theorie naar praktijk
18/09/2013
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Theorie
Bron = presentatie van Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken, Sessie H, risicomanagement en patiëntveiligheid: Enterprise Risk Management, 16e colloquium automatisering en zorgverlening (08/05/2012)
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicomanagement: een alledaags begrip 3
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Risico’s zijn verweven in het dagelijkse leven Managers en bestuurders:
Chemische-, nucleaire- en procesindustrie Financiële wereld Gezondheidszorg
Individuen:
Zakelijk Privé Vrije tijd
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Falend risicomanagement: consequenties 4
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Schade aan:
Patiënten / cliënten / verwanten / bezoekers / (klanten) Medewerkers Apparatuur en hulpmiddelen Gebouwen Imago
Kosten als gevolg van:
Schade(claims) Ziekteverzuim
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicomanagement: een noodzaak 5
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Doel risicomanagement:
Schade of verlies voorkomen Kosten als gevolg van gebrekkige beheersing beperken
Organisaties gebruik(t)en vooral reactieve benaderingen Maar: proactieve benadering is noodzakelijk
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicoanalyse: twee benaderingen Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
6
Retrospectief = terugkijken
(prisma/Sire/…) Prospectief = vooruitkijken
((H)FMEA/Safer/Bow-Tie) Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Suboptimaal risicomanagement 7
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Risicomanagement is nog te vaak:
Ad hoc Niet gecoördineerd Niet systematisch
Niet integraal en dus minder effectief
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicomanagement: historische ontw. 8
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Prospectieve risicoanalyse (procesniveau)
Enterprise risicomanagement (organisatie brede doelstellingen)
Retrospectieve incidentanalyse
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Enterprise Risicomanagement (ERM) 9
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Systeem dat het management in staat stelt om de relevante risico’s, die het behalen van de doelstellingen van de organisatie bedreigen, te kunnen identificeren, te analyseren en te beheersen (Emanuels, 2005)
Met als doel om met een gewenste mate van zekerheid te kunnen stellen dat organisatiedoelstellingen worden bereikt (Emanuels & De Munnik, 2006) Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicodomeinen 10
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Enterprise risicomanagement
Patiënt/cliënt
Broeders van Liefde
Medewerker
ICT
Apparatuur
Huisvesting
Financiën
Governance
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicomanagementproces 11
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012) PLAN Doelstellingen Risico-inventarisatie Risicoanalyse
ACT Bijsturen
DO Beheersmaatregelen
CHECK Bewaken effectiviteit Beheersmaatregelen
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Risicobeheersing: strategieën 12
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Risico accepteren?
ja
Accepteren
Nee
Actie mogelijk?
Nee
Bewaken
ja
Vermijden
Broeders van Liefde
Overdragen
Beheersen
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Randvoorwaarden ERM systeem 13
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Cultuur
Competenties
ERM Visie
Techniek
Structuur
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Randvoorwaarden ERM systeem 14
Dr. Ir. Marieke Kessels-Habraken (2012)
Structuur
Organisatie risicomanagement Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden Integratie met planning & control cyclus
Techniek
Hulpmiddelen tijdens het risicomanagement proces Ondersteunende software
Competenties Cultuur - risicobewustzijn (Reason, 1998; Hudson, 2003) Informatie – Anticipatie – Flexibiliteit - Vertrouwen Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Broeders van Liefde
Dagelijks zorgen ongeveer 12.000 medewerk(st)ers voor ongeveer 27.000 cliënten
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Overzicht erkenningen / aantal bedden 16
Verzorgingsinstellingen • Psychiatrische centra • De Sleutel (aantal begeleidingen/jaar) Residentieel Ambulant • Ouderenzorg Welzijn - buitengewoon onderwijs • Orthopedagogische zorg • Buitengewoon onderwijs • Kinderopvang Sociale Economie Gewoon onderwijs • Basisonderwijs • Secundair onderwijs Broeders van Liefde
5.899 352 1.299 357 3.132 3.668 67 533 6.258 6.425 Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Overzicht personeel (in hoofden) 17
Sector verzorgingsinstellingen • Geestelijke gezondheidszorg • Ouderenzorg Sector welzijn - buitengewoon onderwijs • Orthopedagogische zorg • Buitengewoon onderwijs • Kinderdagverblijven Sector onderwijs • Basis onderwijs • Secundair onderwijs Sociale Economie Broeders van Liefde
5.470 143 2.566 1.449 21 683 1.020 767
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Sector verzorgingsinstellingen 18
• 14 psychiatrische centra (12 in VL en 2 in Wallonië): PZ Sint Amandus - Beernem UPC Sint Kamillus - Bierbeek PC Broeders Alexianen Boechout PC Dr. Guislain - Gent PZ Sint Alexius - Grimbergen PC Zoete Nood Gods - Lede Psycho-Sociaal Centrum – Leuven
Broeders van Liefde
Nakuurhome Papiermoleken Leuven CP St. Bernard - Manage PC Sint Amadeus - Mortsel CP Sint Martin - Dave PZ Asster - Sint-Truiden PK Broeders Alexianen - Tienen PC Sint Jan Baptist - Zelzate
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Sector verzorgingsinstellingen 19
• De Sleutel (drughulpverlening): • • • • •
Crisisinterventiecentrum (Wondelgem) Twee therapeutische gemeenschappen (Gent en Merelbeke) Residentieel kortdurend jongerenprogramma (Eeklo) Vier dagcentra (Antwerpen, Brugge, Gent en Mechelen) Sociale werkplaats
• Ouderenzorg • • • • •
Rustoord Sint-Arnold - Beernem WZC Mariatroon - Dendermonde WZC Sint-Alexius - Tienen WZC Huize Nazareth - Goetsenhoven Rustoord Sint-Jan - Zelzate
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Zorgorganisatie 20
•
Psychiatrisch ziekenhuis • • •
• • • • • •
Open en gesloten afdelingen zich richtend op een bepaalde doelgroep (bv. psychozenzorg, angst en depressie, verslaving, gerontopsychiatrie, …) Drie leeftijdsgebonden doelgroepen: kinderen en jongeren – volwassenen – ouderen Volledige of partiële (dag/nacht) opname
Psychiatrisch verzorgingstehuis Beschut wonen Psychiatrische thuiszorg Activiteitencentrum (arbeid, vorming, vrije tijd en ontmoeting) Polikliniek (consultatie psychiater/ psychotherapeut) NIEUW: opstart mobiele thuisbehandelingsteam (zowel crisis als langdurige zorgteams) in samenwerking met andere GGZ-actoren uit het werkingsgebied
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Praktijk (eerste stappen) De resultaten werden nog niet geconsolideerd door onze bestuursraad!
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Vaststelling 22
Presentatie eHealth Verschillende collega’s voeren een risico analyse uit als vertrekpunt Ondanks de verschillende toepassingsdomeinen lijkt afstemming qua aanpak/methodologie aangewezen (efficiëntie) De achterliggende doelstelling is dezelfde, nl. bijdragen aan risicobeheersing / risicomanagement
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Concrete actie 23
Binnen de Broeders Van Liefde wordt een verkennend overleg georganiseerd tussen:
Centrale preventieadviseur Centrale informatieveiligheidsconsulent Centrale stafdienst patiëntenzorg Centrale interne auditor …?
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Doelstellingen 24
Algemeen We willen proactief zijn (versus reactief beleid) We willen bijdragen tot een geïntegreerd beleid (versus een ad hoc, niet-gecoördineerd, niet-systematisch beleid) en continuïteit We willen bijdragen tot creëren van ‘cultuur’ / ‘visibiliteit’ Specifiek identificeren van samenwerkingsterreinen uitwisselen van methodieken afstemmen van jaarplanningen.
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Mogelijke samenwerkingsdomeinen 25
Allerhande bevragingen (tevredenheid, psychosociale belasting, cultuur, …) Documentbeheer (procedures, technische fiches, wetgeving, …) Risico-inventarisatie Opleidingen (nieuwe medewerkers, …) Accreditatie (is per definitie organisatiebreed) Indicatoren Transmurale zorg Meld- en leersysteem (ontwikkelen van meldformulier brand, arbeidsongeval, informatieveiligheid, … in bestaand meld- en leersysteem) Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Decentraal meld- en leersysteem ondersteund door centraal ICT platform
26
Voordelen
Duidelijkheid voor de melders (één portaal) Eén omgeving voor alle partijen in de workflow (leersysteem) Maakt ERM zichtbaarder (organisatiebrede blik) ICT onderhoud
Nadelen
Omschakelen/verlaten reeds bestaande systemen (weerstand, eigenaarschap) Gevaar voor te sterke top-down benadering (geen centraal meld- en leersysteem, wel gemeenschappelijk ICT platform!)
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Eerste resultaten/afspraken (planning 2013)
27
Uitbreiden van visietekst (momenteel enkel patiënten, personeel en infrastructuur) naar andere veiligheidsdomeinen: ICT, informatie, financiën, … Actuele lijst bijhouden van contactpersonen (per domein) binnen onze instellingen (Meer)jarenplanning aan elkaar voorstellen Samenwerking, die leidt tot winst qua effectiviteit en efficiëntie, ACTIEF promoten. Dit bouwt verder op de lokale inspanningen die nu reeds geleverd worden om een geïntegreerd en integraal risicomanagement te voeren.
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)
Eerste resultaten/afspraken (planning 2013)
28
Wat met andere stakeholders: dienst gebouwen, dienst communicatie, dienst welzijn / (buiten)gewoon onderwijs en indien nodig ad hoc leden? Oproep aan tussenkomende overheden om risicomanagement op elkaar af te stemmen (WAT of WELKE risico’s door overheid, HOE zoveel mogelijk door actoren)
Broeders van Liefde
Bart Goossens (stafmedewerker patiëntenzorg)