EPB-SOFTWARE BRUSSEL INLEIDING De software EPB-software Brussel werd ontwikkeld in het raam van de ordonnantie van 7 juni 2007 van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest houdende de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen en het besluit van 7 juni 2007 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering tot vaststelling van de eisen op het vlak van de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen. In dat verband werkte het BIM vijf tools uit die gratis ter beschikking worden gesteld: • Een administratieve software; • EPB-software Brussel (een versie in het Nederlands en een versie in het Frans); • een geheel van spreadsheets als bijlage gevoegd bij de tool EPB-software Brussel met rekenfuncties die niet in de EPB-software zitten; • een geheel van spreadsheets voor eventuele haalbaarheidsstudies; • een vademecum. Met de administratieve software kan de gebruiker vlot de administratieve documenten invullen en een EPB-project opdelen in EPB-gebouwen en EPB-eenheden om, in functie van de oppervlakte, bestemming en aard van de werken te zien wat de EPB-eisen en procedures zijn die betrekking hebben op elke EPB-eenheid. Met EPB-software Brussel kan de gebruiker modellen maken en verschillende berekeningen doen om te bepalen of een EPB-eenheid of een EPB-gebouw aan de EPB-eisen beantwoordt. De spreadsheets als bijlage gevoegd bij de tool EPB-software Brussel bieden de mogelijkheid * om deze in te vullen volgens de PER- en PEN -berekeningsmethoden; De spreadsheets voor de haalbaarheidsstudie bieden de mogelijkheid om de verschillende facetten van deze studie te bestuderen wanneer die studie vereist is. Het vademecum bevat informatie over de wetgeving, de praktische modaliteiten voor nieuwe en gerenoveerde gebouwen met vergunningsaanvraag (waaronder de onderverdeling van het project en de EPB-eisen), alsook een glossarium. Omstreeks 2010 zullen beide programma’s en de spreadsheets worden samengesmolten tot één gebruiksvriendelijker programma.
*
PER-methode : methode voor de bepaling van het verbruiksniveau van primaire energie van residentiële gebouwen. PEN-methode : methode voor de bepaling van het verbruiksniveau van primaire energie van kantoorgebouwen en schoolgebouwen. Die methoden worden respectievelijk beschreven in de bijlagen 2 en 3 van het besluit van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 21 december 2007 PAGE 1 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
EPB-SOFTWARE BRUSSEL V1.0 Om tot een model voor een project te komen, onderscheidt het programma drie niveaus: • het EPB-dossier met het hele project • het EPB-gebouw dat een onderverdeling van het project is, uitgevoerd in functie van het aantal constructies en de aard van de werken • de EPB-eenheid die een onderverdeling van het EPB-gebouw is in functie van de bestemming. EPB-software Brussel maakt het voor elke EPB-eenheid mogelijk de gegevens te coderen, de EPB-eisen en eventuele boetes te berekenen en er een pdf-bestand van te maken. De berekeningsresultaten van de EPB-eisen moeten worden herschreven in de administratieve software of in het ad-hocformulier. In sommige gevallen moet het PDF-bestand naar de administratie worden verstuurd. Bij de EPB-aangifte moet de EPB-adviseur aan de administratie het bestand (.epb) bezorgen met de gegevens in modelvorm in EPB software Brussel. In sommige gevallen is het gebruik van EPB-software Brussel niet vereist. EPB-software Brussel werd uitgewerkt op basis van het programma EPB-software Vlaanderen v1.0. Ze zijn dus sterk verwant met elkaar wat de interface en de gebruiksvriendelijkheid betreft, maar de bestanden zijn onderling niet compatibel. EPB-software Brussel kan worden gedownload op de internetsite van het BIM onder de rubriek: Start pagina > Professionelen > Thema’s > Energie > Energieprestatie gebouwen (EPB) > Wat is de EPB? > Handige documentatie
BEPERKINGEN VAN EPB SOFTWARE BRUSSEL • •
•
• • •
De software kan enkel worden gebruikt voor projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: De software bewerkt enkel de volgende EPB-eisen: - E-peil voor de EPB-eenheden Wooneenheid, Kantoren en diensten, Onderwijs; - overhitting voor de EPB-eenheden Wooneenheid; - K-peil voor de EPB-eenheden Wooneenheid, Gemeenschappelijk residentieel, Onderwijs; - Rmin/Umax-waarden voor alle types van EPB-eenheden; - ventilatie voor alle types van EPB-eenheden; De software geeft altijd alle berekeningen voor alle beschikbare EPB-eisen en de verwante schermen. Er worden geen onderdelen verborgen in functie van de geldende EPB-eisen. De gebruiker moet in elk geval dus weten welke EPB-eisen relevant zijn, bijvoorbeeld door de administratieve software te gebruiken; De software bezit geen functies van administratieve aard (die zijn gegroepeerd in de administratieve software); Met de software kunnen geen berekeningen worden uitgevoerd die verband houden met de haalbaarheidsstudie, die worden verschaft in de afzonderlijke spreadsheets. De software maakt het niet mogelijk om sommige waarden te berekenen, die nochtans voorzien zijn door de PER- en PEN-methoden. Tot die waarden behoren: - de lineaire warmteweerstand voor de leidingen - de U-waarde van een bouwelement met een variabele dikte - de U-waarde van de vloerplaat in rechtstreeks contact met de grond - het E-peil met warmtekrachtkoppelingsinstallatie De berekening van die waarden is toepasbaar met behulp van de hierna beschreven spreadsheets. Ze zijn beschikbaar op de internetsite van het BIM op dezelfde plaats als de software EPB-software Brussel. PAGE 2 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
SPREADSHEETS ALS BIJLAGE GEVOEGD BIJ EPB-SOFTWARE BRUSSEL Elke bijgevoegde spreadsheet maakt het mogelijk om een of meerdere waarde(n) te bepalen die handmatig moeten worden ingevoerd in de software EPB-Software Brussel, om verder te gaan met de berekening. Het gebruiksprincipe van die spreadsheets is het volgende: Elke spreadsheet bevat een aantal bladen: - een blad voor de inleiding waarin wordt voorgesteld wat deze spreadsheet mogelijk maakt, - één of meerdere blad(en) voor het invoeren van de nodige gegevens en het maken van de berekening, - eventueel, een blad om een reeds ingevuld voorbeeld van die spreadsheet te tonen, - eventueel, een blad voor bijkomende technische inlichtingen, Er kunnen verschillende types van invoer zijn in de daartoe voorziene kolommen: - variabelen van het type tekst of numeriek, - opties geselecteerd in een pull-down menu. De resultaten zijn van verschillende aard: - tussentijdse resultaten, - definitieve resultaten die moeten worden ingevoerd in de software EPB-Software Brussel 1.0. De spreadsheets als bijlage bij EPB-Software Brussel die online worden geplaatst op de internetsite van het BIM zijn de volgende: - bijlage A : Bepaling van de lineaire warmteweerstand voor de leidingen (.xls) ; - bijlage B : Thermische transmissiecoëfficiënt U van een bouwelement met een variabele dikte (.xls) ; - bijlage C : Thermische transmissiecoëfficiënt U van een vloerplaat rechtstreeks in contact met de grond (.xls) ; - bijlage D : Rekenblad voor het bepalen van het E-peil van een woongebouw of een kantoor- of schoolgebouw met een gebouwgebonden warmtekrachtkoppelingsinstallatie (.xls) ; - bijlage E : Rekenblad voor het bepalen van het E-peil voor een appartementsgebouw met een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater door een installatie met een circulatieleiding en/of door een thermisch zonne-energiesysteem (.xls).
PAGE 3 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
A. DE SPREADSHEET « BEPALING VAN DE LINEAIRE WARMTEWEERSTAND VOOR DE LEIDINGEN » (.XLS) Wat betreft de residentiële gebouwen. Bij de berekening van de maandelijkse bruto-energiebehoeften voor sanitair warm water is het gemiddelde maandelijkse rendement van het systeem nodig. Voor elke energiesector bestaat dat rendement uit een factor betreffende de emissie, een factor betreffende de distributie en een factor betreffende de opslag. In het rendement van het systeem kan het gedeelte distributie bepaald worden door twee berekeningsmethoden die beschreven worden in bijlage 2 van het Uitvoeringsbesluit Eisen van 21 december 2007, bijlage E.3 : - de systeemgekozen berekeningsmethode : deze methode geeft een waarde van het distributierendement naargelang de leidingen of de omhulsels zich al dan niet binnen het beschermd volume bevinden. Die waarden worden ingevoerd in de software EPB-Software 1.0. Voor deze methode is het gebruik van een spreadsheet bijgevolg niet nodig; - de vereenvoudigde berekeningsmethode : de spreadsheet «Bepaling van de lineaire warmteweerstand voor de leidingen » (.xls) maakt het mogelijk om de lineaire warmteweerstand te bepalen (weerstand per lopende meter) van de segmenten van leidingen of omhulsels naargelang van hun geometrische en thermische eigenschappen. Door het gebruik van de spreadsheet wordt de berekende waarde door de gebruiker ingevoerd in de software EPB-Software 1.0. De gedetailleerde berekening biedt een meer verfijnde waarde van het distributierendement.
B. DE SPREADSHEET « THERMISCHE TRANSMISSIECOEFFICIENT U VAN EEN BOUWELEMENT MET EEN VARIABELE DIKTE » (.XLS) Betreft de residentiële gebouwen en de tertiaire gebouwen. Bij de invoering van de thermische eigenschappen van de ondoorlatende bouwelementen in de bibliotheek, met inbegrip van de bouwelementen met een variabele dikte, zijn de waarden van de dikten alsook die van de thermische transmissiecoëfficiënt U van de materialen nodig. De berekening van de thermische transmissiecoëfficiënt U van een bouwelement met een variabele dikte kan worden bepaald volgens twee berekeningsmethoden die beschreven worden in de bijlage van het ministerieel besluit tot vaststelling van de regels voor berekening van de transmissieverliezen van 24 juli 2008, paragraaf 7.4: - de vereenvoudigde methode : dat is de methode die systeemgekozen aanwezig is in de software EPB-Software Brussel 1.0. De variabele diktelaag moet daarbij worden vervangen door zijn vlak gedeelte, met een constante dikte (het hellende gedeelte is verwaarloosbaar), en zijn thermische transmissiecoëfficiënt U. Voor die methode is het gebruik van een spreadsheet bijgevolg niet nodig; - de gedetailleerde methode : de spreadsheet «Thermische transmissiecoëfficiënt U van een bouwelement met een variabele dikte » (.xls) maakt het mogelijk om de thermische transmissiecoëfficiënt U te bepalen, door het bouwelement te splitsen in een hellend gedeelte en een vlak gedeelte. Door het gebruik van de spreadsheet wordt de berekende waarde door de gebruiker ingevoerd in de software EPB-Software 1.0. De gedetailleerde berekening verstrekt vaak een gunstigere coëfficiëntwaarde U dan deze die wordt verkregen volgens de vereenvoudigde methode.
PAGE 4 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
C. DE SPREADSHEET « THERMISCHE TRANSMISSIECOEFFICIENT U VAN EEN VLOERPLAAT IN RECHTSTREEKS CONTACT MET DE GROND » (.XLS) Betreft de residentiële gebouwen en de tertiaire gebouwen. Bij de invoering van de thermische eigenschappen van de ondoorlatende bouwelementen in de bibliotheek, inclusief bij de invoering van de vloerplaten in rechtstreeks contact met de grond, zijn de waarden van de thermische transmissie- en warmteweerstandscoëfficiënt noodzakelijk. De berekening van de thermische transmissiecoëfficiënt van een vloerplaat in rechtstreeks contact met de grond kan worden bepaald volgens twee berekeningsmethoden die beschreven worden in de bijlage van het ministerieel besluit tot vaststelling van de regels voor berekening van de transmissieverliezen van 24 juli 2008, paragraaf 15.2.1 en bijlage F.2.2 : - de vereenvoudigde methode : de vereenvoudigde methode : dat is de methode die systeemgekozen aanwezig is in de software EPB-Software Brussel 1.0. Voor die methode is het gebruik van een spreadsheet bijgevolg niet nodig; - de gedetailleerde methode : de spreadsheet «Thermische transmissiecoëfficiënt U van een vloerplaat in rechtstreeks contact met de vloer » (.xls) maakt het mogelijk om de warmteweerstand R te bepalen van een vloerplaat in rechtstreeks contact met de grond, alsook de thermische transmissiecoëfficiënt U daarvan, rekening houdend met de thermische weerstand van de grond, met de factor van grondwaterlaag en van een eventuele perifere isolatie. Door het gebruik van de spreadsheet wordt de berekende waarde door de gebruiker ingevoerd in de software EPB-Software 1.0. De gedetailleerde berekening verstrekt vaak een gunstigere coëfficiënt U dan die verkregen volgens de vereenvoudigde methode.
PAGE 5 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
D. DE SPREADSHEET « REKENBLAD VOOR HET BEPALEN VAN HET EPEIL VAN EEN WOONGEBOUW OF EEN KANTOOR- OF SCHOOLGEBOUW MET EEN GEBOUWGEBONDEN WARMTEKRACHTKOPPELINGSINSTALLATIE» (.XLS) Voor de residentiële of tertiaire gebouwen wordt, als een gebouwgebonden warmtekrachtkoppelingsinstallatie is voorzien, een bonus berekend om de bespaarde primair energie in rekening te brengen. De specifieke term voor de uitgespaarde primaire energie door een gebouwgebonden WKKinstallatie kan niet door de software EPB-Software 1.0 berekend worden. De spreadsheet laat toe, volgend op de berekening uitgevoerd met de software EPB-Software 1.0 (zonder de warmtekrachtkoppelingsinstallatie), deze uitgespaarde primaire energie in rekening te brengen in het E-peil. Daarvoor moeten bepaalde gegevens die berekend werden door de EPB-software, manueel in de spreadsheet ingevoerd worden ( zoals bijvoorbeeld de bruto energiebehoefte voor ruimteverwarming). De berekening van het E-peil van een woongebouw met een gebouwgebonden warmtekrachtkoppelingsinstallatie wordt uitgevoerd aan de hand van de berekeningsmethode die beschreven wordt in bijlage 2 van het Uitvoeringsbesluit Eisen van 21 december 2007, paragrafen 12.2 en 13.8. De berekening van het E-peil van een kantoor- of schoolgebouw met een gebouwgebonden warmtekrachtkoppelingsinstallatie wordt uitgevoerd aan de hand van de berekeningsmethode die beschreven wordt in bijlage 3 van het Uitvoeringsbesluit Eisen van 21 december 2007, bijlage A.
De spreadsheet bepaalt het E-peil in zes stappen: 1- Beschrijving van de karakteristieken van de WKK-installatie 2- Beschrijving van de werking van de verwarming 3- Beschrijving van de werking van het warm tapwater (woongebouwen)/ruimtekoeling (tertiaire) 4- Beschrijving van het eventuele thermische zonne-energiesysteem 5- Ingeven van de maandelijkse energiebehoeften 6- E-peil berekening
PAGE 6 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
E. DE SPREADSHEET « REKENBLAD VOOR HET BEPALEN VAN HET EPEIL VOOR EEN APPARTEMENTSGEBOUW MET EEN GEMEENSCHAPPELIJKE, CENTRALE PRODUCTIE VAN WARM TAPWATER DOOR EEN INSTALLATIE MET EEN CIRCULATIELEIDING EN/OF DOOR EEN THERMISCH ZONNE-ENERGIESYSTEEM » (.XLS) Dit rekenblad biedt de mogelijkheid om de volgende twee types van gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater in rekening te brengen voor een appartementsgebouw: - door een installatie met een circulatieleiding - door een thermisch zonne-energiesysteem (of de twee tesamen) In het geval van een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater door een installatie met een circulatieleiding, is het systeemrendement afhankelijk van het type en het aantal tappunten die verdeeld zijn over de verschillende EPB-eenheden van het appartementsgebouw. De tappunten die verdeeld worden door de circulatieleiding buiten de betreffende EPB-eenheid worden niet in rekening gebracht door de software EPB-software Brussel 1.0. Dit rekenblad laat toe, volgend op de berekening uitgevoerd met de software EPB-Software Brussel 1.0 (zonder behoeften aan warm tapwater), rekening te houden met het rendement van zo’n type installatie in de berekening van het E-peil Daarvoor moeten bepaalde gegevens die berekend werden door de EPB-software, manueel in de spreadsheet ingevoerd worden ( zoals bijvoorbeeld het primair energieverbruik voor ruimteverwarming). Eén van de rekenbladen biedt tevens de mogelijkheid om een snelle evaluatie van het rendement van zo’n systeem uit te voeren aan de hand van een vereenvoudigde rekenmethode (levert ongunstigere resultaten op). Deze vereenvoudigde berekening is enkel geldig in de fase van het EPB-voostel en mag niet gebruikt worden voor de EPB-aangifte. De berekening van het E-peil voor een appartementsgebouw met een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater door een installatie met een circulatieleiding, wordt uitgevoerd aan de hand van de methode die beschreven wordt in bijlage 2 van het Uitvoeringsbesluit Eisen van 21 december 2007, paragrafen 9.3.2 en 13.4. In het geval van een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater door een thermisch zonne-energiesysteem, moet de fractie die bereid wordt door het thermisch zonneenergiesysteem verdeeld worden pro rata de volumes van de verschillende appartementen van het appartementsgebouw. Dit rekenblad laat toe, volgend op de berekening uitgevoerd met de software EPB-Software Brussel 1.0 (zonder behoeften aan warm tapwater), rekening te houden in het eindverbruik voor warm tapwater met de behoeften die gedekt worden door het thermisch zonne-energiesysteem, en laat zo toe het E-peil van elk appartement te bepalen De berekening van het E-peil voor appartementsgebouwen met een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater door een thermisch zonne-energiesysteem, wordt uitgevoerd aan de hand van de methode die beschreven wordt in bijlage 2 van het Uitvoeringsbesluit Eisen van 21 december 2007, paragrafen 10.4 en 13.4. Het rekenblad omvat, als basis, een voorbeeld van een appartementsgebouw met 10 EPBeenheden.Dit voorbeeld dient dus aangepast te worden aan uw project. Het E-peil voor een appartementsgebouw waarbij rekening wordt gehouden met een gemeenschappelijke, centrale productie van warm tapwater, wordt bepaald in 8 stappen : 1- Gegevens van de tappunten en de installatie 2- Maandelijkse netto energiebehoefte voor warm tapwater 3- Gegevens van de circulatieleiding PAGE 7 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
4- Maandgemiddeld syteemrendement voor warm tapwater 5- Maandelijkse bruto energiebehoefte voor warm tapwater 6- Zonnecollector en maandelijks eindenergieverbruik voor warm tapwater 7- Maandelijks primair energieverbruik voor de bereiding van warm tapwater 8- E-peil berekening per EPB-eenheid
PAGE 8 SUR 8 – INFOFICHE EPB_SOFTWARE BRUSSEL- 15/12/08
